Skip to main content

Full text of "Jaarboeken van het Koningrijk der Nederlanden"

See other formats 


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scannod  by  Google  as  part  of  a  project 

to  make  the  world's  books  discoverablc  onlinc. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  cxpirc  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 

to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  marginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journey  from  the 

publisher  to  a  library  and  fmally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  lechnical  restrictions  on  automated  querying. 
We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  of  the  files  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfivm  automated  querying  Do  nol  send  aulomated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark"  you  see  on  each  file  is essential  for  informingpeopleabout  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countiies.  Whether  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can'l  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.   Google  Book  Search  helps  readers 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  icxi  of  this  book  on  the  web 

at|http: //books.  google  .com/l 


Google 


Dit  is  ccn  digitale  kopie  van  een  boek  dat  al  generaties  lang  op  bibliothcckpl anken  heeft  gestaan,  maar  nu  zorgvuldig  is  gescand  door  Google.  Dat 

doen  we  omdat  we  alle  boeken  ter  wereld  online  beschikbaar  willen  maken. 

Dit  boek  is  na  oud  dat  het  auteursrecht  erop  is  verlopen,  zodat  het  boek  nu  deel  uitmaakt  van  het  publieke  domein.  Een  boek  dat  tot  het  publieke 

domein  behoort,  is  een  boek  dat  nooit  onder  het  auteursrecht  is  gevallen,  of  waarvan  de  wettelijke  auteursrecht  termijn  is  verlopen.  Het  kan  per  land 

verschillen  of  een  boek  tot  het  publieke  domein  behoort.  Boeken  in  het  publieke  domein  zijn  een  stem  uit  het  verleden.  Ze  vormen  een  bron  van 

geschiedenis,  cultuur  en  kennis  die  anders  moeilijk  te  verkrijgen  zou  zijn. 

Aantekeningen,  opmerkingen  en  andere  kanttekeningen  die  in  het  origineel  stonden,  worden  weergegeven  in  dit  bestand,  als  herinnering  aan  de 

lange  reis  die  het  boek  heeft  gemaakt  van  uitgever  naar  bibliotheek,  en  uiteindelijk  naar  u. 

Richtlijnen  voor  gebruik 

Google  werkt  samen  met  bibliotheken  om  materiaal  uit  het  publieke  domein  te  digitaliseren,  zodat  het  voor  iedereen  beschikbaar  wordt.  Boeken 
uit  het  publieke  domein  behoren  toe  aan  het  publiek;  wij  bewaren  ze  alleen.  Dit  is  echter  een  kostbaar  proces.  Om  deze  dienst  te  kunnen  blijven 
leveren,  hebben  we  maatregelen  genomen  om  misbruik  door  commerciële  partijen  te  voorkomen,  zoals  het  plaatsen  van  technische  beperkingen  op 
automaüsch  zoeken. 
Verder  vragen  we  u  het  volgende: 

+  Gebruik  de  bestanden  alleen  voor  niet-commerciële  doeleinden  We  hebben  Zoeken  naar  boeken  met  Google  ontworpen  voor  gebruik  door 
individuen.  We  vragen  u  deze  bestanden  alleen  te  gebruiken  voor  persoonlijke  en  niet -commerciële  doeleinden. 

+  Voer  geen  geautomatiseerde  zoekopdrachten  uit  Stuur  geen  geautomatiseerde  zoekopdrachten  naar  het  systeem  van  Google.  Als  u  onderzoek 
doet  naar  computervertalingen,  optische  tekenherkenning  of  andere  wetenschapsgebieden  waarbij  u  toegang  nodig  heeft  tot  grote  hoeveelhe- 
den tekst,  kunt  u  contact  met  ons  opnemen.  We  raden  u  aan  hiervoor  materiaal  uit  het  publieke  domein  te  gebruiken,  en  kunnen  u  misschien 
hiermee  van  dienst  zijn. 

+  Laat  de  eigendomsverklaring  staan  Het  "watermerk"  van  Google  dat  u  onder  aan  elk  bestand  ziet,  dient  om  mensen  informatie  over  het 
project  te  geven,  en  ze  te  helpen  extra  materiaal  te  vinden  met  Zoeken  naar  boeken  met  Google.  Verwijder  dit  watermerk  niet. 

+  Houd  u  aan  de  wet  Wat  u  ook  doet,  houd  er  rekening  mee  dat  u  er  zelf  verantwoordelijk  voor  bent  dat  alles  wat  u  doet  legaal  is.  U  kunt  er 
niet  van  uitgaan  dat  wanneer  een  werk  beschikbaar  lijkt  te  zijn  voor  het  publieke  domein  in  de  Verenigde  Staten,  het  ook  publiek  domein  is 
voor  gebniikers  in  andere  landen.  Of  er  nog  auteursrecht  op  een  boek  mst,  verschilt  per  land.  We  kunnen  u  niet  vertellen  wat  u  in  uw  geval 
met  een  bepaald  boek  mag  doen.  Neem  niet  zomaar  aan  dat  u  een  boek  overal  ter  wereld  op  allerlei  manieren  kunt  gebruiken,  wanneer  het 
eenmaal  in  Zoeken  naar  boeken  met  Google  staat.  De  wettelijke  aansprakelijkheid  voor  auteursrechten  is  behoorlijk  streng. 

Informatie  over  Zoeken  naar  boeken  met  Google 

Het  doel  van  Google  is  om  alle  informaüe  wereldwijd  toegankelijk  en  bruikbaar  te  maken.  Zoeken  naar  boeken  met  Google  helpt  lezers  boeken  uit 
allerlei  landen  te  ontdekken,  en  helpt  auteurs  en  uitgevers  om  een  nieuw  leespubliek  te  bereiken.  U  kunt  de  volledige  tekst  van  dit  boek  doorzoeken 

op  het  web  via|http:  //books  .google  .coml 


1 


AT 
/ 


JAARBOEKEN 


VAN    HET 


KONINGRIJK  DER  NEDERIANDEN 


DOOI. 


MARTINÜS    STÜART. 


HET    JAAR    i8i5. 


EERSTE      STUK. 


i«*MMaÉM> 


V 


f?; 


^- 


\ 


^ 


/ 


■    .•>    n 


-    \ 


1     o 

I 


^■^ 


\ 


/ 


L 


^^AARBOEKEN 

VAN    HEX^^jVj 

SjdNINGKOKdek  NEDERLANDEN 
DO  OH  :  :•■.'! 

MAHTINUS     S^rtTAHT, 

nBMCBIXDJKCHXgTKS    DSJ     SlfKS. 

1815. 


lijj   K.MAASKAMl' 


! 


J  A  A  KB   Ö    Ê   K 


VAN 


1  8  I  5. 


JdLet  Rohfiij^rgtc  dét  NedflM&iideifi  lanvaard  ^  ge- ïoieidiii^ 
vestigd  en  verdedigd  id  de  (lof,  iHe  dit  jaar  op- 
levert* R^fcer  kal  de  gafchiedpen  er  geene  vinden, 
ter  befcbr|ving  niet  flechrs^  maar  ook  ter  ontwik* 
kelihg ,  wanneer  ftaatkunde  op  de  diepte  der 
inzigten  ^  menl^hehkiènnifi  op  de.fnelle  werking 
der  trouwloöshèid  in  de  leidera  eenes  ligtzinnigeü 
Ë^burigeii  Volks ,  dëugdwa^rderiiig  op  deii  wijzen ' 
inoed ,  om  in  het  bagübelijklte  oogenblik  éene 
krooh  té  aaovdardep ,  eü  dankbaarheid  op  den 
heldenftr^d ,  die.  bet  lot  vaü  Europa  heeft  beflist , 
én  op  den  jongen  held  Vooral »  l^vietls  beleid  en 
taoed  die  beflisfing  bebbeti  mogelijk  gemaakt ^  het 
bog  èn  bah  gevestigd  bonden.  Werd  de  ftóf 
des^c^eit  jaars,  — bet  vaderUnd  berfteld  ^  vrij- 
gevöcTOa  ,  ^  (jert  afzonderlijk  proef ftuk  van  gé- 


fchiedkun'dip^wu^i.gjj^Qdljgja  waardig  geacht  t 
die  Van  het  tègelMiiMdti^e  rcrdicitc  en  vordert 
weder  eénen  Ned^Ianmcheh  SaltuHiuÈ  ^    om  iti 


feen  waardig  tafercel  te  worden  vereenigd.-:^  On  zë 
taak  ld ,  alles  te  verzaitaelen ,  wat  dit  gedeiikjaat 
bpgeleveta  beeft ;  en.  daat  oM  hteifbij  alle  beoor^* 
deeling  en  waardeüiig  van  voorvallen  en  bedr^^ 
Veh  is  ontzegd ,  zal  dei;e  tDoéijelijke  zelfaverl6« 
eheiiiit^  2icb  eenig^ins  bevredigd  iien  door  de 
bewustheid,  dat  deze  zakeh  zelve  tod  luid  en 
ttnniiskenliaat  zullen  fpreken ,  dat  il^  het  eenvoa* 
digfte  verbaal  alleen  behoeven,  om  ohzên  Willem 
dtn  Bcrfien  met  de  Aahzienelpen  des  Lands, 
Önzeu  Kroonpritiè  mèt  de  Hekien  van  Quatrebraa 
tn  Waterloo  i  onze  Bondgenooten  met  oiize  vader- 
J.  B.  van  1815.  ifte  Siuk        A 


I 


n 


T// 


.  1 


r 


f  JAARBOEKEN 


VAN    HET 


KONINGRIJK  DER  NEDERÏANDEN 


DOOI. 


MARTINUS    STÜART. 


HET    JAAR    i8i5. 


EERSTE      STUIL 


■•!■  I  m 


^M«taMMt*<M««M 


xV' 


e- 


'^ 


\ 


y^ 


f 


V 


1 


.:^' 


-  *. 


f- 
1 

4 


-*  • 


\V 


JAARBOEKEN 

VAN    HET:  :.:':': 

KONINGKnKDEHÏÏEDEllLANDrjs' 


MAHTIXUS     STtTART, 

1815. 


Bg  K.MAASKAMl'. 

]  8  1  ft. 


H  JJIARBOSK  VAn  1815. 

Wee  v^  jqkgct^w  «n  «He  aifemeene  mvtecWe,  nlMiftH)li»  of 

14  J«noa-  (tedeUJke  beOufeo,  he^mmdTcnippen,    dj)k-  of  polder 

JioudMdir  ^oüegiép,    directién   van   weduwen   of  arinefi  kasfen  of 

hepMiixir    Rondren,  diakomêa,   korpontiëii»   godshuizen  of  pieu(è 

^eti  pp  'de  geftichcéf,  weeilcuners,  voogden,  cuncors  eo  andere  aA- 

itifcYuS.    miasfcrateiveQ,  worde  wel  expreifrlijk  veibodeo  de  kansr 

J^amtai?  ^^J^^^^Q»    weike  aan  beq   zuUen  worden  afgegeven,  t^ 

In  Vc  ^  v>erkoopeo,  te  vecpanden,.  te  veihuxtn,  ofte  voor  andere 

nieuwe     te  verwisfelen,  en  zulks  op  verbeurte  van  eene  boete  va^ 

(grootboek  ^rf>  hmderd  guldens  toor  ^Ik  aldus  verkocht,  veipand, 

vier  naiio.-  verhuurd  of  verwUfcId   kansbiljet,  boven,  en  bAs^lve  de 

fchuid.     ^^^^<if  welke  zij,  in  zoodanige  gevallen»  ten  gevoIgQ 

(SctiuW*  V*"  ^  be(Uandfr  wenen,  zouden  Ipinnen  inconeren* 

^Si5*  Wr     ^^*    '^^^  voorkoming  van  aUe  misbruik,  hetwelk  door 

4O  de  hiervoren  genoemde  perfonen  of -koüegiéa  vwi  de  voo«» 

fchreven  kansbiljetten  zoude  kunnen  woideo  gemaakt,  ^ 

«ten  einde   het  bew^s   van  zoodanig  misbruik,  indien  het 

plaats    mogte    vinden,  altooa  vocnphanden  zij^  zullen  de 

perfonen  en  )iio\\t^tn^  in  he<  voorgaand  artikel  bedoeld  % 

verpligt   wezen  om,  binneUc  vceiitien   dagen,  na  dat  z|j 

'de  vooFfchrevene  kansbiljetten   zullen  hebben  ontvangen, 

Jn  iorfo  van  het  bewijs  van  infcbrijving  in  het  grootboek^ 

hetwelk  hun  zal  worden  afgegeven,  te  (lellen  de  nunw 

jnefs  der  b^   h^  ontvangen  kansbiljetten ,  en  die  aantee* 

kentng    mee  hunne  gewone  naamteekening  te  bekiachtKt 

gen,  en  zulks,  onder  verbeurte  van  eene  boete  ^'an  vijf^ 

4fh4mntig  guldens  voor  elk  kan^itjet,    waarvan  de  aan» 

^eekening  op  bet  voorfcbreven  bewijs  zal  zija  verzuimd, 

IM   bewijs  van  infchrijving  zal  bi|  de  eerst  ie  doene 

rentbeta/ing  bij   de  directie  van  her  grootboek  ()er  natlo^ 

nale  fchuid  laui^t^n  worden  verroond  en  gevifeerd,   ten 

einde  van  de  al  of  niet  ^edan^  aantekening  in  dorfo  air 

loos  kunne  blijken, 

13.  Alle  Vredereg-tera,  Grifliers^  Nocarisfeu  en  andera 
pubHeke  perfonen,  zoo  mede  alle  executeuren  in  boe« 
dels ,  of  nalatenfchappen ,  woeden ,  op  hunne  venmtwoor* 
delijkheid,  wel  ezpresfelijk  gelast  091  >  b^  het  iuvemariv 
Ieren,  toebedeelen  of  andere  boedel-bereddernigeii,  zorg- 
Tuldig  te  letten,  dat  aan  de  bepalingen  der  v(X)dchreveq 
artikelen  (lipteiijk  zij  of  worde  voldaan» 

14.  Alle  'de  bpetei,  hij  deze  wet  geftatueerd,  zullen 
komen  ten  prolijte  van  den  lan^e,  en  de  calanges  door 
4e  ofEciercn  van  justitie,  op  aangifte  van  de  directie  vao 
het   grootboek,   worden   veivolgd;  welke   officieren  va)i 

justitie  V99r  ^unne  koste?  en  ^ip^ite  zuilen  genieten  i(% 


JA Aft.fi 0£k  v^Aif   i8i5«  li 

Aaée  van  de  opgelegde  boete,  zonder  meer,  oovérminé 
derd  nogtans  de  faculteit  om  hunne  kosten,  daartoe  téf- 
neo  zijnde,  op  den'gecalangieerden  te  verbalen; 

Ten  éiodé  bët  Vcfiuft  van  18  ïeBr.   1814  Q)y^l['u, 
pp  .het  ftuk  ^er  plaatrelyke  begrootingeii   en   re.«  nuar^  uol 
keningen   in  juiste   bvereeafteamiing    te    brengen  §52iiou- 
met  hetgeen  te  dieti  aanzien  in  de  grondwet  was  paün^e^' 
geftatueeirdy  befloot  Z.  K.  Ut  den  3i(len  Jan ua*  omtrent 
ty  de  volgende  bep»liugen  1  J«  ^n*«- 

begroo- 

Art.  U    AÜc  bcgrootlngen  van  plaatfel^ke  behoeften ,  piaftfciö- . 
Vergezeld  van  de  opgave  der  middelen  van  bedrijdiug^  en  i[e  be- 
overigens  ingerigt  naar  her  thans  gebniikeiyke  model,  zul-  hoetten, 
len  vóór  of  op  den  eeiften  •September  van  het  |aar,  on-  ^S"*^^'^* 
middeljdjk  vooriifgaande  dat,  waarover  dezelve  moeten  wer-  "j^*     * 
Ifen,  door  de  befluren  der  verfchillende  gemeenten  inge- 
dieixl  worden  bij  de  Staten  der  Provinciën  of  Landfchai^ 
pen,  tot  welke  die  gemeenten  relpectivélijk  béhooren. 

3.  be  Staten  der  Provinciën  en.  Landföhappen  zullen 
borden  geïnviteerd  j  om  iedere  piaatfelijke  b^oodng  en 
iedere  ordonnantie  eener  piaatfelijke  belasting ,  zoodni  die 
de  goedkeuring  van  Hun  Edele  Groot  Achtbare  zal  heb« 
ben  verwt>rven,  en  ter  zelftler  tijd  ékt  dezelve  aan  de 
tefpeotive  gemcfl^ntebéfturen  ten  fine  van  invoering,  gede- 
pecheerd  Vrorden,  onverwijld  intezend^n  aan  het  Depar- 
tement Vfn  Binnenlandfche  Zaken  ^  ten  einde  onderzóc'Bê  v 
en,  bijaidieif  zulks  onverhoopt  noodzakelijk  mögtè  wor- 
den bevonden,  door  Ons,  mar  aanleiding  van  airt.  97 
der  grondwet,  gefchórst  en  bulten  MrerUog  gefield  te 
iirorden. 

3.  De  door  de  provinciale  Staten  goedgekeurde  be- 
groocingen  zullen,  voor  zoo  verre  die  niet  door  Ons 
zullen  zi}n  gefdiorsc  of  buiten  werling gefield,  den  grond 
opleveren  der  verantwoordingen  of  rekeningen  ict^gö- 
nieenten.  j  '  ,     • 

4«  WoideB  by  deze  bevestigd  en  tdepasfelijk  gemaakt^ 
de  vo<}tfchriften  omtrent  iièt  opnemen  en  fluiten  der 
i  plnatfeli^e  rekeningen,  bij  Ons^befluit  van  den  i8de^ 
FebruariJ  18 14,  n^  5  vejvat,  behoudens  echter  dat, 
geiyk  de  •  inziending  dier  refkeningen  én  vab  de  dsarbij 
behoorende  flukken,   voortaan  aan  de  provfnciile  Staten 

1         :C<)  A^wwi?  Neder/.  Jaarh.  bl,  423, 


14  )AAft.Bp£ft  VAM  iUSé 

'lefctiiedai  noec^  zoo  odk  op  detó^Mieïi  ofttgékifi 
worde  de  by  dstt  befluit  Ém  ie  voomiali^e  Coainiiittri&- 
lên-Oenerifll  toegekende  bevoegdheid  om  de  rekeningen^ 
wette  eene  nitgriif  van  beneden  de  tiett  Jtdziné  gnldem 
beviitten ,  <m  te  nemen  én  te  fluiten ,  en  ora ,  des  noodig^ 
knnne  confideratién  te  voegen  bQ  die,  welke ^  dit  bednK 
"^  gen  te  boten  gainde.  by  oe  Algemeene  ftekenkmier  der 

Vereenigde  lïederfinaen  moeten  wofden  ingeleveid. 

5*  Ten  overvloede  wordt  alhier  mede  geMhaereerd  en 
beknfditigd  de  beiKfling,  dat  geene  iommoi  doof  de  fe^ 
genten  mogen  worden  geonfonnanceeid ,  en  geene  ordon- 
nancién  door  de  plaatfelijke  ontvangers  uitbetaald,  dan  die  ^ 
welke  o^  de  verfchillende  posten  der  begroodngen  toege^ 
ifaum  2ijn  tfB  tot  soodhmg  beloop  als  U)  iederen  post  uit* 
gedniki  Is^ 

Bauwt  B9  betfoft  vafl  Aet  Sfteii  f'ebniarS  Werden  df 
^*„^ ƒ ^' gezaoenltjke  renranbren  der  domeinen  van  den 
vtrdec^*  Staat  verdeefd  fn  acht  kwartieren  of  «rrondïsié* 
lende  de  menten  van  Inrpectie  ,  waarvan  de  refpecrieve 
^^J^r  hoofdpiaatren  zouden  z§n  Arnhem,  Nyroegen^  de 
domeinen  Boech  4    Bteda,    Bergen^op-Zoom  ,    Middelburg , 

tfrondis-  ^  ^**^  ^^  'Utrecht,  en  werden  ten  zclfdcni 
tenten  <)tge  tot  lufpecteiirt  der  domeinen  door  Z*  K«  H^ 
ven  In-  benoemd  de  Heeren  MHman;  en  adjunct  Pm 
l^tle.  ^j-y^y  ^  ^0os  ran  Hojtema ,  F.  J.  réfn  éê  fFüll^ 
H.  Iv.  Lauta  i^an  yfjsma ,  Jfi  jfmmaet ,  Jé 
y.  de  Brutn ,  E 4  Temminck  ^  en  Jt  H.  van  TujI. 
Wet  van  De  beiaat/rtg,  bekend  onder  den  naam  van 
loFcbni-dfcnatbodengeltf,  naar  aanleiding  van  het  art.  5 
^'S^^^der  wet  van  den  aden  December  1514  Ct>  toJ- 
opheve  gens  eene  nader  vast  t0  liellen  ordonnantie  moe- 
t^  '^vto"^^^^*  geheven  worden,  arresteerde  Z,  ÈkH.,  deil 
dienstbo-  Rt^d  van  State  geèoord  en  met  gemeen  overleg 
deageid.  der  Staten-Oenetaéf  ^  op  den  f  oden  Febrnary  eene 
fSi^^^l  ^^^  dcswegens ,  van  wier  «6  artikelen ,  Jiet  cerfte 
tao  *  !^^  natanr  en  begrooting  dezer  belasting  tldD.^ 
bepaalde: 

%4  u  fa  4en  jat  ti\i  en  vervolgetis  2^00  fóng  ie 
<6eUutiQg  op  de  diepstbodeo  bmnen  dje  Vereenigde  Neder- 

(i)  Jaarioek  wan  18 14.  hL  ^76 \  aldaar  als  conceptwct 
geplaatst,  doch  als  wet  ie  vinden  in  het  ScaatsbL  va» 

1^814.    nO.   IlOr 


I 

i 


JAARBOEK  VAN  x8is*  i5 

tofideo  beftsac ,  zA  dezdve  worden  geheven  op  de  i^ijze  w«t  vsn 
bij  de  wet  bepaald.  ,  lo  Febrü* 

•    J.  fi.    Hec  navolgend  trapswijze  opklknmend  ödef  tot-  ^  "^'  4? 
^past  op   de  perfonen,  weike  ieder  ingezeten  in  zijnen  ^pi^g^ 
dienst   hondc,    zH  tot  regeling  der  hocfdfom  fttekken,  der  beUft^ 
welke  dnadaaig  ingezeten  zul  gehouden  zijn  in  deze  bt^  tiag  van 
iBsting  te  voldoen.  i*^"**!*?*" 

4f.  Voor  dienstboden  omfchreven   in  het  navolgend  tf-  ?|2mu^ 
tikel  3  van  deze  wet»  zal  ten  name  van  den  belas-  iSis*  t^é 
tingfchuldigen  op  den   legger   gebragt  worden  ala,ta.} 
volgt: 

Voor  r.  dienstbode        4  #        f  4:10» 

»■■■■  ■■■>  dienstboden  •  •    -  i3:io« 


mmm 


3 

•4 

5 
6 

7 
8 

9 


■*HaM*MmMa 


dbrt 


rtlM 


455  o- 
67: 10- 

90Ï  o- 

117:  o* 

144:  o- 

igps  o* 

22$:  o 


Voor  iedere  dienstbode  daar  en  boven     .  ƒ45:0- 

Toor  eiken  mannelijken  dienstbode,  behalve 
den  aanflag,  als  boven  •  .     -  s^i  d« 

ê.  Voor  werkboden  omfchreven  in  artikel  4,  5,  en 

6  van  deze  wet,  zal  ten  fine  als  boven,  worden  ge- 

biagt  als  volgt: 

Vbor  inwoneDde  werkboden  van  de  eerfte  .  , 

ktasTe,  voor  ieder  .  .  ƒ  0315- 

Voor  inwonenda  werkboden  van.-  de  2de. 

klasfe,  voor  ieder         .        .    .  "7^5- 

Voor  tninlieden  en   hunne   kaecftci  geen 

huiswerk  doende ,  voor  ieder  derzelven.*  13 :  io« 
•  Ten  ware  dusdanige  tuinman  of  knecht  < 
<  bnicen  de  pkmts ,  hofftede  cf  tuin ,  ea 
in  geene  woningen  of  huizen  van  de» 
eigenaar  of  fauuider  van  de  bofflede^ 
buitenplaats  <»f  tuin,  welke  hjil  bear^ 
beidt,  wonende  is,  en  voor  zieh  zelve 
voor  vijf  guldens  of  meer  in  het  deu- 
ren én  venflergeld,  en  perfoneef  en  moo 
bilair  is  aangeflagen,  in, welk  geval  voor 
^oodanigen  tumman  of  knecht ,  ten 
ineer  gemelden  einde,  zal  worden  ge- 
rekt ^  »  •  ƒ    4M0- 


uo 


16  JAARBOÉR  VAN    j8is» 

^  .  Hus(  tanleidiog  van  ari.  5  derztVdt  wet  vtü 
toFebru- <l€^  aden  December  1814  de  belasting »  bekend 
ér<f  no.  48  onder  den  ntan  van  paarden*  plaizier-:  en  la]]4« 
^^bevê  P^^^H^^'i^^^  volgens  dadere  vaat  ce  liellen  or« 
?aii  het  donnamiën  moetende  geheven  worden^  arnateer* 
purckth-  de  2.  K.  H  9  de  Raad  van  State  geboord  en  met 
tti*^ittdl  g«o*^"  overleg  der  Staten-Generaal ,  denxelfdefl 
i^tsfigiel  lödén  Fébrdsfril  een  wet  vari  3!  artikelen,  wier 
soi<i-  iflt/de  natuur  ed  begroeting  dezer  belasting  «1- 
iiï^':d«'»^«>epMlde: 

In  den  jarc  1815  en  vervolgend  zoo  lang  de  beltsdng 
onder  don  naam  van  paarden-geld  biooen  de  V^reenigde 
Nederlanden  befhia;,  zal  dezelve  woeden  geheven  öp  aU 
Ie  paarden  boven  de  drie  jaren  aod. 

Het  navolgende  trapsgewijze  opklimmende  tarief  toege^ 
past 'op  dusdainige  paaideo,  welke  door  ieder  iogezetea 
cot  vermaak,  gemak  of  noödza>6eliJk  gebraik,  in.  eigen- 
dom of  in  .huur  worden  gehouden,  aal  tot  regeUng  der 
hoofdfom  ftrekken ,  welke  dusdanig  ingezeten  ia  deze  be* 
iast^  zal  moeten  voldoen.  ^  . 

Voor  paarden  befaoorende  tot  de  eerde  klasfe  o^fc^^e- 
ien  in  artikel  drie  van  de^e  wee ,  zal .  ten  name  vaa 
den  belaiting-fchuldlgen  op  den  legger  gebcagt  woidaiA 

èu  voigtj  .  ^^ 

ÈEJiSTe     K  h  i  S  S  té 

Vo(xr  I  Paard  •  é  f  ai i  10:6      ^ 

^   a  Paarden  4  •  *    63:  oio 

9f    3  —  •  -  -,  85:10:0 

ü    4  ^— ^*  ^           •  -  Ï53 :   0/0 

^    5 '^  *           V  -ï75:io:a 

A    6 .           .  .  279:  0:0 

Voor  elk  pted  daarenboven  .  •    44:  o:» 

« 

TWSBDE     KLASSS; 

Voor  ^paarden  behoorende  tot  de  tweede  klasfe  oti»« 
ichreven  in  artikel  4  van  deze  wet  zal  ten  fine  «^ 
boven  öp  den  legger  Worden  gehragt  ƒ5:5:0 

i^  E  isó  fi   a  L  A  s  8  a . 

Voor  paaiden  behoorende  tot  de  derde  klasfe  ömfdire* 
ven-,  iet  art«  5  van  deze  wet  zal  te~^zeifi1eq  einde  op  den 
legger  gélwagt  worden  ƒ  1 9  5 :  a 


EK  VAN   m$i  k^ 


i  ïik6  k    k  L  Ai  i  i  \^ek  Mr 

V  ï  E  »  P  a     K  L  A  1  S  ».  tóFtbèu» 

Pêan/OÊ  ym  een  gemgngi  'gehiAi^  ^ ^^^ 

Voor  élk  pa^  van.Jde  jtpreede  of  derde  klasfe  tti  '^m^j||^^t 
4.eQ  5  vin  deze  wet  tiimfchreven^  betwelk  teveiis  ge-pi,ra«i^ 
biliikc  webdc  dp  den  voet  en  vviDze  b^  $  j  yin an.  6,bé^ piaüier* 
]f>aBld  sal   het  duief  van.  de  tweede  ^f  derde  kltsfe  veri^ed  la^^ 
meerclerd  worden  mér  ƒ13:10.  ^fefi?*  * 

Voói;;-  elk  paard  van  dezelve  kliaibb;  hetwelk  tevèné  l||j^„i^^ 
gebruikt .  wordt  op  den  voet  ^  eq  wg ze  by  $  a  van  m.  |8i«.  t4i 
e  bepttia  ial  het  tütri^f  lüezer  Ümkn  vermeerderd  Wór- 1).) 
dep,  met  /  4: 10*.  ,  ,,      ^,  ^.^., 

Voor  elk  paard  als  böveh;  Kétwéli  tévèni  gebruiljct 
Wórdt  öp  deh  voet  ên  wijze  blJ  $'^  van  mi  tf  bej^ld, 
snl  het   Vooirfchreven    tarief  vermeerderd    wonieii    met 

/iris. 

Vocht  elk  paftrd  tot  fabtieKj  criffiekof  ndriflKw^tr)  eit 
tot  den  landbouw  tevens ,  gebruikt  wordende^  z^j.  ten 
mme  van  den  beliistiQdbbuIdigen,  óp  den  iègger  j^eïjra^ 
Wördéh,  onverminderd  de  verhoöging  hier  vdrep  b€p 
èakld,  warinèer  dus()amg  paard  bok  töè  gbniak  bf  ^^' 
hizk  wórdt  gebezigd  ƒ  i$i@i 

Vij^ók    iikêi  il 


^  Voor  paarden  van  anibtenüted:  en  anderfe  peUünén  iii  art: 
\^  dezer  wet  opsithreven:  ,         ,      .  > 

.  Voor  een ,  paard  tot  üitoef^^  vin  het  beroep  gehói^ 
dën.  wordende  ƒ101 

.  Voor  de  meerdere  paatdm   zai   de  ianj^ifte  naar  aanléP 
ding  van  $  3  van  nétzelvë, artikel  worden  gedaaii; 

■ 

^  i;,  i^egen«  paarden  vï^n  flalhóuaèrs  of  ;vêriini]raerl 
Van  paarden,  omfchreven  b^  §  i  tan  aft;  i  odezen  wei 
Hal  tér  léggi^r  tfroröen  gebrigt  i 

Vóbr  I  i«ard  ;  1  /l|iióiö 

^    i  paÉrdéd        ;  i  27:  6:0 

.^    4  ^^-^       .-^^   f        :  «•  ö:d 

Vtor  elke  paard  cuanmboven..     i        27:  ,o:ö  , 
%  a.    Wegena  paarden  van  jlal|ipudeb  .  öf  yerh^mdc^ 
yin  paaijden^.  in  gemijtenten  van  15,900  zielei^,  é\  daar* 
boven,  koetzen  befpannendey  almede  ömftihreven  io$  iif 
W  het  bovengemeld  artikel: 

j^  B.  van  i8if  ifte  ftok/  0 


IS  JAARBOEÉ  tAXf  lei^ 

Voor  I  paafd  .  «         'ƒ16:  5:0 

jy     spaarden  «  <  -32:1010 

V     i  ""  •  •  54 :  o  J  o 

^  £1)  voor  ëlk  paird.  daattabovea. .     »    31e  io;o 
S  3*    We^eni.  paardéo  .vaa  woetMtiLMru.jmigem  etf 
kirren ,.  leit  aadera  voei^  of  r^tuigai^  vètmiüd^hlf'^  %  van 
Éra«  u> dezer  weu *^ VoQc elk  paard.        ^        ƒ5:104 


%  4.  Voor  elk  paard  ^n  ftalhowjers'  of  vtrhtitfrdera 
van  paarden  iii  $  5  van  art.  10  Omfchreven  zal  eene  vei^ 
siindoring  wjprden  toegefiaan  van  ƒ  1:10^  voor  eiken  r\}n' 
iandfchen  morgeif  beploeg^è^  zaailadden  toe  5  morgen  toe, 
doch  niet  hopger« 


-I 


Befluit  89  beflitlt  mii:'24i  K.H*  Mi^^cton  ^^denFe* 
2S/,|^j^  bruarij  werd  aan  ceni^ii  aftonderlljke  hoofd-ambNi 
affchei-  tenaar,  die  den  ttrel  zon  voereft  v^tt  Dirutenr^ 
ding  van  'Qciferaal^  de  ^or^  toebctroowd  voor  de  heiSag-^ 
tiwncnt"'^^  recherche  éil  de  eoipptabiÜtelt  van  de  indi* 
der  \ïiA\*  reete  belastingen  en  v%\\  A^ Comoijen  triLtcenten^ 
rectebe«  j^  impoat  op  de  dmiteQhndfche^tptf'odukten  én  de 
^de*^  watertollen  daaronder  begrepen;  doch  blijvende 
ConvoQen  de  adminiftratiè  en  bet  toezigt  over  de  registra- 
^''vttT*  ^^  zegêU  09  iiytiiicfaeebcegscaL  jeo  KXfttuèt  jbeUs* 
kecaige»  tingen  op  de  gouden  en  ziiuey^i  wevkenr^  projri« 
meende-  fióneèl'  -Op  'dén  -toesmailigeii"  voet.  Deze  Direc* 
5ïïi"i£«!teur.  Generaal  zou  onder  oxiniiddfeHjke  orders  vaw 
tie,  en  den  Sóuverein  werfczaamf  zgnven  in  «gne  func^ 
ter benoe*  tien  worden  geasfisteerd  door  de  twée^Raden  van 
den*Hfö^^°*"^^®^  welke; tot  dut  vefiesonder  den  Secrc- 
jy.  L.x^i- tatis  van  ^  Staat  voor  dat  departenient  mee  de  b^- 
chers  (oi  rondere  'bearSeiding  der  DÓvengeöiclde  vakken 
gSISiTW»  éêlast  geweest.  Dópr  dez(i  .fchikkingen 
ia  dit  tf-  vol4e^(  Jin  K*  H.  aan  de  herbaalde  aanzoeken 
»»^""'8k  van  :den :  Heer  Secretarje  van  State  voor  ie  6nan- 
wml^  dëiï  «elven ,  gehoor  gevende  aan  deazelfs ,  op 
peribtRl^ke  ondervindkiif*  raatende  vefioógao  ^  dat 
%et  findnei'sel'departeaieat^  in  sijnen  geheeleit  om* 
va^g,  te  groot  wai,  oln^  naar  l>ebooren,  door 
;éénen  hoofdambtenaar  tè  worden  beheeiid.  Ten 
'  selfden  dage  benoemde  -  Z.  R,  H.  toe  Directeur* 


RB 


VAN    f 


§fji 


^9 


beiiëraal   ;dèr    i^lrèbéë    befastiiigeri    en   ^nn.  de 
toiivóijed  tn  hlcémtn  dtn  Htpr  Afi  L.  fFicéers.  wet   viii 
Z.  ia.  Hr  In  '  bvetwè^g/ gdoODien   hebbende,  pMwt. 
dat  Mzi  taiifeidlD|[  va» -«Hi  6  Att  wét  van  é  De-  ?^\%^J* 
bembeiP    1814  (i)   bet   prol^orttoiièel  regt  op  dèp^G„tfV 
baténteü    is   afgefchaft  ,*  temigl   daarentegen    het  1}^^°  j^* 
vastfe  ttgt  op  dezelve  «al  *  worden    verdubbeld ,  jolpen  êri 
onder  sóodttrifge'  yltÈonderifigen  èn  mocÜpcatiën  ,  biedrifveii; 
kis  döör  nader  bi)  dè  Ivei  taét  te  ftelj|  ordob- ^^  «^«'«^ 
nantiëh  .  kullen   worden  bepaald,  Arresteerde  den '"^j^^yJ^ 
iden    Maart ,   den  kaéd   Van  State  géhoord  en  wedde  0^ 
iet  gemeen  overleg  van  dé  Stateh-Gènerilal' de»cr  wmMi^ 

«aboeh  eene  t)Mohnantifej  yolgené  welke  hét  regt  ^^  ^°* 
Vaii    patent  op  allen  Handel,  *  neringen^  beroep.en  (stambi. 
èn  bedrijven  èh.  ccnlgè  ópfettbart  verttiakélgkhedèn  *^|»  "«*' 
Èal.  worden  geheven.  ^  V  ,    / 

Z.   K.  H*  In  iaitihèrking  nettende  de  nöodza*  wëc   vü 
kelijirheid  oé,  in  afwacbtiiig  der  hcr«{eniög  van-JJf  «Mt 
fle  riog  Vigerende  wetten  en  regtementen  pp  dcii  tei^.dSi 
'  koud*  en  zilverrifaéèdén^iandei  én  da  belasting  opop]ieve , 
de  gbiidèn  en  «Iveréi  «irerfeén,  riaatregclch  te  ne*  ^"  ^»^; 
toèil   tót  vóorüening  ,  djBr  clandestin(»    invoer  en  goSS^^ en 
Verkoop  Vaii' btiiten  's  Lande  gefabriceerde  wei>  «iWereii 
kcn^    fett  ter  vóorkcuniflg  vin  de  Mdèèleti  daa^XYiwbii 
door  ian  'iLandS   fchatkiét  en  aan  den  inlarid.i8u.uS; 
fchen  handfel  cü  filbHekeh   toegèbrigè  w?brddide ,  «5-J 
irresteerde   tip  den   lodch  Maart,  den  Raad  vah 
State  gehoord  en  mei  gemeen  overleg  der  Sfaien* 
Generaal  eenè   wér^  raktndè  den  èphéve  der  be^ 
lastfng  op  de  gouden  en  Zilveren'*  werken.  . 
''.    De  tijdih|ën  Ingekomen  zgrfde  van  d^  vérftrooK  Beiio«4 
"  Jiiig  van  *3Litfd*  éskad*ri  Jn  de  maand  December  ?J^«;f<^ 
tilt    Teiel  ühgcieHdi  door  den  ftorm  vaii  deti.ri^"2i 
éjAen   dier   maa^^d;  (a)  actitede  Z.  K»  H«  èeaoDOersofik 
èriiftig  onderzoek    ribodzakel^  óver  de  vragen .  Je  oSSJ* 
óf,  èn  in  noe  vèïrey  de  Ötigelukkeft,  diè'sirandi  ii^LkcS 
Schepen  i  ondeè  bevd  va*  dèh  Schóüt-bg-Nachi  >i;   ', 
tui/sten   haddetr  tf^troffen ,  a«n  èene  min  zorg*  sèiTeptnf 
inldige  uitrusting:  v^li  dèzdveh  inoesten  worden  ander  b^ 
töegefïhrevfen ^    en  aaii  abnizen»  die,  bg  de  me*^^^'» 


^-(r)  Mfê^iU^  U.  Ü76.    00  Jaèrh  1S14  Mjzpi- 


A 


\  . 


n  % 


\. 


t<>  JAAIIBOEK  vAU  idig« 

•chottN    mgvuldife  ▼eraitdermgen  der  ïaacfle  jaren  ^  to  het 
i^//!a^,  beheer  van  het  Zeewezen  konden  ingeflopen  zijn* 
op  deo  *  fin,  daar  de  Heer  Secretaris  van  btaat  voor  de 
^^f°^  Marine,  uit  iioofde  der  buitengewone  drukke  be^ 
^?^     sigheid ,  thans  ^  by  aija  departement  plaau  beb« 
b&de  ,  niet  voegaaam  jnet  dat  onderaoek    kon 
worden  belast,  vond  Z.   K.  H.  goed  beuelve 
op  te  <y|gen  aan  eene  fpecnle  comniafiey  welke 
aamenfAeld  werd  uit  den    Vice*  Admiraal   van 
Bjland  Hals ,  buitengewoon  Staatsraad ,  den  Heer 
Sicengraeht  ran  Oo$$crland^  lid  van  de  vergadering 
der  Staten  Generaal ,   en  den  Schout   bij  •  oticbt 
Lemmers-^   bij  welke  Commisfie ,  als  amanucalls» 
lou  fungeren  de  Heer  L»  Scrruriêr* 
T.  F.  Cê,     B*^  KoninUyk  bcfluit  van  den  jden  September 
^ij^\^^  werd  het  bevel  over  bet  Nederlandsch  eskader  in 
eskader    de  ftfiddeUaudrcbe  see,  opgedragen  aan  den  \^ice« 
todcMid-  Admiraal  Jonkheer  T.   F.  van  CapclUn  ;    welke 
^^^^êc  ^^^  onverw\ild  had  op  reis  te  begeven,  ten  einde 
dtt  bevel  van  den  Schout-bij*oacbt  Tulkkcn  over 
te  nemen.  —  By  een  ander  befluit  werden  dd 
Conftrycteur  Generaal   P»  Glavimans  en  de  On^ 
der.Conftructeurs  van  Es  en  Chbcrê  uit  den  dieflSS 
▼an  het  rijk  ootasgen*. 
>•  Jm         Bi}  befluit  van   den   loden  Februari^  benoemde 
vw  sSJÏ?  Z.  K.  H*  den  Heer  A.  A.  Sirmunus  cót  Secreta- 
tiris  b|f    ria  bii  h^  departement  van  Muint^  in  plaats  vaa 
de  Marineren  tot  Oirecteuf^KonMBandant  te  Rotterdam  be» 
7""^*"*^*  noemden  Schout-bii-naclit  J.  S.  May.  ^ 
Bfrécteur     Ala  Directeur  Rommaodant  der  Marine  te  Am -< 
RooH       fterdam,  rerving    bg    beduit  van   Z.   M.  in  de 
g^gjy^   maand  Septembe/  de  Schout  bij- nacht  Lemmers^ 
teAoftef!  den  Vice  Adroirsai  V^rdkrtn  ,  door  Hoogstden* 
teft*        zelve»  tot  andere  functien  beftemd. 
9.jm  Bij   befluit  van  den  a7(len  Februarij  werd  de 

^^^^      Hoogleêraar  »S.  ƒ••  Brugmans  ,  lofpecteur-Gene* 
SecteuN  rsai  van  den  geneeskundigen  dienst  van  bet  leges  ^ 
Cmrtai  te  lande,,  mede  door  Z.  K*  H,  aangefield  tetln<* 
^Tcl    fpecteur-Generaal  van  den  geneeskundigen  dienst 
f  Düdiioê^  voor  'slaifids  zeemagt; 

^enttvan     De  laatfte  hand  willende  leggen  aan  bet  fystema 
>J!°^    vtn  j&tlitaire  jnllitie ,   wnarvaii  de  ctdeeUeltjkc 


7 


r 


JAARBOEK  vAtt  iSi5«  » 

iyvocring  bevolen  is  bg   ^t  publicatie  ▼an   den  BeMc 
doften  Jiiiy  1814,  CO  vond  Z.  K.  H»,  den  Raadkan  15 
van  Staren' gehoord  en.  met  gemeen  overleg  vanT^^J^JJ; 
de  Staten  Generaal ,  t^.den  i$den  Maart  goed  te  terende s 
lifTelleeren  :   i*.  een  crimineel  wetboek  voor  het  '•;  ?cn 
krijgsvolk  te  lande,  cft  a*^  een  reglement  va»  dis- Sc\toek 
cipline  voor  heuelve  kr9gsvolk ;  met  last  aan  al  voor  het 
len   en  een  iegelijk  »  dien  £u1ks  mogt  aangaan ,  ^'ïf -J^* 
om  zich  dien  overeenkomstig  te  gedragen.  ena*!ev\i 

Tot  buitengewoon  Staatsraad  en  infpecteu^*  regicmèae 
Generaal  van  de  adminittratie  hïj  hét  leger  was  ^,*°g|^* 
door  Z.  M.  benoemd  de  Heer  Piepers  ,  tot  dus  beXjS». 
verre  lid  der  Algeraeene  Rekenkamer.  volk  te 

De  overweging ,  dat  de  voorheen  gemaakte  be-  i|"jj^t\^j^ 
)>alingen   en     voorbehoedsmiddelen    omtrent    den  1*15,  no* 
vervoer  van  bnskruid  ,  oorlogsbehoeften  en  brand  a^o 
Itoffen,  buiten    werking  waren   geraakt,   eu   dat  ijVet.vm 
bet  befef  der  geduchte  gevolgen,   welke  uit  on-«^j*n»«^ 
voorzigtigheid  of  gebrek  aan '  genoej^zamc  voor- hoJdï^ 
zorgen  in  dit  opz'igt  kunnen  ontfl.-ian    hoe  eerder  beptiin» 
hoe   beter,   gepaste  en  doelmatige  verordeningen  J^*?^ 
ten  pligt  maakte,  deed  Z.  K    H.,  den.  Raad  van  nin^ieo 
State  gehoord  en  met  gemeen  overleg  der  Staten-  omtrent 
Generaal  ,  op   den  aóften  Jaiiuarn  eene  wet  «^^e- ^^"J^*^ 
fleren    vtn  60  artikelen  ,   waarbg  ain  eiken  par  biukruid, 
ticulier  koopman   of  fabrlikanr  het  vervoeren  van  2!^^^ 
buskruid  boven  dé  3  ponden  zwaar  ,  zonder  wel  S^JÏ^aSS 
ingekulpt   en  duidelBk  opgefchreven  te  zijn  ,  en  ftoflèn. 
dan  nog  niet  meer  dan  v^ftlg  pond  te  gel|$k ,  op  (|tMtsbi. 
zware  boete  verboden  werd,  ten  warjc  op  een  re-'ij*'  "^ 
kwesr ,  door  den  Gouverneur  der  provincie  ge-^ 
Üatteerd;  —  als  mede  het  verkoopen  van   bus- 
kruid of  vuurwerken  door  kooplieden  of  winke- 
liers,  zonder  okdrukking  van  die   nering  fn  hun 
patent,  en  zonder  meer  dan  50  pond  beneden , en 
150  pond  in  bon  geheelè  huis  te  hebben  ,  of  eenig 
vuurwerk' buiten  de'  bun  door  de  plaatfelijke  re- 
yeering  aangewezene  plaatfen  te  mogen  vervaardig 
gen;  -  pan  ie  uiteren,  In  (leden  of  beflotene  plèat^ 
9en,  mogen  niet  meef  daik  6  pond  in  )iuis  beb- 

(ij  J(Uirè.  1814.  bl.  376.  ' 

JJ  3 


\ 

/ 


))eTi;,  -  alle  buskruid  molen^ar^  d<^n  jt^riyH  ^ 

hec   verkrijgen  van  hun  ^patent  eènen  e^  pp  de 
raarkooiing  der  wet;  -r  ^^^  inyber  van  de  laud* 
zijde  |s  'vertöden  ,  ^yndé  alleen  i^ngjj(,  den  Riiji»;, 
de  Maas  eii  dp  S.chelde'  geoorloofd^  -^  uit  *sland^ 
^nagazijnei^'-he^ft  geene  vervoering  plaats  zonder 
order  vaii   het  département  yaa  fiprïog  |j   —   d^e 
vervoering  zal  gevv^r(pbüwd  worden  door  ,ee^ 
witte  vlag  met  het  woord  bus^kruid;  —  en  altijd 
^egeleid  qoor  Conducteurs  van  dé  ar(illerij« 
jj^tfluit         Bij  art.  8  v^n  tiet  befluit  van  asjunlj  1814(131 
för*arll  ^^*  *^"^  premie  van  eenen*twiniig  guldens  uii- 
L/109?  geloofd  voor  het   arrefterei^  vati  eenen  (leferteu>, 
hondendfi  oiet  dat  gevolg  ,  dat  hy  in  handen  vati  de  lullig 
^^^J^gtie  geraakt,, welke  premie  fleciits  dan  werd  uiibc» 
'van  het  '  taald  ,  wani^eer  zoodanige  gearrefteerdf  aU  defcr* 
beflah^    teur  werd  gertraft;  —  de^e  vertraging  in  de  vol» 
jyjSJ,^'^  doening  van  dè  grèmie  den  \]Wt  der  aanbrenger^ 
lenopzig-dpende  verkoelen ,  beflopt  2«  K.  Ih  den  iSdeh  Fe^ 
'   jeto uit.  tirua^j ,  den ^ Conimisfaris-Gencraal  yari  oorlog  x^ 
vand?    mtoriférfn  •  ,öqi  allen  en  een  iegetijkV  die  een  dei^ 
s»rèmié     ferteUr  lieeff' ontdekt^  met  daf  g^vots,  d^t  hi)  in 
^Jjj^jj^  handen  '  dpr  jullitje  geraakt,  dadelijk  en  zqodri(. 
vtk  éeq^''bet  zal  ge'blekeu  zijn  ,  daf  de  ontdekte  werkelijl; 
aeferotan  i99^7;Wr'is  en  van  geen  bieho^rïij^  öntflaguitdei^ 
ilSfi  w.'  dienst  V  of  van  g«ên  verlofp>as  of  andere  permisDe 
L^   •'*  9m  zijn  "ko^ps  of  garni2;qen;e- verlaten 9  is  voor^ 
^^  ^        «ien  ,   dé  bepaalde   premie   van  /.ai:-  te  doei^ 

Sitbetalen,  xonder  dat  het  noodig  ^al  z\in  ,  4ac 
usdanig  een  militair  bevorens  alf  deferteur  wor^ 
(]e  gedraft ;  wordende  deze  bepaling  loepasfelylc 
gemaakt  op  zoodanij[re  militairen ,.  4ie  «  W^gen^ 
d^fenie  gearrefteerd  pijnde  ,  naar  aanleiding  der. 
dispofïtie  van  16,  December  1814,  op  })un  y?c- 
^oek  in  '^  iands.  zeedienst  vir^en  of  iv^rdén  aan^ 
genomen,  zonder  voor  de;.misda94  ^^^y  ^(^rci^ 
gevonnisd  of  ge(lraft  te  z^n  ,  «I^mede  op.s^nder^, 
deferteurs.,  welke  gratie  badde^  verkregen. 
wedu.  2  K.  H#,  bij  befluit.  yaiv..den  H^en  Janiiar^} 
^seg?   ^?ne  •  wedu\yen*  en  weezenl^^  yop^  4e  officierei^ 

loncis 

wor  de.       (i)  J4arh.  \%\\.  bl.  aSi.   ^ 


i^$n  (^e  landmaat  daargeflteld  en  daarbij  bepilftttt  ofificferea 
liebbende  , .  dat,  de  directie   dier  kas    door   cencj^^^^ 

Comoiisfie  v«n  -drie  leijieii  zou  wotdep]  g^voprd,  by  beauc 
lieefc  bij  htfliiit  van  dén-jisfteQ  februgrij  daart^of  van  14  j** 
benoemd    den    Irnitenant- Generaal  Jhtptinf ^  ^i^OeTzeift 
fpecteuf'>dtr  «niikrlj,' den' 'Heer  />•  CV^Zr^èiw,  directie 
-bukengèwooü 'Staatsras^ ,  eri  den  GeneraW-lto  *'^"!^«"*^ 

jpor  yan  (fer  Goltz;    en'  tot  Adniintftrateor,;  té^*  hruarj' 
vens    de  fonctiën  vdn   Secretarie    w^asiFnemeArèe  ^ 

den  Hecr\5^.  M.  Hccneman,  .'      . 

Op  autorifatie  van  Z.  K.  H/'en  dèn  Mtniatet  Pwi«- 
van  oorlojg  ,  deed  de  Luitenant-Genetaaf  Baron  ""JSiS* 
fivérs  ;  Mpecteur-Genèrlial   der  kavallerij,  eene  fche 
j>roc1amatic    aan   zijne    wapenbroeders ,    óp    den  krlfgsiia- 
.iid^o.  Januari)^  re  Brusfel  en  etderg  aanplakken^  ^^',,^^ 
van  dezen  iuiiQiid :  .  .       ;  janusrt* 

'  fielgifcfaé  foidatenl  G9  hebt  löiider  4e,vaoen  va^  F)rank«  , 
f  ijk  geüreden,  toen  4e  belden  van  ons  land  in  d^  zjjop 
betrokken  waren.     Se^lert  i?o  jaren  werden  ,alle  Jte  (Tag^    , 
velden  met  uw  bloed  befproeid  ,  en  dé .  oude  '-nulicnir^ 
loem 'yan  den  Belgifchen  naam  heeft  met  eenénnfèuwett 
Inister  uitgeblonken.    ,Gij  bebc  allfe  liwe  pligién  waardig^ 
ijjk  vetvnld  ;  gij  hebt  u  los  gemaakt  van  xiwe  éeden  jèi-,  . 
lens  Fniilkrijk.  ^ 

Do<h  cbans  zijn  n  nadere  verpl^tUftgen  opgele^/ 
De  gelukkige  omwenteling ,  waardoor    Europa  verlosr 
vmd',^  heeft  «an  tott  ^taderland  en-a^nén  naam,  en  eijn 
nationaal  beftaaq  hergeven  \  iX]  roept  .hec^  tpt  nog  kooge^ft 
^(lemiBing  'op,  doo(  het  pet  ^ea^elfs.c^fte  bcpeders  te  * 

jereenigen  onder  eenc/n  behpedenden'^eptér  van  eenen  , 
vorst  9  anianunende  van  )ielden^  die  met  zoo  veel  glorie 
^e  onafhankelijkheid  onzer  voorvaderen  verdedigden. 
'   Het  vaderland,  uit  *ijn  puin  herrijzende,  vordert  zijft 
f  del  kroost  op  ;  verzamelt  u  ponder  zijnen  ilacdaard»  dap- 
pere iriJgsUéaén,  volgt  mijn  vooifceeld,  volgt  dat  van 
nwe  in  '4^  loopbasln  dër  wai^nëh'v^idiei»telijke  hoofden» 
€ij-  2ul(  niet  ih^er  verloren  gaan  als  flagtofFer»  eener  ziai>  . 
nèlooise  eerzucht  ,  Aoch  in  bét  bnodend  zand  der  wOe^t  ; 

cljnen,  ttoch  in  de  ijsyelden  der  ^olen;  itj^iep  gij.9ls.00g   .  ] 

het  zwaard  moet  trekken  •,  het  zi^  ^y p  ter  verd^^'ng  , 

\a(k  uwen  va^eflijk^  V^4  9   van  «de    wjkardig^heid  ^clea    ' 
troons,  en  van  de  nationale  onafh'anlcetijldieid. 
Uet  heeft  onzen  dpofluchcigeu  Souverein  behaagd  mil 


'   •  a 


u  fliigUgcio.  oin  mH  19  beroepeq  ob  bet  pitrioc|Bii«i  m 
^e  dapperheid  ó^er  oude  wapenbroeden.    Snelt  dan  pi^ 

ier  'zijne  vanen,  bet  zijn  'die  der  eer ;  aan  uwe  l^ks  znijeoi 
et  die  van 'den  heldenmoed  j^il  Snelt  coe:  dé  venüena* 
een  zuden  erkend,  dè  dienaren  beloond  worden;  niemand 
xal  de  ya4eri^ke  zorg  van  onzen  goeden  Vorst  omgaan. 
'  En  ook  gy,  dappere  Beider^  I  die  ojoóa  de  Oc^eo- 
^kfcb«  adelaars  ge{lre4en  ti« ,  komc  inijge  yka  uwe  Uk 
ipen  lygyden  aan  den  dieoit  van  uw  land. 

2f  zuüen  kprpfen  van' allerlei  wapenen  worden  ppgCi 
rigt',  bacaillons  infanterij  ,  regimenten  karahinien ,  iigce 
^gonden ,  huzaren  openen  u  hume  njen ,  waarin  eenê 
To^vkclige  foldy  wettan4  onder  ^e  foldacen  en  pffid^ai^ 
van  allei^ei  ripg  zal  verlpreiden,  ^ 

Mijne  ftem  i$  u  bekend  ;*zy'  heeft  u  dikijferf  beflirrd 
te  midden  van  veldfjagen  ;)  dat  zij  u  ook  'ge|éide  op  hst 
pad  vanpllgt;  en  ^ij  zal,  té  allen  tijde,  bij  onzen  door*^ 
tuchtigen  Monarch  die  tolk  z|(n  van  'uwe  behoeften,  v^ 
^we  weofchevi,  en.yan  aUe  ui^e  gevoclena. 

De  «crftt  ^"  lacteo  Febtuar^  werd  de  eerfte  koapt^nu 
iompi-  '  '^er  ii(iarectaausfée  te  Briisfel  in  oofcnfchoiny  .^ 
gjj;**?  nomen,  en  g*f  de  «eker(le >erwachti8g  dat  dit 
diwi»e  ^orp»  e*0  4er  fchponfte  loa  worden  van  de  Ne- 
geinrpec-  derlaodfchc  ^rm^  ,  wanneer  hetzelve  g«))ee)  ,.  ' 
ïtSS  ut  k^fVgWféetd  jljn  ,  waarna  ie  yeelvui^j|.j  ..^ 
i?a  w-ttaUen  in  het  departetnen^  yan  de  Smh^  j!  ^l 
önSti.    «er  O/séea  fcrlangen.  •  «^  "''"% 


t  w  •  «««t 


■    Ia  bet  juftitiSIe  wecdea  dfi  «1941..,^^.  -.^^^ 
tteniri^en  geif  aakt.         ^  ^»ciwe  yfita^ 


goeK  ge.  beOiut  opg«nq«mde  finds  Unpofitifn  /!-  ^  ***^ 
».i^kt  <^  Heven  worden,  en  dac  bii  wt77*  ^,«  J**"  ««" 
5Sh?dS  Ï)e0uit  è-et  betrekkbg  tot 'de  «feil-I^.  ƒ*»**»• 
TS^t  iJike  en  plaatfelijke  topofuiënf^'r?'*'  «^««e. 
fSlJ.VI«-  flat  de  iqdïcaturc  daa^ver  zal  *!L1'  ^P*»^ , 


I 
I 


J 


mrf/y^r  madQ  te  ivprdf n  geprociedeercj ,  docli  dat  .^^^  ^ 
m  hetzelve  befluit  geene  uicdrukkelijkp  bepalipgep  eerfter 
Tt oorkorocn ,  d^or  welfcp  M  de  Hpstep»  op  dl(p>«ft«»^te 
^ropedures    yaDepdjp,    «uiten    ^o^t^n    gedragen  p/|'"iS^' 
ivordeh ,  «— r  terwyl  dj?  voorzegde  (iQSCen  geenu-  ak«i 
iiuj?  ksnüfn  of  bplióqfA  ie  worden  gebrjigt|  ^"^^VmA^ck^ 
)asee.  yap   dpn  lande,  'y^  bepft  ?r  |f-    H*   d«n  i^e  ftec^ 
Sden  Januarij  b$  ginpjhiti?  yau    yooirf^hreycq  be  ^0.^^.5?^ 
fluit  bppaafel;  fi^^'jjj' 

liliëu. 

Alt.  j.    De  kpstcfi  vjilleïide  op  de  calan^es,  informa- (SiwisbL 
riéo  en  procedures/  zoo  ter  eertier  inflaótie  als  m  appèl,  *8i5t  w4t 
ia  zaken,  welke  afzonderlijke  ftedeïijke  én  plaatfelijke ''-* 
tmpoficién  betreffen ,.  met  den  gevolge  en  aankttVe  van 
Idien,  zullen  ^iec  tonnen  of  mogen  worden  gebragt  ten 
Jaste  van  den  Scaét,  maarzuflen  dezelve  kosten,   onder 
de  natemelden  limitatiên,  zijn  en  bl^vep  voor  rekening 
^n,  4eo  P^^cipr,  die  de  ci|lange  y^olgt ,  behoudens  desr 
zelf$  verhaal  op*  ^en  gecalangeeglen,  iodiep  daartoe  tem- 
men |(ijn  «         •  -  • 

%.  '  In  geval  de  officier  ten  koste  van  dé  (|ad  fyf  plaata 
f  oude  willen  i^rboadeef  en ,  zal  hij  daartoe  eien  voórftel 
aan  het  ftedelijk  of  pUatfeilJk  beftuur  moeten  doen,  hecr 
«v^  alsdan,  'naar  bevind  van  zaken,  daarop  zal  dispone- 
pn,  des  eohtef,  dat,  ingeval  bet  voórftel  van  den  offi- 
cier wordt  goedgekeqrd,  deszelfs  aandeel  in  de  boete', 
poniiscatie  of*  atmaking  zal  zijn  ten  voordeeie  van  de  (nd 
of  plaats  ,  en  geene  inftantre  in  appèl  anders  dan  met'na- 
4iese  approbaüe  van  het  ftedeüjk  of  plaatfel^k  bdtuur, 
zal  mogen  ondernomen  of  voortgezet  Worden 
p  •'  3*  De  regters  eenen  gecalangeerden  van  de  ge^tu^ 
feide  actie  viil  fprekende,  znilen,  indien  zif  daartoe  ter- 
men  vinden,  den  officier  kunnen  condemneeren  ook  in  de 
koaceü  aan  de  »jde  van  de  gecalangeetde  partij  gevallen, 
^elke  condemnatie ,  indien,  de  officier  voorzien  is  geweest 
yan  de  bovengemelde  permisfie^  zal  komen  ten  laste  van 
^  fbd  of.pluts,  door  welker  beftuur  de  permislie  ver<i 
leend  is;  doch  ten  privaten  laste  van  den  officier,  in  go^ 
^  de  procedures  door  'donzelven  zi)n  geVoerd  ,  zpnde^- 
yöoraf  daartoe  pexmislie  te  hebben  ^eobtiaeerd. » 


,  Aan  %.  K.  H*   herhaaldel^k  Itlagten  tar  ooreo  BeiiuU 
gekomen  zijnde   over  de  hooge  fommen,  die  b^i^*"^ 
Wf  @<>.9Y?R^^^^n  longereade  $.oliicitcur^  of  imr  (!^4e?d6 

9« 


^Vtmplf»  mers  eenige  derzelve,  tich  veroorloofden  {q  reka» 
^totde  ^^^^  ^^  brengen  aan  de  genen,  die  hunnen  diensi 
^1^  it€c  noodig  hebben;  heef(  de^ouvereine  Vorst ,  over* 
^efluicwMi  wegende,  dat,  200  niet  tegen  dat  misbruik  werd 
tfirpr*  ^oottitn ,  grootepdeeis  iltufoir  «oude  worden  ge* 
45  etn  »•  m^alit  het  regt»  dat  aan  eiken  onderdaan  inoac 
ridder  fii  verzeker^  big  ven  van  roet 'zijne  belangen  en  be» 
Y^*^*^zwarcn,  vrijen  toegang  tot  den  Vorst  te  hebben 
bt}  ii«i  *  en  tot  de  '  verfchilïende  departementen  van  alge* 
pouyer,  meen  beftouri^  en  willende,  in  dezen  zelfdea 
fiinff^en^  geest,  :^n  minvermogenden  de  gelegenheid  verw 
p  soiu.  MPhaffen  van ,  met  in  acht  neming  der  bepuldf 
wtt^e^'  ^"  ^^^^  -^  regelmatigheid ,  hunne  ver^oekfcliriftM 
uuutie^^  \^  te  dienen ,  waar.  het  Jbelioort ,  hif  ampliatte  eü 
hamerde- alteratie  t  Toor'soo  veel  n^MÜg  was  van  hef  bit' 

-•lïiede"* ^^^^  ^*°  ^^"  aoften  Jannarg  18(4  n«.  45  geeé* 
])e.  Kratis  gevoudeu ,  Op  •  den  %^ften  Januari) ,  te  bepalen  d^ 
beJieaen   volgende  artikelen; 

der  onver-        «  •  ^ 

iQO^eiideii  ^ 

(Siaatsbl.  ,Art.  I.  De  SoUiciteon  zullen  iBDgen.in  rékeniqg.bcei^ 
x3i5.  no«  j^n  ^^  volgt: 

?^^  Voor  eeo  l)erogne  met  deo  hefainghehbeodea  ƒ  i:  ,4:0 

Voor  bet  refumer^n  van  ietkren  brieft  dien  zij 
fchnjven  of  oncv99gei)  •         .         .        •  aria: o 

Vooir  iedere  bladzUde  van  een  rekwest  of  me- 
}  morie,  het  fcellen  en  grosfereo  |e  zaïiMn  -  0:1a:  o 

yoor  kopijeo  en  bijlageD^  per  hl$óti}4^         ?  o:  610 

Voor  ledere  va<;atje  in  een  bmvsii*  tot  mdie- 
idog  van  ftukken  •  ^  -  i:  4:0 

Voor  bet  Ugcen  en  ^pedieren  eener  4ispofl- 
lie»  (>f  van  audere  ftukken  •  •  •  xs  4101 

.  Pes  echter ,  en  9iet  dien  verftande,  dat  oen  ^ewiioii 
yeczoek  om  aaoftelliiig,  pptüsg'  paspoert^  penSoen,  :gMi« 
tie,  dispen&tie,  eaz.  bet  zij  gnmt^  het  zij  ongitnstiy 
uitvallende ,  den  belanghebbeodeu  tümn^  hooger  zal  m 
Icaan  komen  dan  ze;  guldens.  \ 

a^  Dit  maximum  zsl  zelA  dan  niet  mogen  worden 
c^verfchredeny  wanneer  het  n^eraoek  ten  behoeve  vant  moer 
akn  een  perfoon  g^cliiedt. 

3  In- zaken  vaa  boitengewonen  omvang.,  of  die  bij- 
zondere nafporing  of  moeite  vereifchen,  zal  de  gemelm 
lom  van  zes  guldens  min  of  nneer  kunnen  worden  over^ 
fchreden,  naar  gelang  vaa  l|etgeeo  Vroege  door  ée  b»> 


|p:birisibepden  z^y^^iMt  «Ie  f^peodve  SéUdtèjü^  pi    ^ 

lipi^n  gecpBvenieeid. 

Tr^*^   De  briefppnen,^2eg^^,.I(5ges  en  ve«lere  uitfchot* 

{'en»  zulten  roggen  wpr^cn  in  feke]|i|3g  jgeboig;  ji^et  eeoe. 
lende  verhqogibg/    *"./.'*     *\   .      " 
*'  5.    Üe  Spllicitéurs  ,  welke '  !n  dë  berekening  van  hui^ 
fa1«ris  de  bbvenftaande  bép^ingen  mogteri  te  biiitfen'gaan, 
ètitlefl  nfec  alleen  de  te  veel  ojltvangene  geldeïi  moeten  •  , 

terug  geyen;,  maar  ook,  naar' bevind  van  zaken,  in  Jiunne 
iiuieuén  i^rorden  gefchors;,  of  van  dezelve  ont2et« 
^  6."^t>e  declaratifb,  pvec  w«lke  cuffcbeii  een*  Sollid* 
tcuF  ^n  zijn, cliém  verfcbi^  pntftaat,  zullen  ter  algemeene 
^aats- Secretarie  nage^^iep  en  getaxeerd  worden;  d!^  ,  ] 
poois ,  nadat  deswege  zai  zijn  gehpprd  d«  natemeiden<i 
^omniisüe. 

7/  Deze  Gommisfie  zal  befcaaq  uit  drie  Spllicitéurs,  ■- 
^'finiafvan'  jaariyin  ééo  ea(  aftredeft'^  alles  vdgeuë  de  'be^  ' 
«ioeiQing  van  onsen  alg^inéetien  Secretaris  van  Stilat. 
'  €.  Zij  zal  belfSCt  2|l}n  met  de  mededeeling  vanid  het- 

fene>door  Ons  ,' 4>f  oo^entwege  ,  aan  de  gezamenlijke 
olliciteurs  t$\  k^nelijk  té  maken  zijn^^  als  mede  met  de 
^ere^elde  dtstributie  van  de  verzoeken  der  onvermogen- 
fien»  welke,  bij  beurten,  door  de  Splliteurs  ota  niet  zuV 
len  b^knd  wonien;  pittder  vriJüeUing  tevens  y^n  4e  vol^ 
'doenk^  der  zeg^gelden  en  leges/ '      i        '        *' 

^.  Voor  onveimog'end  is  alleen  te  honden  de  ge^n  ^ 
die  vi^orzien  is  van  e^n  bewijs  van  onvermogen  doot 
het  beftwir  zijher  gemeente  afgegeven,  en  hetwelk  aan 
«9"  wkwest  zal  moeten  zijn  geanneieerd. 
•  En  wordt  dv  executie  van  ons  tegenwoprdig  befluit  ,^ 
waardoor  ten  overvloede  verklaard  wordt  ,  dat  vervallen 
,'«ljn  irttó  tarieven  of  bepalingen,  die  door  de  SoÜicitews 
^erling  mogten  zijn  f  gemaakt,  opgedragen  aan  pnzen 
fdgemeenen  Secretaris  ^  Sfaac  ^ 

'  -  '       'De  Cam- 

'  De  Cöttimtsfie,  aan  wplke  naar  aanleiding  vati  ™^^^^ 
|rt*  100  der  grotidwet,  de  zamènftellinj;  van  eenfteui^g 
algemeep  wetboek  was  opgedragen  (ï)»  fteldc  de»  van  een 
ïjden  Jan^arij  aati  ,deo  Sonv^reineu  Vorst  ter  band  Jjlj^tr 
^are  ontwerpen  op  de  organitatiè  der  regterlyke  biedt  op' 
imagt  en  op  de   «latrier  van  procederen^  200  weH«"»7dea 
jn   xriviele  als    crimineele   ztkeir,  mitsgadeTS  die  ^""fj* 
van  een  Ilifftraffeiiik  wetboek  en  vau'  een  wetboélt  fchcidcne 
voor  den  koophandel;  •  ontwcr- 

T  *         _  .  ~  van  wet- 

■  (O  Jaark.  1814.  */.  37«.    '  «^'."S 


i'1 


4i8  •JAAHBOBK  wah  \%i§. 

w«t  vm  ^^  oiwrweging  der  aoodMiktSkbeid  ^  om  b#- 
nAfmurii  palingen  ce  mtkeii  tegen  het  leggen  van  arrest  op 
irefilwte  *  ^^^^^^^  9  berustende  onder  de  algemeene  *s  Lands 
^Ugfm^^ninifimtiêïi ,  en  deselve  ook  toepa^reiyk  ta 
VM  nret- doen  a^n  op  objecten»  beiNtstende  onder  admini« 
^^^^(IratiCn  over  werken »  die  uit  deraelvei  aard  vas 
vmkorv  ^een  dringend  algemeen  belang  ayn,  ten  einde  den 
liogen  op  on  belemmerden  (oop  dier  adminiAratiên  te  versa» 
^M  keren,  en  willende  tevens  die  bepalingen  in  ver» 
fo«di|en*  band  brengen  met  de  belam^en  der  individuele  in» 
^B^'*^-  gezetenen ,  beOoot  Z.  K.  H«,  den  Raad  van  Sta* 
Sn^.^t6  gehoord  en  met  gemeen  overleg  der  Staten* 
iat  der    'Generaal  f  op  den  a4fien  Januar^  te  ftatuCren : 

fcheidea^  , 

departe-       Art.  i«    GeeoerhttKte  stresten  xottes  verteend  of  gb^ 

^^^  .  doogd   worden  op   gtMen,  eflèceen,  pspieres  of  goede» 

iiiCliaci>!*'^'  berustende  ooder  Onae  Secretsritièn  van  Stast  of  an« 

(Stsaubi.  derelioorden  van  adminifhitiên  in  hunne  kwaliteit «  of  op 

4Si5.  ao«  eenige  buresux  of  kamoren  tot  de  algemeene  'slsnds  so^ 

i*i  mbiifgratie  be^oorende,  en  fpecisai  oiec  op  eenige  ordon« 

nsotién  van  betaling,  welke»  aoo  ter  zake  van  ffaktemen» 

tan,  foldijea  of  penfioenen^  als  eer  voidoenlag  van  aanne* 

mingen,  levenncién,  ais  anderiina,  reeds  gefhgen  z\}n  of 

4K^  moeten  geflagen  worden. 

Evenmin  zullen  arresten  verleend  of  gedoogd  wordétt 

op  gelden  of  andere  objecten,  bemscende  onder  provio* 

,'  c»le,  plaatfelijke  of  andere  adminiftnitiéo,  voor  zoo  ver* 

re  die  becrekkii^  hebben  tot  zee-  of  riyie^ water  keeréndo 

werken ,  de  fluiswerken  danrcMider  |egrepeti. 

9.  Alle  de  genan,  welke,  ter  voldoening  aan  eenvom* 
9»  of  tot  fe^ritelt  van  eenige  preteofiên,  ten  laste  van 
'  paniculiere  ingezetenen  of  vi|n  eenige  corpcntie,  aan« 
fpraak  maken  op  eenige  gelden  of  andere  objecten  ia  ar- 
tikel i  vermeld»  zullen  zich  moeten  adresferen  aas  den 
Secretsqris  van  ^t  of  het  hoofd  fiet  adminlftratie,  ondes 
welke  die  gelden  of  objecten  berusten  of  behooren ;  eq 
zal  daaromtrent  als  dan  op  zoodanige  wijze  warden  gc-^ 
.  handeld,  als  Wij,  op  het  rappt)rt  van  den  Secretaris  van 
Staat  of  ander  hoofd,  van  adminifhatie,  aan  wien  het  adres 
zal  gemaakt  zijn,  zuilen  oardeelon  te  behooren^ 

5»  Op  de  traktememen  der  officieren  Onzer  land-  ea 
aeemagt  van  allen  raoi;,  mit^ders  der  adminiftrateuren  ea 
officieren  van  gezondheid  tot  dezelve  behoorende,»-^ 
(ciijk  mede  op  de  penfioenen  van  de  gepenfione^dt  «4h 


JAARBOElt  YAtt  titSé  t^ 

Ittfiei)  vtii  de  hmd-  en  zeems^ »  sil  door  de  DepMettén-  W^  vu 
tel  vün  OMlQg  éd  vin  MwiDe  re^ectivehjlc  kördng  kan-  ^  Smns 
t^h  Wórden  verleend  i  onder  de  bejagen  in  de  volgende  becreftrit 
irtikelen  vütcgefteld.  dit  hec   ^. 

4.  Üeze  korting  tal  üjè  vstn  een  vierde  vin  hec  he-  legg<aur«l 
loop  der  mkeememen  of  penfioenen  van  zestien  honderd  «rekten 
guldens  tn  dttr  benederi,  en  vatt  een  derde  vin  bet  be-  jÏÏn  ^^^^JT*** 
loop   der   traktementen  of  penlioenea,  welke  fiieer  dan  |[^iiugtii 
gesti^n  hon4|»d  gttldènt  beioopeiu  ,  op  aakce» 

5.  Geené  Kortiftg  zal  ktiniièn  worden  geobcineerd  Voor  m«jt«i# . 
minder  dan  yijfen-twintig  guldens,  terwijl  daarenboven  dö  ^'tJS*" 
fchatd,  WalrVoof  da  korciög  gevnmgd  Wordt,  ingeval  de-s^^ïï'^ 
gelve  tiic  levenlneién ,  irbeidsloooen  en  dergelijke  voort-  boofden  /. 
fpruit,  tet)  mififte  een  Jaar  ond  zal  moeten  tijn^  ,  deronder^ 
'  6.  Wegens  verteringen  en  gemaakte  fchulden  in  publie*  fcbeldene. 
ke  of  particuliere  koffij-  en  Ti^nhuizen,  zal  nimmer  ^0^^^*^ 
Ibig  worden  verleend.                         -    ^^              '    vm  «hai^ 

f.    In^elijks  zal  voor  getee  interesfen  kOrdng  vedeend  niftratic 
Worden/  ten  zij  |Been  in  het  geval  Van  voorgefcbotentf  C^caaisbu 

ScMeii,  waarvoor  liwrchriften,  acCeptlnién,  obligatiën  of  *^J0«  ^' 
erge^ke  zijn  gepasfeerd ,  b)j  wdké  Htft  50bet»en  vin  ^*' 
inieresfen,  fpeciaal  is  geconditioneerd  gewordea 

8.  Óp  de  trakttfnienfën  dei-  oftèie^èn  yin  Ontt  faiid- 
êfzeêmagt,  ïich  te  velde  of  bnlten  gkacs  bevindende^ 
ial  geene  korting  mogen  verleend  worden. 

De  febnideifenefs  zulltfti  derzeivet  tefngkoüist  möeteii 
arwadbten  tot  het  voonzéttim  bünnef  rtelames,  nogtans 
jttilléii  de  kortingen,  welke  reeds  beVofens  töt  6p  het 
oogenblik  dat  de  debiteuren  te  velde  of  naar  2ee  zijn  go' 
gaan»  nlögtén  Vedeend  ti^h^  diet  Ophoird(*n  derzèlvet  ef^ 
fect  té  fórtererf. 

9.  ledef  die  éeirige  ktlitifig  ttfb  Utate  IrM  eéh  diên^tV 
«dóénd  of  gepenliöneerd  ofBder  van  Onge  fttxl.  of  zee-' 
inagt  goti  Willen  vragen,  iBal  zich  te  dieh  einde,  bij  be- 
hoorlifk  gezegelde  rekwesté  moeten  adtésfèren  aan  bet 
Departement  Van  Oöflog  Of  van  Marine,  wied  tulks  éM 
gaat;  daaibij  ^gevende: 

1^  l)en  naani  én  doopnaam  il s  ot>k  deff  ttxig  van  ii]n 
.debiteur,  iiïet  indiditie  vin  het  korpa,  de  eqnipa- 
glé  of  de  adminKbatfe,  wiaib^  Uj  geplaatst  is,  of 
WcÜ ,  Indien  het  een  gepenilonèerde  of  buiten  act£« 
Yiteit  Zijnde  offió|dr  betreft^  van  de  Woonplaats^ 
t^  denzelven.    • 

êf*  Deo  aard  der  fclinld  en  den  precifón  t§d^,  op'Welkezf 
dezelve  is  gecontracteerd,  met  overlegging  van  au«' 
^emieke   kopjy[en»   vio  al!f  zoodain^e  Bewezen 


iè         jkKjièóèK  VAN  iiih, 

Üret  vaÉ  llraaróp  dé  rekwestrant   zijue    prccen[ie  funaeën; 

è4  j2iiua«  iiui  voor  zoo  veel  <|e  fchiild  iiit  geleverde  Wio- 

jjno.s;  keliwen    of   uit    verdiende  aroeidslooncn    toorf 

fthM^***  ipruki   mét  prodüctfc  van    extract  authentiek  irft 

Ug$tnvié     ^ .  W  fchuldboek.  ,     ,-  ,         ■  '    i      j    t       '- 

•rres<;ef)  »  Bij  de  Departementen  van  Oorlog  of  Marine;  Snllen 
«ihrtvni-geene  originele  handfchriften ,  acceputön,  obligadén,  öf 
f^  j  *Jj  .  dergelyke  kunnen '  aangenomen  ^  n«ur  in  alle  gevallen  ge» 
o»Mkm-  au^hentifeerde  affchriuen  daarvan  moeted  geforderd  wor^ 
jbeiiteii ,    d^n.  ,  .  .,   ..    » 

foKl|}«neti  10.  Geen  bfficier  zal  echter  ten  loste  van  een  ar.der 
P^'flj!"'  officier  eeni^é  korting  wegens  pardctiliere  fchulden  kun- 
J^J^J'fnen  vragen:^  zullende  de  Departementen  van  Oorlog  co 
lier  (Mi^ri  Marine  ^  ingeval  daartoe^  adres  mogt  worden  getaaakr; 
fdiei<feife  hetzelve,  te  allen  tijde  buiten  dispofitié  houden. 
departe*  ^Ü.  Het  Departement  van  Oorlog  of  van  Mariiic  zal 
S?ildtó  ^^  officier,,. ten  wiens  la«te  de  korting  gevraagd  Wordt  j 
2flr«il^'  daaromtrent  in  ti^afi  belangen  hooren. 
(Statte*  2oó  deze  de  wettigheid  der  fchuU  erkent,  öf  ander- 
1815.  fto.  zins  in  de  korting  loéHemt^  zal  dezelve  dadelijk  verleend 
«O  worden;  ..,,*'  .    ^      , 

Indien  Üij  échter   de  fchuld  weérfpreekt ,  en  het  D& 
partemenc  van    Oorlog  of  van  Marine,   wien   iulks  aan- 

{aat,  na  het  Inwinnen,  van  alle' zoodanige  inf6raiadén;  alii 
etzelve  zal  nöódig  obrdeelen^  de  pretenfie  illiquide  mogt 
bevinden^    ial  hetzelve  den  verzock(^r  om  kord^g,  toe 
flet  vervolgen  van  zijn  gefiudseerd  regt,  xenvo^eren  aafl. 
de  ordinads  jiudtie.     ./    *       .  .         .],.,. 

:  .19»  Tt^anoeer  door  iiet  Defmrtemem  van  Oorlog  Öf  van 
Marine  lüiï  éénig  officier  e&  bepaalde  termijn  tzal  zijd 
Toorgefchreven,  om  nopens  eene  ten  zijne  laste  gevrf^- 
de  kotting  te  berigten,  of  införmatien  te  fuppediteren,  ed 
zoodanig  officier  naladg  mógt  blijven  aan  zijne  verpligcing 
in  :  dezen  te  voldoen ,  zal  deszelft  flilzwijgen  ais  een« 
wettigheid  der  fchüld  éai^emerkc  en  de  kortbg  dadelijk 
^      verleend  Worden*  '  .     '    '    . 

i3«    Wanoeer  het  JDfeportement.  van  Öorióg  of  viri  ]^a& 
tine,  na  het  berigt  van  ^en  officier  te  hebben  ingé^n- 
*  tfet)^    nadere   infónnaden   van  den  verzoeker  om  korting 

mogt'  verlangen^  en  de^e  in  gebreke  bleef ^  ónt  bmnea 
den  hem  Voorfcfafeven  ciid,  dié  informaden  in  te  dienen^ 
zal  hij  tirorden  gerekend  van  zijne  reclame  te  hebben 
afgezien^  en  mitsdien  ,Jiec  verdoek  om  korting  gdiouden 
worden  voor  very^Ien. 

'.  14.  Op  het  traktement  <^  penGoen.  van  welken  aard 
ook,  van  denzelTden  officier ,  zal  flechts  'ééné  korting  et 


Jiilfï  efffect  ièmitiëtt  fcfrtérén;  meerdere  kördngën  op  zoo-  Wec  ,Vi^/ 
diD^' traktement  óf  {>enfio^  verf  eend  wordende ,  zal  de  24  Janua-' 
cene  de  andere  {bceèsfiveliik  opvolgen.  L'^^i^'j 

•  t^i    De  ^d  van  Hcic  indien^  van  heipHmidöf  vertóek  ^'^^ 
tB  komnK ,  -bepatlt  4»  prektetme.  legget^Vatt 

rD.Qj0^f>Mcepeacen  vao  Oorlog  en  v;tn  Marine  zullen  arresten 
d:)^va&9  .elk  voor  zoo  veel  hem  aangaat,  naauwkeurlg«oiietvra4 
aanteekening  houden ,  en  nimmer  op  éenig  lacer  ingediend  {[!|*.]^^°  , 
Verzoek  ten  laste  vin  denzelfden  officicfr,  eene  definicive  ^p^j,^^^ 
ilispofitie  n^men ,  ten    zij  omtrent  eene  vroeger  geïnfli-  menceii » . 
tueerde  reclfime  finaal  gedisp>öneerd  zal  wezen;  (olóateuei 

'  1^     WasBcer  het  evenwel  mógt  gebéuren,  dat  twéé  P"^^^', . 
«f^ett  pertbnen  op  denafelfd^n  dag  körfing  ten  Ia«e  vati  hS«en 
<enZ9lfden  officier 'obtineetden,  zal  echter  «Ileen  het  een  (jer  onder* 
iei^er  tyf  éen  vierde.,  overeenkomAig    het  böpaidée  tHj*  fcheideue 
inrdk^  49  worden  gekort,  eo  dit  manttnt,  m  geiyke  <i^^  ^*"^'  ^ 
ien,  aan  ieder  dot  korting  verkregen  hebbende  peiibncif  ï?f 55..- 

,  worden  uitgekeerd.     .      '     .  niftraUc 

17^    Ieder  dié  ee^^fe  kortbg  ten  laste  van  een  officier  (Stwtsbu 
Zal  hebben  géobtlnenil,   zal    gehouden  zijn  te  zorgen,  1815»  aoi 
dat'  die  korting  geboekt  worde  ren  kantore ,  waar  de  be-  50    ' 
taling  moet  gefchieden.  — »    Ingeval,  hij  langer  dan  eene    <, 
iriaami,  na  het  verlelBen  der  korting,  mógt  verzuimen  dé 
tq^odtflellitig  te  doen  eftèetoêren^  zU  de  korting  wor- 
üfngèfaouden  Voor  vervailen. 

e  iV  Wannéér  een  officier  getdeo  éan  dei^  lande  moge 
tcrfch*ildlgd  zijn ,  zullen  -dei^lve  altijd  bij  voorkeur  wor- 
den iïigehouden ,  al  ware  het  ook ,  dat  ar  reeds  kortingen 
ten  behoeve  van  particulieren  mogten  Verleend  zijn,  wel- 

'  J(e  dan  zoo  lang  ZuUen  cesferen ,  tó^  dat  de  fchuld  aan 
Sen  jfitule  genéèl  zal  zijn  gekweten. 

•  CTp  gelijke  wijze  zH  gehandeld  worden  tóet  zoodanige 
fchqlden,  welke  de  officieren  aan  eemg  korps  van  Onze 
land-  of  zeemagt  mogten  hebben^  het  zij  dezelve  daar 
nog  bij  dienen,  iet  zij  dezelve  bij  een  ander  mogten 
ii:ijn  overgegaan,,  óf  wei  met  penfioen  den  dienst  mógteo 
hebben  vertóten. 

1^4  Geene  kosten  zullen  ten  laste  van  den  officier, 
óp  wien  de  koning,  verleend  wordt,  kunnen  worden  ge- 
bragt ,  dan  die  voor  iegels  en  leges.  ^ 

'  20;  Bijaldien  'de  Departementen  van  Oorlc^  en  Marü 
oe  mogten  bevinden,  dat  fommige  officieren  zich  zelven 
Verre  genoeg  konden  vergeten,  om  ongeoorloofde  ichul*  ' 
den  te  contracteren ,  of  de  ^  kortingen  ten  hunnen  laste 
boven  mate  te  doen  vermenigvuldigen,  'zullen  zij  in  dat 
{evat  zulks 'ter  Onzer  keniüffe  brengen  ^  en  des  noods, 


léir  gefatog  der  oinflfiidighcden«   fauast^  defticunc^TOCC 
200  véél  de  dienscdoeoot  becreft,  êêo  Q'm  voordragtQ. 

Wee  "Mii  (n  tamberlthig  gedoffien  hebbende,  dat  b^  trr« 
fiS  nóT"/ 5  J>4  ^^^  Grondmeet  roor  de  Vereenigde  Nederlu» 
buadchd*  den  I  fcatf  dc^  beftuten  .  va6  fteden  ^  distHctén  ^ 
«*P»j|;«-  béerliikhcden  en  doi'pcn  I*  tocgektfnd  de  vrgé  be-' 
Sui^rerf  *<^hikJ(idg  oVer  hdndè  huishoudelijke  belangen^  eri 
vtt^epü-de  fOsigi  dm  daaromcfe^t  de  vereischte  bepjCltbgeil 
SiiwSiert*'^  liiaktfn^  ovecéenknifttHg  den  iohoüd  himiiér  r^-* 
hiidtUü  glementen,  en  óiet  ftiijdig  sijildé  toet  de  algemeen'' 
tenen  dr^  ne  «retteoi  of  het  Miang  der  iri^ézeteneB;  «^  dfai 
raviTJis^^^  20O  verre  so^danige  pitfatfeiyke  bcitfMeit^ 
tfedttren  ,  eèn  gebod ,  oio  icftfl  te  doen  of  ot  te  htëfiT ,  be^ 
.ttn  wMke  belzed ,  het  noodzakelijk  is ,  dat  nn  deielvef 
ilir^iScMt»  kracht  en  klem  kün^e  Wofden  bijgezet  4  doorr  hcé 
IroiidAct  ftatueren  ^an  gepaste  ftraffen  tegen  de  ö^eftre^ 
**Vh'''  ^^V  "~  ^^'  cchtef  hét  vaStrtelléh  vari  zcfodaöïaé 
i^^fll'^^^^  flraflfen  Met  anders  kan  gefchieden,  dM  voor  zotf 
bunne  verre  daartoe,  door  de  hoogde  magt^aan  mindere 
s"l»k^"be-  •ötoriteitcn ,  d[e  bevoegdheid  is  verleend  ,  —  erf 
inn^cn  daaromtrent  .gepaste  bepatiugen  wiHende  m«keii^ 
Verieeitc.  vond  Zé  k.  H.  goed,  den  Raad  van  State  géboora 
gtiatibi.  ^  ,j,g£  getoèen  overleg  van  de  Stateo^Gencnfal  y 
£>''  "  *  op  denf  ftóften  Jtnuary  té  Afttsirea  de  volgende 
bepalingen  2 

Art.  I.  Afö  ilié  beftorcn  v«i  fiedeh;  Jiftncten,  lieerf 
lykheden  en  dorpep,  wordt  de  bevoegdheid  yerleftid^ 
om 9  ashi  ié  ptefelijke  bepalingen,  die  door  Hén,  njt 
krachte  yin  art.  94  oer  grondwet  vóór  dé  VÊreeïiigde* 
Nederlanden,  eè  daarmede  óvèreenkon^ftig,  i^orden  ge^ 
ihaakc  ei()r'vii5Cg(^(feld,  de  noo<lige  klem  én  kracht  ^e  ge« 
ven,  döbir  ih  de'zelVe  tegen  de  óVefcreding,.  boeten  erf 
fkraffen  te  Ibituëren^  welke  in  evenredigheid  ftain  fli'ec  dé 
limté  van  oVertrïsding;  hniners,  voor  200  verre  diénaan^ 
gaande ,  bij  reeds  befcaande  of  verder  te  maken  aigéinee'^. 
ne  wetten ,  niet  feeds  nïogt  üja  6f  ib  hèc  vet^dïf  zal 
#ótden  genatuéeid. 

2.  De  béootdéélinjg  van  de  mate  vab  oVertredin' ; 
vrordt  aan  dezelve  plaacfelijke  bednreh  overgelaterf.  £ch- 
ler  zuUen  zij  in  de  regeling  der  boéces  en  ftraflfeiD  nlec 

te»> 


JaARBQEK  y^n  t6i^  jj 


ÏMiQfleif  te  hévtn  te  gaan  de  bepttiogêD ,  &  de  volgieo-  Wee  Vidl 
s  aralelen  vascgefc^rd  ^  ^  >imi<^* 

.  3.    De  béftnren  der  fceden,  welke  vyf  éuizerid  inworhSldwdV 
iisrs  of  daaür  Bovein  celleq;,  zpllep  in<^en  .oj^leggen  éenè  bepaiii». 
t^eldboéce  van  'te&  tioogtit  i^'iftif  güldeos,  en  eéné  gé-kenop&et 
vaogeflis»  uiterlijk  voor  den.  tijd  van  drie  dagen.,  Katuëren 

;^  4.  'De  bè'fturéh  déir  fteden,  '^elfee  minder  dan   Vijf*^*?jf" 
iduizeud   inwoners   tellen,    zullen    mo^en    opleggen  eené  ftraSèn  «li 
l|;eldboete    van    een  hoogde   vijf-en-twintig  guldens,    en  boet«o,lifl 
tehè  gevü^bgeHfs  iiitérlijlc  vo(ir  dën  djd  vaü  twee  dégén.  ^  keurri 

5.  De  bebalff^eij  Vtn  artikel  j  tt,  4,  zijn  toepftsfé.  ^^^* 
tp  op  nUe  loödanige .  fteden ,  wdke;  achtervolgeiB  dé  "JJ^'Se 
re^ementen  omtrent  de  zamiofdéliiDg  vtn  de  Staten  der  befturen , 
l^rovlnciefi  of  Landfchdppen,  by  Ons  befluit  van  den  aait  welke 
ÜfihATk  Augustus  18  »4,  .rf*.  ,a4.  gearr^teerd^  bevond '^.^^^ 
^a,.wegeiis  den.ftedelijkén  ftapd  één  óf  meer  le^en  ter  3]i*rLj; 
provinciale  Scaarsvergaderin^  te  benpemen.  wet  dè 

.  Wy  K^ervéreii  Ons  ecliter,  om  die  bepalingen  bij  f^t-  vrj*  be- 
cialé  beuuit'en   bok  toépasfejijk    té   verklaren   op  atklere  fctkikkinji 
fj^tféttj   ifranneér  ftünbé  door  de  Staten  der  PïroVincietï  ^^  ^""* 
<5f  Undfcbfipt^en    adn    Onè  teDfe  vOérdtftgt  nkogt  wor*  btfidel jh 
yen  gcdattt    ^-  -  ^         ,     '        .  kèbefaiH 

*.i$.    De  befcnren  van  diftdeteitv  bebrlijkhedeü  en  doe-  getover- 
bpi ,   willen  mogen   opleggen  eene    geldboete  va»  len  J^* 
qbogfls^    t)if^a^  guldens,  en    ^ene  gevangenis^  «^«^èrlijk  ^gJ^^Ss 
TOoc  den  tijd  van  vier-ën-twintig  uren;.    ,  ^ .  «4. 

p  7:  ,lngeval  van    onvermogen  of  onwÜUgheid  van  den. 
bvertrederj  om.  'een^  hém  opgelegde  geldboete  te  beta- 
len,  2al  dié  geldboete  door  de  Rraf  der  feevai^énfs  kün- 
ifcn  wóMèri  veirvarigen 

•  8«  Ouders  en  •  ^W)gdeo  iuiifen ,  ten  aaitzieil  der  geld^ 
lA>etën;  astnfpnkeiijk  2ijn  voor  hunne  mioderjsrigè  tlnde^ 
ten  én  pupillen,  ... 

5r  Allé  itedelijke  én  plaatfaiykè  béftüren  builen  ges! 
houden  en  verpltgt  zijn ,  van  ieder  door  hen  gemaakte  be> 
paling;  waarbij  éenige  geldboete  bf  Mflè  viii  ge^ngehis 
wordt  gëftatüeérd,  tëlten  reizé,  diulel^k  na  het  itorefteren 
derzelvë;  éeti  afft'Hrift  óf  etetnplsAr  tde  te  zenden  aad 
dè  Sttteii  der  Provincie  öT  vat  hét  Lalidlbhiit!»,  töt  det- 
adfèf  infbnhatié; 

'  10'.  'Ingeval  hét  ^dMbhréven  fftüxiMfm  vikü  geldboete 
öf  ffevangedii,  dbot  het  ftedelijk  of  plaatfefifk  beriuür  iti 
ëtftiig   geval  xdngenbegzailm    gedordéeid   i^ierci,    öm  aari  " 

eenigè  dooV  hetzelve  noodig  geoordeeld  v^cflidende  keure; 
At  vé^eischte  kiacht  en .  klem  bij  lè.  zetten ;  tal  dat  be.' 
rtuut  een  ontwerp  dier  keure,  met  ioodiyiige  ftrarbepii! 

]•  B.  vao  1815.  ifie  Stuk.         •  G 


I 


34  jAAKftOË'K  VAN  1815. 

ling,  aTs  lietzelve  daarin  zil'dienfti^  pófde'elen,  moeterf 
voor4r8gen  aan  de  Staten  der  Provincie  of  vin  het  Land- 
fchap,  welke  die  vpórdrügt,  vergéze-ld  met  derzelver 
conuderatïen ,  aan  óns  zullen  inzenden,  ten  einde  dien-' 
aangaande  Ons  goedvinden  te  vernemen;  zunende  Wy 
4dsdan. daaromtrent  zoodanig  (latuêreD,  als  WIJ  zullen  ver* 
meenen  te  behooren» 


Wet  van  De  inconveniênten  en  zwarigheden  van  het 
J?'„^^*  procederen  pr/</«ArA?  modo  9  ter  invordering  niet 
waarbl  *  alleeii  der  ftedelijke  .  of  plaatrelgke  belastingen , 
aan  de  welke  volgens  het  geftatuSerde  bij  «rt.  4  van  het 
{^J!^*i'j;  bellüit  van  den  ^i^tn  Deceaiber  1813.  n^  8  (ijl 
ren  bet  door  middel  van  eenen  JMrlijkfchen  perfonelea 
regtwordc  omOag  of- feparthie  over  de  in-  of  opge<etenen 
kenSTtoc  ^^'  gemeente  gevorderd  worden  j  ro^ar  ook  van 
fcé  invor«  de  andere  aftondcrüjkt  fteJelyke  of  ptaatfclijke 
deren  b^  difécu  belastingen^  tot  voldoening  van  welke  een 
executie  aanOag  der  contributbeieB  en  oproeping  om  de^. 
irao  aoo-  zelve  te  voldoen  wordt  vereischt^  — i-  mitsgaders 
f"1S« '  ^  lïadcelen ,  weMcef  uit  het  entameren  van  ordina« 
rie^dw»  *  rla  procedures  ter  zake  voorfehreven ,  voor  de. 
middel  phatfelljke  flnancfSn  voort vloeijen  —  deden  Z.  K^ 
Ibneieo^  H.f  dei;i  Raad  van  State  gehoord  en  roet  gemeen 
oDh>of  overleg  der  Staten  Generaal ^  pp  den  i7den  Fe* 
taniiag ge*  bruary  »  goedvinden  en  verdaan^  mqt  alteratie  van] 
^^t^  hetgeen )  contrarie  dezes,  bij  de  beOuiten  van. 
(staecsbi*  ag  December  1813  n^.  S  en  van  18.  Augustus 
^w.  no.  j8|^  n*,  ^  niogt  zfin  gefts|tuëerd,  provifioneel  te; 
"^        ordonneren  de  volgende  artikelen: 

Artt  1.  Aan  alle  fbedelijke  of  plaatfelijke  ontvangicrs,^ 
coUecteura»  gaarders  of  andere  piaatfelilke  beanlbten,^ 
onder  welken  titel  dei^lve  ook  zouden 'mogen  fangeren^ 
weljce  belast  zi^n  met  de  invordering,,  gadering  of  onc« 
vangst,  het  zl|  van  de  jaarlifkfche  perfonele  omflagen^. 
b^  art.  4  van  Öns  voorfz.  befluit  van  ag  December  r8i 3 
vermeld;  het  zQ  van  de  ftedeiiike  oT  plaatfelijke  bela»*, 
tingen  op  de  huurwaarde  van  vaste  parideq,  bet  zij  van. 
'  de  omflagen  tot.  onderhoud  van  lantarens,    bnind(poicen,| 

nachtwi^hts  of  eemge  andere  bij  dit  befluit  gepcrmyteei^-i 

(i)  /V^nofV  Ntékrh  Jaarh.  bL  afOb 


lïe  afimée^jke  ftéddjjice  of  ptuütfelpe  belasdngeti,  tbt  i^ti'ytlk 
voldoening  van  welke  verefscht  worat  een  aanflag  der  "^^'^^''J!'* 
toncrjbnabelen  en  oproeping  *  om  dezelve  te  betalen ;  ^J^i  » 
wordt  toegekend  en  gegeven  het  regt  vdn  parace  exetu-  gg„  j'  ' 
cie  öp  de  góéderen  v^n 'iHe' genen,  wellte  eenige  Ider  pUatnïfV^ 
hier  voorgëmerdé  belastingen  aan  de  ftedelijke  of  plaat  ke  bcftu- 
fclijke  kasfen  fchuldig  zijn ;  en  zal  dit  ifegt  dbor  die  '«^n  het; 
beambten    Worden    uitgeoefend   naar.  de  ^Volgende  bepa-^f^^  ♦ 

lingen.  kend  tot 

a.  Hét^vtk)ffWireVert  tegt  van  parate  executie  zal,  te-*ctinvori 
gen  wien  het  ook  zoude  mogen  wezen,  niet  langer  plaats  deren  bff 
hebbet* dan  den  tijd  van  djie  Jaren,  na  expiratie  van  ^ïieJêcutie' 
termijn,  waarin  de  voorfchreven  ftedelijke  of  plaatfëlijkè  ygi,  zoo- 
belastmgen  vervallen  zijn  en  bebben  kunnen  worden  inge-  danige  bc^ 
vorderd,  na  welken  tijd  de  ontvangers  en  gaarders  alleeh  last'ngeo; 
zulle^  behouden  eene  gewone  actie;  Jj^  ^^^  \ 

3.    De  ontvangers  öf  gaarders  zullen  de.  betaling  van  ^^jj  p^f*. 
bet  verfclluldigde  preciiblijk  vorderen   bp  de  geSrette  tij-  r«)ncien 
'  Ben  bij  de  ftedelijke  óf  plaatfelijke  ordonnantien  bepaald  om-  of  '^ 
bf  daar  bij  nader  te  iJewilen;   en  dat  wel  fchriftelijk  «'•Jï^fj: 
in  <!Ker  voege  dat  het  bfyet  dé  natuur  vaii  den  a^nflag  «n  Jj^^^^^^ 
liet  d)ject  waarvoor;  diftinct  en  diiidelijk  fnhoiide.  .    .sutoM» 

4     De  refpectivelijk  bepaalde  tijden  verftreken  zijnde  iric.  n^. 
ten  dé  debiteurs  in  gebreke  blijvende  hun  verfchuldigde  te  i^-) 
Voldoen ,  zoo  iullen  de  ontvangers  óf  gaarders ,  door  èen 
deurwaarder;  bode  öf  eenig  ander  perfoon,   tot  het  doeö 
^an  geregtelijke  exploicten  gekwalificeerd ,  op  ffchriftelij-     ' 
ken  last,  öndeir  hunne  handteekenlng  af  te  geven,  de  ge- 
breklgen  doen  fodimeren  om  binnen  3eri  tiid  van  kcht  da- 
gen te  komen  betalen  het  gene   zij  fchuldig  zijn,  en  zal 
in  deeen  fchrifteüjken  last     de  ibm,  mitsgaders  het  arti- 
kel   van   hét    reglement  öf   de    ordonnantie ,  waaruit^  de 
ifchuld  yoortf^Jruit .  difrinctelijk  moeten  wórden  uitgedrukt. 
5.    0e  vbbrfchreveö  icht    digen  verftreken  zijnde  en, 
jjecne  betaling  gedaan  wordende  j  zullen  de  ontvangers  of 
gaarders ,    éioot  een  deurwaarder  ót   bode  als  bövên  bp 
Bunnen  nieo^eir   fchriftelijken  last,  aè  ^ebrekigen  doen 
♦enbveren;  otn  als  nög    te- betalen    binnen   andere  kcbt 
togen. 

•  tf.  Itö  V  *'}  'Aikxi  als  dan  nög  geene  betaling  woidt 
jedaan,  zal,  op  anderen  fchriftelijke  >  last  van  den  onÉ- 
^angér  of  gaarder,  de  voorfchreven  deuiwaarfler,  met  een 
iw!fiftent  zich  in  èJtecntiè  prefehreren  en*  in  het  goeB 
Van  den  geëxecuteerden  mogen  .blijven  den  tijd  van  drk 
Öagen,  gebruikende  tot  de  voottz.  adljftentie,  een  zijh 
ter  tmbtgenoocen,- 6f  wel  den  ordidaris  dietor  vatfab 


S6  JAARBOEK  ir A«   iSis. 

Vm  v«i  )QieIc9ê  of  polijcie  i9  te»  ditr  loodtnif  een  ce  vbrien  it 
«9  t^«  of  bU   gebreke  vtn  denielveii,  eenif  toder  minder  He- 
*"  ^rU|*    ^^^  ^  piaacftlUk  bcaBbfe*  ctr  deflgaftcie  van  den  oot- 
tn  de      ^i>K^  of  gMrder, 

Dlaaifeig.  7.  Bii«  in  gevatfe  middeler'  t^d  nof  feene  benlini^ 
ke  befta*  wordt  gedaiUt  xtl  de  voorn,  denrwurder  of  bode,  lea 
*|^  *^ .  oveHhio  ven  éw  vrederefcer,  bifildien  de  execnde 
^^1^^  worde  gedirigeerd  in  de  hoofdplaia  vu  een  kanton  ,  al- 
kand  tot  waar  dese  iQne  refidende  boadt  en  anderxinf  ten  over* 
.betlnvor*  (taan  van  aoodanig  aoibcenaar*  ala  aan  bec  boofd  van  het 
^^^^  bt  piiatfeiyk  'beftnnr  mogi  s^n  gefteld,  of  van  foodanif 
necutie  '^^  ^^  ^  plaacfeUik  beftonr,  ali  door  dezen -daarr 00 
van  aoo-  ^<^  worden  gecommicteerd,  ali  dan,  na  behoorlUkn 
Janige  inventarifafie ,  publiek  mogen  verkoopen  soo  vele  meu- 
bolutin-  biliire  goederen  van  den  geexecnteerden  •  alf  coc  vol- 
£or  id  ^^'^^'^C  ^°  ^^  fchnld  en  kosten  van  eiecuiie  noodlg 
dal  van  '  vezen    zal,  bebondcnt  dat  de    geézeenteerde  dezelve 

Jierfone-    goederen  zal  mogen  lotfen  binnen  den  ct)d  van  drie  da* 
eaoa«Qfgent  voor  zoodanige  (bm.  als  wiarvoor  die  verkocht 
f^M     zVn. 

liotéSH       ^°  '*^  ^^^  vermogen  van  den  geëxecmeerdea  om  de* 

(staatabl.  te  goederen  te  mogen  loi fen ,  in  de  verkoop-condicien 

x3i5-  no.  moeten  worden  bekend  gemaakt, 

s^J  g«    Indien  er  geene  meobtlaire  goederen  van  den  de» 

•bitenr  genoeg  voorbanden  z^fn  tot  de  voldoening  voor 

de  fcbuid  en  koaten,  zal  de  denrwaarder  of  bode  mo« 

gen  bezetten  en  in  arrem  nemen  de  imawnbele  of  oik 

roerende  goederen  van  den  geëzecuteerden* 

^  En  na  drie  proclamatieo  van  wêtHem  tor  veertien 
dagen,  mkipders  bekoorlijk  verkondigen  bij  affixie  van 
'^bilfetten  ter  piaatfb  Auir  de  goeétren  gelegen  zQn  en 
icfiouttie  aan  den  geëxecntecrden  of  ter  dy|ner  woon* 
(lede,  telkens  te  doen,  zal  bi)  dezelve  goederen  pubJIek 
mogen  verkoopen,  ten  overlfaiao  van  den  vreder^er  of 
zoodanig  ander  ambcenur , .  ali  bier  voor  in  ardkel  j  ia 
vermeld* 

10.    Wanneer  nit  de  penningen  van  der  geéxecuteer* 

den  goederen  geproveniaerd,  de  voomoeaide  fcbnld  mee 

de  koiten    niet  kan  voMun  worden,  zal  de  geêxeco- 

teerde,  met  voorgaande  kennis  en  een  overilaan  alt  b^ 

aft*  7  i%  bepaald,  mogen   worden   gcapprebendeerd,  in 

becbtenif  gefield  en   gebonden ,   toe   dit    bij    dezelvn 

fthnld  met  de  koaten  voldaan  zal  bebben.    £0  wanneer 

.cenige  meublkiire  goederen,   niettegenibande  bet  daarop 

felefd    arrett,  mogten  zQn  geamoveerd,  zal  de  geixe» 

cuteerde  insg^iyka  in  bMbtenia  mogen  fe&eld  en  ge^ 


1 


JAARBOEK  YAN  i»i^.  sf 

l&aien   worden  •  toe  hQ   êttelwe  wederom  zal  fiebben  Wer  vtn 
atnfewezeo ,    en    rolkt   onverminderd  de  bevoegdheid  >7  Febrr-r , 
van   den   execntanc   om  voorfchreyen. goederen  ie  ver- *''"uj^» 
volgen  en  re  execneereo,  wwr  xij  ook  gevonden  mog-raTSe  •' 
ten  worden*  pincreiif* 

II.    Tndien  het  gebeurde  bij  eenige  djsr  voorfthreven  ^e  beftu- 
jmratc  execntiên ,  dat  een  derde  op  eenfgè  roerende  goe-  '***  ^^^  * 
deren,    door    den  deurwaarder  of  bode  aangeflagen  of  "|le-^ 
door   den    geéxecnreerden  aangewezen ,   eenig  regt  v^n  kcnd  tot 
eigendom  fbstfnfïrde ,  of  ook  dat  femand  op  onroerende  ^^<  >°!^^'^^ 
goederen  eenig  generaal  of  f^eciaai  hypotbeek  of  andere  **"•"  ^' 
tctXt  tepen  het  geëxecuteerde  pand  en  btf  gevolg  prefe-  JJ^c^la    ' 
rentie   boven  de  flad  of  platta  mogt  pretenderen ,  200  van  zoo- 
zal  daarvan  door  den  oppoCant  aan  den  deurwaarder  of  danige  bc^^ 
bode  f  ^\^  de  execnte  dirigeert,  dadelijk  na  de  fommf- ^*|£5^  .' 
tie ,    in  gefchrffte  kennis  moeten  worden  •  gegeven ,  en  jlLSSf* 
zal   dezelve   deurwaarder  of  bode ,  na  het  bekomen  dé-  van  ntr-  ' 
zer   fchriftelDke  kennisgeving   van   zoodanige  (bstenue/foneleo 
daarvan  dadelgk  commnnicatfe  geven  aan  den  ontvanger  <><»-  ^\    i 
of  gaarder,   op    wiens  lasc  de  execntie   wordt  gediri- ■■9^^'f 
f  eerd ,   waarna  deze    laatffe  f vooi;  zoo  verre  wj  geen  iaScn" 
grond  mogt   vinden «  om  den   deurwaarder  of  bode  te  (Staacsbl, 
bevelen ,  om  dadei0k  de  begonnen  ezecncfe  ten  reQyecte  1815.  aai» 
van    dien    derden  oppofknt    kost-  en    (tiuMielöos  af  te  ^^^ 
doen),  denzelven  oppofknt  of  oppolknten  eenen    preci* 
lèii  dag  van  oppoiitfé  zal  doen  beteekenen  voor  de  regt* 
bank  van  bet  resfort,   waarin  de  executie  wordt  gedfr^ 
feerd  of  we)  voor  de  civiele  kamer  derzelve ,  ten  einde 
redenen  te  geren  van  zijne  voorfthreven  oppofitie  en 
ten    zelfden    dage  tegtn   hem   ontvinger  of  gaarder  eir 
executant ,  zoodkulgeQ  elach  te  doen »  als  U||  zal  te  ra- 
de worden.  .      ^ 

Zullende  wijders  op  dfen  beteekenden  dag  door  de 
oppofanten,  in  cas  van  oppofirie,  moeten  worden  eiaeh 
gedaan,  en  voort  geprocedeerd  op  zoodanige  korte  en 
peremtolre  termijnen ,  mitsgaders  op  zniken  voet  en  wQ* 
ze,  ais  bii  de  tweede  afdeeling  van  het  reglement  op  ' 
de  m^Tïiit  van  procederen  i>tj  de  invordering  van  de 
middel^  te  lande,  \n  dato  17  J^tona^  1S06,  i$  vastge- 
field  en  voorge(bhreven,en  In  allen  gevalle  de  Aurwaar- 
diers  of  boden  dadelijk,  nadat  de  hier  voorgemelde' 
fchrifcelijke  kennisgeving  aan  hen  door  den  oppofknt  of 
oppofanren  tal  zijn  gedaan,  met  de  begonnen  execntie 
moeten  foperibderen ,  tot  dat  de  vooraz.  dilbretften  Ü  * 
«iitriyke  ge«tt<<ic^  ^leo  «Qn  geieniteecnL   - 


^  JAARBOEK  r49f  tSt^  . 

tv^üt.  vaa     12.    Indien  de  debiteur  zelf  iwraeenc,  dac  liQ  tQ^ 
?7^Fcbra-  onre^te  of  op   ecne  verkeerde    wijJ^e   worde  geéxecn* 
wSirbji   *  *^^^° *  zal  het  hem  yrijflaan.  ziph  deswege  blU.rekwestct 
UQ  (ie      ^  «dresfercD  aan  het  ftedriijk,pf  pUatfelijk  beduur,  me^ 
plfatfeif).  zoodanig  verzoek ,  als  hy  te  raf^e  zal  worden ,  en  waar'  , 
Ké.bedu.  op  hetzelve   bezuur,  naar  bevind   van  zaken,  zal  kun* 
'*"  ^^^     nen  dlsporcren:  voor  Z09  verre  achter  de  geexecnteerr 
ïcfeg^*"     de  bU  hec  ftedelijk  of  plaaifelijk   beftnur  in  het  ongeiyk 
kend  tot   mogc  worden  *  gedeld «  of  hangende  de  deliberatiên  van, 
be^  invor*  dat  beduur «  met  de  executie  mpgt  worden  voortgegaan, 
deren  bQ  ^al  bet  hem  'Vri|}(taan  zich  verder  deswege  by  rekwestei 
c^inie  ^^  wen  tien  t(U  de  Ge.iepuicerde  Staten   fijner  Provincl<i . 
van  zpiy-  öf  Landfchap   met.  zood^^ig   verzpek,  als.  hij  zal  te  \adi^ 
d^igebe- worden,   dgarbil  xeven^  overlegge^nde  de  bewijsdukken , 
lastioccn ,  ivaaruit   hy   zal   vermeenen,  dat  het  ongepaste  der  exe- 
mfdde^'^   cutie  kan  condereti;  op  welk  rekwest   wel*r<*meltle  Ge- 
vat)  per-  deputeerde  Staten,  daaruMe  termen  vindende,  furfcheance 
fooeplen\^van  de   cx^cuclën  zullen  knunen,  verleenen,  en  voorts» 
om    of  "na   fummier  verhoor   van .  partijen ,  op  eeoe  te  ordonne- 
*^^      ren  comparitie,  mitsgaders   na   verhopr  van  bet  fledelijlc 
.wordeo'!!     of.plaaffelijk  beftuur,  zoodanig  zuilen   disponeren  als  ztf 
CS»»tsbi.  zu.Ue;i;»  vermeene.n  ce  behooren,  en  asn  welke  dispoQtie, 
i8uu  nof  zoo  wel  .het  (ledeiyk^  of  p'aatlelijk  beduur,  als  de  exe« 
tiJy   '^^cotant  en  de  geêxécN^teerde  zich  zoQder  nader  beklag  of' 
bopger  beroep  zullen  moeten  onder^erpei{, 

13.  De  fchrifceiijke  kennisgeving  der  oppoianten  ver- 
meld in  art.  11 ,  en  de  rekwesten,  die  de  geêxecuteer-i 
den  naar  aanleiding  van  art.  13  bi)  het  plaaifelijk  be« 
fliittr  of  bij  de  Staten  «logtêa  indieoeo ,  Ziill^  vrij  zi^a 
van  het  regt  van  registraUe^ 

.14.  Het  voorCchreveo  legc  vyn  parate  executie  2^ 
geen  plaats  hebben  omtrent  eenige  calanges  wegens  con« 
trgveutie  of  fraude  ^egen  de  reglementen  of  ordonnan* 
tifp, op  .eenige  (ledelijke  of  plaatfelijke  belastingen ,  maar 
é^üff^^  zal  bebóofUik  aciie  moeten  worden  gefnlUiu^ 
^erd  vpor  d^n  cpnipeteiven  regter^  zullende  nogttns  de 
▼onnu'fen  der  voorf^hreven  regtbanken  op  d^  goedepe^ 
der  gecondemneerden ,  overcenkomdig  bet  hier  voor  ge- 
situeerde móeten  worden  te^  executie  gelegd,  ingevall^ 
dezelve  'in  gebreke  bUjvèn,  om  binnen  veertien  dage^, 
9adac  het  vonnis  'kracht  van  gewiisde  zal  hebben  vei;-' 
kregen,  aan  deq  inhoud  dier  vonnisfen  te  voldoen. 

Wet  van     Bij   de  ^7de  afdeéling  van  art.  i  der  wet  vatij 
9  Maarc    ^j^  aQÜeii  December  1800  v&9  wel  bepaald  ge* 


"JAAR)B0£|:  TAN  j|8i^  - ,  39 

'  worden»  i$t  bet  ti8de  artikel. va?  het  generaal  boudeiuto 
fiakkaat    van    31    Jum  1725  niet  van  applicatie  ^j^^^^ 
Mu  sgo  op  aanhalingen  van  soodaatge   geringe  art.  i  da 
waarde,  ala  daarbij    werden  opgeooemd,  eo  dat  i?*^^ •& 
soodanige  prart^en,  aangehaald    wordende,    door^^^^ 
jen  aanbaalder  zonden  worden  overgegeven  aan  wet  vui  x 
den  fchoüt  of  geregte  van  de  plaats  d«r   aanha-  J2?*^*^ 
ling,   tegen  dadelijke,  betalinff  van    de  helft  der  ^e^* 
getauxeerde  waarde,   ten  einde  die  goederen  aan  de  execo» 
de  armen    van   zoodanige  plaa(fen  .wierden  uitge*  ^^^  ^^^ 

'reikt,  en  .dat,  in  geval   van  wettige  reclame,  detanfaêt 
redamant    net    de  getauieerde  waarde,  die  hem  generaal 
van   'sLands   wege  sou  wenlen  te  goedgedaan  ^  ^|^^^^*^ 
ioude  moeten  genoegen  nemen;  maar  dat  ook  te^  jui^  1725 
vens  daaruit  voortvloeide ,   dat  hét  gemeene  land  nopei»  (•• 

aanfprakeink   bleef  vobr  die  getaöxeerde  w.aarde;  J^^^X" 
zoo  Ijing  niet  de  eigenaren  dier  goederen  op  eene  goederen 
wettige  wijze    verdoken    verklaard   waren  van  al^^o^** 
SQodanig    regt,  ala    zij .  daarop,  niogteo  hebben,  {[^^ 
Intosi'chen  gedoogden   de  belangen  van  den  &t^at  cscaatabU 
niet ,   dat   deze  verpligting    onbepaaideiijk  hleve  ^^4*  <>^ 
voorfdurei)  i    terwijl  de  biligkfaetd  aan  dea  eenen  ^'^ 
kant  wel  vorderde ,  dat  de  genen ,  die  Sfch  tegeit 
deze  aanhalingen  zouden  willeta  opponeren  en  huo 
regt  op    dezelve  goederen  doen   gelden ,   daattoe 
in  de  gelegenheid  werden  gefield ;  maar  van  den 
anderen  kant  diende  evenwel  gezorgd  te  worden, 
dat  over  goederen  van  znlke  garinge  waarde  gee* 
ne  formeele' proeesfen  wierden  gevoerd  ^   waarvan 
de  kosten   de  waarde  dier  goederen  verre  zouden 
overtreffen;  «—  op  grond  biervan  vond  Z.  K*  ËU 
goed ,  den  Raad  van  State  gehoord  en  net  gemeen 
overleg   der  Staten-Generaal ,    in    navolgipg  vai^ 
hetgeen  by  art«  59  vaa  het  reglement  op  m  mi^ 
nier   van  procederen   bij  de.  invordering  van  de 
middelen   te  lande  van  17  january  iSo6  ia  vaat» 
gefield  en  bi?  ampliatie  van  de  17de  afdeeling  van  - 
^rt.  I  van  de  wet  van  a9  December  1809  te  be»      -^ 
palen: 


.  Wanneer  er  goederen  aDn  aangehaald  'vaó  zntke  ge* 
ringe  waarde ,  aU  bQ  de  zevemieodè  afdeeling  van  ard- 

C4 


<  < 


/ 


^  jAAfRBÖBff  vilt  i8r5.' 

lel  I  vtn  'de  wee  téd  dén  spfteo  December  rfopi,  efn» 
opgenoemd ,  en  bet  ociteker  it ,  md  '  wien  het  in  befhr|i 
fftobm^p  ^óed  behoeri,  i uflcii' il4en  en  eeti  iegeiOk  dï^ 
èasrof» .  regc   mopen   precendecen,.  worden  iopgeroepew 
pm  zich  bekend  te  mfcea;^  welkie  oproapinic  gefcbie^ 
^en  Zfii  bij  tcoe   norificaile,'  door  den  td?okaat-£ska^ 
van    4de    convoi}eQ.    on   Uceoceo    vani  het  departemenc»^ 
waarro  4f  taphaling  geibhied  ic«of  door  iemaiid  van.  z^nen^* 
wege   onderteek^ ,   eo  welke   notificatie  ui    moeten 
worden   »angepl«kt   aao    hec  geboow ,  waarin  de  com^ 
miafaria  blJ  dat  depanement   sQre   sittinKèn  lioiidt,  en 
voorts  geiifbfeerd  In  de  Staata-conram^    -  loUende,  n^ 
dat  de  voorfbbreivone  notffiettie  ged«rendé  drie  weken 
fal  s^n   aangeplakt  geweest    en  éénmaal  in  elke  week 
ift  de  voormelde  éourane  zal  c^a  geSnftceerd,  i»>i^de^ 
dat  2ich    iemand   ppdoet,   de^  vopcrcbreven    goederei^ 
woeden    gehoQden  Voor  geconfiiqueerd,  voor  de  helf^ 
ten  behpeve   van  de  armeQ   van   de  pla^ti ,  alwaar  de 
aanhaling    g^itbied  la*  en  voor  de  wederbeift  ten  be- 
^  bóeve  van  den  commis  of  commlfen,  die  de  aanbaltng 

gedaan  hebben.  —-  Docb  Indien  aicb  inmiddels  iefntnd 
bekend  maakt  en  «eb  oppóftnc  201t.de  willen  ftelle»» 
Hi  tegen  deótelveo  worden  vSooftgeprocedeerd.,  geiyk 
in  macerie  vtn  de  coovdjen  en  Heenren  gebruikelQk 
lav  bevende,  voor.  bet  overige  de  bepilingen,  verva«  . 
je  bet  vdprfchreven  CvveiHiende  gedeelte  van  het  eerd^ 
tnUtel  ,van  de  wet  van  den  tj(<len '  O/sceipbcir  1809^ 
yoljfome^  io  4^rzel«:^  (ebcék 

X 

wetvm  J5.  R.  H.,  de  noodsakel^lrheid  en  het  belang 
2(MdeSa  overwegende,  dat  de  maatichapp^  er  by  heeft ^^ 
bepalin-  6fa  bet  aangaan  van  huwelijken  dooc  onvermo^ 
P"  *^*  geilde  niet  te  belemmeren  door  pecanüle  beawa«- 
nmo^'  fcn»,  welke  aan  1iet  wezen  en  de  bedoeline  de» 
van  pe^u-  wet  geheel  vreemd  zijn ,  vond ,  den  Raad  van 
ïwcn^ba  *^^^^  gehoord  en  met  gemeen  overleg  van  de. 
het  voj.   Staten    Geqeri^al,  den  90en  Maart  gped,  t^  be^^ 

trekken     fluïtènt 

derhuwe^  .     .  .  .^ 

l{keq  van 

Wjoefti-,  ^^  j^  ^^^  W>danige  toaezetenen ,  wtlke  op  deij 
OtaatÉb).  hier  na  befcbreven  voet  behoorjyk  van  hnanen  be^ 
itu,  1^  b^^fUg^n  to^fbuid  doen  blaken ,  gullen  de  accen ,  be- 
¥*^j        ^Qzen  t^  'fchriftureD ,  die  noodi^  zyii  ^n  geproduceerd 


1 


^AARBO^EË  Va'»  ilijk  41 

ttfimti  worden  bQ  b«i  üncMi  tmwii  liQwel|k«  son^.  Wet  W| 
ik  gebruik  vfo  tegel  worden  a%e«e9ea«  na^f^ 

?.   De  gemelde  ecwn,  liewQsen  en '  rclirift«iell  ivl.  S^^'^^ 
Icn,  voor  zoo  Tem  ztf  un  de  foremliceic  der  regtnct'  bepaiirw 
tie  onderworpen  s^n,  te  soodenigen  gevtlle  ^r^/ix  ge  «en  toe 
registreerd  worden  en  niet  onderhevig  zijn  tan  4^  be-.  '^^  ^'^^ 
taling  vin   eenig  rfgc  xêu  grifie,  ex^jct^  ^  ^^'^^  M^SSëi? 
^lergelifke.  bwwven 

3.    De  tmb^eniren    vin  den  bn^ferHJkep  daad,  debd   kec 
yredere^ters  en  hunne  griffiers ,  de  grifien  der  regtbn*  J^^^^*]^* 
ken  vin  eerden  atnleg  «en  te  \  ügemeen  tlle  soódani-  u^^^ 
ge  ittbtenaren ,  door  welke  de  voodbhreven  geien  >  ba^  t^n  vni 
wQzen  en   (^hrfftnren  worden  afgegeven »  oicgelererd ,  behoeftig 
oré^naakc ,  geredigaerd  of  geixpedieerd ,  zullen  in  zoop  k^ 
danige  gevallen «   durvoor  geenerbande  legef«  vÉcaiiên ,  Q^*t<U«. 
emolumencen*  <^  eenig    ftlarit»  ond^r  hoedanige  b^na*  ^,^*  "^ 
iniifg  ook  p  vermogen  in  rekeninfi;  ce  brengen  of  ce  vor*    *'^ 
deren. 

4«  In  het  bijzonder  zal,  te  zoodanige  gevallen, 
zondef  bet$li|ig  vaq  eenfge  zegels,  regt  vaa  registratie 
óf  griffie-kosten  en  zonder  berekenteg  van  eeolge  koib 
ten  of  faiarrvfèn  hoe  ooii  genaamd,  moeten  gefcliiedeQ 
de  homologatie  der  acre  van .  bekendheid ,  die  in  hec  ge»  . 
vat  van  art.  70  van  bei  civiel  wetboek  moet  worden 

feprodoeeerd  out  de  acte  van  geboorte  te  vervangen^  «^ 
hullende  .  aan  de  beh9(iftigen ,  wannee/  zjl)  van  geenen 
procnranr  yoorzlea  zOn^  ^^>of  den  preGdent  der  regt» 
tMink  van  eisrften  aanleg  een  procnrenr  worden  toege-. 
voegd ,  om  hen  in  h^t  vragen  der  homologatie  gratis  te 
^edienen» 

5.  Het  bew0i  van  iemanda  beboeftlgen  toeftand  zal 
gefbhieden  door  een  ifehriftelQk  atteit  van  dmi  Barge- 
teeeacer,  Prefident  of*  bet  hoofd  van  be%piaatfemk  bei» 
ftuor,  afgegeven  op  hec  geenigenia,  her  zij  van  Wijk^n 
of  Bnnruneef teren,  bet  zij  van  ten  mipfte  twee  be<- 
kende  én '  geloofwaardige  meerderjarige  maniperibneq , 
lióedanig  attest  zal  blijven  .beruaten  onder  den  ambte» 
naar  van  de?  burgerlijken  aind,voor  walken  het' hn« 
weiijk  wordt  voltrokken^ 

Ten  gevolge  van  eeo  dgartoe  gedaan  vcreoek ,  ^" w»' 
deed  Z.   K.'  H.  b$  ppene  brieven  van   abolitie  eene  foi. 
van  den   1  iden  Januarii ,   te  niet  eene  crimin.eele  5212 V 
(ententie «  op  den  i6den  Maart  1706  j^tS  bet  toen^  Hof  v» 
mi^  Qfregtlhof  vaa   Gelderland .  tei  zake  van  ^ider- ' 

^5  ^laiMlIn, 


4»  ]4*.^B0£K  vAf  iti{^ 

■ 

S&^n  P»«wft  Foöiiefcc  «isëMko  §mtzen  tegen  wl}k 
fegciio,  Mr.  o.  r.  Msm^i  jn  Itwen  \S4aJAouder  yaa  ^ 
3F*  iï<i«w  kegHrêmbt  Doesburg  met  alk  de  gevolgefi  ^  wcU 
dw  vM**  '^^  dezelve  fentemie  voor  de  eer  en  ie  ntgedidn 
liet  Reg*  tenis  van  d^n  overledenen  soude  mog^n  |ehs4 
jc.««bt    hebben. 

p.>tfb^<5  Bij  befluit  van  Z,  K.  H.  van  den  i4dert  Fe* 
m^rt  tof*"  bruarg  werd  de  Heer  Mr,  fF.  j.  J  yan  Hcmcrt^ 
subaicuuc  Subfticuut.  v^n  deu  0(Gcier  by  de  regcbank  te 
pïïcurcur  2i<rik«e  en  .Ud  vjw  de  Veri^adei-ing  der  Staten 
Ce  lertai  ^an  Zcetoüd^  bMOdoid  tot  Subflituut  van  dea 
bti  bet  ProcureurGeneraai  bij  bet  Ho^ge  GeregtahoF^  tn 
52?i«.  pUus  van  den  Heer  Mr.  F.  Bedaerts  ^  benoemd 
grr        tot  Raadsheer. 

Wet  van      '^^^  behoeve  van  de   herlevende  commercie  en 

s4Febru-van  het  onderlinge  verkeer  der  ingezetenen,  dien« 

v'i  no.  4   ^en  qiet  alleen  de  reeds  beftaande  wegen  te  wor* 

teiTÏe.     ^^^    onderhouden,    maar  c/ok  nieuwe    aangelegd 

koevederCii  hoe  eer  hoe  liever  beft  raat;  doch  de  kosten,  tof 

groote      eene  fpoedige  executie  hiervan  vereiscbt  wordende 

èene^nê-   aanmerkelijk  de  fommen   te  boven  gaande «  welke 

gotiatie    het  voor  als  nog  mogelijk  was  aan  dezen  tak  vao 

JM  *  Lande  dienst  te  hefteden,  vend  »Z    K.  H.  goed^ 

word^'ge^^^n  Raad  van  State  gehoord  en  met  gemeen  overleg 

opend ,     van  dw*  StatenGeneraal,  op  dep  ^\^txi  Pebruariifebe* 

gevMdgd  palen ;  ,,  dat  daartoe  eene  negoriatie  van  wege  den 

ffcngst^^  Staat  zou  worden  geopend  van  /  450,000  ge\resiigd 

der  toUen.  op  dlB  opbrengst  der  bereide  aanwezige  af  verder 

(staaisbi.  qq  ^^  xWxtiï  toflen,  na  aftrek  der  perceptie^loonen  tvk 

i^^        zonder  praeindtcie  van    het  verband  van  vorige 

negotiatiën    op   het    provenu  der   tollen  van  dd 

ftraatwegen  van  den  Haag  naar  «Haarlem ,  en  va« 

Utrecht   naar    Deventer;    —  onder    garantie   des 

Lands  voor  het  ontoereikende   der    gemelde    op* 

brengst ,  tegen   niet'  hooger  bedrag  der  renten  of 

der   renten    en  premiën,    dan  tegen  6  pCt    met 

eene  jaarlijkfche  afiosGng  van  \  der  negotiatie,  «-. 

ten  einde    daaruit   te  voltooien  den  grooten  weg 

vP.  I  van  Amfterdam  naar  de  ^rabandfche  gren^ 

zen;      te  bellraten  de  helft  van  het  nog  onbeftrare 

«  gedeelte  van  den  grooten  weg  n"^.  6  tusfchen  den 

^dsch  en  de  Luikfche  grenzen ;  «-«  te  befbttea 


JAARBOE  ft  VAM  iliS»-'  4» 

«M  «deelte  van  den  grootea  wef  n».  8  van  Am* 
fSdSa  naar  Texel;  -  te  verbreeden  en  te  ver- 
Seren  den  wet^  tasfchen  Öelft  en  MMaflo.»,  -  ej 
compleet  te  beftnitcn  den  weg  van  ^"«fj«  "«2' 
Deventer,  uitmakende  een  gedeelte  van  den  groo- 
tVn  wff  n«  9,  alsmede  van  een  «IJtak  van  den- 
«elven ,  loopend?  van  Apeldoorn  naar  ^ütphen. 

Het  decreet  van  den  iöden  December  r8n  om-  B«flart 

trent  de  beplanting  der  groote  'J^f" '];'*•»?;;  l^^ïï,« 
dom,    het  roofien  en  fuoeijen  der  langa  dezelve  ^^^g^*^ 
ftaande  boomen ,  mitsgaders  het  reinigen  «n  4«p  decreet 
£;;£;der°.ngs  de^'lve  trekkende (Woten,  door  v« x6 De, 
eenisre  andere  algemeene  bepalingen  ««««i  t^''  istiwo»* 
deeld  hebbende  te  vervangen ,  had  Z.  K.  H.,  gezien  v«vM«t, 
bet  adres  van  den  R^d  vin  State,  op  de  voor.doorn.eH. 
druBt  van  den  Directeur-Generaal  van  den  Wa- „.„„„, 
fffiatraaartoe  gerefluireerd .  «en  i°  Jebruar^  «e«  de^ 
befloten  de  volgende  bepalingen  te  maken:  ^p  ^J^ 

•wegeo 

l^  Dit  allebooraeti.  ftwnde  op  of  langt  ^ ooje  «^^  . 
^cgen,  welke  .oudtijds  hebben  toebeboord  tan  g|»««n-S^^"^ 
ten ,  kollegien  of  particulieren ,  aan  dezelve ,  ev^  au  ^.^^^  ^^^ 
bevorens ,  in  wettigen  eigendom  atollen  .blijven  toebe-  piaotcn 
hooren,  en  2ulks  niertegenttaande  èenige  ^^«'^^^^^'"«S"  •  l^LK'^f? 
welke  daaromtrent  ter  contrarie  mogten  gemaakt  zijn ,  ^^l^^^l 
zonder    dat  echter  aan  de  eigenaren  eenige  vergoeöiog  y^^^^^^ 

Ïü  worjien  geaccordeerd ,  wei?ens  de,  ten  gevolge  jnicf  der  floo-, 
efchikkingen ,   aan    hen  loegeUragte  fcbade»    tot  liato  een. 
,  (staatse* 

2*.'  Dat  het  hnn  zal  vrij  (laan,  die  bopmeq  iftf  bak- »8»5.  no. 
icn ,  en  uit  te  rooflen ,  echter  niet  andera  dan  onder  de     *^  ' 
nnyplgende  condtcien.  .  r 

'tf.  Dat  alle  fchiden,  welke    daardoor  aan  den  weg 
mogten  worden  toegebragt,dadeU|k  door  ben  znllen 
•worden  berAeld,  of  dat  «tilks,  van  wege  de  gene- 
s     rale  directie  van  den  WtierllMt,  te  bunnen  koste 

'jiAi  worden  gedaan. 

k.  Dat  *«    zullen  verpUgtaflo,  de  ukgeroofde  boo- 

•  dadeiyic  door  nienw  plowcfoen  ce  doen  vefvaegen, 

f.   Dat   tii\  alvorens  tot    het  nitrooijen    van. eenige 

boomfen  over  te  gaan,  daarvan  zullen  moeten  ken- 

nis  geven  aan  de  generale  directie  van  den  Water-» 

'«  *  ^t,diarbtf' opgevende  het  foort  van nieow  plant* 


44  JAARftOÏK  ir  AH  i8i$« 

(bén,  bei  welk  zQ  !n  de  friatei  van  de  Bfcfêrooiée' 
boomen ;  zonden  willen  p'amen «  eft  de  risting  wel- 
'  Ie  zQ  ditrian  zouden  willen  gfeven ;  welte  nieuwe 
bepitntinf  door  beo  alidan  niec  eerder  zal  mogtn . 
worden  bewerkfteiltgd ,  dan  na   verloop  van  vief " 
weken,'  fcderc  hniHie  gedane  koDnlsgeving,  aame;» 
lyk  wanneer  er»  binnen  ^ien  ti|jd,  door  de  (ene- 
rale  directie  van  den  waterffaat,  geene  andere  dit* 
poikie.aaa  bea  ii  kenbaar  gemaakt;  wetke  sU  in 
dat  geval  gebonden  zullen  z^ii  te  obftrveren»  r 

3*.    Dat  affe  de  groote  wegen ,  welke  nog  niet  be^ 
plant  zijn   geweest,   znikt  zullen  gedaan  worden», voor > 
900  verre  zi}  daarvoor  vatbaar  zUn. 
,  Dat  4ie    beplanting  overa)  zal  geibbieden  van  wefe- 

den  üaac ,  uitgeionderd  in  die  plaatfen ,  alwaar  ^meen- 
ten, koll^gien  of  particiiJfercn  beftaan,  die  daartoe  regt* 
be|>beQ,  en  van  dat  regi  zollea  verkiezen  gebruik  ta 
aaakea* 

4^  Dit,, voor  zoo  verre  de  nog  onbepjante  wegen 
door  gemeenten ,  kollegiea  of  particnlieren  zuihra  wor« 
den  beplant,  zulks  niet  anders  zal  mogen  gefchiedent. 
fian  na  bekomene  permlafie  der  generale  directie  van  dea 
watérfhiar,  volgens  de  aan wy zing  dier  directie;  mica» 
gaden  met  bet  door  dezelve  te  deflgneren  foort  vao- 
boomen. 

5^  Dat  aife  gemeenten «  kollegfeu'  of  partfcnHeren 
bevoegd  en  verpligt  zul 'en  zijn»  de  aan  ben  roebeboo» 
rende,  langa  en  op  de  groote  wegen  flaande  boomen t 
behoorlijk  en  op  zijn  t^d  te  frtoeijett. 

6^.  Dat  alle  flooren  en  kanalen,  ftrekkende  langs  de 
groote  wegen,  zuUeo  moeten  onderhouden  en  gereinigd 
worden  door  die  genen,  welke  dttrtoe  van  onds  z^ii; 
▼efpUgt  geweetw 

j.iê  K»*  Bif  beOuit  van  dea  Qden  Januarif  benoemde  %.. 
jplug  U<*  K  H  den  Heer  %  ie  Koning ,  Mcd,  Doet.  te 
JSskun^  VoUcnhovcn  tot  Lid  van  de  Provinciale  Gommia» 
dipeCom«fie  van  genee&kuodig  oitderzoek  en  toeverzigt  te 
«ltsfiete  Zwolle,  in  plaata  van  den  Heer  J.  t hemmen 
zwoue.  ^^  jj^^  honorabel  ontflagen. 
Commis-  Tot  Ledeo  van  de  Goromiafie  vatt  LandbójiW 
fic^in  in  de  provincie  Braband  benoemde  Z.  K.  H.  den^ 
ï^'"fjlj|J*'*  3dcn  Januarlj  de  Heeren  F,  van  der  Borght  ^  re 
bao4.       iA^\%  ^«  C*.  G*  van  4tr  Bruten  van  Cnj^  %t 


ID 

\ 


JAARBOZ£  vAü  i8i5*  45 

Sitphoot ,  Mr.  P.  E^  de  la  Cêun »  te  *s  Bosch  ^ 
X«  Hees  ter  mans  ^  in  de  Steeo  onder  Steenbergett  ^ 
Heturfchej  ^  Rentmeester  in  de  Klqndert,  Mr. 
B.É.  Marsini  9  it*s  Bosch ^  J.  F  5«toi/i  te  Eind- 
hoven» C.  y.  Sfeelman^  te  Heeswijk»  J.  D.  van 
Tuyll  van  Serooskcrken  van  Heezt  en  Leende ,  Mr« 
A.  ff,  l^erhejtn ,  te  Vieriingsbeek ,.  6.  t^ermeu^ 
len  te  Bergen  op  Zoom  en  R.  F.  R.  van  de 
ÏVall^  te  Breda  9  benevens  Mr.  C  F.  Wesfclman 
yr.y  te  Helmond,  als  Secretaris. 

In  de  Commisfie  van  Landbouw  voor  Zuid*Holland  ^f^  {^ 
benoemde  Z.  K.  H.  den  Heer  ^  ^.  van  Barnevetdde  coni* 
VanNüordehos^tn  in  die  voor  Noord- Holland  den  niUUu 
hetrj.  Boreel van Hage/anden  in  de  plaats  van  den  ^aJ^Sj 
Secretaris  ۥ  G.  C.  Reinwardt  tot  eenen  anderen  zuidhol- 
post  geroepen*    In  de  Commisfië  van  Landbouw}*"^»    . 
voor  de  provincie  Utrecht  werd  benoemd  de  Heer  JÏ^S'^J^*^^ 
J.    G.   van  Nes  van  Meekerk  tot  Lid ,  en  de  utrecht^ 
Heer  Mr.    G.   fFssewaal  tot  Secretaris.  ^  Eld  % 

Later  werden  tot  Leden  der  Commisfië  van  Droa^eT 
Landbouw  in  de  provincie  Overlas  fel,  ter  ver* 
vulling  van  de,  in  dezelve  plaats  hebbende,  vaca* 
tures  benoemd  de  Heeren  J.  van  Foreest  van 
Heemfe^  F.  B.  '^an  Bonninghaufm^  J*  Pakken 
en  Bentinek  'van  ScAoogieien. ' 

Tot  Secretaris  van  de  Codimisfie  van  Land» 
bouw  in  Zeeland  werd  benoemd,  de  Heef  y.  H. 
Leber$. 

En    laatst  tot    Lid  der  Commisfië  van  Land*  Wet  rt- 
bouw  in  Drenthe  de  Heer  L.  Njsfïngh^  in  plaats  '*^"/*«  «*« 
van   wljlei^'  den  Heer  G.  R,  W.  KjmmiL  d?f  wti. 

Z.  K.  H  ^in  aanmerking  hebbende  genomen  decinfcopde 
Boodzaaklijkbeid ,  om,  in  afwachting  der ,  door  ^,^''^<>  «^ 
Hoogst denzel ven   bevolene    hermeotng   der    thans  wJkra" 
oog   vigerende    wetten   en    reglementen    op    den  getire»/ 
goud^en  zilverfmeden*handel   en  de  belasting  op  J^a'^i^^" 
de  gouden  en  zllvereii    werken,   ma atregeleti  teden^iSdêa 
nemen  tot  voorziening  tegen  den  clandestinen  in-  ^^aarc  ' 
voer, en  verkoop  van  buiten   'sLands  gefabriceer- Jj'f'  "^* 
4e  werken ,  en  ter  voorko.ming  van  de  nadeelen  (sttttabi. 
daardoor  aan  ^sLanda  fchatkisc   eik  aan  deu  iu- is&5*  m» 
kftdfthea  kwwial  ea  £abr^en.  toegj^tm^  wordea«  '^*^ 


4^  ^AARËOÏÉ  VA IV  1815; 

>rec  »•'  de  9  trresfeerde  bij  befluit  mn  10  Mattt ,  éA 
op5«ve^^**^  van  State  gehoord  en  met  gemeen  overleg 
lier  belt»- der  Stated-Generaat^  eene  wet  van  de  volgende  ar* 

clng  op  de  tikelém 
gouden  en 

sil  veren 

'»wken,  Xit.  É«  Alle  fèmaakte  goodéo  en  sil  veren  werken^ 
I2ïï^tt<*«  boroiogien  datronder  begrepen,  welke  pp  of  na  deü 
befluit  vanXftcn  JünU  1815  vau  bulten  'altnds  rullen  wouden  aange- 
den  iSdcn  bragi ,  zuflén «  wanneer  dezelve  ce  lunde  en  ian;;!  de  rf- 
^art  vieren  worden  ingevoerd,  op  de  eerüe  kin? oren,  ea 
fMi§,  no,  i^nneer  derefven  over  zee  worden  ttn^ebragr ,  op  dé 
f^xLtüA  ''*ï«W»e  wichten  der  cdnv<9ljen  en  llceoteti ,  elk  tfton- 
1815I  D^  derttjk  ungegeven  en  aldaar  veraegeid  of  gepinmbttrtt 
È$»j  niiieten  wónlen.  / 

De  invoer  van  gonden  en  ailvertt  berken  en  korolo* 
gien  zal  nogtaoa  van  de  ümdzijde  niet  mogen  gefchie^ 
den  dan  iangs  de  volgende  kantoren:  tn  de  Provincit 
^  van  Groniitgêm^  tè  Delfuijl  en  Langukerfchant;  In  de 
Provincie  Ovêrijtfel^  te  H^rdénhtrg^  OJdénnaai  en  £«. 
fchiééi  in  de  Provincie  Gelderland  y  te  Aalten  ^  H^estér^ 
i^0ort%  Bêrgendaal  en  Schetikenfchans;  in  de  ProVtncié 
Brahandy  te  Maa%heet^  Kaf  wijk  op  Mawe^  de  tommei 
Jhhe  Bmrrüfe^  Groof^Znndert  en  Putte  \  en  eindel(|k 
In  de  Pravhicit^  Zeeland y  te  Batk^  Sai  ran  Gene  en 
SlmU  in  Flêand9r0n* 

By  de  aangifte  en  alvor^na  de  vervoer  z^\  knnnea 
plaatf  bebbea,  ial»  tpt  zekei%eid  vopr  de  betaling  der 
inkomende  regteo  en  van  de  beliating  op  de  gouden  en 
aflverèn  werken ,  tén  geiïoege  van  de  officieren  der  con- 
yoijen  en  Hcenteo  op  de  eerfle  kantoren  of  de  nicéritè 
wachten  worden  gefield  èene  cadiie,  ten  bedrage  van 
een  vijfde  gedeelte  of  20  percent  vsin^de  waarde  dei 
ingevoerd  óf  aangebrvgt  %^ordendé  gooden  en  atfveres 
werken  en  horologien  y  of  i4re4,  b^  gebreke  ven  Zoo- 
danige caniie»  bet  bedraden  van  eea  vi)fde  gedeelte 
Of  80  percent  der  waarde  in  contanten  worden  geeon^ 
figneerd. 

•.  De  kooplieden  9  derzelver  commlsnonarisreo  of 
#Ie  anders  met  Üe  aangifte  daarvan  zullen  zljö  belan,' 
zijn  gehouden  bij  de  aangifte  ter  eerde  kantore  of  ui- 
terde  wacht  over  ce  leggen  eenen  naaiiwk(Urigenftaat  of 
inventairi^  ip  duplo  ^  van  alle  de  ingevoerde  ofaange^ 
bragt  wordendef  pfémaakte  gonden  en  zilveren  werken  «w 
bofüloglen/belNJhcende  derzelver  aard^  getal  en  ilnln'4 

nricagadanri  \ft  ge^igt^  aa  4e  mttawda  vau  da  foudea  tik 


flh^il^  WeAen    én  1ioro!o?fen  elV  «fzootïèrfW  ;  roortJ  Wer  rt-** 
Ife  merken  en    nummers   der  embflllagté  wwrin  dezelve  kende  oeij 
fijn  gepakt,  het  kantoor  der  convoijen   en  Jfcenten,  al- ?P***^.^*,    . 
iwtr   de  irtomende  regten,  en  dat  van  WMrborg,  ^e  ^j^'g  ap*do» 
hetasthifr  op  de  gooden  -  én  zilveren  Werken  zullen  wor-  gouden  en 
den  'betaald.  zilveren   . 

Bi>  ontOeTnétils  ven   dteit,  of>e  b!j  gebreke  i^an  het^erkea, 
ftellen  \van   de  cantie  voor   of  het  doen  der  confi^natie  ^^^  y^ 
van  het   vl^de  gedeelte  of  «o*  percent  van  de  waarde ,  t^{]uitYtS 
lullen  zoodanige  werken  eft  ho^olo^ren   Worden  afgewe-  den  isdes 
Zen  of  wel  op  het  ffchrlfte^ijk  verzoek  van  deü  vervoer-  Maart 
der,  geheel  en  al  ten  koste  en   periciile  van  denzelven,  '^*5-  "ö* 
Op  de  eerde  kantoren   of  de  niierfte  wachten  der  con- J|fajtj|,|^ 
♦öijen  .en  Meenten  keiinen   worden  (gedeponeerd  tot  too  1915.  nö^ 
fiilge  aan  de  voormelde  vereischten  naar  behooren  zal  as*; 
zyn  voldaan. 

'^3,  De  bedoeMe  Vreemde  gemaakte  gouden  én  zttve^ 
f  en  werken  eti '  hbfologien  ztrien,  overeen  komüig  het 
BJer  voren  géfhtcreerde,  geheei  afzonderlijk  en  onver- 
éengd"mef  eenigè'  andere'  voorwerpen  en  ohjeeten  van 
kelken  aard  ooft^  moeten  worden  iDge\^oeni  enr  aaoge^ 
Ifeven  ^  daarvoor  ook  aan  de  aangever»  of  vervoerdeft 
flfóönderiijke  volgbrieven  worden  uitgereikt  #  inhoudende  ' 
eenp  preciefe  prafchryvirig  van  het  aangcgevene ,  bene« 
^ftta^dtn  weg  of  de  route Jangs  welke  de  gemelde  gom 
^en  ieh  zilvereti '  werken  en  horologfen  za|teta  wordeft 
♦ervoerd. 

'4.  Na  giedanè  aangifte,  overgevfng  vin  den  inventa- 
rik  Fn  duplo  (welk>  als  aangevings-biljet  moet  worden 
téngemerkt;^  vifitatie  en  verzeijeling  of  plumbering  ótt 
bedoelde  werken  ei)  horotogien,  en  na  dar  voor  tte  lo* 
komende  regten  en  de  belasting  de  cautie  gefield  of  dé 
corflgnatte  gedaan  zftl  wezen,  zuüen  de2elve  mogeA 
^  Worden  vervoerd  niar  eene  der  navolgende  fteden,  ats^ 
Amfferdam^  Arnhem^  Breda ^  *sGravenhage^  OronHe- 
gen^  'ifferfogenhosckf  Leeuwardens  Mddfl^urg  ^'  Rol^ 
tér  dam  ^  Utrecht  en  Zwolle^  aiwiar,  b!J  uiidnttiftg,  d^ 
iQkomende  regten'  op  de  vreemde  gemtftkte  gouden  efi 
Zilveren  werken  en  lioröloglen  zullen  moeteh  wordeft 
betaald  4  én  in  weike  fteden  tevens  kantoren  van  W8«t> 
borg   voor  de    gooden  en    zilveren'  Werken  gevestigd 

Wanneer  de  aangevers  verkiezen  mc^en»  de  ingebragt 
öf  aangevoerd  wordende  werken  en  horologien  niet  aN 
leen  naat  een  en  deMfde  plaats »  maÉrin  verfefaiHende 
pahyen   naar  onderfcheide&e  der  aaoftwesta  fteden  ce 


t 
\ 


H  •» 


Wee  »•    nrvo#m«  «yifleo  sQ  Ttrpligc  tlfB,  <»p  hti  «trtt  iné^ 

h  b  ve  *^^  ^  Hiwrftc  wtcHt  voor  Iedere  piitO  et né  tftonderè 
der  betaf.  'V!^^  •tBgiTce  te  doen «  met  over'le? eriag  vtn  eftoodeN- 
iingop  dé  1<)^^  iQventsrisfen  in  WSv/^ü^;  eo  zal  voor  etke.  ptnQ  •!«-» 
gouden  ea  dan  afiunderiyk  de  caocie  gefceld  of  de  oonJS^cle  gté 
tilvcreii  (jaaa  moeten  woirdeó  en  elke  part(}  afóooderltJk  verse* 
cArrc- *  gtid  of  geplnmbeerd  én  geispedlcerd  motten  woeden. 
fteerd'  b|  5^  ^  officieren  dier  convotteh  en.  ücebten  op  dé 
Ufluitviin  eerfte  kantoren  en  op  de  ni^terfie  wachten,  znUeo  )iet 
ilen  iSden  dtibbel  van  den  invcntaria  dadelijk  moeten  opzenden 
13*^/^  naar  het  kantoor  van  waarboff  der  ^uden  en  tUveres 
uh  *  *  werken  in  denseïven  inventaria  nhgedrukt ,  en  de  ge^ 
r  scxatühl.  Heide  caatfe  of  de  gecónfigneerde  penntnfen  niet  eer- 
1815.  00»  der  nïof en  royeren  of  reatttueren ,  dkn  ni  dat  lO  dé 
^0  '  •  voigbrieven  be&oorl^k  gexnivecd  iem|  loUen  bebbeé 
oDtvüngen. 

.  6.  By  arriyeaènt  ter  plaatft talwaar  de  inkomende 
regteti  en  de  belasting  op  de  «ouden  en  zilveren  wer* 
ken  mbecen  worden  voldaan»  znuen  de  vervoerdèra  ver« 
plfgt  z8n  de  gcimbaileerde.  Verzegelde  of  geplombeerde 
^partifen  gooden  én  tilveren  werkeii  en  horologfen ,  da^ 
deUyk  o^enebrengen  en  té  deponeren  een  kantore  van 
^aarbörg  der  gooden  en  zilveren  #erken^  en  ^e  volg* 
brieven  ten  kantore  van  de  convoQen  en  ficenten. 

/•  ÜiteriOk  bioben  zei  weleen ,  na  dac  de .  nértJUea 
f onden  en  tilveren  Hkerkcn  en  horologieb  ten  kantore 
van  waarborg »  en  dè  volgbrieven  ten  luotore  der  con^ 
veQen  eo  liceoten  zullen  wezen  overgehm^,  zal  dé 
koopmin,  cómmiftfiotiair  of  regthebbendè  verpiigt  z^n^ 
een  kalitpre  der  convo^jen  én  licenttn  atogifte  tot  beié« 
iing  der  iokomeiidè  reg een  ce  doen  •  en  zullen  op  dé 
voor  die  betaling  aftegeven  Inkomende  paspoorêen^  d^* 
zelve  partijen  op  bet  kantoor  van  waarborg,  door  de 
beambten  der  convo^en  en  licenten,  een  pverftub  vin 
die  van  bet  kanioor  van  wurborg  én  in  bjjwèzen  van 
den  koopman »  commisfioóair  of  regthebbemfen ,  worden 
geêzamineerd ,  en  de  ewbaliagie  oiltigadera  de  zegela  or 
l>Iamberingen  ongefchoocfen  bevonden  wordende  4  wor- 
den geopend,  en  de  werken  of  faorolo^len  aan  de  v)fi- 
éatie  der  beambten  van  de  cOnvoijen  en  licenten  gefub» 
jecteerd  €^  tefe^  den  inbolid  van  hee  paipoore  gecon4 
fronteerd  worden* 

g.  Na  gedane  vifieatie  en  in  orde  bevindld|^ »  éai 
!Soor  de  ambrenafeh  der  convoyen  en  licenten  zniks  ivl 
i$rjpê  van  bet  ptfpoort  wMden  ieaeteitéerd»  en  vervol^ 


pÉê  uut  ét  SMpétibg  4ét  «ttrkeil  #ö)^deh  (épIrofceAeèrd  Wet  rè- 
b  voeg»  th  In  hoc  volgend  artikel  is  vermeld.  kende  dtb 

f^    Alle  tOCNiini|:e  vati  buiten  *s  kinds  in|[etoeirde  goti«  ojftheve ' 
Iten  «n  tilVttren  werken  eö  hofologfeö  (met  olczoade-  Sï-^o*! tï 
Hng  vin  die  ge06o ,  welk«n  afl  cranfito  Worden  üng6g^  gouden  en 
•^n,   fö  waaromtreh^  t)ö  irt.  t2>  13 V  14  eh  15  dezer  «il veren 
Wee  wordt  voorzien),  tnllïn  oj)  bet  kantoor  vin  witr-^^^ken, 
borg ,  tegen  betaling  Van  geiyke  belasting ,  ioo  ^irlnöi-  KSTf  . - 
baar  aft  additioneel,  wetkie  thans  Vaa  de  Wei-ken  Van  in-  b^uuvut 
landfthiB  fkbrfkt^fe  geheven  wordt  of  ih  hét  vervolg  ge-  den  i8dea 
beven   zal  woraen  ^  worden  Vdorzfen   met  dé  daairtöé,  Mtart 
bij  Ons*  befluit  van  den  aóften  December  1813  vastge- ^^^^  ^^'^ 
IQeldt  ^ilsnds  [(rpote  of  kleine  (tempel  V  (Vreemd  be-  [^Istsbl- 
ceekenende)  en  ioiki  ten  bewtfze,  dat  daahran  dé  belas-  1915;  ttdl 
zHig  of>  de  gouden  eH  kilveren  #erken  Is  volcbmn ,  zon-  «50 
der  dat  nogtans  uit  deze  ftempeling   immer  dfttt  ooit 
<Mni]gé  ffevolprtkkinip ,  ter  ttke  van    de  gehalte  ^  sal 
kunnen  plaats  hebben. 

199  gedane  ftempelihg  èn  berMhg  der  béilsting ,  Hl 
tanden  eigenaar,  coinmisiidnafr  of  regthebbenden  kwi* 
tantie'  win  de  gedane  becalfng  ,  In  darfi  Van  het  pal-  . 
poort  te  ftetleb ,  woorden  afgegeven  ,  en  Énilen  de  goUr 
'den  en  zilveren  werken  en  hörotogien,  ter  dispofitie  vaii 
denzelven  worden  gedeld. 

.  104  'Na  etaminlKie  en  ViOcatie  vkd  dé  aizoö  Vati  bni- 
ten  *slands  ingevoerde  gouden  én  zilveren  werken  eA 
horoiogien  ,  en  alvorens  lot  de  llempeling  worde  bver- 
gegaan ,  zal  het  den  eigenaar ,  eömmisflonair  of  regtheb- 
bendeii  als  nog  n^ftaan,  dezelve  té  lacen  verbreken  ed 
onbruikbaar  maken,  wanneer  daartoe  dadelijk  zal  wor^^ 
4)en  overgegaiMi  en  daarvan  aan  dbozeiven  een  béwljii 
in  éiarfê  van  bet*  paspoort  te  (lellen  ,  zal  worden  -  ikfgé- 
(even  )  zullende  in  zoodanig  geval  geetté  belasting  öp 
de  gouden  eo  zilveren  werkeb  behoeven  te  Worden  voU 
daaui 

II.    Oe  éigeeair  j  «omtnistlonür  df  régthebbéndé  zit 
vérpligt  wenen  j  binnen  vier  én  twintig  oren  na  de  ge- 
dane (leinpeling  of  irerbreking  der  gooden  én  zITvereti 
wérken  en  horoKigfeli  ,  en  na  ontvangst  der  kwicantiè 
voor  de  betulde  belasting  op  dé  gouden  én  zilVeréai 
werken  bf  het  bewi)s  der  gedane  ver|>reking,  ingevolge 
de  belde  voorgaande  artikelen'  afgegeven  ,  ^iéh  met  hti 
paapeert ,  die  kwitantie  of  dat  beWi^S  inhoudende  ^  té 
Vervoegen  ten  kantore  étr  eonvo^Jen  én  ticenten ,  aiwaa^ 
de  volgbrieven  zQn  owsrgebragt,  ten  éindé  de  zufvéridïf* 
éeridve  te  bekomen  ^  om  daarop  bét  ro|]émelic  n»  dé 
J*  B.  ?aa  |tis«  iftt  StHiu        Ó 


# 


/ 


Wetn-    caiiUc  .volgeiM  trt.  i.  op  de  4Peffte  kiKtorta  of  d««||l« 

«t kende  aen  terde  wackcen  gelleld»  of.de  reftituiie  vtn  de^daar  ge- 
ophevs      cooOgoeerdf  peaniiigen  ce  kiinii''n  vorderen. 
'fhu[OD^ê      *••    '^^^  opzigte  vio  tr^njiirendê  gaudea  eo  £fl  veren 
gouden  co  werkeD  en  horologlep »  wiaromcrent  de  beluUog  op  «Me 
"til veren    objecteo  nfet  is  van  applioitle,  fu|)en  worden  opgevolgd 
verkeA,   de  we^cen.  op  den  doorvoer  van  koopymnfclieppen  bc- 
>  Se^d^btf  ^^°^^*  onverminderd  -de  btfzondefe  veorgieningea  litef* 
.  benmivan  vore»  bepaald,  200  «et  betrekking  00c  de  kantoren   van 
.  den  tSden  Invoer «  die  ook  ten  ttniten  van  den  doorvoer  ttfcfluN 
'  Maart   '   tend  z^n ,  als  toe  de  wij^ze  van>  tangifU  ten  eerden  kad- 
»3i5,  no.  lore  of  ukerfte  wacbc»  de  eaotiefteUieg  of  het  Danpcis-^ 
éstaatabU  ^^^^^^ «  '^"  beloope  «an  twintig  per  cem  der  weerde, 
a3i5?  wt  b^  verzegelen  of  plomberen  van  de  e^baUagie ,   weerfn 
15»)         de  voorfcbreveojurtikelen  zicb  bevindee  ^  en  faec  ejtpe- 
dieren  derzelve  op  volgbrieven.      * 

ie*    Na  voldoening  der  cranflto^regten  ten  ktatere  van 
beuling,  op  hetwelk  den  volgbrief  la  verleend,  ttl  el* 
daar  worden  afgegeven  een   iranfiio-peapoorc  ^   hetzelve 
binoen  den  daartoe  bepaalden  t^d  ten  kantore  der  efgt^ 
c$  terug  gebragt  zijnde  •   behoorlek  afgeteekend  ter  oi- 
terfle  wacht,  ten  blijke  van  den  weacenl^ken  uitvoer  van 
de  daarin  vermelde   voorwerpen,    zal  golka  door  den 
ontvanger  ten  diens  kantore  worden  gettteKeerd  in  ékr/i 
van  den  volgbrief,  die,  alzoo  gezuiverd,  zei  dienen,  oa, 
pp  productie  van  den^elven  ,    ten  eerden  kantore ,  of 
eerfte  waoht,  de  reftitutie  van  de  aldaar  gecandoneerito 
of  gen^mptifeento  fbnima  te  erlangen. 

14.  Indien.  Tiet  ifanfifo*paspoort  niec  binnen  den  ge- 
gegdea  t\id  of  prolongatie  In  voege  voorfcbreven  afge* 
teekend,  een  kantore  da  mïigdit  mogt  sU<>  cemg  ge« 
bragt,  zal  daarvan  terftond  door  <len  ontvanger  ten  dien 
kantore  aan  de  officieren  der  convoQen  en  licenteo  eer 
pUatfe ,  alwaar  de  volgbrief  ia  geligt «  worden  kennis  ge» 
^even,  ten  einde  de  geftelde  cautie  te  doen  reaiilèree 
.en  het  moncanc  daarvan  of  de  in  néÊiurm  gedeponeerde 

fofliina  ten  behoeve  van  den  lande  in  ontvang  te  bren< 
gen  en  te  veraniwoorden* 

15.  Wanneer  ten  öpzigte  fan  de  ter  doorvoer  %tdt* 
clareerde  gonden  en  zilveren  werken  es  borologiea  van 

.    het  ftvear  van  het  tranUto  oogt  worden  gerenundeerd^ 

a^llen  die  objecten   terllond  ten  kantore  van  waarborg,* 

In  welks  rchifort  dezelve  zich  alsdan  bevinden  «  woeten 

wprden  ovèrgebragtT  ^  daaromtrent  ^verder  gebiadeli' 

.  zoo  fi^  hier  voren-  aangaande  den  invoer  In  omfthï'ereaf 

<.i4r  ;Qs  ilienreoe  wftcea  op  den  invo^  en  do^rroe» 


JAARBOEK  VAK  irSii; 


é^ 


^  Jjoédereti  en  koopman fb^ppeó  tirördeh    teia  d^nw^^ 
gefnhereerd,  en  sullen  in  iites  op  den 'invper  en  door  kende.  M 
toer  v«n  gouden  en  zilveren^  werken  en  horológlen  t6è-?P'»«J^^ 
pisfelij^  blijven,  yoór  ioo  verre  züiki. tegen  de  bij^ori   Jj^goJ^" 
dere  bepullngen  eb.  vbor2ien&}gèn.ki  de  cegêuwoordige  goadenea 
ilrec  yeryai,  niet  is  inloopénde*    ^„^  eMveren 

17.    Alle   gouden  en  zH veren  werken  ièn  hówlpgien;  werk<yi, 
Welke  binnen  deze  landen  worden  Ingevoerd  ,  met  uic  ^^^a\m 
zondering  van  di^  genen,  welken,  tranlico  vervoerd  wor^  béiluUvéii 
den,   zn tien  voortdurend  overeenkomstig  de  Wetten,  van  d«ii  i8d^ 
het  tand,  al  Waar  dezelve  gefabriceerd  zijn.,  mpnen  ijin  M^én 
Vervaardigd  èn  voorzien  met  de  nerkoii^  •  keuf en  of  an-  ^'^  ^^ 
Öere  teekeneil  aldaar  in  vigueur.  .  .  ,    _.  StitsBU 

En  Zullen  alle  toódanUe  vreémeje,  gouden  en  zilv«teti  1^15,  M* 
perken  ^n  börologién ,  welke  zonder  van  eenige  luér-  fl5*} 
ien  ;  ketifeh  of  andere  leekenén  ce  zyu  voorzien,  of 
Welke  niét  ovefeenk  :mstig  de  wettéti  van  het  land;  al- 
waar dezelve  gefabriiéeerd  zijn;  zijn  vervaardigd  en  gk^ 
nerkt ;  onderworpen  wezen  aan  de  b^etalin^  vaai  het 
ïfobbel  Van  dë  gewone  belasting,  lóó  principaal  alè  aé- 
^tioneel  in  deze  landen  ^geheven  wordende.,,  ,„ 
•^Ingeval  irin  iWijfel  omtrent  dë  echtheid  dér  merken; 
iüllen  toödanige  werken  en  horologien  op  het  kantoisir 
van  wiurbórg  ,  voor  rekening  en  ten  pericule  van  den 
eigenaar  worden  ge'deponeerd  ,  tot  tijd  en  wljIè  Üe  ei- 
É;enaar  tën  genoege  van  de  beambten  van  het.  lAiotogr 
èen  voldöetid  bewijs  prodncere,  waarait  blijkt  dat  4è 
jredeponeerde*  werken  of  horplogien  naar  de  wetten  vi^ 
tèt  land;  llWaar  zij  gefabriceerd  z^n  ;  vervaüi-digd  en 
gemerkt  iijh. 

Wanneer  zsïochlnig  dep6t  plaats  heeft  ^n  dna  dë  (tömT 
t>eling  iiiet  dadefljk  gefchieden  kaii,,zal  daarvab  door 
net  kantoor  van  waarborg  op  het  paspoort  aaiiteekéninf 
iVorden  geloeid  ,  ten  einde  deze*  omftandigbetd  de  znir 
Vering  van  de  volgbrieven  n^t  yertrage ;  als  tuüendé 
op  zoodanige  aanceekening  dë  tiiivering  mede  kunneÉ, 
en  behooreü  te  gelbhieden. 

18;  Alle  nieoWe  vreemde  gonden  en  .zilveren  Werken 
en  horoiogieti  ,  welke  na  den  eerden  junij  dezes  jaaH 
«aders   dan  op  dé  bi)   deze  wet  yoörgeRrhrèv^ne  wffié  ^ 

bij  di^  kantoren  van  waarborg,  b^  partijen  óf  utel  dóks-    '      . 

{ewQze;  wordêü  gébragt ,  zullen  aldiiar  met  dë  bij  Onig 
efluit  van  deii  2ohèn  December  1613  vistgèftelde,  (teoi'- 
pel'  V  worden  voorilèn ,  èii  zntks  legeii  betaling  -foii 
ntk  dn^bel  der  belasting,  ioo  principkal  als  Additioneel^ 
üMkc  in  düt  laoden  qp  de  gouden  es^  zUVeren  werkiifi 

9  « 


5H  JAARROEK  VAit  ili$. 

Wet  n*  vtn  iDltndfcbe  ftbrikt|te  geheven  worde,  es  «timeer 
o^evtt  ^  zoodanige  gouden  eo  zil?er -n  werken  en  horologiea 
der  beits-  bevonden  worden  te  zi)n  ongemerkc  of  aiec  vervtardigd 
ting  op  de  en  gemerkt  overeenkooitig  de  wetten  van  bet  land  aN 
gottueo  en  waar  dezelve  gefabriceerd  z(}n  •  u\  dt  belattiog ,  zoo 
sü^ea  principaal  als  additioneel  ,  drievoudig  worden  beraaids 
!!^^°*  «iet  vrUlating  nc^tans  lan  den  eigenair ,  in  bef  de  de  ge- 
tteera*b|  vallen  ,  om  de  werken  en  horólogien  te  lacen  verbr»- 
beOttitvin  ken ,  waartoe  alidan  dadelQk  zal  worden  overgegaan, 
den  iSdea  jp.  De  bepalingen  in  het  voorgaand  artikel  gemaakt, 
^»^M>  ^^^^  worden  geappliceerd  op  iife  nienwe  vreemde 
^;  gouden  en  zilveren  werken  en  horólogien  »  welke  na  de  • 
(SttttsU.  promnigatie. dezer  wet  op  de  kantoren  van  waarborg 
■ais.  no«  worden  aangeboden  ,  en  worden  alleen  daarvan  oitge« 
'S*)  xonderd  zoodanige  werken  en  horólogien,  als  waarvan 
de  eigeaur  kan  aantoonen  dat  de  inkomende  regten  be- 
booriyk  zQn  betaald,  en  zulks  door  een  voldoend  be* 
^  w^s  deswege  door  de  beambten  der  convoQen  en  lieer- 

een afgegeven ,  en  hetwelk ,  nadat  de  üempellng  cal 
hebben  plaats  gehad ,  op  bet  kantoor  van  waarborg  zal 
worden  afgeteekend.  / 

Van  de  gouden  en  zilveren  werken  en  horólogien , 
welke  van  zoodanig  bewijs  voorzien  z(Jn  ,  zal  mitsdien 
niet  meerder  worden  geheven  dan  de  gewone  belasting , 
soo  principaal  aft  additioneel  en  het  dubbel  daarvan,  is 
liet  geval  dat  dezelve  mogten  zijn  ongemerkt  of  niec 
-vervtardigd  en  gemerkt  overeenkomstig  de  weteen  vaa 
liet  land ,  alwaar  dezelve  gefabriceerd  ztfn. 

20.  Geenerlei  vreemde  gonden  en  zifveren  werken  en 
borologlen  ,  welke  niet  ^dert  het  daardellen  der  wèc 
van  den  uden  Maart  1^07,  met  de  (bccesfivel^k  daar- 
toe verordende  (lempels  z^n  voorzien  ,  zullen  moges 
voorbanden  z^n  bQ  de  koop*  of  werklieden ,  noch  op 
eenige  publieke  plaats  ten  toon  verfpreid  of  ter  ver* 
koop  aangeboden  worden ,  en  zulkt  op  gelijke  (htftVa 
als  een  ^mnzien  van  het  debiteren  van  inlandfche,  ntei 
behoorlijk  gemerkte  (tukken  bij  de  thant  vigerende  wea^ 
een  reedt  z^n  of  nog  verder  zullen  worden  bepaald  • 

Confld-       De   Conful- benoemingen  ter  bevordering   der 

taüua.    ^^'^"S^"    van  den   Koophandel   waren  in  Jaooarg 

^  '    reeds  die  van  den  Heer  ^,  Thuret  Bankier  te  Pa* 

rijs  9  tot  Conful  Generaal  in  Fxankri|k,  Ch.  Njs* 

fcn^  voorheen   Vice  Conful   te  Algiers,  tot  Con- 

fut^Generagl   t>g  de  xcgerinc  van  MtfQkko»  ff\ 


•>  * 


JAA|l(O^K  TAV  ttif.  5fr 


IMt  tot  Conrol  ce  Kadiz  ,  eq  toe  Conrul  iran  de 
provincie  Galliciet  om  in  de  Corunna  te  refi« 
deren  den  Heer  J*  Ofii^^  Koopman  in  gemelde 
haven. 

.  B^  befluit  van  den  isden  Januari)  werden  door  Ledeo 
Z.  K.  H.  de  Heeren  L.  BUnfMt  en  J.  Huideeo-  ^«n  '«- 
per^  te  Amfterdam  benoemd  tot  Leden  van  de  di*  Hsodeu^ 
rectie  Van  den  Levantfcben  handel,  in  plaata  van 
wijlen  den  Heer  H^.  Bruin ,  en  van  den  Heer  J% 
LaAman^  op  aijn  verzoek  honorabel  ontflagen» 

Op  den  i7den  werden  door  den  Staatsraad  den  BeCedf. 
Heer   GoUicrg ,  belast   met   de  portefeuille  van  §^^oq« 
Eoophafidel  en  Koloniën ,  aan  Z.  E.  H,  Voorge-  nisfaris/ 
Iteld  de  Heeren  £hut ,  van  der  Capellcn  en  Bujs^  fenGcne- 
fai  als  Commisrarisfen  Generaal  tot  overneming  5***q*°„, 
der    Oostindifche  Bezittingen  ,   alsmede   dezelfde  vernem- 
Heer  yan  der   CapelUn  als  Gouverneur- Generaal  ^*"2'^ 
van    Nederlaiidsch    IndiSn  »    en    Opperbevel  heb- u^h 
ber    van  de   Land-   en   Zeemagt  van  den  Staat,  indj«a. 
beoosten  de  ^aap  de  Goede  Hoop,  en  legden  die 
ambtenaren  in  handen   van   Z.  K.  H.  den  eed  af 
voor  hunne  rerpecüye  bedieningen «  bij    de    on- 
l?^"gs  geartesteerde  jnftructiën  en  bet  Reglement 
op  het  beleid  vfin  de  Regering,  het  Justitie- we- 
zen, de  cultuur  eii  den  handel  in.*sLands  Azf- 
atifche  bezittingen  voorgefchreven. 

Als  Directeur  tot  de  zaken  van  den  Landbouw,  c.  c.  C 
Kunften  en   Wetenfchappen  op  Java  en  de  oabu-  A'<>- 
nge   eilanden  werd  door  Z.  K*  H.  benoemd  en  ofrectéw 
aangefteïd  de  Heer  C.  G«  C.  Kcinward^^  Lid  van  vour  «ica 

ast   Indituut,    Höogleeraar   aan  het  Athenaeum  ^<^ 
lustre  te    Amilerdam ,  Directeur    van   's  Lands  Kuiucên 
Kabinet    van    Natunrlijlce  I^siorie  en  Secretaris  tn  wttei^ 
der,  Commisfie  van  Landbouw  voor  Noorjd-Hol-  ^''V.^?^ 
land.  ^^•^•• 

'  Bg  het  departement  van  koophandel  en  koloni-  aioIIcI- 
en  jienoemde  Z,  K.  H.  de  Heer  J.  htesburg  tot  ijns»»  Ml 
$'ec7etaris,  ^n  de  Heeren  A^  yan  den  Feldtn^  Z>.  dei«'*' 
ji^ostinck  ,    P.    de   Idunnifk    en    J.    Schr euder  uioai^tu 
xtix  Commisfarisfen.  ' 

Als  ConfuUGeneraal  van  Z.  M.  den  Keizer  al-  Rnsafcbe 
Ier  Rusfen  weid  door  Z.  K«  iL  op  den  softm  CaofiiU 

Ds 


JiinuarQ  erkend  de  Heer  Colfegft-ktad  4è  JM^'* 

Ipafl9^c^e    l)en  icden  Maart  erkende  Z*  K.  H.  den  Heee 

unbure^'  ^''  ^^"^^^8^  ^^  3^^^^^^,  •*«  Conful  der  Spaao« 
ISeCou-'fChtf  Natie,  te 'Amfte^rJart  én  hr  de  biKJerboorig- 


full5. '    •    hédeii  'dier  ftad;  en  den  Heer  yi»  faefcAófi^  Wo^ 
.   nendc  te  AntWerpert,   als  Conrut  vari  Z.  D.  |f. 

de  Hertog'  van  -Mtxkcleoburg    Schw^rin   in    dé 

Ve^eenigde  Nederlanden. 
^eflvU         In  s^ahirerking  nemende,   daf  de  bepalingen  bH' 
J»"  ^^„     an^  liö    van  het  beflutt  omtrent  den  Bockhanae^. 
nó!"":     van  24  Januarij  1914.  n*.  1  cOvaftgcfteld,  ftrek* 
mrt  Voor.  keilde  om  vodr  te  komen ,  dat  de  vertaling  van 
toi'verzc- ^?"    fe»    hetzelfde  werk   niet,  uit  onwetendheid', 
kering  van  door  twee  Óf  meer  ouderfcheiJene  Boekverkoopers' 
bet  icgt  •  of  tioekcjrukkers   wi^rd  ondernomen,   bewerkltcl»* 
dt»m^aMi'%^  pf  uiigegeven,  bij  ondervinding  gebleken  wa» 
hen ;  dk   rèn ,    niè^t    in   klle  gevallen   genoega^aam  aan   het 
v»n  *»l-    oogmerk  te  beantwoorden,  verniiis  de  plaacfeliike 
fche  wêr-  courantec^  piet  overal  gcleaeii  wordctr  of  verkrijgt" 
ken  cène  baar  ziiu ,  en  overwegende  het  verzoek ,  door  on«^ 
willen"^  derfcheidene  Boiekverkoópers  en  fioeVdrukkers  te 
uiigevcnl  cfezen  opzigte' gedaan ,  vond  Z.  K.  I^  goed,  o^. 
(staaisbi.  tóordra^t  van*  den  Secretaris  van  sWt  vonr  de' 
1g15.no.  Bmnenlandfche  zaken,  te  bepate/i,''op  den  a4lfen 
^'\         Januarij:  ,,, dat  een  ieder,' die  ywjrhemens  i$  van! ' 

'^5^  een fg  büi^eh landde h  w?**/?^^^^  ov^zetting  ,  "ii^ 
.,,  welke  taaf  óók^^' aan  het  publiek  mede  te  dee-i^ 
=  ,,  \én  ,  cri  er  zich  den  eigendom  v§n  te  verzeke^' 
,',  Ten,  gehouden  zal,  zijn,    dih,"  behalve  de  ver-* 
'99  l^^g^\«?>  ^  *van  'dit   zlin  voornemen  en  vaA. 
'„*  aén  tiid ,  wanneer  het  ^oorfpronkelijk  werk  dooi^ 
.    ,",  hê.m   aan   bet  'gemeen te- beftuur    zijner    woon^ 
r'tVP^^^^  '^  vèrtrfondj^'drie  liaal  beHborlifke  ajn«; 
,',  ko^Kliging  ^in    de   cograi^t   zijner  woonplaatte , ' 
,,  of  bij  optftentenïs  van  dez.elye,  \p  de  couranc 
,',  der  naast bygèlegene  plaats  te  doen,   ook  zpo^_ 
9^  daifi^e 'bekendniaki;)g,  ten  zijqcn   koa^è  ,    drie' 
.,*,  maal    in    de    Nederlandfche    StitatscoQra^^   t^^ 
•»  doen  piaaifen,**'  -       v  >? 


'  •  '  *  co  N^uwé  Niihfh  JaarK  W.  z%ju 


f^kSt  Ijêiwgrfflt'  f  as.  .yobf'  dea  handel  fn  het  K«nibg«.' 
^dji^meen'  de  'feenift ^injf  van  Burgemcesteren  der  .J'J«  r^ 
md  Amfterdiam  'vkn  dea  7dea  Februari ,  vaa  de«  neesten« 
MP  mhwd:    ■  .h  .:  ÏÏS<Sr 

De  Wlifelbaak /deser  0*4  wal,  xioM  lum  eerfte  qn  de  wis»  .   ^ 
r-igcing  in.  den  iflfe'i<i^i,  een  Mer :  vermogend  ftennfiri  felbank* 
5»oor  den  niadel, .'  Uk  .de  behoeften  der  commercie  zei* 
Te  geboren^  ftrekte  xy  biar  tojceen  b^eonder  n»r«<'Al<^ 
em  vertrouw^  en  geacht,  voodea  Treemden  en  jngeze-  ^ 

lenen  voorde  en  gemak  biy  4e2e  onlbhatbare  inOoUing 
onzer  vaderen,  die,  vol  doorzigc,  beleid  en  üandmusig» 
lloKi;,  in.  deze  nitSehende  inrlgting«een  nltnemenda¥èr«  ' 

band  (lelden  en  vonden  van  bijzooderer  en  ftedelljke  on* 
derIlenning,,waiirdoor  de  ioftter' en::  welvaart  van -ftad 
en  iageceleoeR.  «eer  ea  meer  coenamen  en  onwrikbaar' 
werden^  gevelcigd. 

Alleen  zop  ra^pTpoedigs  omflahdlglieden  en  fljden, 
ala  wQ  in  het^  laatst  der  voorpaiide  ea  het  begki  de- 
zer eeuw  beleefcleiKy*koitded^  d£  b^aondere  en  algem^fH 
ae  zaken  tot  dien  fbUR  van  iosheid  w  kwQoing  tevenr 
brengen ,  dat  dit  beerlijk  verband^  werd  verbroken  « ^eo. 
de  M^iifelbank,  aoo  wel  afe  andere  hoc^cwlfze  lar^ic* 
gen  van  vroegere  uiagen ,.  het i  doel  barer  inüelling  •  nlste^  ^ 

By  de' herleving  van  den  vaderlahdrchen  handeUdóor 

den  zoo  goflsti^  vecanderden  roefhoid  van  zakeSfVes* 

tigden'  Barnmeesteren   dezer    flad  ,  daartoe^  o{>gewekr 

door  CoamnlORiiren  van  de  Wfefklbank ,  terftond  hunner 
byzeodere  4Uttdachai  <op  <  deze'  faoogstbehmgryke  inrigting ,' 

Wtiü^door  weleer;  ala  met  eene  oowesrftttfnbare  kmcht,^ 

de  handet  te  (^le  aan^deie  Aad  werd  verbonden,  en 

e«ae'ryke':bcon  werd  geópdad  en  ievendig  gduinden 

voor  de  algemetne  uitvaart  .  .         r 

-  Bnrgemeesteimv  hoe  gezind  deze  bfdn  ,  ten  meaetes 

voordeeie  der  xommerci^rendew ingezetenen,  weder  tm 

openen  ;  en  ten  nutte  van  ilad  en  fogezeienen  op  Aiemfr 

te  doen  vlassen»  bezeften  edhier  te  wel,  dat  de  Wla-« 

IMbank  fiare  inftelling  en  handhaving  verfchnidtg^  wm 

en  móest  blijven  aan  de* commercie 'Zel)ir e,   dan  dat  z^  '^ 

éen.oogehblik  zonden  geaarzeld  hebben  v  over  ditpnnt» 

zootmet  dè'Kamer  véii  Koophandel  alhier,  ala  door  de« 

zelve  nMlt:<^  de  vooraaamfte  KoopHedea  v  Handelaara  ia 

4>ecie  en  t&asfiers  te  raadplegen. 

.  Beider  geVodeo  was  leenllemmig  met  dat  van  Bnrge». 

meeatecfen.)»  tdat'iiet  welbegrepen  belang  van  de  cam^  '      l 

mercle  in  Jftt  algemeen  ,  en  vaa  die  Tin  den  belangiy* 


10  JAAR(OE^  ▼Ai!.'«|tSr. 

^■"#1    'rn  wiifel'  e^  Q)«cie  teodel  In  het  M{«aM«c>  febfedoidi 

wigVin  dt  veroieowde  werking 'vin  dt  WUf^imv.  vorderde^ 
Burge-  Qj^(  £^Q0  jrenoegzame  se^erlicid';  ottcrenx'd6rzelrer*yolr 
y^^Am"^  komene  Integriteit.  »      ..     i.. 

fte];dani        Offl  de  vernienirde  werking  vui  de  WltfellMok,  ten 
yqguqde beste   en   toe  volkomen  fenoegen  van  de  commercie» 
rii^k"   ^^  ^^   voorweffp  der  boogAe  aorg  vm  de  üede^lka 
(^?W\    regering  In  desen,.  te  doen  Htnd  grQpeBt  e»  nMr  oa« 
fttndlgbefd  te^  wQsigen^  zullen  Bnrgcaeetceren  dtdeltfk 
de   voordragt   tot   herxiesing   en    vemienwde ,  werking^ 
van  de  kenren  en  ordoflaantüa  der  Witfelbank*  van  de 
«Ibler  gevestigde  Kamer  van  Koophandel «  en  dat  van  4» 
Coannercie  lelve  verzoeken  en  inwachten. 
•  Wat  de  vaate  lleun  vaa  bec  algemeen*  «rertsjfNiweB « 
de   zekerheid   ven   eeoe  vatte   gnaranile»  Integriteit  ei& 
onfbhendbaarbeld  van  de  WlslkUmnk  aangaat,  dit   hoogte 
belangr^ke  punt  doot  Bnrgemeetterea  eerst  in  den  acbc^ 
beren  Raad  dezer  ifaid  voorgedragen,  en  die  voordrage 
eenOemmlg  door  dan  Raad  dezer  ftad  goedgehenrd  z^n* 
de  •  It   daarna  door  Enrgemeesterea  op  de  behooriyke 
wi}U  ter  kennitCh  van  Z.  K.  H.  onzen   <borluchci|ea 
fn  geliefden  Sonverein  gebragt ,  met  veraoek ,  om  d» 
soodige  magtiging  in  dezen  te  verkrtlgea,  en  zulkt  mez 
4u  gewenscbc  gevolgd  dai  HeogttdeseHre  op  den  vi)r«p 
denden  der  vorige   nmand    Heilig  de    regering  dezer 
flad  Jieeft  geauiorifberd,  opi  dtxt-  ftad,  op  de  kncbtig- 
lle  ea  plegtlglle  w^ ,  onder  het  verband  van  alle  fie» 
del^  bezittingen  en  inkomsten »  op  nieuw  te  verkia- 
aen  te  z||n  en  onhenoepeiyk  te  zullen  bl|fveiArerbonden|i 
om  in  te.  Aaan  ea  te  gnaranderen  zoo  voor  de  integrU 
(eicen  cmibheadliMriwtd  ven  de  msfelbank  dezer  Oad, 
alt  voor  de  getronwhetd  van  derzelver  beftuor. 
.  Het.  it  duacom,  en  ten  einde  dade^k  van  deze  gnat*t 
lige  dispofitie  de  toepasüng,  dat  it,  een  bftrlevend  .ge^ 
hniik  van  de  Vitiblbank ,  door  de  commercie  zonde  knnn 
aen  worden  gemaakt,  dat  Bnrgemeetteven  ten  overvloei 
4e  ^eilig  verzekerende,  dat   ez  geen   bankgeld  deze& 
flad  hoegenaamd  in  omloopt  it,  wtarvoor  niet  de  efiecn 
dve,  setaUieke  waarde  in  de  Bank  is  bf rattende,  tbaoft 
op  hac  plegtlgst  en  kmditigtc ,  openlijk ,  nament  de  ren 
gering  deaer  ftfd  op  nieaw  verkkiren:  dat   deze  ^Bd 
voor  dezer  (lede  WttfeJbank  •  onder  verband  van  alla 
«    ft^del^ke  bezittingen  en  inkomsten,  it,  en  onhen:oepe^ 
HUk  zal  blijven  verbonden  f  en  dat  zi^  dni  Inftaat  en  gwht 
fundeert ,  zoo  vooz  de  incegricelt  en  <mrchendbaarhaid  «ai^ 
49  Wtsfelbank ,  %lt  f  oor  deMK^teit  va^  deczeiter  beftvn^ 


/ 

BwgiMeeiifr^tt  tlspo  vts  bowie  «Q4ft  mM  allen  mo*  Kctmiatf», 
|i^|e^  ernH  en  ntdruk  deb  verbroken  baud  herftelleii-  ^^^  ^'' 
dêV'aa  doof  veroienwiog   van  d^  meest   voeg^aamile ^^^^ 
keuren  en  ordottnandén »  verder  daartoe  zullende  bydra^van  Am- 
j;«to ,  vertroowen  dan  ook ,  dac  de  ^verige  belangfl  Hing  fterdam 
én  het  «fgemeen  vertroaireotler  comoiercie  xetve ,  kracb-'^*n<K>^"^ 
tig  vakï^n   Biedewerk<0  «  om  xlch  van   dt se  boogstbe-  aT.!.^* 
langrijke  eo  9R  deO'jdiiNir  onmiibare  iQftelting  ovser.  w^<   /      * 
ie  Vüqrou4^rs  te  b^difnfO;^  fnhaur  te  baodjiaven»  op»/ 
füfo,  7ij  worde,  geÉQk.zy  weleer  geweest  is,  een  fieraar 
d^aer  ftad,  en  tevens  üe  (l^qn  tn  luister  va»  deu  va^ 

4erland(^beo  )iapd0. 

....  ,  -        ♦ 

^  Cotnmlsrarislbn  ont  het  Kweekrchool  voor  dêi>«dagder 
Zeevaart    goedgevonden    hebbende  ,     dcu    dag  ,  !|ÏIg'doOT 
waarop  dat  gefticht  4öor  het  Fran^ch  Gouv^rne-  het  Frtn« 
öient  vernietigd  5  doch  door  d^   vaderlijke  zorg 'chuGoiK. 
wn  ^n   Souver^inen  Vorst  weder  werd  opgengr  ^^"^JJ 
4n    hêrfteld,  jaarh}ks  door    de    kweek0(ingen    teberftdt 
döeq/vieren,  bad  deze  plegtige  feestviering  voor  *"<"  <*2, 
'de  e^i:tte  matl  plaata   op  den    poften    Fehriiarij^  ^^^ 
t>t  kWeekelingen  ,    na  'door   den  Preffdent-Com*  vm  de 
nii^aris,  b^  eene  torre  aanfprkak,  tot  dankbaar»  ^JJ'^^'^' 
held  vaff  •*$  Vorsten'  weldaad    en    eerbied    voor  ^ecvairt" 
Hopgstdeazelfs  p^rfbpn  opgewekt  t&^ijn,  werden  te  A^. 
öp  eeneh  büitengewonen  maaltijd   onihaald ,   ge  .^^J{5i^ 
durende    «reiken    door    Commisfi^risren     gepaste  ^er^.' f 
toasteii  werden  in^efteld,  die  door  de  jongelingea,   ;  .  ;  /- 
|Det  een  hartelijk  hoezee  werden  beantwoord^''     "         ,"-i 
Z.  K*   a»  m^  aanmerking  hebbende  genomériJ  w«tvw'f 
dut  federt  een^ri^men  tgd  vai>  jaren  door  de<5 1'*/?*^ 
rcgeripgcn  dezcrianden,  de  zout-  en  verschha  SJISöw^ 
fingvangst  doot*  premiên  is  aangemoedigd  en  on*  ging  dèr-^ 
derfteuDd  geworden  ,  welke,   haar  mate  van 'bö  ^J^iJLar? 
rondere  otnllandigherfen,  tot^een  hapger  of  li(ger  eani^!i^ 
bedrag  uit  '/slands  kasfen  xijn  uitbetaald  aan  dei^aded»  . 
ifceiten,  die  iich  met  de  uitoefening  vaii  dit  voor  JJJJ^*"  ' 
'«landa     welvaren    200    belangrijk    bedr^f   bezig  deBftife||^ 
houden;  —  dat  wQders  vele  dier  redenen,  welke «•  <*!•«» 
ip  vroegere  tijden  voor   het  uitloven  en  dadelijk  JlJf^''** 
uitbetalen  dier  premiën  hebben  beftaan^  obk  bog  worden 
voor  het  tegenwoordige  van  kracht  en  gewigt  wa*  "'?}2" 
yen;;  doch  tevens  dat  de  verderfelijke  praktykco » (I^JjJrt^^ 


^  JAARBOEK  VAt  ilij.- 

i 

le(!«!t:':::P9«^eo>  «m-tot  beef{i}k  regt  der  jigt.anderwoife»^. 

^taBFe^i.te^  ttlen  tjüde  viiU(HuiD,  om^  wanneer  van  .dsc  regt  doo» 

Ijnj^rtlno.  ()^q  h^^.  g^j^  gebruik  wordt    genaakt ,  offchoon    ook 

d«icU  S?.  ^^^  denzeUen  de  «fpftltng  eii  re^wrratie  is  gedaaa.^  .en- 

finitive    ^^^ox  bei  wiid.tan  de  binderyen  of  veldvruchteo  i<:had#> 

bepniiiig    wordt  toegebragt ,  dat  wild  zelve  te   doeden »  mits  z^ 

onwent    echter ,,  alvorens  bij   behourlijke   rnfintatle  dea  Heer  of 

^mM*TMb*^'*  zijiïcntwege  het  regt  van   de  jagc   uitoefent,   zullea 

fie$  s#gc    ^b^<i>  pangeoiaand»   om  bunnen  grond  vpn  bet  wild  tr 

van  <te:     doeo  zuiveren*     Deze   iofinuatie  zal  gefchieden  bij  act» 

jtagttdoor  in  fórmé,   door  een  der  opzieners  ia  het  jagt-distrlct ^ 

^^^^    waaronder  de  grond,  behoort  i   en  zal  kopjy  ^dier  iaGnua- 

^^Iju^^tie  door   den  qpziener  worden  getaiaa  aan  dea  Ht^r^ 

bedea,     ^f  ^^^  denzelven  in  voege    yoorfchreyea  vervangt ,   ea 

O^aiisbl.  het  origineel  aan  den  eigenaar  van  den  grond  worden  ter 

zBi5«  aa^baud  geQeid»  welke,  indien  aan  den- inhoud,  binnen  den 

|iy    '      t^d  van  acht   dagen 9  door  den   Heer   niet  is  voldaan* 

bet  voorfchreven  origiièeai  der  acte  ter  viferïng  aan  dea 

Hontvester  van  het  }agt-di(lrict'zal  aanbieden. 

.  Deze  oordeelende  «  dat  door  den  eig«Oiiar  of  uitoelè« 

^nar  van   het  regt  der  jagt  niet  aan  z^ne  verpügtisg  ii 

yoldaao:,' zid   het  verlangde  vtlk  daarop  ftellen  ..   waarna 

de  eigenaar  van  den  grood  tot  hpt  vangen  of  dooden 

vin  bet  wild  zelf  9  of  door  iemand  zUnentwege  zal  mo« 

gen  over^n ,  gedurende  den  tyd  >  die,  door  den  Hout« 

vester  b)}.  het  vifecen  der  acte  daarop  zal  wórden  oit-^ 

gedrukt ,  mits  di^n  van  acht  dagen  njec  te.boveo  gaao- 

de ;  na  afloop  van  welken  term^a  de  gezegd*  acte  van 

geene  de  minste  kracht  of  wurde  zyo  zal. 

8.  Alle  verfcbillen,  weiVe  over  h^  regt  van  efgen^ 
dom  van  jagt  of  oyer  het  heerlijk'  regt  dec  jagt  zelve ^ 
msfchen  de  Heeren  en  eigenaars  ter  eenre, en  de  groud* 
eigenaars  ter  andere  z^de,  zondea  mogen  ontdaan,  zuU 
]en«  als  gewone  objecten  vau  resten, vpor  den  ordinaria. 
Vgter  worde?  gebragt  eo  dp^r  4^nzelvep  beflist. 

p,  Wy  refervéren  aan  On^,  ten  aanzien  der  afkoop- 
baarlyeid  Y>n  ^^  ^eeriP;  regt  van  de  jagt  door  de  par- 
ticuliere eigenaars  der  gronden,  waarover  hetzelve Ipopt^^ 
zoodanige  bepalingen»  het  zy  door  uitk^^ring  eener  :(e- 
kere  fon  in  é^ns.  cif  jaarl^ks,.  aa;i  i^  eigenaars  der  jagt|^ 
bet  zi)  op  eene  lUïdere  w^ze,  va^t  te  &elleo«  a)<  WU  iQ 
4er  tyd  o^ogten  geradqn  oordeelco# 

BeOoH         Met  betrekking  tot  het  la^er  Sclioolonderwija 
van  é      Y^nijj,  jép  K%  ü  ,  aaogetjeo  iie(  bcftuix  vraa  ^ 

l7.  waaR»  • 


JAAR|lO£K  VAK  ï«i5#  .  6f 

ünn  iSi4(i>9  waarbij  dt  wet  van  s  April  iSitfbfi  de  w 
was  in  werking  gebragt  ,  en  gelet  ^p  art.  ö,  7  *J»  *««• 
tn  S  dier  Wét ,  als  ook  op  art.  18  en  ft  i  icrJ^J^JJ^^ 
dtarbg  behoorende  innructie  der  Schoolopzieners  depaite-^ 
W  Comnisfiën  van  onderwijs,  op  voordragt  van  2^*^^ 
den  Secretaris  van  Staat  voor  de  Binnenlandrche  oèn^v^ 
saken,  op  den  oden  Maa^t  goed,  het  volgende  ooderwtts 
te  bcnulten :  ^«iJj" 

*  dto  eo 

Art.  I.    Dat  de  óüs  verre   bellaande  •'•P^^'^^entale  ^JJJ*^JgJ 
Commfsfiéa  yÉn  onderwUs  tallen  worden  ootbooden ,  en  wspro- 
derselver  leden  van  kannen  po«t  honorabel   ootflagen  » vineuls 
gel^k  gefchiedt  bij  dezen ,  en  snikt  met  i  April'  dezes  Gommla-* 
|«ar5,/^wel  met  den  afloop  der  eemkpmende  Voor-^*"»*"^ 
Jaara- VergiMlerhig  dezer  Commisfién ,  onder  de  verplig  mSST'vaa 
ting  echter ,  cka;  overeenkomstig  art.  15  van  de  infirao-  darselvar 
tie  der  Schoolopziepers  en  Commisfién  van  onderwijs,  Ladeo  ca 
te  zorgen,  datal'fe  p^pteren,  (hikken  en  aanteekeningen  ^r«c** 
dadelijk  en  In  behoorlijke  orde,  aan  hunne  opvolgers  of  flVj^^ 
4e  haar  vervangende  Commisfién  worden  geéxtrAdeerd.   ,3,.^  qq^ 

t.  liat  de  thans  belande  departementale  Commisfién  7^) 
van  onderwi)^i  •  met  den  afioop  der  eerstkomende 
Voorjaars-Vergadering  dezer  Êommisfiên,  dadel^k  zullen 
worden  vervangen  door  provinciale  Commisfién  van  on*  * 
ëerwQs ,  fa  diervoege  ,  dac  in  elke  provincie  of  land* 
ikfaap  der  Vereenigde  Nederlanden  éene  zoodanige  Codi^ 
jBisfie  zai  worden  gevestigd. 

8.     iHr  Gelderland       in  .  •  •  !•» 

Znidbolland     —  •  •  *  5^ 

Noofdholiand  —  .  •  ;  8. 

Zeeland           -*.  .  .  ,  5^ 

ücrecht  —  •  .  é          4. 

Vriesland  -^  •  .  .          p. 

Overijsfel  —  .  .  •  ^    6*     ' 

Groningen  —  .  .  ,        6* 

Braband  —  •  .  *         p. 

Drenthe  -*  •     •  •         4. 

Schoddiftricten  zal  worden  verdeeld,  en  de  ref|>eccive 
Commisfién  uit  even  zoo  veel  leden  zullen  beftsan  ,  als   - 
de  provincie  of  landfchap  Schooldtfirieien'  heeft,  met 
dien  verfiande  echter ,  dac  eenige  difiricten  zullen  wor- 
den waargenomen  .door  twee  Schoolopzieners ,  onder  ge^ 

(O  I^fiim^  Niiirh  Jê^rh.  bl.  iitf.       ~ 


V 


#eflfltt  iiöt  vtiti  eén  evéoredtg  aÉodéel  lo  bet  gedeake  der  gioS 
%Mi  6  bAie  foa  ,  flaf  toodanif  diCtriCt  toe  ce  leggen ,  behoiv- 
£**SJÏ'  dende  cifhter  beide,  ieder  óp  aich  «elvei  gelQte  ftea 
M  de  cot  «n  «^«»»«  in  hunne  réCptctive  Cpmmisflén. 
aua  verre  4.  OiC  tit  gtobtié  (Öa  ^  i^orden  ^oegeiegd  mo  de 
beftata^    COamisfiéo  vaU 


bebbende 

depirte^ 

piencile 

Comniif* 

flSd  vtd 

b%derwQi 

«vrtfefi 

èinboti* 

den  en 

goorniett* 
we -pro* 
«iatiele 

flSni  tiiee 
beiiè« 
ning  ▼aif 
dersèltre^ 
Itttden  en 


Üelderland 
Zuidholland 
Noordbolland 
^feeitnil 
Utrecht       • 
Vrieritnd^   • 
Overijsfel 
Gröningeii 
Braliand     • 
Drenthe    • 


• 


ƒ  34OÓJ  — 

-  3150:  — 

-  9000: — 

-  Ï609:  — 

-  34ÖOJ  — 
i  3300:— • 

•  aioo:-^ 

•  3*50  ••  — 
-  isoos  — 


Te  ftmen    4  ƒ  atfooo:  — 


5. .  Dtt  tot  lèdea  der  provinciate  Cominifdén  van  oü» 
lerwQs  en  Schoolopsieneré  inüeh  worden    ei&cefteld^ 

fisfeii.      geigk  gerbhiedt  bQ  dezes 

(Staatse. 

1815.00.  In   GlLl^ÉELAllO» 


1BI5* 

76.5. 


▼«orhec  ifltScbooldiflrlccs  Hêné.  Hèrmmk  Denier  Cutt 

HifSt  te  Arnbeai 
Hendrieus    Hêifhamr ,     te 

Bfburg. 
7^;i«ii    vtf«    der   Unden^  te 

Zucpben. 
J^frAi.    Joaehim    Thomatfini 

te  Lochem* 
i?^fv^  fFiU.  van  ^^óddenni 

te  's  Heerenberg. 
TAiêd.  Mart.  van  Guipén^  té 

Nijmegen; 
Pttrus  MaeaUitir  Loép^  té 

ZalcböoinieK 
Mr.  G.  ^  vifM  d^  Fè/iXt  té 

ZtlcbommeL 
i^r49ffr.  Herm.  RèpeUü»  ,  té 

Echteld* 
Ks.Jan  mU.SUMt$  Bvertfé 

ce  Arnben. 


adè 

ade* 

4de 

^de 

«dé 

7dè 

Sfté 

ibde 


ff 

■  » 

ft 

* 

« < 

fa 

ff 

ff 
ff 

at 


> 


,?* 

»» 

♦<te 

H 

Sde 

ft» 

Cdt 

M 

ti^ 

>ft 

8  Se 

ift 

SKte 

M 

Iiv  ZvmnóltklSDè  Botütt 

vtn  6'   '• 

Vdör  bn  i  éé  Scitooidlftrict tBèrné&Jüs  Sfi$eJ/ird,  te^sHage.  »1*'ÏÏjS^ 
acfe  ji '     •     jlbraham  Blusfé  Jr,  te  Leiden,.  bF  de  ^ 

il/tfx/^s  iS'#V^«^Aéi^  te  Leiden,  dus  Vcff» 

^tf«^.  ftf»  Meerren  ^  te  Gouda.  J^J**. 

Mr.  ^tfit  Meulman  tt  vVoerden.  jcöiïS? 

•   Ufrari  ,ffUhelmu%  Boot^   l€  mcDtite 

Gorinchem.  CotiiBiii^ 

Ctrard  van  Koot  en ,  te  Dord-  ^"JJS* 

j^Cht  onderwfi 

iiftf4W  ^htemaker^x^  Middel- J,"?^" 

iMirnlt  den  tn 

S^muil  Theodore    Hvët ,    te  vervaag 
Brieüe.  doomlett* 

Ntco/aas  Mesfehaeri^  te  Rot-  ^^„SS;. 

terdam.  ronmiW 

Mr.  Jan  fnilem  van  Freden-  ««a ,  «ca 
burg^  te  Delft.  bcnoe-i 

*  «mg  va* 

tn    NoÖRDHOLLiC^D.  dèfze1v«r 

^  teden  eé 

VoQichet  ifteSchooldiftrIct  r  Coinra^dff^erti^  teAmtterdam.  fjfj^^ ' 
ade  „  Jean  Christofle  Berrungé^  te  (v.cMitac. 

JHaarlem.  '  1815»  ooi 

*  adtt  5«  mir.  ^tf/.  Mat^rer ,  te  Groot-  7^0 

fchermer. 
Jacobus  ^ildyk  y  it  UxAzR^Xi.  ^ 
4d^  »«  Arnoldus  Numan^  te  Oude- 

.^  Niedorpi 

Jacqvei  Doty^teHoog'  Karspel* 
mT.Thadede  furies,  te  Edaoi. 
Jidrianut    van    Dtinfe ,    te 
Zaandijk. 

We  „  jQfut   Tehfidré  tAngt  ^    te 

AmfierdaiD.       \ 

In  Zs£Laii0«  ^ 

Voorliet  i<ie  Sdiooldiftrict : -^«/<^»/tf *'^<^«  Z)«»y^ ,  te  Mïd- 

^eibnrg. 
^  •de  ^  Adrianus    Üytienboyen  j     (e 

Brouveribaven* 
3(^6  f#  Mr.  C.  y'an  Erla^h  la  Mmt^ 

te  Goeü 
4de  ,«  r.  £r.  G^hmdat^  te  Hulst. 

^  5de  ^  MaiiAtMS  BianefMin^uSMs. 


5de 

if 

6de 

» 

7de 

#f 

JAARBOfiK  kkm  1815. 


In    UttftCBTé 


Van  6 


Ih^m''  Voor  het  ifleSchooldiftrkc;BSr.  Hirmémutu  Jmiutiiut^ 
^'  te  Utrecht. 

ftde  H  ^dam  Simmti  tê  Thimeo* 

}de  n  Hendrik  Gnfe  ,Sckiui$ir  ^  te 

Amersroort. 
4de  •#  S^mcüb  ¥an  Umnên  Adt.^  x€ 

U henen* 


m  de  tot 
w  verre 
befladi 
«     bebbendë 
4eparte« 
mentale 
Conimis« 
lUlQ  van 
•nrferwff» 
worden 


In   VlfEILAND. 


den  en      Voor  het  1  fte  Sehooldifirict :  M*  Jan  Dsnitlyén  én  Plttatu 


vervangen 

^oornieuA 

we  prc^ 

vincialfl 

Coinaif- 

ien,  met 

benoe* 

«ing  vm 

«lerselvef 

l^den  en 

Secrctn. 

tisfcn* 

(Staacsc^ 


3de 

4de 

6de 
^de 
8fif 


H 
H 

n 
ff 

M 
ff 


te  Leeuwarden. 
Alh€rtu\  Bruining  ,   te  Pte^ 

lefsbiernm. 
Mirten  Martini « te  Hert  werd* 
horatiü$  Niekunr  Verf^  cf 

BerguuL 
WiUim  Biikhniiy  te  Gerijp. 
JokanhetFrféeriimKêrf^  ttf 

Oude  Berk  koop. 
Mr,  ^arich  Tadama  ft^thndtg 

ie  HeereTeen. 
Bant  miUm  C^mttis   jinnê 

Vhltr^  te  Vibrechtfnin. 
Qerrit  Buiningi  te  Leevwif- 

des. 


ide 


tn  O'ffttntitu 

Voor  het  lile  ^ehooldillrict :  Mr,  yfnfohiiti  9an  Omdóeveri 

te  Zwolle. 
Corn.  Franfen  vëH  Eck^   ttf 

Deventer. 
Jan  fVtrmr  An$on   Mnilerg 

te  Deventer. 
Bghert  David  van  f^nnêf^  it 

Memef. 
Jatêk  Hendrik  Fhh^  te  En* 

fchede. 
Jam  Beekhuis^  te  Htrdeuberg^ 
fhlUm  fandirt^  ce  VoUeo* 
kavea« 


6de 


1$ 

H 

•f 
ff 


lAA&BbBR  VAR  léisr*         ^ 

id   Gütomi^oKK;  Beflüll 

vin  6 
!•  ^  .         .  -  -.  Maart  nol 

VWrhet  tite&cbOólïlfftHltt:Jf.  TheoOdrits  ^èh  SiMkdereé,  87.  waar' 

te  GroDingtQ.  bQ  de  loc 

&de  ,i      •     5^d*tf>»»rf   Rêtgen;    te  Gro-^J^^;^* 

Olnpen.  '  hebbendt 

3de  )»  yacokus  Alèer$u%  uilkens ,  te  departe- 

Ëeiirufll.  nteiicale 

Aiè  ïi  JWc^^  ft^esi9mdórf ;  te  Loi-  Commi»^ 

'stfe  ,;  Hend^mster^  in   de  OudewwdS"^ 

Pekel-A.  bncb^- 

èdë  ^  Marois  Jam  AértaM,  ceOo-  <>««  ^  ^ 

déPelel-A;  «SïïS 

^  ptoi 
tb  BiABAfiD.  ▼tnciale 

Vuttr  bet  i(iê  ^éiiöpidillrict :  Mr.,^.  P.  Spoor  ^  te  *8  6oscL  iieaoe- 

Simon  van  dèr  Nooriaa^  té  miiig  vèi 

Diniher.  derzcWct 

C.  ie  Kesfchietre  van  Itavrii  h^"Jr 

.  t$.  Boxmeer.  risftn. 

j^.  3^.  /(f  f'wVA/  •  tè  Tötgëlfee*  (Staatse; 
A  van  Moor/el^  te  Eindboven  tU^^  liÖ; 
H^ÏUfn  OómeH ,  ie  Rofendaal.  T^.) 
Oodinus  van  NoüAuit^  lè  Oé- 

feqdrècht. 
-rfrtfff/  yi>^.  Birkhóét ,  16  Wod- 

driqhem* 
Sasfen  jr:  te  Matstrletit; 

In    bÊKMTBSi 

Vbörbec  i  (te  Sehódïdiftriet :  G^r.  Benthèm  Riddingtüs^  ü 

Asfeii. 
idé  i.  Mr.  7*  Tonekenti  te  Weitet* 

veide. 
jdè  i,  eomnUs  Pothof^  te  Otlfii. 

4de  „  Geratst  Smis.  te  Meppel; 

• 

*  W^rdêfade  allé  éétt  ^erfonea  gefèketid  den  post  vaa 
Scbdolopsjener  met  primo  April  dezet  jaari  .te  zlilleÜ  ' 
aan  Vaarden* , 

6»    Dat  b(f  aiterade  van  art.  al  der  ioltrnttié  vari 
Schoolopzieners  en  Commisfiën  vafa  onderwya^  vooru'sut 
bt)  éllt^  CdamiiGe  uit  bare  refpectite  leden  ial  wordei< 
J.  Bé  van  1815.  ifte  Stnk»         B 


2dfe 

'n 

8dé' 

4dè 

idé  , 

Kdë 
7dé 

■    • 

t» 
1» 

•  « 

-    »t 

8Se 

'   -    ii 

'9S& 

%i 

46  JAAkBOBK  taw  ifi^. 

beneend  een  vtste  SéerettHs ,  ttgen  hec  genot  wn  eeofg 
deéomgemtnt  uic  de  giobile  fomaiea ,  boven  by  trt.  4 
detes  bcOvUs  ttn  de  Comaiifi^  vin  wdemiji  refpe^ 
y  tivei^k  coeKelegd» 

/•    Dat  voorcnn  bQ  invillende  vtcacaren ,  deze  vaste 
Socrecarisfea   tullen   worden   benoeind  op  gelijke  w^fxe 
als  de  ledev  aelve,  docb  nu  onmiddeUJk  door  Ons;  ge- 
lijk daartoe  benoemd  worden  bij  deze: 
Eii  de  Cemnisfie  van  onderwijs  . 

in  Gelderland        bec  lid  fi.  ff.  Donker  Curtim. 
^     ^  Zoidboltend /i,  Bhsfé  ét  f^nge. 

—  Noordboiland  —  —  y.  T.  f/fnge 

•   *  —  Zeeland  «»•'»—  ^   üptenhovtm. 

—  Utrecbc  —  —  ^.  /tmizeniui. 

—  Vriesland H.  ^.  C.  Hsfer. 

—  Overgsfel J.H.  Fhh, 

—  Groningen  — .  —  r.  iï.  van  Swindertn, 
,  *           —  Braband  m^  ^^^  S.  van  Noordaa. 

— '  Drencbe  -j;.  ..  G.  J7.  Reddingius. 

8.  Dat  by  alteratie  vtn  bec  hattte  lid  van  art.  18  van 
gemelde  inflrucüe  de  vergaderingen  der  ComcnisGe  van 
Zuidholland «  voortaan  in  plaats  tan  te  Rotti^am  in 
*sGravenbage,  die  daarentegen  der  Commisfie  vati^oord« 
bolUDd*  overeenkomitig  hetzelfde  artikel,  in  plantfe  van 
ze  Amfterdao»  vervolgens  weder  te  Haarlem  zullen  ge- 
houden worden. 

p«  Dat  aan  Onzen  Secretaris  van  Staat  voor  de  Bin« 
nenlandföhe  zaken  zal  worden  aanbevolen  ^  gelijk  ge- 
fchiedt  by  deze  ,  bet  regelen  van  de  ba^ere  didricta- 
verdeeliog»  van  de  diitribntie  der  globale  fomoien  onder 
de  leden  der  reipective  Commisfién »  van  bet  dedoma» 
gement  uit'  dezelve  aan  de  vaste  Secretarfsfen  jaarlijks 
toe  te  leggen ,  alsmede  bet  opmaken  en  vastftellen  eener 
inifmctie  voor  deaelvie,  en  voorts  genoemde  Oqze  Se- 
cretaris van  Staat  in  bec  algemeen  zal  zijn  geautorifeerd 
om  alles  ter  eiEecmie  ce  leggen  en^e  verftgteo,  wat  toe 
het  ontbinden  der  thans  beüaande  ,  en  het  confliineren 
der  nieuw  te  vts ligen  Commisfiêa  yan  onderwas  zal  b> 
baer^  te  gefebiedea» 

Piii*"  Bihhet  hooger  oaderwijs  wm  door  Z.  K.  H» 
HM^Mr"t<>t  Hoogleeraar  in  de  Natuurkundige  WeteiH 
aarteGro-fchappen  bli  de  Hooge  Schooi  te  Groningen  be* 
niogeo,  noemd  de  Heer  Th.  van  S'»indcren ,  die  op  den 
kiften  Januarij  dien  post  aanvaardde  met  eene  re« 


JAARÓÖfett  VA»  i8i5i 


^f 


^dHdefing  ds  hodiérhd  pkitofophiêc  naturalis  dff^ 
jjbiffttdinc  (ovcjr  den  wijden  omvang  der  natuurl^-     '^ 
Kt  w^ftbegeerte  in  dezen  tijd.) 

Den    isden    Februari)    leed  het  AthehaeutA  tebeTióoi. 
Deventer    het    verlies  van  den  Hoogleieraar  in  de  Jj^^.^'  J\ 
Welfpirekendheid  eh  de    Griekfche  en   Latijnfchc  ^Jerffi 
Letterkunde^  Mr.  Ji  O.  StufUr^  die  in  denjeug^ 
tdigen  leeftijd  van  nog  geen  33  jaren  ^  tz  i'eeds  11 
jaren  Hoogiëeraar  gewerst  te  zijn  ^  door  den  dood 
.iveggenomeii ,   niet    flechts    bet    Atheüaeurii    van 
Deventer,  inaar  de  geheele  vaderlandfcbe  geleerd*  . 
heidy^het  gemh  deed. betreuren  van  zijhen  fchóó* 
iien  aanleg,  fchat  van  kundigheden  en  edele  werk* 
éaamheid,.  .welke  heu3,   bij  langer  leven,  ten  flé- 
ttad  der  y^eilandfche  Letterkunde  zouden  heb* 
ben  gelleld.  /  1  - 

.    Omtrent    de  kerkelyké    2akeii    in  bet  algemeen  BefluU 
Vond;  £.   K.   Ö.   op  den    iften  Februarij    goed-,  SSJji^J 
bverwogen  hebbende  eenige    ingediende  verzoeken  i5houdefl* 
Van    «Igeiiaars    tan    Heerlökhéden  ^    daartoe   têh- *ie  kiicra*. 
derende,    döt    het    ade  art.   van  het  befluit  vaii  aa©  iJtu 
tA  Septetnblir  18^4  n^.  4  (1)^  betreffehdb  de  uit- ketvtoiret 
JDefenihg    van    het   regt    Vdn    collatie ,    Zoodanig  ï>|fluitviit 
iiiogt  wotdèh  gemitigeerd  of  geëxpliceerd,  dat  de  Jcrob» 
JTupplianten   en  allé   andere   wettige  eigenaars  van  1814110; '4 
het    volkomen ,  regt    van    collatie,    hetzelve  'ook^J^J^^; 
Voortaan,  zonder  voorafgaande  nominatie  van  den  oefenfag* 
ICerkeraiid,   zouden   thogeH   tiitoePehen  in  de  t>e- van  hec. 
tneenteti,  waar  dfc  pi-èdikanten  geheel  of  gedetlie- J3[F  ,^"  ,* 
iljk  uit  fubfidieh   van  'sLand*  wcge  Wbrden  ht- ^^^^l^^ 
zöldigd,  ^  inet  alteratie  alleen  in  ^oó  verrfc  vaii  ping  van 
tet  bej^ialde  bij  art.  a  vsUi  het  betiuit  vah  aS  Sep-  f/n^^^*^' 
gember    1814,    Xt    Verklaren  T  „     dat    de   elge- ( Stlntsbh 
^y  naars  der  heerlijkheden  en  andet^e  wettige  coi*  '^»5«  "o- 
j,  latören.  Welke  tot  den  jjTfe  1795,- het  volftrek* *^*^ 
^^  te    ccfUatie-rest .  tbt  b&géiring  van   predikants* 
^^  phatren    hebben    gêtiad,    dat  jselfde  regt  ook 
^^  voortaan    zullen    uitoefenen  ,    zondet    vooraf* 
,^,  gaande    tioininatie    viln   den  kerkeraad   of    &é 
^,  gemeente  ,  tn  zt]lk$  zohder  önderfcheid^  ^  op 


(i)  jéutrb.  1814.  bk  453. 


Ë  « 


.1 


68  JAARBOEK  van  1815. 

«  9,  aoodanige  plaats  het  traktement  geheel  proda* 
,9  eert  uit  plaatrelijke  kerkelijke  goederea,  of  dat 
9,  beuelve  gedeeltelijk  of  geheel  uit  's  Lands  kas 
,,  worde  betaald;  —  ^lyvende  dien  onvermin* 
,9  derd  in  voile  icracht  de  beftaaiide  verordenin- 
f>  gen  9  ten  aanzieo  der  hapdopeningen  en  appro* 
„  batiën/* 

BeOnie         ^^°    *^^^^    Febru^rij    vond   Z.    K.    H,   goed 
vtniSPe-om,  ten  aanzien   der    zwarigheden,   door    eenigc 
bruarif  ro.  Roomsch-Cathoiiike  Geestelijken    geopperd  tegett 
^itaT^^'het  beOuit  van  28  September  1814  n«.  6,  en  iti 
Tin  zw».  tanmerking  nemende,    dat  bereids  bg  de  refolvtie 
ri^heiien  ,  van   i6  Mei  1814  n^.  108 >  eens  vooral,  ontwik* 
^^0^-  keld  zijn  de  aard  en   (trekking  vaq  het  regt ,  aan 
•eb  Ca-    den  Souvereinen   Vorst  krachtens   de  Grondwet^ 
c^esceiif-  ^^^  z^nzien  van  alle  gezindheden,  die  eenige  be« 
kra'geoi>- taling    uit    *s Lands  kas   genieten,  competèrende 
perd tegen  ten   overvloede,  te  verklaren:   „  dat  het  beflult 
vm^"*'*»  van  a8  September  1814  n^  tf,   geheel  en  al  in 
s^cember99  verband  moet  (laan  met,  en  dient  uitgelegd  te 
idi4.no.6.^^,  worden  volgens,  de  refolutie  van  16  Mei  daar 
Scêtd?**  »»  '^    voren;    en  dat  alzoo  de  kennisgeving  Van 
Hukken     „  eene  vacature,  bet  verzoek,  om  big  de  vervtit- 
viQ  Eere-  ^^  Hng   der  vacature  de  toelage  geconrinüeerd  ce 
frj^'  °^*  f»  zien ,  en   de    aggreatie    van   den   at ngefteldeii 
^         ff  geestelijken,  by  het  gemeld  beOuit  gevorderd, 
„  geene  andere  (trekking  hebben,  dan  om  te  be« 
„  oordeelen  en  te  beflisTen ,  of  het  genot  vao  de 
„  bevorens    geaccordeerde    toelage   wederom  aan 
9,  de   vervulling   der  vacature    kan  worden  ver* 
„  bonden,  en  vervolgens,  of  aan  den  aangeflel* 
„  den  geestelijken  de  toelage,    aan  zynen  voor- 
„  ganger  in  officio  toegedaan  ,  bij  voortduring  zal 
„  worden   uitgereikt/* 
Wee  vin     In  overweging  genomen  hebbende  de  noodzake* 
I  Mam    lijkheid ,  öm  het  voetfpoor  der  gocïsdienflige  voor- 
SoiMtende  vaderen,    die  daarop    (leeds  den    hoagfien   prijs 
voor-        (lelden,    de  pligtmatige   viering  vnn  deir  da^  des 
m'^l^r^    Heeren  en  andere  dagen,  den  openbaren  Christelijkea 
dng^te    Godsdienst  toegewijd ,  door  eenpari^se  en  voor  de 
dagen^    geheele  uitgedrektheid  der  Vereenigde  Ned<erlandeii 
algemeen    werkende  luatregetea   te   verzekeren  ^ 


•an  den 


JAARBOEK  rAif  igt5« 

Tond  Z.   K.  H.  op  den  iften  M«ar\,  den  Raad  iypepbarta 
vao   Stare    gehoord  en    mee   gemeen  overleg  der  Cbristt- 
Si9^n*Generaal,  goed  te  bepalen  de  volgeode  wet:  |f^ 

dienst  totB 

Are.  f.    D&t  op  zondagen,  en  op  zoodanfge  Gods- ge w^. 
cKenftige  Feestdagen,    als  door   de    kerkgenootfchappen  ^?**"™* 
van  den  ChriscelUken  Godsdienst  dezer  landen  algemeea  ^i  J* 
erkend ,  en  gevierd  worden",  niet  alleen  geene  beroeps- 
bezigheden   znHen   mogen  verrigt  worden,  we.'ke  den 
Godsdienst  zouden   kunnen  doren,  maar  dit  in  het  al- 
gemeen geen  openbare  arbeid  zal  mogen  plaals  hebbeib» 
dtn   in    geval  'van  noodzakelijkheid,    alt   wanneer  de^ 
plaatfelijke  Regering    daartoe   fchrifcel0ke    toefiemnring 
zal  geven. 

2.  Dat  op  deze  dagen,  'met  vftzpudèring  van  gerfn* 
ge  eetwaren,  geeoe  koopwaren  hoegenaamd  op  mark-  «^ 
ten,  ftraten  of  openbare  plaatfen  zullen  mogen  worden 
lÉltgelhld  of  verkocht,  en- dat  kooplieden  en  winkelier» 
niet  zullen  mogen  vitftallen,  noch  met  opene  deuren 
▼erkoopen. 

g.  Dae ,  gedurende  den  tijd  voor  de  opeobave  Goda* . 
dienscoefeniQg  beftemd,  de  deuren  der  herbergen  en 
andere  plaatfón,  waar  drank  verkocht  'worde »  voor  zoa 
.verre  dezelve  binnen  den  beibien  kring  der  gebonwen 
liggende  z^n,  zullen  eeQoten  zQo,  en  dat  ook  geduren* 
de  dien  i^d ,  geenerhande  fpden  het  zy  kolven ,  bal- 
Oaan  of  dergelt)ke  mogen  plaats  hebben. 

4.  Dat  geene   openbare  vermakeljfkheden »  aoo  ala 
fbhouwburgen  ,    publieke    danspiurtijen  ,    concerten    en  # 
Inirddra vereen,    op    de   zondagen  en   feestdagen  sollen 
gedoogd    worden,   zullende  het  aan  de  pluti^ke  be- 
teren worden  VilJ  gelaten,  hier  omtrenc  eene  nitionde^ 

ring  toe  te  flaan,  mhs  niec  dan  na  het»  volkomen  eindi« 
gen' van  alte  Qodsdienstoefeningeou  ,        .     . 

5.  Dat  de  plaatfelijke  politie  zorg  zal  dragen,  tea 
einde  alle  hinderlijke  bewegingen  en  gerucht  in'  de  da-; 
bijheid  der  gebouwen  tot  den  openbaren  Eeredfeflst  be** 
ftemd,  en  in  het  algemeen  alles,  wat  denzelven  zonde 
kunnen  hinderlijk  zQn,  voor  te  komen,  of  te  doen  op* 
botiden. 

0.  Dat  de  ovenredingea  tegen  de  bepiHngen  van  dit 
heüoit ,  n.aar  gelang  van  perfonen  en  omftandlgheden ,. 
zulltt  geHraft  worden  met  eene  boece  van  niet  hoQger 
4^*^  f  as  9f  iD^'  ^°^-  gevangenis  van  niet  langer  dan 
drie  dagen  voor  de  overtreden  9  die  buüaA  flaai  mog^ 
ten  ailn  deze  boete  te  betalen. 

K3 


fe  JAARBOEK  VAK  iSij, 

7*  Dit «  btf  eéne  tweede '  overtreding  de  boete  of 
ftnf  zM  verdobbeld  worden ,  eo  wijders  aile  de  te  koofi 
gelegde  of  litgeftalde  goederen  verbeurd  verkltard ,  e« 
de  herbergen,  of  «ndere  publieke  pitttfen,  voor  ééne 
mtaBd  geflocen. 

£q  m  door  dese  tlgemeente  verordeningen,  elf^ 
daermede  niet  overeeakomilige  provraciirfe  of  pla«tfeli)« 
ke  regleiueocen  en  inrigtlogen  zulteu  worden  gelioodeii 
voor  vervtlieQ. 

* 

Oprigtiqg     QehMl  qvereenfteiD mende  met  den  godsdienftige^ 
v«n  afdeer  geest    yan    den  Souveretnen  Vorst    was  die  der 

i«Mr-  "*^^^ «    *^'*"*  blökbatr  in  de  oprigting  van  Bg* 
Uadfche    belgenqotfchi^ppea  of  Uever  Afdeelingen  van   het 
Wbciije»   Nederlandfcbc  Bijbelgenootfchap ,  welks  hoofdbei 
}^ip.  "   ^^^^  ^^fi  provifioneel  was  ce  Amderdani*  Hooro^i 
*      2aIt*I}ommel 9    Zwolle,   Schouwen    en    DuijveiH 
jtqd,   Breda,  Kampen,  Deventer,   Amerafoort^ 
Vollenhoyen,    Tholen  en   Edam  waren  de  plaatv 
fen,    alwaar  dezelve    in    de  eerde  drie  maanden 
yan  4U  jstfr,  bg  alle  de  Afdeelingen  in  het  voriv 
ge,  nog  werden  opgerigt. 
iWmie     Ni^t  minder  bleef  zich  de  Nederlandfche  geest 
!SK|^'  onderfcliieiden  door  blijken  v^n  barmhartige  men« 
fclienmin  en  edelmoedige  vaderlandsliefde.  — r  De 
maatfchappg    tot    otTderfteuiiiog    vaq    behoeftige 
^  Lendgenooten ,  die  door  de  gevolgen  des  oorloge 

^0  van    cnrerftroming   buifengewoon  hadden  gele» 
deii,  te  illifterdam   refiderende,  maakte  ii)  janu* 
at^  bekend ,   dat  t^  in  de  maand   December  des 
yorig^n'  jaan  had  omvangen  de  aanzieneiyke  foiq 
yap  /  12330:9:8    en  daarna  dat   in    de  maand- 
Jannftr^  vgn  dit  jaar  bij  haar  was  ontvangen  de 
(om  yan  ƒ  3304:4:. 
P!*«J-        Z.  18^  H.  de  Erfprins  van  Oranje  deed  zich^ 
FJ|^^<^^ool(  te  dezen  aauien^als  een  echt  Nederlander  te, 
Khcnk'     Brnsfel  kennen ,  zendende  den  y>f\en  Januarg  eene 

ÏJLen* Y«D  ^^^^^  ^^*"  ^^^^  franken  aan  de  Mairle  dier  ftad^ 
S^sfe^.     om  ond^r  derselver  armen  te  worden  uitgedeeld. 
Beflalccn      '^  ^^  algemeenc  belangen  van  België  werd  door 
Z^        den  Souvereinen    Vorst  zelven  bü  onderrcheidene 
^cigie,      be^uit^n  yoorzieiu 


JAARBOEK  fAür  iS^  71 

Dm  'ndën  Januari  Dam  de  Sonrerdne  Vorst  B«!hili 
eea  befluit»  dat  de  bepaKngea  van  dat  ^^ii  4  JuU)  j]||^l 
1814  betrekkelijk  de   geestel^ke*   penffioenenr   toe-betreU6> 
pasfelijk  zouden  zijn  op  alle  gedeelten  van  Bélgfe,  '«^  ^ 
welke,  eerat  na  de  dtgteekening  yan  laatstgemeld  ^^^^^^^ 
befluit ^  daarmede  vereenigd  waren ;  zullende  deze  fioeueoia 
penGoenén  rekenen  ingegaan  te  zijn  9  met  15  Junlj  Betgic, 
deszelfden  jaara.    De  geestelijke  gepenfioneerden , 
die  ,   federt    de    bekendmaking   van    meergemeld 
beOolt,  van  België  afgefcheiden  waren    geraakt^ 
zouden  door  de  publieke  fchatkist  worden  betaald 
vftn  1  January  tot  en  met  15  Junij   18 14* 

Volgens  een  befluit  van  den  soften  Jannar^  zal  De  dood. 
het  namaken   van  de  decimale  of  van  iedere  an-  ^nt  go» 
dere    munt    in    België    gangbaar»   slsmede  het  in  {^,^/^,,^ 
omloop  brengen  of  van  buiten   'sLands  invoeren  munters 
derzelve»  met  den  dood  worden  geftraft.  inBeigic. 

Bij  een  ander  befluit  van  dien  da^  werd  verbo-  Beauit 
den,  op  den  affliand  van   1800  voet  van  het  «i- Ï"u2i 
te^fte, glacis  der  vestingen  in  België,  eenig  huis,)iec  boa- 
optrek,  kelder,  put,  of  wat  bet  ook  zij,  te  ma-  ^5"  ver* 
ken ,  op  ftrafTe  van  dadelgk   afgebfökenr  te  zullen  ^'dS'rf-i 
worden  ten  koste  der  ondernemers;  zullende  nog-fttod  va^ 
tans  de    tegenwoordig  beftaande  gebouwen  kun-  i^voec 
nen  blijven    (laan,  tot   oroftandigheden  van   den gj^JJ.-;* j^ 
dienst  het  afbreken  zullen  noodzaakl^'k  mfaken ,  vettiii|fli 
tegen  fchavergoedlng,  indien  daartoe  teroren  zun. '^  ^e^. 
Met  opflaan  van  houten  hutten  bleef « geoorloofd  ,'         -  / 
mits  onder  vergunning  van  den  Commisfaris-Oe* 
>  neraal  van  Oorlog. 

Den  i3den  FebraarEj  beflooi  2.  K>  H.  dat  het  Omtrent 
barrière* regt ,  derwQze  sis  bij  befluit  van  19  Maart ^«^^^rrie. 
1814  was  vastgefteld,  provifioêusel  zou  bliivenrage-  ptig^  ^ 
•  vorderd  worden  op  alle  de  wegen  van  België,  v  Wezens 
*  Den  d3fl:en  February  nam  Z.  fC.  H«  een  beflutt  bet  ^oi. 
wegens  het  opQuiten  in  verbeterbuizetf »  teö  ver*^*»^* 
zoeke  van  Bloedverwanten ,  in  België.  «J^n 

Bij  een  beOutt  van  den   a4ften  beval  de  Souve-  Beigie. 
reine    Vorst  de    integrale  aflosfing   van  hetgeen  Befluit    ^ 
den    geldfchicters  In  de  geldleening  van  drie  en  Yf"  M 
een  balf  millioenén  voor  Brusfel  nog  verfcbuldigd  w^éoTd* 
wzi»   losbaar   uüt  de  helft  van  het  provenu  deraflatfiog 

B4  *t 


7A  JAARBOEK  VABi;.i8Ki,  ^ 

der  fl»ia.  indirecte  beluiiageiii  docji  daar  dit.  fond^  qi^^ 
Vim  sf  toereikeode  was,  zpu  it  publieke  fchatkUt  efi^ 
milHoeo  millioên  roorïi;:hiete]i ,  om  ^et  (lalf  Mfiaft  dt  i^« 
fe Br ui(c|^  }o8fii^  te  kuoqen  bewerkeq. 


■I'  I II  III 


Ïiet  lot        H^^  ^^f  voornameUjk  in  de  twe^  eerRc  tnatQ* 
inBergi«dep  vao    dit  jaar,    dat   bij  het  cojigres  der  Ver* 
op  bet    *  bbiDdene  Mogendheden  te  Weenen  de  hoogfte  aai]|* 
<v^^^*  gelegenheden  der  Vereenigde  NederIan4eA»  en  die 
yéful^.    f^r  fiondgenooten    zelve   by  de  bepaling  van  he^ 
lot  van  Qelgie,  werden  behai^deld«  «—  ui%  werd 
gei\09gaAani    ^lijkbaar    voor  het  algeipeen,  toei^ 
hetzelve  vernam^  dat^op  bet  aankooien  yan  e^nei^ 
^  koerier   van   onzen  ^mbasfadeur  té  Weenen ,  de 
lAttt  yan  d^r  Capetien  9  na  op  den  lyd^n  Januarij^ 
als  Gouverneur-Genèraal   van   Nedèrlandsch  Indi- 
en den  eed  in  banden  van  4en  Souvereinen  Vorst 
te   hebben  afgelegd,    de)i&  iSden   yenrokke9  was^ 
];iaajr  Weenen. 

Op  iftxi  lisdeQ  Februari  i^ar^n  de^e  groote  be* 

l|angei\,  die  het  Congres  eenen  geruimen.  tijd  bad* 

den    bezig'  gehouden  tot  algemeen  genoegen  ge-. 

Jchikt  ipn  geregeld.  De  Keizer  van  Oostenrijk  had 

den    ^den  Januarij    reeds    bijzondere  blijken  vai\ 

asijne  yriendrchap  vopr  onzen*  Souvereinen  Vorst 

f       willen    gevent  door  |loogstdenzeIven   te  henoe* 

inen  tot  Veldoiaarfchalk  der  Oosteorpfche  legeri^ 

eH  tot  Kolonel  van  het  in^fanterie-rcgiiQent  n^*.  q6^ 

tot  dien  ti)d  toe  door  den   Vorat  yan,  Ho/^enlohe 

]^n$enfieini  gekotomandeetd ;    van    welke    benoê* 

ipingen  de  diplomai  \  dope  den  Keizer  geteekend^ 

fchi^  gelUktijdlg  den  Souvereigen  y9rat  toekwa* 

men  Qiet    den  büiteogewonen  koerier'^  di^op  den 

ft&ften    Februa^rij  de  bejQisGng  van  hiet  Congi;es  in 

étn  Haag  ovérbragt» 

Grtcei    •      1^5^?  ^^^    gcVAlge.   fchreef  ^.    |f .   H.  pp  den 

{eiglemet  as^en    Februarij   aan   den  G^aaf  de  Tkiennes  de 

vt^^\v^  l^oblze  ^  Coinmisfaris-Gcjieraal  van  Jjustltie,  waar* 

t^^  *  ■  netncn.dè  de  functië.n  yan  Secretaris  van  Staat  in 

3eigie;  ,,  Mgn  Heer  de  Graaf  dp  ThUnnes,^  de. 

99  depêches  t  we)ke  ik  gisteren  avopd  vai^  ^\%\ 


J^ARBOEI^  HAN  1815-  r| 

^p  nen  ontyapg^n  heb,  berigten  niQ»  dat  de  groen 
^,  te  belangen,  welke  het  C^'ogres  langen  tij(| 
94  hebben  b^z^g  gehottd^n,  tot  algemeen  genoe* 
,,  gen  en  met  .eenparigheid  tusfchep  Oostenrijk^ 
,f  KoMapd,  Engielandy  Frankrijk  en  Pruiafen  ge» 
,^  regeld  zijn.  Alle  de  ge(Jeelt(;n  van  3elgie^ 
y,  welke  vQormaals  a^n  de  e^rfte  dezer .  Mogend- 
yp  heden  toebebootd  hebben ,  zijn  onder  mijq 
,,  Souverein  gezag  geplai^tst,  giet  ui^ondering 
p,  van  eenige  kleine  gedeelten  van  b^t  grondgebie4 
^y  van  Limburg  en  t^uj^mbi^rg,  eQ»  met  betrek* 
,,  (ing  tot  deze  laatfte  Hertogdommen ,  onder 
,4  eenige  modificatiëp.  Wy  behouden  op/  deq 
j^,  regter- oever  der  Maas  eenen  genoegzamen 
^y  2 oom,  om  ons  bet  geheel  genot  en  de  vrije 
^  vaart  van  die  rivier  te  verzekeren  ^  en  het 
^  voormalig  Bisdam  van  Luik  is  oi^der  het  ge- 
^,  tal  der  Landen ,  welke  de  nieuwe  monarchie. 
„  der  Nederlanden  zullen  uitmaken.  — r  Qij  zult 
,9  zonree  tw^fel»  het  voordeelig  uU^crkfel  waar- 
,,  deren,  hetweUt  deze  fehikklng  op  het  geluk  - 
,,  der  volkeren  zal  hebben,,  tot  welker  regering 
„  de  Voorzienigheid  m^  roept,  en  a^n  welke 
„  hetgeen  ik, in  minder  sunftige  omftandigheden, 
„  reeds  voor  hetzelve  heb  kunnen  doen,  ten  on- 
,,  deri>a,n4  van  mijne  beftendige  zorgvuldigheid 
,1  voor  hun  waar  belang  fttekken  moet." 

Dtzt    tijding  Otp  den  fl4ftea  Febroary  de$  na-  ^i^yln 
middaga  ten  drie  uren  hg  bet  Gouvernement  vanteflmsft^ 
B^elgie  pntvangen ,  werd  met  eene  blijdfchap  aan- 
genomen, die.  zich  dien  zelfden  avond  nog  door. 
eene  illuminatie  v^n  B^usfel  kenmerkte  ;zynde  die 
tijding  terftond   door  bet  gelui  der  klokken  van 
alle  de  kerken  en   door  omroepers  aan  de  iawo* 
i^ers  der  Rad  bekend  gemaiikt.    In  den  Schouw« 
burg,  alwaar  de  depêche  van  Z.  K.  H.  werd  voor« 
gelezen ,  oi;^tHond  zoodanig  eepe  geei^tdrift  in  alle 
gedeelten  der  zaal »  dat  er  het  gewelf  van  dreqn- . 
de;  het   vreugde-^elnich ,  her  ha?)dengeklap ,  de' 
travt^*   bet    zwaaijen   met  zakdoeken  en  hoedei^. 
hielde"  ïang  ann  en  werden,  onderfcheidene  malen, 
bcrhaa'^    *^^  firfpiins,  het   voorwerp  der  pn-;     ^ 

?  5 


74  JAARBOEK  tan  i8t5« 

blieke  aandacht ,  ftond  overeind  In  zgne  loge  en 
fcheen  over  de  algemeene  vreugde  gevoelig  aan* 
gedaan.  BQ  bet  einde  van  de  opera  werden  eeni* 
ge  toepasfelijke  coupletten  gezongen» 

De  aófte  FebrnarQ,  zijnde  zondag,  was  be^ 
ptiald  tot  liet  vieren  van  een  nationaal  feest  te 
Brusfel  over  deze  heugelijke  gebeurtenis.  Daar* 
toe  waren  een  gedeelte  van  het,  te  Mechelen  in 

-  bezetting  liggend,  regiment  Belgircbe  chevau-le* 
gcrSy  gelijk  mede  een  bataillon  Belgifche  infante* 
fie  van  linie  uit  Leuven  opgekomen.  In  den 
morgen  vermengde  zich   van  uur  tot  uur  bet  ge* 

'  bulder  uit  bet  gefchut  met  het  gelui  van  die 
de  klokken^  Op  den  middag  werd  er  in  de  kerk 
'  van  St.  Gudula  een  Tc  Deum  gezongen ,  zSnde 
de  kerk  zoo  vol,  dat  men  er  zich  naauweltjks 
in  kon  bewegen.  Een  Belgisch  bataillon  had  zich* 
in  bet  ruim  gefchaard.  Z.  K.  H-  de  Erfprins  en 
^1  de  burgerlyke  en  militaire  regerings-perfonen 
wopuden  de  plegtigheid  bij.  Inmiddels  was  er 
eene  prachtige  parade  om  de  wandelplaats  van 
het  park  ,  alwaar  de  Belgircbe  karibiniers  te 
paard,  de  Belgifche  chevau- legers,  de  Hanover* 
fche  huzaren,  de  Congrevifchè  artillerie. bet  ide 

.  regiment  Engelfcbe  garde  en  twee  batailions  Be!% 
gifche  infanterie  gefchaard  ftonden«  Te  een  uur 
trok  de  Erfprins  mét  deszeJfs  Staf  voorbij  der* 
zei  ver  front  onder  een  onbefchriiilijk ,  van  alle 
9yden  opgaande ,  gejuich.  Eene  driemaal  herhaal-* 
de  losbranding  van  bet  gefchut  en  uit  het  klein 
geweer,  bet  trompet-gefchal  en  eene  krygsmuzijk 
eindigden  de  parade.  Na  dezelve  ontving  de  Erf* 
prins  de  gelukwenfchingen  der  regering  en  aan* 
ziener^kfle  perfonen  van  Brusfel ,  en  ontvine  ver» 
irolgens  de  voornaamfte  beambten  en  den  adel  op 
een  feestmaal.  De  dag  liep  met  de  fraaifte  Itlnmina* 
tie  ten  einde,  terwijl  de  jonge  lieden  dansten, 
eene  fr^aiie  muzPk  de  ftad  doortrok  en  ferenades 
voor  de  huizen  der  aanzienelpde  perfonen  maak-> 
te,  wordende  het  flaan  der  vuurpylen  telkens  af» 
gèwisfcld  roet  het  kvc  Qjranjp  ,  hetgeen  het  alge- 
«ieene  woord  waa. 


JAARrBOEK  TAM  i8i5. 


ri 


\ 


Op  dien  selfdén  dag  betooode  ook  Antwerpen  Als  ook 
}ï%tt  vreugde ,  van  eindelijk  door  de  wigsheid  van  ^®  ^^ 
de,  op  het  Congres  te  Weènen  bgeen  xgnde»  Mo*  S^^^ 
^eodbeden,  batr  lot  beflist  te  z^en.    Alle  de  En- 
gelfcbe  en  Hanoverfche  troepen ,  ten  getale  van 
139OOP,  maakten  de  parade  uit,  terwgl  de  kre^t 
f^evc   de  frins   yan   Oranje  ^  onze  Daorhehtige 
Souv$reif^   in  alle  de  ftraten  uit  bet  hart  der  on* 
telbare  menigte»  d}e  dezelve  bedekte,  oprees ,  en 
eene   algemeene    verlichting  het  feesc  tot  in  den  ; 
pacht  VQOrtzettede.    —  Ook  te  Brugge  had  bet 
eelui  der  klokken  en  de  vreugde  der  ingezetenen  ^ 
bij  eene  algemeene  verlichting  van  deti  nacht,  de 
gevoelens   voor  den  gewenschten  Vorst  aan  den 
dag  gelegd.  • 

De    Erfprins    begaf  zich  den  suften  'f  ebruarij  ^^  ^|^^ 
naar  's  Gravenhage  9  werwaarts  uit  alle  gedeelten  geheel 
van  België  bezendingen  vertrokken ,  om  de  uit-  Beigie. 
drukking   dier  zelfde   gevoelens  aan  den   Door« 
IncbtiKen  Souverein  over  te 'brengen. 

Öp  den  4den  Maart  kwam"  de  Erfprins  te  Brus* 
(ël  weder ,  en  werd  er  dien  welfden  avond  in  den 
Schouwburg  met  langdurig  handgeklap  ontvan* 
gen.  .  Den  volgenden  dag ,  zijnde  zondag »  werd 
in  de  kerk  der  Protestanten  te  Brusfel  een  dank* 
feest  gevierd,  door  den  Erfprins  bijgewoond.  — « 
Ten  zelfden  dage  zong  men  te  Antwerpen  in  de 
hoofdkerk  een  Tc  Dieum »  waarbij  de  burgerlijke 
en  militaire  ambtenaren  tegenwoordig  waren,  -r- 
Te  Gent  hield  men  een  mf/ipair  feest  ^  wordende 
de  parade ,  in  groot  uniform ,  befloten  met  eenen 
maa)ti|d,  ^aarop  de  toasten  van  den  dag  met 
geestdrift  werden  gedronken.  Het  had  evenwel 
ten  hore  njet  ontbroken  aan  eene  bezending  der 
(tedelijke  regering»  met  dea  Htisr  Lens^  Maire 
der  ftad  a^n  het  hoofd:  maar  ook  nu  werd,  even 
min 9  als  op  den  4deh  Februari,  den  verjaardag 
der  verlosfing  dier  ftad  van  de  Franfche  over- 
weldiging, door  de  Geestelijkheid  een  Te  Deum 
gezongen* 

Den  6den  Manrt  gaf  de  burger  8:arde  te  Brus»  p^^^  ^^ 
frl  een  prachtig  feest,  was^rbg  Z.  I^.  H«  de  Erf-fnMïA. 


) 


f6  JAARBQEK  v^n  >8if«    . 

t 

f  rins «  de  Ministers,  de  Generstls  es  een  tahi^ 
e  Staf  tegenwoordig  waren»  beitsende  de  taiek 
uit  175  couverts.    De  Graaf  iU  Gres ,  J^omman^ 
dant  der  fiurgergarde ,  Itelde*  den  eerften  toast  in ; 
0an  onzen  g9uien  Koning  U^iiUm^  Sourerein  der 
tl eder landen;  dat  hij  langen  %ijd  $ei  het  geluk 
9ijner  onderdanen  regeret  en  dec  eenparig  beanc* 
woordend  geji^ch  was  lei^ê  de  Koning  l  KèXK  bec 
einde  der  xaal  bimg  bet    afbeeldfel  van  den  Sou* 
vereinen    Vorst,  met  vaandels  van  al  de  gealii«^ 
eerde  Mogendheden  omgeven. 
Peputi.        T^n   aeifden  dage   was  bet  Hoog  Geregtshof 
V^^^gemagtigd    geworden  eene  deputatie  uitdesselfs 
'^  *"H*  midden  naar  den  Koning  der  Nederlanden  te  ten* 
den,  om  de  hulde  van  desselfs  Jïefde  en  eerble« 
dige   verknochtheid  aao  den  voet  des  troons  te 
brengen.     Zi;    beftoiid    uit   de   Heeren  tyauteUa 
Prefident,  waarnemeode  de  functiën  van  eerftea 
Prefident,    voor   bet   departement  van  de  Dyie; 
de    Brouckere   Prefidenc    voor  dat   van  de  Lys; 
Guchteneere^  Prefident  voor  dat  van  de  Schelde; 
Poullet^  Raadsheer,  voor  dat  van  de  b^ide  Ne« 
tben;  Faider^  Raadsheer  voor  dat  van  Jenimap^ 
pe;  Lok^^  Raadsheer;  Daniels^  Prokurenr^Ge* 
nerasl,  en  de  la  Hamaide  Advokaat-Gc^eraaL 

£en  aantal  Belgifcfae  ledelliedeo  en  (ledelijke  de^ 
pntatien    vertrokken    tevens    naar  d^  Hofplaats, 
wer waar ts  de   Luikfcbe   adel  en  dié  van  het  de* 
partement  der  Onrthe  hunne  deputatiën  zonden;, 
en  alwaar  men  van  alle  kanten  brieven  en  verhalen» 
ontving  van  feestvieringen,  die  in  alle  (leden  van 
België  bladden  plaats  gebad ,  onder  welke  bovenal 
werden   opgemerkt    die  van    Oostende,  Nieuw- 
poort, Doornik,  Lier,  Hasfelt  enz«,  terwgl  ook 
de  GemeeQten  ten  platten  lande  derzelver  vreugd 
de  hadden  aan  den  dag  gelegd. 
£!iIrS»'      ^*  burgergarde  van  Brusfel  mogt  door  haren 
aanneoiaa  Kommandanc  reeds  eene  teug  bebben^ingefteld  aan 
ytn  deo     Koning  Will/tm^iu  tegenwoordigheid  van  deszelfs 
Konina*'  oudften  Zoon;  en  algemeen  mogt  de  verwachting 
door  den  zQn,dat  de  Souvereine  Vorst  van    de  monarchie 
SMvereh  der  Nedeii^and^n  den  voegzaQ^n  titel  vvi  Kroning) 


/ 


^  JAARBOEK  ^Aït.  iïif.  ^ 

èt>a  aaniï6mèn  i  Z.  K»  Hw  zelve  had  i^ich  deswe» 
ge  nog  geeiiszuis  openiyk  verkUtrd  en  fcheen 
nog  •  eerst  dé  terugkomst  van  eenen  koerier  uit 
.  Weenen  af  te-  wactYteQ :  doch  de  ftaatkundig^ 
omflandigheden  en  de  coeftand  van  Frankrijk  voc* 
derden  Hoogst deszelfs-  beflisfing  vroeger  ^  die  nU  • 
itiet  flecbts  volkouien  aan  de  aigemeene  verwach* 
ting  beant  wroordde^  maar  zulks  levens  deed  ofk  eensit 
tijd  én  op  eetie  wljtt^  dat  bet  algemeen  gevoettn 
in  eerbied  moest  verfeeeren  voor  het  vast  en:  ftoht 
karakter 9  <)oor  den  Souvereinen  Vorst  daarbij  aan 
den  'dag  gelegd »  en'  dat  4e  dankbaarheid  aan  dat 
welbedacbc  en  «heldhaftig  befluit  het  behoud ,  dfe 
bevestiging. en  de  luister  van  de  Nederlandrche 
'monaröhid  voor  altijd  verfcbuidigd  blijft» 

Napoleon  Y  met  den  titel  yan  Keiaér  tosfcheji  Nafêteêé 
^én  sden  en  4den^Mei   1814  op  bet-  eiland  Elbn  J^J™»* 

Sekomen ,  in^volgè  bet  verdrag  niet  de  Verboiv- 
ene  Mogendheden  op  den  rideiti April,  bevorens 
gefloten  Cl)*  had  hetzelve : deö  cóften  Febroarö 
van'dft  jaar  heimelijk  verlaten  en   was  den  iftea 
'Maan  naBij  Cannes  in  Provence  aangeland, «vati 
waar  hii,  den  oolfen  dier  maand,  als  Keizer  vin 
Fraükrlik'  te  Parijs  binnen  kwam.    De  ontwikka* 
lingvan  het  zamenweeffal    der  fnoodfte  trouw* 
Iooftfaé<teu    en    der    Ustifffte    verftandhoudingen  ^ 
waardoor  *zDlk  eene  omkeering   van   zaken  voor 
Frankrijk  :  en    van    het   löt    voor  Na  f  ohm  waji 
voorbereid  en  daargalüeld ,  is  de  taak  aèr  gefefaie» 
denis  vsm  dat  rijk;  die  van  ons  jaarboek  bepaalt 
^ich    tot  de    gebeurtenisfen    alleen,    die.  daarjbij 
plaats  hadden,  voor.  zoo    ver  ze  wed^weVkten 
op  de  rust  en'  vani](beid   van  onzen .  SCaat ,   en 
eerst  de  aanvaardfng  van  bet.  konüigfchap  door 
' onzetr  Soevereinen  Vorst,  daarna  de  bindhaving 
^van  den    roem   der  Nederlandrche  deugden, door 
"den  Prins  van  Oranje  aan  het  faoo£d  der  vader-* 
lafldTche  beldett  ten  gevoke  badden i 

De  Koning  van  Frankrl)k,den  5den  Maart  door 
een  tefegrafisch  berigt  tijding  onttangen  bebben^'      ,; 

j   ity  Jaarèi  iSi4»  bL  8p  ea  volg-  ..      ' 


/ 


öttgegron-  de »  dtc  Êmonaparée  net  ovtftnt  ^  isoo  man  ètt 
de  gerust-  yier  velddttkken  was:  gritnd  ,  riep  bi|  eene 
x^^v^   proclamarie  de  katters  der  Ptira  en  der    Afge- 


Zf^///.     vaardigden,  buitengewoon    b^een»    en  verklaarde^ 

ten  seifdett  dage  bij  eene  ordonnantie  NapokóH 

êuBnapsrit  voor  yerrader  en  rebel  ^terw^l  Z.  M* 

terftond  van  wege  de-  Afgevaardigden  en  het  Mu* 

nidpaal  Goilegie  van  Par^s  alle  ver sekering  van 

troow  en  verhleefdheid- ontving.    %v  iieerscht  bg 

Loievjfk  XVni  eene  opouerkell^e  bedaardheid  ed 

geruacbeid.  Alle  de  Ainbasfadcnra  der  Mogendbe- 

:dlrft  maakten  btttine  opwachting  ,bQ  deae  gelegen^ 

held.    Niettegonftaande  de  jicbt*pynen.  ^  waaraan 

de  Koning  ked^   ontving  h$.2e  en  fprak  m  mee 

deae  woorden  toe:^,  m^ne  Hoeren  ^  gg'  Aiet  mg 

^,  fmtrt  l^en;  vergiac  o  daaromtrent  niet^  het 

^4  is   niet  detoqgerafllbeid,'mttr    de  podagra ^ 

I)  welke  mi)  fmtrc  veroorzaakt*    Stelt  uwé  Soii- 

^',  vereitaen-:  gerust  aangaande  hetgeen  er  in  Frank* 

^^  r^  gebeurt;  de  rust  van  Europa  zal  too  mid 

^^  geftoord  worden,  als  die  van   Fraakryk«^  --^ 

<Soo  ook  antwoordde  de  Koning  op  het  adrea  vml 

ée-  Kamera  dbr  Pairs  op  den  jpden  Maart :  «t  ^ 

^s  kalmte  ^  die  men  in  mg  wil  opmetken  ^  vind  ik 

),  in  de  zekerheid  van   de  liefde  mfins  volks,  in 

91  de  getrouwheid  mgner  legers ,  eii  in  de  mede^ 

9,  werkfiif  d^r  tieide  kamers.    Wat  de  fermitelt 

95  betreft  9  déze  zal  ik  (leeds  in  het  gevoel  m^* 

9,  tter  pligten    vinden.'*    Het  ontbrak    ook  niet 

aan  deputatlan    en  adresCen  vin  departementen^ 

openbare  (lichtingen  en  verfcheid;tn  buiten  dienst 

s^nde    Ocntraais.     De  Prins   van   AÊosknm  (dé 

Maarfcbalk  Nef)  eene  beftemming  van  den  Ko* 

ntng  verzoetÈendé,  en  de  verttkenng.  hooreDde^ 

dat  ^.  M.  op  zijne  getrouwheid  ftaat  maakte  4 

kuste  deszeifs  hand,  zeggMdet  ,,  dat  de  fcboon* 

,9  (Ie  dag i zijns  levtns  dielzonzgui  Waarop  hQ 

^i  den  koning  bèwg2en   zi^er  irdknoefatbeld  kon 

99  gevend 

Oefchie'^       In  Engeland  daalden  de  publieke  fondfen  méf- 

dcnisder  kelljK  op  de  tijding  der  landing  van   Buonapartei 

^^     die  zoo  wel  aan  It  Engelfche  ate  Frinfeiie  kroi* 


fyi^  ontfnapt  W99»  Hij  was  aan  boord  gegaan' 
van  eene  brik ,  voerende  36  ftuhken  gei'chut  met 
400  man  Zijner  garde,  en  met  drie  andere  trans- 
,  porcfchepen,  d^  avonds  ten  5  ure  van  den 
'ftóften  Februari  en  bevond  sich  den  volgenden 
morgeB,  door  ftilte,  nog  tiisfcbea  Capraja  en 
£lba  in  het  gesigt  der  kruifers.  De  wind  vet^ 
hief  zich  met  den  middag  en  temi  4  ure  was 
men  op  de  hoogte  van  Livorno.  Twee  uren  la* 
ter  kruiste  men  eene  Franfche  brik ,  met  weUns 
men  zelfs  tparlementeerde  in  het  boord  tan  boord 
voorbij  zeilen  1  zonder  dat  eentge  binder  aan  den 
togt  werd»  toegebcagt^  Op  den  suilen  zag  men 
met  den  dageraad  een  oorlogfchip,  zonder  door 
hetzelfie  opgemerkt  te  worden.  Den  iften  Maart 
zeilde  mcaa  den  Golf  van  Juan  te  3  uren  bimien 
en  had:  men  de  oocrcheping  ten  5  uren  in  den 
a(vond  re^da  Tolbragt»  Ten  xi  uren  van  dien 
xelfden    ifien    Maart   was.  Boonaparte   aan  bet 

\  hoofd  van-zsjne  band  vol  volks  naar  Cannes  voort* 
^rukt,  alwaar  .bi|.  ontvangen  werd  door  bet  volk 
met  gevoelens.,  die  de  eerde  voorteekenen  wa- 
ren van  i^ti  '^eden  uitflag    zijner  onderneming*' 

■^      Den    sdeii  vecnachtede  hQ  te  Gap, 'alwaar  roen^ 
verfcheiden   duizenden    der  proclamati2n,  drukte 
door  hem  als  Keizer  aan  iiet  leger  en  het  volit 
jgerigt,    mitsgaders  van   die  der  foldaten  van  de 
!  garde  aani  hunne  kameraden ,  gedagteekend  op  den 
xüttt  Maart  uit  den  Golf  vau  Jtian,  en  nu  met 
de    fnelheid    des  weerlichts  in    geheel  -  Dauphiné 
•lerfprêid,—  Bij  Grenoble  ontmoetede'  men  i^  i^spoU&Ms 
voorhoede  eener  dtvifie  van  6eoo  man.,  die  zidi  fneHe 
:,op  iiuaffapar$0i  toefpraak  aan  z^ne  zijde  fchaar*  ^oorctogu 
de  en^  de  wapenen  tegen  de  ftad  keesde,    welke 
echter  zonder  tegenftand    overgmg;  daar  de  ge«* 
heele  divifie,  di^zich  tegen  hem  zoo.  verzette|>,   ^ 
4n  eenen  oogenblik  de  whte  kokarde  met  de  dri^-      % 
kleurige  had  v^ll^isfeld,  door  de  foldaten  in  hnnne 

•  ranfeis  verborgen  gehouden.  Van  Grenoble  tot  Lyon 

•  was  Buonofartis  voortgang-  niet  fleclits  ongehin- 
derd, maar   zelfs  .zegevierend.  *«-  De  Graaf  vatf' 
jtfrioiê,  4e  Hersog.  van  Orlcgns  n  verfcheidene 


/ 


ëi  JAARBOEK  TAii  m|. 

Mttrfcbtlkeii  bevonden  zith  te  Lyou.  Buóhai 
faru  oQcrustede  zich  echier  evennin  over  de  geS 
sindheidjder  fotdaten  onder  derzelver  bevel,  alt 
dvi^r  die  der  Lyonnezera,  en  zag  zich  ook  dade^ 
lyk  aan  de  brug  de  la  Gnillotiere  door  een  regi» 
meat  huzaren  met/nr»  de  Mztrl  begroeten;  hQ 
begaf  zich  Hu  aan  derzelver  hoofd  naar  Lyod. 
De  Graaf  van  Artoit  had  alles  aangewend,  ooi 
stcb  van  zyne  troepen  te  verzekeren ,  doch  bad 
s$ne  aanmoedifing  om  -U^c  ab  kèningf  te  rbepett 
door  dezelfde  oproerkreet  booren  beintwoorden; 
waarna  hij  in  een  rgtuig  was  vertrokken »  door 
tenen  gendaroie  begeleid.  ^  Op  den  uden  hield 
Buonaputté  eene  wapenfcbouw  over  'de  getfeelé 
divifie  van  Irybn*  en  begaf  zieb ,  met  den  Oené- 
taal  Bruw  aan  bec  faoofd  ^  op  maraeh  naar  Ps^ 
rijs.  —  De  togt  ging  van  daar  onbelemmerd  voort 
Dver  Vllle  Pranctae^  Macon,  Toumns,  St.  Jeao^ 
de-Lone  enCbalons.  De  Macoonefera  werden  door 
hem  beftraft  over  de  geringe  pogingen  in  den  vori» 
jf^en  jare  voor  zijne  zaak  aangewend ;  die  van  de  ove-:^ 
rige  fteden  boogelijk  geprezen  met  toezegging  eene^ 
Vergelding  wegens  bun  gebonden  gedrag:  H^ 
ontving  te  Chalons  eene  deputatie  van  Dfon,  alwaar 
ttien  rc^ds  den  Maire  had  weggejaagd  ,  in  wiens 

Staats  hy  terftond  eenea  anderen  benoemde.  -^ 
Svt  zelfde  houding  nam  bij  den  isden  en  iddeii 
aan  tt*  Aurun  en  te  Avallon*  -^  Den  i/deil 
kwam  hij  over  Vermenton  te  Auxerre,  alwaar 
cich*de  MaarfctaaUc  Nty  bij  hem  voegde,  die  deii 
i3den  reeds  aan  de  troepen  onder  zyne  bevelen 
te  Lon8*le»SauUiier  eene  dagorde  had'  uttgevaar- 
digdv  waarin  hij  zeidc:  „  de  zaak  der  Bourbons 
,,  is  voor  altijd  verloren  I  de  wettige  dynastie^ 
^^  door  de  Franfche  natie  aangenomen »  flaat  den 
^^  troon  weder  te  beklimmen  ^  Keizer  NapoUéti 
1,  alleen  is  bevoegd  over  ons  fchoone  land  re 
j,  regeren.'*  fj^ 

Lioléfwyk  XFIII  was  den  lid^n  Msart  nog  be- 
iBoedigd  genoeg,  om,  terw^l  hn  door  s^nèn  Kan- 
feller*  aan  de  Kamer  der  Pairs  kennis  gaf  van 
den  fneUen  voortgang ^  dien  Baonsparic  maakte^ 

zich 


•    *         « 


OER  Van  18151  si 


• 

lidli  te  jrergeaóegen   toet  de  daokbouiiging  voor  Verrrbu: 

&e  mededeeliiig  en  de  trouw-verzekering  der  Ka-  ^oiJ,Jf?i 

Bier,  en  leh  zelfden  dage  eene  proclamatie  te  ge-  xyhiï 

ven,/uic  lïet.kastéeLder  Tmlleriên,  mee  die  Üot: 

,,  onze  middelen  puilen  geiioegzaaih  zyn>  bijaU 

^^  dien  de  liatie  kM*  Èuotïaparie  den  onyerwinné» 

^,  lijken   Innderpaal    vin    hare  zeirsopoiferliig  eii 

^,  inoed    tegenftèlt*.   Frankrijk  zal  in  dien  kamp- 

^,  ftrijd  van  vrijheid  tegen  tirannie;  van  (getrouw- 

i,  heid  tegen  verraad ,  van  Lodewjk  XVIIL  tegeii 

^»  Buonaparu    niet   overwonnen   worden!**  — — 

Mep  fqhreef  ook  den  i5den  nog  uit  Parijs:  t^'be|^ 

is  thans  zeker^  dat  de  brónnèh  van   het  gefmeed 

ontwerp  ontdekt  zijn ,   dat  de  verraderlijke  broii 

5e(io|)t  is,  en  dat  de  draden  én  ranken  daarvan 
^  olkomen  zijq  afgefnedeh ;  de  geestdrift  ooi  zicti 
te  laten  infchrijven  voor  de  wapening  is  alhier 
en  in  df  departementen  algeioeen ,  en  de  vreeè 
Van  een  burgeroorlog  fchi|nt   geheel  verdwenen/^   • 

Op  d^n  loden  deed  échter  de  Koning  éeité  *s^(infnsï 
^anfpraak  van  dep  troon  in  dé  Kamet  def  aanfpraak 
Pairs,  waarin  Z.  M.  geene  vre^s.voör  zicli  ieU^^-f^**  , 

^'  r«   '   L^'M  I        •  -e  troon» 

ye,  maar  voor  Fi^anffrijk,  te  kennen  gaf,.  we-> 
getis  den  ontdoken  burgeroorlog,  en  allen  o^* 
,w^kte;  0m  met  haar  tiet  Öharter  te  bezweren ; 
befluitendè  deze  aanfpraak  ioet  de  woorden  S 
;^  laai^de  medewerking  dei-  beide  Kamers  aan  het 
^9  S^^^S  ^  ^i<^  ftef kte  geven  ,  die  bet  jioddig 
^,  heeft]  en  deze  lyaarlijk  natiónate  oorlog  zal 
„  dobr  zijne  gelukkige  uitkomst  béW^zen^  \vat 
^,  een  groot  volk  voor  dé  hVdé  van  zijnen  Kdr 
^  niug  en  de  grondwet  van  den  Staat  vermag!" 
Des  Konirigs  Broeder  ging  dé  vergac^ering  yoóf 
in  den  Begeefden  eed  en  werd  door  eén  atgeioeéH 
gejuich  .  beantwoordt^  IL.  M.  reikte  de  hand  aari 
zijnen  Broeder ,  diè  dezelve  mee  vervoering  a^ii 
de  lippeq  drukte  ^  èii  daarna  dopif  den  Koniilg 
broederlijk  omh|||d  werd.  — -  De  Minister  vafi 
borlog,  de  zaal  cw  gardes  du  corps  te  Parijs  dëri 
volgenden,  dag  doorgaande,  voerde  deze  taali 
^,  mijne  Heeren,  iints  aeht  dagen  (la^pt  giV  nler$ 
^,  thaps  kunt  gij  uwe  laarzen  üittarekken.  Ik  ztft 
1.  B»  van  xU%.  xfte  Stul.         t        "^ 


I 


\ 


/: 


JAARBOEK  VAN  18154 


9» 

99 

9» 
99 


ton  de 


Tweede 


tie 


99  dezen  nac]ic  zoo  gerost  Oapen^  als  voor  dri« 
maanden.  Ik  was  acht  dagen  te  laat  aan|;eko« 
men  9  thans  is  alles  berfteld;  elke  ftaf,  welke 
niet  georganifeerd  was,  is  nu  op  eene  volf 
maakte  wijze  zamengefteld ;  de  officieren  fhaa 
9,  voor  hdnne  regimenten  in/'—- Weinig  (Irooh^ 
te  die  vet'zekering    met    de   taal    van    den    Ko* 

5?JjSd«"'"8    ^^8^"  ^®    Pranfche  natie  op  den  ig<ien  gf 
Koning     voerd  9  en  met  eene  proclamatie,  waarin  de  moge* 
lijkbeld  van  Buondparus  zegepraal  erkend ,  doch 
de  inval  van  3oo,cx>o  vreemden  on  wederhoudbaar 
verklaard  en  de  leus ,  fierven  of  overvinmn  foor 
het  vaderland^  als  noodkreet  aangegeven  werd, 
met  uitnoodiging  tot  inkeer  voor  allen,  die  reedÉ 
andere  vaandels  volgden ,  onder  verzekering  vaa 
volkomene  vergetelheid.  -^  Den    ipden  eindelijk 
^ocitmt*  ging   eene    proclamatie  van  Lodewjk  XVIU  uit  \ 
^     waarvan    dit  de    aanhef   was:   „  de  Goddelijke 
Voorzienigheid,    die  ons   op  den  troon  onzer 
vaderen  heeft  terug  geroepen  *  gedoogt  thans  ^ 
dat  die  troon  wankelt  door  den  afval  van  een 
gedeelte    der  gewapende^  noagt,  die  gezworen 
bad,    denzelvén    te   verdedigen.     Wf  zouden 
ons  de  getrouwe  en  vaderlandlievende  gezind* 
heid  van   de  onnoemelijke  meerderheid  der  in» 
gezetenen  van  Pa/QS  ten  ntxtte  kunnen  maken, 
om  den  rebellen  den  intogt  fn  ^tzt  ftad  te  be* 
twisten;  doch  wij  ijzen  op  het  denkbeeld  van  tt 
^,  de  rampen,  die  een  gevecht  binnen  .hare  mu» 
ren   over   de  ingezetenen   zou  brengen.  ^  Wg 
nemen  de  w^k  met    eenige  dapperen ,  die  bet 
der    list  en   trouwloosbeid   nie't  gelukken  zal, 
aan  hunnen  pligt  te  onttrekken,  en  dewijl  w^ 
onze  höotdfiad  niet  kunnen  verdedigen ,  zullen 
f9  ^   elders  eene  krijgsmagt  gaan  bijeen  verza* 
5,  melen,  en,  op   een   ander  punt  van  ons  Ito» 
^,  ningrijk,  wij  zéggen  niet  meer  lievende  of  ge* 
9,  trouwe    onderdanen ,  '  dan  dl|ze  goede  Pargfe* 
t,  'naars,  maar  zoodanige  Franfchen  zoeken,  dfe 
9,  gunfliger  geplaatst  zijn ,  om  zich  voor  d^  goe« 
„  de  zaak  te  verklaren."*  De  zitting  der  Kamers 
van   Qe  Pairt   en   van  de  Afgevaardigden  w^d 


'vcrwtde- 

fö^  uit 
Qs  te 
kennen 
gevende. 


99 
99 
99 
99 
99 
99 
99 

f9 
99 
99 


99 
ff 
99 

99 
99 


(     f ' 


é 

ÜaarbM  goflöteii  véirklaird^  th  tcme. nieuwe  zihttigiti^^^^i 
belegd  xoodra  inogelijk  ter'plaatie,  die  tot  pro'Xr///ber 
■irifioneleii  aetcL  van  het  Goiivernéineilt  ^ou  verr  gjjj^^li-^ 
tiaard  wbrdcuè  -^  Op  hat  bnttangta  de^r  pro»-  (eu 
alaiAatie  seide  de  Prefldent^van  de  kamer  der  aC- 
g^aardigdeDi  „mijne  Heereii^  er  blijft  ons  niets 
ij  over  dan  te  fcbeiden."  -^  £n  de  Leden  gin» 
gen  heem  -r  De   Koning  verliet  JParij^   te  één 
4iur  in  den  morgen  vati  den«  aoften  en  begaf  zich 
iuiar    Rljifel ,    alwaar    de   Hertog   van    OrleahÈ 
den    ijmn .  ib  den.  namlddig   reeds  waé   iAngo- 
koflien«' 

BuonafarUf  deti  apften  '«.tnorgens  ten  4  uren  te  j^^^ 
Fontainebleau   aangekomen  , '  Vernam  ten  7  aren  farts*s 
reeds;  dat  dé  Ronltag  ^  höofdftad  bad  verlatten,  komst  «^ 
Aan  de  poiarwn   van  Pari^  genaderd,  «ag  hi|  het  l^'J^Jjf  * 

febeele  'leger,  door  deh   Hertog  van  Berry   g9*      ■ 
oüiiüandeerd ,  heiti  .te  feaöec  koinen,  gezamen- 
Jijk  :de  wiUe  kokarde  vertredende  ed  de  drieklen», ! . 
tige  oplettende.    Ten  '^  ticen  In  den  .aVond  trad 
by  de    Tuileriën    binnen    op  èen  dogenblik  ^  dit 
men  hem   het   mlnat  verwachtte;   en  den  aiften  ^         ' 

%as    geheel .  Patij$  getuigen     van    éijne    wapen* 
fcbouw  over  alle  de  troepen ,  die  het  leger  der 
höofdftad  uitÉBaakteh. .  In  zijne  aaiifpraak  a^tt  de 
foldacen  was  het  woord  öpmerkéaam :  ,^  li^Q  wil- 
•„  l^fi^nS  "^ièjt  taiengen  in  de  zaken  der  vreemde 
^y'-natjen,   liiaar'  wee  c|en  geen,   dié   zich  in  dè 
^,  onze  mogt  mengen.**    Toejuiching  van  Mdi- 
ten, en  volk  Was  het  aiitwdörd;  de  muzijk  vaii 
Fcilhks  au  falus  it  P Empire  het  flot  dier  ver- 
toöning.    —   Hét  regiment.  Zwitferi   alleen   wèSHeidhèf:: 
nietl  opgekomen.  Desselfs  JCölonel  de  Heeir  iPJJ^  (ig  g^driÉ 
fr9  hacTaari  h^itX^t  *el  het  'bevd  van  J^apbhob  J^^^^^ 
medegedeeld ,  üiaar  het  tevens  uitgehoodigd.,  ott^Andant 
vrijelijk  te  ze^^en ,  welk  gedrag  hèt  van  hem  be*  f^^  2****^ 
keerde.     ÖflSderert'  en    foldaten  hadden    jeiht-^^^** 
^ woord:    ,».he^eeA   pligt  u  trborrchrijft/*^   Dh 
was    bl?    fAfrj^  door    hunnen    èed    aan    Lé^ 
dewjk  XVI II j  beflist.  Napoléon  djt  regiment  mis* 
fende ,  zond  aan  den  Koionel  uitdrukkelijk  beve(, 
ëm  zich  dadeiyk  naar  liet/pleia  vaa  tiet  karoQi« 

Fa 


84.  JAARBOEK  VAM  tSi^  ' 

fel  te  begeven :  fJlfry  antwoordde ,  dit  hS  pü^ 
se  bevelen,  dan  d^e  é^%  Konings^  erkende.  Na 
de  wapenFchouw  op  hec  paleis  ontboden,  vroe- 
gen bem  twee  officieren  sijn  degen  af}  hij  tfok 
dien,  maar  trad  terug  en  eeide:  ^,  dat  de  ftouc-- 
,  9,  fte  van    u  dien  liome  haten/*    Zonder  verdo- 

len aandrang  daartoe  werd  hij  voor  NüfoUon^  te 
midden  van  eenen  tairgken  Stafy  geleid.    Aldaar 
..!  volhardde    d^Afrj    bij    z\^n    reeds    gegeven  ant» 

woord,    en    wederfprak    Napole^n'i    dringenden 
toon    op  eene  heldhaftige  w^sé»  die  geen  ander 
gevolg  had,  dan  het  oniflag  oer  Zwitiers^  waar» 
van  fommigen  zich  naar  hun  vadeiJand,  anderen 
naar  Lodcwjk  Xf^III  begaven  (i). 
»et  Co»-     ^ctwljl  -dit   alles   in  Fra&kr^k  voorviel ,  wa« 
gres  u     Keda   geheel  Europa  werkaaam,  om  den  Reiier 
weerien     van  Elia  van  den  trouwloos  hernomen  Pranrchsn 
J2"^^r.  ^i^oon  te  (lorten  en  zich  daardoor  te  verzekeren 
geviiieneT  van  het  duurzamer  bezit  der,  zoo  bloedig  bevochten^ 
vrijheid  en  ru6t«    Met  Congres  '  der   Vereenigde 
Mogendheden  te  Weenen  was  nog  niet  uiteen  ge* 
gaan  ,  toen  de  Keizer  van  Oostenriik  op  den  7dea 
■Maart  het  berigt  ontving  9  dat  Napoleon  zi)a  ei* 
land  had  verlaten.  De  Keizer  woonde  op  dat  pas 
eene  tooneel-vertooniug  bij,  door  den  adel  In  de 
redoute- zaal  gegeven,  doch  verliet  dezelve  op  hec 
oogenblikx    zoo    treffend  was  dett  tijding ,  zoo 
onmiddellijk   vorderde  zg  kennisgeving  en  voor* 
ziening. 

Declaratie  ^P  ^^"  isden  Maart  zag  dan  ook  te  Weenen 
van  de  eene  declaratie  der  Mogendheden  het  licht ,  on» 
d^w"*®*  derteekend  namens  Oostenriik ,  Spanje ,  Frank* 
fcnSh^  riik,  Groot-Brittannie ,  Portugal,  Pruisfen,  Rus* 
den.  land  en  Zweden,  in  de  Alfahetifche  orfle  dier  Ho- 
ven en  van  den  volgenden  inhoud : 

De  op  het  Weener  congres  Vereenigde  Mogendhe- 
den, welke  het  traktaat  van  Parij^lfgeteekend  hebben, 
onderrigt  van  de  ontfnapping  van  Napokon  Buonaparte , 
en  deszelfs  inval  mee  eene  gewapende  bende  in  Frankrijk, 
z^n  aan  hunne  eigen  wadraigheid  en  aan  het  belang  der 

(O  Neda^L  StaafKwr.  1815.  no.  loi. 


JAARBOEK  VAN  1S15.  85 

]iiflit&tai»iKliJke  orde  eene  plegdge  yerktaring  verfchul- Dedirtd» 
digd  vto  dé  gevoelens,  welke  deze  gebeurtenis  bt}  hen  van  de 
verwekt  heeft.  h/m^'*" 

Bumtpant^  «1*»  de  eotiventie  verbrekende,  ^«ï^^c gcndhe*  ^ 
hfm  op  htt  eUtnd  Slka  gevetdf^  had»  vernietigt  d^Seiu 
eeoige  wecdge  sanfptaak»  wstmiede  zijn  belUzn  verbon- 
den wat.  Door  wederom  in  Frankrijk  te  verfchijnen  mee 
optwcrpeo  van.  beroering  en  omverwerping,  heeft  hy 
^ich  van  de  befghermicg  der  wetten  beroofd,  en  voor 
h^c  aange^igt  der  gapcfche  wereld  getoond ,  dat  er  geeo 
vfede ,  geen  wapenftillland  met  hem  befhlan  kan. 

'Diiwi   ten-  gevolge    verklareo    de    Mogendheden,  dat 
J'fypékm  'Bwmaparte  zich  bniteh  de  b^gerl^jke  en  maat-    • 
fcfha^pelilke  betrekkingen  jgfefleld  heeft,  en  dat  hij  zich 
ais  vijand  en  verftoorder  van  de  rast  der  wereld,  aan  de. 
atgemeene  wfaak  heeft  pr^s  gegeven. 

'  Zi>  verklaren  ter  zelfder  tijd,  dat  z^ ,  vasteli|k  beflo* 
teo  bebbendey^om  bet  traktaat  van  Parijs  van  den  3oftei» 
Mei  1814  en  de  dispofitl^n  door  dit  traktaat  beknchtigd  » 
alsmede  die,  welke  s^ij  tot  deszelfs  voltooying  en  beves- 
tiging hebben  vastgefleld  of  nog  zullen  va^tftellen ,  onge- 
fchonden  te  bewaren,  alle  linnne  middelen  in  het  werk 
Üellen ,  alle  hunne'  pogingen  vereenigen  zullen ,  ten  einde 
den  ilg^emeene'  vrede,  hét  voorwerp  der  wenibhen  van 
fiurci^en  bét  beftendige  doel  van  hunnen  arbeid,  niet  op 

^.nieuws  geftoord  worde,  en  ten  eifide  hetzelve  te  behoe», 
den  tegen  allen  aanval,  welke  zoude  mogen  dreigen» 
öe  volken  andermaal  in  de  wanorde  en  rampea  dcnr  om- 
wentcliyen  te  Horten. 

ïri.  Spe  zeer  t?n  volle  overtuigd,  dat  geheel  Frankrijk, 
zich  rondom  deszelfs  wettigen  Souverein  fch'arende,  deze^ 
laatfte  poging  eener  misdadige  en  magtelooze  onzinnig- 
heid dadelijk  in  het  niet  zal  doen  terug  keeren:  verklaren 
echter  al  'de  Mogendheden  van  Europa  met  dezelfde  ge- 
voelens bezield,  en  door  dezelfde beginibls  geleid,  dat 
2i||,  indien  er,  tegen  alM  berekeiria||  aan,  eenig  wezen- 
lek gevaar  11H  <iezd.  gebeuitems  kón  voortfproieeo,  ge- 
reed zouden  zijn,  om  aan  den  Konkig  van  Frankr^k  en 
a^n  de  Fianfclie  natie,  of  aan  elk  ander  Gouvernement^ 
dat  aangevallen  wierd*^  zoodra  'deswege  aanvrage  zoude 
zijn  gedaan ,  den  q^igen  bijlhnd  te  verieenen ,  ten  ein* 
de  openbare  rust  te^^herfteilen  en  eene  gemeene  zaak  te 
maken  tegen  at  de  genen,  die  podememen  mogten,  om 
^zelve  in  gevaar  te  brengen. 
De  tegenwoordige  verklaring,  gdtnfeiteid  in   bet  pro^ 

F  3 


|($  JAARBOBE  WAft  iBtSi   . 

toko!  Vin  het  Congre»  te  Weenen   vérgtdeid,  1o  it'z\u^: 
ting^van  den    i3deo    Miart    1815,  zal  pttf)lïek  gemaala 
iirordeo.    *'  *  * 

"Gedaan»  en  Toor.  amhemlelt  erkend  dyor  de  Gevo)- 
magcigden  der  aóbt  Hk^endhedcn »  weike  het  ^ktaat 
yao  ^ir^s  get^dteod  hebben. 

VerUft:        Het  Gouvernement  van    Bern   publiceerde    op 
Utowm  *^'  zelfden    da^,  toen  de  declaratie    der    Mq- 
lérnemeiic  gendheden  het   licht  zag ,  deze  gevdekns.  m  D^. 
TÜ!  ü^?*  gewaagde   landing    van    den    gewezen  Franfcheii' 
Keizer    Napoifon  op  dé  Franfche  kuatenxeo  def* 
zelf^   fnetle    voortman^ch  tot   io   de  ftreken  van 
Lypn,  bedreigt  Frankrijk   met  cenen^  zoo  God 
geve ,    korten   burgeroorlog  9    en   zet  Qn&  •  vader.« 
land ,  ja  zelf;  een  gedeelte  van  Europa  aan  grbo* 
té  gevaren ,  aan  nieuve  onderdrukkingen  en  nieu- 
.we    oorlogen  bloot.     Het  is    derhalve  de  heiligq 
pllgt    van  alle    ^^lyitferfche    rege^ringen;   z\ch  it\ 
(laat  te  (lelleii,  om  de  eer  des  vaderlands  en  bet. 
aanzien  van  Europa. te  haodbavAa- et»  pet  yeree^' 
ntgdeo   wU  en    ontwikkeling  *vaR   alk   kracli^teq 
df^zflfa    veiligheid  en.  quafbanket^csd    te  «be» 
fctiervea  en  t^  verdedigen/* 

ft»?«*V-   -Oni^cJ   Sonvereine   Vor^t,   aan  het  hoofd  der 

Voirst"^     Nederlandrche  monarchie  geroepen,  vond,  te  mid» 

neemt  dei^  den  dezer  wending  der  fta^tkundige  bmftandighe* 

Konioa*^  den    voor    Europa  en    wel  allermeest   voor  het 

^  ^>     ^ieqwe  .  rijk  der  Nederlanden ,  goed ,  het   beheer 

o\ex  monarchie 'openlijk  o|nder  d^  titel  van  Ko» 

iiing  te  a%nvaardeiD« 

. .     -  ,  Op  den  loden  Mtart  def  voormiddags  ten  tieoi 

kew"!^'^'^   bqgfüf  ^tch    de   Spuvereioe   Vorst  naar  de 

tan  Sen    vergadering  van  de  $taten-Generaal ,  te  dien  «A- 

nTorsr^*  bjeen  geroepen.     Hoogstdeszeffs   vertrek  der- 

^■r  de     waarts  i^erd  door  cén  Vorflelijk  falvo  van  drier 

Vergtde-  en-dertig  kanonCcI\oten  aangekoiidigd.    De   Stoet 

fiuten^    beftond    uit    een    ko^mando    cuitersr;    twee   ri}- 

f^qicra^l.  knechts  Xe,  paard ;  den  Cereononien^eeater  in  eene 

hpf koets;   •—  de  3e^i'etarisièn  ^n.JSlaat  en  ver- 

^rp  Hoo^e  Ambtenaret,    mitsgaders    de  Ledeu 

vao  den  Raad  van  State ,  twpe  aao  twee  in  eige»  - 


w  •  ■  - 1   i  %\ 


JAARBOEK  TAM  ili5. 


«r 


im  kMtfen ;  -^  twee  E'^eUi^den, ; .  —  twee  Kamer* 
lieeren  eu  twee  Groot-oiBcierieren    van  Z.  K.  H. 
in  drie  hof koetfen ,  eik  met  ^s  paarden;  -r  een 
Onderlfaitaieester   en  viejr  Pages  te  paard;  ^  ea 
twee  rijknechts  te  paard.    Z.  K.  H.  zat  ia  een^ 
Staatfiekoets   met  acht   paarden  en  een  rijknecht 
te  voet  naast  ieder  paard;  ter  zijde  van  dezelve 
de    Luitenant  -  üenera^l  y  het  militair   kommando 
voerende,  te  paard ;  aah  ieder  portier  een  der  Ad« 
judanten  van  Z.  K»  H«  te  paard  en  voor  dezelve 
WkU  beide  ,kaftt«n  drie  lakeijen«     Z..  O*  tL  Prins 
fvtéerik  zat  in  de  koets  van  Z.  K.  Q.  — .  Ëen 
detachement  ka^ailer^  {loot  dra  trein,    -  De  ko« 
ninc^  en  herauten  van^^  wapenen ,'  de  Goaverneuc 
en  Ged^ptneerde  Staten  van  Zufdholland^  de  mt« 
litaire  Gouverneur  der   Refidentie,  de  Leden  det 
rjegering  van  'sGravenhage  en  een  voegzaam  aan- 
tal pauken    en  trompetten  bevonden   zich  op  de 
gallerij  bij  de   Vergaderzaal  der-  Staten  GeneraaU 
De   (loet    aan    bet  hotel  des^  Staten-Generaél  ge« 
komen  zijnde,  bleef  de   koning  van  v^penen  on« 
étt  aan  den  trap   (laan ,  tot  dat  Z.  K/  H   raed# 
vü«s  opgetreden.    Hoogs tdeicetve  werd  door  eenci 
Commisfie  van  de  Staten-Géneraal  onder  aanjdea 
trap  ontvangen,  en,  binneti  de  Vergaderzaal  ge» 
lèid    yiïnde,   pla^tfte  de  Vorst  zich  op  den  trooa 
voor-  rHoogstdenzelveii    bcftéind  , "  zoq   als   ook 
Z*  D.  H.  Prins  Frcdcrifi  de  voor  bera   beftemde 
zitting  inmm  f  terwijl  de  Groot*  eti.  an^re.  Offi* 
ci^reni  den  troon  tmiringdeii ,  enrdê  Pages  op  de 
frappen  van  denzelveqi  nedersaten.  , 
Hierop  deed  Z.  K.  H.  de  volgende  «anfpraak :  Atni^naK 

Soaverei*    |^ 
nen  Vorsf 

ali  Koning 
«     ScrNeda»! 
Her  vredes  traktaat",  'in  den  verièdén  zoner  te  PaT9tl«n<^«. 
^Doten,  had  aan  dezen  Staat  ^  onder  mijne  Sonvéreioi* 
tëit ,  eeue  vergrifcting  van  grondgebied  toegezegd :    maar 
de  wi)ze,  waarop  die  toezegging   dooc  opvolgende  over<« 
èenkomflen   is  v^iklaard  en  uitgebreid,  zal  buiten  twijfel 
de  verwachting  van  ve!en  zijn  te  boven  gegaan.    Het  i|* 
tfler  éene  enkele -ibrook  lands;  het  z^n  slat  eenige  weinJgs 

F4 


ED£LMOG£NDE  HEE&ENI 


t8  JAARBOBH  vaii  1915; 

4«n^itk  districten,  die  aan  het  vaderland  woiden  -  toegevoe^ 
louver"'  ^'^^  geheel  volk ,  en  een  volk  reedf  voonf  door  tijnei 
ftcn  von'c  ^^^^^»  ^^^  ^  tfij verheid,  en  door  zQiie  herinneringen 
als  Koning  2e]ve  met  om  verfairoederd ,  komt  ons  te  gemoec  en  be- 
derNeder-  tuigt  a^n  verlaogen , ''  om  alle  die  betrekkingen  door  (lei^ 
ludea.      jj^  ggner  gemecpfchappcJijke  regering  te  bevestigen. 

De  vereeniging  en  jneenfmeUing  van  alle  de  Neder- 
(audfche  gewesten  tot  den  zelfden  flaat,  is,  in  meer  dan 
één  tij.dsgewrjgt  onder  Karel  den  Vden^  bij  vader  H^llemi 
{iter  tïog  het  voorwerp  der  wenfqhen  en  pogingen  wai 
verlic]iten  en  vaderlandslievende*  mannen  geweest.  £ene[ 
èmftige  befchouwing  heeft  ook  mij  overtuigd ,  dat,  zos* 
der  'zoodanige  Tereeniging,  zonder  wederkeerife  trouw 
én  onderdand ,  de  onaf  bankelflkhdd  ciier  gewesten  op  tü 
awakke  grondifaigei^  nut,  en  net  eene  gedeelte  na  he( 
^nderc  de  fpeelbal  worden  mpet  van  iedereo  naburigei^ 
$t2|at,  ^Q  zijn  re^t  naar  zij^  overm^gt  zoude  gillen  tS» 
ii^tctn.  •■••'' 

In  (|ez,e  overtuiging  deelen  mijne  hopge  Bondgenooten. 
Duitschland  ia  het  bijzonder  ziet,  zoo  wel  als  Ëngv- 
rand,  in  het-  onafhankelijk  beftaan  der  Nederlanden  eea 
toórAaam  rustpunt  der  algemeene  veiligheid,  en  wanneer 
de  tijd  der  mededeeling  van  de  biertoe  betrekkellükei 
ftaats(hikkèn.  2al  gdiomen  zijn,  zulle».  U£d«  MQg.  met 
genoeg  de.  biijkea  Qntwaren  van  het  dadelijk  en  ot^ 
reinsd  tielang,  da.t  de  m^gtigfte.  HoY,ep  in  de.  vrijheid  e^ 
vee^lvagrt  der  Nederiandfche  natie  ftellen. 

j^ij,   de    fl^aikiind^  (Ier  Verbondene  Mogendheden,  ei| 
bij  ^e  weiifchelijkheld  der  bedoelde   vereeniging  in  mijne 
eigene  oogen^  voegt  zich  ^e  niet  twj|fetachtige  gezindheid 
def    Öetgifche    in^èzèceneu.     'Sf^hts    Voorlóopig    önde^ 
inijn  be(hiur  geplaatst ,  zijn  zij ,  door  veetvnldige  .bew]j« 
^n  Wèn'  genegenhekk  eü  vertrouwen,   het  oogenblik  te 
gemoet    gegaan,  waarop    mijne .  Soyvereiniteit  werkeI(f]Q 
koöde  krolden  ln^evo9d>    In^  hunne  ijiroordep  en  haiide» 
lingen    (haalde  niet  zelden  een  voorgevoel  door  van  net 
duurzaam  geluk,  dat  de  vrucht  eener  naauwe  yeibindter 
iiis  lusfchen  Holland  en  Bdgie  wezeii  moet/ 

Op  zoodanige  gronden  befloten  hebbende,  het  opper<  ' 
gezag  over  al  de  Nederlanden,  en  tevens  de  Koninklijke, 
waardigheid  te  aanvmden,  mjiak  ik  hc(  tot  mijne  eerfl^ 
zorg  die  bepaling  iam  de  trouwe  vertegAiwoordigers  mij- 
ner landgenooten  med£  ce  deelen*  Heeft  uiy  doorzjgt., 
£delm<^ende'  Irleerén!  en  uw  onbezweken  ijvec  mijne. 
pogingen  voor  *s  Lands  welzijn  tot  dus  verre  krachtdadig, 
^^Oderfteun^ ,  niet  vméti.  verimciu  ik  v^  uwe  med^we^^ 


JAARBOEK  VAK  i8i5i  9tl 

V^'in  bec  regeten  der   deuwe  betrekUti^n  van  deq 

lome.  Geene  der  wijzigingto  echter,  die  id  de  grondwet  -^ 
fereisebt  ivordeo,  kan  de  beUz«me  foeginfelen  becrefen^ 
waarop  zij  is  gebouwd,  en  op  welke  onze  landaard  ce 
regc  een*  zoo  hoogen  prj[j9  (lek.  Al  wac  thans  gefchiedt, 
al  wat  u  mijnentwege  zal  voprgeflagea  worde9,  mo^c, 
incegend^el  flrekken,  om  het  bezit  dier  reeds  verkregene 
panden  van  vrijheid,  eendragt  en  verdraagzaamheid  t^ 
verzekeren  en  behendig  te.  maken.  MUn  titel  alleen 
vmodert;  m^n  hart  blijft  zoo  vurig  en  vaderlijk,  ala 
Qoic,  vjDor  h^  heil  mijner  onderdanen  kloppen,  ea  alle 
deze  gevoelens  zullen  zij  wedervinden  in  de  Proclamatie, 
by»  welke  ik  hun,  in  dit  merkwaardig  c^duip,  hunne  bor 
flemming  «n   mi^ne  nkzigttn  voo(gc;hpuden  l^eh. 

pezé   aanrpraak  werd   door  den  Prefidcnt  van  Antwo<ir4 
^e  Staten-Gencraal  aldus  beantwoord.  tw-oSo. 

rMl  op 
^  .  _    _  ^s  Vorftea 

S  r  R  £1  fanijpraak* 

^  T^ij  bedapken  Uwe  Majesteit  voor  deze  voorloopige 
^ededeeling  van  het  verhandelde  op  bet  Congres,  éo 
V^ü  zien  het  verder^  op  zijn*  tyd  .te  gemoet, 

%ij  hebben,  met  een  bijzonder  genoegen  waargeno^ 
men,  dat  de  flaat  van  ops  vaderland  op  mimer  grond- 
fiagen,  <^n  ooit  te  vojen,  gebouwd  en  onze  geliefde 
Souv^reine  Vorst  door  de  begeerte  van  gehieel  Europa 
f;tteéSf^  ^'  geworden^  om  de  koninklijke  waardigheid 
aan  te:  nemen.     '  . 

Wij  wenfchen  Uwer  Majesteit  hartelijk  gelult  met  de-. 
zen  nieuwen  luister  voor  uwen  perfoon  en  voor  hec 
Huis  van  0ranje,  en  wij  begrijpen,  dat  de  luister  van 
^It  volk,  in  het  midden  van  hetwelk  ywe  Majesteit  ge^ 
boren  is,  niet  dan  toenemen  kan  dpor  het  meerder  aao-[ 
zien  van  deszelfs  Opperhoofd. 

'  Het  volk  van  NederlaW.  had ,  bl>  het  vastftellen  eener 
grondwet,  geen  gewag  gemaakt  van  deu  titel  van  den 
^ouvereinen  Vprst,  wel  wetende,  dat  eene  bepaling  daar-^ 
omtrent  meer  afhing  van  de  ovéreenfiemmiiig  det  Mo^ 
'cendheden,  dan  van  zyne  beflisfing;  doch  de  wensch^ 
èn  de  verwachting  van  alle  brave  Nederlanders  is  fleèdjf 
geweest,  dat,  wanneer  zij,  tot  welzijn  van  het  alge^ 
peen,  het  opperfte  gezag  aan  Uwe  Majesteit  opdroegen,^ 


f^  JAARBOEK  VAN  ttis» 

Anrwoord  ftoogstdeMv<fe  ook  ébxie  pltacs  zonde  imemeB  onder  de 

dêr  sifr.    gekroonde  doofden  van  B^rops. 

wn-Gene-     jj^   vereefliging   vaa  aile  de  Nederlanden  it  eene  tref- 

?vori^en  ^P^^  gebeurtenis   óbder   alle  de  genen,  waarmede  deae 

afofprati^.  o^euwe  Eeuw  haren  aanvang  neemt ;  zij  is  niet  gefchicd 

om  onzentwege,  maar  is  een  gevolg  der  overtuiging  van 

al    de   Mogendheden ,    dat   het  evenwigt  van  Enrc^  de 

yeifterking  van  ons  vaderland  vordert. 

Door   de  handhaying  van  dit  evenwigt,  Inmiddels,  is 
9eze   vereeniging  voor  ons  allerheilzaamst.    Wij  beiéum 
Hechts   in  gevolge  van  het  Haatkundig  evenwigu    Oase 
vaderen  hebben  hetzelve  helpen  ophouden  met  hun  bloed 
en  met  hunne  fchatten,  en,  toen  hee  eindel^  vertwokeq 
\        is  geworden,  hebben  wij  de  bitterde  vruchten  der  over- 
heerfching  gcfmaakt,  waarvoor  z\}  zich  hadden  weten  ce 
'  behoeden.    Een    van  dekrachxi^e   middelen  lp  bifmie 
handen,   om  beide,  onze  ona>  hankelgkheid  en  bet  flaae«  • 
kundig  evenwigpv  te  bewaren^  zijn  die  zelfde  Nederlanden 
•  geweest,  met  welke ^ wij  nu  hereenigd   zijn.    fFtUem  ée 
Eerfle  wilde  den  grond  leggen  tol  aller  onaf  hankelijkheid, 
^n  zag  de  fcheuring  met  weemoed  aan;  Prins  Maurits  hoop- 
te nog  de  afgefcheurde  gewesten  te  winnen ,  en  verklaarde 
aan  hunne  afgevaardigden,  dat  de  Godsdienst    geen  hln- 
derpaal    zoude    zifn.    Nadat    zij    onherftelbaar    verloreil 
moesten  geacht  warden,  vingen    onze  grootfce  Staatsqpn« 
hen  ann,  ze  te   befchouwen  als  een  voormuur,  dien  z^ 
niet  dan  in  handen  van  onze  vrienden  mogten  laten.   Ge- 
tuigen de  oorlogen    van   bijna    anderhalve    eeuw   onder 
fnilem   den  Derden ,   onder  Jan  ïVUkin  Frifó^    en  onder 
Uwe  Majesteit  zelve,  en  Ae$zt\^%  geliefden  broeder  Prins 
Fredrik^   in    jeugdigen  ouderdgm,  met  geen  ander  oog- 
tnerk  gevoerd.    De  gebrekkige   voormuur  heeft  nu  plaacs 
gemaakt  voor  het  oorfpronkelijk  ontwerp  van  den  grond- 
legger van  den  Staat.    Al  de  Nederlanders    zijn    weder* 
pm  geworden,    zoo   als   tén  ujde  'van  Kar^i  den  Fijfden 
ééne  Monarchie  onder  eenen  Nederlandfchen  Koning,  en 
aUe  de  deelen  van  dezen  uitgefcrekten' Staat  kunnen,  meer 
^an  vóormaals^  dienen  om  elkander  hulp  toe  te  brengen^ 
Onze    onafhankelijkheid  is  gevolgUjk    beter   verzekerd, 
^n  zelfs  JVïlkm  de  Derde  zich   poit  daarmede  had  kun» 
hen  vleien. 

•  Onder  het  fchild  van  deze  onafhankelijkheid  ^ijn  wij 
eerst  regt  in  het  gerust  bezit  van  onze  vrijhek!,  van  on- 
ze goederen,  van  de  vruchten,  onzer  wjverheid,  en  bg 
èlle  de  voordeelen,  waarover  wij  ons  heden  mogen  ver- 
lieugen,  is  deze  onafhaxü^elUl^eid  naar  buiten  het  voor* 


\ 


JAiiRfiOEK  "VAtf  iSift  fl  . 

taaiifte'*eii^geWi|tsgfte,  altoQ  mee  één  ttn  de  anderen  Antwoiecl 

20iid«  dit  fcwï  bcflWUL  .       .  derStawii- 

ponder   eene  vaste  onafhankel^eid  in  hee  hart  vaq  o?^rv?i> 
^^'teatV^B^*^  ook  «Kixe'kostM^é  beiitëBgen  in  and»-  ft^  «a^ 
re.:ivaxiddeeien  de  gemakkelijke '  prooi  of*  van   de  Mo*  fpraat^.^  ' 
gendbeid,  die  Am  zelve   overweldigt)  ^  van  haren  vii-, 
•fidd;    g^^ijk  als  gebleken   is  in  pnae  dagen.     Door  de 
handhaving  t>n2er  onaf  hankeHjkheid  in  fiurppa,  waren  wij 
dianegen,   in  den  Iqop   van  tWee  eeuwe»»  gebleven  In 
hecbesir  van  p&e  koophandelen  kolpnien.    Wij,  had* 
deir^  aiet'de  ulterfte  infpauning,  dan  ieèot  den  vijand  aao 
Qoae   giiénxen    gekeerd,  dan   eens  Hem  midden  uit  pm 
jand-  'gecb-eveir,  doch  nininer  badden  wij  ons  deel  in  de 
beeribhappi)  der  2ee  verioreo*    Onze  wijze  vaderen,  laaOf' 
gevoerd  diQ»er  de  pnnfeb  van  Ojn^e ,  hadden  dit  bewerkt 
dpcr  'lóiddei  van  de  keuze  der  Bondgénooten  onder  dè 

•  Mogendheden,  eb  hun  beproefd  ftaatkundig* fteifel  is^p 
dir  tijdilip  mede  heiboren.  Wy  deden  in  de  vrije  vaare 
4>p"alle  aeeCnjlef  aardrijks;  pok  on^e  nieuwe  broedereq 
zulteii,'»  eén  hngdurig  gemis,  daarimdeelen,  en  de  ai- 

•  geaiééDe  welt^t-Mrpor.aüeii,  daaniit  te  vpora^ien;  zal 
püs'aner  knchten  toé  eigen 'verded^K^ 'verdubbelen.    • 

»l!^og'fcQR  gelede»  dachten  wij  niec,.  4p>.^  geiegenheici 
.^tdRtrkonde  zijn;*  om -de'  proef  van  zulk  iéene  verdedtgïQg 
fa  deinen* 

''De^'ilgemeene  .vrede  beieofde>'aan' ons  vaderland  die> 
zeüde'/vrnclken  van- nijverheid,  welke,  gedurig,  in  tijdei^ 
van  vrede  eene  groote  welvaart  onder  ona  vpongebngc 
hebtlftr.  r 

"Oft   infcelling  van  eene  goede  Regering,  gegrond  opt 
de  oude  ïakloiiale  weaen'  en  gewoonten,  en  een  geln'ocht 
-  der  x3iiWiervlnding  iraó  veeie    eeuwen ,  vooripelde  ons  ior 
weodige  rust,  'èn  tanmoediging  voor  üle  nuttige  onderr 
nemingen*    De  -wijze,  genntigdhaid'  van  Uwe?  Mijesteic  ' 

die.-'aile'^TtiJen'>'en   aiie  gezindheden  vereeoigd  heeft ^ 
ikreold^  "<!»ns  met  de  hoop,  dat  er  voortaan^  met  opzig^ 
tPc^deibingeiU^  maatfcfaappiji',  geene^pfllxijèn  meer  be** 
Anm  -zouden  en  geen  poderlkheid  van  gezibdbeden  zoo* 
df  «bdmerkt  worden» 

Dan,  nieuwe   gebeurtenisfen  in  een  naburig  tijk,  tai|. 
welke  Uwe  Majesteit  gewag  heeft  gemaakt,  kunnen  des^ 
fakkel  ^^  oorlogs  wedecpnj   pp  onze  grenzen  b^rengen^ 
én  dan  zal    aanftonds   de   kracht    van  den  nieuwen  (bat      '     •   ' 
onverdeeld  kunnen'  d?énen    In  de  handeh  vl*t'¥we  Majc 
ftéit ,  om    déo  fchat  onzer  bi^tThankeatkl^eid'^aMike    . 
«enbefapudfla. 


*•  • 


f%  JAARBOEK  VAN  i8iif« 

A4t#oofd  Welke  wurborgeo  hebben  wQ'  niec  reeds  hi  het  vooito^ 
4cr  Sta-  ^ene  van  hecgeeo  wij ,  in  het  vervolg,  onder  daoeifs  be« 
^^^Voo**'  ihiur,  verwacnceo  mogen  t 

's  Vc^en     ^  tloude  Nederiandfche  deogdeo  vm  sedigheio ,  oide, 
aaofpml^  sninigheid ,  in  de  hoogde  mate  eigen  aan  Uwe  Majesteit, 
worden  alomme  door  uw  voorbeeld  aangekweekt.    Uwe 
Maj.  pinkt  niet  alleen  de  vruchten  van  den  heldenmoed 
en  de  ■  ftaatkunde  uwer  groote    voorvaderen,  n^aar   gaac 
ook ,  met  eenen  vasten  tred ,  voon  op  de  roemryke  baao 
door  dezelven  geopend.  Wij  zitten  hier  omringd  van  faunt. 
ne  eerwaaidtge  beelden,  en  zij  fchijnen  met  zelfsvoldoe« 
nfaig   te  oogen  op.  hunnen  gelukkigen  nazaat,  die  met^ 
krachtiger   middelen    uitgenist ,  zoo  als  zij  voor  de  viy«; 
beid  van  den  Smat  en  van  Europa  handelden  en  ftredeo, 
even  zo»o  deze  onwaardeerbare  panden  zal    bewaren  en 
eene   kroon  zetten  op   het  hoofd  van  dca  Onnieilam, 
nog  luisterrijker  dan  de  Koninklijke.    Uwe  Ma},  geniet 
\         baaiblijkelijk  dezelfde  gimst  des  hemels,  als  zij, op  uwe. 
ondernemingen;  en  i^w  kart  beftuur  is  reeds  verseld  van . 
eene   reeks  van  wonderen,   waarvan  de  wedergade  naan»  . 
welijks  op  te  fpeuren  is  in  onze  vaderlandfbbe  geichie»  ; 
denisCen.    £en  vrijwillige   c^(bnd,  de  hulp  van  alle  z^  • 
den  toegefneld,  de  Souvereiniteit  in  hec  Huis  van  Oranje 
gevesii^,   de  Grondwet  voorgednigea   (^  aaogenomeo,* 
onze    bittere  vQand   veranderd    in   eenen  vriend,  alle  de 
vestingen  en  havens  door  dezen  ommekeer  ontruiBK),  de 
voorloopige  vrede  steekend ,  en  kedes  aUe  deze  wdda^ 
den    bevestigd   óoor    een  verding   van   geheel  Bnropas 
wie  erkent  niet  in  dit  alles  de  zigtbare  hand  ^es  Almagv. 
tigen? 

Ga  dan  voort  Sirei  onder  zulk  eenen  GoddeHJken  ze^ 
gen, 'ga  dan  voort  op  uwe  glansrijke  en  deugdzame, 
loopbaan,  omringd  van  eene  teedere  echtgenoote,  uttt. 
muntende  in  heldenzin  en  zachte  zeden,  van  eene  fchnaDt: 
dere  en  grootmoeiMge  moeder,  van  eene  Havende  zuster* 
eo  dochter,  van  dappere  zonen  uwe  en  onze  hoop,  ga. 
voort,  toegejuigd  door  alle  volken,  krachteiyk  ondertteund' 
door  uw  volk,  welks  harten  zich  allen  vereenigen  coc 
één  gevoel,  welks  monden  allen  uitroepen  met  ééne  ftem, 
JLeve  de  Koningf 

Afkoadir  '  Eeneq  geruimen  tijd^na  dat  de  Souverein  in.  de 
ging  mee  Vergaderzaal  der  Staten*GeneraaI  was ,  deed  de. 
womMt^  koning  van  wapeoeii  van  hei  boi:d^s ,  na  vooraf* 
tenp"  gai^d  pauken*  e4  tiomp^tten-gerchal  9  de  af  k<m». 


JAARBOEK  VAN  1815. 


9i 


illgUMr  van  Hoogstdesz^^Ifs  verheffing,  tot  Koning 
der  Nederlanden  en  Hertog  van  Luxemburg.  Z|,V- 
•ne  eskorie  en  de  'bende  muzijkanten  onthielden 
eich  inmiddeb  op  het  Binnenhof  voor  de  Lote» 
rihzaal.  Onmiddellijk  na  de  proclamatie  hief  de 
oiustjk  het  Vaderlandsch  Lied  van  iVilhclmus 
ynn  Nasfatrwc  aan.  *  / 

Z.  M.  voorafgegaa^n  deor  de  Groot-  -en  andere  DeKonlitg 
.  Officieren    en  de  Commislie  van  de  Staten-Gcnc-  ^gn^JeU 
taal 9    beftemd   om  Z.   M.  uit  te  leiden,  en  ge  terug; 
volgd  door  de  Secretarisfen  van  Staat,  de  andere 
hooge  Ambtenaren  en   Leden  van  den  Raad  yaa 
Srate«  na  Hoogatdeszelfs  rijtuig  teruggekeerd  zijn* 
de,  begaf  zich  weder  naar  het  paleis ,  op  dezelfde 
wijze,  met  nitzonderlng  alleen,  dat  de  Secretarisfen 
van  Staat ,  de  verdere  hooge  Ambtenaren  en  Leden 
van. den  Raad   van  State  Z.  M«  op  Hoogstdes* 
jselfs  terugtogt  volgden ,.  wordende  nu  dit  vertrek 
aangekondigd  door  een  Koninkl^k  (alvo  van  bon* 
derd  en  één  fchoten.    . 

Na   den  aanvang  van  den  tefugtogt  (legen  de  i?]egcige 
koning   en   herauten    van   wapenen    te    paard  eaop^Ofit'ter 
trok  de  trein  tot  de  proclamatiën    op  \n  deze  or- {ÏJPy^jJ^^'eJ 
./Ie:  een    kommandp   kavallerie;  -^  dé  bende  mti*  Koning 
zijkanten;  —  kanierbe>Vaarders  en  boden;  "^^es^ Neder* 
lakeljen    van   Z.  M. ;  —  de  koning  van  wapenen  ""*^* 
tu^^en  twee   herauten  ;     —   twee  kamerbewaar- 
ders ^  én   vier  boden  van  de  Staten-Generaal)  — 
de  Stïiten*Generaal  in  eij^en    koetfen  gezeten;  -^ 
de  Gouverheur  en  Gedeputeerde  Staten  van  Zuid* 
bolland,  mede  in   eigen   koetfen;   —  vier  Leden    ' 
Van  de  Regering  der   Refidentie,  ilisgeUika  in  ei« 
gen    kjoetfen;     wordende   de  trein  gefloten  doot 
een    detachement   kavallerie.    JDe  trein  ging  door   ^ 
de  Stadhouderapobrt  naar  het   Buitenhof  en  deed 
aldaar  op  de   hoogte  der  kavallerie-wacht  de  eer» 
fie  ptoclaitiatie;.  van  daar  naar  het  plein  en  deed 
de    tweede    voor    het    paleis    van   H.  K.  H.  de  - 
Prinfes\  Douariere  ^  voorts  gefchiedde  de  procia* 
tnatie  op  de   Kneuterdiik  en  op  de  groote  Groen<^ 
markt,  en  begaf  de  trêiji  zich  hatfteiyk  niar  het 


$4 


JAARBQER  van   i8ii. 


{maleis;    gedunetide  den  optögc  Het  de  mo^  der 
chuttèrij  zkh  bij  tusfchenpoozen  hoaren. 

tt2diémie  ^^^  ^^^^  ^^"  "^^  ontvingen  HH  MM.  de  boo^ 
^°"^'  ge  Ambtenaren,  de  Staten-Generaal  en  bet  Corps» 
diplomatiek.  Dtarqa  verleenden  HH.  MM., 
omringd  van  de  Groot»Officieren  en  hof houdingj 
audiëntie  aan  onderfcbeidene  Regerihga-collegiën, 
den  Gouverneur  en  Gedeputeerde  Staten  van 
Zuidholland,  de  ftedelijke  Regering  en  Kerkera- 
den ;  «-  ten  twee  uren  aan  i^articulieren  en  ofS» 
é:ieren  der  ftedelijke  fehutterij ;  die  onder  de  wa» 
péuen.ftond;  -^  en  ten  drie  uren  Man  de  «ffieie- 
ren  der  troepen,  die  te  voren  met  detelte  In  hét 
Veld  bezijden  de  maliebaan  den  eed  aan  den  Ko* 
ning  vernieuvird  hadden. 

Het  weder,  hetwelk  in  den  ochtend  beneveld 
was,  belderde  bij  het  doen  der  proclamatie  op, 
en  het  fcboone  weder,  tot  in  den  nacht  aatihoti^ 
dénde^  begunftigde  *bi}  uitnemendheid  de  uitftekeo^ 
de  illuminatie  der  (lad. 
^  De  proclamatie  Van    2ijne  Majesteit  zelve  aan 

kzde'ym ^^^  NedcrUndfchc  volk  waS,  als  volgti 

den  K.O* 

-SitN^dSt.         WO  WILLEM,  bij   de  gratie   GODS,   Koning  der 
ItiKUbbe  *  Nederhinden»   Prins  van   Oranje  NasAu,  Hcrtof 

volk,  van  Luxemburg^  enz.  en£.  enz. 

Aan  alle  de  genen ,  die  deze  zullen  zien  of  hoores 
lezen,  falut!  Naauwel^ks  bad  de  eenftemnilgc  wil  dtf 
Mogendheden,  op  het  Congres  van  Weeneo  vergsderdï, 
iicb  voor  de  vereeniging  van  al  de  NedeMandea  .onder 
iiec  ielfdé  gemeetifchappelijk  gebied  verklaard ,  ^of  de 
ingezeceneo  der  fielgifche  Provinciën  betuigden  ons  om 
ftrijd  httnoe  Vreugde  over  dien  geWigtigen  maatregel, 
èn  hun  verlangen,  dat  tot  hen  wierde  uUgedrekt  dat 
Souverein  gezag,  hetwelk  de  liefde  der  Hollanders  ona 
bevorens  opgedragen  had. 

'  Door  die  bétdigingen  diep  getroffen ,  hadden  Wij  ecb* 
ter  befloten,  alle  verandering  in  de  beAaande ^betrekkin- 
gen uit  te  (ielien ,  tot  dat  de  raadplegjogen  van  het 
Congres  volkomen  zouden  st)n  een  einde  geloopen,  eo 
deizelfs  beQisfiagea  in  haar  geheel  konden  wórden  ten 
tiitvoer  gebragt.    Maar  de  onvcirwachte  gebeurieaisA;ii  ^ 


* 


W     I 


JAA-ilBOËit  VAïi   lörs.  '  9$ 

die  f  O  6enen  niibixrigen   Staat  plaats  vinden,  nopen  onsProcIa-  .^ 
00  flat  befluit  te  laten   varen.    Zij   fchr^ven  onè  voor ,  Sin  Ko- 
on aan    den  ijver  otizer  onderdanen  door  gelijken  ijver  „ij,j,  „"„* 
te  beantwoorden  y  en  niemand  hunner  in  de  onzekerheid  hecKeder- 
te  laten  over  zijne  pligten    en^onie  vooriiemens.    Hetlandtchc 
h,  nu  Éich  nieuwe  zwarigheden   iji  het  verfchiet  vfer-^^ii^- 
tóonen;   het  is,  op  het  oogenblik,  dat  vpdr  zoo  veele 
volken    de    droevige   herinnering  éener  vreemde  over-  > 
teerfching    herboren  is,   dat    de    oprigting    dringender 
wordt  van  een  rijk,  welks  aan^  dé  (laatkuride  van  gé- 
lieel  Etiropa  als  een  noodzakelijk  bolwerk  der  algémeene 
tqst  en  veiligheid  befchouwd  heeft. 

Bemoedigd  door  de  denkwijze  der  magHgfte  Soüvé- 
i'einen;  ons  verlatende  op  de  edele  zucht  voor  de  bur- 

ferlijke  vrijheid  «n  onafhankelijkheid  aan  het  Nederlands 
ftraktet  ellen;  Rerker  nog  door  de  menigvuldige  be* 
Wijzen  van  verknochtheid ,  die  wij  dagelijks  ontvangen^ 
aanvaarden  wij  thans  den  (bhepter  met  geené  andere  be- 
doeling, dan  om  onze  heerfchappij.  te  doen  dienen  loi  v 
tieU  van  al  de  genen ,  ó\e  aan  dezelve  zijn  onderwor- 
pen, en  om  hun  het  onceftoorde  genot  te  Verzekeren! 
«van  alle  de  weldaden  des  Vcedes,  en  der  eeftdragt. 

En  alzoo  w^  willen,  d^c   de  benaming  2elve  vnn  den 
hieuwen  fbat  reeds  dadelijk  ten   onderpand  flrekke  van 
dé  naauwe  en  broederlijke  verbindtenis»  die  t6srchen  aM 
ie  onze  onderdanen  piaars  Vinden  moet,  hebben  wij  oni 
bewogen    gevonden,  om   té  verklaren,  2öó  als  Wij  ver- 
'kiaren  bij  deze ,  dat  alle  landen,  tot  denzelven  beboore^ 
'de,  van   nu   af,   vormen  hét  Koningrijk  der  NederlaH'^ 
den^  hetwelk   als   Zoodanig  door  ons    en   onze  wettige 
takortiellngén ,  volgens   het^  regt  van  eerstgeboorte  moet 
Worden  bezeten ;  en  dat  wij  voor  ons  zelven  en  voor  de 
Vorften,   die,  na  ons,   deii  alzoo  opgerlgten  troon  be- 
kleeden  zullen ,  de  Koninklijke  waardigheid  en  titel  aan- 
nemen ^  bij   dezen  laitften  echter  dien  van  Hertog  van 
Ijtxemiurg  voegenóe 9  uithoofde  der  afzonderlijke    be- 

Sekkingen,  welke    dat  Landfcbap  beftemd  is,  om  met 
)uit$c/iland  te  onderhouden.  ^ 

Maar  boe  zeer  ook  deze  bepütlingen  Hrookeii  met  het- 
geen ^  sAn  de  uiigeftrektbeid  der  Nederlanden ,  en  aau^ 
de  befchaafdheid  v»n  derïelver  ttlrijke  en  -nijvere  inwo- 
ners verfcfauldtgd  zijn ,  niet  minder  achten  wij  ons  ver 
pllgt9  om  zorg  te  dragen,  dat  niet  de  naam,  dien  wi} 
ileeds  in  alle  wisfelingen  van  de  fortuin ,  met  eere  ge^ 
dragen ,  en  onder  welke  onze  voorvaderen  aan  de  zaak 
der  vrijheid  zoo  meoif^ttldlge.  dienflen  bewezen  hebbc»» 


96  JAARBOEK  van  1815. 

ri^?^* de* ^^^'^^^K*'  worde  en  vc^dwQne.    En  begeren  «n  bepiU 
KoDing  " '^°  ^9»  ^k  dezen  hoofde,  dac  .voörtun  de  vermoede* 
ain  hec     1(1^^   erfgcnaain   vaa  bet  Kooingr^k  der  Nederlindeo  zal 
Neder-      aannemen ,  voeren  en  behouden  den   naam    en  tkel  van 
luidrcbe    Prins   van  Or^aii/V,  dezelve  reeda  onmiddet()k,  bU  dc^ 
*        xen,  inn  oozeo  beminden  oadften  Zoon«  met  dea  ie. in» 
plger  genoegen,  verleenende,  omdat  wU  oos  verzekercl 
houden ,  dat  hf}  den  aiouden  luiarer  daarvan   zal  handha- 
ven  door  de    Hipcê  vervulling  z^ner  pllgc^n,  als  onze 
eerde  onderdaan  ^  en  ais  toekomftige  beheerichêr  van  deii 
nieuwen    Staat,  en  door,  te  allen  cyde,  met  moed  en 
zelfopoffering  re  waken  voor  de  regten  van  zijn  Huis^ 
èn  voor  de  veiligheid  van  het  vreedzame  en  gastvr^e 
grondgebied  der  Nederladdei). 

G^  alten ,  Landgenooten  1  die  dat  grondgebied  bé^ 
woopt,  oncflujt  uwe  harten  voor  bet  venroüweh,  en 
de  hoopl  De  beftanddfselen  van  het  (hutageluk  zy»  allen 
'  In  uwe  eigene  inagt  j  Z^t  den  .  vaderlande  verkleefd  ^ 
eendrageig  én  vrij  van  allen  nayver,  en  gl)  zuh  (lerk 
genoeg  z^n  voor  de  afwering  van  alle  gevaren,  die  U 
bedreigen  mogien.  Europa  befclio9WK  uwe  hereeniging 
mee  belangdeliing  en  welwillendheid.  De jgrondwet; 
die  bereids  voor  een  groot  aantal  uwer  verbindende  ia, 
zal  welhaast  de  wijzigingen  ondergaan,  dienaar  met  de 
belftnged^en  wenfchen  van  allen  in  overeenftemmiag 
wnoet  brengen,  en  durin  zult  gQ  den  waarborg  vinden 
van  den  Godsdienst,  op  welken  w^  allen  den  hoogdes 
prl}a  (lellen*  Weldadige  inrigtingen  zullen,  onder  den 
Goddelijke  zegen,  de,  vrije  ontwikkeling  van  alje  foorc 
van  volisyllfc  en  de  herleving  uwer  van  ouds  beroem- 
de kunflen  bevorderen.  £n  zoo  uwe  gevoelens  en  uwc 
pogingen  aan  die.  beantwoorden,  welke  uw  Koning  U,, 
óp  dezen  plegtïgen  dag,  bangrondig  en  onherroepelijk 
toewijdt,  zal  de 'voor(]poed,  die  ü  te  beurt  vale,  no^ 
eeuwen  ling,  bet  erfdeel  iijn  van  een  dankbaar  nage- 
ilacbt. 

Gedaan  in  *s  Gravenhage ,  den  i6  Maart  1815. 

WILLEM. 

Ter  twddnnantle  Zifner  Majeateit 

A.    R;    F  A  L  C  K; 

iJen  volgenden  dag  had  de  plegtige  afkondi- 
HH^lSuff^i  dezer  proclamatie  plaats  te  Amilerdaoi  ea 
teA*mfteiW  tevens  de  plegiige  intogt  van  Hare  Majesteften; 
dam.       jm  ^fo^g  kondigde*  bet  luiden  en  fpelen  der  klok* 

ken 


kfik  bet  pdenkWaardige  van  dwii  dag'  aan  cri  zag  }fl?^\^ 
hen  dé   bèwdners  der' huizen  ^  vborbij  welke  de  ^ Airi(iei' 
Imogt  zoü  plaats   hebbep ,  .  uverig  oifa  derz^Iver  «m;.  * 
ptiijen  eri  Vbbrgevels  met  i^aggen,  festonnen  eti 
kroen  te  verfléi*eii»    Ten  half  een  kwam  een  ko^ 
hinkMjk    }agt',    de    herauten    vatl    wapeqéil  ^  ^ati 
boord  hebbende ,  voor  de  achtérpdlje  van  het  pa* 
lei.8;    De  ktining  en   heraiiten  van  wai^eiien  $  yer* 
±eid  ^ah  twee  ttodeh  van  4ed  Hoogeri  Raad^van 
Adel ,  gihgén  naar  het   Sta()hui^ ,   om   aldatit  dé 
lleputfttie  ui:  de  Stedelijke  RegeKng  af  te  Haleitn 
bé  viel^  Burgeiiieestera ,  edne  Cbnbiiilsfle  vilu   deii 
Jtaad   en    de  SecretaHsfen  èét  (lad  begaven  kieH  ' 
Utnedénaar  het'paleis,  alwaar  ilu  van  het'bëlkofi 
8e  ilfkdndigihg  eerchieddê,  ohdef  trbja)petteif-gè« 
Tchal ,  heti^etk  bilailtwGidrd  t^erd  doof  dé,  Varf  aU 
Ie   iijdeh  öfig^^andè  eil  drièfwe^f  herhaalde «  vreugd 
'dekreet  kS^c  at  ^ontngf  Orahjt  Boven  f  Eeri  keü* 
Mg  veldnlti:éök  der,  op  deft  dam  gefchaarde,'*  ttoe-^ 
j^en  vervihg  deze  uitBodzëoÜngvanbeteénfteGMBige 
VolksgevcCel.  -     De  afkondiging  had  daartia  plaat^ 
t)p    de'  Westertriarkt.  het   Koningsplein,  de  Bo< 
tertriarkt ,  in  de   I^lamagfe,  Dp  kuttenburt  én  dé 
Iblieuwe-irratkt ,   wotdehde    ö^erkl    meé    dezelfde 
geeisidrift  {oégeiuichi.   -^   De  Regering  der  Stad 
begaf  zith  Vervolgens    tia.a**   de  dbó   röederi  aaii 
den  Maarletnbier-Weg ,  öm  dfö  t^oriinklljke  Fatnilié 
hp   te  Wachteri.     Hóitderd  en  één   karionrehoterf 
Icondi^den   om  vier  iTrén^dé  tiadering  vaft  HH^ 
MM.  tot  0}^  het  grondgebied  def  (lad:)aii.  Hoogst-' 
DeZetvetï,  dóór  den    vbor^ittetiden    BufgèmeeStei^ 
liegróet  zQride,    ^ètivtSfèldeh  hief  van  rijtuig  èt< 
hamen  plaats  iti  de  Staatfie  koetfeh.  —  De  in^ 
4ögt     gefchiedde    iii    de    vMgende    oMe  •    éené 
koets   lüet    zt9  pizidin^    ivaarïli    tw^    Kffiiier«2 
jbeéren  eü  twee  KamerjotlkefS;  eehe  tweede' n^Sfari  *• 
jn  dé  HofdanJes  Van  dé    Koningin;  eené  defde^    . 
TVaarin    4e    Groótóffideir    Vatï  .  HH.    MM.    liret 
'den  CerétiionfedïeéStef;  éefie    9ieMé^  vyraarin   H« 
-!t.    H.    MeVfouwe     de     Prlnfés    Douafiefe    vaii    » 
;Örarije  Iffshn  en  M.  D.  H.  Mevf.  de  Hèttdgirf 
'Douariere  vari  Bfunswljk  }  ^  èèn  OnderfYaltbeet' 
J.  B.  van  i8f  s;  ifte  Siuk**  Q 


98  JAARBOEIK  van  1815e 

l^tjninter  met. vier  Pages  te  paard;  —  de  Staatfiekoet) 

porfier»  waarm  HiL  KK.  MM.  .en;  Z.  K.  U, 
PriJia,  Fr^dcrik  waren  gèsften ;  naast  de  koets 
reaen  de  Adjudantea  van  Z.  M.  eo  van  Prins 
Ft$derik  nevens  deszeifs  Gouverneur  te  paard  ;  «• 
voorts  een  detachement  eere wacht  .^e  paard;  -* 
de  £.egering  der  Stad  in  eigene  rjijtuigen;  en  ter 
ppfliiiting  een  aaaaiealijk  deuchement  ruiterij.  — 
Al||e9ieen  gejuich  vergeaelde  deaen  koninklijken 
trein  langs  den  vooraf  bepaalden  weg»  hetwelk 
op  nieuw  van  alle  kanten  weergalmde,  toen  de* 
sèlvQ^.  voor  bet  Paleis  aankwam,  en. op  nieuws 
btfhaaJd»  ja  .verdubbeld  werd»  toen  HH.  MM# 
^ch  pp .  het  balkon  aan  den  volke  vertoon* 
den.  Hierna  verleenden  HH*  MM*  in  de  troon* 
2aal  een  piegtftatig  gehoor  aan  den  Gouverneur  en 
de  Gedeputeerde  Staten  van  Noordholland»  de  Re- 

fefing  van  Amfterdam  en   de  aUaar  zitting  heb- 
ênde  Re^tbanken »  en  w^ders  aan  deo  deputatiëo 
der  Autoriteiten»  CoUegiën    en  Kerkeraden.    Def 
anderen    daa^s».  4en    iSden   Af  aart»    verleende^ 
Wi.    MM.  m   geielfchap    der.  overige»  zich  te 
A^erdam  bevindende»  Leden  van  het  Koninklijk 
ke  Huis»  eene  openbare  audiëntie  aan  i^Ie  Officie* 
ren. der  zeemagt»  den  Gouverneor  met  zijnen  ge* 
ncraleH  Stfif»  de  Officieren  der  landmngt  en  y&n 
dep  .landftorm»  eene  deputatie  van  d^  Stad  Haar*  ' 
len^t  ftUe  de  Ambtenaren  en  aantienelljklle  Iswo* 
BU'S  der  ftad;  —  welke  audiëntie»  op  gelijke  wg» 
«9»  later  werd  verleend  aan  de  aanzienl^kfte  vrou* 
wen»  wier  aantal, zeer  aanmerkelijk  was*  «—  Des 
middags  was  er  een  .maaltiid  ten  Hove»  waarb^ 
de  .Gropveraeur  van.  Noordholland^  en  Burgemees* 
^    teren  yaa   Amfterdam  waren    gfnoodigd«  ^  Des 
avopds  was  er  in  den  Hollandiehen  Schouwburg 
gala-fpektakel »  hetwelk  .pet  de  tegenwoordigheid 
der  .Koninklpe   FamiMe    werd-  vereerd.    Bii  die 
gelegenheid    werd     een     vaderlandsch     dicbtftok 
iran    den    Heer    C.    Lo^ts    t^n     tooneele     uitgs» 
fproken »    Itefw.elk     op      nieuw     de     algemeeue 
geestdrift  wekte   en,  de  verknocbtbeld  der  inwo* 


j-AAft.ftöEt::tïkli:.iS^^ 


^ 


ilÈti  Hn  JmSktT4im  zwtt  banOM  KoDiiijlüöpi  IM 
treffendfte  «kè^  uMcöiÉeii  ^1  etflm/harceli|kbeidv  dié 
iHch  beant#oord  mg  dobb*  bet  verblijf  vin  2«M.iil 
aetfSctrou^burgteneilidQ^ioe  van  de  vertooniogen) 
ttbt  *8flaCbtd  am  hkif  tmHalf  uren*  ti^  Oo  Kon- 
tfagv  den'  ksMteH  l^aabVte  dé  Konibklpe  FamiiM 
den  Godsdienst  bij  ih  de  Westerkerlc  ^  onder  het 
gefaöór  vto  M^^iif  Béaniiikigcttihlti.  O^  deti 
tnriddkf  bÉé  tr  ecoé  gfooce  i  parade  ^en  inrpefctM . ' 
d0dr  £•  M*  tet^e  pp  dêh  Dttnv  platfii;  Wasfoi  . 
Uti.  MM.  ^1»  de'  KoninlLl|ke'^aiiiiHe^  d(Sohib 
eei'ewacht  -begeIeW  ^'  Amfterdibi »  om  drie  Itrêll 
Verlieten,  en  déi' avond»  len  seVetf  tireii  reeda  in 
«en  'Haag  iti^ug^kor^ftien. .  •  ü*  iL.i 

•   Te    BrtiirtTd ;    H^fftar  kned  eene  t>ifol5la»nÉtie  vafa  SflTi^^^ 
(teb    SoUVereülcm  Vorst  ^  als  Koning  der  Nederr  pröcltmS! 
kndl^n^  aarfi  Ho^|^tdéè<eHd  nieUwe  onderdanen  vaQ  tle  te 
Bclgfe  tt.  getóbef 'Mgi    bid  de  Cömmiirfariii-Gc^'"**" 
Heraal    der  Jnfttftie,  belast  met  de  gimeirald  pd.* 
lirië'  in  Bel^^ie  én  « Waal'neniendé  de<  fnnctleo.  vab 
Secfetari^  Vtfb  Stftat, teedft.  deb  loden  dèter  maand 
de   plegtighëid  geregeld,  die  plaatè  2oü  bebbeo 
ttlt  geiiegeiiheid  Vaii  derzetver  t^f kondiging.  v 

Het  waé  bp  den  i/deb  des  middagd  ten  twaalf 
bren^  dat^  kia  herbaalde  falvo*^  uit  het  gbfthut 
en  het'  hiidëfü*  der  klökken^^  op  alle  openbare 
pleibeti  eA  ftrateb  van  Briis(el  de  prociamaiie  vad 
êijnè  Majesteit  werd  afgekondigd  en  de  So6ve« 
irelne  Vorist  tOt  Koning  der*  Nedeü»ndeb  uitge* 
h)epëb$  KëtgëM  ddOr  eien  dqiiendmaiil  taerhaaici 
geroe|)  mb  dt  K»mk^  der  Nmkrlandtn  /  vad  dé 
«ontelbare  mèflfgtè- gevolgd  werd^  die  deii  achlb;t» 
teti  Stoet  ntét  dén  j^aire  van  Brü&fel  aan  he£ 
hoófii ;  vtf geéelctei  -  Deé  bamid^s  te.vyf  tirfcn 
iMN-d  de  éere\*tn  Vin  de  pUyé  ^dn  Net  llaadfaühl '^ ' 
den  VOlke  toegédiebd.  ^  D62Ü  plegtighëid ,  b^ . 
Illé  feesten  Vin  inivnditig  ftdèrt  Oti>heiigelljke  tg^ 
déb  aldiar  ^^rnikeriik ,  ter«arilel4e  op  niéuw  eenë  , 
f srlrljke  mehf eitft ;  en ,  bg  èlken  drt)nk  ^  dienöde  dë 
ftefn  des  vdikê  \stxle9t  de  Kihifig  niet  flech^ilnéi, 
bet  fpelen  derktJ^kken^  die  vafi  half  nuf  tot'  hirf 
ilur'  Vaa  nieuws  weder  aanvingen,  biaarook  iiéi 


t^  JAARBOEK  VAfi '1815.^ 

6e  toonen  vttt  een  vol  orcheac,  voor  het  Racid« 
huis  geplaa|t8t,  welk',  het  lievelingslied  der  nati0 
krachtig  uitvoerde.  ^  Dei  avond*  waren  al  d« 
bnisen  der  ftad  prachtig  verlicht  en  de  vreugde 
hïeld  aan  tot  laat  in  den  nacht,  gedurende  wel« 
ken  oÈderfchddene  vreugde^vuren  werden  aang^ 
ftoken. 
BtSedl-        Op  den  iSden  kwam  het  garnlzoea  van  Brna* 

fngtrai* ^^'   ^  ^^  Plaaa* royaal  b^een «  om  den  eed  vaa 

soes  te     getroawheid  aan  deir  Koning  in  de.  banden  van 

Bnureu    j^n  Prins  van  Oranje   af  te  leggen*    2.  K.  Hé 

fprak    daartoe  de  krijgtlieden  met  deze  woorden 

tan :  ,«  in^ne  Heeren  ^  de  Generaals ,  en  gy  mijne 

.  „  Heeren,   gQ  hebt  uwen   Souverela  als  Koning 

,,  hooren  proclameren.    Ik  noodfg   n  uit.  Hem 

„  nwen  eed  van  getrouwheid  te  vernieuwen.  Dk 

„  18    een  oogenblik,  hetwelk  het  leger  naauwer 

„  met    den    Vorst  vereenigt;    in   hetzelve   moet 

^  .       „  Hij ,  door  alle  omftandigheden   heen ,  een  V99* 

^r  ten  en  onwankelbaren   Itenn  vinden  juiw  eed, 

^,  mijne  Heeren,  zal  Hem  daarvan  tot  waarborg' 

„  ftfiekken;   H9  begeert   geen  anderen.  —  Voor 

,,^q;9  is  de  eer  bewaard  u  tot  den  ftrijd  aan  te 

,9  voeren,  indiei\  men  van   den  vrede,  dien  wij 

„  genieten ,  tot  een  ftaat  van  forlog  moest  over* 

,,  gaan.    Jk  (lel  een  volkomen  vertrouwen  in  u, 

„  mijne  Heeren,  emin  deze  dappere  Soldaten:  de 

„  Nederlanders  z^n  altijd  beroemd  geweest  door 

„  hunnen  moed^  gij  zult  die  faam  ophouden,  daar 

99  gij  geen  anderen  weg ,  dan  die  der  eer,  kent.  — i 

9,  Ontvangt  ook  van  m'^nen  kant  de  verzekering^ 

„dat    ik,  in  het  uur  des  gevaar»,  fteeds  by  a 

„  zal  zgn." 

Aisem^ffi      Algemeen  was  de  geestdrift  overal^  waar  'sKo* 

drtffln'de  iuna;s  proclamatie  den   voike  In  de  zuideliike  en 

zttiddVke  noordelgke  gedeelten  des  Koningrijks  in  (leden  en 

H"^^^*' dorpen   werd  afgekondigd,   zich    alzins  keomer« 

pmemoi-  kende   door  gejuich    en    allerlei  vreugdebetoon* 

tea.         üet  behaagde  echter  Zijne  Maj.   aan  dien  geest 

eene  godsdienfti^  rigting  te  geven,  door  de  uit^ 

noódiging   van  alle   de  ingezetenen  des  landt  loa 

*  eenen  algemeeneo  Dank*  en  Bedellond  tege^  den, 


\ 


JAARBOEK  ^AV  xtts»  lo'i 


^    / 


1^^.  Maart  9  waarvan  de  Secretaris  van  3taac 
vopr  de  Binnenlaodfche  {aken  deze  uitfchr^vipg 
jdeed :  •  > 

.;  ^  ■* 

Qelijk  het  vorsten  en  volken  (e  allen  tijde  voegt  hnn-  uUfchrQ- 
ne  af haDkelljkheid  van  deo .  Alregeerder  eefbiedig  te  er-  ving  van 
kennen  ,  en  bij  alle  gepaste  gelegenheden  openlijk  aan  f^^enen 
den  dag  te  leggen,  zoo  wordt  zulki  vooral  ali  een  eer*  iank-  en 
fte  pligt  befchouwd  door  onzen  Kpoing  ,  VQ  de  beklim-^^bedeftoikk 
aing  van  eeneo  troon ,  ^reiken  de  Goddelijke  Voorzie- 
nigheid,  opi  eeae  bijna  wonderdadige  w^ze  *  heefi!  opge* 
rigt ;  en  even  zeer  \s  dit  de  pUgt  der  j^ederlandeia  • 
wien  die  zelfde  aanbiddei^k^  leidUng  niet  alleen  een  ver»    ' 
lóren  vaderland  bergaf»  maar  ook  hetzelve  met  den  al* 
ouden  luister  en  kracht  weder  deed  ten  voorfchQn  ko- 
men. 

2m  M.  gevoelde  dim  ook  levendig  de  behoefte  ,  om ,  ^ 
bt)  ifie  aanvaarding  van  dea  NederlandCchen  fchepter,  mee 
aliejzifne  onderdanen  door  hetzelfde  godsdi^stig  gevo0 
verëènigd  ,  den  Albeftanrder  plegrig  te  naderen  ,  om 
Hem  gemeenfchappelijke  dankzeggiAgenen  gebeden  open* 
mk  op  te  dragen. 

Het  is  tot  dat  einde,  dat  Z«  M*  mij  heeft  gelast,  alle 
ingezetenen  dezer  landen  nit  te  nopdigen  tot  eenen  al« 
gemeenen  bank-  en  Bedeftond ,  welke  op  Woensdag 
den  apClen  Maart  aanftaande,  in  alle  kerken  en  plaat&n 
van*  godsdienstige  zaroenkomst  zal  worden  gehouden ,  op 
zoodanige  wijze,  als  met  de  inrigting  en  gebmtken  der 
onderfcheidene  godsdienstige  gezindheden  overeenkomt» 

Oat  derwijze  de  band,  die  eindelijk,  na  verloop  van 
eeuwen,  weder  alle  Nederlanderf  broederlijk  vereenlgc» 
godsdienstig  worde  ingewijd;  dat  allen,  als  kinderan  van 
één  huisgezin,  bezield  dojr  kaï- gevoel  van  dezelfde  be- 
hoeften en  belangen  ,  zich  eerbiedig  wenden  tot  den 
God  hunner  vaderen.  Hem  dan|Lbaar  verheerlijken  voor 
de  gefcbonken  zegeningen  ,  en  vertrouwend  fmeeken  » 
om  het  werk,  dooc  zU^^e  hand  begonnen,  te  volein^fi* 
gen ,  door  &ec  bevestigen  van  onze  vrQheid  en  onaflnin- 
kelijkheid,  en  het  gebieden  van  zQnen  zegen  over  alle  ' 
de  pogingen ,  welke  door  onzen  geéèrbiedigden  Sonve« 
rein,  en  vao  zijnlsntwege ,  ter  bevordering,  vermeerde- 
ring en  handhaving  van  de  algemeene  welvaart,  wordei» 
aangewend? 

In  het  vertrouwen  op  den  Allerhoogiten  aanvaardde 
onze  Vorsr  het  koninklijk  gezi^g,  waartoe  hy,  in  den 
aani:ttddemken  weg  der  Voorzienigheid ,  werd  geroepen^ 

G3 


■ 

£nea  id^  ^^.^^  •  om  de  leoi  bpgel^üe  taille  mer  èere  en  tot  heil 

gemeenet^  ^^^  9UQ  VQlk  te  VOlbhWgdl.    Dat  wV  dM «  de  belatlgei^ 

dank»  en  des  vaderlandi  den  Alzegenaiur  aanbevelendle«  ia  de  ge- 

If^^Q??^  beden  vooral  gedachtig  zQn  un  onzen  geliefd^  Koning 

)ui  zijit  kenittkUJk  bnf s  \  thana  op  nieuw  pi^l^cheidbaar 

aiA  bec  loc'  van  Nèderltnd'vetbonded. 

Dat  de  daiikbtre  HeAle  'van  eon  gelukkig  tolk  zijtieii 

\  ottvermoeiden'  arbeid  bekfoöne  ;  en  de  bloél  van  bet 

«  >  ^dele  Oraajehüifi  fteedi  die  dea  vaderlands  vergeselle. 

Dat  i6en,  in  hti  bijfzonderi  de  genadige  vérdwynin| 
tfQqeeke  van  '4it  «volken ,  Welke  wij  ont  niet  verbergen 
fioeten ,  dar  wederödi  in  bet  veri^lviet  aan  den  flaatkon- 
^bgen  gezigtelnder-  aich  opdoen «'  en  ioot  we(ker  ver- 
rpreidi^  het  éüowiijks  in  rust  gebragt  Europa  wederr 
9IB  aan  alte  de  rataipèn^  wiarmede  bet  eene  zoo  lange 
reeks  van  jaren  beeft,  te  worstelen  ge^ad  ,  ter  prooi 
Idude  worden  Srerk  door  bét  geloof  aan  Gód  en  cy« 
fto  geooten-  ^óon/  bemoedigd  door  de  liefde  zQner  on- 
l^daneo^  durft  ófité  Vbrft,  en  wij  mer  hem,  genist 
de*ootwikkelh]g  «lier  gebeurtenisfen  te  gemoet  zien  ,  ^n 
het  volkomen  vercr^wen ,  daarin  nieuwe  biyken  te  zu!^ 
Jen  vinden  van  die  goedertierene  leiding  der  Oppe,rfte 
Wiiahehl ,  die  de^'épjBerkSame  befchouwer  der  wereld-, 
flhe  gfbeurteniiftn  -UJ'  elke  gélegenbéid.  ztKt  ruime  flóf 
"^indt  te  %eWiOnderen  'en«  te  eerbiedigen. ' 
'  Hes  is  mt)  een  aangéfiame  pligt»  te  éeiex  gelegen* 
beid  de  Leeraars  van  '/den  godsdienst  nie  te  noodigeny 
U^  dit  godsdienstig  feest  hunne  gemeente  op  të'  wekkea 
tor  deugden  godtvncbc,  gehecbtbéid  aan  Koning  en  Va< 
derknd*  en  t<$tr  die  broederlijke  vereeniging^  welke  oni^ 
'toekomstig  geluk  iBoèc  Waarborgen. 

Daartoe  verhopre  onze  God  en  Vader  in  ^zen  Heere 
Jesnt  Cfakristua  genadig  onze  gebeden. 

De  Se<^retaris  van  Stm  voor  dfs. 
*  ,Bifflienlandfi;he  zaken , 

.  .       E  OË lU 

yrotcMcol,  Te  Ween«A  :werd  ar.  den  ssden,  Maart  doot* 
^^'h^ffinfl  ^  Plcnipoicfliiariaifen  der  vijf  gropte  Mogendlie* 
m^f/?clenbet  p^otocor  omderreekend  »  h^  heiwelK^de^ 
hakïit  Souvereine  VDrM  erkend  werd  als  X^nibg  der 
JoOT°S  Nederlanden  en  Groothertog  van  Luxemburè^  De 
Mogendr    artikelen  in  deze  acte  van  het   Wcener  Congres. » 

tedan  OU-  (ftt  koningrijk  hcij:effcnjjic ,  war^n  ^n  (Jeii.  y^lgs»- 

•^'«^     4en>.hou4.;;  * '     ^' 


JAAfi^Q^K  rm  %9js,        i<is 


JüiOifft»  der  ^tftrlffnifn  m  Gr^fherHgthm    ■    AttOeAm 

Alt.  65«  Ae  v^oimalige  V^eei^^c^  ProviociêQ  dei  coi^ti» 
MederlaodeQ  ^%  de  ▼oormiüige,  Bejgi&he  PravincilQ«  .'  j 
beide  bevac  blonoa  de  greoseo  r  b!I  hec  i^lgende  «ntkel 
bepaald »  ziülei^,'  ?«reeivigd  met  de  biodefl^:^!^  iM  grenA» 
gebied  io  heuelve  art.  vermeld  »  onder  de  ^erheer? 
icbappij  van  Z«  IL\%  deo  Pqoa  van  Oraoje-Nasfira » 
Soavereinen  Vor«c  der  Veceenigde  ^ede^eoden,  erfeitfk 
in  de  v^gorde ,  zoo  als  dezelve  by  de  ecte  vim  Seaact- 
regeliog  der  Vereenigde  Nederlanden  geregeld  li  9  beae^ 
te»  worden*  J>e  eicel  en;  voorregcen »  aan  de  koflflntd^kie 
waardigheid  verknocht ,  worden  door  alle  .de  MogMdhe- 
den  aan  hel  bnls.^jui  Oranje  toegekend*,  .   '^ 

• 

GriiMMi  vên.  ha  Koningrijk  der:  Nederlmnéen.  . 

'tf&  De  greésll^x  W^ll^^  ^^^  grondgebied  in  zich'  be- 
v«t,  waafolc  hec  konlpgrtfk  der  Nedtrlaaden  beüaat>  ü 
op  de  volgende  wUae  bepaald:  zij  begint  aan  de  jeee; 
én  llrekc  zich  nk  lapgt  de  Franfche  grgnctn  ,'naar  den 
kMC  der  Nederlanden  »  zoodanig  ala  dezelve  verbeteiil 
èn  bepaald  zQn  bU  ^^  ^'^®  artikel  van  het  traktaiz 
den  3often  Mei  i9l4  ce  Par^f  gefloten.  Deze  UJnlo^ 
^  aan  de  Mpa»»  ep  vervolgens  langa  deselfde  gienzea 
toa  aan  de  onde  grenzen  van  het  hertogdoffli  Ltt«a«k 
bucf  9  van  daar  volgt  zQ  den  loop  der  «grenzen  tusiSshen 
dat  hertogdon  en  het  voornuflig  bisdoai  van  Lnik^  c6c 
dht  2^  (ten  guWen  Delffelc)  de  wekemke  grenzen  ;van 
te  kanton  oneoroet ,  en  voorta  die  van  bet  kanton  ,iin 
Malmedy,  tot  op  hec  pnnt,.  alwaajr  deae  laatile  t^en  de 
grensfcheidingen  van  de  voormalige. depnrteoienten  van 
de  Onrtbe  en  de  Roer  Uniien. ;  -vei^rolgeM  :•  loopt  .ntf  ' 
langs  deze  grenzen  toe  aM  ;die  van  het  voormalig  Fmnacli 
kanton  £npen ,  In  Jiet  f^ekogdom  Ximborgb  ^en  de  wea* 
eettHse  grenzen  van  dat  kanton,  in  4e  :i^li^  van  het 
noorden  volgekide«  en  aan  hare  regier  sydercen. klein 
gedeelte  wn  het  vootmalig  Franacb  feanto»  Anbel  laceoK 
de,  verenigt  4  zich  op  het  pnnt  van  aannking  der 
4rie  voormalige  departementen  van  de  Oorthe  «  van  -  de 
Medennaaa  en  vim  de .  Roer  •  van  dat.  pont  a^aande-» 
volgt  deze  Itfn  die »  welke  de  twee  HuuOe  departemen* 
ten  wi  één  fcheidt ,  tot  aan  het  pnnt  waarop  dezelve 
czn  de  Worm  (ecse  tlvier ,  die  hi  de  Roer  vak)  kdmc* 
2y  loopt  deie  rivict  hnga  toi  op  het  ptnc^  alwaar  de- 

04 


iA|         JAARBOE  K'  V Aip  -tèi^/ 

^sdfcUet.  zelve  wed^  de  gréineQ  'der  beMe  '?ooti^etaeIde''éepene« 
tcte  vtn  ^^^^  bereikt,  volgt  èete  freineD  coc  een  suiden  van 
liet  Wee*  HHIeosberf  io  bet  voomtllg  deptnement  vto  de  Ro^r^ 
fier  Coq*  g«tt  vim  dur  noprdwmds  op  ,  en  Hillensbeiy  atn  de 
regter  btod  latende  ,  en  bet  kinton  vin  Sittard  in  om« 
treot  twee  gelQke  deetên  doorfbUdende ,  zoodanig ,  dat 
SItttrd  en  Soatepen  aan  de  linker  band  bleven .  bettlké 
sQ  bet  voormalig  Hollandscb  grondgebied)  dit  grondge* 
bied  vervolgens  aan  de  linker  band  latende,  volgt  eV  de 
oostelijke  grenzen  van  betsetve  tot  bet  f^nnt «  alwuf 
deze  grenzen  ntar  den  kant  van  Roermond ,  bet  voor- 
malig gedeelte  van  Gelderland  ,  dac  OoFtenrQk  loebe» 
lioort  beeft ,  nken ,  en  naar  bet  octitelljk  gedeelte  vtn 
bet  HollaDdseb  grondgebied  ,  ten  noorden'  van  Scbwtl» 
men  ioopende  ,  -  pmvat  s^  verder  dat   grondgebied  *  in 

Zi)  vereenfgt  zicb ,  eindelijk ,  van  bec  oostelQkat  ge- 
deelte Ioopende,  met  bet  overige  grondgebied  van  Hol- 
land, waarin  Venio  gelegen  is,  en  flnlt  deze  vesting  en 
baar  grondgebied  in  ,  van   daar  toe  aan  bet  onde  Uol- 
ïandfche  grondgebied  by    Mook    beneden '  Gennfp  gele* 
gen  ;  volgt  zij  den  loop  der  Maas  ,  op  zoodatfigen  i^^ 
Hand  van  den  regter  oever  dier  rivier»  die  tUe  de  plattn 
.    I    ftm  ,  welke    nie;  verder  van  dien  oever  dm  dokesd 
Rfnlandfcbé  voeten  plegen  sijn ,  mei  hnn  regtsgebled 
fan  bet  koningrijk  der  Nederlanden'  bebooren  tullen , 
iiet  dien  verilande  nogtans  •   wat  de  wederkeerige  In- 
ecbcneoklBg  van.^at  grondgebied  aangaat «  dat  betPmi- 
fi^b  grondgebied  op  geen  pont  de  Mias  üniaken,  nocb 
<X)k  die  rivier  op  tenen  aflUnd  van  acbi  bonderd  RD»> 
landfche  roeden  'zal  mogen  naderen<     Ven  bet  pnnt,  •!« 
waar  de  bovengemelde  grenslijn  bec  voormalig  grondge* 
bied  van  Holknd  raakt  ,  tot  aan  den  Rj^fn  töe^  zullen 
^e 'grenzen,  wat  bet  wezen^ke  derzeWe  aangaat,  biy- 
VAi  in'  den  (laac,  waarin  zi)  zicb  in  if9i  tOAfebeo  Klee^ 
en  de  Vereeaigde  Nederlanden  bevonden^  dezelve  zuU 
ien  ondereocbt  Worden,  door  eenonverw^ki  v^a  wegm 
de  gonVemeitienten  van  Pruislbn  en  de  Nederlanden  te 
beBtwmen  Commisfie ,  ten  einde  de  nMiuwkenrige  grens«, 
'l^eidmg,  zoo*  van  bet  Itoningfijk  der  Itedertanden ,  al» 
van  bet  grootbertogdom  Luxemburg,  in  bet  68{le  artikel 
vermeld ,  te  bepalen ,  en  deze  CommMfie  zai,  met  be* 
bnip  van^tknndigen*    regelen'  al  betgeen  de  waterkun^ 
dige  werken    eo  andere  Iborcge^ijke  zaken  aangaat,  en 
^uiks'op  de  billtjkde  en  met  het  beking  der    Pruts(»rctaQ. 
^  Nederiandfctae  Scaieti'  meen  oyereenkostuge.  WV2$» 


JAARBOEK  VAN   i«i5«  io5 

|le  teptlilK  ihrekt  sich  uit  cöt  de  ^emftbeidiscen  lo  Anikdoi 
de  dillrictón  vao  KeiMrswtard  ,  Lobiczeo ,  eo  bet  ge  ^[\^^ ^ 
keelt  grondgebM  coc  a«n  Zekerdom.  hetwee* 

De  enklaveringen  Hotfen,  Mtlbnrg,  de  Lymers,  nret  |,er  Coo»' 
de  fittd  Sevenaar,  en    de  heerlijkheid  Weet  zollen  eeagres^ 
gedeelte  van  het  Ronfngryk  der  Nederlanden  uitmaken^ 
éoende  Z.  Pr«  M«  scjb  voor  zich ,  tls  voor  zQtfe  ntko^  ^ 
aeHngen  en  opYofgen,  ten  eeuwigen  dage  tfRand  van 
dezehrtiit  <        '        ' 

r 

Groüthertpgdom  LuxhHhurg. 
•      .  .  • 

67.  Het  gedeelte  van  het  voormaflg  Hertogdom 
Luxemburg,  begrepen  In  de  grenzen  bij  het  volgend 
artikel  bepaald,  wordt  insgelQks  aan  detf  Souvereinen 
Vorst  der  Vereenigde  Nederlanden,  aU  nu  Koning  der 
Nederlanden,  afgeftaan,  om  voor  alt^d  door  hem  en 
a0ne  opvolgera  tn  vollen  eigendom  en  opperhreerfehap^  < 
py  bezeten  te  worden»  Oe  Souverein  der  Nederlanden 
aal  b|j  zi)ne  tltela  dien  van  Groothertog  van  Luxemburg 
voegen ;  un  2.  Mr  wordt  nogtans  de  magt  overgela*»  ' 
een,  om  wat  de  erfopvolging  van  dat  Groot-Hertog- 
dom uttgaat ,  hieromtrent  zoodanige  famHie*belbhikkin« 
gen  tnsibhen  de  Prinf^n  zQue  Zonen  te  maken,  als 
Hoogatdezelve  voor  z^n  r^k,  en  z^ne  vadermke  voor*^ 
aemeni ,  nuttig  en  noodfg  oordeelen  zal. 

Daar  het  Groothertogdom  Luxemburg  tot  fchavergoe*» 
ding  ftrekc  voor  de  Vorftendomteen  Naaftu-DHIenbnrg  4 
Siegen,  Hadamar  en  Dletz,  zal  hetzelve  één  der  Sta^ 
ten  van  het  Dultsch  verbond  zQu ,  ëti  de  Vorat,  Koning 
der  Nederlanden ,  zal  als  Groothertog  van  Lvxemburg 
deel  aan  het  Dultsch  Verbond  'nemen,  en  alle  de  pri# 
vilegiên  en  voorregten  un  hetzerve  Terbondeo,  even 
als  andere  Dultfirhe  Vorften,  genieten» 

De  AkI  Lozeaifaurg  zal,  uit  een  militair  puae  be- 
fehoowd,  als  eene  vesting  aan  'net  Dultsch  Verbond 
behoorende  aaogemerki  worden.  Aan.  den  Groothertog 
worde  echter  het  regt  toegekend,  om  den  Gouveméue 
en  den  militairen  Kommandant  dier  vesting  te  benoe- 
men, behondens  de  goedkeuring  van  dé  uitvoerende 
msi^c  van  het  Verbond,  en  onder  alle  zulke  andere  be^ 
palingen,  welke,  btf  de  aanftaande  llaatsregeling  vai^ 
|emeM  verbond,  noodjg  zuilen  geoordeeld  worden. 

<?5  .        . 


H9« 


JAARBOEK  TAN  1815^ 


te  yan  bet 


-y 


t  ■ 

-    '  •  •  .  ,  i  •  • 

6$.  Het  GroothQFi9gfk>in  I»iixeinbi(r?  nl  fioieofe« 
lield  zijn  vit:  N»  gfOB4i%ebied«  gelegen  ctuftheo  hec  fto- 
nhigfifk  der  Nederianden,  zoo  als  hetzelve  b]{  ait,  66 
vernield ..  i$^  'Pr«iik«yir«  de  Moezel  tor  tto  bee  ponCjB 
wür  id  Snre  in  die  rivier  valt,  den  loop  der  Surc  toe 
aaiv  bare  vereeóiging  omc  de  Oor,  en  den  loop  ^aa 
deze  laatfte  rivier  tot  aan  de  grenzen  van  hec.viioünt- 
lig  Fransch  Kanton  Saint- Vitfa,  betwellc  niet  aan  hec 
Groothertogdom  Luxemborg,  beboortn  zal. 

Sékikkingen  Büffèke^Jk  iet  GrêcpAérttgdom  êimUtat. 

6p.  Z»  M.  de  Koning  der  Nederlanden  en  Groocr 
henog  i^«a  Lozembnrg  zal,  ten  eeuwigen  ^da|^  voö^ 
Bich  en  zlfne  opvolgecst  de  volle  en  gebeele  Sonverei* 
olceft  van  dat  gedeelte  van  het  Hertogdom  Bouillon , 
dac  bij  bet  traktaat  van  Parijs  aan  Frankrjfk  niet  ia  af- 
ge(la«i,  bezitten  •  en  in  deze  betrekking  zal  hetzelve 
met  het  Groothertogdom  vereenigd  worden. 

Daar  er  gefchillen  over  het  gemelde  Hertogdom 
Bouillon  onifiaan  z^n,  tal  die  geen  der  medediogert, 
wiens  regten  op /de  wijze  hier  onder  bepMid»  wetti^^ 
iJUk  erkend  zullen  worden^  het  gemelde '^eel  van  hec 
Hertogdom  in  aüen  eigendom  bezitten , '«zoo  als  hetzelve 
door  den  laacften  Hertog  .bezeten  is,  eo  zulks  onder 
de  Souverelniteit  van  Z.  M*  den  Koning  der  Neder* 
landen.  Groothertog  van  Luxembnig. 

'liete  befliifing  lal  onherroepelijk  bij  arbitraal  vonnto 
eftg«f))raken  rworden;-  fcheidsmannen  zullen  te  dien 
efnde  benoemd  worden  door  ieder  der  beide  mededin- 
gtrs,  ee  de  andere,  ten  getalle  van  drie,  door  de  Ho« 
ven  van  Oostenr^k,  Pmislbn  en  Sardinië.  ZU  zulleii 
re  Aken  byienkomen  zoodrt  de  ftaac  van  oorlog  en 
de 'omftandigbeden  tulka  zaHen  toelaten,  en  hunne  be» 
oord^eling  zar  binnen  zes  maanden ,  te  lékenen  van  hai« 
ne  b^eenkomst»  moeten  afgedaan  zJt|n. 

Z.  M.  de  Koning  der  Nederlanden,  Groothertog  van 
Luzembtirg  zal,  in  dien  tusibhentijd,  het  eigendom  van 
het  gemeld  gedeelte  van  hec  Hertogdom  Bouillon  io 
bewaring  nemen ,  om  het  terug  te  geven ,  ee  gelijk  mee 
de  inkomden  van  dit  tusfcbenbeftqpr  aan  dien  der  me*. 
dedingers,  ten  voordeele  van  welken  de  arbitrale  beDis** 
fiog  zal  nitgeft>roken  zijn;  gemelde  Z.  M.  zal  hem  voor 
het  verlies  der  inkomAen»  herkomende  van  de  regcee 


Jf  ARJIOE^K  VA»  .flffé  mr 


,te  S^mixtf^cft»  fclMdelopt  fldltt»  ofef  .oqdtr  eeoeAnSMw 
\fSfSwe'  fchlkking.    £0,  iodieii  «ao  Frini  Karei  vsm  Ro^  nicdeac- 
A^  deze  ceniggive  gé^hieden  moet ,  xaMea  tjeze  goe-  !j^vui  ii« 
'deren  in  ztfne  btódeii,  aan  de  wet  van  erfopvc^gipg^die^^^ 
.jpn  tiiel  uitnurtt,  pnder worpen  zflu.  ^ 

;   ,4St0nd  4er  teziuingên  yan  hi  Huêi  vstf  Na^fim* 
1.    .  Ornnje  in  Duitfchloj^ , 

.  yo.  2.  M,  de  .Kofibv  .4er  Nederlapdep  <iec  iccn 
teawige  dage  af^  voor  zjch  en  z^ne  afllaninieUngeii  en 
opvolgers»  ten  voördéeTe  van  ZT  M*  den  Koning  van 
IVaMën»  van  de  «Sciovc^iseh  "beêllttiogeii »   wéike  >b.ec  > 

BQia  van  Ora«|e  Nufiw  In  Ottitqcblatid  beaat»  naaMi^k 
y%n  4e  V&rAendbmmen »   DjUenbnrg,  Dieiz,  Siegtn  ea  , 
l^^amar,  daaronder  begrepen  de  heei;9vlkbeld  van  Bei^ 
QeUi,  .qi^zoodanig  .als  deze  b^ziuingeö  onder  de  jMMe 
lIJM^èii  van  bet  Hnis  vap  Nasfau,  door  bet  traktMt  v^ 
H  jüm  19 '4  in  *sGravènbage  gefloten,  bi^paaldelljk  ge- 
regeld aQn;  Z.  M.  siet  insgel^ks  van  het  Vofftendom 
fulda  af,   en  van  de  andeie  districten ' én  knden,  4ie 
ken  verzekerd  Mren  b|f  hei  twaalm  artikel  van  het. 
VwAireces  der  bnitengewoone  ROksdepoiatle  van  deft' 
^ften  Fdur.  iSoB* 

.  7l«  Het  regt  9^  de  orde  van  fucoesfie  tuifcihai  de 
heide  ukijLen  van .  het  ünis  yan  Oranje-Masfao,  door  da 
acte  van  1783»  genaamd  {^asiknlfcber.  Srbfvceln,  be- 
paaldt  wordt  behouden ,  en  van  de  vier  yorftendommen. 
van  Oranie*Nas(ku  qp  bet  OroQthenogdOtt  van  Lnzem- 
borg  overgedragen. 

tasten^  en  virfHgtinfm  y^ê&nffn  joan^  êf  fjtin  Frankrijk 

affifihei^ifr  ProHnciifh  .  ^ 

7!2,  Z.  N|.  de  KanUig  der  N^derlaaden  onder  dea- 
i^ff  héerfbhappi^  de  landen  In  de  artikelen  66  4^  6ti 
aangewezen  vere<9ttigende,  "treedt  jn  at  da  r^gten,  eni 
oèemt  op  zich  al  de  tasten  en  al  de  yerpligtingen  bl} 
bj0C  Vredes  traktaat  te  Parffs  dén  90  Mei  1814  gefloten» 
betrekkallik  de  van  TlnnkrijJt  afgtftbeideae  FfovlQci€.« 


>  I 


io8         'JUrARBOEk  TA-w  1815. 

\  Arte  'r49  iere^igin^der  Beiglfihe  PrêHfècttn.  . 

^.  Z'  M.  de  RoDing  der  Nederltndeti »  onder  dag* 
teetetiitig  van  den  ai  den  Juiy  1B14,  erkend  en  be- 
krtcbcigd  hebbende,  als  grondregels  van  de  vereenigfn^ 
der  fielgiO^he  Provindén  met  de  Vereenigde  Provinciën, 
de  )icbc  artikelen ,  vervat  in  het  flnk  aan  het  tegenwoor^ 
dïg  traktaat  gehecht,  znllen  gezegde  artikelen  dezeifde 
kracht  en  waarde  hebben ,  óf  zQ  woordel^k ,  in  de  te- 
genwoordige traafkctle  géfofbreerd  waren. 


Eerde         De  eerde  zorgeo.  vao  Z.  hL  waren  de  voor* 
vl^n^dên    sieniogen   in   hetgeen  de  vereeiiigiog  der  xtridel^ 
Kooii^.    ke   eo  noordelijke  gewesten  töt  één  Koniogrgk^ 
en  in   hetgeen  de  mogelijke  verdediging  van  het* 
zefve  tegen  eenèn  aanvat  van  dèn   herftelden  Na^^ 
poUon^  of  de  eendragtige   medewerking  met  ge* 
heel   Europa  tegen. zijne   nieuwe,  verheffing  drin- 
gend vorderde. 
EcM  dab-     Pen  aaffen  Maart  verklaarde  Z.  M« ,  het  ne«< 
^^^vefWg^Q^g   l^oofddttk  der  grondwet  ifan  UjYpegfelcn^ 
^^'^.  y^r^iM/ifr j/1^^13  en  ui$leggingcn  geasieo,  den  Raad 
Occenuü    van   Staten  gehoord  en  met  gemeen  overleg  vaa 
m^^    de  Stafen>Generaal  dezer  landen,  goedgevonden 
over  de     ^n  verdaan  te  hebben ,  d^t  het  noodzakelijk  was 
gcanpii-   de    grondwet  van  den  Staat  te  veranderen  en  te^ 
ffmidwet  «^P'ïeren>  ,  moetende    de  .  woorden    Souper cïnel 
tebeflni*  Fotst  en  Erffrins  in  alle  ^artikelen»  in  welke  de- 
»■•         zelve  voorkwamen,  vervangen   worden  door  die 
van  Koning  en  van  Prins  yan  Oranje^  en  in  de 
optelling  der  Provinciën  en  Landfcbappen  zooda- 
nige bijvoeging  gefchieden^  als  noodig  was,  oo»^ 
het  Nederlandfcbe  Volk  volledig  te  omfchrijven, 
behalve  al  zulke  'andere  modificatiën ,  als  ten  ge* 
volge  der  aanvaarding  van  de  Koninklijke  waar* 
digheid  en  bet  (lellen   der  Belgifche  Provinciën 
onder  Hoogstdeszelfs  Souverein  gezag,  ten  einde 
met  en  benevens  de  Veréénigde.  Nederlanden  één 
en  hetzelfde  Koningrijk  uit  te  maken ,  dienftig  en 
oirbaar  zouden  gerekend  worden.    Weshalve  de 
Staten   der  Provinciën  of  Landfchappen  werden 
ttitgenóodigd ,   om  voor  dea  iften  Julij  van  dii 


jAAtlBOEJt  VAir  1815;  109 

|aar  rell)ect;ve1pk  aan  de  ffcwxine  Leden  tregena 
hunne  ^P.rovJhcie  of  Lüédlcbap  ter  vergadering  "'' 
van'  tTun  Edele 'Mogende  zitting  hebbende,  een 
ielijk  getal  buitepgeWone  ^eden  toe  te  voegen, 
ten  eiude  de  Siiten-Ge^eraal ,  alzoo'  in  dubbel* 
tien  getale ,.  biïlnen  *&  G/kvenhage  ,  op  élnert,\na* 
'(der  te  bepalen  tijd,  bijeen^ekotiien,'met  Z.  ^1. 
over  de  oj>  nieuw  gewijzigde  én  geatnplieerde 
groiidwet ,  die  bun  van  wege  Z.  M«  zou  worden  - 
Aangeboden»  in  de  hun  toekomende  betrekking  te 
mdplegcn. 

Z.  M,  höé  ^et  höe  HeVef    de    beloften  ^'l^rt'-^^""^ 
/de  vervullen,  de&v^óge  bij  de  aanvaarditfg  van  hetviOe  vu 
Koninkliik  ^ezag  aan  de  natte  gedaiin ,  en  alzoó  de  OnmA» 
let  gelukkig, oögènblik  verhaasten ,  wiafop  Hoogsti  ^•**     * 
dezelve,  öiïiringd  Van  haf  e  wettige  vertegen  woor* 
digers,  de  tóaatregèlën  zou  kunnen  beramen,  die 
^e  vëreeniglng  vail'  dt    noordelijke  en   zuideipe  '^ 
X^roviliciSn   zouden    vóltooijen  en  den  voorfpoed 
van  dén  niéuWeti   Staat  met  de  i^rijhéid  van  des* 
jselfs  inwonetis  bevestigen ,  befloot   op  ifen  !2s(leit 
der  volgende  maand  April  te  benoemen  eette-fpe* 
clale  Commtsfie,  befUande  uit  de  Heeren  G.  JT. 
yan  Hogcndotp  ,  Prefident ,   Graaf  ^ah  Atrfthot  ^ 
Alberda  vah  Btocmersma ,  ff.  ff^.  ^ah  Aiha ,  d9 
X^oninck^  Dotrtnge^  Ferd.  DüboiSy^an  der  Dujn 
van    Biaasdam^  C.  T.  Blout^    Gtndeéicti^   Hol^ 
^oet ,  Lamp  fins  ,   Lcclere\  van  Linden  vah  H90*         \ 
yetakcn ,    C,    È.   van  Maanen^  Ohiaf  Cefar  dé 
jMean ,  Graaf  de  Mèrode  fFestcrloó\  J.  H.  Mol* 
ifrus  ^  W.  Que^feh^  Kaeffatt  \;  Grave  de  Thien^ 
nes  de  Lombite ,   van  Tuil  ^ah  Siroï)skerken'  vaé 
'JZuyUn^    en  tot  haren   Secretaris  de*  Heer  ^.  Di 
Mejer;  met  voorbehouding  om  het-  getdl  der  I^e* 
]!^én  Van   deze  dommisfle  te  verttterderen ,  naaY  ' 

ï^etang  de  dadelijke  bezitting  der  aan  het  RQk 
toegewezen  hnden,  of  andere  "beweegtedenen, 
jRan  Z.  M»  zonden  voorkomen  ^  zulks  te  vorde« 
ren.  —  Aan  deze  Commisfie  Werden  ter  hand 
gëftéld!  i)  de  acht  arttkelen,  Behelzende  dt  be^ 
palingen,  welke;  volgens  het  protocöt  door  de 
Flenipotentiarisfen  der  booge  Bondgenooten ,  op 


it6  JAARftOEfi:  VAff  iSiaTi 

Citainiia*  deo  loflen  Juiig  1SC4  te  Éóndétï  dndértee\e'fi'(f  ^ 
jBtotre*  en  op  den  loden  Julg  daaraan  volgende  ddor  35. 
de  Grond.  M.  geaccepteerd,  bij  de  xaibenVoeSflg  vao  hel 
wtu  voormalig  België  eb  vtn  de  Vereenigde  Nédet« 
.landen  m  acbc  moesten  worden  genomen^  s) 
Het  prorocol  Van  het  Congres  van  Weenen  $ 
Waaruit  de  grenisén  en  omvang  der  aan  Zn  MS4 
gezag  onderworpefi  Landen  ten  volle  bleken ;  wél 
verftaande',  dat  het  Groothertogdom  Lutembufgi 
nlettegendaandé'  de  afzonderlijke  bétrekkingeit  ^ 
Welke  Z^  M.  wegens  hetzelve  met  DuitschLand 
mogt  te  onderhouden  hebbén»  wat  de  vertég^il* 
woordiging  en  verdere  wettélijli:é  irifieljingeir  be^ 
trof,  als  een  integrerend  deei  Van  den  Staat 'fa 
befcbouwen  was )  gji  de  wet  zelve  van  den  a^fted 
Maart  Iiiel-  boven  vermeld.  —  De  laSt  der  Com. 
tnisfie  was^  te  overwegen  ^  welke  verafideringeil 
tioodzakelijk  of  dienftig  zouden  ztjh^  Om,  naa^ 
aanleiding  der  evengemelde  Xlukkén  en  van  het» 
gene  de  ondervinding  des  afg^loopen  jaarè  tfeleerè 
bad,  de  grondwet  voor  de  yereenigde  Nederlaü* 
den  overeenkomftig  te  ibake;n  ihet  den  nietiii^eé 
toelUnd  der  zaken  en  heilzaam  >por  alle  gedeelk 
ten  des  Konlngfijks  in  deszelf((  tegenwoordige 
iiiigeftrektheidj  «-^  voorts  te  formeren  een  gaaf 
pntwerp  der  Gfcfndwet,  zoo  als  die^  ten  gevol^ 
ge  van  .  hare  voorfchfevéife  beraadflagingen  tti 
naat  haar  oordeel,  zoude  behooren  te  wordeti 
Vastgefteld  en 'ingevoerd;  —  eindelp,  bij  dè 
aanbieding  van  dat  ontwerp  tevens  te  dienen  vafl 
cónflderatiën  en  advies  over  de  wijze  ^  Waarotf 
dat  verbond  tusichen  de  natie  en  2»  M.  zouL 
inoetett  bekrachtigd  'worden  en  van  .weerS2(i|dea 
beSedigd,  en  over  alle  verdere  maatregelen^  wtU 
ke  de  invoering  der  nieuwe  Crrohdwet  behborded 
vooraf  te  gaan  en  te  vergezellen/  De  CoafmisOè 

Ïott  in  *s  Gravenhage  vergaderen ,  en  hare  bijeen* 
omsc  houden  op  den  iftea.Mei  in  een  Voor 'haaf 
gereed  gemaakt  lokaal;  zoo  als  dit  dan  ook  da^ 
del^k  plaats  had ,  alhoewel  alle  hare  Leden  aoi 
niet  tegenwoocdtg  waren,  doen  dé  weinige  no| 
afwezige  onfet?r^d  terwacbc  werden#  ^ 


jAARèDEK  VAH  i8r5é'  lil 

Intosfchen  was  de    Köriln j;  den  27(ten  Mftart  pt  Ro* 
fceds  van  *sÖravcnhage  naar  Brusfél  vertrokken y  ningva* 
hoogst  te  vredcn  over  de  bigken  van  liefde ,  ver*  SwaST* 
kiiochtheld    en  trou^  in  dé  jongde  dage^  gege* ' 
ven,    ]Prins  Fredtrik  vergezelde  zijnen  fioörliich* 
tigen    Vader  en    was  ten   zelfdeö    dagP' getuige  Rerbewjf- 
Van  de  onbefchrljfelijke  eerbewijzingen.,   waarmé^  ^^25?  *• 
de.de  Monarch  te  Dordrecht  óntvarrgfe.n  werd;— ^ recbu 
Op  den  aSden  ^sniofgens  te  'elf  uren  kwam  Zi 
Mf  Ve.  Antwerpen  in  het,  voor  Hoogstdenzelven  ^^^^^^ 
gferee(l  gemaakt,  paleis  op  het  pfeln  de  Meir ,  en  wergny  * 
werd«  zich  op  het  balkon  vertoonende ,  met  aan* 
houdend  gejuicli  begroet.    De  Koliing  beg;kf  zich 
Daar,  de    Hoofdkerk,   alwaar  elk  2ich  vera:eketd 
hielde  d;iit  ^ijti  Godédienflig  hart  beden  ten  ht* 
iBel  zond  voor  het  heil  zijnes  volks/  Des  avonds 
woonde  de  Koning  den  Schouwburg. "bij,   alwaar 
^ec    leyc  Willem  /,   kye   onze  beminde  Koning 
ifi   zaal   'deed    daveren.    Het  lied  oü  peut  on  itrn 
mièux  9  qu^au  fein  de  fa  famitte ,  dpor  her  or» 
chest   aangeheven,  verwekte  eene  niéuwe  geest* 
drift,  welke  op'  bet   afwisfelénd  Wilhelmus  vak 
Nasjiiuwen  ten  top^  Ileeg.    Eene  algèmeene  Ver^ 
lichting  befloot   dezea  dag,  zoo  als  men  er  gee- 
nèn   had  gezien   federt    de    regering  van  Maria 
Thèrè/ia.  P  ^ 

Op  den  sodèn  Maart  dés  morgens  om  elf  uren  De  Xo> 
vertrok  de  Köninjj ,  nu  tevens  door  de  Kqnin|;iti  glJiSa 
vergezeld,  met  Prins  Frederik  naar.BrusfeU  Een  teBn& 
jiel^er  lenteweder  begunftigde  de  ireize  en  maakte  ingihuiJ» 
de  welige  landsdauw  van    Braband    hoogst  be- 
koorlijk.   In  Berchem,  Coniich,  Vaelfaem  en  in 
dC  kliinfte  dorpen  zelfs,  waren  éetepoorten  op- 
ierigt    en   de    huizen    verfeerd.  j  J^^chelen  bood 
ïline   welkomstgroet   en  hulde  dbor.  $ene  61rijke 
fchaar  van  jongelingen  in  montérrn^  éfi:  onder  eea 
Cr'anjevaand^  verzameld.    Aafl  de  lirug  van  La- 
ken (londen  ftaatfjekoetfen  geree^,*  De.  Prins  vatt 
Oran}^^  door  eenéri  talrlïken  Staf  vjip*  NèdeVla'nd-  r 

fche  .  en  Eneelfche  OflBctefen  vefgezë(d  otittno^ 
tede  alhier  HH.-  MM,,  en  onthreld'^zlcih  gedrf* 
lende  den  optogt  aan  het  portier  der  koets,  in 


/ 


iii  JAAtlBOBtt  van  i8t^« 

beKfinthf  welke  HH.  MM.  waren  pver^egato*  De  Brusfef- 

J^'^^"*"*  fche  eerewachty'de  karabintersi  de  cbevau-legerf 
Brusfèi  tn  de  mare-chausrée  wedijYcrden  in  rcHoónè  eii 
iflgehuidi  krijg^aFtige  houding  en  uitrusting  ^  ed  de  tal« 
ri)khei4  der  welgewapéode »  maar.  nog  niet  in  uni^ 
form  g#leede»  fchutterg  droeg  'fiet  hïjzattdef 
welgevaltkn  vta  deti  Koning  weg.  Volgenit  ceil 
oud  gebruik 9  door  den  tijd  geheiligd^  maar  ttiet 
tlle  de  privilegiën  der  (lad  Ufusrel  voor  lan^ 
verdwenen ,  kwamen  de  overliedei  der  verfcKil* 
*  '  lende  Gilden,  in  bet  zWart  gekleed  en  bfandeAdtf 
flamböuv^en  dragende ,  de  Souyérdnen  te  gemoer^ 
en  omringden  derselver  rijtuie.  -^  Bene  piegtlg* 
heid,  5velke  men  voormaals  oefchouwde  ils  eett 
regt  en  als.  het  teeken  des  Verbonds  tifsfcfhen  deri 
flouverein  eh  het  Volk#  —  Terwijl  Voorts  de  fe* 
gering  9  aali  den  ingang  der  (lad  onder  eenen  2e> 
gèboog  de  fleucéls  aan  2.  M.  aanbood ,  deden  dé 
kaailooperé,  in  de  hun  eigene  kleeding,  met  v^it* 
te  2tjden  kduren  en  witte  Tchoenefi  löet  ofanjé* 
linten  verfièrd,  het  regt  gelden,  dat  zQ  Tedei't 
vele  eeuwen  bij  bet  inhalen  en  huldigen  nè 
,^sLahds  Soüyereinen  badden  geoefend ;  zg'f))!!!- 
den  dé  paarden  van  het  Koriinkigk  Njrufg  ttf 
trokken*  hetzelve  tot  aati  het  Paleis  voorr.  .  Om* 
ftreeks  half  zeven  uren  aldaar  aangekomen  •  Ver'»> 
toonden  ;sirh  MH  MM.  dadelijk  op  het  balkoW; 
6m  het  volk  té  begroetefi  èn  de  aftrekkende 
'  korpfen    in  oogenfchoüw  té  nemen ,  terwijl  dezeft 

telkens  om.  ftrgd  de  aigemeehe  vreiïgdé«kpcet  hei'- 
baalden.  Later  wedergalmde  de  Schouwburg  doot 
het  gejuich  oVér  de  tegenwoordigheid  van  e'enetk 
tVedei^latidfcben '  Koning.  Dé  künstverlfc'hting  ; 
vóotai  aan  dé  hotels  yin  justitie  en  flnancie  i/ft* 
muntende,  hield  de  tallooié  metiigte  laat  in  deh 
Macht  bijeen ,  tonder  dat  eehige  ODgetegeUtheiA 
of  ongeluk  de  ailgemeéhe  Vreugde  (loodde  of  Ver*", 
.bittefdc.  •  .        ; 

Ded  valgéfjden  roorgéii  bood  de  (tedeliike  tlf-- 
gerinj  den  eérewijn  aan  HH.  MM.  De  Koning 
legaf  zich  vervolgeA»  in  de  gelederob  der  voö'r 

....  ••  '  trt 


Jaarboek  ^ah  tsts*        ttt 

het  paleis  gefchaard  ftaande  fcbtntery  ^  en  werd  t,  vttuttnf 

{edurende  derzelver  wap^pfcbouW)  met  een  ï^'- J'^L^*^*'''** 
ens  hernieuwd  gejgicb.bwoet.  —  De  Staf  dergJ^JJ^  ; 
fchutterii  met  den  Gtave.  Cornet  de  Gre$s  aan 
bet  hoofd  mogt  dea  iften  April  zijne  opwachting 
ten  Hove  maken«  De  Kojiing»  sich  ^  een  ge« 
fprek  met  den  Graaf  inlatende  f  toonde  bet  leven» 
digst  belang  in  haar  beftaao^  waaraan. Brusfel  de 
rust  verfchuldigd  was,  welke  het  onafgAbrokea 
had  genoten  in  de  noodlottige  oniftajidigbeden^ 
waarin  bet  zich  op  ;verr4:hi))ende  tijdftippen  had 
bevonden,  wordende  dcrze^yer  vaderlandsliefde, 
door  Hoogacden^elver)^  ten  blijkt  eeoer  beftendi^ 
ge  erkentenis,  met  eenc  medaille  voof  ieder  der 
k)}en  vereerd»      .  r^  hb» 

Ten    ^elfden  .dage   was^.^ir.  cirkel  ten   Hove ,  J-J^Tyg^ 
waarbij   zich   de    dames    uit    Broaiel  prachtiger ,  Ktmer- 
dan  imier,  verro^oden. -Zijne  Majesteit  benoem-,^^^*'**^ 
de  31  Kamerheeren  uit.dé 'aanzieneliikfte  faroiliëa|,etTaiI?&, 
der  ftad.    Insgelyks  verden   verfebeidene  Damea 
van  bet  Paleis   benoemd* 

.  Den  volgenden  sden  April,  2ijdde  Zondag,  be«    ^ 
gaf   zich   Z;  M.  naar  de  Kerk  der  Hervormden  9 
geëscoxteerd  door  een   detachement  der  keurkom* 
pagnie    te  paard.    Daartia  verleende   Z.   M.  eeit 
plegtig-  gehoior  aan  de   Oilïcieren  der  keurkompag*^ 
njeii    te   voet .  en  ie  paard ,   benevens  die  van  de 
fchiiitter$é  Deaatronds  Meldde  Koningin  een  cirkel^ 
waarbg  deaanzienelijklte  liedon  der  (laïd  toegelaten^ 
en  mee  de  kenmerkende  minzaamheid  en  bevallig* 
beid    van   H^re  Majesteit  ontvangen  werden.  ««^ 
Op^scn   dag   hadden  HH.  MM    het  paleis  vatt 
Laken  bezochte  Daar  de  Nieuwe  Poort  voor  hel 
publiek    geopend    was^    had    zich  eetie  taliooztf 
menigte  voetgangers  eu  Heeren  te .  paard ,  en  eene 
^oote    hoeveelheid,  prachtige  rijtuigen ^    naar  de 
Groene  Laan  begeven,   om  er  de  tegenwoordig-^ 
beid  der  K9ninkllike  Familie  te  genieten.  Hoogst*  ^/,5iL* 
dezelve  zich  van  daar  naar  den  Schouwburg  he  Fa'inii/ 
geven  hebbende,  werd  er  meteene,  alle  uitdrukking  in  den 
te  boven  gaande,  géestdrtft  ontvangep.    TusfcheA^^^^^f' 
de   (lukken    werden    er  coupletten  gezongen  op 
J.-B.  vaiWiSis.  ifte  Stuk.  H 


I  114  JAAR.BOEK  van  1815* 

vamriH  deo  Koning,  de  Kt>ningfB  en  den  Prlne  vtn 
JtS»  vtoOranfei  dac  op  den  Prios  werd  tot  drie  maal  op 
oraig«.  nleuw  gevraagd  en  herhaald^  daar  detiéifa  eertte 
wapenfeiten  onder  den  grooctten  Veldheer  van 
desen  t^d  iii  Spanje  terrigt  in  bem  den  Held 
▼oorfpeldA,  die  eerlvng  den  krggaroem  rmk  Ne* 
dertand  in  lutsmr  sou  berftrflen. 
reetcdoor  Sedert  ottheugelgke  tyden  wae*  er  aan  Sooverei* 
^^^  HM»  die  België  regeerden ,  geen  feest  gegevea 
gqlêvMi.  soo  laiatergk^  als  dat  van  de  ftad  Rriisrel  aan 
Hunne  Majefteiten  in  den  avond  van  den  sden 
April.  In  den  vooravond  reedt  krielde  de  markt 
van  eene  ontelbare  menigte  aanfchouwera ,  éi» 
met  bet  niterfte  ongeduld  de  komat  der  Souvo» 
reinen  verbeidde.  Zij  kwamen  ten  balf  negts 
aan  het  Stadbuia  onder  de  loejnidiiog  van  eene 
onberekenbare  menrgce^  die  door  het  geroep:  /^mi 
ék  Koning  en  Koningin t  d^  lucht  deed  weérgal* 
men.  Verrcbeiden  huiaen  langs  den  weg  naar 
het  Srtdhuia  waren  geïllumineerd,  maar  aüe  de 
geveU  aan  de  groote  markt  waren  geheel  ver* 
ficht,  en  het  Stadhuis  boven  alten  in  den  allef» 
prachtigften  fmaak.  Het  Genootfcbap  La  Lojatm 
té  muntende  mede  door  grooten  luister  uit.  Oo^ 
der  de  aanaienelilke  Perfonen»  bij  bet  Peest  fjtm 
noodigd,  bevonden  sicb  M&nfhur^  Graaf  van 
j/rtois^  broeder  van  Loiêftrfk  XVIII^  de  Prins 
▼an  Conéé^  de  Hertog  van  JVtlHngton  en  de 
Luitenant*Generaal  Hill^  zgn  roemgenoot  in  de 
veldtogten  van  Portugal,  Spanje  en  bet  tuide» 
van  Frankrijk ;  terwijl  Rusfirche  ^  PruisSfcbe  en 
Engeirche  Generaals  ,  de  Opperofficieren  va^  het 
Huis  des  Konirigs  van  Frankrijk,  Hollanders ^ 
Belgen,  in  groot  uniform 9  en  onderoffieieren-der 
keiirkompagniên  van  de  fchuttèrij  van  Brnsfel 
daarbQ  een ,  soo  fchilderaebttg  als  af wisfelend,  ge« 
%\%i  opleverden-  Nadat  eene  canare  met  vol  or« 
chest  door  de  voomaarafle  toonkunfffenaars  was 
uitgevoerd,  doorliep  de  Koning  den  kring  der  Hee- 
ren,  de  Koningin  dien  der  Dames,  met  eene 
minsaambeid,  die  door  allen,  wien  bft  geluk 
eener  b^zondere  toefpraak  kott  wedervaren  9  aeiy 


jAAitftOËk  i^AM  iitjf^         it^ 


^tMtt.Wcrd.  it«fchiU    Ben  yöortreffelijkè  mtUïfi 
la  (fesiil  4et  Staten,  nu  de  Troonsaal  gendenKl^ 
befloot   de»  avond»  waaraan  'het  aandenken  een 
tijdperk  in  Bruafeto  gerchiedboekeii  dagteekéat.*-*  . 
Den  volgenden'  d4kg  werd  op  de  binnenplaata  van  Mai&tBi 
bet   Scédhuia  eene   uUdeeling  van  eecateren   ^^nP^^Lr-j 
irmen  gedain  én  Voor  dezelv^n  acht  okshooUeli  dn  vdêl 
w^ti  ukgercbonken* 

Gedurende  bet  verblijf  Van  Z.  M,  tè  ftruafel 
iiaddea  de  belaliglri)kfte  toebereidrelen  i^Uata  toe 
De'grt>ote  gebe^rtehia^en^  die  in  de  maand  JunQ 
Voor  geheel'  Europa,  zoo  wel,  alft  véor  het  Ryk 
'kier  Nederlanden^  befliitfeiid  waren.  Ten  einde  iil. 
dérselver  verbaal  niet  te  wK)rdeti  ifgebtokéa^  •  - 
Sttllen  wy  (Benige  byzoaderhedén  Van  dat  verbl^ 
èebte^vol^M  .vermelden* 

Den  t6den  April  waniieet  de  Koning  ^  na  bet  ^^^^ 
eiftdigfén-vid  den  Godadienat^  ter  kerke  iritgiilg ,  ^^  i;  ^ 
Wierp  lieh  eene  viróuw  aan  zijne  voeiett  met  aan^  M.  kMk^ 
bod    van  een  flneekrchnft.    Z;  M.  rigtede  hair^^^^ 
tpóedigv'.opi  toonde  dooir  gebatr,  dit  men  Hem 
teet  mceÉ  Vertioüwcn  moedt  naderen ,  en  n^m  bet  ' 
gefcbrift   minzimm    aan»    Tranen,  van   denkbaar 
gevoel  waren  htat  antwoord,  «ü»-^  Dee  namiddagé 
tledeti  HH.  MM.  eeii  tdur  naar  de  Groene  t»atn4 
tle  Rotting  en  de  Prins  vin  Oranje  te  paird,  dé 
koningitl  in   een  open  r^tüig:  eene,  Élle  bercbrQ* 
Ving   overtreffende  geestdrift^  was  de  vergelding 
der  Vorftelijke  inenacb^etd. 
bert   ftsften  Vertrok  2.  Mi  itaar  Nivtellcs ,  al*  2.  Mj 


het  generaal  kwartier  van  het  refervedewr  ^^.^' ^*' 
Onder    het    bevel   Van  Ihrina  fredètik   geVest^jd  Qrhonw  tt 
WflS,  en  keerde  9  na  gehouden  wapenfchOttwVvan  i^^^eues^ 
daar  den  volgenden  dag  terbg. 

*    De  t^ineesren  tbna^ietek  vaii  Orah|e  en  itvm^  ^^^  ^ 
ivlik  kwamen  .  den  löütu  Mei  orp  tet  tCaSrert  Tan  sen^reest 
Liiken,  van  waar  zij  den  4den.  junq  inden  Haag  ^^ B'*^'*^^ 
terng  keerden. .  Het  jiargetlide  der  i'ozen  trae  in 
^ien   tijd  met  de  aldiar  geWóne  feeiiren  gevierd* 
feene  der  eerde  en   phicbtigst  blad^ende  hloemeït 
van  die  Toott ,    Wier    pbrperacbtige    karmoi^it* 
Vkur  door  ttomi  gouden  i^s  *opgekiiMr4  4  éê 

ti  a       . 


iió  JAARftOEK  Van  1815» 

verwondering  der  liefliebbers  algemeen  W€fwt\tt^ 
«    werd,  roet  algemeene  coejüidiing,  de  Koningin  Her 
Nederlanden  genoemd.  —  Twee  dagen  hiter  keer» 
H  M  de  ^^  H.  M.  ^de    Koningin   weder    op   het   fluU  in 
Koningin  bet    Boscli*     Hoogstdezelve    was    te    Antwerpen 
teAocwer-  onder  taUljke  laliros  uit  het  gefchot  en  het  gelui 
1^*     •   van  alle  de  klokken  ontvangen,  aijnde  'te  gemoet 
gegaan  door  den  Maire  en  het  Municipaal  Colle^ 
gie    tor  aan  den  grens  van  hejt  grondgebied  der 
ftad ,    én    des    avonds    met    eene    algemeene  •  en 
prachtige  illuminatie  vereerd.    -    Eveii   zeer  had 
KoDiniEin^  het  kanon  de  komst  van   Hare  Majesteit  te  Rot- 
te Rocttr- terdam  aangekondigd.     Op  de   Koninklijke   VVerf 
4anu        uit  het  jacht  aan  wal  geflapt ,  had  HoogstdezeU 
ve    zich    door    eene    Commisfie  uit  de  Regering 
zien  begroeten 9  en  was  vervolgens,  langs  een,  in 
parade  ftaamle,  bataillon  der  fichutterif ,  onder  het 
gejuich  eener  ontelbare  menigte ,  wellce  zich  over* 
al  op  den  weg  bevond,  met  derzelvcr  gevoJ^haar 
de  refidentie  vertrokken.  ^ 

*sKonlngs     z.  M,  had  zich  den  jden  Junö  naar  Luik  be* 
Lulkf*  ^^  geven  en    er   eene   piegtige  intrede  gedaan,     üc 
Koning  war  door  den  Commisfaria-Generaal  vtt^ 
gezeld    van  de  adminrftratieve   autoriteiren,  aan 
de  jurisdiafe  der  Sud  ontvangen  en  had  derzelvcr 
ileurels    wel   willen  aannemen,  waarb^  bet  volk 
zijne  levendige  gevoelens  aan  den  dag  had  gelegd 
door  het  duizend  malen  herhaald  geroep  vznieve  de 
Koning  l  De  geheele  bevolking  der  Stnd  verdrong   x 
zich  zoo  zeer  op  de  ftraten,  dat  er  Z.  M.  door 
werd    verhinderd    voort  te  gaan.    Van  die  gele* 
genlïeid  maakte  het  volk  gebruik,  om  de  paarden 
van  het  rijtuig  van  Z.  M.   re  oniFpannen  en  het* 
zelve,  in  weerwil  van  den  (leilen  opgang  derflra» 
^   *      ten ,  tot  aan  het  'hotels  van  den   Baron  yan  der 
Steen  de  Schaj  voort  te  f  rekken,  hetwelk  gereed  ge« 
maakt  was,  om  Z.  M.  te  ontvangen.  Eene  tairtike 
eerewacht  begeleidde  den   Koning,   die  eene  dnb* 
belde    rü    der    fchutterij     doorreed ,    welke    hare 
vreugdebetuigingen    voegde    bij    het    aanhoudend 
gejuich  der  mienigte.    Z.  M.  gaf  kort  na  des/^elfs 
aankomst  *  gehoor    aan  alle   openbare  beambteiu 


J^AARBOEK  VAN  ittg.  117 

met  welKe  Hoogstdeselve  2ic1i  over  de  bohoefren  z. ,  m.  it 
der  vcrrchilJctide  takken  van  beftoor  onderhield.  ^"*^ 
—  Den  yolgend«n  dag  bezigdgde  de  iConing  de 
katfbngieteri).  Des  avonds  woonde.  Hoogstdezel* 
ve  een  Concert  bg,  door  het  Gehootrchap  £mu^ 
iatie  gegeven;  zijnde  tevens  de  geheele^fltad  ge* 
illnmineerd  —  Den  5den  ging  de  Koning  de  La- 
ken-fabrieken  van  Werwick  bezigtigen,  en  werd 
bQ  zgne  terogkomsc  door  de  eerewacht  te  geVnoec 
getrokken.  Des  avonds  begaf  zich  Z.  M.  naar 
het  Bal ,  betwellc  door  den  Maire  In  de  rotondes 
van  de  Lakenhal  werd  gegeven,  alwaar  een  tal* 
ri^k  en  luisterrijk  gezelfchap  was  Jigeengekpmen. 
-^  Den  6den  verliet  Z.  M.  deze  Stad  des'  mor* 
gens  te  7  nren,  zich  over  Tongeren  naar  Maas- 
tricht begevende. 

Te  Maastricht  onderzocht  Z.  M»  den  ftaat  der^^  ^j^  ^ 
vestingwcrken  en  forten  met  zorgvuldige  naauw-  Maas-* 
keurigheid,  en  vervolgde  zijne  reïs  van  daar  eerst "^^**^* 
op  den  7<ien,     HoogStdezelve  was  vergezeld  door  ' 
den    Baron    van  Hecrdt^    Opperftalmeester,   den 
S'ecret.aris  van  Staat,  eenige  Aidesde-Camp,  een' 
Kamerheer  en  Secretarisfen.     Over  Zittard,   Sus* 
teren.    Roermond  ei»  Venlo    den  weg  nemende, 
vond  Z.  M.  zich  langs  denzelven ,  die  eenen  af« 
ftand    van    tien  uren   uitmaakt,  gedurig  ter  we* 
dèrzijde    omgeven    door  de  toegeftroomde  inwo* 
•ners,    uit  onderfclieidene    (landen,    der  onlangs 
met   het    Rijk  vereeni^de   (treken,   alle. met  eene 
geestdrift  bezield,  welke  möeijelSk  te  befchrijvea 
is.    Sommigen    waren    te    paavd    gezeten,  velen' 
bedden   zich    tot   compagnign*  vereenigd,  -  onder 
aanvoering  van   de   aanzienlgkften    uit    den    pm» 

trek. 

Bil  's  Ronings    aankomst  iii  de  ftad  Roermond  z.  bi.  m 
was  Zijner  Majesteits  rijtuig  meer  gedragen,  dan  B-o*^ 
voortgetrokken,  door  het    volk.    Hetzelve  werd" 
voorafgegaan  ^  en  gevolgd    door  ruiterli  en  voet- 
volk, terwijl   een   fraai  muzijk,  door  liefhebbers 
uitgevoerd ,  den  togt  vooraf  ging*    Ten  half  drie 
aangekomen ,  was  bet  voornemen  om  te  drie  oren 
weder   te  vertrekken,  maar  bet  bvtelijk  ontfttal 

H3 


gedoogde  zvOkt  niet.  Het  beftttitr.  •  tn  de  moi% 
naamfte  perlonen  tot  «eb  toege)stcfl(  hebbende « 
betuigde  2.  M.^  tot  zn  oren  te  iirilen  Tertoe« 
ven  9  en  ontving  9  na  den  maalt^d »  een  géseb 
fchap  der  voornaatifte  Roermondrcbe  vrouwen , 
wier  buldl  iiec  de  ninzaanOe  erkentenis  onevens 
gen  werd, 

2.  M,  te     i^e  Venlo  hield  de   Koning  het  nacbtverblfif. 

Y^p«  Van  daar  werd  de  rds  op  den  8ften  der.  nrorgena 
yroeg  bervat,  over  Malderen  en  Boxmeer  naav 
Ortve  en  Nymegen.  «.^  In  den  namiddag  on- 
trent  half  nes   had  men    te  Grave  het  genoegen 

^ave  '*  ^'  ^'  ^^  ^^^^  binnen  komen.  Van  Measbeet  of 
*  bet  grenspunt  van  het  MiHtie  •  district  ,  werd 
Moogatdezelve  door  de  onderTcheidene  fchutter^» 
en  ontvangen.  De  Militte-Commiararis,  Baron 
van  Hug^npnah' tat^  dcü  Bertnclauw  Aelde  alle 
dese  gewapende  manfchappen  van  dorp  tot  dorp 
'  aan  2.  M.  voor.  «^  Te  Boxmeer  had  de  Koning 
xtjph  bijna  drie  uren  opgehouden  bi}  den  baron 
y^ii  S^sfiffi  ifan  TsfeH^  Lid*  der  Staten  GeneraaU 
T<>l  de  fta.d  Grave  genvderd  werd  Z.  M#  door 
de  bürgerl^ke  en  militaire  autoriteiten ,  aan  den 
voet  van  het  glacia  buiten  de  Bnrgpoort,  onder 
eeqen  eereboog  «mtvangen,  terw^i  door  eenige 
afdeelingen  van  de  fchutterif ,  den  landftornr  en 
bet  aofte  bataiUon  iandmilitie  de  gewone  eer  werd 
bewezen «  onder  het  levendigat  geroep  van  kv^  dk 
Koning  dioor  eene  ontelbare  menigte  bQ  bet  binnett« 
ryden  der  poort.  De  Koning  «ettede  xtcb  terftond 
te  paard  en  reed  de  vr^l  op  ter  infpectie  deaer 
vesting ;  hetwelk  bet  doei  was  van  Hooastdeaselfs 
Icemsr.  Na  alle  de  werken  met  de  grootfte  naauw* 
keurigheid  beztgtigd  te  hebben ,  ftapte  Z*  M.  af 
9  voor  het  huis  op  de  groore  markt,  daartoe  door 

'  den  Kommandant  der  vesting^  den  Generaal-Ma« 
joor  Fakk<naer  befteod  en  aan  eenen  eereboog, 
door  het  Beftour  geplaatst ,  kenneliik.  Zyne 
Mafefteit  had  verboden,  het  kanon  bii  Hooftstdea» 
^elfs  komst  of  vertrek  te  losfen ,  doch  geduren* 
de  des  Konings  verblKf  in  deze  (lad  luidden  de 
klQkken  sq  v^q  den  vofig^n  fvond  leeds  wt^ 


JAAJlBOEK.TAif  i8i5.  ti0 

pütiaa  de  Tlaggen  vtn  alle  publieke  gebouwen.  2,  m   it 
N«  her  geven  van  eenige  beveieo^  ten  aanzien  van  Grav«^ 
fcet  verder  in  ftaat  Van  verdediging  (lellen  dezer    , 
iiad^    vertrok  Z.   M«  vergezeld  door  den  Gon* 
vernettr  der.  provincie  en  de  Leden  van  liet  Stads 
teftiwr    over   de    fchipbrng   naai;  het  fort  Coe-n^i^^ 
boom ,  op  den  tegter  oever  van  de  Maas ,  wor»  ging  vn 
éende  op   deze  brug  door  den  Gouverneur  van^ft^o^ 
Gelderland  ontvangen.    Ook   dU  fort  werd  met  ^  ^^''^ 
de  grooifte  naauwkeurighetd    door.  den   Koning 
e|ige«oiiien ;   waarna  Z.  M.  onder  het  aanheffea 
van  een  dankbaar  vaarwel,  door  honderd  mon* 
den,  omitraeks.  7  uren  paar  Nymegen  vertrok. 

Ooi  half  negen  uren '«werd  Z.  M*  te  Nijmegen  2.  M.  te 
ivet  algemeen  gej^uicb  ontvangen  «  nemende  Hoogst-  ^vmegen» 
de«zelfs  intrek  ten  huize  van  den  fiaron  van 
Aandwjk^  fiurgemeester  der  Stad,  en  den  voU 
genden  morgen  de  reis  voortzettende  naar  Thiel, 
om  over  het  fort  Cre vecoeur',  *s Bosch,  Breda» 
Bergen  op  2oom,  Steenbergen ,  de  Klundert,  de 
Willemdad  en  Hellevoetfluis  naar  'sGravenhage 
tenig  te  keeren,  -*•  De  vreugd^  der  inwoners  van 
Nymegen  was.  geheel  vertederd  door  de  inne» 
'inende  vriendelijkheid ,  waarmede  de  Koning  tfHe 
blaken  van  liefde  en  verknochtheid  wel  wilde 
aannemen* 

Op   den    toden   Juny  omftreeks  drie  uren  na  z.  m.  «» 
den  middag  zag  men  Z*  M.   te  's  Hertogenbpsch /•  ^^JJJ^ 
met  een  jagt  aankomen*    Aan  de  haven  aan'  wal  s^''^^*^ 
geftapr,  werd  Z.  M.    door  de  Stads  Regering, 
benevens  de   Staf-  ea  andere  OfHcieren  van.  het 
ftarnizoen,  onder  hec    heriiaald  gejuich  van  /mi 
de    Konir^t  koczul    ontvangen.    Z.  M.   begaf 
zich  dadelijk  naar  de  Citadel  eo  Orth^fchans, 
ten   einde  de  verdedigingswerken   op  te  nemen* 
Hierna  reed   Z.    M.   te  paarde  onder  het  fteeds 
toenemend    volksgejuicb,  naar  het  huis  van  den 
Gouverneur  der  Provincie   en    verleende    aldaar 
gehoor   aan  de  Burgerlgke  Collegiën  en  Ambte- 
naren,   en    de    Kerkbefiaren   der  onderfcbeidene  • 
Genootfofaappen.    Des  avonds  was  er  eene  bijna 
^gétpcene  iliominatle.  -^  Na  deti  vcdgendeii  d^g  j 

H  4 


/ 


SftO  JAARBOEK  VAN   t^Sis* ' 

Zondag    morgen  ,    tstt   garoixotn     geiurpecteeré 
en  de  openbare  Godsdienst  oefening  refaebben  by« 
gewoond,   verliet  Z.   M.  omdreeks  den  middag 
'3  Hertogen bosch,   vergezeld  door  de  ^egcniogea 
van  deszeirs  inwoners,   bij  wien  de  beminnelijke 
hoedanigheden  vsA  bunnen  deugdsamen  Mooarcb 
eenen  onvergeteliiken  Indruk  naUstan. 
E.  ai  te    '  ^P  ^^"    iftden  Junij,  omftreeks    vier  uren  in 
Berden  pp^^n    namiddag   kwam    de    Koning  te   Bergen  op 
Z00QI9      Zoom,  ontvangen  door  de  Burgenecscers  en  Rar 
den,    nevei^  een  gedeelte  der  voornaamimiinge* 
seienen,    welke    laatlle    alle   in     het    zwart   ge» 
kleed    en  met  oranje  armbanden   vtrGerd  waren , 
en  onder  het  onafgebroken   geroep  eener  ontelba-  * 
re    menigte    van   ieve  dt  koning  l  terw^I  veertig 
|onge   lieden,  meest  alle  in   het  wit  gekleed  sa 
met  roode  fjerpen  vérflerd,  de  pa/irden  der  koets» 
met   zoo  veel   vaardigheid  als  geregeldheid ,  oot* 
fpanden,   en   Z.  M:  door  verfgheidene  eerepoor* 
ten  binnen  de  ftad  voerden.  -«-  Aan  de  eerlle  bar* 
riere  werd  de  Koning  door  den  Kommandant  der 
vesting,  met  deszelfs   Staf  en  eenige  verdere  of* 
ilcieren    van    het  gèrnizoen ,  verwelkomd ,  terw^l 
hetzelve  in  twe^*  riien   gefchaard  met  de  burgers 
wedijverde  iil  een  onophoudeliik  gejuich.     Z.  Nf, 
vond    aan    he^   huis    van  Mevrouw  de  weduwe 
Rauws^   tot  Hoogsrdes«elfs  verUiif  beftemd ,  eene 
eercwacht ,    uit    een  gedeelte    der   dienstdoende 
fchutterij  en  het  korps  huzaren  van  de  Koloniale 
troepen ,  en    zag  den  weg  naar  deszelfs  apparte^ 
inenten  beilrooijen  door  ses  jonge  Juffers,  waar«, 
na  door  de  Jufvrouwen ,   Ujnmalen^  O^crfirattn 
en  la  Bot  de   eerewijn  aan  Hoogstdenzelven  on* 
der  eene  geflasre  aanfpraak, werd  aangeboden.  — • 
Na  eenige  oogenbllkken  toevens  begaf  de  Koning 
^ich,    vergezeld  van  den  Luitenant-Generasl  Ba«* 
ron  Vtff7  der  Dayn^  den  Kommandant  dezer  ves« 
ting  en  eenige  hooge  officieren,  zoo  van  de  geoi^ 
als  artillerie  op  wes:,  om  de  reeds  ver  gevorderds 
werken    tér    verdediging  dezer    aanziencUike  ves« 
ttng   Éangelegd,  te  bezigtigen.  —   In  meest  süq 
•  liftten  waren  ^erepoorten  opgeri^t  en  de  voorgi^     . 


JAARBOEK  VAN    1815. 

'tftls  d«r  huisen  net  groen  en  bloemfnoeren  ver* 
.fierd*  Bij  de  intrede  van  Z.  M.  hadden  alle  de 
klokken  geluid,  en  9  des  avonds  te  voren  reeds , 
wapperden  de  vlaggen ,  niet  alleen  van  de  pu- 
blieke gebouwen,  maar  van  verfcheidene  wonin* 
/fftn  der  ingezetenen.  —  Na  de  werken  te  hebben 
bezigtigd,  gaf  Z.  M«  gehoor  aan  de  civiele  en 
naiiitaire  autoriteiten,  de  Leéraard  en  KerkeVaden 
der  Godsdieuftige  gezindheden ,  en  openbare  be* 

.  ambten.  —  De  ftad  gaf  bi^  deze  .geléj^enbeid  een 
bal    ten  Stadhuize,    doch   hetwelk  Z.  M*  door 

•veelvuldige    bezigheden    belet    werd  bij   te    wo- 
nen. — •  De  ganfcheilad    was  nog  Iaat  in  den 

rnacht  geïllumineerd,  terw^l  de  vreugde  algemeen 

en    har^e^^k  was«   —   Den  volgenden  morgen  ten 

:v4f  uren   vertrok  Z*  M.    onder  het  aanhoudend 

geroep    van  leve  onze  beminde  koning!  naar  de 

Willemftad. 

.    By   Hoogstdeszelfs    komst  op  den  isden  Jung  9  m   t 

voor  de  Brielle  werd  Z.  M«  ontvangen  door  den  Bridlê.  * 

Prefident  Burgemeester  Hoyer^  twee  Vroedfchap» 

pen    en  den  Secretaris  onder  het  aanbod  h^n  de 

fleutels   der   ftad  op  een  zilveren  fchenkbord,  en 
^  door  eene  eerewacht,  voorafgegaan   door  de  inu* 

zijkanten    der   fcljutterlj,  ouder  een    verbazenden 

toevloed  aanfchonwers  ter  ftad  ingehaald.    Bij  de  \ 

.  eerfte    barrières   werden   de  fleutels  der  ftad   op 

nieuw    aangeboden  door   den  plaatrelijken  Kom« 

mandant,    den  Luitenant- Kolonel  Z^/?;,   terwijl 

het  gefchut  met  loi  fchoten  falueerde,  de  klok* 

ken  luidden  en   het  carillon  befpeeld  Werd.  Bin* 

nen  de  ftad   gekomen  verwisfelde  Z»  M.  van  rij* 

tuig,  zich  begevende    in  eene  open  kales»  welke 

Hoogstdezelve.  toeliet ,  dat   door  de    Leden    ^er 

Schipperij,  alle  in  uniform  gekleed,  onder  het  ge* 

juich   der  menigte  werd  voortgetrokken.    Alzoo 

.aan    het    huis    van    den    Prefidciit  Burgemeester  \ 

Hoyer  gekomen,  werd  de  Koning  aldaar  dpor  da 

Vrbedfchap   ontvangen ,    na  in  dichtmaat  bij  dea 

ingang    verwelkomd    te   zlin   door  Jufvrouw  il#. 

vtin  der.  Minne ^  dochter  van    den   Burgemeester 

.f n- Kolonel  der  fchoiter^,  terwi^  een  aantal  an* 


U%  JAARBOEK  VAif  1815» 

T.H.  u  dere  jonge  Jafvrottwen  Woemen  ftrooide»  Mi 
9ri^i9^  eene  atgemeene  audiëntie;  infpecreerde  Z.  M.  de 
fchotteri)  eh  den  landftorm,  ei^eenfge  verveN 
fchingen  ten  Raadliaise  gebruikt  hebbende  verliet 
de  Koning  de  Brielle ,  uitgeleid  door  Burgemeet* 
teren  en^  eene  Commi^fie  uit  bet  Stads  i^ftuor»* 
onder  bet  g^ulder  van  btt  gefchat  en  het  ^e* 
Jnich  der  menigte,  vergezellende  een  korps  mu* 
zlikanten  in  een  afzonderlijk  vaartuig  Hoogstdes* 
zèlf^'  overtogt  over  de  Maas*  Die  van  Maasfluta 
Over*  hadden  .eene  floep  van  Rotterdam,  op  bun  ver* 
mÜÜS^i^  zoek  9  bekomen  om  den  Koning  van  deoverzydt 
ai<asflais»  ^^^  rivier  af  te  balen.  -De  vhig|[en  waaiden  al* 
daar  van  alle  de  fcbepen  9  ter  baringvis(bber9 
toen  jnist  gereed  liggende^  De  klokken  Idddefl 
er  bij  'sKonfngs  komst,  dè* fchutterti  ftond  ge* 
fchaard,  de  Regering,  de  Leeraars  van  de  He^ 
vormde  en  Roomfche  ftemeenten,  de  Gecommit* 
^  teerden  der  groote  visfcherlj  en  van  bet  Kerkbe» 
iluur  wachteden  den  Souvereln,  aan  eenen  fraai 
verfierden  trap,  eerbiedig  op,  dfe  de-verzeke» 
ringen  hunner  verkleefdheid  met  innemende  vrien* 
delijkheld  beantwoordde.  Jonge  Jufvrouwen,  ia 
b^t  wit  gekleed  en  met  bioemkranfen  verfierd, 
begroereden  Z.  M.  met  eentge  dichtregels.  Het 
behaagde  Z.  M.  bij  den  Heer  if^rx,  41  eeder 
en  Zeehandelaar,  in  te  keeren  en  eieliige  verver^ 
fching  te  gebruiken ;  waarna  de  reia ,  onder  de 
hartelijkfte  zegenwenKhen  en  de  levendigfte  toe*  ' 
juiching,  werd  verypigd  naar  de  refidentle,  al^ 
waar  Z.  M.  des  avonds  in  volkomen  gezondheid  . 
pp  het  paleis  in  't  Bosch  aankwam. 

•êtaaing*     ^^^  '^^  "^^  ^^^^  berigten  kunnen  fcbl^n^n ,  als 

werk-       had  Z.  M.    de  eerfte  weken  van  Hoogstdesaelfs 

saamiie-^  verheffing  tot  den   Koninkliiken  troon  geheel  ge- 

f^lTwc-  geven   aan   de  uiting  der  wederkeerige  gevoelens 

%ta  V8Q    tusfchen  den  Souverein  en  het  volk ,  en  ze  alzoo 

dcMcifV    doorgebragt    in   het    genot   dier    vereeringen  en 

>€ftuii(«    heilfpellingen,  welke  liet  eerfte  tiidperk  van  eene 

vreedzame  en  gewenschte  verheffing  meestal  ken* 

merken.    Het  zou  ook  uit  de  w^ze  der  vedmK 

idige '  vereeringen  vaa  Z.  M*  op  zoo  ¥elf  platsfea 


JAARBOE^K  TAN  lai^t  lts 

VVnnoad  kanoen  wordtn,  tUofniemand  zich  bekon* 
iverd  had  otrer*  alles ,  wet  in  Fraokrigk  was  voor«* 
gevallen »  ea  tls  of  nergens  eeoig  voorgevoel  had 
^aats  gevonden  van  de  hagchelftke  oogenhlikken, 
dto  nogtans  blikbaar  naderden,  en  eerlang  de 
rust,  ja  bet  lot  van  Europa  200  wel,  als  deti 
gaofeben  (Wit  des  rijkt  souden  doen  afhangen  van  de 
onzere  fcanfen  eenes  Moedigen  veldflags.  Maar 
Z.  M»  fcbook  geenen  anderen  tijd  aan  de  aanne- 
mingen beantwoording  der  gevoelens  zijner  onrfer* 
daneil,.dan  dien  sQne  rustéloose  werkiaamheid 
vtyor  's'Rijks  dnnrfte  belangen  wist  te  ontwoeke* 
,  ttn  aan  eiken  d«g^  en  die  werknaamheid  selve 
d»ed  eeffén  ieder  «alle  vrees  voor  eenen  elders  h^r- 
ftelden  dwingeland  vergeten  bij  de  cekere  hoop» 
dut  *Gt>d  zelf  bet  werk  sijnér  liefde  tot  herftel 
des  vaderlands ,  in  den  vorigen  jare  voltooid  ,  tot  ^ 
desze?fs  behoud  en  roem  wel  zou  handhaven. 

Reeds    den   I4den    Maart  waa^,    aangezien    da 
ontflaadigheden ,  die  hec  binnenfte  van  Frankrgk 
ontrusteden  9  en  met  oogmerk  om  te  verhoeden , 
d«t  niet  de  kwaadwilligen  van  het  verlof  tot  ult^ 
voer  van   buskruid  misbruik  maakten  ter  bevor- 
dering  van   oogmerken,   ftrijdig  met  het  belang 
van  bel  Oouverncment ,  door  den  Staatsraad  en  Beiiuic 
Commisraris-Generaal  van    FinanciSn,  AppeUas y'^^^*^'' 
onder  welmeenen  van  Z.  K*  }I*  de  uitvoer  en  Maart 
doorvoer   van  *  buskruid  ,    zonder  eene  fpeeiale  18x5  ^* 
pterttisfie,  op  zware  ftraffen  verboden»  dSde^ 

Op  den  ^3(len  werd '  deze  voortleiiing  bekrach-  bod  vu 
tigd  door  eeO  befluit  van  £•  M«  bepalende,  datu>tvoer 
geen    uitvoer   van    kruid ,   wapenen    en  paarden  "^  ^"|^ 
mogt  gefchieden  zonder  confent  verzocht «  en,  na  krui^  of 
zorgvuMig  •  onderzoek    der   voornemens^   onder *™^"*^^ 
etme  driedubbelde  cautie  bekomen  te  hebben  bij  Kooing* 
den  Direereur^eneraal  der  indirecte  belastingen  rgk  der 
en  der  cOnv^ooiien  en  lioenten  voor  de  Holland*  J^^^**"* 
fche  Provincièn,  en  bli  den  Commssfaris^Gene*  (staauu. 
raal  der  Financiën  te   Bru&fel  voor  de  departe-r  ^o.  aS.^ 
menren  van  België. 

Voorts  hadden  de  bedenkeflpke  t^dingen,  uit 
Frankr'^k  ingeloopen ,  een  aantal  maatregelen  te» 
fevolg^  gfbid^  ftieU^nde  t^rven^kfring,  ^%  b^c 


\ 
I 


naf* 


184  JAARBOEK  TAM  i8i5. 

Mtitrcge-  ZOO    onverwflcht   bcrboreo    kwttë   xich  in  gceii 
len  legen  geval,   buiten   de  Franfctae  grenzen  kon  venpKi- 

vtocd"  der  ^^"*    ^^^  ^^^.  P^iMi re ur- Generaal  al«  belast  met 
Franichc  de  öpperdirecüe  der  Policie  was  eene  ruime  magc 
2?Jt^^'     opgedragen   tot  bet.  bedwingen  van  alle  perfonen 
en  bijzonder  van  vreemdelingen,  die  zich,  door 
hunne  gefprekken,  gefcbrtftea  of  daden,  als  a«i» 
hangelingen  der   dwingeland y  mogten   doen  ken- 
.    neo*  of  verdacht  maken.  -  De  voornaamde  vestin* 
gen    waren   geproviandeerd    en   de  Haat  van  de-' 
fenfie  van    14iastricht,   Veulo,,  Nümegen,  Gra*  .^ 
ve,    's  Bosch  9  Breda,   BergeB*op*Zooin  en  Ant* 
werpen  onmiddellijk  voltooid  of  verbeterd.  —  Naar 
aanleiding    van  art.  4'  der  Wet  op    de  nationale 
militie   was    de   verdeeling    geregeld,  bij    befluit 
van  den  lyden,  van  de  noordelijke  Provinciën  in 
een  en  twintig    militaire  districten,  wier  hoofde 
plaacien,  naar  de  volgorde  der    nommers,   waren 
Leeuwarden,    Groningen,    Meeren  veen ,   Koevor- 
den,   Deventer,  Zutphen , -Utrecht ,  Dordrecht, 
Rotterdam,  Gouda,  Naardon,  Alkmaar,  Ainfteiw 
dam, (voor  twee  districten)  'sHage,  Middelborg, 
Breda,    's  Bosch,    Nijmegen,    Grave    en    Maas-, 
tricbt.  <-«  Op  de  Schelde  .was  eene  flotille  ^verf  a* 
meld,  ftetk  genoeg,  om  ook,  des  noods,  ter  be» 
veiliging  vao  andere  wateren  te  .worden  gebruikt. 
Het  bevel  over  .deze  flotille  van  fregatten  en  lig« 
te  vaartuigen,  voor  Vlisüngen  en  op  de  Schelde 
gedationeerd ,  was    aan   den   Vice-Admiraal    yan 
Mraam  opgedragen , .  en  een   dergelijk  eskader  op 
^      de  Haas  was  onder    kommando  getteld  van  den 
Kommandeur   van   den  .breeden  Wimpel  fVêher* 
bcck.^  Twee  £ngelfcbe  fregatten  en  vijf  brikken  had* 
den  zich  almede  voor  Vlisfingen  vervoegd. —Der- 
tig bataillons  infanterie  en  jagers,  tien  eskadrons 
kavallerie  en  tien  batterijen  artillerie    waren    bij 
befluit  van  10  Maart   mobiel   gemaakt,  ten  einde 
«zich  overwijld  naar  de,  tusfchen  Venlo  en  Maas- 
tricht aangewezene  ilandpJaati'en  te  begeven;  (laan* 
de  dit  alles  in  verband  roet  de  bewegingen ,  door 
den  Prins  van  Oranje  aan  de,  onder  Z«  K»  H« 
ftsaode,  korpfcn  voorgefcbreven. 


/ 


JAARSOB.K  vAüf   )8ij:. 


i« 


.  Op  den    aafteo    Msart  fchrcef  de 'Prln^    y au  Brief  van 
Oranje  aan  den  Graaf  ^  Thicnnes^,  Mioisier  vao  ^^^omje 
Justitie  te  Brusie):  „  ik  eatvaiig  de  tijding,  dat  over  de 
yNapütim  Buonapar;ê  te  Parijs  is  binnen  getrek-  H^^J^.^^'JJ* 
ken,    en   dat  de.  fioning  de  Hooftlftad  verlaten  ce^^S^ 
heeft,  .zoo  mên    zegt,    om   eicfa  naar  Rijsfel  te      / 
begeven*  — ^  Het  is  een  ongeluk  voor  Frankrijk : 
docli  zulks  moet  onder  ons  geene  'n^£rflagtigbekl ' 
baren.  ^Laat  ona  integendeel  onze  wrerksaainbAld  ^ 
en  ^ver  ^verdubbelen ,  om  aUe,   in  dit  oogenblik  ,] 

gepaste^  maatregeien  tt  nemen.    Ik  beloof  u,  dat    ...  .  ^ ! 
ik  nietS' ^vertsuimen  zal,  om  ons  vaderland  tegen  , 

eenen   vreemden  in vti- te  -  dekken ;  maar  ik  reken         v 
t>ok    op  den   bgftand  en  de  medewterking  mijner 
landgendoten ,  zoo  het  gevaar  mogt  naderen."       Konint 
•    Het  wfts  het  oogmefk  van  Lo&fhfk  XVIII  g^^  lodewjk 
weefft,  Qra  van  R$siel:dea  zetel  van  zyne  regering  ^'^/// 
xe:mdE6ii  '.en  aldaar,  de  Kamers  der  Pairs  en  der^^^'* 
«Ctedepoteerden   b$een  •  te<  roepen :  maar  bet  zelfde 
vferraid^. hetgeen   hém   Parijs  had  doen  ontvluth- 
Xut^  wérkte  aknèdè  onder  de  bezetting  te  Rijsfel^ 
aity^onderfcbeidene  berigten  van  eene  zamenzwe* 
iring  tegen  zijnen  perfooa  bekomen  hebbende  ver«> 
liet  tk'Koniof  eenè  Oadeii  een  fand  ,  waar  hij  2ich 
Éatt   veilig    nekjsndj^y  en   zjig  men   het  eerile  ge* 
«dedta.Vian  ^sKomnga  Huis,  d^n  a/ften  Maart  op 
on^e  grenzen. komen*  Men  ftond  aan   hetzelve  niet 
toe^  enover  te  trekken,  dan  na  dat  alvorens  de  troe* 
pen,  die  hetzelve  uitmaakten ;  ontwapend  waren.  ^ 
Den   spften  kwam   Lodewyk  XVIII  te  Brugge; en 
veitrok,  na  een  uur  toevens,  naar  Gent,  alwaar 
hg  den  soften,  in  den  namiddag  aankwam  en  door 
,  den    Mairé  ontvangen    werd.  >  De  Kojifig  ftapte     ' 
'  by  den  Graaf  i^an  Stunhuifen^v  dè  Dames  der 
ftad  hadden  verlof,    door  de  zaal  té  wandelen ^       >  ^    ,. 
waar  de  Koning  het  middagmaal  hield,  dié  den  '      ,  ; 
volgenden  dag  eene  openbare^  audiëntie  hield.   De 
Hertog    van    Orhans   was  den   asften   reeds   te 
Antwerpen  gekomen,   alwaar  de  logementen  vol 
waren   van  Franfche    uitgewekenen.    De    Hertog 
van  Bcrrj^  die  van  Betbune  af  door  aoo  lanziera 
Wis  vervolgd,  kvpam  dea  aSften  gelukkig  te  Ype* 


tÈi        IaarboeR  van  18154 

ten  met  verlies  van  een.  gedeelte  ^^r  btgügiè  eil 
coii  onfeilbaar  rgn^n  vijand  in  banden  a^a  gevaHeü 
aonder  de  'goede  heudin§  en  iiec  manmoedig  ge- 
drag van  een  decacheme^c  van  bet  7de  Neder* 
landach  bataillon^  dat  aan  de  Lys  bi)  A^mentieifc 
rea^  geftationeeid  was.  Een  eskadron  f  ranfebe 
kurasfiers  vertoonde  aich  voor  de  brug,  ispo^ 
rouge  genaamd  r  om  die  rivier  over  te  trekken  en 
^^  ddli  Prins  te  vervolgen.  De  Lnitenant  Carané^i 
St^vmT  Commandant  van.  bét  detacboment,  deed  a^volk 
Cürisi/tf/»  bec  geweer  vellen,  vtst  befloceil  liebbende^^cle 
grenaen  te  verdedigen.  Oe  I^ranfche  Rommandant 
fteide  verleiding  te  werk,  hem  deii  rsng  vaof.  Rü» 
pitein  en  den  adelaar  •  van  htt  legioen  van  .«dr 
aanbiedende»  De  Nederiandfche  officier  bleef  on^ 
Wankeibaar*  Inmiddels  kwamen  Hanov^rcbetbn^ 
aaren  te  hulp  en  de  Pranfchen  trokken  .met  ovev^ 
haasting  terug.  Carotuiai  ontving  de  decoratü 
van  het  legioen  van  eer  uit  de  hand  van  LoJè^ 
ifijk  Xyili.  -<-  Den  volgenden  dag  kwaaMi  dê^ 
Hertog  van  ^i^rrjr ,  üfi^/i^tfr, 's  Kooingi  Aroedet| 
de  MaarCehalk  van  B$ifuo$  (F/^ier)  •«neeti  «aQOil 
.  ^         Prinrcbe  Officieren  te  GeiK^  •     . 

Vta2t?u.     C^emefkt  aJle  deae   omllaildigbedéo^'  viond  2i 
vuaj    '  M.  ^  op  voordragt  van  den  J^roeuieur«>Oenenttl 
Maart  1815 van  den  asften  Maart,  goed,  deo  a9flen» daaraan 
d^^aT  volgende   een  befluit  te  nemen,  behelzende  bepas 
Ungenwe.lingen  wegens  de  paspoorten  én  kaarten  van  vaie 
geds  p9^  ligheid  van  en  voor  vreemdelingen ,  dragende,  iit 
^^^!^cm  het  algemeen ,  aan  geiti.    Procurent^Genèrail  op  § 
vaa  veilig- om  aich  ovèï  ide  zaken  der  politie  in  bellendige 
h*id  ▼in    relatie  te  ftellen  met  de  Goiiveirnettra  en  öm  zorg 
^eemdcA  ^  dragen,    dat   de;ie   ambtenaren,  die  aan  bet 
lii^ok      hoofd   des  -beftuiirs    in  de  refpective  Prdvinciëil 
(suatsc ^i^ren  geplaatst,  door  de  beambten  der  generaltf 
t%]f  ^*  politie  niet  onkundig  werden  gelaten  vin  netjpni 
betrekking    bad  tot  de  openbare  ruat  en  veilig» 
béid ,  en  van  de  ohlerë  deav^ege  gefteld  of  verdef 
te  (tellen. 
Werking       Ten   geVolge  van   deze  noodzakellike  voorztói 
^  pob-  njngen.  Werden  weldra  eeilige   Franfcbe  inwooert 
**         vao^^Otnty- verdiicM  van  ^fttïdige  oogmarken  <  iii# 


JAArRtBOÈK  VAK  iSi5»  I4f 

• 

f^.  de  piaWtkt  orde  te  koMtefea  eu  vaa  ooiut^  r  • 
ten  MD  te  ftokea,  in  hechtenia  gcaonien  en  ittar 
firoefèi   gevoerdw     Verfcbeiden    mnderent   bij  de 
ttegeKng  bdKfnd ,  werden  van  seer  nabij  gade  ge*   / . . 
fflgen;    Zelft   werd    de  Politie   te    Gent    eenige 
agenten    van    Buonaparfe    magtig,    die,    in   het 
land  omsweryeude »  sich  voor  vluchtelingen  uit*  - 
gaveOf 

Zijne   Majefteit   het  alzoo  raadsaam  achtend**  jut^k,  ^^ 
om  met  dubbelde  a^rg  te  waken,  tegen  al  hetgeen  i«<Aprtt, 
de  goede  onderdanen   aou.  kannen   floren  iu    de'^^gJJ^'' 
loffelijke  pogingen»   die   allerwege  met  too .  veel  aSoS»^ 
geestdrift ,    ten   behoeve    des   vaderlands   werden  ]?^ri  • 
aangewend ,  en  het  aan  Hoogstdenaelven  gebleken  [ot  j-^ 
zijnde^  dat  de  beftaande  wetten  en,  regterlijke  in*  digc  en 
ftellinjfen  niet  aoodanig.zyn,  als  yereischt  wordt;  Jf*^'??'' 
om  de  Jcwaadwilligen»  die  het  kweeken  van  wan^  tev^ciioi 
trouwen»  onrust  en  ;oneeoighetd  ten  doel  mogten  van  onrast 
hebbeur  te  beteugelen^  fpoedig  en  krachtdadig  «^SlmSl^ 
welverdiende  ftraf  te  brengen,— %  en  willende,  voor*  (suJum. 
^it'ia   hetgene  daaromtrent  aan  die  wetten  eni8t5« 
InftelUngen  ontbrekende  wassen  zoo  lange  deaetvè^^^ 
lüet  door  een  algemeen  Wetboek  vervangen  zouden 
kgn»    befloot,   den  Raad  van  State  gehoord  en 
^et    gemeen  overleg  van, de  St^ten-GeneraV 9  ^'^ 
wet  ia  ftatuSreu  4e  volgende  artikelen  i      , 

Are.  I.  Onveralnderd  hfc  verordende  bQ  i^a  eer<* 
(len  (Uel  vao  h^  dard^  boelc  vin  hec  nog  weckende 
firimloele  watboal^,,  vo^r  /oo  vene  daaiaan,  b})  de  na- 
vcdg^nde  bepalingan,  niet  wordt  gederogeerd ,  zullen  alle 
de  genen,  welke  zich  zonden  mogen  verftopten,  09 
IBOodaoige  gervebcen,  tQdiogen  ea  berigcen,  of  wat  die» 
meer  zy,  uit  te.ftroo^ea,  wette. eena  flrekking  zonden 
iaogen  bebben,  om  da  goede  gemaeace  J19  beweging  tis 
Jbrengm,  of  dazelva  door  ónwaaraclülge  en  verzonnen  • 
tydingea  van  onheUen  of  legeofpraaa  te  verontraita?^ 
gemk  mede  alle  de  genen »  welke  de  oobefcbaamdbeid 
manden  mogen,  hebben ,  c^m  ^ii^h ,  hf ^  ^  door  openlUke 
gefprekken  of  nltroepfngen ,  bet  zQ  ^door  eenigerbaade 
daden ,  of  geicbrifcen  te  dof  o.  kennen  als  voorftandert  t 
of  werktuigen  eener  vreemde  overjieerfching ,  en  einda- 
jyk  tUe  de  genen,  welke  oneenigheid»  twUip  tweel^alr. 


118  JAARBOEK  van  1815;. 

Wet  vta  vefdeeldhcfd  óf  wHntronwen  onder  de  iagezerefieft  rang* 
10  April  ten  zoeken  ce  verodruken  ,*  of  volktHewegingen ,  com^ 
^]?  °dfin*  ^^*'^  ^^  wanorde  te  verwekken ,  het  z0  door  het  um* 
de  voor-  *  ^^^0  >*°  ^^^  oproerkreei  Isngs  de  firacen  of  q^nbar^ 
fcbrifcen  plaatfen ,  bet  «U  door  andere  bedreven ,  .door  welke  da 
tot  fpoe- rnsc  en  goede  orde  zonden  kunnen  geftoord  worden « 
^^^hA  ^*^^  ^^^^  ^*°  ^^  zwaarte  van  zoodanige  zaken  en  mis- 
ó^Mht^'  drflvcn ,  en  naar  den  minder  of  meerder  verz warenden 
tèugding  *^r^  ^^^  omdandigheden  geftraft  worden,  bet  zlJ  met 
Tan  onnMc  gWrenge  geesfeflng  ain  den  lyve,  bet  zij  met  geesfeKng 
dl  kwtad-  en  brandmerk »  én  ,  fn  heide  gevallen  inet  gevanfirenzec-^ 
wilKghdd  j|pg  ^  ^i^i  ie  beven  giande  den  tijd  van  tien  jaren ;  — 
ilW/no/  ^^^  zij*  alleen  met  gevtjigeiizetting »  nïet  te  boven  gaaot 
la^j         de  den  voorfchreven-  tijd. 

2,    Ingeval  de  miadryven  in  het  vorig  artikel  ivermeld 
'  '     eene  werkel^ke  verftoring  der  openbare  rost  of  oproep 
zouden  verwekt ,.  of  daartoe  onmiddei^k  aanleicHng  g^t 
lieven 'hebben ,    of  daarmede  z^n    vergezeld   geweest^ 
^  zullen  de   daaraan  fcbuldige  perfonen,   zoo    wel  als  dé 
bewerkers,    en    dadelQke  begunüigers  daarvan  met  eene 
zwaardere  llraflfe,  én -zelfa^naar  vereiach  vanzakeo,  met 
d(n  dood  worden 'geOrafc* 
3*    De  Regtbanken  van:  eerden  aanleg,  in  de  ondefr 
^ ''*  fi^heidaie    arrondf^Cementen ,   worden  bi}  deze   (p9c\w4 
gelast,; om  vaa  alle  zaken,  ^iraiK'tpe  deze  wet  betrekke^ 
hik  is,  kennis  te  nemen,  en  daarin  (e  vooniifen,  op  de 
^anklagte   én   ter  maning  van   onze  Officieren  van  Justir 
tie,    bij   dezelve  regtbanken  fungerende;  de  vocnisfen 
zullen  moeten  wo^den  geveld  door  ten   min(fe    vt)f  Le- 
den ,  en  voor  zoo.  verre  de  Regtbanken  uit   minder  daa 
Vi}f   Leden  mogfen    beftaan ,  zal  het  getal  der  Leden « 
uit  de  plaatsvervangers ,  e»  bij  '  gebreke  van   dezt ,  nU  • 
^Advocaten. of  Praktfzijns,  op  de  wijze  bl}  de  wet  be* 
paald ,  tot  het  in  deze  vcreischte  getal    van  yijf  leden 
worden  aangevuld, 

4.  De   aangeklaagden    zullen,    door  onze  Ofliciereèi 
"    van    Justitie    met    den  meesten  Q>oed,    voor    gemelde 

Kegtbatiken  openlijk  worden  te  regt  gefteld,  zonder  dat 
•  fo  deze  zaken,  de  functie- van  den  Uegter  van  inftruc^ 
cfè  als  zoodanig,  of  deszelfa  bifzondere  werkzaamheden^ 
zullen  te  pasfe  kofaien ,  en  zonder  dat ,  tegen  de  gefk** 
gene  vonnisfen,  eenig  lio^ger  beroep  of  cas&tie  zal 
worden  toegcftaan. 

5.  De  vonnisfen  zullen  dadelijk,  immers  binnen  vret^ 
en-twintfg   uren  na  de  pronuntiatie ,   in  het  openbaar; 

wor- 


JAARBOEK  VAti  mgé  ti# 

}irotMk  geéiecQtecrd »  wordende  ooze  re(^ective  OfË-       < 
riereo    van  JUHiUe    met*  deze  exeoucie   belast,   welke 
Vtn   faanne  verrigte«  roet  toezeèding  van  kopijen  authen- 
tiek  der  geê^iècuceerde   voouisfen ,  binnen  gelijke  vief  ' 
én  twintig  uren  kennis  zulten  gêveri  ika  deo  Procnreuf* 
Generaal  bij  het  boóge  Geregtshof. 

Het   behaagde  evenwel  Z.   M.   bg  belluit  van  Vr^ftd^ 
deo   iften  Mei,  den  Procureur'Generaal   bij    het  {/"^jj,^?! 
Hooge  Geregtshof  te  autorireren ,  om  de  perre  hevmem 
hen  in, vrijheid  te  (lellen,  die  vöór  de  afkondPgearre- 
ring  dezer  wei^  door  gefprekken  of  opi^oerig  ge-  ^*^^ 
Ichreeuw,  de  publieke  rust  eu  veiligheid  van  den 
Staat  hadden  aangerand,  met  kwptfchelding  dct 
(Iraffen  of  geldboeten  ,  die  zij  verdieild  hadden» 

Het  mogt  ook  löecr  wl^zc  üaatszorg,  dan  bc*  öpeubèré 
hoefte,    bij  den  openbaren  geest  der  ingezeteneri  JJJJ^j^*'*' 
geacht  worden,   welke   de  wet  van  lo  April  had 
Voortgebra'gc.    Dit  had  Z.  M.  zelf  reeds  opetilyk 
erkend'  in  Hoogstdeszells   befluiten  tot  ver^atde'^  ^ 

ling  van  alle  krachten  der  naiie  ten  tegen  weer  hij      ' 
eeuen    weivermoeden  aanval,   en  bleek  ook  alljr* 
Wege   uit   de  fprekcnde    bewijzen    def    algemeen^ 
-drift.  ^ 

Ten  einde  zoo  wel  aan  den  inbond  vad  aft.  Ëedult 
113,    114  en  liö  der  Grondwet  te  voldr^en ,  ^Is  y*n  45 
Onv-aan  het ,  vai^  alle  kanten  zich  manifcstei-end,  tio?i"iof 
v^Iangen  der  jngetetetieQ ,  dat  in  deze  oogenbllk-  het  lo 
ken   niets,    wat  ,toi    handhaving  en    bevestiging ^^^'^ 
der   onafhankeiykheid^van  den  Staat  kon  (IreJc- van°a^uitf 
ken,  verzuimd  of  vertraagd  wierd,  te  gemoet  te  darwet  op 
komen,* had  2.  M.  den  ajfïften  Maaft  befloten, ten  ^J,J*'J[||;i^ 
fpoedigfle  in  werking  te  brengen  art.    18  der  wet  tie  van    . 
óp  de  riationale  ibiHtie  van  den  ajPten  def  voHi{e  ^7  ^^br. 
tnaand,  betreffende  de  infchrijving  van  eenen  Ie   ^l,^/^ 
der,   tusfcheit  de   negentien  en   de  Volle  drie  ^n  sca^MiU 
twintig  jaar  tot  de  loting   voor  de  nationale  mi-»**  ^'^ 
Mtie. .  -  Jfetzelfde  gefchiedde  bij  een   xlader  be-  ^sjgat^bi, 
fluit  van  I  Mei  omtrent  het  dtfte  militie- dist  riet,'  iSi^  mté 
2amenge(!eld  uit  het  Voormalig  Staats* Bfabatid  en  as'V 
liet  Land  van  Overmtze. 

J.  B«  van  1815.  iffe  Stuk.  l    . 


tso  JAARBOEK  vau  iSi5. 


Befluit         Tevens  geene  omstregelea  wittende  vtnvineti « 
JJjJ^gj  welke  eenigziiTS  konden  (trekken,  om  het  leger  van 
bemkke^  <)cn  Staat  ten  rpbedigfte  te  verfteYken  en  de  fcbot* 
itfk  de  al-  tergen  op    zulk  e^nen  voet  te  brengen ,  dat  zg , 
|J2?^    des    noods ,    ter    verde^diging    van    de   grenzen , 
(Stttttc. ,  krachtdadiglijk   konden    medewerken »    en    daarby 
1817  flo.' gelet  hebbende  op   de  aanbiedingen  van  vele  on* 
'^^         derdanen,    om,    door  perfooalijken    dienst ,    tojc 
'sftijks   veiligheid  bij  te  dragen ,  beaopt  Z.  M^ 
op  den  sOden  Maart,  de  oefening  van  den  land* 
Aorm  of  fchuttergen  ten  platten  l^nde  in  den  wa* 
penhandel    te  bevorderen;    •*  de  or^anifi^tie  der 
fchutterijen  voort  te  zetten;  •*-  de  formatie  van 
een  eskadron  vrijwillfge  ruiters  te  Amderdain  en 
vao  kompagniën  derzelven  te  'sHage,  Rotterdam  9 
Utrecht  en  Arnhem  te  bevorderen,  terwyi  het  depar^ 
tement  van  oorlog  zou  zorgen,  dat  ieder  dezer  be* 
reids  geformeerde  of  verder,  naar 'gelang  der  aan^ 
.  biedingen  als  nog  te  formeren  eskadrons  of  kom- 
pagniën bij  een  der  rejrementen  ka vallerie  gevoegd 
wierden;  roet  voorziening  tevens  in  alles  wat  tot 
den   dienst  dezer  vrijwillige   ruiters ,  het  zij  zici^ 
zelven  equiper|nde,  het  zij  door  anderen  geëqui* 
peerd,  vereischt  werc)* 
Beflurt         ^P  gedaan  rapport  van  den  goeden  voortgang 
van  I       der,  bij  bovenfiaand  befluit  voorgpfchreven,  fchik*, 
^Priii8t7  kingen   befloot  Z.   M.   den   iften  April,   in  het 
bepaUn-    vooruitzigt ,  dat  een  foortgelljke    maatregel  voor 
f«i  om-    de  verfterking  van   het  voetvolk  niet  minder  gun- 
fbrmere^  ftige  refuUatcn   zou   hebbeft :   „  in  de  voornaam- 
vaiTkorp*  f^i  (leden  te  formeren  kompagni&n   van  de  perfo- 
fen  yrn-    nen ,  welke  begeerig  waren,  om  deel  te  nemen  aan 
ftntêrfe""^^  verdediging  des  vaderlands,   doch  door  hunp^ 
(Staatse,  omftandigheden  verhinderd  werden ,  Z|ilks  te  doea 
i8i«.  no.  op  den  voet   der  vrijwillige  ruiterij;   welke  kom« 
pagniën  vrijwillige  infanterie  beftemd  waren,  om, 
zoodra   Z.  M.    het    nobdig  oordeelde,    aan  een 
der    bataillons  infanterie   der  landmilitie  te  wor- 
den   toegevoegd,  met  de   uniform  des   bataillons 
gekleed    éii     onder     toepasfing    van    alles,    wat 
ten    behoeve  der   vrijwillige   ka  vallerie   was   be« 
paald. 


JAARBOEK  VANf  1815.  131 

Ten  zelfden  dage  naio  Z»  M«  een  befluit,  dat  Naiionate 
et  fan  ftonden  aan ,  in  de  departementen ,  welke  "J'j^^^ 
het    Gouvernement   van    België  uitmaakten,  eenr temen *en 
korps  nationale  militie  van  25,000  man  zou  wor-  vauBtigie^ 
den  geiigt,  zoo  veel  mogeSfijk   naar  de  evenredig-^    . 
beid  van  één  man  voor  elke  honderd  zielen;  zul-* 
'  lende  deze  manichappen  voor  de'  eerlle  qiaal  wor» 
den   genomen   uit  de  on^recrouwde  mansperfpneii 
of  weduwnaars  zond^aü^inderen^  welke  op  i  jlf 
nuafij    1815  hun.iSde  jaar  ten   volle  hadden  be« 
reikt    tot  faun  35fte  jaar  ingefloten;  waarby  ook 
getrouwden  als  vri)wiUJgers  konden  worden  aan* 

genomen.  ^  '  liifp«t* 

Tot  Infpecteurs    van   de   adminifliratie   b^  bet  teur  vm 
leger  werden  door  Z.  M,  benoemd  de  Heeren  J^  ^admini- 
H.  Kt'Sman  en  P.  Kheuttr ,  toen  Commisfarisien  ^"l^cnu 
voor  de  monftering* 

Tot  Kommandant  der  Belgifche  eb  Hb)iandrcbe  ^^t» 
troepen  werd  benoemd  Z.  K-  H.  Prins  Frêdcrik  KSJnm«-i 
der  Nederlanden  9  deszelfs   hoofdkwartier  te  Ni  dant  der  * 
velles  vestigende.  Belgffche 

Bij  onderfcheidene  befluiten  waren  tot  Miliiie^  jSidfcbe 
raden  benoemd  de  volgende 'perfonen :  'uoepeiu 

Het  ifte  district,  J.  F.  van  Shtèréfk  Lfd  der  Staten  Militie- 
van  Friesland,  en  S.  Sdherda  Burgeaeescer  van  Leeu-  ^^^•"*     1 
warden;   sde   dïscr.   O,    Guiehart  Lid   der  Sorten   van 
Groningen  en  F.  J,  J^  Cremers  Lid  van  bet  beteor.der 
ftad  Cronlngen;  ade  distr«  P.  O*  van  yiêrs/èn  te  Ou^  . 
dtfchoH  Lid  der  Staten  van  Friealand  en  H.  Beeck  bur- 
gemeesiac  van  Sneek;    4  de  distr*   Mr   H.  Carften  Lid 
der  Staten  van  Drenthe  en  $.  SHhfenberg^  Burgemees- 
ter van   Koevorden;'  5de  distr.    ji.   G.   Betitinck    van 
Njenhuis  Lid  der  Staten  van  OverUsfel  en  J,  E.  Huhert 
Lid  uit  hec  Befluur  van  ZwoÜe; dde^dfstr.  A.CH^. 
Staring^  Lid  der  Staten  van  Zwolle  en  A.  Mi.  ^.  ^lêet\ 
Borgemeesier  vaaZuiphen;  ^de  distr.  fF^vmmvHeeckerm 
van     Brandftnburg    Lid    der  Staten  «van    Ucrecfat  e« 
Sehut  Lid  van  her  belhinr^er  ffaid  Utrecht;   ftfte  distr» 
H.  Onderzat  ér 'Lid 'der  Stnttn  van  Zold-Holtanil  en  tf.- 
Gevers    Lid  van  ^bet  befhnir  van^  Dordrecht;  pde  dbtf* 
U.  f«  Graeniftx   van  ZeeUu  van  JUdderkerJkf  Lid  der 
StateiT  van  Zuid  Holland  en  fif.  M.  de  Mengki^  \^d  «■« 

I  1 


->/ 


fSt         JAARBOEK  VAN  I3l^, 

Mflttie*  het  beftuar  van  RoccerdAm;  lede  dïstr.  F.  'vèn  Alphen^ 
radeo.  j^ij  ^^  Staten  van  Zui.ihot(9n<l  en  Z.  vatf  Touhn ,  Lid 
van  bec  Pednur  van  Gouda  ^  iide  distr*  van  Brienen 
VMH  de  Grooie  Lindt^  Lid  der  Staten  van  Noordbolland 
en  J*  Sibmacher  Lid  van  het  6e(!oor  van  Haarlem; 
12de  distr.  G.  Fontein  f^erfehuur^  Lid  der  Staren  van 
Noordholland  en  J.  C.  van  Bhekerj^  Lid  van  het  Be- 
flunr  van  Hoorn  3  13de  discr.  P.  J.  Br^gmans^  Lid  der 
Sinten  van  Noordholland  en  E,  van  IVeede  van  Uykyeld^ 
Lid  van  het  Beduur  van  A^K^rdam;  X4de  dist.  P.  S« 
Dedel^  Lid  der  Snten  van  Noordhollaiïd ,  en  P,  y, 
fTendorp^  Lid  van  het  Bednur  van  Amfterdam;  15de 
distr»  G.  7.  H.  van  der  Heim ,  Lid  der  Staten  van  Zuid* 
holland  en  B,  van  der  Haar  ^  Lid  van  het'Beftuur  vin 
'aHtgé;  itfde  diatr.  J.  J.  de  Bruin^  Lid  van  de  Ge- 
deputeerde  Staten  van  Zeeland  en  Z.  C  van  Son^beck, 
Lid  van  het  BeHuur  van  Middeibur»; ;  17de  distr,  /f.  F» 
Heerden ,  Lid  van  de  Staten  ^an  Braband  en  J.  C.  van 
Fo/s^  Burgeoieeater  te  Oud^Gestel;  18de  distr.  G.  van 
BevervTfk^  Lid  dec  StatSó  van  Braband,  en  van  Tkje 
N  Hann4i%  Burgemeester  van   *i  Bosch;  19de  distr   R   J. 

C  Mackêj^  Lid  der  Staten  van  Gelderland,  en  O.  van 
Randwjkn  Burgemeester  van  NQmegen;  sofle  distr.  G; 
d»  Keifchfetre  van  Jiayre .  Lid  der  Staten  van  Braband 
en  van  ThieUn^  Burgemeester  te  Grave;  2i(!e,  distn 
A.  C*  de  Membrede^  Lid  der  Staten  v^n  Bffbtnd  en 
%  ff^.  Heidewier  ^  Lid  v^n  het  JBeftunr  van  Maiatricbu 

Xear.vrQ-  Bij  eeo  Kooioklgk  beflult  van  den  i6den  April 
wiiiigers  werd  bepaald,  dat  ia  elk  Att  zuidelijke  departe* 
deiHke  del  ^^'^"^^^  ^^"  ^^^  Koningrijk ,  eene  of  verfcheiden 
ptrtemen»  kooipagniSn  infanterie  of  kafvallerie  vrijwilUgers 
een.  zouden  worden  gevoegd,  welke  den  titel  van 
keur^vrQwHIigera  zouden  aannemen.  Hetzelve 
werd  vöortfgegaan  van  de  volgende  inleiding. 

De  bepalingtn  van  ona  beOoic,  betreffende  de  lig* 
cing  der  nationale  departeaoenien  onzes  Koningr^s,  wa- 
ren ter  naavwer  nood  bekend  geworden,  of  van  aile 
kanten  boden  vrywiUigera  hunne  armen*  en  hunnen 
dienst  aan  tot  handhaving  der  onafhankelijkheid  van 
het  vaderland.  De  oproeping  door  otis  aan  opze  nieuira 
onderdanen  gedaan  werd  gehoord  door  d«  genesi,  welke 
net  opragtt  gevoelena  van^  vaderlanda-Uefde  en  eer  be- 
zield waren  $ 


JAARBOEK  VAN  1815.  133 

Itog^erende»  zdo  veel  mogclïfk,  de  verpligtiogen , 
welke  eea  ieder,  door  zijne  Qiedewerking  tot  de  ver- 
rjgtiogen  der  miliiiie,  jegens  den  Staat  en  zijne  mede- 
bnrgera  vervnltèn  moet,  overeen  te  brengen  met  do 
verlangens  eli  aanbiedingen,  welke  oas  gedaan  zijn, 
hebben  wij  .willen  in  aaumerkisg  nemen  de  beweegrede» 
nen.om  zich,  zoo  miu  mogelgk,  van  hoane  haardileden 
te  verwUderen»  welke  die  genen   mogten  hebben,  die  ; 

verlangen,  dat  de  verknochtheid»  welke  zij  voor  het 
welzijn  hunnes  vaderlands  betoonen,  ten  nnrre  .gemankt 
wferd ,  zonder  de  pli^en  tegen  te  werken ,  die  zQ 
hebben  te  vervallen,  uit  hoofde  van  hun  beroep,  of 
van  de  betrekkingen,  waardoor  zi)  aan  de  maatfthappy 
yeriionden  itfn, 

'    Ooi   had    de  overweging,   dat    de    ruccesfivc ^^^htïd 
vermeerdering  van  troepen  in  dé  zuidelijke  depar-  voerVan 
tementen  moe^eUjkheid  met  opzfgte  tot  derzelver  leefmtd- 
onderhoud  zou  kunnen  doen  bntftaan,  en  dat  de^*^^ 
eventuele  noodzakelykheid  tot  het  aanleggen  "van  igke  de« 
'nsagasijnen   van  levensmiddelen    maatregelen    van  pariemcn- 
'voorzorg  vorderde,  Z,  M.  rec^s  bij  een  befluit  van  *•"• 
iden  5den  April  doen  bepalen ,  dat  alle  uitvoer  u(t 
^dezelve  departementen,  van  granen,    zoiit,   peul* 
d^ritchten,    vee    of  andere  inlandfcl^e  waren,   tot 
t>nderhoud  der  troepen  of  tot  tipt)roviandering  d^r 
vestingen  kunnende  dienen,  behalve  uit  tie  zeeha» 
*vens,  verboden  waï,  ten  zij  vérzeld  van  eene  fpc* 
^ale  perihisfie,  tot  dat  eincfe  afgegeven. 
'    Bij  nader  befluit   van  11   Mei  werd  Vastgefletd  Bukta 
<lat  bet  bovenftaande  niet    meer    toepasfelijk  S^\^j^^^ 
maakt  werd  langs   de  linie   der  tollen ,  welke  de|j^*^  ' 
ve^chillende  gedeelten  des  Koningrijks   van    een  tollen, 
fcheidt. 

Alle  geweer-fabrieken  van  Luik  ontvingen  bé- óewter« 
vel,   met  het  maken  van  jagtgewèren  en  andere |*öri€k«i 
wapenen   van   weelde  op  te    hpuden,  en   hunne  ^pgeü 
werklieden  tot  het  maken   Van  Ivapenen  van  oor  fcbort« 
log  te  leveren.  ^    n  t^ 

Bij  befluit  van  17  April  werd  bepaald,  dat  met^iJlcei 
1  Mei    aanftaande   het,  bij   befluit  van  15  Maartaninuir 
LI.    gearresterde    Crirolneele    Wetboek  voor  het  wetboek 
-b^gavolk  te  •  Lande  en  reglement  van  discipline  1^^' 


134  JAARBOJEK  va»  i8i5*; 


voor  hetzelve  krlJgiJVQlk ,  definitivelgk  kracht  via 
'wet  zou  verkrijgen.. 
Fenoe^         DeD  i9deD  April  .deed  Z.  M^  de  vdgeode  be^ 
niing  vtn  .aoemingen    vin  Gcnertals ,  Wtirbij  men  te  Bru»> 
G«iimtU  '^l   ™^^  genoegen  opmerkte ,   dat  de  Koning  geen 
en  Gene-   het  minlte  onderfcheid  had  gemaakt  tusfchen  de 
raai  wj-   Belgen  en  Hollanders.  Luitcnant-Gefneraals:  Durj^ 
Sfluitvtni^^''  rf-rr  Plaat  ^  van  Helderntng^  Collaert  ^  Cha» 
19  April    zet  y  Martufehevciz  »  enting ,  Corthciligcrs^  StU^ 
i»i5»        man^  de  Pcrponehcr.^-^Gmitt^iï^M^otfki  Busck* 
man^  Trip^    Badcy  Ber^  4c  Koky  van  Dirmer^ 
:Dum9uUn^  van  Geen^  Hoven  ^  G runkei j  Briart^ 
Ghignj ,    Da'w  ,    van    der   Cappelkn ,    Mejern  , 
DubbeSy    Vtrtnaefeny    d^Abumé^    van    Rheedcn^ 
jËrcns ,   de  yirieux ,   IF.    F.    van .  Bylandê ,  van 
Hoy,  van  Qsie^  van  der  ff^yk. 
DoOene«      ^^  Graaf  Kunigl^  Commisfaris  der  Verbonde- 
iBti  ymn    ne  Mogendheden,  Generaal  in   dienst  van  Z.  M« 
if#r /"/Ml  dea  Keizer  van  Oo&tenriik,  gaf  den  Maire  v«a 
^MTTiD  Antwerpen  kennis,  dat  zijne  zending  aldaar  wai 
Amwcf^    geëindigd,  ten  gevolge  van  zijne  ter4igroepiDg  en 
pcD*        .van  een  befluir  van   Z.  M.  den  Koning  der  Ne» 
f     derlanden ,    waarbij    de    Generaal  van  der  Plaa$ 
benoemd  was  tot    Gouverneur   van  Antwerpen/^ 
en   dat   hy    derhalve  deze  vesting  aan  gezegden 
'Generaal  bad  overgegeven. 
Hcfftei      .   ^9   ^n  beOuh  van  ai,  April  herdelde  Z.  M» 
van  bet     het  Korps  vrliwfllige  jagers ,  herwelk   bij  de  bele^ 
^^{gj^^  gering  van  Naarden  in  1814  vele  belangrijke  dien- 
gers  mStr  fl^en  had  bewezen ;  zijnde  de  Heer  ^,  Roo/bb^om^ 
Stvei  nran  wélfee   hetzelve  gekommandeerd  bad ,  met  de  or* 
^•^^^',ga,nifatie  en  vermeerdering  daarvan  belast,  onder 
pens  be-   -Uitdrukkelijke    verklaring,    dat  hetzelve  tot  geep^ 
fiuir  vaa    militairen    dienst  «ou    worden   opger^Kpen ,  zeo 
^1^.        lang.  niet  zeer  bedenkelgke  omdandigheden  zulks 
.  ^*       raadzaan^  of  noodzakelijk  zouden  makf n« 

Züne  Majesteit  in  aanmerking  ^«noraen  heb» 
wet,bou«  i)ende,dat  het  toeleggen  van  vereerende  beloonin- 
ftd^ng"'?^  aan  en  het  dragen  der  daartoe  behoorende 
van  d^  teekenen  of  decoratign  dpor  die  genen ,  welke 
inUiraire  jjch  van  de  pligten,  aan  den  krijgsdienst  te  water 
^  ^^*  en   te  Und  v^boj^^en^   door  ultA^ende  dadM 


JAÜRIOEK  Va^  "191^  f» 

vÉB  ttoed  9  bèlfid  «n  tf^bwe  bebVéti  gekweten ,  30  April  . 
b^sofkder   gefèiiikt  is   tot   opwakkermg  en  aan*  ^|i5«i^o.54 
kwccking  dier  krfeahafiige  ^cugdenj  en  dat  ookg^'/'^JV 
uit   dien  hoofde  SQ  meest  alle  Ëurojpefche  Mo* 
gendheden  militaire  orden  van  vérdiénften  zy.n  in*  ^ 

gefteld ;  dat  het  bovenal  voor  den  militairen  (land 
vereerend  is  et^  ten  prikkel  tet  het  verrigten 
vtn  groote  dadep  kan  ^erftrekfcen,  wanneer  cHt 
M  een  ieder  van  dien  ftand ,  van*  de»  boogdm 
Hit  den  laagften  in  n^V  in  het  gei^  s^n,  om 
door  fchicterende  bedrijven  in  bet  verwerven  van 
fifodanige  eervolle  omlerfcbeidiiTgs^teekeDen  te 
kunnen  deeten^  en  dat,  Hoogstdeseelfs  verheffing 
tot  den  Nederlandfchen  troon  eene  gefchikte  g^ 
legenheid  was,  om  voor  het  krngsvolk  te  water  - 
en  te  lande  eenfé  zoodanige  eervoflè  militaire  orde 
in  te  (lellen^  vond  op  den  3o(len  i^pril,  den 
tlaad  van  State  ,|[ehoord  en  niet  gemeen  overleg 
der  ^taten-GeneraaU  goed  te  bepalen  en  te  flgKne*' 
ren  eene  wet  van  inftelling  der  militaire  WKlem^' 
orde,  vervat  in  de  volgende  artikelen. 

^  Art.  I.  Er  worde  Ingedeld  eeqe  orde»  ((rekkende 
rot  beloonitig  yao  tiicf^ekende  daden  van  moed  9  beleid 
ea  trönwe,  bedfeVefa  door  die  genen,  welke,  zoo  ter 
z^  'tA$'  ce  iMdr;  far  welke  betrcfkking  ook  en  zonder 
onderfcheid  van  Aand  of  rangy  Ons  en  het  vaderlandf 
dienen* 

De  orde  zal  echter  In  byzondere  gevallen  ook  knn- 
aen  worden  gegeven  aan  vreemde  militairen ,  niet  in 
Nederlaodfcben  dienst,  zifade, 

9.  ^De  orde  ifd  den  naam  drageoF  van*  de'  MUltal¥t 
WUUm-Orde.  '     4 

3.    WQ  verklaren  On  te  zQn   GToolmeealttr   dezer* 
orde.  ^ 

Het  Grootmeeaterftbap  van  dezelve  zal  pnaffcheide* 
lyk  aan  de  Kroon  der  Nederlanden  verbonden  zQu. 

4*  l}^  hklttaire  f^tUems-Orde  zal  beftaan  uit  vier 
klasièn:    . 

De  Ridders  van  de   iHe  klasfe  dragen  de   benaming 
Tan    Groot'Kruifen ;  die    van  de  2dë  klasfe  dragen  den 
num  van   Kommandeur%\  die  van  de  ^de  en  4de  klasfe 
worden  onderfcbeidén  door  de  vermelding  v^a  eene 
bOk  llasfen,  Wilrtoe  z^  benoemd  z)|n. 

I4 


i$6  JAA&BQUK'vAir.  %8i5.-. 

i 

Wft.|ioq«     f«    De  benoening  lOt  iMe  ptatifto  ^io    G«ooi-KniU 
jteii^c  ip*  fen ,   Koóaiandeuri  en  Ridfl^i  zal  door  Om  gefoktt^ 

militaire       6-    Het  verfierfel  dar.  erdé  zul  beftaim  ip  «en  wU  ge« 

Wniemc*   fmtllleerd'lcniis  met  acht  gouHen  geparelde  punten.    Op 

ofilc  van   de  armen  van  het  kruis  de  woorden:  voor  Moed^  Be^ 

i8i5nó«  ^^^^  Trow.     Over    hetzelve    Irgt    het    fiourgondifche 

rstuttbl,   l^niif*  beftaande  nic  groene  laurierftokken,  saam  ver()on* 

jffu  93*.)  den  door  den  gouden  vuvrflag;   op  de  tegeniDde  ver* 

vangen  door  een  blaanw   geëmailleerd   medaitloo,  waaf^ 

op  in   het  midden  ican   eene   tavritfrkrans  W^  ^ies  ge* 

dekt  door  eene  gouden  koninkUtke  kroon. 

Het  line   oigaje   me^  ^wee-  fmalle    donker  blaanwe 
ftrepen. 
j,    H^(  teelcen  van  qnclerrcheiding  zal  a^ijn; 

^ene  zifverenNler,  geborduurd  op  den  tok  aan  de  Vn^ 
jterztfde  en  bec  juweel  van  de  orde  aan  een  lin(,  vier 
vingflpen  breed ,  en  icfaarpf  vf n  de  regtef*  naar  de  Hn« 
lteFZUd<»« 


■     I 


A 


\ 


..    Foor  de  Komm^indeunj 

Het  ordena-teeken  gebprduurd  op  de»  rok  aan  de 
linkerzijde,  zonder  Oer',  d^ch  met  de  kroon»  en  h^, 
juweel  aan  een  lint ,  drie  vingeren  breed  en  f^ufeir 
gm  den  hals. 

Fóof  4e  ^i4den  van  4^  derdf  kimfe^i 

\ 
Het  ordens- teeken  aan  een  lint,  twee  vingeren  (vefd. 
ppp  het  knoopsgat;  en 

Fe^r  ie  Riddert  yam  de  vierde  klaife ; 

een  kleiner  ordeos-teeken ,  hebbende  de  punten,  vuqr^ 
ilag  eu  kroon  in  zilver  un  een  lint,  èen  vinger  breed 
fan  hei  knoopsgat. 

8.  De  miitairen  te  water  en  .te  lande,  die  geen  of^ 
(clérs-rang  hebben,  krijgen,  wanneer  z^  tot  Ridders 
van  de  vierde  klasfe  benoemd  worden»  eene  verhoo- 
ging  van  inkomen,  gelijk  ïlaande  roet  de  helft  van  de 
(W^,  W?lkê  door  bep  op  he^  pogcnbl^  hpn^er  ()^iipc- 


JAARBOEK  TAN  1815.  isr 

^B^  #ortf r  geoocao.  Oe  fbHHf  sul  «ordeo  yerdobbeid  W^t,  boa, 
voor  die  gtnen  der  vooliBetde  milicatreo,  welke  toe  Rid»  ^^^^  in« 
den  iMO  de  derde  klesfe  mogten  wordeo  benoemd.         y^!!^ 

9.  Toe  bectlipf  der  gemelde  verliooging  van  IbUm  militaire 
en  goedmtking  der  verdere  ookoiten  der  orde«  tal  wiiiems* 
jaariykt  eeoe  Ibmma  op  de  begropting  def  flagtsbehoef-  orde  van 
ten  worden  gèbragc.  .   '  30  April 

.     4Q.    Het   bdmaatfthap  en  •*  verfierfól  dezer  o'^^  k*'^  r suttS^* 
'  niet  worden  vedoren,  dan  ten  gevolge  van  een  oniee^  qo«  33*\ 
reod  voonis*  ^  »    ♦  - 

II.  Het  kapitfel  der  orde  zal  beftaan  nic  goo  vele 
leden 9  als  door  Ons  noodig  zal  worden  geoordeeld^  en 
Wil  daartoe  nlf  de  Groot-Kroiftii',  Kommandeurs  of 
Ridders  'zuilen  benoemen.  ^  BQ  héueftve  kapittel  zullen 
Amgeren  e«n  kanfelter  en  een  tfieiaurier,  daartoe  door 
Ons  i^ic  de  leden  der  orde  te  benoemen. 
'  la.  'DoOkT  Oaa.  zoBen  in  be^  vervolg  worden  vattgo» 
fletd  zoodanige  bepalijBgen »  als  wy  opzigtel^k  de  voor* 
dnigteo»  om  rot  lid  van  dese  orde  te  worden  benoemd» 
als  mede  opgigfeiyk  bet  foort  en  den  aard  der  bew^- 
^n »  welke  daartoe  znllen  moeten  worden  ingediend 
en  het  onderzoek  van  dezelve,  dienftig  mogten  oordeer 
l^n ;  geiyk  mede  de  vereischte  reglementen  omtrent  al 
bet  geen  toe  de  adaiii^ftmie  en  dtseipline  der  orde,  de 
bebeering  der  aan  dezelve  geaficcteerde  foodfen  en  de 
werkzaamheden  van  bet  kapiiiel  bt;rekke)ijk  is« 

Bg    een   Koninklgk  befluit   van   10  Mei  werdAanne. 
f>epagld ,    dat  de    militie-raden ,  na  het  aflóopen  °|^,^f 
(Ier    werkzaamheden    voor  (de.  nationale  mititUt^in^ 
gouden    overgaan    tot    de  aanneoiing  der  genen » natiooaie 
welke,  hunne  dienden  al3  vrijwilligers  hadden  aan*  ">mtie, 
geboden  9    boven,  de  aan  de  refpective  gemeenten  bêflLuvvi 
aangewezen  conriogenten*  Deze  vrgwilllgers  mog^  10  Mei 
ten  niet  ouder  dan  35  jaren  ^yn,  mtzr  wd  jonger  >^X5* 
dtp  18  jaren  aangenomen  worden,  zoo  hun  lig* 
cbaaniageftel  fterk  genoeg  was.,  zijnde  de  grootte 
>   van  5  voeten  R^ijnTanda  toereikende, 

pen    isden    vap    d^ze  maand  zond  de  Roning  Misffve 
^an  de  Staten  *Qeneraal  de  volgende  miafive:         ][|[!de^ 

aiaceiH 
^  Wi  behoeven   niet  aan  U£d.  Mog.  re    onrwikkelen  Generaal, 
de  ironden.,  op  welke  federt  eenige  weken»  de  midde? 
<??  1|P  'iJUads  deffnfie  m^t  oogfwoa^   ve^rkriiph^  ^ 


<ss 


JAAHBOEK  TAi^  iBii, 


^Q  2.  M.  S^l^^  vttiooaje  lalHtfe  bVccn  f eheadflB  is.    Het  «e- 
•an  de    'voel   Tin  eilteQ    raftginMrdeo  'NederliiHhr  .  heeft*  heil 
Siaien-     ovenoi^,  dat  feeoe  watkaainbeld  te  grooc-»  geene  op- 
Oe&ejraal.  ^riog   oDffenJctt:  kóade  x^b»  ^^  ^n    oogenbllk  dit 
bet  er  op  iio  kvrnn^  om  deft  ^en  tat  voor  vreead 
geweld  te  beveiligen. 
Miir  eene  dJdelQke  beveiliging  If  oBgenoegtün,  on«| 
.   Kc  verpUgtlagen  gün  verder  t  -oo*  JEtli^  bulten  de  cmh  ' 
drigeiykfte  bekommeringen  te  leven ,  en  om  het  endeis* 
pend   der  naeioBtl^  welveut  en  onifhinkeliftfaeldian 
een  volgend  gedicht  te  kunnen  overleveren,  «oei  dsc 
^weld  op  nieuw  gefbnikt  en  dit^nema  ;vin  bedrog 
en  overbeerTchfog ,  dit  Vin  des  geweldeiiürs  befhian  on^ 
iflbhoidbiir'li,' op  nienw  in  zQn^periben  vernederd,  en 
Toor  altoos  onoenowd  worden. 

Tot  ék  heilig  doel  hebbevi  zfch  op  nieéw  de 'Mogend- 
beden  .verbonden,  tan  welker  ragifigcan'  200  vele  Stitefl 
van  Europa  bereidt  hnnne  hemelling  te  diuken  faebbein 
Een  bereidwillig  oor  leenende  üii  hunne  gemeenf^hippe- 
IQke  nitnoodiging,  iljn  wij  tot  het  trektiat  toege^eden* 
dit  zQ  den  ssften  Maart-  1.1.,  <e  Weenen  gefloten  heb* 
ben ,  en  wathten  fleehta  op  de  liitwisihing  >ier  rè(pech 
tive  ntificitién ,  oto  UEd.  Mog^  derzeiver  omving  en 
èjyzónderbeden  te  doen  kennen. 

Inmlddda,  en  ten  onwederlegbireti  èe^Qzeder  gezind^ 
beid,  die  ona  bezielt,  hebben  wij  bet  leger  vin  dit  Rijk 
,  onder,  het    opperbevel   ven  den  H^tog  veo  fTtliingiom 
gefield,  dien  wij  tevens  t^  Veldmaarfchalk  der  Nederlan* 
den   benoemd  hebben.   Door  dien  grooten  Gener&al  be- 
fluurd,    gefterkt  door  het   voorbeeld 'van  de  Zoons  van 
'hnnnen  Koning,  doordrongen  vin  den   geest  van  vader^ 
lindsliefde,  die    bQ    de  geheele   natie  nitbHnkt,  zeilen 
M  ens^e  krflgslieden  een  eervol  deel  nemen  min  den  gew1g« 
•  .  rigen  ftr^d*,  en  den-  elonden  roem  handhiven  der  Ne* 
derlandrche.viiedelen.    Mur  een  belangnik  gedeelte  be« 
boort  tot  de  nitionile  aiilitie,  welke  de  wet  ona  ver- 
biedt, zon^c  ;^e  (bijzondere  toeftemming  det  Staten-Ge- 
neraal,  buiten  *sLinds  greozen   te  gebruiken*    Het  la 
deze  (oeilefpming,  Edel  Mog.  Heerenl  welke  wlJ  n  be- 
den  v;^gen.    In   geen  geval  kan  de  voegzaafiheid  van 
het  bedoelde  gebroik   aan    m!nder    twijfel    onderhevig 
-zijn,  dan   in  bet  tegenwoordige,  en  de  veldtogt,  die 
'  zich  onder '  zoo  gnnüige  voorteekenen  dut  te  openen , 
komt  ona  jnist  gefcfaikt  voor,   om  de  wetrfcbelQfce  vast» 
keid  tn  vbfied^heW  te  geven  nsï  eene  ftmcsr^geUilgy 


J^IL^OEX  TAV  m^  IJ9 

r.4ifis^r,<^ne«  v^««;a<?hr|ngf|i  .be^  boMtwooid. 
t   ti^y  t&rzelen   dus  geépzioa.  om  hc( .  Ikter  nevensgsande  ** 
/.teflujt    fan   i^pve.^ipPïedk^uring  te  ond^rwerp^o,  lerwgi. 
-n^f  GOD  bidden,  4at  Hij  U&d.  Mog.  Heeren^  boude 
,iD<Eyo.e  heilige 'be(cheriDiQg. 

'  'Het  traktait  tasficbeo  de  Vereenigde  Soaverei-  Traktaat 
*  am,  ffeflotea  te  Weenen  ^p  deo  a^fften  Maart,  ^^^ 
éootZ.  M.  hl  boveiïftaMde  MisfiVé  bedoeld ,  h4d  M^ad* 
d^n  wfgefiden  ofo vang :   .  ^    iie<*cn  ? aa 

■  ^  2S  Maart 

In  naam  (^er.alIerhelligSe  DrieSenheid* 

•  -  Z.  M.  de  Refaer  aller  Rvsfen,  en  Z.  M.  deiCefzef  mi 
'Odatenr^ky  Róolng  van^  Hotigarie  en  Bohemen,  overwe- 
'getïSe^e  getolgeip,  die  de  Inval  van  Napoleon  Buona- 
^fmrte  fo  Frankrijk»  en  de  'tegenwoordige  toedand  van 
'duf  konfngr^k  vdör  de  velligketd  van  Enropa  zonden 
'kmtnen  te  •  tree^ '  brengen  y  hebben  befloten,  bij  eeü 
'trirkcaat ,  hetwefk  gemeenfcfaappelijk  met  Z.  M.  étn  Ko- 
«itfttg  van  de  Vereenfgde  Koningrijken  Vtn  Grootbrittami 
mtè  én  lértaod,  en  n»et  t,.  M.  den  Koning  van  PrnisféQ 
jtüocéh  Is,  dé  dbor  het  traktaat  van  Chanmont  vast- 
'gefielde  grondregelen  op  éete  'gewigtige  gebeurtenis  toe 
^  pai(fen.  Dien  ten  gevolge;  rtjn  HH.  JVTM.  overeen, 
gekonen,  om^bi}  een  plegtig  traktaat,  door  leder  der 
'Hooge  Mogendheden  afzonderlijk  gcteekend,  de  reeda 
gecontracteerde  VertHndtenls  te  hernieuwen ,  alle  aanran- 
ding regen'  den  tegenwoordigen  ibiat  van  zaken,  en  de 
'  zoo   gèlukkfg  Ih  Enropa  tot  fhnd  gelcomen   rust  af  te 

1  -weren ,  de  krabhedadf^Ae  mfddelen  M  fret  werk  te  Hel- 

len, oto  tot  dit  'doel  te  geraken,  alsmede!  aan  alfe  maat- 
'rè^èfenl,  wtfiké*  door  ztilke  gebiedende  omfhindigheden 
iMinhèn  ^è!>odéii  Worden ,  ma^rder  uitgebreidtietd  te  ge. 
ven, ' 'Ia  •  over wegifrg  .biervan ,  heeft  Z.  M    de  Keizer 
aller  {lusfón  den  Heer  Andrtm^  Graaff  van  Rafoumowsky 
'  -iert  den  Heer  Karél  Robert  %  Gravé  vaj  Nesfelrode,  enz. 
tor  i^ne  Gevofmagi^lgden  benoemd ,'  oni  de  voorwaarden 
Van  het  tegenwoord^  traktaat,  tasflfhen  hem  en  Z*  M. 
den   Keizer  van  Oestenr^k,  Koninj|  van  Hongar^e  en 
Bohetfïen,    te  oafderzoeken ,  te  fltfïtcto  en  te  teekenen, 
en  Z.  K^th.  Apost.  Rfa}.  heeft,  rot  dat  zelfde  einde  be- 
noerad:  Clement  f^^fnfeslaus   Lethsrius^  Prins  von  Met- 
'tettl^b-Winneburg'  Ochenhaufbn,   en   den    "Baron  Jém 
inWH^  VM  H^tfmberg^  eos.  Welke  gefólmagtlgde  Uiiria* 


140  JAARBOEK  VAN  i9ii. 

Trakrjiac  f0ri,  m,  op  dé  gewone  wijlen  todne  Weden^éfisto 
VoBde^'  ^^''"••^•*"  oltgcwUftld  te  hebbeti ,  wegent  de  «volgetMie 
Mogeiid.  ^^^Ic^ls  ^Ijo  o?«reCB  gekonens  ,  « 

keden  van     Art*  I.    De  beide  hooge    comrictereode  Mogendhe- 
id Maart  den    verbinden    zich  plegtig,  om  de  gebeele  magt  vtn^ 
^^$*        hunne  ren>ecti?e  Staten  bijeen  tebrengeo,  ten  einde  de 
▼oorwvarden  geheel  en  ongefchonden  te   l>ehouden,  van 
bet  traictaat  van  I^rQs,  ^n   deti    tSden  (3ofteto)'Mei 
18 14,  alsmede  de  door  bet  Congrei  van  Weenen.  viac*- 
geftelde  eq  geteekende  bepaJingen,  om  de  diipofittln  nu 
gemeld   traktaat    te    voltooijen»  en  dezelve  teg^n   alle 
aanranding ,  en  voomamel^k  tegen   de  plannen  van  Na* 
pole&n   Buonsparte «  te  waarborgen.   ^Te  dien  einde  ver- 
binden zij  zich »  om ,  indien  de  nood'  het  vereischc ,  en 
volgens  den  geest  der  declaratie  van   13  Maart  1«1.,  ge- 
meenfchappeiyk  en   in  de  volkomenfte  eens^ezindbêidy 
met  liunne   geheele  magt  té  ageren  tegen   hem »  en  al 
ó\^    genen 9   ó\e  Tetd$  zijne  partjLJ  gekozen  hebben,  en 
vree?    of  Iaat   dezelve  zouden    kiezen,   ten   einde  hep 
daardoor  te  noodzaken ,  om  van  zijn  ontwerp  af  te  zieq, 
én  hem  buiten  (laat  te  .(lellen,   om  in  het  toekomende, 
de  rust  van  Europa  ea  deti  aigemeenen  vrede  te  ftoren  , 
/welke  onlangs  gefloten  is,  om  de  vr^heid  en  ona/hao- 
kelvjkheid  der  natién  te  befcherraen  en  tê  verzekeren. 

a.    Alhoewel    een    zoo  belangrOk    en  weldadig  doel 
niet  gedoogt  de  nodige  middelen ,  om    tot  hetzelve  te 
geraken ,  naauwkeurig  te  bepalen ,  en  dat  de  hooge  con* 
tracterende    Mogendheden   befloten   hebben,  alle  zooda* 
nige,  welke  zij,  ieder  naar  z^nf n  bUzonderen  toedand, 
in    hunne    magt  .  hebben,  in   bet  werk  te  ftelien,  zoc 
hebben  zij ,  niet  te    min   befloten ,  om    ieder   i50/x>9 
man  op   de  been  te  brengen  \  .  waarvan   ten  minflen  e^ 
tiende  kavallerie  zai  zyn»  (de  bezettingen  der  vestingen 
daaronder  niet    begrepen),  dezelve  met   eene  genoegd 
zame    evenredigheid   artillerie   tegen  den  gemeenen  v0-. 
and  te  doen  optrekken ,  en  ze  op  de  kracbtdadïgfle  wy<- 
ze  tegen  hem  te  bezigen. 
3.    De  hooge  contracterende  Mogendheden  verbinden. . 
^ich  wederzijds  de  wapenen  niet  dan  eenflemmig  te  zul* 
len  nederleggen,  en  zulks  niet  te  zullen  doen,  alvorens 
.    bet  doel    dezer  wapening  te  hebben  bereikt,  door  Nd- 

{oleon  buiten  flaat  te  flellen   nieuwe  onjusten  te  verwek- 
en,  of  zijne  pogingen  te  vernieuwen,  om  zich  van  het 
oppergezag  in  Prankr(jk  meester  te  msken, 

4*    Dewijl  het  tegenwoordig  traktaat   voornamelijk  op 
de    (egenwoprdige    otndapdigbe^^n  u^epasfeliük  ia>  Zoq 


JAAItBQEK  VAN  ^815.  ut 

wórden  de  beptlingen  van  het  traktaat  van  Chaqmont ,  J"**!^*** 
iü  vooral  die  vervat  in  het  liSde  anlkel,  blJ  deze  vet-  S^ZJJ* 
fccowd,  en  in  aUe  h^re  kracht  herileld,  tot  dat  het  ,yi^,^end- 
bfer  bovengemelde  doel  zal  bereikt  zijn.     «  beden  vaa 

5^    Alles,    wat  het>sppperbevel  en  het  onderhoud  der  95  Maart 
geallieerde  legers  betreft ,  zal  het  onderwerp  eener  by*  >^ V* 
zondere  conventie  uitmaken*  > 

6.  De  hooge  contracterende  Mogendheden  behouden 
zich  voorkom  den  Kom^andanten  en  Chefs  van  de  ver- 
fchilleode  korpfen  der  geallieerde  troepen  beambten  toe 
ie  voegen,  die  met  hunne  Gouvernementen  zullen^ cor- 
responderen, en  dezelve  van  alles,  wat  de  militaire  ge» 
beurtenisfen   en  den  giiog  dér  operatien  betreft,  znlleu 

berigt  geven. 

7.  De  vefbin4tenisren  bQ  het  tegenwoordig  trakt^u 
tangegaan,  den  algemeenen  vrede  ten  doel  hebbende « 
zoo  nodigen  de  contracterende  Mogendheden  al  de 
Mogendheden  van  Europa,  om   tot  dezelve  toe  te  tre* 

deUr 

8.  Het  tegenwoordig  traktaat  ten  doel  hebbende,  om 
Frankrijk  of  leder  ander,  door  Napokon  aangevallen,  land 
tegen  diens  aanflagen  en  die  van^deszelfs  aanhangers  te 
beveiligen:  zoo  wordt  Zi]ne  AUerchristelIJkOe  IVIajeaeit, 
in  het  bi|}zouder  uitgenodigd,  om  aan  de  vorendsande 
maatregelelf  z^ne  toeftemming  te  geven,  en,  irigevslle 
bU  de ,  hem  bdj  dit  traktaat  beloofde ,  hulptroepen  mpgc 
nodig  hebben,  als  dan  tevens  te  willen  bepalen «  welke 
magt  Hoogstdezelve  disponibel  heeft,  om  den  vijand  (e 
bevechten. 

9w  Dit  traktaat  zal.  onderteekend,  en  de  ratificatién 
uitgewisfèld  worden,  binnen  den  tijd  van  twee.  maan-  % 
den,  of  zoo  veel  eerder  mogelQk;  des  ten  oorkonde 
hebben  de  Gevoloiagtigde  Ministers  de  voren(bMnde  ver^ 
klaring  onderteekend,  en  met  bet  zegel  hunner  wapens 
voorzien. 

Gedaan  te  Weeneu  den  13  (a5)  Maart  1815. 

De  Graaf  van  Rafoumawskj» 
^         De  Graaf  van  ^eifeirêée» 
De  Graaf  voa  Metiemich. 
.   De  Baron  van  IVtiftmbtrg.    . 


De    Misfive    van   Z#   M.  werd  van  Hun  Edel 
Mogenden  met  het  volgende  beantwoord: 


%> 


H» 


JAARBOEK  TAif  i8i5. 


Antwoord 
vio  de  é 
Scacen- 
Qeiieraal 
aan  dco 
Koniqg. 


Aller^oorlochtigfle  Grootmagtigfle  Koolpg! 
Genadigff  e  Koalng  en  Heer  f 


Het  Coocepc  -beflok  tot  het  gebftiikeo  der  nttionèle 
mincie  boicen  de  grenzen  van  dic  Ryk,  hetwelk  Uwe 
KoninklQke  Mtjefleit  ons ,  bij  mfsflve  van  15  Mei »  ter 
bekrachtiging  heeft  doen  geworden,  is  door  ons  mee 
den  meesten   ernst  en  f})oed  overwogen. 

Wij  behoeven  Uwe  Kóninkr^ke  MajeÜeit  niet  te  her- 
inneren«  uit  welk  oogpunt  de  wet  op  de  nationaTe  mi« 
litie,  die  het  onderwerp  van  onze  herfiaalde  overwegin- 
gen geweest  ts,  door  ons  is  befcbouwd»  en  hoe  dat 
onze  gevoelens  ov6r  deze  (faats-inflelling  eenfleromig 
waren  met  die  van  Uwe  Konmftrjjke  ItfajeTTeit.  Die  bQ- 
zondere  omltendlgbeden  en  dat  dreigend  oorlogsgevaar^ 
waarvan  het  I34lle  artikel  der  grondwet*  en  het  tweede 
art.  van  voornoemde  wet  fpneken,  hefjben  dan,  volgens 
het  oordeel  van  Uwe  Koninklijke  Majedeit,  plaats.  Het 
Is  noodzakelffk  geworden  ^  niet  alleen  de  geneele  natio- 
nale militie  bijeen  te  honden,  maar  dezelve  moet  zoo 
wel  buiten  als  binnen  de  grenzen  van  het  KoningrQk  ge- 
bruikt kunnen  worden.  Zouden  wij  één  oogenbtik  kan« 
oen  aarzelen ,  dit  oordeel  van  onzen  geliefden  en  gé^ 
eerbiedigden  Souverein  tls  het  onze  aan  te  nemen,  eo 
onze  bereidwilligheid  te  toonen,  om  4>oedig  mede  re 
werken  (ot  het  nemen  van  een  beOult,  hetwek  dieneri 
noet ,  tot  het  handhaven  van  onze  eer ,  van  onze  vei- 
ligheid en  van  onze  aanfpraak  op  achciiig  bij  die  iMo^^ 
gendhedeuy  die  zich  wederom  aangegord  hebben  tor  de 
redding  van  Europa? 

Neen 9  Grootmagtigfte  Koning!  de  wond,  die  eene 
vorige  overheerfchlng  heeft  gebragt.  Is  nog  niet  ge- 
heeld; de  herinnering  van  onzen  Hnaad  en  van  onze  el- 
lende onder  den  geweldenaar,  die,  weder  op  eenen  troon 
gezeten,  de  rust,  de  onaf hankel^kbeid ,  den  bloei  vai 
andere  volken  nooit  zal  gedogen,  is  nog  te  levendig» 
dan  dat  w^  niet  [gaarne  de  zonen  des  vaderlands,  ook 
buiten  onze  grenzen,  zagen  yien  tot  den  heiligen  (l^Jd 
tegen  den  verüoorder  der  maatfchappelijke  orde  en  te- 
gen zQne  verraderlijke  benden;  niet  gaarne  zouiiB  zien» 
dat  zij}  wed^verden  met  die  Edelen  uit  alle  (landen, 
die  vriJwiUig  hunnen  arm..  to(  onze  bevrijding  hebben 
aangeboden*  ^      ^ 

£n,  zoodeo  Mj  oiac  met  vériroawen  hea  overge^^eB 
un  de  wjfze  befchikkingen  Uwer  Koninkiyke  iVIajelieitf 


JAARBOEK  vaAt  iSi^.  14J 

Hefl  niét^    iiet  boop  op  goeden  pUflag»  (lellen  onder  Antwoord' 
dt  bevelen  vtn  Uwe  Doorlnchcige  Zonen ;  wiervtn  de  vaji  de 
9m  onder  den  Held  onzer    eeuw    in  Spanje    wonderen  Gemaal 
fin  dapperheid  beeft  yerrigi ,  en    de    ander ,  in  zeer  atn  dèn 
jengdigcn  onderdoipf  onde^  onze  geallieerden   mee  roem  Koniiy^. 
heêfc    geftreden;  jz  onder  bet  opperbevel  van  den  on 
Serfejyilketi    IVellington   zelven»   door   Uwe  Koninkltfke 
MaieftèU  aaq  bec    boofd  der  Nederlandfcben'legera  ge* 
plaatst? 

*  WIJ  vinden  ons  verpligt.  Uwe  Koninklijke  Majeflefc 
danit  re  )>eruigen  voor  bet  toetreden  tot  een  plegrig 
verbond»  waardoor  onder  den  zegen  des  Albellnrers» 
hec  geweld  en  hét  bedrog »  ÓAt  onze  veiligheid  en  rusc 
, bedreigen,  kan  bedwongen  worden;  en  vooru  ons  mee 
kec  voordel,  beiwelk  door  de  omAandjgbeden  dea  tyda 
gebiedend  g^eischt  word^,  volkomen  te.  vereenigen. 

WQ  hebben  de  eer  mee  dea  diepften  eerbied  te  zijn . 
AUefdoerlnebtigfte  Groocmagtlgfte  Koning! 
Genadigfie  Ko;iing  en  Heer  f 
Vjn  Uwe  Koninklijke  Majeaeic 

Oe    onderdiinige   en    geboorzape 

dienaren»  en  onderdanen,  '  . 

.  de  Stateo-GeneraaK 

(wët  itparmpheerd)        },  E.  N.  van  LzMozHt  Vc 
\anderfiond') 

Ter  ordonnantie  van  Hon  £d.  Mog« 

de  Sta  ten-Generul 

(GeUêktni)  vam  Pabst  tot  Biagzeobn. 

*aGravenhage»  den  I9den  Mei  1815. 

De  wet  op  de  nttiooale  liiilitie ,  ten  gevolge  wet  op 
wan  deie  bedoiteiit  bepaalde:  „  dat  d^  >i^ti<M<ftI^  ^{1%,^ 
militie,    gedurende    den  loop  der  krijgeverrigtin-  Dttiooaie 
gen  tegen  Napoleon  Buonaparte ,  en  In  allen  ^e*  militie 
▼alle,  tot  aan    het    einde    van  het  tegenwoordig ^]^^j,^^ 
jaar,  zoo  wel  buiten  de  grenzen  van  liet  Koning- 
tijk,  als^innen    hetzelve   zou   kunnen   gebruikt 
worden.  ** 

&Q  befluit  van  den  uden  Mei  biki  Z.  M«  zah 
Z.  K.  H.  den  Prins  van  (Xranjê^itn  Luitenant* 
flolonel  Hcrdcboudt^  die  recda  twintig  ?eldtogten 


H4 


MAtlBOË;R  VAN  titg. 


tie  Prins  in  Ffibfcben  dienst  had  bijgewoond «  toegevoegde 

vsn^^{^>  om  onffliddellijjk  onder  de  betelen  van  desen  Priaê 

Btttdef'    ^^    dienen,  wiens   hoofdkwanier  was  te  Lottigi* 

Vriüs*     hem,    van  waar  bet  den  asften  naat  Oudemarde 

Fréderik   werd ' Verplaatst ,  terwijl  Z.  K.  H.  ftmn^tederik 

te  Louig-  dat  van  den  Kroonprins  te  Lottlghem  verving. 

*'^-  Bij    beflüit   van  d?n  aitten   t|önd  Z.   M.   aan 

ram  d$r   ^^^  Luitensint-Generaal  ^ansfcns^  ten  gevolge  vaa 

Goitz       den  verzwakten  (laat  zijner  gezondheid  |  op  des^ 

^JJ])^  celfs  aanzoek,  een  eervol  ontdag  toe  als  Commi^ 

neratl  vtn  faris-Geoeraal  van  oorlog «  wordende  die  post  ad 

Oorlog,     interim    waargenomen  door   den  GeneraaUMajor 

van  der  Gohz^  die  daarmede  onder  den  titel  van 

Commisraris-Generaal  provifioneel  zoo  belast^ijn; 

terwijl    des   laatften    kommandement    van    Zaid« 

Holland  mede  ad  inierim  zou  vervangen  worden 

door  den  GeneraaI*Majoor  yan  IFell^  PtaatrelLjk 

^ommandant  van  *s  Gravenhage. 

Beslcne.'       Tn  naam  vart   Z*  M.   had  de  Heer  J.  G.  Vet^ 

jaio^vm^fiolk  van  Soelèn  op  den    idden   Mei  bezit  geno« 

hchowd*"  ^^^  ^*"  ^^  landen ,  die  behoord  hadden  tot  het 

hebbende  Gouvernement- Generaal  .  van  den  Neder-  en  Nfid- 

wt  den     deUR^n,    bg  eene  proclamatie,  gedaan  te  Luik, 

wlddci.*"  ^^^  ^^^  volgenden  inhoud* 

Rfln. 

(Scaacic.  .        .  4        ^ 

iai5. 00.      Landgenoot  en ,  de   Hooge,  op    net   Congrei    verga- 

i^O  derde,  Mogendheden  ter  regeling  der  belangen  yan  Eu- 
ropa, fteedi  bezield  ntei  bet  verlangen,  om  des£elfs  vfel» 
zQn  én  rust  op  vaste  groadflagen  te  veitigeo,  zijn 
overeengekomen ,  dtt  de  door  o  bewoonde  landen  voor« 
caao  een  gedeelte  van  dte  zullen  uitmaken,  welke.. aan 
de  Regering  van  Z  M  den  Konfng  der  Nederlanden 
imllen  onderworpen  zijn ,  en  dat  de  bezitneming  daar' 
vmn  op  heden  zal  plaats  hebben. 
Dien  ten  gevolge  heeft  bet    Z.  M*   bebugd,  ons  td 

I  behisten ,   om  in   Hoogscdeszelfs  naam  bezit   ce  ^neme^ 

van  gezegde  landfchappep,  belhuinde  nic  de  landen,  die 
^  een  gedeelte  van  den  Neder-  en  Midde)-R||n  hebben  * 
uitgemaakt ,  beginnende  aan  het  Prtnfche  groadgebied , 
en  grenzeqde  ten  oosten  aan  den  Moezel  tot  aa*  den 
Mond  van  de  Sorc ,  de  Oorc  en  het  voohrmalig  Pransch 
Ksaum  Sainc-Vlth »  alsmede  'door  dat  van  Malaedy ,  toe 

daar. 


I 

.éüf»  WÊU  gezegd  Ksncon  de  frettzeo  tnsiVheii  de  de*  Becitift* 
jMrtenemeD  van   de  Oarthe  en  de  Roer  bereikt,  mtif'^^^p^ 
éMMt  tongs  de   grenzen   der    beide   deparceinenten ,  toe  Sefaoord" 
dat  zy  die  vtn  het  voormtllg  Franseh  Kanton   Eupen ,  hebbende « 
to  bet  Hertogdom  Linborg  rak^n;  vervolgens  langs  detotdeir 
veiiemite  grenseo  van  dat   K»nton»  in  de  rigting  ^n  Neder- en 
bet  noorden  iaogs  eene   linie,   die  een   klein  gedeelte ^^^^* 
van    het    voormalig  Franseh    Kanton  Aubel   ter  regter  (siaacsc. 
laatt  en   langs  het  aanrakingspunt  van  de  drie  departe- i8i^  oo« 
sientGQ  van  de  Ourtbe»  van  de  Beneden-Maas»  en  van  lao^  : 
de  Roer  aanflnic.    Van  daar,  langs  de  Unie»  welke  de 
beide  laatstgemelde  departementen  van  elkander  fcheldt» 
lot  dat  ^}j  de  rivier  de  Worm  bereilit,  die  In  de  Roer 
loopt  $    vervolgens    langs   den  oever  van  de  rivier  de 
,  Worm,   tot  het  pnnt^    waar  zij  op  fiienw  de  grenzen 
.van  beide  laatstgenoemde  departementen  bereikt)  langs 
gezegde  grenzen  links  af  tot  bet  zuiden  yan  Hlllenberg 
loopende,    langs  eene  Jinte«  die  van  bec  zuiden  naar 
bet    noorden   loopt,    gemeld  dorp    ter  regter  laat,  en 
het  Kanton  Sittard  in  twee  bi)oa  geltfke  deelen  verdeek, 
Sittard    en   Susceren   echter  in   de  -  linie    begrepen ,  toe 
.dat  die  linie  het  voormalig  Hoilandsch  grondgebied  bé« 
reikt ;  eindelijk  langs  de  oostelijke  grenzen  der  hiervö-' 
ren  gemelde  territoiren ,   tot  dat  de  linie  het  voormalig 
Ooftenr^kscb  Gelderland  bereikt;  en  van  daarlangs  eene  . 
iinie^  die  het  oude  HoUandfche  grondgdbied.met  de  c^a? 
^nsfchen   gelegen   landen   bevat  ^    loopende   toe  aan  de 
0ilde  HoUandfche  grenzen  ter  regter  van  Mook,  en,  op 
ülle   ponten.,  zoo  veel  nogel)^,  op  eenen  gelijken  af- 
ftand  van  de  Maas  blijvende. 

,  Ten  einde  de  ^voornemens  jdes  Konings ,  onzen 
Doorinchdgen  Souverein ,  te  -  vervullen ,  hebben  wij  de 
fchikkiogen  betrekkelijk  onze  tegenwoordige  zending  be* 
raamd  met  2.  Esc.  den  Ridder  Sackf  rtp  wege  Z.  M» 
den  Koning  van  l^isfen ,  Gouverneur-Generaal  van  den 
Neder-  en  Middel-Rijn,  welke  in  de  algemeene  uitoe- 
fening van  het  beOmuf  dier  lailden  tot  nn  toe  óver 
buane  belangen  gewaakt  heeft.  Na  met  Z*  Exe.  dtfl 
Gouverneur- Giraal  voormeld ,  alsmede  met  deszelfs  ge» 
magtigden  detf  Hejr  PJamta»^  Commisfaris  van  het  Gon* 
liememei^  van  het  departement  van  de  Maas  en  Oofi 
the,  de  noodige  maatregelen  vastgeüeld  te  hebben  toe 
de  in.  bezitneming  der  opgemelde  tenden ,  nemen  w^ 
thans  Jn  naam  van^.  M.,den  Koning  der  Neder<anden« 
Prins  van  Oranje- Nasiau,  Groothertog  yan  Luxenburgf 
J.  B«  van  i8i5«  lOe  Stuk.  IL 


146  JAARBORK  yam   i%ts. 

BtthBe-   eiii«  «MC  toE. ,  bezk '  van  bovetigenoead*  iMn .  R  ML 
2!°fJ[^  coeg«Wftsen  hmden ,  behoord  hebbend*  coc  hec  Gonver- 
behoord^  nemenc^Genenal  vao  den  Neder-  en  MiddeURQn ,  watr- 
'  hebbende  ^^^  2*  ^*  ^4  deprovffionele  adinrnidrarie  opgedragen 
tot  den     heeft;  xallende  van   weerisQde  ce  benoemed/Commlifa- 
Neder-  en  risfen   zich   bezi^  honden «  om  •  door  het  pVpcfhn  van 
Middel,    laodpalen ,  de  ^renalinie  af  ce  perken, 
rsniitsc.       ^^'^^    ^"^^    ^^'    Commiiftrfaat. Generaal  betreft»  zal 
i8i^.  00.  voortaan  door  ons  te   Lnik   worden  behandeld ,  alwaar 
taoo        de  setef  onteradmlniflratie  geveatlgd  is.    Vèor  het  ove» 
rfge  sollen'  alle  de  .  geconlHtueefde  mageen ,  provifioneel 
de  nicoefenüig  •  hnnner  foncdén  MQven  waarnemen ,  en 
hec  beftnnr  al    op  den  cegenwoordigen    voec  blUveUt 
COC  dat  daaromcrenc   anders  zal  z^n  befchikt.    Wif  ge- 
lasten aaa  allen  en  een  legeij||k,  wien  zulks  aangaat  t 
om  zich  Baauwkeorig  naar  onze  cegeüwoordige  prochi» 
matfe  te  gedragen. 

Inwoners  dezer  (Ireken,  nw  loc  ii  tegenwoordig 
onherroepei^k  gevestigd;  de  bepalingen,  welke  ce  dezen 
opzigce  hébben  plaats  gehad ,  beloven  eene  gelukkige 
CoekomR,  en  maken  een  einde  aan  den  hingen  Üaat  van 
'onzekerheid,  die  fincs  zoo  vele  jaren  nwe  ftaatkundige 
behingen  aan  de  wis(hlvalligheden  der  gebenrceni^fen 
blootftelden,  van  dat  oogenblik  af  aan  maakc  gQ  eea 
gedeelte  uic  van  de  onder  de  Sonvereiniceic  des  Koning* 
der  Nederlanden  gestelde  Isnden,  dte  door  overeenkomsc 
van  iaat,  zeden,  gebruiken,  inftellingen  en  nijverheid» 
door  bunnen  gemeeoen  0Dr(t>f0Dg,  door  de  gelyhvofk 
migbeid.  hnnner  behingen  en  door  hec  lot^  In  hetwelk 
zy,  gedurende  de  laatstverloopen  Eeuwen  zoo  drkmaala 
gedeeld  hebben,  federc  lang  reeds  naauw  verbonden 
waren. 

Gl)    znic   voortaan    dezelfde    voordeelen    genieten  t 
die  hun  gewaarborgd  zijn.    Zi}c  verzekerd,  dilc  de' zorg 
voor  uwen  voorfpoed  en  geluk  uwen  Koning  onophoude». 
^  lyk  zat  bezig  bonden,  dat  Z.  M.  u  dezelfde  genegen» 

heid  toedraagt,  waarvan  zijne  andere  onderdsnen  dage- 
l\iks  zoo  vele  bewyzeu  ontvangen.  GIJ.  zulc  van  uwen 
lunc  dezelve  beancwocH'den ,  door  mee  ben  In  vertrou- 
wen óp  de  weldadige  inzigten  van  Z.  M.  ce  wedij/e* 
ren  door  eene  onbepatfkle  geboorzaamhei4  mm  de 
wetten  en  door  den  ijver,  mee  welken  gij  zult  mede- 
werken tot  alles,  wat  de  haDdhaving,  en  de  voorigan* 
gen  van  uw  BMacfchappeliJk  en  huisIbiVk  welzQn  vor- 
deren. 


I^ARBOStt  ^Aiv  ïttjs. 


U? 


deVi'  i^deii  Md  had  de  bei^tneming  plMs^vzn  Lntèm- 
%t  GrootheccogdoA  Luitetiitrtirgy  ia  nisni   vin^f^^*"^ 
den  Söuveteln  der  Nederlaitdeti,  ondcè  toejuiching  ooioea* 
der  inwoners. 

Bij   een  bcfloit  de*  Koning»  van  den  sdeti  Ju-  ^e  ii«tfo. 
nlï,  werd  de  Hgring  der  nationale^ militie  van  ï8  "^  {„"S^JJ; 
I   tot  35  Jaren  in  deze,  met  het  Koningrijk  IngeHjf-  Imdciu 
de,  landen  bevolen  voegen?  de  beftüande'  ordon* 
nantfSn  en  r^lementen.  Het  contingent  der  nieu* 
*we   provinciën    was    dooa  man.    De  ftad  Lutlc 
loofde  eene  )9renife  van  400  franken  uit  aan  ieder 
der  300  ecrfte  vrijwHHgers  ^  die  zich  voor-  baar 
contingent  zouden  aanbieden.  ' 

üit  overweging,  dat  de  buitengewone  kosten*,  Wet  yaa 
^n  de  toenmalige  omflandigheden   voor  de  eer  en  ?2,j["°^ 
'veiligheid  van  den  Staat  te  maken,   geen  uitflèl  Is^pa^' 
gedoogden ;  .dar  de  gewone  uitgave  van  den'  Lan-  i^n^e  ï^i 
'de  desniettemin  met  naauwgezetbeid  behoorde  te^f^^'  . 
'worden  voldaan;  dat  in  afwaèbtinr  van  de  a!gë- 2er  eer- 
meene  financiële  maatregelen,  welke,  ter  ki^ac W- »<^»en van 
dadige  voorziening  in  het  kort ,    door   de  voor»  Ser  dlrfo 
'fcbreven  buitengewone  kosten  verooraaakt,  zoii^- tt  belas* 
den  moeten  Worden  daargefteld,  het  allezins  noo^  **v**d 
dig   was,    door    tydig    werkende    hulpmiddelen  fs^^iSM,, 
'    'sLands  Schatkist  in  ftaat  te  dellen,  om  de  ge*. Otaatsbu 
«egde   uitgaven  provifioneri   goed  te  maken ,  en  ^*  ^^^ 
dat   dit    oogmerk   bet  best  zou  kunnen  worden 
hereikt    door    bef    vervroegen  der  termijnen  van 
betaling    der*  directe  belastitigen   voor  bet  regen^ 
woordige  jaar,  bepaalde  Z«  M.  b^  eenè  wet  van 
'^3  JunQ,    den  R'aad  van  State  geboord  en  met 
gemeen   overleg   der   Staten-C^eneraal:   „  dat  dè 
;,  termijnen  van    betaling    der  belastingen  op  de 
^  gebouwde  en  ongebouwde  eigendommen,  va^ 
;,  het  regt  op  M  deuren  en  venfters  en  dit  van 
„  de  perfonele  en  mobilaire  be^iastingen ,  mitsga^ 
9,  ders  die  van  bet  pttentregt  over  den  jare  iQig 
t,  zouden  worden    vervroegd   in  dief  voege ,  dat . .  \ ' 
j,  de    laatfte  termijn   van  alle  dezelve  moest  zijn 
^,  aangezuiverd ;  vóór  of  uiterlljlt  op  den  eerfteii 
jf  dag  van  Octobcr.** 


Gfctt*        Schier  alle  befluiteji  vtn  Z.  M.  betreffende  de 
^^^  verdediging   des    Ryk«   teg^  den,  zeker  ^e  ver- 
wachten ,  aanval  van  Napokon    Buonafane    ge* 
waagden    van  de  geestdrift  der  natie  ooa  deel  te 
oemea  in  den  hervj^tten  ttryd  tegen  den  gewelde-, 
naar    der   aarde.    Die  geestdrift  zelve  moet  voqr 
de  late  nakomeliuglchap  worden  vereeuwigd  door 
ëe  vermelding  van  hare  fchoone  daden  ^  we&e  de 
get'chiedenis   eenmaal   vergelijke  met   de  deugden 
•der  voorvaderen  tegen  de  Spaaufcbe  dwingelandij* 
De    edele  zucht  der  Nederiandfcbe  natie  voor 
viijbeid^eii  zelfsftandigfaeid »  eeue  zucht,  die  zy 
met  des    te   meer   vuur   aan    den    dag    legde, 
naarmate  men  elders,  met  te  grooter  ligtzionig* 
beid  «n   verkeerdbeid,  der«  dwingeUndije  te  ge* 
moet    fnelde,    waarborgde  den   Koning,  dat  afle 
zgne   maatregelen  eenJlemmig   en    ijverig  zouden 
worden   uitgevoerd.    Bij  gelegenheid,  dat  menig» 
vuldige    depuutiën  van  Provincign  en  Steden  Z. 
M»  met  Hoogstdeszelfs  verheffing  tot  den  troon 
waren   komen   geluk   wenfchen,    had    de  Koning 
,    bet  genoegen  gehad,  daarvan  de  kracfatigRe  betui* 
4;ingen  te  ontvangen.    Z^  M.  aarzelde  ook  niet, 
zijn    volkomen   vertrouwen  te  kennen  te  geven, 
dat,  welke  omftandighedra  de  loop  der  gebeurtep» 
nlsfen    mogt   mede  brengen,  de  trouw  en  moed 
2ijner  onderdanen  zich  allerwegejn  het  voordee- 
ligst  licht  zou  vertoonen.    Niemand  der  aanwe- 
zigen verzuimde  bij  die  gelegenheid  te  verklaren, 
dat,  gelijk  men  zich  omtrent  het  tljddip,  waarr 
op  nie.uwe  pogingen  én  buitengewone  veerkracht 
noodzakelijk  zouden  worden,  op  Hoogstdeszelfs 
wijsheid    en    ondervinding  behoorde  te  verlaten, 
zoo    ook   de  vaderlijke  (tem  van  den  Souverein, 
zoodra  hij  zijne   kinderen  daartoe  zou  oproepen  , 
alomme    geëerbiedigd    en    toegejuicht  en  mee  ge* 
rustheid  en  zelfopoffering  gevolgd  zou  worden. 
Bijna   van    alle   hoofdplaatfen   des    vaderlands 
^.mp*r     ontving    de  Heer   Kcmpcr^  de  zedelijke  held  det 
tolk  der    omwenteling  van  1813,  aanzoek,  om  aanbiediii* 
£cw3S!!8cn  van  allerlei  aard   ter  kennisfe  van  Z^  M.  tè 
^  brengen  »  en  zijne  fchtaitderheid  Vond  goecl  /  doot 


JAAHBOEK'.VAH  ttis»  '         i» 

* 

mUdel  der  Sttats^-Coiinint ,  tHeii  te  doeit  we» 
ten,  op  wat  w^ze'  lr|  zich  als  tatk  der  nttie  b$ 
■  den    Koning    gekweten    bad  door  de  o^rreikinp  . 
Van   het  vdgènde  ftuk ,  der  vereeuwiging  alzina 
waardig. 

.       SIR  El 

:  Afgemat  en  byot  walgende  «in  de  ontelbane  ironw^  se  Rmt 
zworfngeo     en    bec^fgiagen    mo   onveranderi^e   var-  Kemper 
Ueefdhefd ,   door  welke  hec  ligtcinnigfie  wik  der  aarw  ^  5^« 
de  wederom,  in  de  laatfte  dagen ,  vcor   geheel    Bn-^^^ 
ropa   bet  bew^i  hernieuwd  heeft,  dat  bet,  ooder  aüegehe^» 
ver toderingen ,   zich  ren  mlnfte   in   cronwloo»beid  alt^d  natie, 
0eiyic  hliifft,  bield  ik  hef;  van  bet  eerfte  oogenUik  af 
aan,  dat  zicb  ook  ottze  gezigteinder,  door  de  tenig^ 
komst  van  Bum/tpétru.  op   hec  va<te  land,  ten  minfta 
efinigzina  verdookerde,  voor  wen(chel|)k,  dat  ook  «fam; 
wjtoneer  onder  ona  het  hart  driogen-  mögt  •  om  openIQfc 
voor  de  gevoelen*  niitekotoen,  welke  hQ  aJIe  Nederlandera 
dezelfde    zyn,  het    overleg. van  eenen  maatregel  mogr 
doen   afzien,  weike  even  zeer  door  het  voorbeeld  der 
Branfehén  fchandel^k  ontheiligd,  aia  zQ  voor  Uwe  >Ia-- 
jêsteit  overtollig,  waa. 

f  Bij  eeo  volk,  door  partUfchappen  verdeeld ,  moge  hec 
c^nig  gewild  hebben ,  te  weten ,  wat  door  d«Eea  of  ge^ 
i|en  gedacht  wordt;  het  ia  onnoodig  by  een  volle,  dat» 
geiyk  het  onze  maar  één  gevoelen,  en  naar  één  beflni^ 
beeft  of  hebben  kan ,  dac :  van  liever  onder  de  pninhoo- 
pen  onzer  (leden  met  eer  in  de  ihuidvastige  en  geze« 
g^n^t  verdediging  van ,  de  zaak  des  landa  te  flèrven » 
dan  op  nienw  ona  te  htten  nitzuigen,  nfcplvnderen  em 
uitmoorden  door  de  roof  bendei^  onder  allerlei  gedaan^ 
tan  eena  mana,  wiena  terugkomat  fn  FrankriUka  hooide 
ilid  reeda  dadelDk  gekenfcbetat  ia  door  hec  vercoonew 
van  een  veribbiet  aan  z^ne  ki^gabenden,  waarvan  ieder 
segifchapen  hart  met  afTchrik  terng  deinat 
«  Voor  mij  zelven  z'bnde  Ik  dan  ook  zeker  Uwe  Ma}e- 
éak  met  geene  betuigingen  lauig  vaüen;  eenmaal  open* 
1ttk«  plegtig  en  vr^wllllg  mijne  pardj  gekozen  hebbende 
kap  er  voor  ro^  zelven  geene  keuze  voor  m^n-  volgend 
gedrag  beftaan,  en  verachting  kleve  voor  altjjd  op  miy-  ^ 
nen  naam ,  zoo  ik  Immer,  in  wat  omftandigheden  dan 
ookt  vergeten  kon,  wat  ik  aan  de  eer  verfthnldigd  ben, 
jn»  eenmaal  deel  geb^l  ie  hebben ,  aaa.  de  afwérping 


«.« 


De  Heer 

Kemper 
aan  ^cn 
Koning 
voor  de 
gcheele 
natie. 


Tjtf         JAARBOEK  viv'TiSis. 

vn  ecB   ibk »  rwweéWer  Nediriiwd,'  wk  hwèn  iiiiiii\;  ^ 
«110  veerknoht  vcrtoces  m    «Her  braiaeD^mn'.befiMui 
h«d  sien  uïxAfo^tn^ 

:.  Mur   betgf en   voof  fatt  overcolliff  «i ,  if  ^41  voor 
anderen  ten  pligc    geworden;  dtgelljks  oncyang  ik  qok,, 
van  alle  kinteo  uitnoodfgiogen ,   om  deselve  aan  U.  M. 
over  ce  brtftgen ,  en  niet  zeiden ,  ik  fbbaam  mU  niec  die 
aan  U.  M.  ce  bekennen,  z^n  reed»  tranen  van  aandoe- 
ning gevallen  op  de  brieven  van  moeders,  die  de  hoop 
van   htren  diRttrdöm ,  tien '  eenigen  ftêun,  die  eenmèal 
htro  overledene  echcgemocen  verv^pgen  moer,  ter  m^ir^ 
oer ^ beft hikkiog  ftetdén,  bf  van  bnlavaderi,  die,  door' 
ovderdom  eertaioderd  telve  bnnoeu  «rm  aan   ce  biedea* 
en  gtehe  zonen   hebbcode,  door  welke  ci|  vervangen' 
kunnen   worden, «coc  den  laatften  penning *van  bon  vev-' 
mogen  verklaarden-  veil   ce  hebben,  cdrwijl  bec  gevoel 
vao  nationale  eer  rop  iiienw  mQ  bec  hoofd  mee  vertron- 
wt!n  en  crou  deed  opheCen  bij  de  becniglngen  vati  de 
bloem  dea  opkonenden   geftchrs,  dat  «0  geene  uiczig^' 
aenr  wilden     of  konden  hebben,  geene  onrwerpeo  voo^' 
hon  volgend  leven  ramkcn  konden  of  wilden ,  xoo  lang' 
hee  vaderland  in  gevaar  wti. 

'  Ik  waa  aan  de  eer- van  m0n  vnderland;  a«n  bec  ver» 
mmwen  der  jvetyoekers.verpligc,  deze  aenbiedingen' aan 
U*  IVI*  over  ce  brengen»  en  ik  doe  die  mee  genoegen. 

Maar   mee  *«eef'  genoegen  doe  Ik  ook  de  gevoeleba 
keonen,  die  deté*  mmbiedingen  vergezellen*    Hec  zOn* 
die    van  venronwen,  van  genisci|}n    in  de  fchikkingen 
van  U»  M.  en  vanibelAngtooze  opofferingen. 

^taen  Sire!  woesee  drtfc  en  osdoeimacfge  eerzochf 
moge  der^elDke  verklaringen  b^  onze  wufte  naburen 
kenfchecfen:  hee  was  van  ondt  den  Nederlander  el^ 
geni  nic  pltgcbelbf  naar  beginftlen,  niet  oic  barcscogt' 
neer.  de  vHegende  «opwellingen  van  het  oogenblik-  te' 
bundelen,  en  geene  aanbieding  la  de*  heilige  zaak,  wsar*^ 
VQOt^ftQ  gefchiedc  waardig ,  zoo  men  bij  dezelve  er  aetf 
d^be»  kon ,  /om  ze  naderhand  als  grond  eener  aaofj^raak" 
by  den  gunftigen  afloop  van  den  waarftfa^nei^lken  Wedw 
m^  te  doen  gelden,  Pl]gt«  en  p^fgt  alleen  ^  Is  de  leua 
vao  hen,  die  zich  gemeeofchlippelijh  met  mij  op  nienu? 
tas  bec  Vaderland  en^^en  Koning  toewijden,  en  zoo 
hier  aan  beloonmg  gedacht  kan  worden ;-  dan  belhi  $!ƒ 
alteen  in  het  vooraitzigc  up  zelfsvoldoening,  en  de  ach-» 
fing  onzef  landgeooocm. 

wy   vragen   dan  ook'  om' geen  rang,  om   g^enr   rjiel 
l^y   d«   ViHvoeiiit^  'der  .pligtrcp ,  Wfir^ot  h^c  i^derle«t 


>A'A9lB0EfC  VAM  iêi5*  tji 

Wfif^obr  U#«   Majetteit  roepen    nogt.    De  }eagcltge  De  Heer 
eersnche  tnopne  door  de  bQ-tairtigten  betoverd  worden:  x^mper 
wij  kennen  geenen  litel,  geènen   rwg.  die  iets  voegen*  J^'**^" 
kan   bij  de  eer  van  i^ec  vaderland  vri/wilKg  van  nut  te  v^,^*^ 
s^n;  en  b^  vdoroitzfgc  alleen  van  eenmaal  na  den  ftrijd  gebeeie 
vreedzaam  In   den   kring  der    onten    de   vmcbten  van  natie, 
huisfelijk  geluk  en  geruscbeid   te  pinkken,  is  het  ftre- 
lendsc,  wat  onze  verbeelding  zich  kan  voordellen. 

Mtar  ook  juist  diarom  willen  w\j  geene  fcbikkingeii 
Ü\rer  Majeftete  vooroit  loepen.  Op  den  eerften  wenk 
van  dezelve  (ïaan  wij  tereed  te  gaan  waar,  en  te  doen 
wat,  U.  M.  voor  de^ak  des  lands  noodig  oordeelt; 
m^iar  wij  kennen  het  onderfcheid  te  wel  tusfchen  de» 
nk  har<*n  aard  onregelmatige,  middetea »  waarvan  '  zich  de 
vaderlands- liefde  in  de  oogenbllkken  der  aPwerping  van 
een  nog  drukkend  juk  bedien'^n  moer,  en  de  middelen» 
waarvan  zicji  een  gevestigd  Gouvernement  tot  verdedi« 
güig  van  >deszelfs  reed;  verkregene  en  erkende  regten 
bedient,  dan  dat  w^  ons  door  deZe  aanbiedingen  ge- 
"'^gtigd  zouden,  honden»  om  ons  te  mengen  in  raadple- 
^^^n';en  en  befchikklngen,  welke  niet 'ter  onzer  {beoordeel 
ïlng  ftaan.  * 

Ik  weet  nn  nabQ,  Sire!  dar  geen'flllddel  tót^verde» 
^ging  des  Lands  uwe  aandacht  öntgft^;  Ik  heb  dé 
geestdrift  uwer,  reeds  door  de  lauren  eens  regtvaar* 
digen.ootlogs  gekroonde»  Zoonen  géiien,  om  het  vader-^ 
land,  waaraan  z^fhex^eyen  zijn  te  befchermen,  en  den 
roem  hunner  voorouders  te  handhaven;  ik  ken  de  on- 
vermoeide inrpanning,  waarmede  uwe  zorg  in  alle  be- 
hoefren  van  het  oogenbllk,  en  zelfs  In  nog  verw^derde 
gevaren  voorziet,  én  deze  geregelde  kalmte,  bij  het  * 
dnverzettelijk  befluit,  om  mdt  ons  deh  ftri|d  der  eer- en 
des  vaderlands  re  voletndigen,  maar  ook  niemand  vóór 
'dat  het  noodig  is,  san  zQtien  Ihnd  en  betrekkingen  In  de 
flHmtfthappy  ce  ontrukken.  Is  mQ,  en  allen»  die  door 
mQ  tot  U«  M.  (Inreken»  genoeg, om*  bQ  het  onwrikbaar 
b^Hlait  Vin  alles»  is  het  noodig»  op  te  oifbren»  ook  de 
voikomenfte  berusting  te  voegen»  in  den  dié^  wtnneer» 
en  de  wijze,  waarop  wij  het  onze  znllep  bedragen* 
Onverzoenlijke  baat  voor  alle  .nieuwe  overbeerfching, 
berusting  in  de  maatregelen  van  den  Vorst,  die  ons  lief 
is»  gelijk  ivtt  een  Nederlander  het  liefst  is,  zQn  va« 
derlljke  grond,  zijne  vrouw  en  zflne  kinderen,  en  ver-  , 
trouwen  op  den  God,  die  ons  gered  heeft»  zie  daar» 
ttf e !  de  gevoetens »  die  Ik  U  uit  den  naam  van  dulzen- 
d|ft  ,{hin»  mtUrde»  naar  ^e  wj|^.  ook  dmi  ht rfaaleft»  iUI* 

K4 


f    > 


H^ 


JAAHfiOEK  VAK '^8t5.' 


leo,  wioneer  de' V^iorsiealgli^  om  roepen  nogt  mn  W 
den  loopbaao  der  eer  den  tattften  dmppel  hlotds  voor 
bet  vadeclsnd  prijs  ce  geven. 

U,  IVI.  neme  deze  bccuii^ingen  vtn  welwillendheid  itn, 
tl^  die  ven  perfonel^ke  ironw  en  verkleefdlieï<)*  waarmee 
dt  Ik  de  eer  heb  ce  z^n » 


$  I  ft  E! 


(Cf/O 


Vtn   U.  M*  de   getronwfte  ei^ 
onderdenfgfte  dieour 

^»    M.    KSMPER* 


Proeven 

van  alge* 
neene  öf 
'fers  van 
goed  ea 
boed. 


laiHUbhe 

gifieo 

mdfeo« 


Bij  zulke  betuigingen  bid  de  natie  ^kannen  af* 
wachren  al,  Wzt  de  sorg  Zijner  Majeateic  van 
hare  trouw  en  liefde  mogt  vorderen:  doch  hoe 
zeer  die  betuigingen  bare  denkwijze  naar  waan^ 
heid  uitdrukten,  het  vuur  der  geestdrift  zelve 
blaakte  te  hevig,  om  niet  aan  alle  kanten  in  liei* 
iige  offervlammen  uh  te  (Taan.  De  dagbladea 
vonden  geene  plaats  genoeg,  om  alles  te  vermei* 
den ,  wat  op  het  altaar  des  vaderlands  werd  ge» 
bragt.  Het  was,  in  de  aloude  b^teekenis  van  het 
voorvaderiyke  woord,  dat  goed  en  bloed  dadelijk 
ter  befchikkitig  van  den  vader  dcÈ  vaderlands 
werd  gefteld;  zoo  als  de  volgende  proeven  in 
beide  opzigten  genoegzaam,  ten  voorbeelde  der 
Dakomelingfchap,  zullen  (laven. 

Ben  gczelfch^p  Vaderlanders ,  in  de  Karfenboom 
te  Amfterdam  vergaderende,  (lelde  ter (lond  ƒ  4000 
tér  befchikling  Zyner  M.  — »  Eene  inteekening 
ten  behoeve  der  verdedigers  van  her  vaderland  , 
die  zich  vrijwillig  wilden  aanbieden,  werd  in 
's Gravenbage  geopend,  ten  einde  dezulken  uit  te 
rusten  en  van  eene  raaandelijkiche  gratificatie  voor 
2ich  en  hunne  huisgezinnen  te  verzekeren,  met 
vermindering  voor  de  helft  in  geval  van  fcwetfure, 
onder  verzekering  van  ^gelijke  zorg  voor  de  we*^ 
duwen  of  weezen  gedurende  een  jaar  lai>g,  terwujl 
men  voor  derzelver  duurtame  verzorging  de  iive* 
rigde  pogingen  zou  aanwenden.  -—  Te  Amiler* 
dam  liet  zich  de  Hoofdcommisfie ,  «Idaar  opgerige 

tot  daarfttrlling  van  eeo  fonds  ter  taomoedigioy* 


BOEK'  JfAvi  iSi^.  15$ 

en  Mderfteuiring  van  den  gewapendéfei  diende  der 
Nederlanden ,  tan  alle  Landgenootei)  booren  ^  aich 
bepaaldelijk  voorfteliende :  ,,  op  aanwijziog  van 
bet  Gouvernement  belopningen  nit  te  keeren  aan 
ben , ,  die  blijken  zouden  ^even  van  bijzondere 
trouw  en  beldenmoed  in  'aLanda  dienst;  —  on» 
derlteuning  te  vecleenen  aan  dezulken,  w^ke  eer* 
volle  wonden  en»  verminking  ia  bet  verdedigen . 
des  vaderlands  bekwamen  of  ondergingen ;. «-»  en* 
ónder(tettning  uit  te  reflten  aan  de  weduwen  ea 
wee^n  der  voor  bet  vaderland  gerneii velden.  ^  -~ 
Te  Rotterdam  vereenigde  zicb  jerflrond  eeneCom«' 
misne  te  zelfden  einde,  als  mede  te  Deventer» 
te  Leiden,  te  Zwolle,  te  Leeuwarden,  te  Alk- 
maar»  te  Groniugen,  te  Delft,  te  Arnhem.  —  Die 
van  'sGravenhage  mogt  zicb  den  iften  Mei  ver* 
lieugen»  alreeds  tusfchen  de^  50  en  60  duizend 
guldenar  ingezameld  en  daarbij  de  edelmoedige 
Seelitémlng  der  Vorflinnen  WedQwen  ondervon* 
den  te  hebben.  -»  Aan  bet  departement  van 
Bjnnenlandfcbe  zaken  kwamen  aanhoudend  de  aan« 
sienlykfte  aanbiedingen  der  genen,  die  hunne  ga- 
ven onmiddellijk  ter  befchikking  van  bet  Gou« 
vernement  verkozen  te  ftellen.  Op  den  loden 
April  deed  de  Heer  Secretaris  van  ^^taat  deswege 
de   navolgende   ge$lenkwaardige  advertentie. 


By    het  departement  van  Bianenlandfelie  Z$keo  zija  Openbare 
ittgekomeo ,-  zoo  wel    door  Z.  Ml  aac  berzeive  toege-  ^^^<^°^^ 
zonden ,   als  regtilreeki  aan  betzeive   ^eadresTeerd   on-  ^^^  ]^|' «• 
^efffoheiden   adresfen»    niec  alleen    van  buriterlijice   ge^meenen 
wapende   korpfen,  maar  ook  vao  particQliere  perfoneo»  g<»»t  door 
waarhU  dezelve  hn^oe  verknoehcbeid    aan^    bun    vader- <^^"  ^^c'^ 
Mad   en  Z,  M.  in    de  ftelligfte  bewoordingen  aao  ^^eog^'^^^^ 
dag  leggen.     Hoe  verrchillend    derzelfèr  (UJI  en  vorm  de  Blo- 
ook  mogen  wezen ,  zij  ademen  allen  afkeer  van  eene  nenU  ae* 
vernieuwde  overheerfcbingt  en  de  overtoiging,  dat  de*  ^<n« 
ze  alleen  te  weren    ig   door  eene  eeudracbcige  vereeni- 
ging  van  alle  Ingezetenen ,  ter  bevordering  van  de  maat- 
regelen  van   den  Vorst,   dien  zij  in  eenen  verhoogden     . 
jniner  over  zicb  gefteld  vinden ,  'en  wiens  weldadige  en 


\ 


'  •. 


Opfobtfe  eB  ftodividerltfto.  fesMkeiil  «(;  rcedi'  door  de  «Ader'-» 

Ssvm'    ^<=*™«  beöbtti ,  f«le«rd •  op  boc««o  pFJiJa  te  fcbtteeq,, 

den  ilge.   ^  dtc,  om  dicD  zegen  voor  cijdgenoQien  eo  nakofflelin* 

iDee.>en     9$n   te  verzekeren»  wanneer  de  nood  hec  moge  komeo 

f  Mst  door  te  vereifchen «  niets  minder  dan  ieven  en  goed  blQmoe- 

denSecre.  jjg   beboort  te  worden  opgeofferd.    De  Secretaris  van 

"tVatvoorSiaft  voor  de  Binnenlandfche  zaken  yindt  zich  door  Z. 

de  Bm-^     M.  de  vereerende  taak  opgelegd ,  aan   de   adreiftnten 

nenl.  za-  ffoogstde^z^fs  etkenteilli  over  die  iffcdrakktng  der  ecbr 

k«"*         Nederlaadfche  fttio^etd   ce   kiones  te  geven,  en  ift 

deszefff  Mam  /de  aanbiedlngeii .  van  btt  geven  «an  dade«- 

Hyke  bewtfxeii'  idtczeivefi.  aan  te  .nemen*    Dit  ii.  dan  ook 

fafcbfedi,   ep  gefehiedt  als  nog:  dagel^ka  aan  200  ver^ 

I^Bt   ali  wier  adresfen*  bij    z^n .  dèpanement  inkomen, 

Dan  de  Secretaris  van  Staat  beeft  vermeend,  biervan  te« 

yens, blJ  deze,  openiyke  meldlqg  te  moeten  maken»  ten. 

einde    een   ieder  wete,  dat  er  In  Nederland  maar'ééflT 

gevoefen  béflaat,  en  dat  zij,  die  betzelve  zonde  wiltenf 

aanranden ,  op  nieow  zoflen  ondervinden ,  dat  eendracbt 

I  ma^t  maakt. 

En  brengt  dezelve  wQders  ter  kennfsfe  djmr  Landi 
genooteot  dat  door  z^nen  ambtgenoot  den.  Seo'etaria 
van  Staat  voor  de  Financiën,  de  iKx>digd  maacregeieif 
^n  genomen  tot  de  ontvangst  van  alle  geldelijke  b^j*- 
dragen ,  ,^elke  de  ingezetenen  tot.  flijvin^  van.  *s  Landa 
(cbatkistf  11  de  tegenwoordige  omftandigbeden ,  zouden 
verkiezen  te  doen;  dat,  te  d|en  einde,  op  uitdrukfce*. 
lijken  last  vati ' Z.  M.  deze  giften  niet  met  de  overige  in- 
komften  van  den  Staat  vereenfgd,  maar  dezelve  onder 
een  afzonderlijk  boofd  in  de  Financiële  Registers  van 
bet  Rijk  gebragt  znllen  worden }  dat  wijders  alle  Ont« 
vangers-Generaals  en  ptrticnttoren  In  de  boofdplaatfea 
der  provinciën  en  districten  zijn  gelast,  en  geaurboH* 
feerd,  tot  bet  In  ontvang  nemen  vin  voorzeide  gelden « 
tot  de  afgifte  van  kwltantlén  met  ftrooken ,  volgens  hec 
model,  voor  de  diverfe  ontvangilen  gebmikeiyk,  veor 
gemelde  bijdragen»  en  tot  eene  regelmatige  verantwoor- 
...  ding  derzelve;  zóliende  de  voorzeide  kwimnciên,  naar 
verkiezing  der  milde  gevers,  met  of  zonder  naam  atn 
-  ben  worden  uitgereikt,  en  wilders  inbondende  ver» 
meldftig  van  'hetgeen,  bet  zij  in  klinkende  (t>ecie,  bet 
zij  in  dadelijk  te  realiferen  geldswaarde  hebbende  papier- 
ren  ,  zal  zQn  gefourneerd. 

Natuwel^ks   was.  te  Prutfel  ècot  infclirijving 


"  JAARBOEK-  tAH  Ï8if.(  igs* 


gMj^end^afffretfeiieideii  Iiedéii>  vtir^ifi^ieii  ibhrc»  vwier- 
fen  vo6r  looo  en  mcoo  franken  ia;  -  vafcheide»  i«j^^* 
ae^'Mdeien  gaMO  iioo  tot  óob'fnioto»  en  wal  ^^^ 
de  mindere  foannen  'betreft,  deoe  waf  en  aoo  om» 
nigvüklig ,  dat  tier  infchrij^g  letfda  hy  de  eecfte 
di^en  bet 'duet  bereikr^ja^  ovmntoffen  had«  «^-^ 
Met  welgevallen  nam  Z.  M«'  bet  aanbod  aan  van 
dé  bobgara  en  lageit  tatnbtennsan  .voft.het  Depar* 
lentkm  *  van  FiBaWcifin  ^'  van  dat  den  Jndirecte  be^ 
laati9g  en  van  da  "ionfróoijen  en  iicentes  in  'sGra* 
itnhage  f  én  ,  «kv  lang  de  toanmidige  oniftandi§» 
lasden  souden  dnren.,  van  de  gehuwden*  •eetie» 
dag,  van  de  ongehuwden  twee  dagen  van  hnn 
maandel^ksch  mktemant  in  'aXranda  Scbatlcist  te 
ftorte».  ^V^iioitff  badden  er  infchi^viDgen.  plaatt 
vnu'  de  '.ambteiaare  der  konvooien  •  en  Iscentea 
46or  ^bet:  géfaeein  Ryk^  tot  bet  doen  van  vrijwil* 
^Mgn  fcifdragen^fier  beflrijding  der*  buiteilgewone 
bwten,  die  het  Rijk  |;oo  voor  ide*  «raparing ,  ala 
de  i^erdere,  naar  aanleiding'  ést  omftaodiglMdany 
te  liemen  :iDaatre|grten »  genoodzaakt  -waa  ;te  nüt* 
hem^  «—1  Metaelfde  gefclitedde>  namens  de  di<r 
factie  der  reglsmtk »  zegel-  en  faypofibeefe^Tegten^ 
an^t^nderhoorige.  ambtenaren,  in  de  PvovinciSn, 
nlamede  door  den  Seetetariay  Opperboebbouder, 
IMibtenaven  ^  Soppooacen  en  buiteiigiawione  Ge* 
enipbo^erdeh  <  bQ  bet  Grootboek.  ^«^ .  £wtekelin^ 
gen  van  KoaifcbolHi  verzameldea  uir>httnnefpeel« 
geMen  aSéts  iiék  één  'vaderlande  «dobbeld  aange^ 
Hanoi  ware»  -^  De  Holhittdrcbd  Tooneelfpelera 
gaven  eene  veiEtoomrig  ten  behoeve^  der  algemeen 
ne^  wapening^^waarb^  een  wrs  van  .dev  uitmuBten^ 
^en'Dktiter  Ci- Zoóis  f  ten  titdkTiroerende  (](^^i^ 
ki^^mantJè  Hak^am^rs^eene^  geeatdrift  verwekt 
t«,  #weike  4en -fcbouwburg  op  dieu'^avood  tot 
tenvn  '  fnmpelAhèilfgdeyAan  .  de  ^  uitboeaaming  der 
gevwiena  voor  Vorat  en  Vadeiünd^  gew^  *^ 
Bijamidefe  perfiDnen  %oden  de  nteruatiog  aan  van 
eenige  rmtera  tw  voetknechien;  -**-.  Zté  Ma»  Ka^ 
«yerbeer  é'jitMéing  van  Ciesfcnkurg  bood  ^ 
iMtnsting'  nan-'van  6  kavalleristen^V  en  het  xe 
«eU  :trcbbe«  vat  A|Qea  a^n^ipojbon^rdaarv'  ét 


i)^-         JAAR]IO£K  ijtn 

.^  '  J^H^it^  ouittdow  i^ner  zn  soneir  bun  niet  coe«i 
liet  zuHrs  fe«4<^n.  «»»  De  kiwcwcrs  van  Dtentte 
fcfionken  twee  honderd  paarden.  — >«  uit  de  IJser« 
gieterij  te  Deventer  werd  tleïi  duizend  pond  'am* 
lüUnitie  ter  befchikkijig  van  bet  Gouverneneor 
gefteld.  ^  De  Maite  van  Brugge  deed  liet  aanbod 
Va(n  honderd  duizend  patrooneu* 
Vader-  Niet  minder,  naar,  kan  bet  zijn,  uog  kriach*i 
Jtodfche    tig^r  werkte  de  geeécdrift  vmor  Vaderland  eo  Ka» 

geescT*  ^^E  ^P  ^^"»  "^^  *^^  iir*  flaiM:  gevoelden ,  om 
eenen  fterken  avm  tegen  allen  vljandelqkep  aanval 
tt  leenen.  --»  R$  de  afneming  vatr  den  eed  vas 
frouw  aan  den  Koning  der  Nederlanden  hadden 
de  refpectieve  MiUtaire  Konflumdantan  bonite 
itfnfpraken  aan  de  korpfen  taooven  4)eantwoordea 
met  de  bandijkfle. kreet  J^re  éc  Kmdngl  -^  Ben 
zeer  groot  aantal  Burgers  van  Haarlem  zond  d^a 
maften  Maart  een  adrea  aan  Z.  M.  Auitende  «et 
tfe%e-  vroordenr  ,»'wij  zwereh  opv_dit  oogenblik 
oos  goed  en  bloed  ter  uwer  befchikking  te  'ftejh 
len ,  ten  einde  nwen  troon  te  fchragen  en  daarv 
door  bet  geiuk  dea  vaderlands  en  van  osa  ze}v« 
te  bevestigen.**  —  Den  volgeftilen  dag  boorde  de 
niebw  ^fornie^de  Haagfche  febutterij  zich  doov 
bare  'officieren  en  onderoiBcieren  een,  door  alle* 
onderteekentf ,  voorftel  voorlezen,  waarvan  liat 
flot  was:-!,,  aUeU' hebben  wi|  goed  of  bloed,*  dat 
'  in  gevaar  is,  zoodra  de  dvingelmd,;  di^  one 
eenmaal  vertrad ,  z^ne  fehreden  Mar  deze  ftrekeo 
.  f Ygten  mögt;  Uwe  Officieren  gaaii  ulieden  voor : 
gij  znit  hen  volgen  en  met  hes  voov  de  dietbaap* 
ftè  belangen  Van-  djt  en  de  volgende  gedachten» 
is  het  nood,  uw  ieven  veil  hebhen.*'  Dit  voor« 
ftel  werd  door  eene  gepaste  opwekking  van  dea 
Kolonel  der  fcbutterij  verder  aangeprezen,  en 
een^  herhaald:  „  I^e  dé  Koning i  fhj  gaan  veei^ 
yaikriané  en  Orat^'é ,  waar  A  we$  0np  rQef$  t  ** 
was 'het  beflisfend  antwoord,  ten  gevolge  waar^ 
w^  terftond  een  veld -bat  ail  ion  werd  geformeerd» 
^  om  voor  Land  en  Koning  te  ftrodea*  Op  dem 
v[den/Junii  ontving  de  fchutter^  twee  fraaqe  Oraur 
}e-vaandd».  ten  gefohcake.ui  bet  #Uyer  g^ot^ 


«rd   door  H»  K.  H.  Mevrouwe  de  Priofesre  vadcr- , 
éairière  vau  Btuo$wyk  ^  met  de  woorden :  met  L"!^'^* 
Ur  Koning  en  fi^adcrland.  •—  De  onvoorziene  gl^su 
'gebeurtenisfeo  in  Frankrqk  mógten  in  het  eerst 
ocèrflagtigheid  te  weeg  brengen  in  België;  de  ge*        ' 
xustbeid  keerde  niet  uecbts  weidia  weder  op  de 
maatregelen  van  tegenweer^   die  et  werden  geno^ 
.men,  maar  men  was  weldra  bereid, liever  alle  pp* 
offeringen    voor   Koning  en  Vaderland  te  doet), 
,dan  zich  w^der-Dnder  bet  juk  te  buigen.  —  Hii 
Soo  ontvettend,  als  levendig,   fchouwfpel,  welk 
^Bfusfel   opleverde,  alwaar  Franfche  Prinfêu;  aan 
bunneu  Koning  getrouw  gebleven,  *  Maarfchalkéd', 
Generaals  en  Officieren  van  allerlei  rarfg,  de  wit- 
te   kokarde  dragezule ,  —  Rusfifche  en  PruisCfchts 
Generaals,  nevens  de  beroemddc  krijgslieden  van 
j^ebeei   het  noordeft  van  Europa  eikanderen  met 
^ne  foort  vaa  verwondering  ontmoeteden,  deed 
grenen  hinder  aan  de   volmaakte  rust  der  Had.  — 
In   een,  vrijwillig  jagerkorps  te  *s  Hertogenbosch 
boden  eich  mannen  aan,  die  door  ouderdom  ot 
door  huislijke  betrekkingen,  hoe  groot  de  geva* 
len  des  Vaderlands  ook  mogten  geworden  zijn, 
padden  kunnen  terug  blijven.  —-Van  alle  kanten, 
m    de  Belgirche   Provinciën ,   verzogt  een  aantal 
aanzienelijke  jongeluigeu.  korpren  vrijwilligers  te 
mogen  oprigten  tot  handnaving   van  de  onafban« 
Itelykheid    en    vèiligbeid   van  den  Staat.  ~  Te 
Dordrecht   en  in  de  ommeftreken  fnelde  dadelijk 
"alles  tot  vr^willige  wapening.  —  Te  Zwolle  ver»' 
voegde    men  zich  met  zijne  aanbiedingen  bij  den  . 
Gouverneur  en  dea    Provincialen    Kommandant: 
ievenwel    oordeelde  de   Gouverneur,    den    24ften 
^pril,  het  noodig  den  ingezeten  van  Overijsfel  re 
4oen  opmerken ,  dat  bet  gevaat  des  vaderlands  de 
kra^htdadiglle  medewerking  ook  van  die  Provin^ 
'ciën  vorderde,  die  het  verst  van  het  punt  des  ge- 
dreigden   aanvalt    verw^derd    fchenen.     ^    Ook 
de    Gouverneur    van  ^de    Provincie    Groningen 
had  eene  oproeping  aan  de  ingezetenen  tot  eene 
algemeene  wapènoefeoing  gedaan.  •**  Te  Amfter- 
Aim  liet  niet  llecbta  een  aantul  aa&zieneiyke  jpq« 


1S9  JAARBOEK  itan  i«ïs* 

Vajer-     ge  Heden  zich  vrijwillig  inrchrgvèn  om  den  Latl« 

itiidfche    de  te  paard  te  dienen ,  macr  voegden  zich  eeni* 

icièr*     gen  dadelijk  bij  het  4de  bataillon  miiitle,  hetwelk 

van  Arntiem  naar  het  leger  trok.  —  Terwql  bet  Z» 

M.  behaagde,  dé  ftad   Breda    aan  te  w^zen  tot 

frenspunty  op    hetwelk   her   Veld  •  bataillon   der 
laagfcbe  Schtrttfry ,  *  in  geval  van  aanval  op-  bet 
Sondgebied ,    zou   moeten    gerigt   worden  ,    eii 
oogstdezelve  zich  voorbehierd,  gelijke  bepaling 
te  maken  ten  aanzien  der  bataflfons  of  kompag* 
niën  fchutters ,  welke  die  voorbeeld  wilden  voN 
gen  9  bood  de  fchutterij  van  den  Brielle  onmhldi* 
'lijk  goed  en  bloed  aan  voor  Vaderland  en  Oran* 
je.  —  Gelchikter   plaats  om  de   yaderlandsifeftfe 
pet  nieuwe  prikkels  op  te  wekken  kon  niet  wel 
genoemd  worden 9  dan  die,  omtrent  welke  Z«  M. 
by  befluit  van  5  Febniarij  jl.  aan  den  Kommtn* 
dant  en  verdere  officieren  der  fchurterg  een    zil« 
veren   eerepenning   had  toegedaan ,  hebbende  op  / 
de  eene  zyde  het  Wapen  der  ftad  Breda,  met  de 
woorden:  voor  Burgertrouw  en  Moedy  December 
181 3;  en  op  de  andere  jBijde :  de  Souyereine  Vorst 
yan  Nederland  aan  de  Officieren  der  f  ad  Breda» 
De    uitdeeling  van   dien  penning  gefchiedde  den 
V         giften   Mei    op   bet  ezercitieVeld  onder  een  luid 
gejuich  van  kve  de  Kouingl  —  Eene  enkele  uir* 
noodiging   vsrn   den    Gouverneur  van  Maastricht 
was  genoegzaam  4  om  een  ieder  der  itfwoners  dier 
belangrijke  vesting,  van  welken  ftand  of  ftaat  ook9 
te  doen  toefnellen ,  om   het  zijne  toe  te  brengen  ^  « 
het  zij  door  bandenwerk ,  het  zij  op  eene  andere 
wijze,  tot  het  helpen  daarftellen  van  een  fort  op 
den    Kaberg.   —   Te  Utrecht  had  eene  vrijwillige 
inteekening  plaats,  om  het  bedreigd  wordend  va* 
dèrland    te    hulp   te  fnellen.  —  Eene  kwalijk  te 
befchrijvèn  geestdrift  der  ingezetenen   van  de  Pro* 
vincie  Luxemburg  deed  ze  alle  branden  van  verlan- 
gen ,  om  voor  vrijheid  en  onafhankelijkheid  te  ftrij» 
den,  en  bragt  eene  dageltikfche  oefening'  in    den 
wppenbandel  en  krachtdadige  verfterkingder  ves« 
ting    te    weeg,  —  Vijf  en  zeventig  Inwoners  van    , 
het  ^  dorp   O verichle  verbonden "  zich  fcbriftelljlt 


ttvl^  der  tioóds,  in  eene  kompagnte  géFormeerd  ,  Vk<i«r« 
•fcgeö   don  vijand  op  te  trekken.  —  Te  Meenen  *^**^'»* 
overtrof  het  aantal  aangcgevènc  jongelingen  voorg^^" 
de  Nationale  Militie  ver  deszelts  contingent;  — 
'  De  Rector  der  Soogè  School  te  Leiden  zond  aan 
-  Z.  M.  eene  Igst  va'n  Scndenten ,  die  zich  verbon- 
den tot  eene  vrgvrillige  kompagnie  op  eigene  kos* 
'ten,  bij  voorkeur  verlangende  eene  jagerkompag* 
iiie,  welk  aanbod  met    bijzonder  genoegen  door 
Hoogstdenzelven    werd   aangenomen.  —  Op  ge* 
tijke  wijze   bood  zich  een  niet  onaanzienlijk  ge* 
'tal    Studenten  van  de  Ak  adem  ie  te  Utrecht  aan* 
'Om    den    gewapenden   arm  aan  het  Vaderland  te 
leenen ,  zich  inmiddels  in  een  geregeld  korps  vér« 
itenigende^  ten  einde  zich  bekwaam  te  maken  tot  het 
voeren    der  wapenen.  —  Een  aantal  Ambtenaren 
by    de  onderTcnefdene   ministeriele  departementen 
tan    Algemeen  Beftutir  en  andere  adminiftratiën, 
In  de  refideiitie  eevesrigd,   verbonden  zich ,  om 
eene   flankeur^  of  Jager-kompagnie  uit  te  maken, 
en    zag    zich    wegens  dezen  ijver  en  vaderlands- 
liefde   met   Zr.    Ms.  gpedkeuring  vereerd*    Dan 
ft4ften  Mei  trok  deze  kompagnie  ten  vollen  geta* 
Ie   van   ft50  man  naar   hare  beftemming   bij  het 
^xpden  bataillonlandmititie. — Denamen  der  per- 
fonen    die  zitfh  als  vrijv<ril)igers  lieten  infchrljven 
werden  even  vereerend  in  de  Staatscouranten  ver»  . 
meld  als'  die  der  genen ,  die  de  goede  zaak  door 
liun    geldvermogen    onderfteunden.  —  De  geestf 
drift, waarmede  de  drie  batalDons  der  Rotterdam- 
fche   fchutterg  de   aanfpraak  van  haren  Kolonel  n 

had  beantwoord,  liet  geenen  twijfel  aan  derzelver 
bereidvaardigheid  op  de  Rem  van  Zijne  Maj[e(leit, 
Eene  kompagnie  vrijwilligers  te  voet  kreeg* .  den 
Kapitein  J.  Stjnban  aan  Hiet  hoofd.  *-  Honderd 
twintig  jonge  lieden  boden  zich'  vrQwjIltg  en  te 
gelijk  aan  bij  de  Maire  van  Kortrijk ,  en  werden 
met  twee  Oranjevaandels  onder  krijgsmuz'uk  ter 
ftad  uit  -begeleid.  —  De  vrijwillige  fchutierij  te 
Middelburg  begon  dadelijk  den  dienst  waar  te 
nemen  in  de  plaats  van  het  aofte  bataillon  land* 
«Uitie,    als  betzdve  naar  Brngge  trok,  en  den      '^^ 


1 


l6o  JAARBOEK  van  1815; 

vtdtfu  4den  Md  trok  xig  sdve,  nw  lur«  orguiTatle  en  he* 
Belden-^  èedigiog ,  over  Vlisfingeo  ntar  Doornik^  om  zich 
geest.'     aldaar  te  vereenigen   met   bet  depot  van  bet  16de 

bataillon    landmilitie.  -*  De   ganfcbe    fcbuttert)  1 

van  Haarlem  was  niet  georganifeerd ,  of. zij  (lelde 
zich  vrywillig  ten  dienlletOm  voor  Vorst  eq  Va« 
derland  te  ftrljden.  —  Dezelfde  geestdriFt  beersch* 
te  bi)  de  fchutterlj  van  Gouda  en  legde  zich  aan 
den  dag  by  hare  beëediging*  — ^  Niet  minder  pu^» 
tedc  onder  de  fchuttergen,  die  zich  vrijwillig  ten 
diende  (lelden^die  van  Schoonhoven  uit.  —  Ook 
die  van  Leiden  had  al  vroeg  haren  dienst  dea 
Koning  aangeboden,  en  29  hunner  werden  den 
6den  jfunij  bij  het  lode '  bataillon  iandailitie  ge-  - 
voegd.  —  Arnhem,  leverde  zgne  vrijwilligers.  — ^ 
De  Leeuwardfche  fchutterij  verklaarde  zich  vaar- 
dig, om  pp  den  wenk  des  ^Konings  heeo  te  fncl- 
leu,  viiaar  het  behouA  des  vaderlands  het  vor« 
derde*  ^  Die  van  Gorinchem  vereenigde  almede 
den  fctiutterseed  met  dien  van  voor  het  vaderland  1 

te  drilden.  —  Te  Schiedam  begeerde  da  Luite- 
nant^ Kolonel  der  fchutterij,  dat  elk,  die,  na  dea 
fchutterseed  reeds  te  hebben  afgelegd ,  mpjat  aar* 
zelen  zich  ter  befchikking  van  Z.  M.  te.fteUen, 
uit  zijn  gelid  voortrad ;  doch .  niemand  trad 
voor ;  de  kreet  Uvc  de  Koning  I  wip  het  eenparig 
antwoord.  -—  Hetzelfde  had  met  de  fchuttery  der 
Willemdad  plaats.  En-  over  het  geheel  beerschta 
door  het  ganfche  Rijk  Hechts  édn  geest  van  liefde 
voor  den  Koning ,  van  iiver  voor  bet  Vaderland, 
van  afkeer  vap  Napoleon^  en  van  welberadenbeid 
om  liever  te  derven,  dan  den  pas  herftelden  daat 
weder  te  ^en  overweldigen;  ja,  hoe  groot  de  of-  ^ 
fers  en  aanbiedingen  reeds  mogten  fchljnen,het  gan» 
,  Tche  Nedetlandfcbe  volk  zou  tféne  al^emeene  kas , 
en  één  leven  van  allen  hebben  veil  gehad  voor 
^  de  zaak  des  vaderlands ,  die  nimmer  in  eenijp 
tijddip  der  gefchiedenis  meer  de  zaak  van  allen 
en  van  eenen  ieder,  b^  de  volmaaktde  eendragt  ep 
vurtgde  broederliefde,  geweest  was  of  zou  kunnen 
|edacbt  worden. 
Om  deze  ilgemeene   geestdrift   te  waarderen  |^ 

moet 


JfAAR^BO^K-n^Aif.  iti5. 


ïii 


BiO$(  nen  de  bonding  kennen ,  welke  Napoleon^  Hoodluf . 
tor  den  troon    terug    gekeerd ,   niet    flechts    ten  ^^*J  .  ^ 
i«nj;ien  van  Frankrijk ,   maar    yooral   met,  opzigt  tang«nol 
tot   de    Mogendheden    van  Europa  had  aangeno*™»»      / 
men,     Dezme  werd    eenen,    ieder    kennelijk    uijc 

«yne    daden  en  uit, de  (laatsflAkken  van  zQn  ka* 
ine^, 

Napoleon  Ontving    den    d5flen     Maart    2ijnen  PnaHe 
'Staatsraad  en  ^andere  hoqge  autoriteiten,  en  be  ^»o«rde»t 
antwoordde  den  ccrfteö,  onder  anderen,  met  de  uoJ^"^* 
m  woorden:  ,,  ik  heb  afftand   gedaafi    van    dq 
denkbeelden  van   het  Groote  Rijk ,  welks  grond* 
iï^gm  alleen  ik  in. den  tijd  van   yy/jtien* jaren  ge< 
legd  had*    Voor  het  overigje  zal  \het  geluk  en  de    i 
bevestiging  van  het  l^ranfch^   Rük  bet  Voojwerp 
Van  alle  oiiné  gedachten   wezen."    In  een  adres 
atn  NapoUon  van   ziine  Ministers  las  men  ookt 
99  alreeds  heeft  UweM.  aan  zyne  Ministers  den 
weg  afgebakend 9   welken,- zij* moeten   volgen.  — ^ 
Geen  buitenlandfche  oorlog,   dan  om  een  oiiregt* 
vaardigen  aanval  af  te  weren.    Geen  binnenland*  ' 

fcjhe    tweedragtl   Geene   willekeurige  acren !  Vei- 
ligheid  van    pérfonen,  veiligheid   van  eigendom- 
men,   het  'vry    uitkomen  voor  zijne   gevoelens,         ^ 
;u>pdanig  zijn  de  grondbeginfelen ,   welke  gU  ge- 
vestigd hebt.**  ,  .       \ 

Hoc   fraai    dit   alles  klonk,  er  had  tè  Duinkef-  Vilicli,r<- 
ken  eene  volksbeweging  plaats ♦  toen   twee  dageh*^^**^  *•" 
later  het  gerucht  liep,  dat  h^  vermoord  was.  Hef- d£d?e  : 
xéirde  gerucht  ontftond  eensklaps,  op  den  apfien  ; 

^^  Amilerdam*  .  De   aandoeningen  warep  alhier  te'        *  * 
levendiger,    naarmate  men   aan  de  waarheid  vaq 
dit-  berigt  meer  hechtede      Het  volk,  hetwelk  er 
üiet    aan  twijfelde/  was  in  deszelfs  luidruchtige 
vreugde    niet  tol   bedaren  te  .brergen,;  noch  van 
de  ongeloofwaardiirheid  des  geruchts  te   ovenui- 
gen,  en  werd  daarbi}  tevens  zoo  uitgelaten,  dat      ' 
de  gewapende  bur«ermagt  te  voet  en  te  pa«rd  de 
jilgemeene  rust  moest  herfteflen  en  de  rerroonlft^ 
kc    veiligheid  bewaren.    Ook   het  garnizoen  van 
Amfterdam  ontving    bl)  eene    dagprder   van  deo 
J.  Bi^  vtQ  \%ii.  iftt  Stnki  /    L       ! 


t       V 


10»  jAAHltÓIEK  VAK  t8i5^ 

Omtdrift l^uicenant-Genertar  Öravé  ^WXimiuri' ^irüm\ 

«ta  zQa    twee  dagen  daarna,  allen  welmdienden  lof,  — « 

^^*      De   grond   des  gerucbts  bleek  nfec  klaar,    maat 

^      '  wel  de  blijdTehap ,  die  syn  dood  biiincn  en"  bui* 

ten    Frankrijk    zou    verwekt   bebben:    geenasins 

evenwel    by    zgne   krijgabénden ,   waarvan  er  2<^ 

tot  95  duizend  hem  met  luid  gejuich  hadden  be* 

antwoord  op   de  korte  aanfpraken ,' door  hem  1^ 

derzelver  wapenfchouw  te  Parijs  dp  den'  asRen 

gedaan.  .     \  '     "' 

I^M.         £r  kwamen  aanmerttMgea  tn  het  licht  van  dè 
SmkiT Franfchen  op  de  verklaring  ^an  het  Weener  Con» 
fingder    gres  van  den*  isden   Maart,  rert  betoge,  dat  de* 
kM^L^*    zelje   berustede  op    onderfcheidene  vctönderllel^ 
^^      lingeii,   welke  de  Mogendheden    als    daadzakefi 
berehouwjd    badden.    maar    die,    zich   niet  vei'- 
wezenfljkt    hebbende     noch    zich  voortaan  meet 
Ikunnende   vermeerderen ,    den    toeftand    der   ztp» 
ken    geheel   zouden    vAranderen  (i}.    Deze  aan* 
*  iperkingen,  hoe  listig  en  kundig  gefteld,  werden 
bekwaam    en    krachtig  wederfegd  door  eene  Ne* 
derlandfcke  pen,   waardoor   se  aHén   invloed  op 
den  geest  van   min    doorzfgtigen  tt  eenemaal  ver- 
loren (a). 
8citt|veB      De    Minister    van    Buitenlandibbe   zaken    van 
MUiMv   Frankrgk ,   CauHncourt ,    Hertog    yan    f^cenza 
Sn  Bui-    fchreef  den   soften   Maart  aan  de  Ambasfadeurs, 
«entMMi-    Ministers  en  andere  Agenten  van  Frankrijk  bui* 
^U^    ten  'sLands,  ten  einde  derzelver  zending  in  te 
rraokftfk.  trekken ,  met  aanbeveling,  om  aan  de  Hoven  waar 
zij  refideerden,  te   verzekeren:  „  dat  de  Keizer 
^  niets  meer  ter  harte  nam,  dan  het  In  ftand  hou* 
den  des  vredes,  afziende  van  de  ontwerpen  vail 
grootheid,  die  dezelve  oiogt  hébben  gevormd,  en 
dat    het  fystema  van  deszetfs  kabinet  en  het  ge* 
,  heele  beftuuc  van  zaken  in  Frankrijk  paar  een  ge^ 

heel  ander  beginfel  waren  ingerigt/* 
**PB"*       Den   aden  Aoril  werd  rn   eenen  raad  van  Mi* 
lrf«  door  nisters  te  Parijs  bet  rapport  uitgebragt  van  eene 


ö 


i)  Zie  de  Amflerdamfche  Ctarant  1S15.  Q^.  84 
aj  Zie  dé  ffederk  Stétstt  Cmr*  1Y15,  n^  95.  ^ 


ft 


OÉpmhflfV/ui .  Pitfide^tta  vtn  den  S^aatfrtad  t)p  den  fLtêé 

de^eener  decUriticSvittvij  Musttj*  L,  wAarb^  vfn  .«tfn«    ^ 

<te  ii]»f orttfur»  inftcmidenr  iti  tfe  gevoelens  van  (huri^^"*'^^^ 

If'Biit^  vatt  atgeiMeene.  PoUtte  omtfent  de  valscb**; 

heid.  der  ^  o$iéaffÊ0tninf  <  vttf  gesegde  declaeariet 

pet  tvri)ffteiid«%  tf  de  Mogeadboden  souden  £icb' 

haasten,    de  ood^rtaJiening  rie -omkeimeD}  soe-i-^ 

kende  de   rippoiteurs  aail  te !  toonen ,  dat    nie( 

NapolêM^  maar  dir  Verboiideoe  M^ifendbedt^t»  bar. 

traktaat  van  Fo^ainebfeaa   ^efchooden  bitddeü,  . 

WiSlo  teo  .9Kzigte   van  hem  en  jtijoe  famttiè^  (Sla 

ttn  opxigte.  Van  de  belangen  en  regt^  derf  ranlcbe: 

natie i*  want  da{:  29  i^.    de    fiLeiaerki  en  bare»^  i 

nooa<v  b^,  hadden ,  aicb  Uj  hem  te  vervoegen  i\ 

^o^  ^qeillfattn  hadden,  dat  er  til  ihraokr^k  ben«* 

tfen   moordenaars    wierden    geofganireerd    tegen* 

liafokM  en'a^e  familie;  ^.  de  Hertogdommen* 

van   Parma    en   Piacensa ,    welke   het  eigeifdonr 

van  Msria  'tfuifa^  haren  zoon  en  nakCKmelIngeOv 

waren 9  ondef^ voorgeven  vap  rpiling,  aan!  baar 

ontnomen   badden;   4''.  aan  Prins  Èugenius  ht% 

ttabüsièment ,  niet  gegeven  haddei)>  hetwejk  heoi 

'buiten  FrankrijlE  moest  worden  aangewezen  |  5^^ 

4e  dotttien ,  door  Hapdeon ,   ten  voordeeUr  des 

dappercin  op  de  hhfM^NupoUêmt^  geveatigd »  aan 

dezel#D  ontnomen 'toadden;  6"*;  d;at  de  roerende 

énr  onr<^rende  goederen  van  den  Keizer  en  zijne 

familie,   welke  behouden  moesten  worden,  hem 

door  in  beflagneming  ontnomen  waren;  j^é^  dat 

ffapohon  en  zyne  familie  de  bun  toeg^egde  Tom* 

men    niet   badden  ontvangen  (  8^^  •  dat  men  hem 

jran    het  eiland  Elba  bad   willen  verwödereo  én 

naar   St*  JLucia  of  St.  Helena  verbannen,    yëp» 

étt  werd  in  dit  rapport  de  regering  van 

JCrJIh^t  zwarte  k horen  afj^elMald  ttt 

dat  P^lfpokön  was  terng-  gekomen^  om  FrankrijK 

|è  verlosfen^,    en  niet  uit  overweging   van  Jt^ne 

perfonelijke    belangen,  die  hem  Ziser  gering  toe* 

fchenen,    ver^^eleken   bij  de    beiangm   der  naile^ 

aan    wie  hij   ziin    aanwezen    had  toegewijd;  daC 

eindeliik  het  Pranfche  volk^nkjr  aod^  begeerde « 


dan  de  onaffaankelükheid  Van  bttn-and»  inwen^*' 

cX  n 


OtficiSel 


.■<• 


o 


\ 


JAARBOEK  VAW  i8i$.f 

il  vrede,  vrede  met  tU^  voNien  en  dé-  nttvokP 
Tiog  vin  hec  traktaat  van  Par^s  van  den  soflen 
Md  iHi4$  eindigende  de  Contnisffe  haar  rap* 
port  met  te  verklaren «  dat  er  in  den  ftaat  vait 
Europa  en  in  de  hoop  lier  lieloofde  raat  nkt» 
was  veranderd  y  indien  de  Verbondene  Moge^dhe*' 
den  Frankrijk,  met  *«rede  lieten  CT)*  ^ 

Van    de    «Kde    der   Verbondene    MoKendtiedeit 
arcTirêr'    vond  men  eerlang  het  volgend  oiBciSei  arcikef* 

vin  de 

SQde  der 

llogeiid-        De    verklaring  van  den    i3den   Maart  \s  fn  Prtnkrijlt' 

bédca.  bekend.  Het  artikel  in  het  Jonmtl  de  Paris  van  den 
5den  AprH  ft  er  het  bewitt  van.  De  Verkiadna^i»  dé 
eenparige  uitdrukking  van  den  wentch  en  deio  w  Na^ 
tien.  Het  anikf  1  ^  waarin  men  haar  wil  bedraden,  be« 
mt  het  fchandeiyk»  luUbniik,  dat, 'tmner  van  fpraalc 
en  menfcheiyke  rede,  te  midden  ?aa  e^  verlicht  volk» 
gemaakt  is. 

De  grondbeginfelen  ontwikketen ;  die  de  acte  van  hec 
Congres  van  den  'i.^den  Matrt  hebben  voor^efch reven » 
is  tan  dè  FranOrhe  natie  bewijzen ,  dat  zij  dé  heftig- 
fchennende  taal,  die  haar  onderdrukker'  haar  in  den 
aibpd  legt,  nooit  gefproken  heeft,  en  nhnmer  fprekert 
tal;  hei  la  hare  zaak  vtn  de  a^ne  re  Pcheiden;  het  ie 
ean  de  natie  hare  wezenlijke  waardi)(hejd  bewaren ;  hee 
if  ha«r  eeoen  rppedi^en  en  vereerenden  ;weg  openen  • 
OOI  zich  als  nog  «et  Europa  te  vereenlgen« 

Hec  Congres  heeft  gepn  beflirii  genomen  op  onderial^ 
Tingen.  Het  heefc  BitonaparU  geproscrlbeerd.  Die  man 
kan  en  mag  geene  fchuüplaats  meer  onder  de  beichaafde 
volken  vindéh ,  nog  minder  mag  h(][  die  befturen.  Zi# 
daar  de  grondflag  der  tegen  hem  gevelde  acte  van  Pro^ 
fcriptie.  ZQ  gronde  zich  op  de  tegtvaardigheid ,  en  op 
de  wettlje  behmgen  der  natiën  tevens,  Zy  is  dus  on» 
herroepefQk.  ' «      -    . 

Men  heeft  aan  de  Franfche  n»tie  en  haar  Gouveme^ 
ment  'onderftaod  aangeboden ;  nog  biedt  men  Jbaac  dteii 
^an.  Zij.  kan  dien  op  eene  edele  w^ze  «eigtéen  door 
de  oorzaak  van  den  kcüg  uit  haren  boezem  te  verdr^r 
ven.  ZQ  zat  dezelve  niet  kunnen  mlsfeo,  zoo  lang  a|| 
het  juk  torscht  tan  een  man,  die  bare  onteerfng  beoogc^ 
,  door  haar  un  eenen  dubbelen  meineed  fchuldig  té  ma- 

« 

CO  ^"^fi*  Ccun  iSis*  n«,  pa* 


JA'ARBOERlTAT^  ïii$. 


165 


f 

k^   Era  verboTid   vereénigée.iiMf^  wet  fftrfn  SoiiTe*  Offkiiü 
eeo  tft'cMat   beeft  hmr  ruier'  Europa  verzoend.  ■'"'^^    . 
mrte  h^i\  ffcb  het^  opperhcftimr  tflnmfitlgefide ,  XJ^  J^ 
i"^  t>eTde  «  doen  fcbenden./  Hij?(^orr  bisr  weder  In  de  ki  ogend* 
«fgrijzelj^bedeo  .nirideD  MrgiMiorlog,  vtn  de  regering-  beden. 
IMMielé»  enivte^Aet  militsir  detpMsmvf.    En  dnfft  hij 
nog  atn  Ffinfir^k  liberale  IniMlingen' 'eé  btc  grzng  de* 
jreneo  ht^o^Hjfi  M^n  het  dfn,  dar  die  xelfde  man  de 
Oowlieid  beeV  aan    vreemde  natten  te  beloven  •  dat  btf 
€le  trakctten  zal  ettbtedigen ,  en  zldr  iRèc  met  bare  ta- 
lt|P  bemoetfeo?  ^ij  "bet,  die  de  xmarbanketykheid  dec" 
mnf^hen  wil  doeif  ontzien?  Z||èe  onivfo^tinf  ?an  Et« 
pa  9  zt)ne  -kömn  In  Franbri)k «   waarvan  *bi)  zich  meeseer 
Kemai^t  JSSF^^»  ^^   wandaden,  wattnede  hfj    dezelve 
eitirfatfiflH?»  'W^«  hl)  gereed  dkéa||^ro^l  dezelve  (hien^ 
<le  te%nHl^*}^)f«  ^ez«  aanOagen  ^  ctogr  de  toeifemming 
der  Bnropéfcbe  magten  geweiiigd,^oam  de  maatfthapJ 
pelQke  orde  mev  dtnen  geheelen':  ommekeer  bedreigen 
co  de  natiën  «lec  bet  juk  ^.^  waaraan  tij  bevr^d  ci)n.'      '> 
••Neen,  geen  tmderyfndilig  It -  voor  Bnropa  verloren  fir 
aoo   vele    Jaré».  van  IQéen  en  ^rAnpen ,  geene  ztl  ber     ' 
Mcfr  Frankii^k  noorden..  Zij  weet,  wat  de  tallooze  ram- 
^  yUnt  die  daf .  monüeracbcig  despotismt»  van  één  mai^  * 

op  haar  zoowel «  «It  op  het  overige  van  bet  heelal,  dee4 
brokken ,  dl6t  *vk  de  ntcién  hebben  doen  gevoelen ,'  wat 
iÖ  aaf)  bare  w«atdigbeld ,  ab  Leden  der  Enropefbhe  flK 
mille,  m  aan  hare  bji|un)9ndrche  welvaart,  als  Staten, 
iMrrfcMÉ^iiUa*  •  iS^kevpelen^    aanr-  alte  volkeren  en 
povemoimteii  gemcm  geworden,  «feblep'  in  de  ftaat- 
kundige    zenenfteHingen   eene   Bteewe  zedef0ke   magt» 
die  allelD  bet   grooce  bondgenoot fchap  deed. ^^M^en; 
fO  het  in  (hat  flelde  van.,  den  alj^emeenev  vrede'aan  de*        ^ 
|A>orieii  Vin  Psrifrte  veififeren.    Dez&  magt  beiTiat  en 
bi  onverdelgbafTt  om  dat  z^*  ^^  de  meesr  vermogende  > 
drijfveeren  \$  zamengeftetd,  die  van  den  Godadfenst  vati^ 
hét  Vaderend  en*  van  de  nationale  eer.     '  - 

^  «^  Hei'  traktaat,  win  den  1 8den  ( den  sollen)  Mei,  itif  de 
frondflWrvoor  de  wederopbonwiiig  van  ber  pnbliai  regr 
jm  EoJ^,  .eo.ftelde,deer  Sjne  gevólgeb;  eene  heffzeme 
«wereenileoHSiiog  in  tnaföbèil .  de  voort^gen  van  den 
gjaesc  der  eeuw  en  de  votmakt^g  der  indellingen ,  wel- 
ke  gefcbikt  stjn,  00  elk  volk  het  genot  tifnn  roem» 
en  zijner  vrïiheld  te  waarboff^fD^:  Het  Weener  Congrea 
pas  op  bet>pQnt«  om  bet  werk  der  bemienwfng  van  het 
ftifikwidig.t^eUblMvan  EoMpa  té  vpltoojl^.  Dit  zdMtf 
Congres    en    de  weg,    dien  bet   gevolfd  beefk.  doen. 


t66  JAAR-I^OEX  VAN  i8t^.  ' 

ÓM^dM    '^^  *  ^  ^^  ^  betahfcb  HJpeltNc'  evmroprcii  tffs,  M 

ifiikel      detctifi  werk  Wedt -dkn  «mroott«odèi}  uitflig  atn,'^^ 

v«ii  de .     deii    vollrai    de    iMNfvveettdIiiirMd   hfHtter    tmtflH* 

fl^Jf    keiykheM  verwtonv.    H0t(  It  niet  meer  de  wff  det  iler- 

}|Sg*°*    ke»,  dto^fltm ,  der  «HMriieM  ^itiitoort  ^o  deè  weu 

ligOiH  wecramd  *  ieilHeekt."   flcc'  li  lier  legc  ^nhi  'elk^ 

ket  U  de  tlfttaieefie  ovétonKomic;    Het  I»  de  re|evt«iw 

dlifheid  ea  ,de  eede»  kec  sQn  niec  aeér  4e  legen,  dM 

iNifliVen. 

Evopt  «il  4«  vrede.  Het  beeft  jdHen ,  sönder  twV« 
M,  eoodig;  doeti  bec  ui  iilet'felo<Mn,dfen  verwonirtt 
ce  beW>efi,  dra  wanoeer  deeelee  gevéittigd  f i  op  dé 
eoverraderi(Hce  gmrdbeg^nièlt ,  die  <èlke«  Sutt  mikleveo, 
ie  ep  két  eto  «licB^Mieefl  Mt^gjoeidieott  HtilÉieyeB, 
Het  wU  dctteelven  4iMc>  onder  de  gedurige  tWHl|||  der 
legert  pteecftit.  iM  ktisi4iec niet  doen,  tomÊt  m  «V« 
jM  •  ei(dehjke  •keipeèvoto.^ef  ie  w^keOi 

l>oek  ^n  Fiefkrük ,  door  edretfko  iMTtegenwoonlIfd» 
'  dei  Fmkrljk «  gemgeerd  é^ot  een  mentck «  wten  «eittJ 
eed  «e  inlH'eek  top:  a*te  mkmén  tot  dM  rrèon  'Terke- 
nen  ^b^ené  zonde  dat  Frtnkr^,  soo  tong  dfe  maft 
in  <4e6telfif  nttm  itreekt^  eenPpratk  knnnèo  mekeo  ep 
ket  vertrouwen,  dit  de  eerOe  groodfl^g  der  flüiknndife 

•.  Het.<^  met  de  >5ti8ee,^  «een  el«  «et  de  t^iMdere 
]ierr<9nent  fo>egent  bon^crediet  Qirait  tHeen  iflé  biinü 
dideei  ^      * 

Eorepe  keeft  era.  IfaMMSM^.-.tlen  «efloir  iMrtntfd* 
Fomkrük  kan  ler.traoee  i»'  £u0^-bewifz^«  dtt  kei 
liare  wsardiykefd  genoeg  geeoelt,  om  de  *Mfvereinireit 
yao  lüeAaimn  nietje  willen 4  de  Fmnlbke  natie it  ma|^ 
tig  en  vfi);  kare  vrQheiden  «roothetd  benutten  in  liane 
aeiee  •  ««  tlgti  voor  het  ev«Q|Hgt  ^an  ftnrot>a  iloodft« 
JMÜk'^)  de  vrede  van  'Piifa  en  btt  Weener  Congret 
ll^ea  gnlki'^beweeeii.  - 

Het  is  in  'deie  meening  'cn  in  4lene  koop «  dat  dé  de» 
eltraiie  «an  .den   tgden  gefbhied  fa.    Indien  deneecte 
gc^aottd  4«  op    eette  ne^indeiitelfine-  'dan  J^'tec^effeet 
oj>  die,  welke  uit  de  eckt'ng  ^emrkomt/welkie'fSnrdpn 
/  met  noo  Teel  eegt  nan  ket  ^Pmiffklie  i^lk  toedraagt.  "Bw* 

lopa  beeft  het  gevonniad.  Het  weet,  dat  bet  te'ime» 
Hebt  ia  4y««er  zQne  weienl^e  belangen ,  en  genoeg  idooe- 
drongen  vra  de  gevoelem  vn  eer,  om  het  te  geloovet 
verflanfd  ie  zïjn  nan  den  wil  van  eee  mentcfi,  wfene 
nmgt  beflaat,  in  de  beAMiddeele&#  irelke  dkn  fit  der 
$fmu  vtroormikèft.  / 


jfltfi  kerhnlc  men  het ;.  PnnkrQlc  beeft  zicfa  «1- 
in  2ifneó  'onderdTuWcer' te' ontflttn ,  heeft  illeên 
^  keerein  tot  'de  beginfels  ,^  waarop  de  maacfbhap^ 
'orde  ciitty  om  mei  Enrbpa  ia  vrtde  te  zlhi. 

'-NapoUeff   Mf  vond    den    4deii   April   gocd^jT^ef  w 
nr\  de  Sfoüveréfnen  eigenhanfdig  te  (bhriivcn  den  ii^e 
volgenden  Iwf:  souverti* 


.•r 


«ft 

.1$||d  ,Heer  JBrdèder,  cfl  zxAt ,  in  deo  loop  der.  laat^le- 
cMd  ^aamf ;  mifne  térogkomsf  dp  de  iaiVen  vati  Fraak* 
ifk,  thQiie  intrede  bioneii  'Parijty  en  bet  vertrek  vfa 
ëé  ikmjlïè  det  BoirrboDs  helften  Temomep.  De  wezp^ 
\rjlkéki^]itir  gebeuittnlilbii  mp^t  thans  U.  M.  bekend 
worddfL\  'Bi  sUn  bet  werk  ican  eene  onwederfhahbare 
Biagc»  hét  werk  van  den  eenftemmigen  wil  eener  groote 
tiati^ ,  die  bare  platen  en  hare  regten  kent.  Het  Stamr* 
Mm;  dit  eoiitj^Wéld  aan  üeè  frülirche  VOlk  was  tenig 

Sneven,  War '.%r  mev  Voor  b^radf e  geibhikt;  dn. 
pnrbbns  tjébSltt  Éfch  noch  nair  descelfa  gevoelens, 
j^öcli  naij  dmelfs  zeden  wiUen  fchikkeo.  Pnwkrfifc 
ilpest^zleni^ii  'hen  aTTcbeideo;  desaelfs  ftem  riep  eentn 
v^rlo|^er  lm '  Dé  -Verwachting ,  die  mft  tot  de  gröotfle 
Ier  oppferfncéd  b9d  doen  befluiten,  'wu  vert)dend.  Ik 
r<^  |ekö\^en^'en  ^  de  ffefde  m?}fter  volken  heeft  ait|« 
>t  jÉmr/  wiMt  Ik  ^p  deii  dever  geflapt  ben,. tot 
t)dSM;>Unef  |&)ofd1)a<f  gé^^        De  eetftebe* 


foor  iiet  ^luk^'^er  Frpnfelien.^  fljtgntf  >afipgeKilip<le>#ft> 
dadice'is;'om'  d)é  ooje  iraür  M  sèkei4eid  der  rust  va* 
(uropa'  nottij^  te  doen  'fijn.  ^eèds' ftêbben  de  vanett 
déf  yerfcbiflèn^  iitiën  Toémisf  |f nöèg  verworven ,  di 
tfUretvjilüghed^  im  h^t  Icip:  hebben  ling  genoeg. ^Ê^^ 

fotiggsmlén'  cA  groocen  voorf^xWd  doM  VdMl.?  Br 
tfaaq^   een  fchooner  'f\A]êpejk   rdét  dn  SodveMneli 
'mén  ,'^n  tic  ben  de  eerfte  bm'^ertd^ê  te  betreden;  fH 
8|r   wWeld  jïet 'tehonw(t)el  vitt  'If^oote   gevecbieii  te 
^  'Jbbén' gegeven  ,*  &l  bet  aiingenaè^tx^fn,  voortaan  get« 
jiï  anderen  liaijver  te  kennen ,  dan  Umi  tin  de  'voor* 
.'jfeelen  des  yrede^;  'Van  geenen  and^rdh  kamp^ltd  u 
'linnen,  dan 'den  'heirigen  ^apifftrifd  vooi^  bet  geink  der 
«biken;  'Frankrqk*  fehept'et  frtoecMrfi^  on  optdhii^ 

L4 


169  ^JAARBOEK  thm  1815. 

ciglifk  dit  edele  doel  va'Q't]  dêsielft  wenfcheo  te  opeib 
bsren.  Naarijverig  op.  sijoe  ouarhankelijkbeid,  u\  het 
ODvertnderUjke  grondbeginfei  vtn  .  desz^ü  llaatkuiide 
Tolftrelkte  eerbied  voor  de  ontf1iflnkeli)kheid  van  aadere 
volken  sijn;  Indien,  200  tis  ik  er  het  itelnkkige  ver* 
trouwen  viB  opval ,  \xoodiiiig  de  perfontlQke  j;evQeieot 
van  .U^  M.  t^n^.j^an  'i9  de  alfemeece  rust  vc^r  lang. 
gevestigd «  «n  de  iregtvaardigheid ,  op  d^  eindptlen  der 
verfchilleode  Staten  gezeten,  aal  genoegiaam  zVs/omer 
de  grehzen  van  te  ' 


Brief  vn  Ten  xelfden  dage  fch reef, op  zijnen  \z$Udt  Ml? 
ftaeoMUiuarer  van  Buitenbmifche  .  zaken  vgn  Franknik 
sister  van  ^q  ^^  Ministers  van  Buitenlandrche  sake»  vaQ 
JUndfetTe    de  voorname  Kabinetten  van  Europa  den  vdtgea* 

zaken  aan  cjtfi}  brief  •  . .         %         < 

dit  van  de  '  .  * 

Kabinet*  ^    De  hoop  .  welke  den  Keizer  ngoen  Souverela  tot  de 
ten  van      «föotmoediglle   der   opofferingen    deed  befluiten,  i.$  niet 
Bnropat     ^^yvuld    geworden*    .frankrijk   heeft  den  prjijs  vqor  d% 
zelfopoffering  zilnf.Monifch  niet  genoten;  deizelfs  yer* 
wacbtfngen    zUn  Twrtelijk  te  leur,  gefteld*    Na  eeniijjj; 
naanden  in  een^n   rooeljelijken  dwang  'te.  BiM>en  door- 
gèbragtt   kowen  defzeiff  «et  wed^rcin;  lo^derdrukte  ge-' 
soelens  met  inttter  aan  den  (hg.    Uit  eeiie  alg^een^* 
enrvrtiwHIiee  bewegiog  heeft.  1^  dleo.  xnak^tot  verlos w 
geboze&t  van  wfen  het  aüeeo  dgV^i'^Pfi^'VYab  desxeffl 
vr^eid.jcn  onafbankeiykheid  kon  verwachten.'.  Dé  Kei^ 
ler  is  vcrfcheneu  ;  de 'Koninklijke  troon  is  gevallen  «  étt' 
het  gefi^cht  der  BonrbonB  heeft  ons  grondgebied^  varla^ 
leo,  "zeüder  dat  er  een  droppel  bloedi  voor  Jiunne  vei^^ 
dedi^e  geHoct  >|s.    Z   M    is  op  de  arnien  zijner  vol*^* 
kea  ^rmkrilJt  doorgetrokken «  van  het  punt  van  de  kus( 
af  4  alwaar   htf   voet-  ann  land   gezet  heeft ,  tot  in  beC 
niddefi   ^joer    hoordflad,    toe  in  den  boezeoi  van  dÈ% 
kaïiieeU  dflt  pog,  even.-als  alle  Franlbhe  harten»  roet  de 
dlerbaarfte   herinneringen  vervuld    is.    Geeue  Wpdernd; 
heeftc  den  .logt  van  Z*.M.  opgehouden;  op  bet  oogen•' 
bHk•.,.dir  hU  d0n  vo^t  weder  op  het  Franfche  ffrondger 
^bted  gezet  heeft ,  had    bij   reeds   de  teugels  zijns  r^kt 
weder  in  handen  genomen.  Zijne  éerfte  regering  fchijn^ 
nuuweltfkf  :ee9  rootrenbük    te    zijn  geAAorst  geweest, 
AHe    edelmoedige    faattsiogten,  alle    libA-ale    gevoelenf 

M*€Q  «i«b  ^oiidm  hem  gtfcli^ardj  iigiDi^  leverde  ee^^? 


^   /" 


jf<4ARJlOER  VAN  'iti5«:  169 

Mfie  het   ft1ioow(t»d  eentr    pTegtlger  *«""««^'ocr- JjJ^  ™ 

^j  fiidfng'  dier  beleagr^ke  gebearténft  ctl  •  ong etwi}«  Buiten. 

^  reeds  tot  U  J^  .daorgedrAtigeo.   ^k  ben   gelist ,  Unurche 
V  dezelve    io   nnm   de«   Reizers  aan  te  kondigen ,.  en  ^^^^  **" 
Uwe  Exc.  te  verzoeken  deze  decltraue  ler  kennis  vtn  vlSjmama 
^w  Ktbinet  \e  brengen.  Ktbioet. 

De    tweede    komst    'des    Keizers  tot  den   troon  vtn  ten  van 
f^rankrijk  ia'4N>or  hem   de  fchoonfte   zijner  xegeprtlen,  Europat 
Z.   M.   ftelt  Vr  vooral    zijne  eer  in ,  om  dien  alieenlijk 
«ao   de  liefile   van   het^Tranrcbe   volk-  verfchuldigd  te  -« 
tirezeit,  en    dezelve  vormt   fle^tt  eenén  wefiscii,  dien    - 
Mméiljky  vaii  zoo  veel  liefde  w  vergelden,  o  et, meer        *     ' 
door  de  zegeieekenen  van  eene    nptteloozet  grootheid, 
maar  door  al  de  voordeelen  eeaer  gelukkige  rust.    Oe 
yeriliiMijf    der    edeltle  i^enfchen  'van  den  Keizer  bange 
^n  jdl  danrzaambeid  des  vredei  af.    Z.  M.  genegen  om 
de.iegcen  der  andere   natiën  te  eerbiedigen,  heeft  hec 
fBÏ    vertrouwen,   dat  dl^  der  Franfcbe  natie  boven  alle 
eanrAnding  verbeven  zifn.'  De   bewaring  van 'die  dferba^    ,     ^ 
Ie  regten    ï§  de  eerAe  zoo  wel  ïïïb  de  getfefdfte  zijner 

e{tetf«  De  nisr  d^  wereld  is*  voor  fangen  tijd  vierze* 
d,'bl)ildien  de  andere  Soovereinen,  even  als  Z.iVf» 
$t  9'tdi  oMLoeleggen,  om,  de  eer  te  doen  bedaan  10  hef 
bebéijl*  dA;  vredes^  en  om  deo  vrede  onder  de  bewa* 
^Dg  per  eer  te  fteUeo. 

«^Zodmig  ;e1in,  mijn  Heer,  de  gevoeleti^,.  waarmede  Z« 
Wg«'^*f*  opregtelHk  betleld  is,  ed  waarvan  bfj  mIJ 
pJaat'S^  tolk  bi}  u^  Kabinet  te  zijn; 


r 


.  Negen  dege^i  jater  zag  sjch  de;^elfde  MioUier  Rapport 
yerpUgt,«a]i  z^nen  meester,  in  een  aljfeoteen  rap*  ^'^^,^^"* 
port  over  den  ftaa(.der  Buitenlaiidri;be  (>etrekkin»  ^^]^|^2mmi! 
gen»  wegens  deze  .beide  inisGve3,|N welke  hir  éen 
^e<|enkftuk    noemde,  lietwelk  voor  ahiid  van  de 
^qndbotnigbeid  tf^,  r^gtfchsipen^  ^edoeüngen  vaa 
èféif^jénzow  moeten  getuigen,  h^f  volgende  re.' ver* 
Itlareil':  ,,,  hpêdan^gvis  het  gedrag.  ^er^ondcrrcbeiF 
^p^e  ;;Moge0dheden    gewtest ,    j^aifjiendè   dat   dé 
AQgenblikken    Uwer  M*  ald.us^oor  eêne  enkele 

«iacbte  gekenmerkt  en,  afs  h^t  w^re,  vervuld 
ren  f  —  Ik  verneem  reeifs,.  dait  ^{^,,  de  cou- 
fiers,  den  5den  dezer  atigeaonclen  ^  dje ,  welke 
jW^r^  Putfycb^Urpcl .  ty^  Italië  belle«d  waren ,  biet 

L  5 


t7»  J^AA'RBOER  va*  1S15-. 

ovier  de  ^reoieti  hebben  kaopcn  konen*    Ik  .^hA- 
gene  tijding  van  de  genen »  die  natr  het  Noorden 
en  naar  Engeland  mfgexoilder  s§n.  '  Wanneer  cjr 
een  Tchier  onoverkomelijke  ilagbooiti  tastUien  het 
Franfche    mifiisterie  en   deseelfs'^  agenten  buitelt 
*sLands,    tüsfchen  het  Irablnet  van  Frankrijk  en 
'    dat  der  .overige  jSouvpreinen ,  gelegd  wordt ,  dan 
.     .     ia  bet  alleen  door  de  openbare  daden  der  Buifen» 
Undfcbe  Staten,  dat  bet  geoorloofd  is,  derzelver 
Bg«mte  bedoelingen  te  Jbe&ordeelea,^^    Pe  jbiio^ter  }iierna 
•ver  ooa   övar  de  boudtsg  van  Engeland^  ÓQStenrijk,  Na« 
^^       pel«,  Pruisren,  Sardinië  en  Spante  gefprokei)  l^b« 
bende,   liet    sich  over    ons  Rijk  in  xlezer  voege 
uit.  '  „  De  vertamdingen  vtn  troepen  vtn  ver- 
schillende natiën >  weifcp  in  het  nieuw  KoS&ikr^ 
der  ^Nederlanden    pJ^ts   hel^beh.v.  mitsgaders  de 
ulryke  onifchepingen  van  Ëijigelfchén  zijn  bêkénjll^ 
Eenc    b^zondere  4AadzaalE  vermeerdert  nog  dei| 
twilfèl;   wielke  dea^  .«craAmeUngi^n  aai^gaande,  de 
gesindheid  van  den  Souvereto   ,van  dat  landl^j^ 
nen,  doen  otitftaan.    ik  ben:énderrigt  geweriten^ 
flat  een  konvooi  van  leo  mannen,  en  r^^lGetecenf 
Van  Rusland  térugleerende  ats  Franfche  krfiMge» 
vang^nen^pp  deszelfs  last,  naa^-  détt^kant  tanirbiei^ 
nen»   is  aangehouden.    !^l| '  voof behoudemlé , ^l^ 
dien  opzigte  naauwkeiirige  iqforma^Ün  in  ||  wifll 
nen,  en,  des  noöds^  redres  van' zulk'  eentf  haiyi 
^^.     .  delwij:^  te  vorderen,  bepaal  ik  nog  heden, ^ om 
^"L  daarVan  verflag  te  doen,   üic  hioMe  van  Wét^e- 

i'i^gt^  dat' dezelve  verkrlTj^t  trit  fiare^etrettKln| 
.*o  ..\  ^qJ  andere  omftandijtheden ,  welke  ziclf  ronifoü 
ons  ontwflAéleh.  Qp  alle' punten  van  EucöpH 
fe  gèiiik  maakt  flkentoéfUU  Mripent  men  i^thl 
tnarfcheert  men,  t)f  is  men  dIaTschvaardig."  1^^ 
tégen  wiên  ziin  deze  groote  toerustingen  gefigt? 
U,  iSire,  is  bet,  dien  mehnoemt,  maar  het  li 
]E?rankrLjk,  dat  m^n  bedreigt.*'  ppmerkellik  wafis 
ook  in  dat  (luk  deze  vo^ziiJr  „  het  fchiint  zé^ 
kèr, 'dat  er  den  25^6 "Maart  eetie  nieuwe  corfveü^ 
\  jie  geteekcnd  is .  bij  welke'  de   Mfcgcndhecfén  zfüfc 

;ian  'de'  voormalige  alliantie  vari-*Chaomont  botiL 
tten.    Indien   het  doel  derzdve  dtlenfief  ^ ,  dth 


jAAAtO£K  %Mm  ,i«f5» 


iTi 


Hnir  xulks  met  ée  opmerken  irtn  U,  M^  aelra 
Émrcen,  en  Frtakrl^  betft  zich  aict  ^e  bekia« 
jK; '  kidkn  tiet  tndcrs  ware ,  dao  tonde  de  on* 
aftitikdqkheid  der  f  ranftbe  iMie  aangerand  aijn 
•Éi  Frankrijk  Mtt'iaeneD  mo  bacelpei)  ataval  we* 
te»  «f  fe  kealKi  .(f )/« 

.   Beo  t?dieo  April  Mefd  Nëp^Upn  4e  -revue  over  ^^pot^m 
de  Daiioii«'gande,'utc  ia  togioewn  MUande , ^^^^^ 
ie  aaaKU  48  hataitlona  oltmabmKle.    Dase  revoe  ae  naiio* 
SDU  reeda  plaaH  gehad  liebba)  dao  aéften  Maart,  ^^vf- 
■aar  waaufgeaegd  gè4wrd».:Meii«  wrteldeelkattder 
iod)«  dat«t  eent  ziroeiiawering'  waa  oacdekc,  o«^ 
bij '  die,  «le^nheid  eeneo  aanflag  op  N^f^kam  k 


^lba<D  <a),  hi*tgeen  de  aaoletdj^g  jaweeat 
ik  vfR'^toér  geruKt  z^ea  doods^p  den  apften  ta 


AiHler#a«K  N^fêUin  floot  zijne  aaafpraak  aan 
èt  puit  wtt  'dtftSt'  woorden : ,« gy  zw«rrt^iiimilie# 
ie  zoUen  liijlden^  dat  vxeemdelJngeQ  91  Juj  welka 
wH  dikwfla  41N '  meeatera  verrcheneo  z^n ,  zitk 
^  mét  onze  'infleUingen  en  met  ona  Goovenienant 
tenoe^.  rQj^  zwrart  ^  aiadéllfk  ^  aliea  op  te  of» 
faten  voor  de  eer  en  onaf  bankdljkhêid  vw  Franke 
rPt*^  ^  ó  Wij  aarefco  het:'*  wéa  bet  «Igep 
^üee»rferoep.' 

^   Oe   openbare  geeat  te  Parija  nam  de.  <le«ioifng  AfgtnMa.* 
lan  v«a  voor  twea||tn  ttwJntig  jaren.    Meo  fpeel-  ^J^^ 
'1je    den  '  MafftHIaanfiBhen  oarach  in  deCchouw»^*^ 
burgen;  rfBA^fchnfieüwde  Teeda  iom  bet  4ieida  aMf 
'j4   ifmf  fétirmi  ^van  bet  |aar  \vf^%^  on  de  ,po* 
%tie  üioeat  danj  vfidrm    Utan    te^nlUgdigc  driftfla 

'daarb^  ffiHtn.  -" 

ffmpÊkÊi^  zalF.fiaiD  inwendig  eiwa  teer  bet  ge-  ^  .. 
bat  ^der  haogte  vvolkégeaindbHd ,  als  ttifweïdig^ndh^ 
dat  Üif  iwtfdborfligite  VredèüeveMheid  «mi.    Hiiv«i  N0. 
befldotv  :3ép   detf>  MÜtn   Ap^l  aan  r  de  jiarie.  een  P^^^ 
bgvoégfift  MO'  te  bfedei^  op  drcoiiftitutjin  dep        ^     . 
alika^  in  twelfarinkidin^  I9  a^le^  ,,  !w«i  baddrtt 
voor  vyftian  jaren,  ten  «doel  een  groot  ftelfe!  van 
JlttfopAacb  bondgenootfcbap  ie  ^rtaoifeteii:  bet- 


(t)  Het  gaheele  'ftüï  lo  de  Siéktttcêut.  itrjf.  o**  p^. 
(a)  tfiék  SiêêiH.  1815.  n^  tob 


t7$  JA AR«OCK  -Yah  1845.?. 

Voiksfe.  welk   w§  befcliouwcfen    als    o^ercenkomftlg 'tneif 
viin**Iy'^    den    geest  ctef  eeow  en  hefteaatn  voor  de  vorde* 
poUoM,'    nng  der  befchavin^     Ten  eJnde   bet  te  volrioU 
jen  in  den  geheefen  omvang  en  met*die  vastbefd^ 
ivaarvoor 4i^t  vtitbiar  was.   hadden  wij  veifchiU 
lende  binnenlandi^be  innellihgen^   meer  btjmnder 
/  *       .tot  befchern^ing  der  btirgeriSfe  vr§heid  bèfteaid, 
*v  uitgebeld.    Maar  vèorraan  is  ofia  ooginerk  geen 

*  andet,dan  om  Prankrijka  voorfpoed  te  vertneerdeii 

"^^    «.ren   door   de   bevestiging  der  algemeene  vriihefd^* 
Van  daar -de  MOdzakMijkheid ,  om  vele  ^ewigti* 
ge  wiiaig*ngen  te  brengen  in  de  conflitutKn^ 'Se<< 
TiaafSbeihiften  en  andere  iC ten,   waardoor  dUj^K  • 
beftuurtl  wordt,    O)*    De  ftemregtsters^  o^^ 
bl}V0egfel    tot  de    conllittttief) ,  moesten  ^aclel|k 
fteop^od  en  vervolgens  naar.  Parijs  worden  opge% 
konden,  oni^,  op  den  aóften  Mei  in  eene  vergan 
derin^  van- het  Meiveid,   ple'gtig' jreopend::^en:>na4* 
gegaan    te  worden.     Ook   de    legers    waren^  ^s* 
bonden    derzelver  (temmen    uit  te  brengen»    Het 
Meiveld   zelf  zoo    beftaan  Mjit  •  leden    van,   aflé^ 
tlê  kies-collegién  der  'dcpaneioenlenen^rrondisü' 
femenfen    des   Ketzerrijks ,  en  y\ii  de  depuraÖërii 
door  alle  de  legérkorpren  te  lande  en  te  water  iq 
•%9r^  r.  benoemen.  .  ;    . 

••    •;  ^        De  registers,    óp  welke  <it.  ftemmihg  voor  of 
^      *'      lefjen    dit    Hivoegfel    geteekènd  Iwerd,   bleven  tè' 
Parus  fchier  ledig;  op  fnmniifien  vond   mei»  gretf 
drie    namen;   ook    hadden    veleD- ««n  geftemd^, 
waaronder  L.    F.   P  ^  Kcrgerimj  -de    cordaathéid' 
Iind ,  zijne  drangredenen  tot  afllemming  breedvoe* 
^,  .       Tig    daarbij  aan  te  teekenen  (a.).-*-  Daar^titégen 
*.'  vereenigde  roep  zich   in  de^ -voorlieden  van  PariÜ 

•= '  .      tot    e^nfedtrahin  ^  die   zich  -den    isden   Mei  têti 
v"**     getale  v^n    ira  15000   naar.de   Tttilertgir    bei 
-paven,   en   hynne    liefdeden'  verknochtheid  laan 
iVifl'/^/^oTv  beiuigd^.     H'^-  hain  hunne  hulde  aan 

C< )  Des2e1f8ko0teinhoPdkontTi>orindeiV>4SsrA£tetfA 
1815  n°.  Too. 
(a)  KeêcrU  Staafse.  1815.  n*.  115. .  r  s 


» ""  •        •  %     ^j 


Van   1815.  J73 

»of4e  buQ   andere  w«|^ns,  dan, de  pieken 
fockie  mutfen»  die  de  tponeeien  der  ^tDwenieV 
«4D  1793  vernieuvrdeo. 

[et  Meiveld  bad,  den  aófteo  *geen&  f>laa;s  ,  om-  Het  Mei- 
dat deze  termüa.  op  dea  aaften  April  te  kort  was  veld. 
Ae(leld.«  dan  w  alle  de  (lemregisters  konden  aan^ 
gebragt  zijn.  —  Die,   zeide    men,. was  de  eenige 
fedep,  ->  jj^fsiddels    gingen  de  Pariizenaars   een^ 
y erbondsadJIf' aan ,  zwerende  troww  aan  de  natie  ^ 
,0an    dfi    vriiheid    en   aap    den  K^zer^    .-    De^ 
giften    Mei   hadt    het  uitfrefteld'e  .tooneel-bedryf , 
bet    Meiveld   genoemd,  plaats;   waarbij  in  joaam 
des   Keizers    verklaard    werd,   dat, de.  addiüonele 
acte  tot  ,d.e  contlituiiën  «des  Ryka  door  hat  f  ran- 
fche    voTk   was   aangenomen.     Te   zelfden     dage; 
werd   de  Kamer  der  Pairs  en  die  der   volksvercq* 
^enwoordigers  tegen   den  jden  Juny.  bj^en  geroe* 
|ieB«    Baênaparte    ontving    den  4den,. op  zijnen    .     . 
iroon .  gezeten   en    omringd   van  aU.wac  tot  zij* 
nen  luister,  kon  biidra^n,  de  deputatiën  der  kies»-  -        » 
«oUegiën ,  'die  hem  adresfeti  aanboden. 
.  Niets  had  Napoleon  nagelaten  ,  hetgeen  (Irekken  RuMccre* 
kpn «%  Qm  bet  veege   van  ruinen  toejtand  voor  d^  P«n  van 
patie    verborgen     te    houden  y    zelfs    waren  ^  de  ^''^''^'* 

!;rof(le  leugens  daartoe  gereed  te  baat  genomen^ 
nzondlfbeid  havl  hü  wallen  doen  geloóven,  dat 
h(9  in  gundige  betrekkingen  met.  Weenen  (lond. 
Na  vi}f  bf  zt&  maal  in  zyne  dagbladen  de  komst 
der  Aartshertogin,.  zijne  Eahtgenoote,  aangekon«i 
^d^te  hebben,  weHi^  hij  zelfs  tegen  den  4ilen 
April  had  durven  bepalen ,  had  hij  den  Heer  de 
ftontron  naar  V\>enen  gezonden  ,  die  ,  zonder 
eenige  depêches  of  brieven  aan  tè  brengen^  al* 
leen  belast  was  met  de  Ministers  van.  Oostenrijk » 
^rankr^k  en  Rusland  te  fpreken ,'  te  vernemen 
boedaidg  de  bepaalde  gezindheid  van  Oostenrijk 
*'was,  de  misfive  van  Buohapar^  aan  de  Souve- 
leinen  en  die  van  Caulincourt  aan  de  Ministers 
op  te  lielderen,  en  eindeliik  te  zien»  of  eenige 
imrlgue  kon  begonnen  worden:  bet  antwoord 
der  gezameliike  Ministers  beftood  in  hem  voor  te 
teggea    de   declaratie  vaa  den  isden  Maart,  bet 


*  #5 


«7» 


JAARBOEK  rdn  s'^t^. 


traktaat  vtii' den  asfteti  daaraan votgendieii  MÜm 
oHiciëlen    ftaat  der  crdepen;    weHte    iedere   Mo*' 
gendheid  van  Europa  liet  marcheren*  -->  Om  2»#» 
dfiwyk  Xf^IIt  biMyk  te  maken  bQ  de  natie «  ont* 
2ag    men  zich  niét  te  venelceren^  dat  een  ontef 
dagbladen, van  eenen  uitdraklce}$k  bepaalden-dag^ 
gemeld  had,  dat  de  Koning  een  tralttaat  oietOoa* 
lenrijic,  Rusland  en  Prniafen  had  aaMegaan^  cal 
40  mtllioenen  franken  aan  ieder  d^er  Mogendiiedet 
te  betalen ,  zooflra  ay  hem  op  deir  troon  eoudett 
faerfteld  hebben':  terwijl  nieta  van  dien  aard  nock 
in    het  met    name  genoemde  dagblad  9    noch   it 
eenig  ander,  was  voorgekomen. 
id4«kt«      De  ftoDte  vef aekeringen ,  welke  Nofëf^H  liad 
gj^g^  gegeven  wegene   de  terngkoaiac  étt  Aartsberto^ 
niog  v«    gin »    waren  200  veel  te  vermeteler  geiveeat ,  alt 
Rome  op  het  vroegef  ai  duidelQk  wat  gebleken ,  hoe  ongei» 
ta  Ugtc»,  grond  zgne  ganfche  verwachting  op   Oostenrgk 
was.    Den  aoften  Maart  was  de  )onge  NétféUotê 
van  Schonbninn   naar  bet  keiaerl^k  ffot  overgc^ 
bragt,   alwaar  hQ  s^ne  kamer  tuarchen  die  vat 
den  Keizer   en  van    den  kroonprins  bad  gekre* 
|(en.    Verfdiddene  agenren  van   BuwtaparSê^  mté 
den  Gmf  Af ófttes f uhuitittf  der  Gouvernante  vai| 
é  den  gewezen  Kdning  van  Rome,  aan  bec  boofdt 
die  in  het  (lot  bad  weten  in  te  dringe»,  baddeii 
bet  den  dag^  te  voren  gewaagd,  zich  van  den  jon» 
gen  Prins  meester  te   maten,  en  waren  gereed 
met  denzeWen  in  een  rgtufg  te  (hippen,  wanneef 
eene  kamenier   den  aanflag  tQdig  geno^  aan  beC 
licht  bragt,  om  denzeiven  te  doen  mislukken.  -—» 
Buon^par$t^s  moeder  en  zuster  Prinres  BorgheMc^tt 
Mevrouw  BacehocM ,  met   haren  gemaal  en  eenlg 
gevolg,  waaronder  de   Oude   Markies  Luchcfini^ 
gelijk   ook    de   Generaal  Lnppi  en  eènige  andere 
aan    Buonapartc  toegedane   perTónen,  werden  in 
den  nacht   tusrci^n  den  3  ed  en  4  April  naar  de" 
vesting    Mongatz  op  de  grenzen    van  'Hoiigar^ 
vervoerd.  ♦ 

^'s'mi    I  ^^^"  zeer  verzekerde  men   deh  Franfchen,  daf 
j^    ^     Spanje  zich  tor  eene  gewapende  onzijdighefd  zoi| 
bepalen ,  doch  |len  aden  Mei  kwam-  eeir  Manifert 


'i/f  vftn  dtn  Koning  van  Sptnje  over  de  regtvaar» 
dfgfieid,  he|  gtwigt  en  de  noodzaakIQkheid ,  om 
Étëh  te  verzetten  tegen  de  aanranding  van  den 
óVe^eldiger    Buonapar$c ^ '  om  ,  de   rust  en   den  1 

vrede   aan  Earopft  te  verf^Hnffeh,  evl  om  de  reg«    ' 
ten  van'  menfiifielijkheid'  en  Godsdienst  te  befcher* 
men,    in    overeen  (lemming  met  de   Soevereinen', 
welke  de  declaratie  van  den  igden  Maart  van  dit 
jaar  te  Wéénen  Yiadden  uitgevaardigd  (i). 
^   Ëenè  CoQimliBe   van  het  Cbngres  te  Weenen,  Rapiimt 
den  gdfen  Mei  benoemd,   om  te  onderzoeken,  ^^comm\t 
Ibet , '  na  '  de    gebeurtenisfen,  die  federt  de  teritg^  fie  vtn 
Icomst  van  Napoleon  Bawaparte  in  Frankriik  bad^  het  cbo- 
\len  plaats  gehad,  en  ten  gevolge  der  ftukkeh  tc'JJ^J^ 
'Parijs  publiek  gemaakt,  aangaande  de  declaratie-» 
welke   de    Mogendheden    tegen   hem    den    i3den 
^Maart    1 1.    hadden   nitgevaardigd^    noodig    waa 
tot  èéne  nieuv^e  declaratie  over  te  g4an,   rappor» 
beerde  drie  dagen  daarna;  dat    29  itet  voor  ule» 
'gemaakt  hield:    ,,   dat    de  declaratie     van    den 
<*,,  i3den  Maart  door  zulke  billijke  en  duidel^ke 
\y  beweegredenen    aant  de    Mogendheden  voorge» 
*^^  fchreven  en  van  een  zoo  beinsfènd  gewigt  wa% 
V>  ^^^  geene  drogredenen  dërzeiver  kracht  eeni^       ( 
'„  zins  hadden  ktsnnen  vef^Kwakken ;  dat  die  bS» 
',,  weegredenen  nog  in  derzelver  vpllè  kracht  bo» 
'^,  ftonden  ^   en  de  veranderingen ,  federt  yoorge* 
^,  vallen,  er  geene  badden  te  weeg  gebragt  in  de 
^,,  betrekking    van    Btionaptfrte  en  Frankrijk  met 
y,  de  Mogendheden ;  ifït  het  aanbod,  om  het  trak» 
y,  taat  van  Parlis  na  te  komen,  geenen  invloed  op 
'„  het  befluit  der  Mogendheden,  in  welk  opsiert* 
'^,  ook,    kon    hebben,  en   dat  zij  dns  meenden, 
„  dal^  het  onnuttig  zou  zijn,  eêne  nieuwe  decla* 
',,  ftdb.  uit  te  vaardigen.'*  Dit  rapport  werd  doar 
^de  gavólmagtigden  goedgekeurd  (a). 

■  Onder    w  kunstgrepen ,  om  de  geheele  Fran- 

CO  Hetzelve  n  te   vinden  fai   de  Neder L  Staatse. 
1815.  n*.  1128.  j 

(9)  Ia  z9q    geheel  in   de  Neieri.   Stamtse»  tSis* 


\ 


176  JAARBOEK  TAK  t8i5« 

Nieuwe  fche  natte  te  ontvlaoiaen  tf^eti  de  VerbofidifB 
peTvffïr"  M^g^^d'ïf^^n  behoorde  bet  verdichten  van  eent 
üapoiêM.  proclainat'ie  op  naam  van.  den  Gouverneur*Gene« 
raa)  Justus  Gruner  te  Dusfeldorp  van  den  isden 
April  aan  xyne  dappere  wapenbroeder»  In  dat 
ftuk  kwamen  dese  termen  voor.  ,,  Het  is  niee 
99 'meer  om  tan  Frankriik  Vorften  te  rii^  te  gf 
,9  ven 9  welke  het  nitt  begeert;  het  is  niet  meer 
„  met  voornemen  9  om  nQgmaals  dien  gevareiy* 
,9  ken  krijgsman  te  verjagen «  dat  wij  ons  thanr 
,,  wapenen:  het  is  om  dat  heillooze  land  te  ver« 
„  deelen,  hetwelk  de  (taatkunde  der  Vorften  gees 
,9  oogenblik  meer  kan  laten  bedaan  zonder  ge* 
9,  vaar  voor  hunne  troonen;  het  is  om  u  door 
99  eene  billijke  verdeeling  van  deseelfs  Provinciën 
99  fchadeloos  te  (lellen  voor  alle  de  opofferinEen, 
,9  welke  wij  federt  vijf  en  twjntig  jaren  gedaan 
99  hebben  9  om  aan  de  wanorde  regendand  te  bie- 
,9  den.  «—  Krygslieden  t  ditmaal  zult  gy  piet  te« « 
99  uwen  koste  ftrljden.  Frankrijk  heeft  in  zijne 
99  demagogifche  woede  9  voor  eenen  fpotprijs^ 
99  onmetelijke  goederen  verkocht,  om  bet  volk 
99  aan  zijne  zaak  te  verbinden;  die  goederen 9 
99  welke  men  nationale  beeft  durven  noemen  9 
^  ^Ijn  zy  wettigr^k  verkregen?  Eene  wijze  adm{« 
^9  nrflratie  xal  er  de  masia  van  in  beflag  nemen 9 
99  en  die  masfa  zal  eindelijk  waardige  dotatiSa 
,9\errchafren  voor  alle  onze  dapperen  van  aller* 
^,  lei  rang  en  verdienften  Op  die  wijze  zulleii 
99  de  Vorften  en  hunne  Ouitfche  onderdsnen  ge» 
99  l^tydig  de  vruchten  van  dezen  oorlog  te* 
%y  K^ó  ^^  tirannij  vinden;  de  eerlle  9  vazalleir9 
,,  wtMie  onze  wetten  onder  de  tucht  zullen  doen 
,9  buigen,  en  de  andere 9  vruchtbare  goederen  In 
99  een  land  9  dat  onze  bajonetten  in  een  nood* 
9,  wendiaren  fchrik  zullen  houden  ƒ  O.*'  —  Wel- 
dra volgde  hierop  het  volgende  officieele  artikel 
uit  Weenen: 

Mei 

,    (O  Jmfi:  Cêtir,  181;  a*.  &0. 


r 

I 

■ 


JAAB^BOBK  VAN  biis^  i7? 

Ifent  beeft  net  verwondering  eene  oproepibg  gelezen  Omtrefit 
lio  it  ingezetenen  van    Bérgstand,  door   het  algenieexi  °^  ^^ 
beltanr  van  dftt  land  gepubliceerd.    De  gevoelens  en  de  viklaring 
geiindheden;  danrin  ttitgedrnkt,  sQn  il  ce  openbaar  (IrQ- van  Ju^* 
dig  met  de  geaindheden  en  gevoelens  deif  Mogendhe-  ius  Grë* 
den  ^  dan  dit  men  eënrgen  twijfel  zon  kunneti  opvatten  mr* 
over  derzelver  Waaracbdg  en  eenig  doelwit,  zijnde  dat 
om   Bu9nêpkrte  te  verwijderen  van  de  tfcoefóning  der 
nagt   in  FmoJbiJk    Vyfden  jaren  ondervinding  hebben 

,  daf 


bon  bewezen,  dat  de  vrede  ytn- Europa  mee  de  raagt, 
door  hem  uitgeeefend,  ondrookbaar  zl)n.  De  gealli- 
eehle  ^logendbeden  getergd  door  artjne  daregtvaardige 
Aanvallen ,  tronwlooshedert  en  beledigingen ,  hebben ,  hem 
bevechtende ,  de  hoofdfhid  vdn  FrankrUk  bezet)  'zij  heb<« 
ben  d^  onafhankel^kbeid  en  de  eer  der  natie  geêerbie-' 
digd.  Dezelfde  gevoelens  bezielen ,  en  dezelfde  begin* 
felen  bedaren  ben  nog.  Bu  onapart  e  aan  het  hoofd  def 
Franfche  natie«  bedfeigt  beftendig  Europa.  Het  Is  co^ 
aller  heil»  dat  zij  zich  genoodzaakt  vinden»  maatregelen 
te  nemen,  waarvan  het  verlicht  verlland  van  Frankr^k 
de  uitvoering  kan  voorkomen. 
De  Mogendheden ,  alleeniyk  Europa  willende  verlos' 

I  fen'^n  den  genen,  die  zoo  lang  deazelfs  ongeluk  beefa 

bewerkt»  zullen  zich  tvel  wachten  van  hem  na  te  vol« 
gen,  mét  zieh  zelven  te  doen  kennen  door  de  gewelde- 
narijen en  de  dolheden»  die  hem  tot  een  voorwerp  van 
tlgemeenen  haat  en  tfgrijzen  hebben  gemaakt.  ^)i  we* 
ken,  dat/te  dien  opzigte,  hunne  gezindheden  eenftem- 
mig  n^n,  en  dat  Z*  M«  de  Koning  van  Pruisfen  verre 

ï  nf  is  van  de  taal  goed  te  keuren,  welke  de  billijke  ver- 

ontwaardiging, die  de  wederkomst  van  Buonofam  un 
gantsch  Europa  heeft   ingeboezemd ,  aan  eeoven  z^ner 

!  ambtenaren  kon  hebben  voorgefchrevcn. 

Dé  Heer  JuUui  Grunct  declareerde  zelf  open* 
'  ]i|k,  det  de  procfdm/itie  ^  op  zijnen  natm  in  del 

Fraiifcbe  dagbhden, gefield ,  viilsch  was;  noemde 
het  eene  der  gewone  kunstgrepen,  van  welke 
.  zich  Buonaparu  bediende  om  eed  misleid  volk  te 
bedriegen;  en  beriep  zich  op  z^ne  .authentieke 
prodamttiën  van  94  en  a5  Maart  en  van  a<$  April 
aan  de  inwoners  van  bet  Land  van  Berg  9  zijn 
Goavemenientj    befluitende  syne^  verklaring  met 

J.  B.  Tan  1815.  ifte  Stuk.  M 


178  JAARBOEK  Vav   1815. 

\  deze  woorden:  99  voor  het  overige »  dat  Buona^ 

,9  parte  mijnen  naam  misbruikt  en  zulks  dikw^ls 

,,  djQet,    ben   ik   aan   de'  getrouwheid  verföhul* 

9»  digd»    waarmede  ik  altijd  onveranderlijk   mijn 

,9  leven  beb  opgeofferd  en  opofferen  zal  aan  dé 

,9  wettige  Vorften  van  DuitschUnd,  aan  hunne 

,»^regtvaardi|e  zaak  en  aan  het  Duitrche  vader« 

„  land.'*  O 

Verkil-        Niet  min  nadrnkkel^k  werd  het  doel  dier  ver« 

dê?  Mns  dichtingen  verijdeld  door  de  openbaarmaking  der^ 

Hegeoc  in  voordragt  van  Z.  K.  H.  *de  Prins-Regent  aan  de 

BogeianO*  beide  Kamera  te  Londen,  waarbij  onder  anderen 

'  werd,  overgelegd   de    verklaring  9    welke   de  Ge» 

volmagtigde  wegena  Engeland  gelast  waa  gewor^ 

den  aan  te  teekenen  bij  ziine  overrchrijving  van 

het   traktaat    der   Vereenigde    Mogendheden    van 

den  ssden  Maart»    Die  verklaring  was  van  dezen 

inhoud : 


De  ondergéteekeode  It  gelast,  om  by  de  nftwisfèling 
vtn  het  traktut  van  den  asften  Mtart  I.  1. ,  vtn  wege 
1^1)  hof,  mits  deze,  te  verklaren,  dat  hec  Sfte  artikel 
van  gemeld  traktaat  verftaan  moet  worden,  als  de  con* 
tnctereode  Mogendheden  verpllgtende,  om,  op  de  be« 
ginfelen  van  eene  onderlinge  veiligbeKl.  eenè  gemeen* 
Arhappeiyke  poging  tegen  de  magt  van  Napofe&n  Buona- 
parfe  te  doen,  en  znlks  overeenkomfHg  bet  derde  arti* 
kei  van  dat  traktaat;  doch  dat  hetzelve  niet  begrepen 
moet  wórden  als  Z.  Brtttifcbe  Maj.  verplf^tende ,  om 
den  oorlog  voort  te  zetten «  met  het  oogmerk  om  aan 
Frankr^k  eenig  bijzonder  Gouvernement  op  te  dringen. 

Moe  groot  het  verlangen  ook 'zyn  moge,  om  Z.  Al- 
lerchristelijkde  Maj.  op  den  troon  herfleid  te  iien ,  eit 
hoedanig  ook  deszelfs  ijver  mo^e  zijn,  om  gezamenl^k 
mee  zijne  Bondgenooten ,  ecne  zöo  ^undige  gebeurtenfa 
te  helpeti  daarffellen,  acht  bij  zich  oogtans  verpligt  roe 
het  doen  van  deze  verklaring,  bij  de  uitwisfèling  der 
rattficatiën ,  zoh^  uit  aanmerking  van  bet  geen  aan  de 
belangen  van  Z.  Aliereh.  Mal.  in  Frankrijk  verfcbuldigd 
Is,  als  overeenkomdig  de  beghifeien,  waarna  bet  Brie- 
tisch  Gouvernement,  onveranderlUk  deazelfa  gedrag  ge* 
regeld  heeft. 


JAARBOEK  ▼A'N^i^rSt  ,    179 

Déokendf,    dat   hQ  indruk  20U  malen  op 'l)et  Antwoord 
naburig  iCir,  in  zijne  meening,  tv^eedragtig  en  «wak  Jr»"  ^'^^- 
2witferland,"had  Buonaparté  zicVtót  dezen  &aat  heÏÏan^  ' 
gewend'.  Ëen  z%iktt  agenten  had'  den  vrijen  door-^  zoek  v«ti  .: 
togt  verzogt,  om  zich  van  "-zgnè  zending  bij  ^ea  ^?^«'**  ,•' 
Landdag:  'des   ÏJbndgenÖotrcfiaps  te  kwijten :  dit  ^^^\'*      ? 
wai$  heat 'geweigerd;  doch  hij  üfad  zijne  dépècha 
aan  dei)  Raid  <ftr  natie  doen  toék^me^.  *0ezalv« 
was  in    de  gewone   bedriegdijke  taal  van  zijnen 
meester  vervat.    De    verontwaardiging   van    den 
Landdag  was   algemden,    de    gezindheid    onvers 
deeld,  het  antwoord  rond  en  èén  onafhankelijk 
volk    waardig.    De   Prefident  fthifeef  den  'aóftetl 
April  aan  CauKncourt ,  den  Hertog  van  Fieenza; 
in  deze  woorden:  • 


i  • 


Wanneer  Frankrijk,  met  zich  zelf  In  vrede ,  bet  gelot 
onder  een  beilendig,  en  algemeen  in  Enropa  erkend'^ 
Gon vernemen t  zal  wedergevondén  hébbeo,  zal'bec  o{»- 
perrie  verlangen  van  Zwitferland  vervnld  zijn.  Getronw 
aao  de  beginfelen  en  aan  de  eer»  geiyk  hec  gedrag  der, 
naat  hnnne  haardflcden  cerag  geroepen,  Zwitferfche  mir 
Utairen  daarvan  een^nienw  bewQa  oplevert ,  hebben  zich 
de  kantons  niet  kunnen  weerhouden,  eeoe  groote  onge- 
rustheid» tepr  zake  der  jongde  gebeurtènisfen  en  van 
derzelver  waarfcbynelijke  gevolgen,  te  koesteren.  Het 
Bondgenoocfchap  beeft ,/  om  deszelfs  dierbaarlle  belan< 
gen,  onafhankelijkheid  en  Inwendige. rust,  te^èn  allen 
aanval ,  te  verdedigen ,  begrepen »  dat  het  maatregelen 
van  vooTiorg  en  veiligheid  te  nemen  bad.  In  deszefft 
conditntie  l^ben  verfcbetden  veranderingen  plaiu  ge^ 
had.  Ër  zijn  aan  hetzelve  onde  grenzen,  mee  eenf 
gundiger  gtensfchetding ,  terug  gegeven.  Uit  deze  om- 
(bodigbedmi »  en  uit  de  nieuwe  betrekkingen,  waarin, 
bet  zich  verplaatst  vindt,  ootihun  verpligtingen  van  eer^ 
en  zelfs  het  behing  van  deszelfs  flaatkundig  aanwezen 
gebieden  die  te  vervullen.  Het  kan  derhalve  geenszins , 
door  hec  erkennen  van  het  tegenwoordig  Oonvernemenc 
van  Frankrijk,  een  tegenovergeüeld  fystema  volgen 'van 
dac  van  al  de  Mogendheden  in  Europa.  De  ppregcheid 
en  getrouwheid,  welke  deszelfs  gedrs^g  bebbéo  voorge*  . 
fic^re ven ,.  zuilen  heizelve,  ook  toor  bet  vervolg  ,Mr^ 
gelen. 


^tn  2wtt« 
Ierland  tCB 

éu  Ver- 

iKHuleiie 

Bfoctn 
fcnifin 


Bonding 
vin  den 
Koning 
vtn  Na» 
pels 


Ito  JAAILB.OE/K  ^ir  i8f5<  ^ 

De  Ministers  der  vier  groote  Mogenclhedei>  bH 
den  Lsaddsg  der  2wit(ert'che  Kantons ,  leverden 
bi}  denselven  eene  nota  in  ^ '  door  ben  4cn  6deu 
Mei  geteekend,*  ftrekkendè;  „  om^  bij  eene  over* 
I,  eenkomst  9  die  aan  Zwicferland  niet  dan  aan- 
,,  gcnaam  zon  kunnen  ayn^  de  betrekkingen  te 
,^  regelen  9  onder  welke  dat  Land  tot  de  heilige 
f^  saaky  welke  het  reeds  omhelsd  had,  zou  toe* 
^9  treden;**  en  dien  ten  gevolge  den  Landdag 
uicnoodigende  9  zonder  verw^  Gevolmagtigden  ie 
noemen  9  ten  einde  te  dien  opzigte  met  ben  in 
onderhandeling. te  treden.  -*-  Op  den  isden  werd 
deze  nota  beantwoord ,  iiSet  eene  verwijsin^  op 
de  algemeene  wapening  der  Zwitrers  in  het  eerfta 
oogenblik  der  ftaatkundige  omkeertng  in  Frankrijk» 
op  de  ontwijking  van  alle  betrekkingen  met  Bt/o* 
naparse  en  de  weigering  om  hem  te  erkennen; 
naar  met  eene  aanwijzing  tevens,  dat  in  dsn  op 
banden  zynde  grooten  worllelftrijd  het  werkzaam* 
fte  deel  van  Zwitferland  noodzaaklijk  zou  moeten 
beftaan  in  de  krachtige  verdediging  van  deszeirs 
eigene  grenzen,  waartoe  een  leger  van  30,000 
man  op  den  been  was  gebragt,  en  waarby  men 
verwachtede,  dat  de  legers  der  Mogendheden, 
200  lang  derzelver  hulp  niet  werd  ingeroepen, 
zich  zorgvuldiit  van  deszelfs  grondgebied  zouden 
onthouden.  Mogt  er  in  den  zin  dier  grondbe* 
ginfels  nog  iets  te  doen  zijn,  ten  einde  op  e^ne 
juiste  wijze  de  ftaatkundige  betrekkingen  van  den 
Landdag  met  de  Verbondene  Mogeadbedes,  ge* 
durende  den  loop  van  den  tegenwoordige  ooilog» 
te  regelen,  en  over  deszelfs  ftelfel  van  verJed»* 
ging  zich  onderling  te  verdaan,  zoo  was  de 
Landdag  bereid  deze  openingen  te  hooren,  waai^ 
toe  dadelijk  drie  Gecommitteerden  werden  be« 
noemd  (i). 

Bi)  deze  houding  van  bet  Zwitzerfche  Bondge* 
Bootrfcbap,  vond  Napoleon  geenen  anderen  fleim 
buiten  Frankrgk ,  dan  in  den  Koning  van  Napels, 
doch   die  zelf  eerlang  zijne  dubbelhanigheid  ten 


(1)  Dfzt  Snkkes^n  lo  4b  NtéhrL  Sasftc.  lEss.  o^«  tji. 


JAARBOEK  VAN  itis;  iti 

I 

timkn   der   belangen    vao    C^prQpA»   niet   zgnc7^^*^ 
kroon,  en  eenige  maanden  later   met  zya  leven  ».*''''* 
boetede.  -^  Na  den  veldtogf  van  i8id  bad  de 
Koning  van  Napels,  ^oacAim  Murat^  bet  Fran* 
irbe  leger  verlaten ,  waarb^  hg  een  korps  had  ge-i. 
kommandeerd,,  en,,  in  zyne  boofdftad  terug  ge* 
komen ,    tetftond   openingen  aan  den  Keizer  vaa 
Oostenrijk  gedaan,  om  zich  met  denzelven  te  ver« 
eenigenf  doch  in  bet  begin  van  i8i 3,  wanneer  de 
vcidtogt  zich  liiet  ongunftig  voor  Natêkon  fcheen 
te  openen',*  had  bg  bet  kommando  bg  het  Fran*» 
fche  leger  hervat  en   voorflagen  van  bemiddeling 
tusCchen    de  Mogendheden  .  en  Napokon  bij  het 
zelfde    Kabinet    gedaan.     Zoodra    de   flag    van 
Ldpzig    den    val    Van  *  NapoUon    had    beflist  ^ 
was  bij  in  zT^nt  Staten  terug  gekeerd ,  en  had  h^ 
terftond  getracht  tot  de  verbindtenis  der  Mogend* 
heden  toe  tè- /treden.  Staande  die  onderhandelin* 
gen  duurde  zijne  verflandfaouding  voort  met  de 
Opperbevelhebbers   van    het   Franfche  leger,    en 
hield  '.zijne  legermagt  Ath  in  eene  onbefliste  hou* 
ding,    hetgeen   Oostenrgk  de  banden  vrij  liet  te* 
^en  den  algenkeenen  vijand.  ^  op  den  uden  Januari} 
1814  werd  een  traktaat  tusfcben  Napels  en  Oos* 
tenrgk  geteekend , .  doch  bleef  het  leger  van  J^oiV* 
èhim  werkeloos,  onder  voorwendfel, dat  de  ratifi« 
catie  nog  hfet  mras  uitgewisfeld.  —  Ten  zelfden  tij* 
de   hield  de  verftandhouding   met  Napoleon  nog 
niet  op,  maar  (Irekte  toen  om  dezen  te  misleidea 
Qmtrent    de    dadelijke  toetreding  tot  de  alliantie 
der  Mogendheden.    De  verovering  van  Pargs  be* 
iliste  Joachims  houding,   en  deed  zijn  leger  des*         J 
2elfs  .veldtogt  openen:    doch  de  conventie  van 
vatt   den    uden  April  1814  eindigde  den  oorlog 
tegen    Nepckon  en  de  Napolitanen  trokken  naar 
de   Pansrelljke   markten  terug,  waarop  JoMchim^ 
ten  gevolge  dier  conventie,  kon  aanfpraak  maken. 
-^  Pe  Huizen  der  Éourhons  verklaarden  zich  te« 
gen  ziine  erkenning  als  Koning  van  Napels.  Ge* 
matigdheid  en  trouw  badden  hem  kunnen  behou* 
4en :  hg  kende  de  een  niet  en  Verzaakte  de  ande- 
re»   Hg  wilde  zich  de  zaden  der  omwentejing  ia 

M  2 


i8»  JAAR.BOEK  ;VAw':i«i^, 

Houding  ^Frtnkr^k  ten  nutte. naken,  en  verklaarde  in  Fe* 
KoninV    brnarij    1815  ^   Wt  ^Oostenrgksch   Kabinet  zijn 
van  Nt*    voornemen,  om^ een ' ïéger  ih  Frankrijk  te  zenden, 
P5}»y«j;-  waartoe  hij  dea  doörtogt  door  Midd^*  en  Opper- 
TêZ        f^^^'S  begeerde.  Dtf  Keizer  verklaarde  den  asften  en. 
•  ftóftenFebruarijaah  de  Franfche'en  aan  de  Napoli- 
taanfcbe  regering,  niette  ziillen  gedogen,  dat  de"^ 
rust  van  Opper-  en  MiddeMtalte  door  den  In-  of 
doormarscb  van  vreemde  troepen  2ou  worden  ge* 
ftoord,    en  beval  tevens  eene   aanzienelijke  ver- 
meerdering zyner  eigene  troepen  la  Italië.    Lode^ 
vyk  XFIII  betuigde,  geen ' zoodanig  oogmexk  te 
hebben:    JoacMm  hield   zijne  tegenverklarinlg  te- 
rug* -—  Zoodra    de   tijding  van   ftapok»m  ont* 
fnapping  van  Elba.te  Napels   kwam,    riep  ^'Joa-^ 
chim   den  Oostenrijkfchen  Gezant j^  ..en    betuigde 
'  zijne   onveranderlijke  trouw  aan'  .4^  alliantie  der 
Mogendheden.  Dezelfde  verjklaringen  deed  hij  aan 
de  Kabinetten   van   OosteniTyk    en    Engeland  her- 
halen; doch  bij  zond  teveri3  den  Graaf  de  Beau»^ 
fremont  naar  Frankrijk ,'  opi  met  Napoleon  in  ver- 
ftandhouding    te  komen;  -^  en.  naauwelijks  was 
de  tijding  van  het  binnentrekken  yata  Napoléon  te 
Lyon  bij  hem.  bekend,   of  hu.  liet   aan  het  Hof 
te  Rome  verklaren ;  „  dat.  hij  de  zaak  van  Na\ 
poleon  als  dè  iX]ïkt  beïchouwde,^*  begerende    den 
döortogc  Qver  het  Romeinfche  gebied  yoor  twee 
zijner  krijgsdivifiën ,  welke  echter,  de  'hoofdftad' 
niet  zouden   verontrusten.  '  De  Paus'protesteerde 
tegen  de  fchennis  van  het  grondgebied,  verliet,  ge<- 
durende  dezelve  plaats  greep,  Rome  en  begaf  zich 
naar  Florence.  —  Den  8ftcn    April  overbaudigde 
de  Napolitaanfche  Gcvolmjigtigde  té  Weenen  eene 
DÓta  aan   het  Kabinet,  welke,  onder  de  verzeke- 
ring der  onveranderlijke  begeerte  zijns  meesters^' 
om»  zich    nimmer  van    Oostenrijk  af  te  fcbeiden  ,' 
de    aankondiging  bevattede:   ,,.  boe  Z.  M.  sicK 
genoodzaakt  zag,    na  den    veranderden    toeftand 
van  zaken  en  tot  zyne  eigene  veiligheid ,  en  even 
zeer  overeenkomftig  de  militaire  maatregelen  wel- 
ke   alle  Mogendheden  noodig  achtten  te  n^men, 
insgeiyks  eene  meer  uitgebreiddc  ontwikkeling  aan 


JAAKBOZ%  TAN.  1815.  lts 

zljae  Iflgernuigt  te   geven  3    welke    ontwikkeling  ^oudini 
oogtans  zon  platts  hebbep  binnen  de  ^demarcatie-  K^ing^ 
Jioie  9    die    bij    den    ftilftand    van    wapenen    In  vaoNtMü 
1813  voor  het  Napolscaanrche  leger  bepaald  was,  J«^^*»*, 
— *  Inmiddels  had    bet    Napolitaanfche  leger  de^*^*'* 
vijandelBkheden  tegen  de  Ooscenrijkfcbe  posten  in  j 

de  Legatiën  begonnen  op  den  soften  Maart.  — De 
Keizer  van  Oostenr^  deed  aan  de  Napolitaanfche 
regering,  bij  eene  officiële  nota  'van  den  loden 
April  verklaren,  dat  Hoogstdenzelve  den  Staat 
van  oorlog  tusfchet)  de  beide  Staten  berchouwde 
als  eenen  aanvang  genotneo  hebbende,  en  dat  hij  alle 
verdere  beflisfing  aan  de  kracht  zijner  wapenen 
overliet."  <—  Joachims  troepen  waren  den  oaften 
Maart  gewelddadig  op  het  Romeinrche  gebied  ge- 
trokken; te  gelijker  tyd  was  2ijne  voornaamfte 
magt  uit  de  Marken  naar  de  Legatiên  voortge* 
rukt,  en  bad  hg  den  soften  de  Oostenrijkrche  troe* 
pen  bij  Cefena  aangetast.  Dtzt  eerde  aanval  mogt 
dezelven  doen  terug  deinfen,  de  Luitenant* Vel.d-' 
^aarfchaik  Baron  Bi^ncM ,  leverde  den  4  den 
April  reeds  een  voordeelig  gevecht  tegen  den  Ro» 
ümg  van  Napels;  en  de  Gouverneur-Generaal 
Sê/Ugardc  deed  den  5den  te  Milaan  eene  proda* 
matie  van  dezen  aanhef: 

Earópa  wts  begonnen  ter  niSQweraood  zQne  wonden 
te  heelen ,  en  de  op  bet  Weener  Congres  vergider<te 
Mogendheden  bieldeh  zich ,  in  eene  zeldzame  p^ereea- 
ftemming,  bezig  met  hec  vestigen  van  de  grondflagen 
van  eenen  dourzamen  vrede,  wanneer  eene  onvoorziene 
febeurcenia  op  .nienw  Mie  natlén  te  wapen  riep,  welka 
jeeda  bij  oadecviading  de  heerschzucbc  van  e^en  enke- 
len man  kennen.  Jn  dit  oogenblilt  van  koftftondige  cri* 
(is,  kon  Italië  hopen  rustig  te  blijven,'  en  reeda  waran 
er  in  Duitscbland  talrijke  troepen  aaogekomea,  om  lie^ 
zelve  te  verdedigen.  Doch  de  Koning  van  Napels  heeft 
eindéiyk  h^c  masker  afgeworpen,  hetwelk  hem  in  de 
gevaarüjkde  oogenbllkken  gered  heeft.  Zonder  oorlogs- 
verklaring, waarvan  hij  geene  billijke  beweegredenen 
kon  aanvoeren ,  tegen  de  goede  trouw  der  traktaten  mee  ^ 
Oostenrijk «  aan  hetwelk  h||  alleen  zlj9  Ihatkandlg  aan- 
zijn verfcbuldigd  is,  bedreigt  bij  op  nieaw  met  zijn  Ie. 

M  4 


It4 


JAARBOE-K  TAjr  iSijl 


g«r  de  rmt  vtn  bet  Mtfnie  Itèli^,  eta  nfec  ce  vrede, 
den  geesfel  des  oorfogi  met  zich  te  voeren ,  tnckt  hij 
daarenboven  tlom «  door  het  voorgeven  van  de  Imiiaan- 
fi^^t  ènafbankeljjkheld  '  te  beopgien ,  4it  verwoeatad 
vnnr^der  Revolutie  weder  te  ontfteken«  hetwelk  hem 
eertijds  nft  de  duisterheid  van  eenen  geringen  (land  heeft 
dqen  voorttredeti  t  om  hem  (ot  den  glans  van  den  troon 
te  verbefièQ. 


Oorlog 
tegen 

JoëchiM 


De  troepen  vun  den  Koning  Tan  Napele  rak» 
ten  tegen  Ferrart.en  vielen  met  geweld  tan  om 
zich  van  bet  bruggenfaoofd  Occhio^bello  meester 
te  maken;  deze  aanvallen  werden  vt^er afgeflagen , 
doch  men  vond  het  noodig  eene  afwending  te 
naken,  die  met  zoo  gelukkig  gevolg  door  Èian» 
^hi  op  den  loden  werd  volvoerd,  dat  de  gebee<> 
Je  vijandelijke  divifie  terug  trok,  en  JoacMm  in 
perfoon  bet  verdriet  had  van  eenen  mislukten  aan* 
val  9  dien  hij  zelf  had  aangevoerd.  «^  H^  verzogt 
bij  eepen  'bri(/  van  zijnen  Cbef  van  den  Staf, 
van  den  diften,  aan  den  Ooateori^fcheD  Kom* 
mspdatTt  en  Chef  Baron  va  ft  Frtmota^  eenen  wa» 

Ïenftilftand ,  doch  bet  antwoord  was :  „  dat  men 
e  vel  bad)  om  onder  geen  voorwendfel  hoege» 
naamd  de  pperatiën  van  het  leger  te  Verhinderen , 
en,  dat  er  das  geene  kwestie  was  vaii  wapenftil* 
ftand/'  Het  N^politaanfche  leger  verliet  daarop 
hare  (telling  in  den  nacht  van  den  maften  en 
^^(len  en  trok  al  vlugtende  in  den  Kerkelijken 
Staat,  terug,  zynde  derzelver  moeddooabeid  en 
verwarring  zoo  groot ,  dat  zij  zeven  duizend  man 
aan  wegloopers  en  krijgsgevangenen  verloor.  -— • 
Den  ft5ften  was  Bianchi  reeds  in  Cortona,  Ko* 
ning  yonchim  deed  nieuwe  pogingen  om  te.  on«r 
derhandelen,  maar  normaal  zonder  vrucbtv^  Van 
dien  tijd  af  liet  de  Veldmaarrchalk  Bianchi  hem 
^eet^en  oogenblik  rust  tot  herftel  zijner  legers  en  be- 
lettede  hem  door  het  doen  van  fnelle  fianlcen-mar* 
fcb^n ,  om  zich  in  vooraf  verflerkte  pofitiën  op 
te  houden.  Ten  gevolge  van  deze  operatiin  ver- 
eeuigden  zich  alle  de  Oostenrijkfche  kolommen 
ji^iitt  op  den   weg  van    Acjuila  en  Popo)i«    Mu 


JAARBOEK  VAN  1815.'  ttif/ 

rêi'Klt  waoudé  eenen  flag  bi)  met  den  Generaal  CMog 
Nügéht  op  den  i6den  Mei ,  na  welks  verlies  hem  j^^j^f^ 
fldtbts  8000  man  overfchoot,  die  zich  weldra  op  4firr««« 
bercbddenheid  overgaf,  geliik  ook  be^'  geheele 
Koningrijk  Napels  zich  aan  de  Bondgenooteh  on* 
derwierp,  met  uitzondering  van  GaSta,  Piscant 
en  Ancona.  Den  doften  Mei  werd  reeds  de  mi* 
litaire  conventie,  geteekend  te  Cafa  Lanzy  voor 
Captta,  wi»arb9  deze  onderwerping  aangenomen 
en  geregeld  werd;  zoodat  in  den  tijd  van  vijf 
wcfcan  de  Napolitaan  van  de&  regter  oever  van  , 
de  Po  tot  In  het  binnenfte  van  zijn  land  terug 
fcedreven,  zijn  leger  vernield  en  het  Koningrijk^ 
door  den  Koning  yoaehim  bezeten ,  door  de  Oos* 
tenrgkrcfae' troepen  veroverd  werd,  eeneI^vtyd  zoo 
kort,  als  riatuuriper  wijze  voor  het  grdbtfte  ge* 
deslle  der  troepen ,  b^  deze  overwinning  ^fe!^|gd, 
noodfg  waj^e  geweest,  om  aan  de  grenzen  van 
Koningrijk  te  komen.  Eene  Engelfcbe  vloot  van 
acht  linie-fchepen  en  verfcheiden  fregatten,  had 
zich  we)  even  fpoedig  begeven  naar  derzelver  be^ 
ftemming ,  door  den  trouwloozen  aanval  van 
Murat  aangewezen,  doch  was  nu  eerst  op  de 
lioogte  vati.  Civitt  Vecchta  aangekomen*  De 
operatiën  in  dezen  veldtogt  waren  door  de  Oos» 
teur^rche  Generaals  zoo  wel  berekend,  en  door 
de  troepen  roet  zoo  veel  moed  en .  ijver  uitge» 
voerd,    dat,   nisitegenftaande  de  tallooze  hinder* 

f  palen,  die,  bij  lederen  tred,  zoo  de  engten,  als 
de  ftroomen  oplevertlen,  die  van  de  Apennynen 
afkwamen,  en  in  weerwil  der  fterfce  pogingen  dea 
vgands,  de  oorlog  met  Napels  nog  voor  de  aan* 

$  komst  der  Bondgenooten  ge^ftidigd  was*  De 
Veldmaarfchatk  Bianchi  had  zich  inzonderheid 
eenen  ónfterflijken  unam  behaald  in  dezen,  veld* 
togt;  te  Brilsfel  beroemde  men  rïcb.op  hem  ata 
f  enen  geboren  Nederlander ,  die ,  voor-  de  reyola- 
tie ,  Majoor  was  bij  het  re^ement  infanterie  van 
den  Prins  de  Ligns.  —  Weldra  kapituleerde  dé 
ftad  en  vesting  Ancona;  doch  Murat  had  zich 
te  Ischfa  ingefcheept  en  was  aldus  aan  ^gne  ver* 
vo^prs    omfnap*.    Zijne  vrouw  begaf  aich  na« 

M5 


06  JAARBOEK  vam   i$t^, 

v^^  Triest  9  alwaar  zg  van  Z.  Apost.  Mtj*  de  aao- 
jwhim  wijziog  verwachtede  van  de  plaats,  waar  s^  zich 
^Arat.  voortaan  zou  ophouden  ,  onder  belofte  van , 
zonder  Hoogstdeszeirs  verlof,  nimner  in  Fraok» 
r^k  of  Italië  terug  te  keeren.  —  Haar  gemaal 
bad  eene  fchuilplaats  in  Frankrijk  gezogt  en  bleef» 
oa  den  tweeden  val  van,  Napoleon^  die  ons  nog 
te  befchrijven  (laat»  eenigen  tijd  in  Provence, 
min  om  veiligheid  voor  zich  te  zoeken^  dw  om 
burgertwist  te  ontfteken.  Later  begaf  ht|  zich  naaf' 
Corfica,doch  was  ook  daar  onrustig  en  verzamelde 
zich  te  Ajaccio  eene  bende  van  zt%  hoqderd 
man,  met  welken  bij  den  aSften  September . faec 
eiland  verliet,  en  den  8 den  October  in  twee 
kleine  vaartuigen  op  de  kust' van  Pezzo  in  het 
zuidelijke  gedeelte  van  Calabrie  aankwam.  Hy 
begaf  zich  terdond  met  een  gevolg  van  dertig 
perfonen  naar  de  vesting  en  poogde  er  eenen  bor* 
geroorlog  te  ontfteken  door  bet  volk  toe  te  roe- 
pen  :^  ,,  ik  ben  uw  Koning  Joachim  Murat;  gQ 
\  .,  moet;  m^  herkennen !''  De  beweging  on^ftond,  qiaar 

^  ^  bad  tegen  hem  plaats.  Hij  vlugtede  weder  naar  zijne 

vaartuigen,  doch ^ werd  achterhaalden  mpest  voor 
zijne  vervolgers  zwichten,  die  hem  met  de  zgnen 
gevangen  in  de  vesting  Pezzo  opbragten.    Mea 
geleidde    hem  vervolgens  naar  Napels,  doch,  op 
tegenbevel    terug  gevoerd,    werd  by  voor  eenen 
krijgsraad   te  regt  gefteld   en  den  igdea  October 
doodgefchoten ,    volgens    de  wet,  door  hem  zei- 
ven  twee  jaren  vroeger  gemaakt,  dat  een  ieder, 
4ie  voet  aan  wal  ^ettede  om  de  openbare  ruist  te 
fioren,    i^lzoo  teregt  gefteld  en  ter  dood  veroor- 
deeld zou  worden. 
NMpoUón      Het  gelukte  Napoleon  eenigip  den  tegenftand 
•verwinc   (e  Overweldigen ,   die  in   Frankryk  zelf  tegen  zij* 
rak^lüien  ^^  berftelling  opkwam.  De  Koningsgezinden  had* 
teger>-       den  een  kaïBp  aangelegd  bii  de  Durance^  met  dea 
ft^nd.       Hertog   van  Angoulémc  aan    hun  hoofd,  en  het 
was    hun  gelukt  eenige   regementen  van  linie  te 
ontwapenen  of  in  te  fluiten :  doch  weldra  vonden 
211  zelve  zich  ingefloren  door  de  troepen  der  Ge* 
{leraals  Grouchj  en  GiUj  en  door  .de  nationale  garde 


N 

/ 

TiaDiupbtsié,  en  zagen  zg  zich  tevens  door  hiinna  .... 
.iiflietro^pen  verlaten.  De  Hertog  bedong  eenen 
vrijen  aftogt  nasir  Cettes,  om  aldaar  fcheèp  te 
gaan:  die  van  paupbiné  erkenden  de  kapitulatie 
niet  en  hielden  den  Hertog  in  verzekering.  Na^ 
fcleonj  hiervan  vertvittigd,  bevestigde  de  kfpicu» 
latie,  onder  beding  der  teruggaaf  van  eene  dia- 
manteti  kjroon.  Dit  had  in  het  begin  van  April 
plaats*  De  Hertogin  van  JngoüHme  ging  jn  de 
haven  van  Pouillac  op  den  oden  dier  maand  aan 
Ifoord  eener  Engelfche  Corvet. 

.  Te  Amiens  ging  eene  kreet  der  nationale  garde  Oe  Ko- 
op tegen    Napokon^   in  een  openbaar  adres  aan  JingST* 
alle  de  nationale  gardes  van  Frankrijk ,  doch  ditverUteo 
bleef  zonder  gevolg;  zoodat  zy^  die  het  hartelijk  Vnuikr^k. 
meenden  met  den  Koning,  en  door  hunnen  (land 
en    betrekkingen    daartoe   bijzondere    gelegenheid 
vonden,  liever  verkozen  Frankrijk  te  verlaten  en 
zich  naar  Gent  te  begeven*    . 

Weldra  aar  zich  Lodcwjk  XVlIl  aldaar  omge*  Udiwyk 
veri    door   zijn  ganfche  militaire  Huis.    Hetzelve  ^^^^^  tt 
trok  uit  den  omtrek  van  Deynfe,  alwaar  het  had    *"• 
gekantonneerd  gelegen  i  den  sden  April  door  Gent 
naar   Aalst.     Derwaarts    werd    deszelfs    hoofd*» 
kwartier    overgebragt,   en  dagelijks   kwamen  al- 
daar Fran(]che  officiei'en,  onderofficieren  en  folda- 
ten    van  alle  wapenrusung  aan»  om   zich  onder* 
's  konings.  ftaAdaards  te  ftellén^  zoodat  men  den 
iMften  April   dt   kavallerie»    te  Aalft    in  bezet'» 
tisg^  afTcbeidde  van  de  infanterie,  ^lie  te  Ninovs 
en  in   de  naburige  dorpen  werd  gekantonneerd , 
wordende  dat    korps   dagetifks  grooter  door  uft 
'Frankrijk  komende'  militairen.        '  ^ 

*•  pen  aaften  April  bood  de  Heer  'Fagel^  als  bui-, 
tengewoon  Gezant  en  gevolmagtigd  Minister  vaii 
den  Koning  der  Nederlanden,  z^jne  nieuwe  gé«i 
loo^brieven  aan  JLodcwyk  XyiII  te  Gent ,  en  dea 
<24fl|en  Mei  mogi  de  Koning,  vaa  Frankr^k  aldaar 
alle  de  vreemde.  Ministers  bij  zicli  vereenigd  zien» 
die  het  diplomatiek  Ligchaam  te  Parijs  baddes 
Uilffe  maakt. 

Den  a4fteo  April  verfcheen  een  manifest  io  bet 


\ 


'i8S  JAARBOEK  van  iSi5. 

uumfk  licht  van  den  Koning  van  Frankrijk,  bedelibe* 
X#v// te  fc^f  j  in  desKonings  Staatsraad,  voorgezeten  door 
*•  Z.  M.,  op  het  rapport  van  den  Graaf  de  Lallj* 
Tolendal^  en  geteekend  te  Gent  (i),  waarna  Lode^ 
wyk  XFIII  den  aden  Mei  eene  declaratie  deed, 
als  Koning  van  Frankrijk  en  Navarre,  aan  alle 
xijne  onderdanen ,  waarvan  het  flot  was:  ,,  Fran* 
fcben!  fchaart  u  om  uwen  Koning,  uwen  vader, 
den  verdediger  uwer  regten;  fnelt  naar  hem  toe, 
om  een  einde  te  naken  aan  eenen  oplland ,  wiens 
Vjoortduring  noodlottig  voor  ons  vaderland  zou 
kunnen  worden,  en  om  door  de  tlraf  van  den 
iUchter  vtn  zoo  vele  ellende,  het  tljdftip.  eener 
tlgemeene  verzoening  ce  verhaasten/*  De  decla- 
ratie was  geteekend  te  Gent ,  het  twintigfte  jaar 
van  's  Kpnings  regering  (a). 

De  Burggraaf  de  Chateaubriand  deed  den  odeii 
Mei  een  seer  breedvoerig  rapport  aan  Lóaewjk 
Xyill  over  den  toeftand  van  Frankrijk,  met  de- 
xe  merkwaardige  inleiding  (3). 

Het  eenlgfte  ongelok,  waarmede  Europa,  na  zoo  ve« 
Ie  rampen,  nog  bedreigd  werd,  is  gekomen.  De  Souve* 
reinen  uwe  hooge  bondgenoocéki,  bebben  gedacht,  dat 
zij  (Irailèloof  grootmoedig  konden  zijn  jegens  een 
neuFch,  die  oocb  den  prijs  vtn  een  edelmoedig  gedrag, 
noch  de  heiligheid  der  traktaten  kent.  Olt  zt)n  dwalin* 
gen  aan  eèn  edel  karakter  eigen ;  eene  regtlbfaapene  en 
verhevene  ziel  oordeelt, verkeerd  over  lasgheid  ea  lisc,' 
en  de  redder  van  ParUs  kon  geen  goed  begrip  hfbba» 
van  den  vernieler  van  Moskon. 

Buonapartê^    door  eene  vreemde  noodloctigbeid  cus*** 
fchen   de  Kusten  van  PrankrQk  en   Italië  geplaarst.  Is, 
even  als  Genferik^  geland   d4dr^  waar  Gêdt  to^m  hem 
Hep.    Hy ,  de  hoop  yan  alles ,  wat  eene  enveldaad  ge- 
fleegd    had  of  beraamd.  Is  gekomen.    HQ  is  geflugd. 

f  O  Z\e  hetzelve  in  6tNederL  Staakte.  1815.11^  12a. 
(a)  Zie    de  declaratie   in  de  Nederi.  Stootte.  1S15, 


i^  iir« 


Cs)  Hei    geheele  ftuk  in  de  Amtfrê.   C$ur.  iSijf. 


JAARBOEK  VAN  i8i5« 


1^9 


IScfiftben ,  mee  nwe  giften  overladen »  wier  bom  met  Udtwjk 
uwe  oi'dénsteeketien  yerciefd  wu^  hebben  dei  ochtead^  ^^^^'^  <* 
de   hand  gekust ,  dien  zij  des    avonds    verrieden ,  die  ^^'^^ 
oproerige  onderdanen,  flechte  Franfchen»  valfthe  ridders 
hadden  naauwelijks  dé  eeden,  die  zQ  o  kwamen   zwe- 
ren,  nitgèfjproken ,  (^  ztf  gingen  met  de    lelie  op  de 
borst   den   meineed,   om  zoo  te  Q>reken,  zweren  voor 
hem,  die  zich   zelveÉi,  zoo  dikwyis  als  verrader,  eed* 
breker,  troowfchender  verklaard  had. 

Voor  het  oveHge ,  Sire  %  heef^  de  Matfte  zegepraal « 
welke  de  loopbaan  van  Butmapsrte  kroont  en  gaac 
eindigen,  niecs  verwonderl(|ks.  Het  is  geen  wezeniyke 
omwenteling ,  het  is  eene  kortilondige  Inval ;  er  beeft  ' 
in  Fraokryk  geene  eigenl^ke  verandering  plaacs.  Be 
gevoelens  z^  er  niet  veranderd»  Hetgeen  wQ  zien ,  is  . 
geenzins  hei  onvermydel^k  gevolg  van  eene  l^ge  aan^ 
«rnfchakeling  van  oorzaken  en  nltwerkfels;  dè  Koning 
h  voor  een  oogenblik  terug  getrokken  $  de  monarchie  is 
In  zt)n  geheel  gebleven.  De  Natie  heeft  door  hare  tra- 
oen en  de  betuiging  van  haar  leedwezen  getoond,  dac 
zy  zich  van  de  gewapende  magt,  die  haar  wetten  op« 
legde,  afzonderde. 

Eensklapfche  omkeeringen  zt)n  menigvuldig  bQ  de  vof- 
ken,  die  het  verfchrikkelijk  ongeluk  gehad  hebben,  van 
onder  bet  mili^ir  despotismns  te  vallen«  De  gefchiedew 
nis  van  het  Romeinf^be  Rtfk,  gedurende  deszelfs  ver* 
vnl ,  die  van  het  Ottomanniibhe  R^k Jvan  het  tegenwoor* 
4i<  Egypte,  en  van  de  Barbsrifche  Regeringen  z^n  er 
Vol  van.  Alle  dagen  'komt  te  Algien»  te  Tunis  een  ver- 
bannen Bey  weder  te  voorfchyn  op  de  grenzen  der  - 
woestQn;  eenige  Mammelukken  voegen  zich  by  hem, 
tn  roepen  hem  uit  tot  hun  hoofd  en  Heer.  Om  In 
z\)ne  onderneming  te  flagen  h^eft  hij  geenen  buitenge- « 
wonen  moed,  geene  verfiandfge  berekeningen,  geeoe 
verheven  begaafdheden  noodlg.^HQ  kan  de  gemeende 
der  mepfchen .  zQn,  Indien  hQ  er  maar 'de  Hechtte  van  is, 
Eenifse  andere  benden  der  fcri||gsmigt,  door  de  hoop  van 
plnndertn  aai^evnnrd,  verklaren  zich ;  het  vetdagen  volk 
beeft ,  ziet  het  aan ,  weent ,  en  zw^gc.  De  dwingeland 
nadert  met  het  gerammel  der  ketens » treedt  de  iioofdlbd 
van  Jd|}n  RQk  binnen,  zegepraslt  en  fterft, 

Sire,  federt  lang  beproefd  de  hemel  u:  h|f  wil  n  tot 
eanan  volkomen  Monarch  vormen.  Uwe  KoninklOke 
deugden.  Indien  er  nog  iets  aan  ontbreekt,  ontvangen 
heden,  onder  de  hand  van  God,  hare  laatfte  vcrikomen^ 
J^eid.   In  alle  landen  ^  waar  g)|  dt  dubbelde  Ma}ettait 


V 


mm  Z«nt- 

fertandtCD 
aaosien 
der  Ver- 
bondene 
BÏO£tnd« 
Mbo. 


Houding 
TiD  den 
Koning 
vin  Nft» 


ll#  JAAHBOEfK  yiif  iSf5<  ' 

De  Ministers  der  vier  grooie  Mogendheden  h^ 
den  Ltoddsg  der  2witferlche  Kantons ,  leverden 
bi)  denselven  eene  nota  in » '  door  ben  den  oden 
Mei  geteekend,*  ftrekkendè:  „  om^  bij  eéne  over« 
ff  eenkomst  9  die  aan  Zwitferland  niet  dan  aan- 
,,  genaam  aoo.  kunnen  zyn,  de  betrekkingen  te 
ff  regelen»  onder  welke  dat  Land  tot  de  beili^e 
^  aaak,  welke  bet  reeds  omhelsd  had»  zou  toe* 
^,  trede» ;**  en  dien  ten  gevolge  den  Landdag 
nitnoodigende ,  aonder  verwi^  Gevolmagtigden  te 
noemen,  ten  einde  te  dien  opzigte  met  ben  in 
onderhandeling. te  treden.  -—  Op  den  uden  werd 
deae  nota  beantwoord,  diet  eene  verwijzing  op 
de  algemeens  wapening  der  Zwttfers  in  het  eerftc 
oogenblik  der  (laatkundige  omkeering  in  Frankrijk» 
op  de  ontwijking  van  alle  betrekkingen  met  Buo^ 
naparse  en  de  weigering  om  hem  te  erkennen^ 
naar  met  eene  aanwijsing  tevens,  dat  in  den  op 
banden  zynde  grooten  worftelftrijd  het  werkzaam- 
fte  deel  van  Zwitferland  noodzaaklijk  zou  moeten 
beftaan  in  de  krachtige  verdediging  van  deszeirs 
eigene  grenzen,  waartoe  een  leger  van  soyooo* 
man  op  den  been  was  gebragt,  en  waarbij  men 
verwachtede,  dat  de  legers  der  Mogendkedeir, 
zoo  lang  derzelver  hulp  niet  werd  ingeroepen, 
zich  zorgvuldiit  van  deszelfs  grondgebied  zouden  ^ 
onthouden.  Mogt  er  in  den  zin  dier  grondbe* 
ginfels  nog  iets  te  doen  zijn,  ten  einde  op  e^ne 
juiate  w$ze  de  (laatkundige  betrekkingen  van  den 
Landdag  met  de  Verbondene  Mogendheden,  ge* 
durende  den  loop  van  den  tegenwoordige  ooiiog» 
te  regelen,  en  over  deszelfs  (lelfel  van  verJe^ 
ging  zich  onderling  te  verdaan,  zoo  was  de 
Landdag  bereid  deze  openingen  te  hooren  ,  waar» 
toe  dadelijk  drie  Gecommitteerden  werden  be* 
noemd  (t}. 

Bij  deze  houding  van  het  Zwitzerrche  Bondge- 
npotfchap,  vond  Nap^Uon  geenen  anderen  fletin 
buiten  Frankrgk ,  dan  in  den  Koning  van  Napels, 
doch   die  zelf  eerlang  zijne  dubbelhanigbeid  ten 


(i)  Ofst  itnkkenzyn  in  de  AMrA  Samttc.  itss.  n**  rss* 


JAARÉO|£K  VAM  iti5.  iti 

I 

tanzfén   der   belangen    vao    EnTQptif   niet   zijne  7«^*<« 
kroon,  en  eenige  maanden  later   mee  xijn  leven ,  ^*'''^* 
boetede»  -^  Na  den  veldtogf  van  iSia  had  de 
Koning  van  Napels,  ^oac/dm  Murat^  bet  Fran* 
fcbe  leger  verlaten ,  waarb^  bg  een  korps  bad  ge^ 
kommandeerd,   en,,  in  zijne  boofdftad  terug  ge* 
komen ,    tetftond '  openingen  aan  den  Keizer  van 
Oostenrgk  gedaan,  om  zich  met  denzelven  te  ver* 
eenigenf  doch  in  het  begin  van  1813,  wanneer  de 
veldcogt  ^ich  liiet  ongunftig  voor  Nafêkon  fcheen 
te  openen  V  had  bg  bet  kommando  04  het  Fran* 
fche  leger  hervat  en   voorflagen  van  bemiddeling 
tusfchen    de  Mogendheden  .  en   Napolc9n  bij  het 
zelfde    Kabinet    gedaan.     iZeodra    de   flag   van 
Lcip^ig    deri    val    van  *  Napoleon    had    beflist  ^ 
was  bij  in  zTjui  Staten  terug  gekeerd,  en  had  b^ 
terftohd  getrach't  tot  de  verbindtenis  der  Mogend- 
heden toe  te. /treden.  Staande  die  onderhandelin* 
gen  duurde  zijne  verftandboudiog  voort  met  de 
Opperbevelhebbers   van    het   Franfche  leger,    en 
hield  !zijne  legermagt  ïlth  in  eene  onbefliste  hou- 
ding,   hetgeen   Oostenrijk  de  handen  vrij  liet  te- 
genden  algeméenenvgand.^op  den  tiden  JanuarQ 
1814  werd  een  traktaat  tusfchen  Napels  en  Oos* 
tenryk  geteekend , .  doqh  bleef  het  leger  van  Joa* 
èhim  werkeloos ,  Otider  voorwendfel,  dat  de  'ratifi* 
catie  nog  niet  was  uitgewisfeld.  —  Ten  zelfden  tij* 
de   hield  de  verftandhonding    met  Napoleon  nog 
niet  op,  maar  (Irekte  toen  om  dezen  te  misleideQ 
pmtrent    de    dadelijke  toetreding  tot  de  alliantie 
der  Mogendheden.    De  verovering  van  Parys  be* 
fliste  Joachims  houding,   en  dec3  zijn  leger  des* 
zelfs  .veldtogt  openen:    doch  de  conventie  van 
van    den    uden  April  181 4  eindigde  den  oorlog 
l^gen    Napoleon  en  de  NapoUtanen  trokken  naar 
de   Pansrelijke   markten  terug,  waarop  JoacMm^ 
len  gevolge  dier  conventie,  kon  aanfpraak  maken. 
-=-  Pe  Huizen  der  Éourbons  verklaarden  zich  te« 
gen  zline  erkenning  als  Koning  van  Napels.  Ge- 
matigdheid en  trouw  badden   hem  kunnen  bebou* 
4en :  hy  kende  de  een  niet  en  Verzaakte  de  ande« 
re»   fly  wilde  zich  de  zaden  der  omwenteling  In 

'Ma 


mm  Z«nc- 
ferUndtCD 
«inzioi 
der  Ver- 
bondene 
Bfofttnd- 


Hending 
TiD  den 
Koning 
van  Na» 


ll#  JAAIIB.OE/K  i^n  itt^f 

Ut  Ministers  der  vier  groote  M0gendhedet>  b^ 
den  Landdag  der  2witferi'che  Kantons»  leverden 
bi}  denaelven  eene  nota  ia » '  door  ben  ^tn  oden 
Mei  geteekendy*  ftrekicendè:  „  om^  bij  eene  over  f 
^9  eenkomst,  die  aan  Zwitferland  niet  dan  aan- 
,,  genaam  zou.  kunnen  zijn,  de  betrekkingen  te 
^9  regelen»  onder  welke  dat  Land  tot  de  beili^e 
^  zaak»  welke  bet  reeds  omhelsd  had»  zou  toe* 
^»  trede»;**  en  dien  ten  gevolge  den  Landdag 
ttitnoodigende »  zonder  verwi^  Gevoloiagtigden  te 
aoamen»  ten  einde  te  dien  opzigte  met  hen  in 
onderhandeling  .te  treden.  -—  Op  den  laden  werd 
deae  nota  beantwoord»  nSet  eene  verwijzing  op 
de  algemeene  wapening  der  Zwitfers  in  het  eerfl:a 
oogenblik  der  (laatkundige  omkeering  in  Frankrijk» 
ep  de  ontwijking  van  alle  betrekkingen  met  Buo^ 
naparsê  en  de  weigering  om  hem  te  erkennen; 
naar  met  eene  aanwijzing  tevens»  dat  in  den  op 
banden  zünde  grooten  worftelftrijd  het  werkzaam* 
fte  deel  van  Zwitferland  noodzaaklijk  zou  moeten 
beftaan  in  de  krachtige  verdediging  van  deszeirs 
eigene  grenzen»  waartoe  een  leger  van  30,000' 
man  op  den  been  was  gebragt,  en  waarbij  men 
verwachtede»  dat  de  legers  der  Mogendheden» 
zoo  lang  derzeiver  hulp  niet  werd  ingeroepen» 
zich  zorgvuldig  van  deszelfs  grondgebied  zouden  ' 
onthouden.  Mogt  er  in  den  zin  dier  grondbe» 
ginfels  nog  iets  te  doen  zijn,  ten  einde  op  e^ne 
juiste  wigze  de  (laatkundige  betrekkingen  vaa  den 
Landdag  met  de  Verbondene  Mogendhedea,  ge* 
durende  den  loop  van  den  tegenwoordige  .001  log » 
te  regelen»  en  over  deszelfs  (lelfel  van  verJe^ 
ging  zich  onderling  te  verdaan,  zoo  was  de 
Landdag  bereid  deze  openingen  te  hooren  »  waaiw 
toe  dadelijk  drie  Gecommitteerden  werden  be« 
noemd  (t). 

Bij  deze  houding  van  het  Zwitzerfche  Bondge* 
apotfchap»  vond  Napoleon  geenen  anderen  fleim 
buiten  Frankrgk »  dan  in  den  Koning  van  Napels» 
doch   die  zelf  eerlang  zijne  dubbelhartigheid  teo 


(1)  Ofst  (takkeazya  io  de  NiderL  Sasftc.  xtss*  n*-  rs>* 


JAARÊOSK  Tiiv  1I15. 


iti 


tanzfen   der   beUogen   vao    EarppA»   met   zqne7«««*te 
kroon,  en  eenige  maaadeu  later   mee  xija  leven ,  ^*'''^* 
boetede.  -^  Na  den  veldtogf  van  18 ia  had  de 
Koning  van  Napels,  ^oac/dm  Muratj  bet  Fran* 
fcbe  leger  verlaten ,  waarbi)  hij  een  korps  bad  ge^ 
kommandeerd,   en,    in   zijne  boofdftad  terug  ge* 
komen ,    tetftond   openingen  aan  den  Keizer  van 
Oostenr^k  gedaan,  om  zich  met  denzelven  te  ver* 
eenigenrdoch  In  bet  begin  van  1813,  wanneer  de. 
vcidcogt  üch  liiet  ongunftig  voor  Nafêkan  fcbeen 
te  openen  V  bad  big  bet  kommando  04  bet  Fran* 
iche  leger  hervat  en   voorflagen  van  bemiddeling 
tusfchen    de  Mogendheden    tn  Napoleon  bij  het 
zelfde    Kabinet    gedaan*     Zeodra    de   flag   vaa 
Lefp^ig    den    val    van  *  Napoleon    had    beflist  ^ 
was  bij  in  z^nè  Staten  terug  gekeerd ,  en  bad  b]| 
terfto'nd  getracb't  tot  de  verbindtenis  der  Mogend- 
heden toe  te  .'treden.  Staande  die  onderhandelin* 
f  en  duurde  zijne,  verftandbouding  voort  met  de 
opperbevelhebbers   van    bet   Franfcbe  leger,    ea 
hield  '.zijne  I^germagt  Ath  in  eene  onbefliste  hou- 
ding,   hetgeen   Oostenrijk  de  banden  vrij  liet  te- 
gen den  algemeenen  vi)and«~op  den  tiden  Januari] 
1814  werd  een  traktaat  tusrchen  Napels  en  Ooa* 
tenrgk  geteekend , .  doc.h  bleef  het  leger  van  Joa* 
èhim  werkeloos,  c^der  voorwendfel, dat  de  ratifi* 
catie  nog  niet  wa^  uitgewisfeld.  —  Ten  zelfden  tij* 
de   hield  de  verftandhonding   met  Napot^n  nog 
niet  op,  maar  (Irekte  toen  om  dezen  te  mlsleideQ 
pmtrent    de    dadelijke  toetreding  tot  de  alliantie 
der  Mogendheden»    De  verovering  van  Parys  be* 
fliste  Joachims  houding,   en  étA  zijn  leger  des-         l 
zelfs  .veldtogt  openen:    doch  de  conventie  van 
van   den    uden  April  1814  eindigde  deo  oorlog 
l^gen    NepoleM  en  de  Napolitanen  trokken  naar 
de   Paüsrelijke   markten  terug,  waarop  JoÊchimf 
len  gevolge  dier  conventie,  kon  aanfpraak  maken* 
-^  Pe  Huiaen  der  Bourbons  verklaarden  zich  te« 
gen  zline  erkenning  als  Koning  van  Napels.  Ge- 
matigdheid en  trouw  hadden  hem  kunnen  bebou* 
den :  hg  kende  de  een  niet  en  Verzaakte  de  ande- 
re»  flS  wilde  adch  de  zadeii  der  omwenteling  In 

'M  a 


i8»  JA AR.B 0£ K  :V A  V.  iti^ 


•  V,»  •  •. 


Hoiidhjg  ^Frankryk  teo  oaue, maken «  en  Vierklaarde  iu  Fe* 
KÏfnin^    ^^^^^9    i«i5  >^    hét  .Oostcnrgksch   Kabinet  zijn 
van  Na-    voornemcn ,  omeen'ïeger  ih  Frankrijk  te  zenden, 
Pfj^y^J-  waartoe  hg  dea  doörtogt  door  Midd^-  en  Opper- 
'rT     "^ftalië  begeerde.  DéK/ïizer  verklaarde  den  astten  en 
ftóttenFebruarljaan 'dé  Franfche'en  aan  de  Napoli- 
taanfche  regering»  niette  zullen  gedogen,  dat  de^ 
rust  van  Opper-  en  Middel-Italie  door  den  in-  of 
doormarsch  van  vreemde  troepen  zou  worden  ge- 
ftoord,    en  beval  tevens  eene   aan^ieneUjke  ver* 
meerderinff  zijner  eigene  troepen  ia  Italië.    Lode* 
%jk  XVlll  betuigde,  geen^ zoodanig  oogmerk  té 
hebben:    Joachim  hield   zijne  tegenverklarirtg  te- 
rug. —  Zoodra    de    tijding  van   Napoleons  ont- 
fnappifig  van  EIba.te  Napels   kwaiA,    riep  tjoa* 
chim   den  Oosténrijkrchen  pezantV.^en    betuigde 
'  zijne   onveranderlijke   trouw  aan'  ,ae  alliantie  der 
Mogendheden.  Dezelfde  verJ^laringen  deed  hij  aan 
de  Kabinetten  van   Oostenifyfc    en   Engeland  her- 
halen; doch  hij  ssond  tevens  den  Graat'  de  Beau» 
fremont  naar  Frankrijk ,  opt  met  Napoleon  in  ver- 
fiandhouding    te  komen;  -^  eii  naauwelijks  wa$ 
de  tijding  van  bet  binnentrekken  vah  Napoleon  te 
Lyon  bij  hem.  bekend ,  of  hii .  liet   aan  het  Hof 
te  Rome  verklaren ;  ,,  dat.h|)  de  zaak  van  Na\ 
foleon  als  de  iljhe  befchouwde  ,**  begerende^   den 
döortogt  Qver  het  Romeinfche  gebied  yoor  twee 
zijner  krijgsdivifiën ,  welke  echter;  de    boofdttad' 
niet  zouden  verontrusten.  '  De  Paus  protesteerde' 
tegen  de  fchennis  van  het  {grondgebied,  verliet»  ge« 
durende  dezelve  plaats  greep,  Rome  en  begaf  zich 
naar  Florence.  —  Den  8tten    April  óverhaudigde 
de  Napolitaanfche  Gevolmjigtigde  té  Weenen  eene 
nota   aan    het  Kabinet,  welke,  onder  de  verzeke- 
ring der  onveranderlijke  begeerte  zijns  meesters^. 
om«  zich    nimmer  van    Oostenrijk  af  te  fcbeiden  ,' 
de    aankondiging  bevattede:   ,9/boe  Z.  M.  ^ich 
genoodzaakt  zag,    na  den    veranderden    toeftand 
van  zaken  en  tot  zyne  eigene  veiligheid ,  en  even 
zeer  overeenkomftig  de  militaire  maatregelen  wel- 
ke  alle  Mogendheden  noodig  achtten  te  nemen » 
ijisgeiyka  eene  meer  uitgebreidde  ontwikkeling  aan 


s 


f 


sQne  legemagl,  te   geveo;    welke    omwikkeling  Hoodiof 
nogtaos  zou  plaats  hebiieii  binnen  'de  ^demarcatie-  k^"  ]„? 
üitie ,    die    bij    den    ftilftand    van    wapenen    in  vanNtpeli 
«813  voor  bet  Napofitaanrche  leger  bepaald  was«  Jo^éhim 
— '  inmiddels  had    het    Napolitaanfcbe  leger  de  *^'^*^*    ' 
vijandelSkheden  tegen  de  Oostenr^kfche  posten  in  . 

de  Legfttiën  begonnen  op  den  sollen  Maart.  — De 
Keizer  van  Oostenr^k  deed  aan  de  Napolitaanfcbe 
regering,  bij  eene  officiële  nota  'van  den  loden 
April  verklaaen,  dat  Ho^stdenzelva  den  Staat 
van  oorlog  tnsfcheit  de  beide  Staten  befchouwde 
als  eenen  aanvang  genotneo  hebbende,  en  dac  hij  alle  . 
verdere  beOisfing  aan  de  kracht  zijner  wapenen 
overliet.**  -•  Joachims  troepen  waren  den  oaften 
Maart  gewelddadig  op  bet  Romeinfche  gebied  ge* 
trakken;  te  gelijker  tijd  was  zyne  voornaamfte 
oiagt  nat  de  Marken  naar  de  Legatiën  voortge- 
rukt,  en  bad  hg  den  soften  de  Oostefirijkrcbe  troe* 
pen  b^  Cefena  aangetast.  Dtzt  eerde  aanval  mogt 
dezelven  doen  terog  deinfen,  de  Luitenant- Veld'^ 
^aarrchalk  Baron  Sianfihi  j  leverde  den  4  den 
^pril  reeds  een  voordeelig  gevecbt  tegen  den  Ko» 
alng  van  Napels;  en  de  Gouverneur- Generaal 
Spiegarde  deed  den  5den  te  Milaan  eene  procla* 
matie  van  desen  aanhef: 

Enrópa  wis  begonnen  ter  naanwemood  zQne  vonden 
te  heeleo ,  en  de  op  bet  Weener  Conms  vemderde 
Mogendheden  kfeldeft  zich»  in  eene  zeldzame  overeen- 
ftemmlng,  bezig  met  het  vestigen  van  de  groncftlagen 
van  eenen  dnurzsmen  vrede ,  wanneer  eene  onvoorziene 
^beurcenia  op  nieuw  püle  natiën  te  wapen  riep,  wdkt 
reeda  bij  ondeiviiding  de  heerachzucbc  van  e^oen  enke- 
len man  kennen.  Jn  die  oogenblik  van  koftftondjge  eri- 
fls^  kon  Italië  bopen  rustig  te  blijven,'  en  reeda  wartn 
er  in  Duitschland  talrijke  troepen  aaogekomeo,  om  hei» 
zelve  te  verdedigen.  Doch  de  Koning  van  Napels  heeft 
eindelijk  h^t  masker  afgeworpen,  hetwelk  hem  In  de 
gevaeriykfte  oogenbllkken  gered  heeft.  Zonder  oorlogs- 
verklaring, waarvan  hij  geene  billijke  beweegredenen 
kon  aanvoeren ,  tegen  de  goede  ironw  der  traktaten  met 
Oostenrijk,  aan  hetwelk  m  alteen  zijp  ftaatknnillg  aan.  ^ 
zijn  verfchuidigd  is ,  bedreigt  hij  op  nieaw  mei  zijn  Ie. 

M4 


Il4 


JAARYOE^K  TAK  iftt^. 


ger  ^  nut  van  het  ftbtikme  Itèli^,  éto  nkc  ce  vred^t 
den  geesfel  des  oor^ogs  nee  zich  te  voeren ,  tracht  hij 
daarenboven  alom,  door  het  voorgeven  van  de  Italiaan* 
fi^^e  <niafhankeljjkheid  '  te  beopgen ,  dat  verwoestend 
vuiir.der  Revolutie  weder  te  oncileken,  hetwelk  hem 
eertijds  Pit  de  dUlficerbeld  van  eenen  geringen  Ihnd  heeft 
dqen  voorttredéfi  t  om  hem  tot  den  glans  van  den  troon 
te  verbeffèQt 


oorioi  De  troepen  v^n  den  Koning  vtn  Napel*  ruk» 
V**"ai  ten  tegen  Ferrara  en  vielen  met  geweld  aan  om 
t^r0u  ^^^^  ^^^  ^^  bruggenboofd  Occbio^bello  meeater 
te  maken;  de«e  aanvallen  werden  wel  afgeflagen^ 
dopb  men  vond  bet  noodig  eeoe  alweoding  te 
naken,  die  roet  200  gelukkig  gevolg  dow  Sian^ 
f  Ai  op  den  lodeo  werd  volvoerd ,  dat  de  gehee* 
Je  vijandellike  divifie  terug  trok,  en  JoacMm  in 
perfuon  bet  verdriet  had  van  eenen  mislukten  aan# 
val ,  dien  hij  zelf  bad  aangevoerd.  «^  Hi)  verzogi 
by  eenen  brit^f  van  zijnen  Chef  van  den  Staf, 
van  den  diften,  aan  den  Oostenrljkfcben  Kom« 
m^pdadTt  en  Chef  Baron  yan  Frtmonê^  eenen  wa» 
penftiiftand ,  doch  bet  antwoord  waa :  9,  dat  men 
bevel  had)  om  onder  geen  voorwendlêl  hoege» 
naamd  de  pperatiën  van  het  leger  te  Verhinderen, 
en ,  dat  er  dus  geene  kwestie  viras  van  wapendil* 
lland/*  Het  Napolit^aanfcfae  leger  verliet  daarop 
\i^rt  ftelliog  in  den  nacht  van  den  aaften  en 
<^3(leQ  en  trok  al  vlugtende  in  den  Kerkeliiken 
Sltaat.  terug,  zijnde  derzelver  moeddooabeid  ea 
verwarring  zoo  groot,  dat  zij  zeven  duizend  man 
«tan  wegloopers  en  krijgsgevangenen  verloor.  — — ' 
Den  25ften  was  Biatjchi  reeds  in  Cortona.  Ko* 
ning  youehim  deed  nieuwe  pogingen  om  te  onr 
derhandelen,  maar  no.?maal  zonder  vrucht* %  Van 
dien  tijd  af  liet  de  Vcldmaarrchalk  Bhmhi  hem 
geenen  oogenblik  rust  tot  herRel  zijner  legers  en  be^ 
lettede  hem  door  het  doen  van  fnelle  fianken-mar* 
fcben  ,  om  zich  in  vooraf  verkerkte  pofitiën  op 
te  houden.  Ten  gevolge  van  deze  operatiën  ver- 
lenigden  zich  alle  de  Oostenrijkrche  knlommen 
fftdti  op  den   weg  van   Ac^uila  en  PopoU*    Mü 


JAARBOEK  VAN  1815;  185  ^ 

Téf'  lelf  waoiidé  eenca  flag  bi}  met  den  Generaal  OoAog  . 
Nugeht  op  den  i^den  Mei »  na  welks  verlies  hem  jf^j^j^ 
fl<ftbts  8000  man  overfchoot,  die  zich  weldra  o^  $igr^u 
bercbddenbeid  overgaf,  geliik  ook  be^'  gebeele 
Koningrijk  Napels  zich  aan  de  Bondgenooteh  on« 
derwierp ,  met  uitzondering  van  Gaita ,  Piscara 
en  Anconük  Den  aoften  Mei  werd  reeds  de  mi« 
litaire  conventie,  geteefcend  te  Cafa  Lanzy  voor 
Capita,  w?arb9  deze  onderwerping  aangenomen 
en  geregeld  werd;  zoodat  in  den  tijd  van  vijf 
weken  de  Napolitaan  van  den-  'regter  oever  van 
de  Po  tot  in  het  binnenfte  van  zijn  land  terug 
gedreven,  zijn  leger  vernield  en  het  Koningrijk ^ 
door  den  Koning  Joachim  bezeten ,  door  de  Oos* 
tenrgkfebe'  troepen  veroverd  werd ,  eenen  tijd  zoo 
kort,  als  natuurlijker  wijze  voor  het  grootfte  ge^ 
deelte  der  troepen ,  bf  deze  overwinning  gebezigd, 
ifoodig  wa#e  geweest,  om  aan  de  grenzen 'van  dat 
Koningrijk  te  komen.  Eene  Ehgeffcbe  vloot  van 
acht  linie-fchepen  en  verfcbdden  fregatten,  had 
sich  wel  even  fpoedig  begeven  naar  ^derzeiver  be^ 
ftemming ,  door  den  trouwloozen  ^aanval  van 
Murat  aangewezen ,  doch  was  nu  whmhV,  op  de 
lioogte  vati.  Civita  Veccbia  aangekomen, 
operatiên  in  dezen  veldtogt  waren  door  de  Oos» 
teurljkrche  Generaals  zoo  wel  berekend,  en  door 
de  troepen  met  zoo  veel  moed  en .  yver  uitge^ 
voerd,  dat,  niettegenftaandè  de 'tallooze  hinder* 
palen,  die,  bij  lederen  tred,  zoo  de  engten,  als 
de  ftroomen  opleverden,  die  van  de  Apennynen 
afkwamen ,  en  in  weerwil  der  (lerke  pogingen  dea 
vijands,  de  oorlog  met  Napels  nog  voor  de  aan^ 
komst  der  Bondgenooten  ge^digd  was«  De 
VeldfoaarTéhalk  'Sianchi  had  zich  inzonderheid 
eenen:  qnflerfiijken  nsani  behaald  in  dezen,  veld* 
togt;  te  Brilsfel  beroemde  men  rfch.op  hem  al* 
#etien  geboren  Nederlander ,  die ,  voor-  de  reyola* 
tie.  Majoor  was  bi)  het  re^ement  infknterie  van 
den  Prins  de  Ligns.  —  Weldra  kapitnieerde  dé 
ftfld  en  vesting  Ancona;  doch  Murat  had  zich 
te  Ischfa  ingefcheept  en  was  aldus  aan  ^Ijne  ver* 
vokrra    ontfuap*.    Zijne  vrouw  begaf  zich  nsKT 

M5 


198  JAARBOEK  van  1815; 

•  •  • 

Cfntwape.  tii«a1ct  vtQ  den  weémn  der  Sakter^,  Reigen  en 
êof  bt^  Hanoveraoen  odü  dienstbaar  te  tljn  aan  de  zaak 
taiiloB*    der  Vorsten  , .  200  als .  hij  ze  noemde :  alleen  de 
Sakferi.    Sakfers  konden  eenige  aanleiding  hebben  gegeven  tot 
deze  ongegronde  verzekering.    Door  htt  batalUoa 
Sakfifcbe  grenadiers  van  de  garde ,  te  Namen  ia 
,  garnizoen  9  was  in  het  begin  van  Mei  eenige  zw«* 

righeid  gemaakt  iit  het  afleggen  van  den  eed  aan 
Z*  M»  den  Koning  van  Prui^fen:  maar  dat  zelf- 
de bataiilon  was.  t«r(lond  in  tegenwoordigheid 
van  den  Pruisfifcben  Divifie^Generaal  van  Borstel 
ontwapend»  Hetzelve  werd  naar  Thienen  gezon- 
den,  zonder  dat /de  andere  SakGfche  korpren  aan 
die  handelwijze  hunner  kameraden  eenig  deel  had- 
.^den  genomen.  Bij  gelegenheid  van  derzelver  ver- 
trek uit  Luik  bad  aldaar  eenige-  oproerigheid 
plaats  gehad  ,  die  door  de  Pmisfifche  troepea 
was  beteugeld.  DeVeldmaarfchalk  Bluchcr^  niet 
te  vrede  met  allen  onwil  geiluit  te  hebben » zorg- 
de tevens»  dat  de  burger^  van  Luik  niet  in  ver» 
denking  wegens  bare  gevoelens  kwam  by  de  Duit* 
fche  bondgenooten.  pe  Graaf  dê  Li^ueej^  direc- 
teur der  miliraire  politie ,  fchreef  aan  de  Leden 
der  Municipale  Commisfie  van  Luik  »  op  den 
4den'Mei9  den  volgenden  tarief: 
* 

!)•  inwo*  >  Het  ketligfcbenaettd  oproer »  wurvao  de  ingezetenen* 
ners  van   dezer  üad  getuigen   zijn  gewee&c,  beefi  ain  Dnitschland 
Luik  vaa  een  al  te   doorflaand  bew|fi  van  deszelfi    dwaling    no* 
ftSraakae-  P*"*  ^®"  algemccnen  geeit ,  welke  het  meende  dat  i» 
zuivcrd.    deze  ftad  heencfate ,  gegeven «   dan  dac  ik  mij  niet  vol- 
ijverig van  de  zorg  zon  kwijten»  om  aan  de  (ledeiyke 
niachc  9  als  mede  aan  al   de  inwonen  van  Luik,  m^ne 
volkomen   erkencenü   te  betuigen,  welke  de  ijver,  na- 
druk, beleid  en  liefde  tot  orde  verdienen,  die  ieder  een 
in  het  algemeen ,  b^  die  gelegenheid ,  beeft  aan  deii  dag 
gelegd,  ter  handhaving  der  openbare  rust. 

Ik  verzoek  u,  M^ne  Heere%!  deze  hulde  der  waar- 
he}d  aan  uwe  medeburgers  over  te  brengen ;  dezelve  is 
de  taal  Z^ner  K.  H«  den  Prins  Biucker  vim  fyahlfiad^ 
Veldmaarfchalk ,  Kommandaot  des  PfoisGrchen  lepers;  hec 
is  die  van  alle  de  pffideren  ,  die  het  hoofdkwartier  uitmat 
ken  j  en  be»  is  de  iu|}ue  in  het  byzonder. 


JAARBOEK  VAN   i8i5» 


m 


Oéhtél  tndett  wis  het  Iteirmérk  vtn  den  tegen*-  Aigemee- 
Ibrod ,  die  den  herftelden  NapoUon  bereid  werd',  ne  geen 
Dezelve  teékénde  b^  alle  de  bondgenooten ,  maar  b$  g^oot^; 
de  Belgen  vooral ,  de  Volmaaktfte  overeenftemmihg  mur  bo-* 
ïn  vurige  aststdxKty  6m  Europa  te  bevrjjden  vkn  J«"ai  der 
liet  terdcn»  hetwelk  op  nieuw  uit  Prankri|lr  dreig-  f^SVii. 
de  dit  re  gaan' voor  de  rust  en  het  weizijn  derpo/M». 
volkeren.    Bit  kenmerk  fpringt  in  het  oog  bg  de 
"bloote^  dpnoeming  van  al  bet  gebeurde  ter  beftri)* 
'ding  VM'-NafoUon^  terwgl  bij  nog  alles  beproef- 
de öm,  door  wt^orden  van  vrpeid  en  vrede ,  ge* 
heel  Europa  zoo  wel  ala  Frankrijk  zélf ,  als  door 
eenen  tooverdrank,  voor  hem  in  te  nemen. 

Den  irtlen  Mei  lagfen  bovem  Mouferon ,  op  het  Troow 
ttltertte  dier  grenzen  ,  eenige  Franfche  jagers  met  ^«^  "•«>• 
twintig  man  infanterie  In  eene  hiriderlaag  ,  van  l^^^^ 
waar  zi|  op  een  piket  van  zea  Hanoverfche  huza*  fefon. 
ren  en  ^én  brigüdier  vuurden.    De  brigadier  be« 
val  den  èftogt  en  loste  zyne  piftolen  op  de  Fran«  ' 
fchen,  waarvan  er  een  gekwetst  werd.     Een.  der   ^ 
liuzaren  waa  dooddijk.  gewond  9    en  'beveati^de 
met  zijn  -bloed  de  trouw  der  Hanoveranen. ' 
'.  De  drift,  waarmede  de  inwoners  van  België  itoeiiid« 
'aan  de  oproeping  vin  het  Gouverbement  gehoor-  Bcigco. . 
'zaamden   bij  de  verfchillende  lotingen    voor    de 
landmilitie,  Rrekte  even  zeer  ten  bewijze  van  den 
goeden  geest  der  ingezetenen  ,  als  de  ord^  en  rè* 
'gelmatlgheid  ,  waarmede    de    ópfchrij vingen   ge» 
'fchiedden ,  ren  bewijze  ftrekren  van  den  ijver',  hét 
l^eleid  en  de  trouw  der  regeringen. 

Het  was  zelfa  'geene  bloote  gehoorzaamheid  ^n 
gehechtheid  aan  het  nieuwe  gouvernement,  het« 
welk  bij  de  Belgen  in  deze  dienstvaardigheid  door- 
draalde  :  neen  ,  de  geheel  ^eigene  geestdrift  deed 
zich  bij  het  uittrekken  der  opgefchrevenen  in  het 
barteliikst  gejuich  hooren«  Lei^e,  fPtllcm  l  iey€ 
onze  Koning  I  was  de  eenparige  kreet  ^  die  de 
lucht  deed  weergalmen  te  Kórtriik  op  den  nsften 
Mei.  Op  gelijke  wlize  zag  Thiennes  haar  con« 
tingent  twee  datfen  later  uittrekken ;  zoo  qok  had« 
den  Mons  en  obornik  reeds  vroeger  wedergalmd 
van  het  leve  de  Keningt  b|  dén  ulttQgt  bunnér 


/ 


fiM  JAARBOEK  VAN   i8i» 

burgers;  terwijl  's E[^togetiboach  biJfifi  dagd^ks 
doortrekken  van  talryke  transporten  ^recruten,  die 
hunne  geestdrift  uitéden  met  bet  roepen  van  Oran^ 
Je  hoven  l  lev^  de  Koning  der  NedeHanden  l  ata 
in  een  beftendig  vaderlaqdscb  feest  werd  ge« 
houden.  -*  Te  Brusfei  waren  de  werk£aanibe<ka 
van  den  Militieraad  op  den  4den  Junij  volkomen 
geëindigd  9  en  hetJaatlle  detachement  van  hét  ar» 
roiidisfement  Turnhout  was  den   3i(lcn  Mei  op  i 

marsch  gegaan*  -—  Den   ijudeu  '\\ivXi  gaf  nog  een  f 

aantal  jonge  lieden   te  Brosfel  hun  verlangen  te  j' 

kennen,  om  yrijwilUg  te  dienen.  \ 

Be  Print       Te  Ninove  werden  de  Prins  van    Oranjf   en  *' 

van  Oftfff*  Peins  Frederik^  van  verfcbeiden  Generaals  en  een 
:fc*3#r/r  ^al^yke  flaf  vergeiïeia ,  op  den  a4(leu  Mei,  onder 
te  Ninove  het  luiden  van  alle  de  klokken  ,  ontvangen.     De    • 
IngebMid.  groot  (Ie  vreugdq  bezielde  alle  de  ingezetenen ,  c^ie 
zich  beijverd  hadden ,  om  hunne  huizen  te  vfrzie* 
ren.    £ene   eerewacht   van  de  aanzieneliiklle  jon^ 
gelingen  nam  den  dienst  waar  bij  de  perJToneu  van. 
flH.  KK.  HH.  gedurende  derzelver  verblyf  ai* 
daar.  ^ 

£ensg9«        En  wat  de  hartelyke  eensgezindheid  der  hoofd* 
d'^kJf Td  '^^v^lb^'^'^c^^  v*n  de  legers  der  bondgenooten  bfc- 
b^eih^b.  ^^^^^  9  daarvan  zag  Brusfei  den  aSÜen  Mei  een 
bersvanae  bemoedigend  tooneel ,  wanneer  deHertogvufi  Wel» 
^^|«*    Ungton  een  luisterrijk  ifeest  gaf,  bij 'gelegenheid 
^'     van  de  aankomst  van  den    Veldmaarfchalk   Blu^ 
cher^  die  den  volgenden  morgen  ,  vergezeld   van 
den  Prins  van  Oranje^  mitsgaders  een  groot  aan* 
tal  Generaals  en  opper-officieren ,  naarGrammonc   ^ 
vertrokken  ,  om  eene  revue  te  houden  over  eea      '  » 
korps  Engelfelie  kavallene,  verfcheidene  duizen- 
den fterk  ,   op  den  we;;  van  Grammonc  naar  Ni* 
nove,  welke  revue  de  Generaal /////,  Lord  Bred^ 
fort  en  een  groot  aantal  opper-^officieren  vau  ver- 
fcbillende  natiën  bijwoonde. 
ifoudinc       E'ndelijk  deden  zich  ook  de  hoofden  der  gees- 
der(;ee^  telijkheid  in  België  in  deze  dagen  booren  in  eenen 
tdifkheid  geest ,    die   den,  menschkundigen    geenen    twlifel 
^*Jj2J^"**  overliet  aan   het  algemeene  gevotfen  in  de  zuidq- 
i9pme«  Hjke  dcpartfOieateB   des  rlyks.     Den  i4deQ  Af  ril 


JAARBOEK  VAN  tti5.  aoi 

haddea  reeds  de  Vicarlsfen* Generaal  van  bet  tarts*  menteo 
bisdom  van  Mechelen  aan  de  geestelijkheid  en  ge-  <^^^Vic^« 
loavigen  van  hun  bisdom  bij  mandement  bevolen  , 
dat,  in  iedere  plegtig^  mis,   bij  de  gewone  gebe« 
den  ook  die  voor  den  oorlogstijd  gevoegd  zoadeu 
worden,  en  dat  by  het  eiitde  der  mis  de  litaniën 
der  (I«  Maagd  gelezen  zouden  worden,  worden-^ 
de  bovendien  bij  iedere  falut ,  het  gebed*  voor  Z» 
Heil.  gevolgd  van  dat  voor  den  oorlogstyd.  „  Wij 
zeggen  u  niets  ,  zeer  gelief^le  Broeders  ,    ( was 
daarbij  hunne  vermaning)  dan  hetgeen  de  liefde 
tot  den  Godsdienst  en    het   Vaderland  u  .voor- 
fchrljft ,  en  hetgeen   Z.  M«  onze  goede  Koning 
verlangt,  wiens  welwillendheid  te  verdienen  van 
zoo  veel  aanbelang  voor  u  !s^  ten  einde  Hoogst- 
dezelve  de:  belofte  volvoere,  welke  hij   zich  ver- 
waardigd heeft   u  te  doen  ,  van  onzen   heiligen 
godsdienst  te  eeren  en  te  befchermen  (i )•".--'  In 
deo  geest  van  dit  Mandement  fcbreef  ook  dè  Heer 
Hirn^  Bisfchöp  van  Doornik,  eenen  herderlijken 
brief  nan  de  Pastoors  en  Rectoren  van^  zijn   Bis* 
dom .  -*  Ook  de  Prins  de  Broglio ,'  Bisfchöp  van    . 
.Gqpt ,  vaardigde  een  Mandement  uit  aan  de  gees* 
'telijkbeid  van  zijn  Bisdom :  „  om  door  algemeene 
en  vurige  gebeden  ,  de  Goddelijke  befchermiog  af 
te  fmeeken  over  het  groote  Bondgcnootfchap  van    ;. 
Europa  tef^tn  deszelfs  onderdrukker.!'    Het  (lot 
van  zijn  Mandement  luidde  aldus  :    „  en  gij , 
jonge  krijgslieden,   die  door  onzen  doorluchtigen 
JMonarch  .tot  de  verdediging  van  ons  vaderland 
geroepen  wordt,  zoekt  door  uw  gedrag  den  god« 
delijkea  zegen  over  uwe  wapenen  af  te  troonen ; 
dat  de  godsvrucht < onder  u  nooit  voor  den  moed 
onderdoe*     Er  is  mogellk  geen  toeftand   in    de 
rolle  der  gefcl|iedenis  ,    welke  met  dien  kan  ver- 
geleken worden,  waarin  wij  ons  thans  bevinden» 
Nu  i$  ih  hoogmoed  gcnstigd  en  de  kastijding^ 
.  en  nu  is  do-  tijd  der  vernfoesting  en  des  grimmi* 
gen  toornt ;  nu  dan  mijne  kinderen  ^  ijyert  voor 

•. 
(t*)  ïïet  geheeie  Mandemenj  is  in  de  Ncdeik  StMats* 
'foar,  1815.  n^  lOQt 

N  5 


\ 


ftoft  JAARBOEK  van   1815. 

• 

4t  wei  f  opdat  de  God  der  legerreharen  uw  edel 
▼uur  onderfteone  ,  en  V9ig  alkn  ebns  itto^eh  neg- 
gen :  gcioofd  zij  de  Hoer  uwe  God^  die  in  uwe 
hafkien  gegeven  heeft  de  gemn ,  dié  iegen  den  -Ke^ 
fiing  hunnen  Heer  opgeflaan  :ijn,*^  —  Ook  was 
het  op  den  t5(len  Mei ,  dat  men  in  de  hoofdkerk 
te  Luik  een  Te  Deum  zong,  tot  dankzegging- urew 
gens  de  vereeniging  met  de  Nederlanden  ;  welke 
plcgtigheid  den  vorigen  dag,' door  het  gel^rVan 
alle  de  klokken,  was  aangekondigd;  «gelijk  bet* 
zelve  ook  dien  ganfchen  dag  duurde.    ; 

Had  zich  Napoleon  dus  verifietel  en  'önberchéi* 
den  laten  hooren 'op  den  14 den  Junij^de  da* 
gen  waren  gefnaderd,  die  hem  tot  een'fchandelijk 
2wngen  zonden  brengen  , '  na  zijn  ont^dig  en  on* 

I^egirond  gezwets  op  het  gednchtst  te  hebben  ge* 
ogenftrait.    Nu  ftonden   daden  te  fpreken,  dfe 
zijne  woorden  befpoilijk  zonden  maken,  eri  Trém 
even   fnel  van  zijnen  troon   flaan  ,   als,  hg  dieft 
listig  befprohgen  had  (i). 
Leger-         Twee  groote  legers  waren  naar  de  Nederiandeii 
ramen    zamén  getrokken.      Het  eene  onder, het  opperbe^ 
dar  Bond- ^^'  van  den' Hertog  van  U^ellifigton  ^^  \itt  anierfc 
graootcar  onder  dat  van  Prins  Blucher.'  Heteerfte  beftond, 
behalve  uit  Engelfche  ,   Schotrche  enl   Handver«i 
fche ' regementen ,  ook  voor  een  belangrijk  ^edeel* 
te  uit  Nederlandfche  ,   Brüiiswijkfche  en  Na^rdu- 
fche  korpfen  ,  en   had  deszetfs  kantonnementefi 
langs  eene  linie  van  de   zee  af  tot  aan  den  groot- 
ten (Iraatweg  op  Brusfel ,   hetwelk  devens  Sot- 
techem»  Ninove,  Enghien,  Braine  Ie  Comte  en 

(i)  Behalve 'de  officieele  berigten  en  rapporten  In  da 
Kederlandfche  Staatscooranc ,  bedienen  w()  ons  b^  de 
volgende  verhalen  vooroameiyk  van  het  voorcrefl^k  werk 
van  Schelttma ,  dé  laatfle  veldtogt  van  Napoleon  Bu9m 
^aparte ;  van  bet  Engelfche  werk  The  Sattk  of  Wattr^ 
loo  ^  èy  a  ftear  Ohferver;  van  de  Franfcbe  Relatim 
fidele  êt  detailliée  de  la  demihre  Campagne' de  Suonapar^ 
te  par  un  Temoin  oeulaire^  in  1815  reeds  vertaald  uit- 
gegeven in  VGravenbage  \  aliméde  van  dac  van  J^  de 
Beauchamp^  Hi^teire  dei  Campagnes  de  18 14  et  1815^ 
feconde  partie» 


.     JAARBOEK  VAN   1815.  ^3 

Wvclks  9  de  hoofd-  en  versamelingspunten  wa* 
j-eo.  De  linker  vleugel  floot  2icb  aan  het  twee* 
de  ieger,  hetwelk  in  vier  korpfen  verdeeld  onder 
de  Luitenants*  Generaal  von  Pirch^  en  van  TMele*. 
many  de  Generaals  Graaf  Bulow  van  Dennc'witz 
en  Klejst  Molïendorf  ^  zijne  puAten  van  vereent 
ging  had  inFleurus,  Nilmen,  Clney  en  Hannut» 
terwijl  nog  eejQ  vijfde  korps,  fchoon  het  eerfte 
in  rang ,  onder  bevel  van  den  Luiten'ant*Generaal 
von  Zieêhen^  aan  de  overzijde  der  Sambre  ,  tus* 
fchen  Cbarleroy  en  Thuin  te  *veld  lag.  HetAffclieU 
moeljelüke  der  foeragering  en  de  onzekerheid  om*  ^^  ^^ . 
(rent  des  vgands  toeleg  hadden  de  kantonneineni  j^^fbn, 
ten  zoo  ver  doen  ultftrekken;  zelfs  bad  de  Her» 
tog  y^^fi  Wellington^  om  de  eerfte  reden,  zijne 
kavallerie  achter  de  Dender  moeten  plaatfen* 

Van  deze  omftandigheld  wilde  Nafpleori  zich^^^*'*"* 
bedienen,  door  twee  aanvallen  tevens,^ van  wier  Jj^^ 
üitÜag  hij  zich'  de  afnijding  der  beide'  legers  en 
den  vrijen  doortogt  naar  Brüsftt  voor  het  zgné 
YOQrllelde»  .  '       ! 

.  Op  den  igden  en  14 den  jün^  vernam  men  zijn  ztmen- 
vertrek  uit  Pargs ,  en  zijn  vooniemen  tevens ,  om  de^r^IJjJ,^. 
leeds  op  den  isden  voort  te  rukken  met  zgn  Ie- genooceoT 
ger.  DeszelfsvereenigingbijBeaumoot  had  ten  ge« 
volge ,  dat  terftond  de  veretschte  bevelen  gegeven 
werden,  om  de  magt  der  Bondgenooten  meer  bij- 
een te  brengen  ,  waarop  het  westelijke  leger  naar 
Ath  en  Nivelles,  en  het  oostelijke  naar  de  vJaktè 
van  Fleurus  moest  trekken. 

Buonaparu ,  zich  aan  het  hoofd  vari  zijn  legef  Bmm^ 
te  ^Qeaumont  geplaatst  hebbende ,  deed  in  den  la^  Se^S!? 
'ten  avond  of  voornacht  van  den  I4den  hetzelve  fen  op  den 
opbreken ,  en  met  bet  aanbreken  van  den  volgen-  'S^  J°* 
den  morden,  omtrent  drie  uren.,  biegonnen  . ceedf  "*  *^** 
zijne  vyandelijjkheden.    Zijn  tweede  korps,  onder 
bevel  van  den  Generaal  Reille ,  tastéde^  de  voor* 
posten  der  Pruisfen  ,  tot  het  korps  van  djen  Ge» 
neraal  von  Zicthcn  behoorende  en  zich  van  Lob^ 
bes  tot  Jamignou  uit  (trekkende ,  te  Thuin  aan. 
Aldaar  lag  een  bataillon  landweer ,  hetwelk  mee« 
rendêels  werd  nedergefabeld :  de  overgeblevenen 


ao4        .  JAARBOEK  YAN  1815» 

werden  door  de  Frdnfclien  toet  kracht  vervolgd 
en  door  bec  boscb  tot  op  Marchiennes  gedre* 
ven  ^  alwaar  alj  eenigcn  fteun  in.  ruiterij  en 
voetvolk  vonden  9  doch  zich  flecbfs  één  uur 
.  flaande  hielden  op  den  weg  naar  Montigny  Ie 
Tigneux^  en  daarna  op  Jumet  trokken.  De  an* 
dere  PruisGfcl^e  korpfen ,  aan  de  overzijde  der  San* 
bre  gelegerd  en  door  bet  gerchut  te  Thuin  ge» 
wekt  9  waren  op  Charleroy  .terug  getrokken ,  heb* 
'  '        bende  met  dezen  flechts   fchermutzelingen   plaats 

f^ehad»  waarbij  een  Franscb  Generaal  h  Tên  ge* 
neuveld  was. 
Doortogt  Te  Charleroy 9  het  hoofdkwartier  van  von  Zie» 
to  ?ri«.  fj^^ff  ^  ^2s  daags  te  voren  door  eenen  overloo» 
Chsrie^  per  de  tijding  gekomen  van  den  aanftaanden  aan. 
foy.  togt  des  vijands ,  aan  welke  men  eerst  geen  geloof 
floeg  9  doch  die ,  met  den  avond  reeds  9  al  wat 
van  bijzonder  aanbelang  was  9  had  doen  inpakken 
om  den  volgenden  dag  te  worden  verzonden» 
Omtrent  drie  uren  in  den  morgen  hoorde  men  er 
de  alarmfchoten  9  en  kreeg  het  krijgsvolk  last  om 
2ich  marschvaardig  te  maken.  Om  z^s  uren  wer* 
den  de  posten  uitgezet  en  begon  men  de  poort 
naar  Marchiennes  te  doppen;  ddch  von  Zicihtn 
zelf  omtrent  zeven  uren  eene  verkenning  gedaan 
en  vernomen  hebbende  9  hetgeen  naderhand  bleek 
misleidend  geweest  te  zijn  ^  dat  de  Maarfchalk 
Grouchj  met  den  regter  vleugel  van  het  Franfchè 
leger  de  Sambre  bij  Chatelet  zoude  overtrekken  9 
vond  zich  9  ten  einde  niet  afgefneden  te  worden 
van  Fleurus,  genoodzaakt  Charleroy  te  verlaten* 
Omdreeks  liegen  uren  hoorde  men  aldaar  het  mus* 
kettenvuur  aan  den  bergkant  naar  Marchiennes  9 
en  tevens  aan  de  zijden  van  Couillet  en  Marci* 
iiel  9  alwaar  de  Pruisfifche  zwarte  husfaren  door 
de  Franfchè  fcherpfchutters  waren  overvallen.  De 
Pruisfifche  infanterie  9  welke  daar  omftreeks  (loud  9 
eene  groote  Franfchè  magt  op  het  lijf  gekregen 
bebbende,  week  al  vurende  en  bereikte  de  brug 
van  Charleroy  9  welke  men  dacht  te  doppen  9  zijn- 
de de  tijd  tot  het  afbreken  te  kort:  doch  weldra 
zag  .men  de  Franfchen  en  hoorde  men  hun  ge* 


JAARBOEK  VAN  i8»5.  *ö5 

fchrwDW  vive  V  Empercur  /  yhe  Ie  ptré   violet^ 
te(ji)l  yivc  /e  caporal  dè  fiüö  (TÉtbat  —  Te- 
gen tien   iireii  kwamen  dé  eerfte  Franfchen  over 
de  brug,  weinig  in  getal,  maar  dol  in  overmoed » 
eikanderen  aanvallende,  kwetzende  en  tlood  flaan* 
de,  om  de  éerftén  binnen  te  zijn.     Omtrent  den 
middag  begon  de  intogc  van  het  leger,  die  tot 
negen  uren  in  den  avond  duurde.    Napohot^  wat 
aan   het  hoofd ,    fcheen  welgemoed   en  gedroeg 
zich ,  als  ware  hij  bl)  eigen  volk  gekomen ,  zijnde 
ongewoon  beleefd  jegens  de  inwoners,  en  houdende 
eene  ftrenge  krygstucht.  Het  leger  met  ongeloof- 
lyke  fnelheid  doorgetrokken  zijnde,   hield  ftand 
buiten  de  Brusfelfche  poort ,    alwaar    Napokon 
zelf  er  de  revue  over  hield.     Na    den    wapen- 
fchouw  keerde  hij  in  de  ftad  terug  ^  en  nam  zijn 
'verblgf  in  het  huds ,  door  den  Generaal  von  Zïe^ 
ihèn  verlaten,  bij  de  weduwe  Puisfant.    Hij  ver« 
toefde  er  tot  den  volgenden  morgen  te  tien  uren , 
na  bevel  te  hebben  gegeven  ,  dat  alles  tot  het 
vertrek  in  den  vroegen  morgen  moest  gereed  zijn. ' 
Het  leger  brak  of»  ^  zoodra  Napokon  by  heti^elve 
%wam»  Oe  vijfde  en  zesde  korpfen ,  het  eerde  uit 
^t  garde  beftaande ,  het  laatfte  on^er  den  Graaf 
yan  Lobau  (^Afouion) ,  hadden  dien  nacht  te  veld 
gelegen  voor  Marcinel ,  buiten  de  benedenftad  ^  en 
ItoDden  nu  gereed  om  door  te  trekken ,   hetwelk 
4an  ook  gefcbiedde.  Na  een  weinig  rustens  volgdea 
ook  dézen  het  leger,  hetwelk  naar  Fleurus  was 
getrokken  ,  alwaar  de  GeneraU  van  Ziethen  ,  na  ' 

^een  hevig  gevecht,  zgne  Helling  behield. 

De  Veidmaarfchalk  Blucher   den   aantogt    der^**^^^!"^ 
Franfchen   hebbende  vernomen,  had  zijne  magtj^j^; 
meer    bijeen    getrokken,    zijn    hoofdkwartier   te     i* 
Sombref  genomen  en  zijne  linie  uitgebreid  langs 
de  beek  Ligny  of  de  Ligne,  met  het  voornemen 
om  den  vijand  zoo  fpoedig  mogelyk  flag  te  levet 
ren.     . 
'    Zijn  renbode,  aan  den  Hertog  van  Wellington 

(i)  De  yfoletklear  en  de  vfboiries  wareo  de  leus  ge- 
weest z^oer  zameogezworenen. 


•1 


\ 


aotf  JAARBOEK  tan  1815* 

Bood-      WIS  des  avonds  te  Bnisfel  aangekomed  t  en  had  den 
^!'*pv«n  Hertog  aangetroffen  ,  zittende  met  eenige  officie» 
xwiWeu  ^^^  onder  het  nageregt  van  den  maaltijd.  Deszelfs 
liHton.    boodfcbap  was»  dat  de  vijandelljkkedeii  waren  be» 
jonnen.  Zulks  fchèen  echter  berchouwtf  te  moeten 
worden  als  een  bloot  gevecht  aan  de  Mfcenpósten^ 
jietgeen  niet  verder  zou  gaan »   alhoewel  het  een 
voorfpel  zyn  mogt  vaa    ernstiger  aanvah      Ook  ^ 
was  het  gevoelen  der  krijgskundigfteii  te  Brusfely 
dar^svijands  oogmerk  zou  zign,  door  eèn  vahch 
alarm  de  bondgenooten  hunne  voornaamfte  kriïgs- 
4liagt  derwaarts    te  doen   vereenigen  ,  ten  einde 
.    eenen  voordeeligen  aanval  op  eenig  ander  punt 
te  doen»  en  dat  vooral   Brusfel  en  het  Engelfcbe 
leger  het  doel  v^n  zijne  bewegingen  zouden  zij;i«  De 
troepen  kregen  bevel»  om  zich  marsch vaardig  te 
houden  ^  doch  wachteden  dit  nog  zoo  fpoedig  niet» 
en  voor  eenige  uren  was  alles  in  volflagene  rust: 
inaar  na  middernacht  werd  geheel  Binsfel  uit  den 
ilaap  gewekt  door  het  getrony  en  .trompe^fengefchftt. 
£r  WAS  een  tweede,  renbode,  van  Blucher  aahgek^ 
inen »  en  tevena  de  Prins  van  Oranje  in  eigen  pdo* 
foon  .  met  het  berigt  tan  tVeiUngton  wegen*  deti 
'Canfcben  dag.     Daar  er  naauweU)ks  één  huis  ia 
Brusfel  zonder  inkwartiering  was,'  kwam  alles  in 
rep  en    roer*     De    regementen    formeerden    zfcfa 
en  trokken    geregeld  uit»    en  des   morgens   ten 
acht  uren  was  reeds  de  ftad  van  alle  .ki%slieden 
ontruimd  (l)« 


Cf)  Volgens  yBeauehamp  bevond  zieb  de  Hertog 
Wellington  op  een,  bal,  door  de  H^cpginne  4e  Rithf 
mont  ter  zijner  éere  rgegeven «  toen  hy  den  eerilen  ren- 
bode van  Prios  Bhicher  ontving  ,  en  antwoordde  ter- 
Hond:  ^^dac  b^  eene  (lêrke  diviCe  van  de  Engelfche  ar- 
mee en  de  geheele  referve  deied  oproarfcheren,  om  hem 
te  onderftennen.*'  —  Ook  zon  hl),  door  den  aanval  van 
Napoièm  verrast ,  gesegd  hebben :  ,,  wanneer  andere 
Generaals  eene  fout  hebben,  is  hun  leger  verloren,  en  a^a 
zij  zeker  van  kunne  nederlaag:  fnaar  als  ik  di^  in  gevaar 
bevinde ,  is  mijn  behoud  in  myn  leger.'*  —  pag.  264—26(5^ 
Dit  berigt  is  in  zoo  ver  ongegrond  ,  als  de  eerüe  ren<« 
bode  des  avonds  reeds  den  Henog  bad  aangem>ffen  o»^ 


jAABrBOEK  tan   ïSij.   .        aa? 

.  De  Prins  vtn  Oranje  ^  ooder  wiens;  bevel  bet  slag  vm 
k^rps.flond  van  bet  vereenigd  Engelsch»Neder- g^'^ 
limlscb  leger ,  had  op  her  eerfte  berigt  va9  den 
ssanval  der  FraojGoben  orders  gegeven  tot  de 
•floodige  .  fcfaikkingep  voor  .  die .  geheele  korps* 
'Oekr  had  bet.  voorgevallene  iian.  de  zijde  der 
•JPrutsren  ^ .' reeds  den  jj^dèa  des  avonds  ten 
vp  iire<9  •  ten  ^  gevolge  ^  dat  de  korplen  vas 
4'£rhm  «en  B^iUó.j  die  .bi>  Murcbiennes  over 
iie.«Sanibre  ^sgaan  wanen  ,  en  nu  .den  linker 
vieogd  der  « vqandeiijke  armee  wtmaakten ,  onder 
ihet  bevel  van  den  Maarfcbaik  iV^jy,  dexen  zelf* 
•den  dag  bij  bet  leger  aangekomen ,  leenen  aanval 
deden  by  (bet  dorp  Frasnes  ,  hetwelk»  door  bet 
bataillon  Oranje-^Nksiau  met  e^ne  batterij  rijdende 
artillerie  9  ooder  bevel  van  den  Prini  van  Saxen* 
Weinutr»  was  .beziet,  Btzt  troepen  floegen  dea 
«uival  dapper  af,  doch<  verioren  veel  volks,  wijl 
der  vJt}andeUjke  fcberpfchutters  zich  in  het  dorp 
hadden  geworpen.  Onbekend  met  'svijands  roagc 
en  zi^h  meer  dan  éénen  weg  van  onderftand  wil- 
lende open  honden,  trokken  tXy  al  vechtende  te* 
mg,  tot  op  den  ftraatweg  van  Nivelles.naar  Na^ 
men ,  bif  het  punt  waar  dezelve  wordt,  doorfne* 
den  door  dien  van .  Brusfel  naar  Charleroy»  Aan 
dezen  kraisweg  ftaat  eene  landhoeve,  een  herberg 
en  nog  eenige  gebouwen  ,  welk  gehuchtje  den 
imam  >  draagt  van  hs  Qttatr&^bras.  Mier  lielden 
onze  troepen  zich  in  eene  linie,  die  zich  terreg^ 
tee:zijde  uitdrekte  tot  het  bosch  van  Bosfti,  ter* 
wijl:  hun  gefchut  op  den  ftraatweg  (lond  $  en 
hoe  verwoed  hier  nu  ook  aangevallen  door  de 
Franfche    ruiters    en    foldaten ,     bleven    zij    in 

der  het  nageregt  van  z^nen  mailend;— en  van  het  bal^ 
Waarover  veel  gefproken  Is,  als  of  met  beczelve  allerlei 
vreemde  oogmerken  hadden  in  verband  gedaan  ,  ,zegt  - 
Scheitema  :  »,  er  is  zoo  min  zweem  voor  de  waarheid 
van  de  hierover  verfpreide  berigten ,  als  dat  hetzelve 
eenii^en  invloed  heeft  gehad  op  het  gedrag  der  Bevel- 
bebberi.  JKiemand  hanner  is  er  om  in  Briisfel  geble* 
ven»**  bl.  153*  yan  de  bi^iagen» 


apS  JAARBOEK  vam  1815. 

fitgvaa  in  bezit  hunner  pofitie  ^  nemende  de  fcheroiiitre* 
Quicre-  jïQg  op  dic  hoogst  belangr^k  en  datrvoor  al  vroeg 
^  .  .  erkend  punt  ,  des  avonds  ten  acht  uren  een  ein* 
de»  Van  dexen  aanval  verwittigd,  had  de  Prins 
v^n  Oranje  terftond  bevel  gageven  aan  de  der* 
dé  divifie ,  alsmede  aan  de  kavallerie  en  aan 
twee  Engelfche  divifiën »  om  naar  Nivelles  te 
narfcheren ,  en  aan  de  tweede  divifie  om  de  Ad- 
ling  bij  Quatre^bras  te  handhaven.  £r  bad  ech- 
ter maar  een  gedeelte  van  de  tweede  divifie  zich 
dadelijk  derwaarts  kunnen  begeven,  daar  de  bri* 
gade ,  onder  de  orders  van  den  GeneraaKMajocMr 
van  Bjland\  niet  eerder  van  Nivelles  kon  mar» 
fcheren ,  dan  dat  men  de  aankomst  der  andere  di>* 
^ifiën  te  Nivelles  konde  te  gemoet  zien  (i> 

De  voordeeien.  van  Buonaparte^  op  den  i5den 
Janij,  beftonden  in  omtrent  duizend  kr^gsgevan* 
genen,  den  overtogt  over  de  Sambre  en  het^be* 
zit  van  Charleroy,  maar  bovenal  in  den  invloed 
van  dat  alles  op  den  geest  van  zgne  kr^gsben* 
den  9  waartoe  hij  opzettelgk  zijne  krggsgevangenen 
bij  kleine  partgen  liet  heen  en  weder  trekken  bi} 
de  achterhoede  langs ,  waar  alles  wedergalmde  van 
leve  de  Keizer!  -  Dezelfde  kreet  had  hq  de  zijnen 
doen  verwachten  van  de  nieuwe  onderdanen  van  den 
Koning  der  Nederlanden  ,  die  hem  als  huime» 
verlosfer,  naar  zijn  voorgeven,  reikhalzend  zou- 
den hebben  te  gemoet  gezien:  maar  dezep  onc» 
vingen  de  Franfchen,  volgens  bet  berigt  van  den 
.  Franrcben  ooggetuigen  zelven ,  flechis  als  over* 
winnaars,  wier  goedwilligheid  zij  behoefden;  en 
derzel ver  zwakke  toejuiching  fcheen  te  zeggen: 
„  wg  willen  wel  Franfchen  worden,  indien  uwe 
bajonetten  aan  wetten  gehoorzamen;**  en  hoewel 
het  krijgsvolk  een  onbepaald  vertrouwen  in  dit 
veeleer  weerloos ,  dan  hartelijk ,  voorkomen  ftelde  , 
gedroeg  hetzelve  zich,  zegt  die  ooggetuigen,  als-tegea 
verklaarde  vganden ;  plundering  en  vernieling  ken» 

merk- 

(1)  Rapport  van  den  Prfais  van  Oranje ,  Amfterd. 
Cour»  1815.  n*".  143.  en  SciiUemSf  bU  90. 


iMiku  den  togt.    Zoodra  de  Franfcben  A^chts  j|^J»^^^ 
renej]  oogeobltk  ftand  hielden  .in   den  ommk  van  nlucheid 
een   dorp ,    verfpreidden   zi)  aich  als  een  ftroom  ^r  ^ran« 
door   de  woningen»  en  verdween    in    het  aclfde ^ ***"• 
oogenblik  al  ^  wat  van  drank ,  fp^a »  goed  ^  tin* 
uen»  klederen  of  andere  gereede  middelen    voor* 
handen  wa9«    £en   dorp^  waarin   bet  kr^gavolk 
gelegen  bad»  vertoonde  dea  anderen  daags  nieta 
dan  puinboópen,  met  vernield  boisraad  vermengd; 
Het  rijk  de  gewas  pp  de  omliggende  velden  fcbeett 
ala  door  den  ba^el  vetflagen^   en  de  plekken  van 
het  nachtvarblijt   in    het   open    veld»  te  midden 
van  koorn  cm  weilanden »  waren  door  de  nacht^ 
vuren»  ala  door  den  blikzen,  gezengd. 

De  Fraorchen  beloofden    zich    bet   befliafeniét  VertroU' 
voordeet  'voor  den  gebeden  veldtogt  van  dezen  J^^^j,,^*' 
welgelukte»  aanval  door   hunnen  veldheer.    Hat  kr^ga*    . 
Jeger  der  bondffeoooien  fcheen  bnn  verrast  en^bni»  volk» 
ten  ftaat  om  zich  te   vereenigen.  IFeUington  zelf 
was»  in  bun  oog»  overvallen  (i)  en  verijdeld  in  alle 

<i)  ^^  de  MoHthIj  tê^iew  Vtn  September  \^i6  2egir 
de  verfliggever  vat)  eea  werk,  getiteld  7ke  Battle  bf 
H^n^erk^ »  cotHMining  ikê  feriêt  üf  sétêunts^  puMskeJ  6f 
muthorit^  Britiih  and  Fareig^^  wifk  tir^umfiansial  de^ 
Sai/s  relative  /o  thê  buUle  ^  frêm ,  a  variety  of  auth^uic 
and   original  fourcés^  wisk   relative  êffieial  dö$U0^ns$^ 

.  fbrtning  an  kiitorical  record  of  the  operafiom  in  thé 
Campaign  of  the  Nétherlands^  tj  d  near  ohferveri 
,,  bet  IS  vrij  atgemeeti  bekend  én  ^elfs  ouder  de  be- 
worderaars  vftn  deö  Höfcog  vid  f^eitingtoH  ^  éit  dezï 
^elf  erkend  beeft »  verrast  geweest  te  zija.  Ja ,  men 
gaat  200  ver»  om  ter  zijtter  verfcbodniiig  de  fcbiiid 
daarvan   op   Fouché  te  leggen,  die,  gelQk    ten   l^erk- 

•fte  verzekerd  wordt,  eene  vroow  met  een  r^SiairW-' 
keurig  ptiin  van  Buonaparte*s  veldtogc  baar  de  frontié- 
ren  gezonden    bad ,  doch  met  dit  beleid  t  dat  bare  aan^  r 

komtc  in  het  Ëngetfche  hoofdkwartier,  iilei  eerder  cuni 
na  den  flag  van  Quacre-Bras,  moest  invallen.  Er  isgèeu 
twijfel  aan,  vervolgt  hy,  dat,  bij  den  flag  van  Quacre- 
Bras  on^e  troepen  zich  in  een  geheel  onbereiden  roè- 
f  and  bevonden.  Iets  ,  eej^  hij  «  hetwelk  echter  niet  zeff 
i^r  gtsping   moet   firekken  van  eatp   Generaal,  dia  zeer 

J.  Bf  vaa  iti5.  ifte  Stai^  Q 


• 


\ 


J 


tio  JAARBOE  E  va^ii   i»15. 

s^M  ontwerpen.    Huiu  iteruonwe»  op  Ma^mt^r^ 

pe  was  onbegreofd  ^  tijne  wel  doordaciite  en  wd 

gefltagde   maatregelen    zoudeo,    naar   hun  denk* 

beeld ,  de  fingelfchen  fpoadig  naar  hnmie  fchepen 

drjjven,  en  geheel  België  ift  maafa  doen  opftaan^ 

oflibzieii  onder  hunne  adelaara  te  icbaren* 

Toelex         NapQUón  zelf  had  geeoi  ander  opmerk ,  dn  de 

VSj^^  Bondgenooten  buiten  gemeenrcbap.  te  houden,  se 

^    *'     ter  wederszyde  te  flaan  ^ '  en  tuarchen  ben  door  op 

Brnaftl  voort  u  rukken.    Dit    moeai  den  i6den 

Juni}  worden  volvoerd.    Zgn  linker  vleugel  ^  uit 

faet  eerde  en  tweede  legerkorps  beft^nde  net  vier 

korpfen  kavalterie^  sou  onder  bet  èevei  van  dea 

Maarfchalk  Ney  dt  Oftersciën  tegen  het  Bngetsch* 

Nederlandicb  leger  vervolgen».   ZJga  derde,  vier* 

deen  zesde  fcorpft,  de.refierve^en  eene  talrijke kaval* 

larie ,  te  zamen  d*  masia  van  ^ijn  leger  uitmakende  , 

hadden    zich   op  Flenrus  .gerigt.     H9   zeir,   in 

den  voormiddag  aldaar  aangekomen,  maakte  ter* 

ftond  fchtkkingen  om  tot   Pruisfisch  leger  aan  te 

vallen,   en   begaf  zich  naar  een  molen  ten  noor* 

den    van    Fleurus,.  van  waar  b$  den  {land  der 

Pruisfen  kon- gadeflaan,  zünde  vergezeld  van  den 

Maarfchalk  ^iSpW#  9  Hertog  van  D^kfuuie^  en  Ma* 

jóoNGeaeraal  van  bet.  leger. 

siitteaen     ^^    Prulsfisch  leger  ftönd  op  de  hoogte  tos* 

iie  T^uls-  fcben  Brie  efft  Sombref ,  en  ft  rekte  zich  over  Som^ 

{tn  by      bref  uit ,   houdende    de   dorpen    Ligny    en    St. 

den^ódw  Amand  fterk  in  het  front   bezet.    Er  waren  ech- 

Juni.       ter  ilechts  drie  korpfen  van  het  leg^  verzameld, 

dikwifif  htf  het  geheele  koomiMido  bad,  ahild  zeer  be- 
roemd gewtSK  i$f  van  omtrent  alles  zeer  juisc  onder- 
rigc  te  ziln.  -*  De  grootfte  oorzaak  dier  verrasfing,  zoii^ 
volgend  hem,  gezogt  moeten  worden  in  bec  nog  jeogdïge  on- 

Sednld  en  de  al  te  groote  drift  van  den  griQzen  Blucher^ 
ie  naar  niets  fterker  verlangde*  dan  om  net  de  onder- 
drukkers van  zJUn  vaderland  aan  den  lïag  te  komen ,  en 
'  in  Vlaanderen  op  dezelfde  wijs  te  ftr^den,  als  hij  in 
Champagne  gedaan  had,  zonder  zich  veel  cijd  te  ver- 
gnnaen,  om  gemeenfcbappelijk  mee  zijne  gealliéerdeD  te 
handelen.^  —  Zie  hierover  bet  periodiek  werk  Je  Uiw» 
iaauweir  D.  IIL  a^  3.  bl.  145. 


JAARBOEK  Van  i8i^«  au 

iiMde  het  vierde^  dat  tusrcbeo  Luik   w  Haaut si^gtegeü 
b$d  geftaan  in  zgnt  bewegingea  vertraagd  en  nog  de  pmis» 
afet  aaogekoiMD,    Daar   men    hetzelve   evenwel  ^*°y^^ 
verwacbtede  ^  en  men  wiai ,  dat  fFellifigtop  reeds  den  lódild^ 
eene  ilerk«  divilie  van  sgn  leger ,  mitsgadets  alle  J^t^ 
zijne  bQ  Brusfel  ftaande  referven ,  deed  aanrukiren^ 
befioot  BlucMr^  den  flag  onverwijld  aan  te  .van* 
gen.  —  Dezelve  begon  te  drie  uren  nadenmiddag 
met  Sa^oöo  man  tegen  eenen  vijand  ^  die  meer  dan 
130,000  man  aanvoerde.    Het  dorp   St^.  Amand 
tirerd    door^  den    vijand  bet  e^rst  aangegrepen  ei) 
na  hetigen  tegenftand  overmeesterde*  Paarna  weqd» 
de  h*^  zich  tegen  Ligpy ,  een  groot ,  fterkgebouird  ^ 
dotp    langs    de  beek  de  Ligne.    Aldaar  had  een 
gevei^ht  plaats » behoorende  tot  de  hardnekkigften^ 
die  ooft  %%fi  geleverd.    Hetzelve  dunj^de  vijf  uren 
lang  \ft   het  dorp  zelve  .en. bewoog  zich  Hechts 
met  kleine  ttfsfcbenruimteu  voorhof  ach;crwa:irts# 
OnophoiideUik  rukten  er  we^efzyd.^  yerfche  troer 
pen    aan,  hebbende  elk  achter  dat  gedeelte  van 
het    dorp  ,    welk  door  hem  bezet   wa3«  groor^ 
tnas&^s  infanterie  gepUatst,  die  het.gevecnt  onaf* 
gebreken   naderden  en .  op    hare  beurt  bnopbou* 
oelijk  «au  achteren  aaiigevul0  werden.    Ook  wer4 
van  de  9  aan  deze  en  gene  zyde*  liggende » hoogten  het 
Vuur  van  b^na  aoo  Hukken  gefcbut  der  be^de  Ie* 
gers  tegen  het  dorp  gerigr^  hetweU^  op  verfcheif  / 

dene  plaatfeu  te.  geiyk  in  brand  geraafcre.  He( 
gevecht  bad  zich  allengs  tot  <)e  gebeele  linie  uitr 
geftrek^^  want  Ook  tegen  het  derde .  legerkorps  bij 
Sombref  had  de  vijand  troepen, geplaatst;  en  Blu^ 
ther  zelf  bad  een  bataillon  afgevoerd  ^  waarme- 
de bij  St.  Amand  wedef  aan  de  Fr^nfipbeu  had  ont* 
rukt  en  eenige  hoogten  bemomeu^.djê  door  dd 
Prdsfen  reeds  waren  verlaten.  Ond^tnsfcbeu 
bleef  Ligny  het  punt  van  beflisfiijg,  en  werd  de; 
VeidnUarfcbalk  vcrhifiderd  met,  dên  regtcrvleugbl 
een  aanval  te  doen,  bij  het  berigt  ,  dat  de  En» 
gelfche  diviCe,  door  een  Fransch  legerkorps  aan-> 
gevallen,  zich  diet  dati  bezwa/eUik  bad  kunnen 
handhaven  in  hare  politie  bij  Quatre-Bras ,  terwijl 
#ofcf  htt  VMr^e  Pfuiafifisb^  legerkorps  achter  blMfi 

O  A 


tift  JAARBOER  VAN  i8i5« 

8l«c  re-  Men  was  alzoo  verpligt .  zonder  eenigen  oncfer^* 
f  en  dé  ftand»  aan  eeoe  groote  ov»'iDagt  wederftand  te  bie- 
|^£"^[2y  ^^"*  '^^  gefchlcdde  ract  onverminderde  hardnek* 
<^  dm  kigheid.  De  Toldaten  vochten  wederz^ds,  als  of 
fö  jim|.  elk  in  zijne  party  den  bitterden  eigen  vgand  voor 
ticb  had.  De  Franfchen  wilden  ^een  kwartier 
geven ,  en  de  Pruisreu  hadden  aan  hen  ^  met  name 
aan  die  van  de  jgaf  denden  doodgéz^voren.  De  avond 
viel,  alle  uitzigt  op  hulp  verdween,  alle  divifiën 
waren  in  het  gevecht  of  hadden  gevochten.  Eene 
divifie  Franfche  Infanterie  ,  onder  begunftiging 
der  fchenfering . in  flilce  het  dorp  omgetrokken^ 
viel  nu  de  achterhoede  aan,  terwijl  eenige  regemeh* 
ten  kurasfiers  van  voren  doordrongen.  Deze  ver* 
rasfende  aanval  des  vijands  was  beflisfende;  de, 
achter  Ligny  geposteerde,  infanterie  zag  zich  tot 
den  aftogt  genoodzaakt,  zonder  zich  evenwel  in 
verwarring  te  laten  brengen,  fcboon  de  donker 
alle  vrees  vergrootede  en  de  omfingeling  volkomen 
was.  In  masfa  geplaatst  floeg  zij  alle  aanvallen 
der  vyandelijke  kavallerie  koelbloedig  af  en  trok 
rustig  naar  de  lioogte  terug,  van  waar  de  aftogt 
naar  Tilig  langzaam  werd  voortgezet;  Aan  den 
regtervleugel ,  alwaar  de  kofpfen  van  ThhUman 
'  en  Lobau  tegen  over  elkander  ftonden,  en  wer» 
waarts  de  Maarfchalk  Groushy  met  &e  kavallerie 
was^  getrokken ,  werd  inmiddels  met  minder  ge« 
weid  gevochten,  fcboón  er  velen  aan  weerszijde 
'fneavelden  door  de  fcherpfchutters  in  bet  dorp 
Tongrines ,  die  elkander  beurtelings  verjoegen* 
Het  oogmerk  van  Gr9uchj  fcheen,  dezen ^vleu* 
gel  flechts  bezig  te  houden ,  om  ze  van  den 
jinderen  af  te  fnijden:  doch  dezelve,  dit  gewaar 
wordende ,  volgde  de  achterwaardfche  beweging 
van  het  voornaamfte  korps  des  legers,  en  trok  al 
vechtende  en  zonder  verwarring  langs  des  weg 
naar  Gembioux  terug,  alwaar  nu  de  Generasd 
Buhw  met  het  zoo  lang  gewenschte  vierde  korps 
was  aangekomen,  hetwelk  dé  vrees  voor  de  ver» 
volging  van  den  vijand  verminderde. 

Jbuonaparfe   vond  niet  goed  zijn  voordeel  van 
dien   dag  onmiddellijk  te  vervolgen,  daaria  door 


JAARBOEK  VAN  2S15.  tij 

^0  doqker  vsb   den  nacht  en  de  tf matting  van 
éea  dag  weerhouden ;  b§  vergenoegde  zich  bezit 
re  nemen  van  alle'  de  verlaten  Pruisfirche  posten , 
én  ten  tien  oren  bield  bet  vnren  langs  de  geheele  ^ 
linie  op.  '^ 

De  flag  was  alzoo  verloren  voor  de  Pruisfen , 
naar  dè  moed  behouden;  en  de  Veldnaarfchalk 
zelf  als  wonderdadig  bewaard  in  het  doodelijkst 
gevaar.  Een  aanval  der  kavallerie^  waarbij  h$ 
zelf  aan  ^e  fpits  ftaat,  mislukt;  terwijl  de  vQ^  . 
andelijke  ruiterij  met  fnelheid  vervolgt,  wordt  het 
paard  van  Bluchcr  met  eenen  kogel  getroffen; 
het  fchoc  wederhoudt. bet  niet  iU'. zl^en  loop;  dè 
fmart  der  wonde  dryft  het 'hoe  langer  hoe  hevi- 
ger tot  ftitipacbtige  fptongen,  tot  dat  het  dood 
neder  (lort;  de  Veldmaarfchalk  ligt,  door  den  ge» 
weldigen  val  bedwelmd,  ouder  bet  paard;  de  vq« 
andelijke  curasfiers  zetren  hunnf  vervolging  voort 
en  r^den  Bluchcr  voorbij,  die  niemand  dan  eenen 
Adjudant,  den  Majoor  Graaf  yan  Nosiits  by  zich 
heeft.  Deze ,  van  zijn  eigen  paard  gefprongen ,  wil 
in  zijn  lotdeeleh;  de  Franfchen  worden  op  dit 
tljdfttp  terug  geflagen  en  rennen  hen  andermaal 
voorbii,  waarna  men  den  Veldmaarfchalk  met 
moeite  van  onder  zijn  paard  weghaalt,  doch  die 
terftpnd  dat  van  eenen  dragonder  beftljgt. 

Eenige   bloodaards ,    die  den  ftrijd  waren  ont-  Gmcht 
Joopen ,  en  een  Jfroot  deel  van  den  legertros ,  die  ^^^JJJ^ 
bij  den  aftogt  was  gevlugt,  verfpreidden  allerwegen  len  der 
het    gerucht ,   dat  alles  verlofen  en  de  vijand  na^  Fm-i 
bg  was.    Inzonderheid  vervulden    zij  Maastricht  ^^ 
en  Luik  met   gdelen  fchrik ,  die  nogtans  ten  be» 
wgze  kon  ftrekken ,  hoe  ongegrond  het  voorgeven 
van  Buinapanc  was,  als  of  hij  reilcbalzend  werd 
te  gemoet  gezien  door  de  Belgen  en  Luikenaars^  . 
vooral  daar  die  fcbrik  geen  opitand  of  aanval  ho««i 
genaamd  ergens   vten    gevpige    had.     Buonaparu 
zelf  )!  eed  de  tiiding  van  zijne  overwinning  te  Pa* 
fiis  verkondigen   door  honderd  kanonfchoten ,  in 
den    morgen    van    den   iSden,  doch   zonder  bet 
iii{geven  van  eenig  buifetin.  De  bijzondere  herig» 
ten  echter  deden  aldaar  denken,  dat  men  in  lan* 


tH 


JAARBOfiK  V^KU'msi 


^m  tijd  'niet  neer  van  ile  Prali rea  soo  lioóreo  , 
mdien  ai|  xicfaitl.koaden  herftellisQ;  in  hei  Fran» 
fcbe  legerberigt,  Jtteropgemiakt^.  vrtrd  gozegd* 
dat  de  Generaal  Lu$Z9W  waagë^angeD  gemaakt; 
en* werd  het  verliea  der  Pruisfen  öp  15,000' man. 
berekend ,  dat  der  f^ra^fchen*  dp  9000  begroot ; 
terwijl   de  verovériog  beftotvl  ia  4oftukken:gG»: 

fchut  (!)• 

Hervatte      ^^  hooge  atngdegefiheid  vÉndepoficie  b^Qua» 
unvai  op  tre*Bra8 ,  voor  de.Terêeniging  :  van  de  magt  der 
Srai^o^p    Bondgenooten    en    voor   den  .  door togt.  der  Fran* 
den  löd^frhen  op  BruaCsl,  had  dai  Maari'cbalk  Ncj^  ge- 
jun)i.       U|ktgdig  met  4ei^  ianval  tsp  dePritufen  bij.Ligny. 
door    Gnmehj j\ap^^m  i6den<  Junij  <ien  ttrijd  tc^ 
gtn  onze  troepen  aldtar  doen   hefvatttav  die  den 
vorigen  avond  was  afgebroken  ^  docb  :die*,  toen 
Hechte  -éene    ichèrmtitzeling  geweeit'  zijode,   nu 
bet  ganfche  beleid  van  eenen  geregelden  flag  wtarw 
dig  werd  gekeurd.'       . 
B.atteloo*     D^  Wm%  van  Oranje^  wiens  hoofdkwartier  was 
Kewerk'  te  Btainele  CttBte^  had  zich  gfo».  rust  vergund^ 
'"fchnin-  °"  '^^  ^^^  tchoud  der  hoogstbelaogr^  ftcHing 
a^  beleid  b9  :- den   kruisweg,  te*  voorzien»    Zioh  10  perfoon 
vgn  den    naar  BruËftl  begeven  hebbende,  om  caec  den  Her* 
^^•.^•"tog  Van  mUingtM  te.  fpreken ,  was  hi)  des  nachts 
ten  twee*  uren  weder  terug  gekeerd  in  zijn  hoofd» 
'  kwarrier  en 'vernam  aldaar,   dat  alles  bi|  Quatre* 
Bpa$  in  ftitftand  was.    Te  drie  uren  in  den  mor* 
genAond  had  reeds  de  uittogt  uit  Braioe  Ie  Com* 
te:  plaats  en  zaf  de  Prins  de  divifie  van  den  Ge* 
neraal   j^/i^i? :  buiten  de  (lad  voor  zich  defileren; 
ook  ontviosen  de  divifiën  kavallerie  te  Haine  St. 
Pierre;  en  die  van  den  Generaal  Chasfé  re  Fay  be» 
vel ,  om  op  Nivelles  aan  te  rukken.    De  Prins  zeif 
kwam  ten  zes  uren  aan  den  kruisweg  en  vond  er 
de  troepen  alreeds  in  flsgorde,  mcerendeels  voor* 

Cl)  Het  Pmfififthe  legerberlge  viiidt  'men  "^  do 
» Buifengewone    NéderU    Staatse»   1815.  •  n'.  7.  her  Fran- 

fthe  in  de  NedtrL  Staatse  iSt'?  n*.  153.  —  Brfde  zijn 
.  al  zeer  overeenftemmdnde.  (ftt  Pratsfifche  zoo  door  den 

(««fierul  Gmifynau  gefteld  zijn.  -*  S^^flfem^  bi.  8^ 


JAARBO£^K:  VAN  itii.  ^15 

mp9ft$  MU  de  fegtefB^dB  vw,  den  (If aatweg.  Al* 
dw  ftorid  de  batter^  van  den  Kapitein  Bjkyeid; 
«au  de  linker sljde  waren 'de  veldontdekkers  C^rAar/* 
sütirs^.  Ruifi  drie  diiisend  en  vijfhonderd  man 
zonder  rutterQ,  behalve  een  v^ftlgtal  Pruisfifche  . . 
rnitecs»  die  van  hunne  korpfen  waren  afgedwaald, 
maakten  d^  geheele  magt  uit»  fchoon  sich  eenige 
guides  en  ordonnances  der  ftafafficieren  bij  dezeU 
ve  befMdeiK». .  De  onbeduidendheid  van  deae  magt 
legen  eenen  gedachten  vijand  deed  den  Prins  zij* 
aen  Kwariiersieeater^Genertaty  den  generaal  Ma- 
joor de  ÜMifiaiu  Rebeeque  en  eedigQu  zynerAdju* 
danten  afzenden,  om  den  aininar^h  van  troepen 
te  regelen  en  te  verhaasten,  lerwijl  zijne  fcbran* 
derheid .  dei^  v^and  wist  te  misleiden  door  de 
vijftig  rnitera  Tan  verfebttlende  montering  nu 
hier  dan  daar  te  laten  zien  ,  welke  krijgsliat 
den  :  v^aAd  '•  Miarlijk  deed  gelooven  ,  dat  orizè 
oagt  veel  grooter  was ,  te  meer  daar  het  bosch  ^ 
van  Boisfii.  hem  voor  hinderlagen  deed  vreezen; 
ook  bleef  de  aankomst  vaa  troepen  door  dit 
boscfa  voor  zyn  oog  .verborgen ,  en  zag  zich  al- 
ifio  de  ervaren,  kriigsman  Ncj  door  den  jongen^ 
held  volkomoi  misleid*    . 

Dei  Hertog  ym  WeUingion  had  zelf  Brusfel  inBeHmog 
de»  morgenftond  verlaten.,  na  te  hebbed  bevolen,  y«>j0^#/. 
,dat>  bet  geheele  kger  moest  opbreken.    Hij  kwam  k2tf?de 
ten  tien  uren  bg  Qoatre-Bras,  onderhield  zich  lang  maacrege- 
mee  den  Prins  van   Oranje^   keurde  alles  goed ,  |f"  ^«l 
gaf  ttienwe .  hevelen    en  hegaf- zich  daarop  naar  gSd.^"* 
Ligny,  ten  einde  er  de  poutiën  der  Proisfen  in 
eogenfchoiiw    te  riemen  en    niet   den    Veldmaar-» 
fchalk  Btucher  of  den  Graaf  van  Qnafenau  ver^. 
derjS  affpraak'ite  nemem 

De  Masrfohalk  N^  was  met  twee  diviüEn  van  aoem- 
hft  tweede  kot  pa ,  gevolgd  van  eene  geduchte  ar»  mcbiife 
tilierie,  in  den  vroegen  morgen  opgetrokken  tegen  ^J^ï^' 
de  p#ltie  van  Qnatre-Bras.    Reeds  ten  vijf  uren  ijQuJf 
boorde  men   het  vuren  der  fcberpfchutters.    Ncj  ^^  bru 
had  de  vlakte    voor   Frasnes  bezet;   zyne  artillc  J^^^^i-. 
rie  ftond  in  eene  batterQ  gefteld  óp  eene  hoogte  aan  og.       *. 
aïjnen  regtervleugeli  hij  self  hield  zich  met  zBne 

O4 


>     « 


ai6  JAARBOEK  VAvxUi. 

Roenf-    .Stafofficieren  op   épkt  andere^  h«ogte,  van  waar   '^ 
'"^SJim-  ^Ö  ^^^  terrein  kon  pvertien.    Zgn  hoofdkwartier 
rSke  nal*  ^^^  '"   ^^^  ^^^  huis ,  waar  sicb  Jpr^mi  Buono^ 
h^  Qviuttt  parfi  bevond  y  de  hoeve  van  Rev^léMn    Het  vii* 

i6^iuaS«  ^^  ^^^S  ^^^  ^'^  ^^^^  *  ^^^^  zonder  eenig  gevolg» 
van  weerszode  toe  op  den  middag  onderhouden, 
wanneer  het  voor  eenigen  tyd  geheel  ophkld*  Dit 
kwam  den  onzen  wel»  die  nu  eenig.  voedfel  kon» 
den   gebruiken   en  inmiddels    de  verfterking  van 
alle  kanten   zagen,  aanrukken »   zqnde  de  brigaule 
van  Bjiand  reeds  aangekomen  en  in  de  linie  ge* 
bragt»    Om   één  uur  werd  de  kanonnaUe  hervat» 
Tegen  twee  nren  was  de  aanval,  vooral  door  de 
kavallerie,  veel  heviger*  Nej  liet  ceoige  bataillons 
liaar    den  kant  van    Recres   rukken,   docb  men 
vreesde    van   daar  geene  overvicngding,  wyl  een 
voornaam   deel  van  den  aanrukkeiuieD  onderftand 
over   Nivelles  kwam*    De'  woede  van  den  aanval  i 
was  ontzettend,  doch  de  dapperheid  van  den  ie* 
gen  weer  onbez  weken:  de  viiandel^e  lanfiers  ver« 
mpgten  niets  tegen  onze  infanterie.  •  Ontwikkelde 
de  rVijand   telkens   meerdere  nagt,  gdladig  kwa* 
men  voor  de  onzen  nieuwe  troepen  aan,  die  ter* 
.   ftond.  op  de  gefchiktfte  plaats  in  werking  werden 
gebracht.    Somtijds   beproefden   de.Franfchen   de 
Relgifche  of  Hollandfche  regementen  toe  te  roe- 
pen :  „  Brave  Belgen  of  Hollanders  komt  tot  ons 
over!    Onze   ^roote   Keizer    belooft  u  roem   en 
eer!"  maar,  de  kreet  „  van   Oranje  boven!  leve 
de  Koning!*'   verdoofde   de  ftem  der  verleiding,       f 
en   kogels    dopten  den  mond  der  verraders  van 
.  hunnen  eigen  Konifig/    Om  half  vier  was  het  ge* 
vecht  algemeen,  vooral  op  den  ftraatweg  voor  de 
hoeve  Gemioncourt*    Tegen   vier  nren  kwam  de 
GeneraaUMajoor  v^i»   MerUn   met   eene   brigade 
ligte  ruirerg,  doch,  door  den  vgand ontdekt,  zag 
bi)  zich  met  zoo  veel  fchrooten  kogels  bemet, 
dat  hij  eene  veilige  (IslHng  achter  eenen  uHl^rin* 
genden  hoek  van  het  bosch   moest  zoeken.    Het 
vnur   van    den  viïand  werd  heviger    en  naderde; 
er  werd  door  de  onzeo  grond  verloren.   De  Prins 
van    Oranje   deed  nn  de  troepen  meer  naar  den* 


« 


« 


JAARfiO£K  VAN  i8i5.  ti; 

ttmtweg  naderen  th  legde  veel  voetvolk  in  bet  Roe»-   . 

bosch,  terwijl  hy  «cïf  zich  op  de  gevarelökfte  Jjchdge 
punten  bleef  verëoonen  ^  en  eenen  ieder  meer  voor  j^)^^  D,g* 
jéfn,  dan  voor  ei^eo,  leven  deed  vreezen.  Het  bO  Quacr^ 
vijfde  bataillon  fendinilitie  leed  het  meest  op  denJ^'J^ 
üraatweg  bij  de  landhoeve ;  er  was  zelfs  gevaar  .van  '^^* 
verwarring  V  doch  de  mannen  taal  van  hunnen  Chef, 
den  Luitenant- Kolonel  IFesUnber^^  en  de  tegen- 
'woordigbeid  van  den  Prins ,  die,  aelf  vooruit  (nel- 
lende,  met  den  hoed  in  de  hand  het  pad  def 
«ffre  aanwee»,  herftelde  d£  wanorde»  Het  ge- 
vecht tegen^  de  Frantche  kavallefie  was  nu  woe- 
dend ,  doch  kwjRm  wederzijds  f  ven  duur  te  (taan» 
Hec  Vijfde  bataillon  moest  daarvan  eenen  her* 
lïfttlden  aanval  verduren.. BQ  dit  gevecht  verwier^ 
ven  tevens  het  bataillon  Nederlandfche  jagers, 
mngevoerd  ;door  dtn  Lnitenant- Kolonel  Groenenm 
hiach ,  die  zelf  gewond  werd  ,  en  het  ba« 
tiHlon  van  linie  onder  •  bevél  van  den  Luitenant* 
Kolonel  y^n  der  Sandt  zeer  veel  roems.  De 
Prins  eelf  kwam  daarbg  in  geen  gering  gevaar  t 
zj^nde,  door  heldenmoed  te  ver  gedreven,  daar 
hem  het  hoog  belang  dezer  poCtie  fteeds  voor 
den  geest  was,  eenmaal  in  het  midden  der  vijan* 
den  geraakt,  waaruit  hij  zijn  behoud  |aan  de  een* 
vou drgbeid> z^ner  kleeding,  die  geene  opmerking 
trok ,  te  danken  had.  Hij  kwam  gelukkig  pp  het 
kruispunt  %tx\x%\  zijn  Adjudant  de  Graaf  fan 
Sijrum  was  door  eenen  fabel  gewond,  üt  V97 
and  drong  door,  kwam  met  onze  troepen  fcbiev 
gelijfctijdig  op  den  kruisweg,  floeg  eenen  ftouteii 
aanval  der  huzaren  van  Borecl  af,  en  brak  zoo  veif 
in,  dat  de  ftand  der  zaken  hoogst,  sqrgiyk 
werd.  De  Hertog  zelf  en  de  Prins  waren  hier 
aanwezig.  Verfcheidene  officieren  van  den  Staf  von* 
djsn  zich  reeds  in  beklemming:  do^h^de  Schotfche 
brigade,  onder  bevel  van  den  Generaal  f^icton^éit 
op  imt  ftraatweg  naar  Namen  ftond»  befliste  doo^ 
den  tijdigften  en  dapperften  aanval  eene  gelukkige 
uitkomst,  waarvan  de  dood  of  gevangenis  van 
alle  de  vijanden,  die  op  den  kruisweg  waren  ge- 
komen ,  het  gevolg  was»  Het  kruispant  zelf  werd 


•    JAARBOEK  VAN'  iSi5. 

RoeflK     nu   met'  gérchüc  bezet  en  bleef  verder  onunrgè* 

m^]m«  ^^*^'    ^^  divifiën  van  de  Generaals  Alten ,  C^oke 

rtfke  iiag  en  bet  kórp»  Vaf)  den  Hertog  y«fi  Bmnrwiftt  vva* 

i>9  Qtn-    ren  pmtrent  dien  tijd  bi$  het  léger  gekomen ,  ea 

oTde"    hadden  zeer  veel  toegcbragt  tot  het  befaoiii  en  de* 

xódcB  Ja«  verzekering  van  dit  boog  gewigtig  punt.    De  Eii^i 

nS»  gelfche    garde,    het  twee  en  veertigfte   regenene 

dér  divMie  van  den  Generaal  Alttn^  het  baijaillon 

der  jonge  Hanoveranen   en  de   Biunswijkfche  ka* 

vallerié  verwierven  een  ouderlijken  roem« 

Hoe  vele  dapperen  er  bi)  de  En^jjeHchen  en  de 
onzem  ook-  fi^etrveldeti  in  dïten  heétén'-firijd»  dt 
opperhoofden  waaien  geiukklg  behouden ;  alleen 
de  Brunswijker6  badden  bunrieh  Veldheer  den 
regerenden  }Atno^'Hin  Briifuéjk-Odt ^ itxï  onver* 
xoenlQkett  vijand  van  BuonnptwUi  aaa  wi^U'h^ 
den  dood  van  zgnen  vader  en  ^e  vernieling  van 
2ljn  huis  h^d  te  wijten ,  en  tegen  wien  bti  in  i9o9 
na  den  flag  van  Wagramzich  had  onderfcbeidëta; 
wanneer  hij  alleen  met  eene  haikivoT  belden  Duffneh^ 
land'  doortrok ,  atla  vervolging  van  zQneii  doodvij^ 
kfid* verijdelende,  verlbren.  H§  was  een  der  eer|[e 
Fevélhebbers,'  die' in  den 'namiddag  uit  Bruëfetó^ 
bet  TIagveld  aankwam  ,  zich  terftond  aan  4iet 
bbofd  z^er  kolom  in  het  gevecht  ftelde,  doehv 
jDaanwelgks'  dón  fabel  opgeheven  en  eene  char' 
ge  bevolefc '' hebbende  ,  door*  eenen  :  musluetko^ 
gel  werd  -  getroffen ,  dat  hij  van  tijn  paard  (lorte*i 
de  én  tien  minuten  daarna  den  gee$t  gaf.  De 
kogel  had  hem  de  hatvl,  de  bnik  en  den  levet 
doorboord  Ct).  Zijn  lijk  werd  dien  zelfden  avond 
nog  *  waar  Genappe  gevoerd  en  er  In  het  hoofd>^ 
kwaV^lér  bn  kaarslicht  ten  toon  gelegd.  De  Bruns^ 
^^jkfche  offieieiren ,  verlof  gekregen  hebbende  ^  omr 
dehül^e  htitiner  fteart  te  brengen  by  het  zfgtbtar 
overfchot  van  hunn^en  dierbaren  Laftdsheer ,  aWoeren* 
op  hetzelve  met' uitgetogen  zwaitrde,  zljneo^dood! 
aan  de  Pranfchen  te  wreken-^  en  deden ,  t>^'  da-> 
gen  later  reeds, bun  woord  volkomen  gefland(a).' 

l^fi)  ScAtUtma,    bh    iia,  b])  ;wieo  belangrijk  is  dat 


JAARBOEK  TAN  tSti.  t¥^ 

*  Dc' Mwfdnlfc*  iV«7. ,  duuld^k  inziende,    éttRcvfni- 
bet  tem.  met  xijoc  ten  ftrgd  jgevBOcrde  magt  ^^-^^^^^liL. 
jQOgel^  .ge.S¥ordea  was  het  belatigt^k  kraispiint  rifke  üag* 
te  i^ermeesteren  ^  gaf  èevel  tot  het  taanrukken  zy-bff  Qua- 
scr  :ieferve  ,  iioch  rVerDam    dat    NapQlcon   over  Jj^*^^* 
tear.'  had   beitfaikc   tot    oaderfland  vaa  den  Hn*  i^dcn  ju« 
Jcer  vleugel  «Ijjia.iegers  ia  hec  dotp  4t.  Amand^  n^. 
sonder  dat. liein  .biervan  de ^oodige 'keni^is  wal, 
gegeven*    «»  De  Ênart , "  fchreef  ^«y  naderhand  ' 
aan  .den  Hertog  van  Ofrant^  XF^cAé)  ^  ^j  a^ 
door  ^ae  t^ding  aaogebiagt ,  i^  -  onl>efchfijfl$k;  • 
}1l  badiiiu.n^  sBcer..dan:^/Y0,  in  plaata'Van  wik 
di«ifiën  ,  ter  beCchikkoig,    Ik  moest  mij  'de  ovtffik 
winuing  iaten  ontfnappen:^  en^^bcteetd^^^vdütr^ 
^celdeloose  dapperheid  »yiner  tr(iet)en  ^onv  niljlfl 
de  pvfidên.  te  handhaven  toe  het-^inde^van  •den 
dagi    Tegen  negen  uren  zond  ml^  de  Keiaer  dee^ 
Iföèpen  terug,   waarvan' ook-  hif  geenen   dienst 
had;;  en  alaoa  waren  v|jf  en  cwin%  duiaend  maft 
al»'  verlamd  'geworden  ,  liebbtadl^güdorende  dé 
gebeele  bajtaille  nu^rdgtls  dan  tipkslallgs^bet  flag^ 
veld  gemarcheeid,' zonder  ééii  fch^site  doen/'H 
Hel  gevechtwas  dan  ook  den  geheeim  avond  «iet ^is^ 
fieiende  kana,  doch  mindec  geweld,  fliechts  iange>^ 
houden.    Be|Mroefde  de' v^nd  eenigen  aanval,  die 
werd  afgeilagen  ;  behaaldan  de  oszen  eenig  voo0 
deel  ,  hecxcive  werd   niet   veriiiiolgd ,.  omdat  de 
Hertog  van  Jf^eUington  z$ne  magt  ^flöteii  wild^ 
houdeó;  docfh  len  laatfte  "verzamelde -^Try^,   door 
ëoberigten  dén  ivoor deelen  van  A^^/^m  b^Lign^ 
wiarrebijhl^k  aaugarpoofd' ,    zijne  krachten  nog* 
siaals  tot  eencu  >akgbineenen  aaniral ; '  die  '  teven^ 
dpcfr  al  zyn  gefcbut  werd'ondelrfteand*    De  acht^ 
flemen  elfde  regémenten  zlner  burasfievs  'vielen  oi^ 
de.voor(le  bataillona  van^d&'onzeÉ"  aan  ^  maaif 
ontmoeteden  zulk  eeoan  ^helti|fèfi^.  tc^nftand ,  erf 
leden  'ZOO  veeli^n  onze- kogels.  Mi 'fthroot ,  'dat    -  -  - 
zij ,  nftt  knnniende  voortrmlen.  en  van  aefatéreB  . 

tanwHiing  der  vervaffchiogen^  welke  zich 'eèheteèrgfeVige 
ptrüjciighdd  veroQiluofcy  zelft  in  opeobaar  bekende  go» 
t)epfi«pi^Ceq.  ... 


.  1 


ftM  JAARBOEK  VAN  i8i5« 

Roen* .   door  eigen  volk  opgedrongen ,  eeoen  balven  keer 

™*^^\^^    oioesten  maken  en  in   wanorde   weken  ^    Utende 

rs'ke  iiag'  het  veld  met  dooden  en  gewonden  bedekt.    De 

bb'Quacre£ngeirchen  en  Schotten  renden  ben,  onder   e» 

lojima.   ^öfidend  AurraA  ^  zchttt  na,  vielen  de  volgende 

.    *   korpfen  op  het  Igf ,  en  wierpen  ook  dezen  In  bu»* 

ne  vouge  fieUingen   terug.     Nu  was  de  verwar* 

ring  b$  den  vijand  algemeen ;  de  fchrik  veripreid« 

*  de  zich  overal ;  de  ganfcbe  legertros  nam  de  vlugt 

dwars  over  *de  velden  en  wegen  tot  aan  Gosu* 

lies,  roepende:  Je  vijand  kómtl  dé  vijand konul 

i)e..fchfjk  bad  evenwel  aan  hunne  z||de  allea  ver- 

N    gfoot  «  want  de  divifie  kurasfiera  van  den  Gene« 

raal  Rfiusfd  rende  tegen  de  Engelfcben  in»  «n 

bragt  weder  allea  tot  fiaan  «  zoodat  de  vgaadeli)» 

ke  infanterie  in  geflotene  gelederen  kon  terug  trek* 

ken  naar  de.  vlakten  van  Frasnes  »  waar  zy  in 

deü  morgen  gedaan  bad.    Ook  het  £nge!scb*^Ne« 

derlandsch   leger  keerde  in  zyoe   voorigen    (land 

terug  9  door   afmatting  niet  min ,  dan  door  den 

vallenden  ayond  (zijnde  het  thans  negen   uren> 

en  door  de  yomzigtigbeid  van  den  veörtreffelgken 

Veldheer  IFeUington  wederhouden  van  alle  ver^ 

dei;e  beweging.     De  overwinning  was  aan  onze 

zijde  onbetwistbaar  ,  de  vijand  ^as   afgeflagen, 

i^t  veld  wps  bebouden^  en  onze. nachtvuren»  al* 

daar  ontdoken ,  fcbitterden  den  Franfcben  pgne« 

lijk  in  .de  oogen.  v 

Die  zelfde  vuren    maakten    een    uagveld    aan» 

fchouwelijk  ,  hetwelk  met  gekwetden ,   met  der» 

venden  en  dooden  wa^  overdekt  ,  .terwijl  de  veld* 

bpspitalen  te  Genappe  eene  vervoering  vorderden » 

waartoe    banden    ie  kort   fcboten  ;  by  de  vlugt 

der  landbewoners*    Met  den    volgenden    morgen 

L        was  d^  bijdand  eerst  mogelijk,  die  nu,  belaas! 

voor  velen  te  fpade  kwam, 

Rupport        »>  I^^^f  '^^  intig  ,   van  welk  groot  belang  het 

vnn'den    ,,  behoud   der  pofitie  op  de   hoogten   vèor  het 

o«'7**»»  kruispunt  der  Chausféo,  genaamd  Us  Quatre^ 

"^  ^     ,,  b^ras  ,  was  ,   had  ik   bet  geluk  deze  politie  te 

9,  behouden  tegen    eenen  vijand ,  in  alle  opzig* 

,  „  ten  en  zonder  eenig  vergelijk,  derker  jn  magt. 


JAARBOEK  VAN  1815.  aüi 

„  dfwrijl  ik  do*  de  twee  korpfen  d'armée,  g«-  R»PPort 
„  kommandeerd  door  de  Generaals  éTErlon  en  p^nf  JJ^^ 
,,  Reille  ^  aangevallco  beo  geworden;  en  hitnn  oranje. 
.,,  hebbende  kunnen  Oagen,  beeft  de  Hertog  van 
^^  IFelUngton  t$d  genoeg  gehad «  eene  magt  by 
^^  een  te  trekken  »  om  den  vijand  in  zgne  voor* 
^,  nemens  te  verdelen.  —  Ooze  troepen  zgn  in 
,,  bivouac  op.  het  flagveld  gebleven  ,  waar  heen 
9,  ik  m^  dadel^k  ga  begeven ,  daar  het  zttt  waar? 
„  fcbijnlijk  is  »  dat  Napokon  op  nieuw  zijne 
•,,  voornemens  van  gisteren  zal  tratchten  ten  uit* 
^,  .voer  te  brengen.  De  Henog  van  fFcllington 
,,  heeft  alle  mogei^ke  troepen  op  dit  punt  doen 
9,  vereenigen.  —  Het  ftrekt  mij  tot  hef  groot  (Ie 
,,  Ijenoej^en^  Uwe  Majefteit  te  kunnen  verzekeren, 
„  dat  Hoogatdeszelfs  troepen  met  veel  dappjrr 
^9  beid  gevochten  hebben »  de  infanterie  en  artiU 
,,  lerie  inzonderheid.  '*  Aldus  luidde  bet  zedig 
rapport,  in  het  hoofdkwartier  re  Nivelles,  op  den 
I7den  Jung  ten  twee  uren  in  den  morgenftond', 
door  den  Prins  fan  Oranje  aan  zijnen  Vader  ge* 
fchreven »  en  door  eenen  koerier  9  die  des  middags 
ten  een  uur  Brusfel  verliet  »  op  den  iSden  te 
'sGravenbage  aan  den^  Koning  overgebragt  (i). 

Gebeel  Brusfel  was  den  ganfchen  löden  Junlj  otftM- 
-  in  eeoetf  ftaat  van  angstvallige  onzekerheid ,  doof  heid  te 
allerlei  geruchten  geflingerd  en  by  afwisfeling  "^^^^^ 
door  doodelpen  fchrik  vervuld,  wanneer  de  kreet 
zicii  verhief :  „  daar  zgn  de  Franfchen  { **  Htzt 
toeftand  deed  velen  ,  indien  niet  allen  ,  op  de 
vlugt  met  honne  huisgezinnen  en  goederen  be« 
dicht  zijn,  maar  nergens  eenigen  oproer  tegen 
het  Gouvernement,  of  eenig  gejuich  in  Napole^ 
ons  gewaande  zege  ontdaan,  fchoon  opzettelijke 
irouwloosheid  van  enkelden  zijner  aanhangers, en 
lnffs  bloobartigbeid  van  achterblijvers  en  vlugte* 
lingen  nit  den  ftrijd  «  daartoe  allerwegen  vonken 
•ver(ï>relidden ,  maar  die  nergens  de  brandftof  gereed 
vonden,  waarvan  Suenaparte  gedroomd  had.  In 
den  norgen  van  den  i7den  vernam  de  Baron  yan 

CO  MfenfiWé  Ntéirt  StaaiKwr.  iSij.  n^  i. 


ftaft  JAARBOEK  itaiv  itif. 

GefteM'    der  CapelUn  ^  als  Secret?irid  van  Staat  te  Brui« 

Brl»fe?.  ''^^  »  ^^^^  ^^"^"  Hoofdofficier  ^  uit  bet  flagveld 
gekofnen ,  den  waren  ftaat  der  zaken  ^  welke  heu- 
gelijke tijding  door  Zijne  Excellentie  niet  fleclirs 
aan  de  inwoners  dier  (lad  werd  medegedeeld ,  maar 
terdond  tevens  overge;!:onden  naar  Antwerpen « waar 
de  Gouverneur  van  der  Plaat  se  den  Gouverneur 
der  provincie  Braband  deed  toekomen  ;  en  wel* 
dra  7«ag  men  te  Brnsfel  wel  Franfcben  binnen 
komen,  maar  als  krijgsgevangenen  •,  «die  van  de 
mislukking  der  aanflagen  van  bunnen  meester  ge« 
tuigden. 

Evenwel  was  de  nederlaag  der  Pfuisren  bQ 
Ligny  te  Bruèfel  niet  onbekend  gebleven,  ook  had 
het  vervoeren  van  het  lijk  van  den  Hertog  V^/i  Brvns* 
'Wjk  diepen  indruk  gemaakt  op  den  geest  der  in* 
woners.  Men  zag  ook  telkens  wagens  met  ge* 
kwécften  binnen  komen »  wier  toeftand  zoo  veel 
neerflagtigheid  als  deernis  verwekte.  Gewonden, 
die  nog  in  (laat  waren  om  te  gaan  9  verfpreiddeü 
zich  door  de  (Iraten,  en  vertcKMden  dikwijls  nog 
akeliger  fchouwfpei  door  hun  bleek  gelaat  en  bei> 
bloede  kleederen  ^  dan  hun  wezeniyke  ftaat  b«» 
denkelijk  was.  ' 

Her  werd  bekend,  dat  de  Hertog  i^an  fFelUng* 
%on^  (hetgeen  Wij  zoo  sullen  berchrijven  ^).  terug 
was  getrokken  op  Waterloo,  in  den  voormiddag 
van  den  i7den,  en  hoewel  dit  gefchied  was,  om 
te  beter  vereenigiiig  te  hebben  mee  den  Maarfchalk 
Blueher ,  die  op  Waveren  was  afgedeinsd , 
kon  men  zich  te  Brusiél  niet  verbeelden,  dat  dit 
iet  anders  was  dan  eene  vlugt,  zoodat  men  elk 
oogenblik  de  Engelfchen  binnen  de  ftad  verwacht 
tede  met'  de  Franrchen  op  de  hielen  ;  of  tea 
minde  het  ganrche  leger  van  ïVelUngton  in  %U 
togt,  tot  dat  hetzelve  meer  verfterking  zou  hebf 
ben  bekomen.  ,,  Dit  was  het  oogenblik/*  zegt 
de  Engelfche  Schr^ver,  ,5  waarin  de- gevei nsé* 
beid  zelve  het  onmogelijk  zou  gevonden  hebben^ 
om  zich  langer  te  verbergen,  indien  Napoleon. im 
België  bemind  was  geweest;  maar  de  verflagen» 
beid  op  aller  gelaat ,  dé  fchrik  ,  die  ftaden .  en 


JAARBOEK  VAN  ig^j.  «aj 

dorpen  vervttlde  ,  waar  iseo  de  F'ranfchen  voor  Oeftelé» 
.  omwïnotars4iield  ,  de  verfoegingeu  en  vcrvloekin- ^^J^^^j.^ 
■^  g«n,  waarmede  hun  naam  welniet  luid  werduitge* 
kreten,  uit  vreea,  maar  waarvan  die  mompelend  bij 
bet  tticfpreken  vergezeld  werd  ,  waren  de  onmis* 
kenbaartte  blaken ,  hoe  hartelgk  de  d^ingeland^ 
van  Napoleon  in  België  gehaat  en  verfoeid  werd* 
Er  mogten  ,  vervolge  de  Sct^ryvey,  wanfchepfels 
in  allerlei  flanden  in  België,,  even  als  in  andere 
ianden,  zijn,  wien  de  boop  op  plundering  en  de 
verzoeking  der  eerzucht  elke  parti)  doen  omhel* 
sen  ,  waarbij  zi|  voldoening. wachten  t  maar  b$ 
het  groote  li^chaam  der  natie ,  van  den  hoogden 
tot  de^i  laagften  ftand,  was  het  Fransch  Gouver« 
nement  een  affchrik  en  Napoleon  zelf  eene  ver^ 
Vloeking,  kinders  zelve  uiteden  die  gevoelens  en 
befcbouwden  hem  als  een  monster,  zoo  fterk, 
zegt  bij,  dat  men  er  in  dit  land  geen  denkbeeld 
van  kan  vormen  (i)**'    £en  ofea  fiad ,  als  Brus» 

il')  The  Batfle  of  WaUrko^  p.  14.     Afln   den  voet 
dier  bladzijde  beeft   de   Scbrijver    deze    aanteekening. 
^,  Onder  de  papieren ,  na  den  flag  van  Waterloo  in  ban- 
den gekomen,  was  eene  lijn  van  tachtig  Inwoners  van 
Brosfel,  wier  perfonen  en  eigendommen  moesten  ont^        ^ 
zkn  worden  door  het  Frinfche  leger  ,  bij  deszelfs  In» 
togt  aldaar.    Onder  dezen  was  een  Vlaamsch  Edelman, 
'die  een  fchitterend  avondmaal  voor  Buonaparte  tegen 
den  I  Sden  had  bereid.    Van  de  overigen  hadden  eenigen 
zulks  gedaan  voor  zijne  voorname   officieren.     Van  dft 
gezetfchap  is  de  Edelman  ,  d\t   Buonaparté*$  gastheer 
zou  geweest  zijn  ,  gevlugt.     De  anderen    bleven  des 
Zaterdags  (den  i7den)  te  Brnsfel»  waarfchijnlijk  binten 
vrees,  alhoewel  men  weet,  dat  de  Koning  van  de  Ne- 
*derlanden  in  het  bezit  der  l^st  is.      Het  Is  almede  ze- 
ker ,  dat  eenige  proclamatiên  zijn  gevonden  onder  èe 
papieren  van  Buonaparfe^  geteekend  uit  Brusfel,  La- 
ken«  enz*  alle  gereed  gemaakt  in  vertrouwelijke  ver- 
wachting van  den  ^goeden  nitOag.van  den   i8den  ,  de 
Inneming  van  Brusfel ,  en  den  inval  In   Vlaanderen    eti 
Holkind.**    IQ  de  portefeuille  van  Buonaparte ,  'te  Char- 
leroi op  den  i8den  JnnQ  in  blinden  gekomen,   en  waar*- 
«It  eenige  ftukken,    met  vergunning  van  het  Gouveme- 
aienti  ^  to  het  licht  gegeven,  vtndeo  wO  ecnes  brief 


.1 


ta4  JAARBOEK  vak  i8l5«' 

Ge1lei4*    felj  Oechts  weiaig  mylen  gelegen  rm  bet  (1ig« 
j^^^&i     ^^'  '  ^^'^^  ^''^  oogenbiak  bloot  voor  veroniruatiDg^ 

mn  Napoleon  ttn  zijfien  Minister  van  Oorlog «  vto  4ea  , 
uden  Jao^,  vtn  dezen  inboud:  ,,^Ik  weoscb  «ene  op« 
,9  gaaf  te  hebben  van  bet  geul  Cnaphanen  voorhanden  ^ 
,«  en  van  de  plaats  waar  zit  s^n.  Zend  er  6000  van 
^y  naar  Soisfons  eer  a)^er  befcbfkking,  3000  niar  Guife 
,,  en  3000  naar  Avesnes*  Zif  behoorden  daar  fpoecllg 
I,  bezorgd  te  worden ,  om ,  indien  wQ  voordeelen  beha* 
,»  len,  de  laudtteden  van  Beigie,  Lnik,  enz^  met  ótztU 
»,  ven  te  kunnen  wapenen*  Zend  mij  de  naamlijst  der 
91  Belgiibhe  oiBciereo «  die  bter  zQo.  Zend  eenen  Bel* 
9,  gifchen  officier  van  rang  den  Majoor- Generaal  na« 
«t  .GU  weec  hoe  nuuig  die  menfcben  voor  ons  kunneg 
,,  z'yn.'*  BU  dezen  brief  lezen  wQ  de  volgende  aancee-' 
kening  van  den  Uitgever*  »«  Men  weet  niec ,  welkeü 
9,  grond  Biionapaftê  had;  om  og  den  afval  van  hec 
>«  krijgsvolk  en  op  de  hnip  der  ingezetenen  van  België 
»»  ce  rekenen.  Hij  worde  door  z^ne  befpieders  kwalijk 
„  bediend ,  als  zU  hem  wijs  maken ,  dat  hij\  niet  in  allo 
9,  de  provinciën  9  waamic  hei  koningr^tc  der  Nederlan* 
,y  den  befiaat  »  even  zeer  verfoeid  wordt.  .Ware  htt 
,,  hem  gelukt » om  tot  in  die  gewesten ,  welke  zoo  lang 
M  onder  z^n  juk  gezncnc  hebben,  door  ce*  dringen»  dan 
9,  zouden  de  Selgijcki  9  Luikfcke  en  anden  landlieden 
,9  den  Ferlo^er  met  gaffelflagen  onthaald  hebben.  De 
„  Belgifche  kr^gslieden »  door  de  mannen  van  eer ,  die 
,9  dit,  hunner  waardig,  opperhoofd  volgden  ,  tot  ees 
„  lafhartig  verraad  aangehiisc,  hebben  deze  uitnoodigin- 
^,  geft  niec  dan  op  het  flagveld  beantwoord;  zij  hebben 
9,  des  overweldigers  krljgsbendei  verdelgd.  Hij  weet 
'  9,  nu,  wat  hy  te  wachten  beefc  van  die  genen  onzer 

,,  officieren ,  die  hij ,  bU  meer  dan  é^ne  monsterlng ,  aan 
,,  z^ne  foldaten  had  durven  opnoemen  als  mannen,  van 
,9  wie  hij  zeker  was.  Zoo  lang  de  uitflag  onzeker  was  t 
99  heeft  de  Koning  der  Nederlanden  omtrent  de  getrouw* 
9,  beid 9  hetzy  van  de  burgerlijke  ambtenaren,  hetzij  van 
9,  de  militairen  9  geen  de  minste  reden  van  kwigt  of  ach- 
M  terdocht  gehad.**  Uit  hec  berlgc  der  uitgevers  van 
dezen  Brievencas  blijkt  evenwel ,  dat  z^  van  de  bewilli- 
ging ^^$  Gouvememeacs  geen  gebruik  gemaakt  hebben  1 
99  noch  om  de  adresfep  van  ambcenaren,  welke  Buona'^ 
9,  f  art  e  ^  op  z||ae  rds  vgn  Par^s  tot  stn  de  grenzen, 
99  aangeboden  ii^n^  door  den  drok  gemeen  te  maKen., 

«I  noch 


tlgèméene-  ontfteltenis  en-  verwarring.      Jn    dén  ceftcU** 
arood  van  den  i7den  bood  men  honderd  Napo-  i!!''L^f 
Jeons  voor  een  ipan  paarden  naar  Antwerpen  , 
Vcrwaarts  zich  Velen  te  voet  begaven*  Den  i8den 
beklom  dd  angst  den   hoogden   trap» .  Gedurende 
'den  flag  ^   die  Napoitoni  val   befliste^   doch  den 
gftnfchen  dag  fchier  twijfelachtig  (lond  ^  had  men    ^ 
ten:aantai  bloodaards  sien  aanko6ien,  ibet    geen 
mindere  bverqling   ylngtende  ^    dan  of  hun    de 
ovehvtnnaar  najoeg, Ja  eikanderen  Verdringende ^ 
vertredende  of    bevechtende    om    de    wegen    hèc 
'Cerst  langs  tejcomen^  door  geweldige  ftortregens 
ftshier  ondoorkoombaar  geworden  voor  inten(cben 
en  ptafden  200  wel  9  als  rijtuigen» 

Een  gelijk  tooneel  van  onrubt^  fthrlk  en  verwarring  öèftela*; 
'hadden  gani'chen  iSdente  Antwerpen  plaats,  waar  béid  iè 
die  lelfoe  ftortregens   de  nienfchen  niet  van  de^^JJ^^*^* 
.markt  konden  drijven^  welke  van  den*  morgen  tot 
den  avond  vol   volks  was^  om  naar  tifding   te 
iMacbtem     Eindelijk  xag  men  aldaar  tusfcherï  'ne« 
gen  en  tien  uren  in    den   avond  gekweifte  Engels  .. 

fche  officieren  binnen  komen,  met  de  tijding^  dat 
de  flag  verloren  en  Nafoleon  meester  van  Brusf'el 
was  9  tn  nn  was  er  geen  houden  noch  bedaren 

^,  tioch  otn  de  belagctielijke  vèrzoekfchriften  Vaü  eett 
i>  aantal  Itedeb ,  die  hem  vooruit  als  den  vero\^raar  va^ 
^,  België  befcbouwden,  té 'doen  kennen/  Doch  w^ 
teggen  met  dien  Meer  Schettema:  „  tndien  de  vei-zeke- 
rihg  van  den  Engelfchén  Schr^ver  waar  mogtzijn^  dati 
kelken  gezonde  regeerkunde  en  vaderlijke  goedheid  zich 
in  Z.  M.  den  Koning  wijzetlfk  vereenigd,  om  deze  za* 
ken  in  het  duister  ie  boqden,  ep  de  Gefcbiedfchrijvet 
inl  geenszins  het  dekkleed  ci^chten  -  op  te  iig^n ,  liec« 
veik  me^t  zoo   veel  reden  over  deze  netelige  zaken  ié 

15ewori)en/*  -  bl.  154  en  156.  —  en  voegen  er  by  da^ 
b  de_ woorden  diens  Schrijvers:  »»  van  die  gezèlfcbap  \% 
^,  de  Vlaamfche  Edelman ,  die  Buonapart^i  gastheer  zotl 
^  geweest  zijö «  g^vlugt ,  de  anderen  bleven  dés  2atur^ 
«ydags  te  Brui  fel,  waarfchijnlljk  Cof  oogfchijnlijk)  buited 
51  vrees  9  alhoewel  men  weet  erz.^  eene  duisterheitivitl 
JUjl  en, zaken  is^  die  ons  huiverig  heeft  gemaakt,  ott 
se  in  'den  tekst  over  te  nentn. 

J.  B.  van  Xffi$.  iftt  Stukf  P 


%%6  JAARBOEK  van  tSi^. 

Gefteid-    aan    de    vertwijfeling  ;     men  *  verliet  de  fttd   in 

AntVcr-    n^^n'K^^»  w"'  ^^^  ^^^^  onveilig  hield,  tot  dat, 
peo.    '   tia  eenen  ganft'chen  nacht  van  doodelijken  kommer, 
de  ichier  ongelooflijke  tijding  kwam  van  de  vaU 
flagene  overwinning  op  de  Franfchen.    Het  was 
Ladij    Fitzroj  Sotncrfe$  ^  welke  dea  morgens  ten 
acht  uren  van  den  i9dendie  tijding tn  eenen  brief, 
des  nacbtS'  te  Waterloo  gerchreven ,  het  ailereerac 
ontving  en  algemeen  verfpreidde  (t)* 
jVtf/>o/«»»      Bij    Napoleon   had    gedurende    deielfde   dagen 
fikec  de^   van    deu    i7den    en  den    i8den   geen  min  §<^e 
boop  op    boop ,  dan    een    ijdele  vreea  te  Brusrel  en  Ant* 
komeif *  »wfi''P*o »  gehperscht.    N€j  mogt  het  hoofd  hebben 
flag^nzy*  gellooten  tegen  de  ondoordringbare  borstwering 
nerondcf  der    heiden    van  Quatre-Bras,   het  fcheen  zijnen 
^^^^    meister    toch   gelukt,  de  Pruisfeii  en  de  £ngei- 
fchen  van  een  te  fcheidcüi ,  en  de  eerden  zoo  zeer 
verzwakt   te  hebben,  dat  hem  de  laatflen  alleen 
ter  bellrljding  zouden  overrchieten, 
Bewegia»      ]Qe  komst  vau  het  legerkorps  van  Bulow  bg  dat 
fruisfcfl.  ^***  Bluchtr   in  den   avond  van  den  lóden  bad 
bij/  de  Pr.uisfen  de  vrees  voor  nieuwe   aanvallen 
geheel  doen  w^ken.    Hunne  eerfte  en  tweede  leger« 
korpfen  waren  in  het  veld  gebleven  bij  het  dorp  Tilly  , 
het  derde  onder  den  Generaal  ThieUman  was  ge- 
trokken   op     Notre  Dame    nabjj  Gembloux;  het 
vierde  korps,  of  dat  van  Bulow^  had  zich  op  de 
vlakte  by  gemelde  (lad  geplaatst^    In  den  morgen 
van  den  i7den  trokken  de  eérlle  en  tweede  korp* 
'fen  achter  de  bergengte  van  Mont  Stw  Cuibert, 
en  in  den  loop   van  diea  dag  floeg  bet  ganfcbe 
leger  den  weg  in   op    Wavre*    Op  den  middag 
kwam  Prins  Èlue/ar   in    het    hoofdkwartier   aU 
daar,  bemoedigde   de  zijnen,    en    liet  het  leger 
pofitiën  nemen  'op  het  veld    van  Laufelie  ,    ten 
,    zuide    van    de    (lad.      Op    den    iSden  deed  h]} 

(O  The  BatiU  of  f^aftrUo  p.  15-18.  De  iritvoeriaB 
fchildering  van  deze  toooeelen  te  Brusf^l  en  te  Ant-i 
werpen  vooral ,  waar  zjcb  de  fchrtiver  bevond ,  h  een 
meesterftok  van  fiijl,  de  voortreflijkfte  befckrijvingea 
bij  eenen  Livius  evenarenda^ 


JAARBOEK  VAN  i8r5*  »97 

het^lve  weder  opbreken ,  om  eeoe  ^leer  ztmenge-  Ecwcgin* 
irokkea.ftelling  te  nemen ^   veor  het  eerde  korps  f^^n  der 
te  Bierge,   voor   dp  .andereu   in  of  in  de  omoic- ^*'""^^"* 
ilreken    van  de  ftad  «an  de  hoordzijdet    De  v$« 
and  fcheen  geene  toebereid  Telen  té  maken  om  het 
Pr uisfiCche  .leger  te   vervolgen.    E^ene  patrouille, 
doereden  Hertog  van   lVclling$on  in  den  vroegen 
morgen    vai]  den  i7dien   naar  Sombref  gezonden , 
lad    er  alles  in  rust  gevonden  en  de  vQandelijke 
voorloopers  (vetfafes)  vpor  ?jch  terpg  zien  trelf-  . 
ken*    Napoleon  fchijnt  zich   verbeeld  te  hebben , 
éu  Bluehet:  naar  Namen  zoti  trekken  ^  om  ^chi^r 
de  Maas  eene  ftelljng  te  gaa^  neipen.     Hij  bev^l 
.den  Mfiarrqhalk  QrouQhy  om   met  het  legexKo/p^, 
.do^r  den  Generaal  vi^/ii)^/»!;  geleid  ^  en  een  ijf"    . 
deelre  van  bet  vierde  met  eene  vrij  talrijke  ruic?« 
^ij,    Qpsrelijk    te  trekken  ♦  ten  einde  het  g^brijOc 
der  Pfüi^fifcbeinagt  gade  te  Qa^in.    , 

De    nacht    van    den  i6den  op  den  i^de^  w^s  Bentift 
J^oot  den  Hertog   yan  ff'W^ngion   te   Genfippe.,  Y?"  "'^^* 
.door.  den  .Prins   v^n  Oranje  te  Nivel^es  doorg^  o'plïcT 
bragt »    do^h  l^^erde   de^e  reeds   des ,  morgens  ce  vernemen 
vier  uren  naar  het  flagveld  van  den  i6den  ^erujj.  v*"^^^^'" 
.Het  iQ\\^wx\ Wellingtons  oogfnerk, geweest  te  zijn,y^"^7^* 
op    den    i7deo  den  vijand  aap   te  vallen  *  na  hetipA^'**     ' 
bekomen  der  aanzienelijke  verjlerking  <^er  ruicerv»  -  - 

onder  bevel  van  den  Grtaf  van  Uxbridga^  e^ 
der  verzekering»  dat,  wanner  het  tQt  eei»  tref^ 
&D  kwam,  het  tweede  korps  onder  t)/svel  van 
Xprd  Hillii  hetwelk  reeds  tot  ^nj^bien  was  g^ 
Bgderd,  of  naar  Niirelles  en  Braine  Ie  Comte  Ia 
aantogt  was,  deel  aan  den  lïag  ^ou  kunnen  ne- 
men e  docb  de  jKolpn^l  Qordon^  Aidede-Caqp 
van  den  Hertog,  bragt  des  morgens,  eenen  brief 
jvtn.  Prins  Bhchcr  terug,    met  I;)er;g('    van    het  ^ 

voorgevallene  op  den  lóden  •  zijnde  de  .  PruU* 
fifche  officier,  difi  den  yor^n  avond  met  eenen 
J>fief  van  denzelfden  inhoud  door  BlacAer  w^s  afgo» 
monden,  door  de  Franfchen  opgeligt.  De  Hertog 
nu  vernemende,  dat  de  Veldmaarfchalk  zich  ver* 
.pligt  geoordeeld  had  nuar  Wavere  te^ug  te  trek« 
ken,  vond  het  geraden»  in^geiyks  pi^t  het  vereo 

Pa 


y 


sAZ  JAARBOE tt  van  t^ii;^ 


nigd    leger    terug   te    trekken ,  ten  einde  het  tpf 
ééne  Ujn  en  in  verband  met  het2elve  te  brengen  9 
^  en  verkoos  zijne  (lellingen  op  de  hoogte  voor  hec 
bosch  van  Soigne ,  bij  bet   dorp  Mont  St.  Jean  ^ 
als    de    beste    om  Brusrel  te  dekken,  indieóf  hec 
den    vijand    mogt    gelukken    derwaarts   voort    te 
rukken.    De   aFtogt  vorderde  het   hoögfte  krljgs- 
beleid  en  werd  meesterlijk  volvoerd. 
Meester-       De  ruiterij  werd  benoorden   den   ftrasrtweg  van 
Hjkc  te-     ^ivelles    op    Namen ,   en   aan  de  regterzi|<te  va^ 
van'*/rw.  ^^^^    "^*f  Brusfel  in   vier   of  vyf  Hniën  geftcld^ 
lïngton     en  onder  deze  bedekking  ving  de  aftogt  der  troes 
E"cUcb-  P^'^    omftrecks  tieii   uren   aan.    AFles   gejchieddfe 
Nede/.^     200  geregeld,  dat  zulks   veeleer    naar  eene    ont- 
landsth     wikkeling  op  een  exercitieveld ,  dan  naar  eeti  ach^ 
leger,       terwaartfche  beweging    onder  het  oog  van  eenen 
Napoleon  geleek.   De  voorfle  Kniën  van  het  voetV 
volk  trokken  niet  af,  voor  dat  de  achterfte  reed^ 
ver  op    wég    en    de    plaatzen   van    dezen   door 
regementen    roiterij   bezet    waren.     De  Kwartiei^ 
meester -Generaal    van    het  Nederlandfehe   leger , 
de  Generaal .  Majoor  de  Confiant  Kthecquo  étdL 
hierbg  de  ijitftekendfte  dienden. 
mpt^teon      Buonaparte^    die  befloten  had,  zelfde  Enget-r 
wordt  op  fchen  aan  te  vallen ,  h^d  zich  met  hèt  aanbreketi 
verhin^^*°  van  den   I/den   op  marsch  begeven  met  de  gard« 
derd  in     en  Zijn  zesde  legerkorps  naar  Frasnes ,  alwaar  hij 
den  unvii  het    korps   van    Nej    onder   de    wapenen    vond 
SsUid.    gcï'ced  om  den  (lag  van  den   loden  te  hervatten. 
Ui)  veteeiïtgde  hetzelve  met  zijne  troepen,  en  ter* 
wrijl  hij  aldaar  wact^tede  naar  de  aankomst  van  a>, 
wat  nog  achter  gebleven  was,  floeg  hij  oplettend 
de    bewegingen    der  Engeirchen  en  Nederlatrder» 
gade,  die  hii  in  hetzelfde  veld  vond,  waar  daags 
te  vorffn  gevochten  was.    De   Engeffche  kavalle<» 
rie  (lond  toen    achter    de   Infanterie;    deze    on» 
voorzfene    verandering  van  front  deed  hem  den- 
ken,   dat    fFelHngton    den   ffag    zou    aantremen; 
maar  zijn   zesde  legerkorps  en  alle  zijne  garden, 
van  Lignj  komende,  werden  in  hunnen  togt  ver- 
traagd   door  den   ftaat    der  wegen,  die  door  de 
geweldige   ftortregens  zoo  bedorvea  waren  5  dac 


JAARBOEK  VAN   1815.  ^^9 

eT'  de  artillerie  telkens  in  weg  zonk.  Eindelijk 
lUes  hij  een  hebbende,  rukte  hij  in  linie  tegen  de 
Aoogten  aan  en  fchikte  zich,  om  den  llag  aan  te 
vangen ,' zijnde  het  nu  omllreeks  elf  uren. 

l^et  dralen  van  Napoleon  was  bij  ónze  officie- 
ren  opgemerkt^  Sommigen  meenden ,  dat  hij  zich 
zelven  gereed  maakte  tot  den  terbgtogt  naar  en 
over  de  Sambre,  omdat  hii  het  hoofd  had  geftoo« 
ten  tegen  het  Engelsch-Nederlandsch  leger,  en 
zagen  zijne  troepen,  die  zij  voor  zich  hadden ,; 
als  der  Franfchen  achterhoede  aan:  doch  weldra 
zag  men,  dat  hij  Hechts  naar  de  aankomst  zijner 
ruiterij  had  gewacht,  daar  mén  een  aanzienelijk 
kprps  langs  den  weg  van  Namen  tegen  den  Hn-' 
kervleugel  van  ons  vereentgd  leger  zag  optrekken. 

Weldra  bAnerkte    nu  Napoleon^   dat  de  bewc»'spöt  en 
gingen    van   ons    leger  geen  ander  doel  hadden ,  ^^^^.  ^"^ 
éan  om  den  aftogt'te  verbergen.  Hij  vond  op  de  enlfeFrS» 
vlakten ,  bij  den  ingang  van  het  boscb  van  Bosfu  Tchen. 
en  langs  den  weg,  flechts  ecne  fterke  achterhoede 
kavatlerie,  en  beefde  van    fpijt,    dat    de    prooi, 
die  hij  ^ich  had  voorgefleld,  aan  zijne  vervolging 
ontkwam.  Hij  nu  deed  zQne  lanfiers   en  kurasflers 
voorkomen  en  vervolgde  het  fpoor  van  tVelting* 
ton.    Het    geheele  leger  volgde  hem  en  verfnelde 
deszelfs    marsch    op    Brusfel,  brandende,   gelijk 
hij  zelf,  van  woede  en  ongeduld,  daar  het  inden 
aftogt  der  Engelfchen  niet  dan  eene  vlugt  zag,  die 
niet  zou  ophouden  vóór  hunne  infcheping.  Brusfel 
fcheen   hun  reeds  veroverd  en   geheel   Bél^Te  ge-» 
reed 9  om    hunne    zijde    te  kiezen,    zoodat    men 
zich    verwonderde    de    Belgen    nog  niet  in  me* 
nigte    te   zien    overkomen.     Het    voetvolk    rukte 
200    fnel  mogelijk  voort  op   eenen  fl|jkerigén  en 
giibberigen    grond;    de  ruiterij  volgde  bet  dwars 
door  de    koren- velden ;  voor  de  artillerie  en  den 
legertrein    was  het  volgen  moeljelijk.     Men  trok 
door  het  ihgveld  van   den  vorigcn  dag  bi?  Qua- 
tre-Bras,  hetwelk  met  lijken  en  verbrijzelde  ftuk- 
ken    van  krijgstnig    was    bedekt    en  waarop  een 
groot  aantal  Franfïchen  waren  blijven  liggen.    De 
lanfiers  en  kurasfiers  9  die  altijd  vooruit  bleven , 

P  5 


t3o  JAARBOEK  van  iBig. 

De  8c«i-    achterlAalden    eiudelijk    de  Engeircbe   ruiterii  bij 

'*^-^fïcf   ^*in^PP^»    2ujnde  aldaar   vertraagd  door  de  fmal- 
Enccisch- heid    der  brug,  welke  over  de  Dylc  ligt.    Lord 
loeder.     Uxbridgc  deed  twee   charges   met  de  ligte  ruiterij 
lê"crbtj    *^P   ^^^  oogenblik  dat   de  Franfche  kurasfiers  uit. 
Cenappe  Geiiappe  kwainea ,  en  door  dezen  t^rug  geflagen, 
•aiigcva!-  beproefde   hij    eene  derde  aan  het  hoofd  van  het 
vcrdc»°*^   ecrfte  regemeut  der  lijfwacht  v^n  den  Koning  van 
digd.        Engeland  9    die    oog    nimmer   op  het  vaste  Itnd 
hadden  gevochten, doch  wier  moed  en  fterkte  door 
de  uitmuntendheid  'hunner   paarden  onwederftaan* 
baar  was.    De  lanfiêrs  en  kurasfiers  werden  ver« 
ftrooid;  en  de  Franfchen  nu  op  hunne  beurt  bij  de 
brug  opgehouden  wordende,  vervolgde  IVcUington 
zijnen  fiiellen  aftogt  in  de  bes  te  order,  zijnen  vijand 
tevens  leidende  naar  het  terrein ,  waar  hij  wensch- 
te  9  hem  re  bedraden  en  zijne  eigen  kavallerie  in  ha* 
re   ganfche   voortreffelijkheid  te  ontwikkelen.     Hij 
bad    dien  aftogt    omdreeks   vyf  uren  in  den  na* 
middag    volbragt.     Ue    korpfen   namen ,   op  aan- 
wijzing der  kwartiermeesters -Generaal  9   ^^  voor 
ben    bellemde  plaatfen   in.     De  ruiterij  kwam  la» 
ter.    De  Hertog  nam    zijn   hoofdkwartier  te  Wa» 
terloo,  en   de  Prins   van*  Oranje  in  het  gehucht 
Ie  Chenois.  » 

Napokon   zich    de    Engelfchen    dus    hebbende 
zien  ontkomen,  gelijk  hij  waande,  noemde  dezen 
dag  eenen   dag  van  vaU'éhe   manoeuvres;  en  had 
zich  in  de  daad  te  beklagen,  dat  hij  zijnen  Maar» 
fchalk    Ncj    niets   te  verwijten  had  van  zich  in 
den   morgen  van    den    lóden    door   de   krijgslist 
van    den  Prins  van    Oranje  te  hebben  laten  mis- 
leiden ,  daar  hij  zelf  zich  nu  even  zeer  had  laten 
bedriegen  door  de  fcbranderhcid   van  den  Hertog 
van  Willington. 
iHtniun-       D^ZQ    vond  zich  meester    van    den  meest  ge- 
ïeTnS^'r  wcïwchien  grond,  met  VVatcrloo  en  het  bosch  van 
ff'fiiifig'  Soignes   in    den   rug.     Dit   bosch    van  hoog  op» 
to9  gcko-  gaand    geboomte  ,   waardoor  de  groote  weg  naar 
**"•         Brusfel  loopt ,  terwijl  hetzelve  voorts  van  beken  en 
en  poelen  doorfneden   is,   bedekt  Briisfel  naar  de 
^ijde  van  Frankrijk  met  eené  diepte  van  vier  uren 


JAARBOEK  VAN  1815.  031 

igsans.  Hetzelve  leende  aan  het  Engelsch-Nei^ 
deriandsch  leger  zulk  een  rugrcherm,  dat  Napo^ 
kon  hetzelve  niet  kón  overvleugelen  5  en  aUoo 
eeoe  zijner  geineenzaamfle. kunstgrepen  mi$te.  Het 
dorp  Waterloo»  aan  den  uitgang  van  het  bo$cb, 
vereenigt  zich  roet  dat  van  Mont  St»  Jean ,  waar 
de  wegen  van  Charleroi  en  Nivelletj  zich  krui- 
fen.  Aldaar  vertoont  zich  de  grond  als  éene  uit- 
geftrekte  vlakte,  roet  heuveltjes  bezaaid.  Het 
was  deze  grond,  dien  de  Hertog  van  IVclUngton 
had  uitgekozen  tot  een  flagyeld,  na  dien  be\ro« 
ren^  wel  te  hebben  nagegaan.  Men  verzekert, 
dat  hl),  in  den  zomer  van  1814  van  Parijs  naar 
l^rustel  koroende,  bij  het  opmerken  dezer  gele* 
genhetd  met  een  krijgskundig  oog,  gezegd  had, 
dat  hij  zich  niet  zou  bedenken  ,  om  zich  daarvan 
te  bedienen,  indien  hij  eenmaal  Brusfel  moest 
verdedigen.  Hij  formeerde  zijne  linie  op  den  Lmfe  vtg 
rug  van  eenen  ^ooiytndLtn  heuvel  ,  die  Mont  WeiUng^. 
St.  Jean  dekte.  Zi|n  regtervleugel  leunde  aan  '*^** 
eenen  hollen  weg  bij  Merbe-Braine,  de  linker 
werd  gedekt  door  eenen  hollen  weg  bij  de  land» 
hoeve  van  Ter-!a-Haye.  Deze  linie  had  geen  an- 
deren (leun  dan  twee  '  oF  drie  groote  landhoeven 
en  ter  wederszijde  bosch ,  maar  zij  was  gefchikt 
Vv^or  de  ontwikkeling  der  ruiterij  en  het  fpel  eener 
talriike  artillerie. 

Napoleon^  die  WclUngun  op  den  voet  was  ge*  Lfnie  vfln 
volgd,    begon  zijne    linie    te  formeren  op  eenen  ^'^'•*' 
tegenover    gelegen    heuvelrug.      Hij    bragt    zijn 
hoofdkwartier   op  de  landhoeve  van    Caillou   na< 
bil  PlancheiTois  en  deed  in  den  omtrek  zijne  voor- 
naamfte  korpfen  kamperen. 

Alzoo  bereidde  men  zich  wederzijds  tot  eenen  ge-  scbutgc- 
dnchten  flag,  maar  een  fchjikliik  onweder  met  aan-  ^«^"^  ^p 
lioudende  plas^egens  belettede  den  aanval  der  Frau- j^^y ^iJ. 
fchen .  als  had  de  Voorzienigheid ,  zoo  zegt  de  Fran-  iiouden. 
fche  Schrijver  Beauchamp  ^  de  beflisfing  van  dien 
grooten  ttrijd  uitgefteld  willen  hebben  tot  den  volgen- 
den dag-  De  lucht  werd  eerst  tegen  den  avond  hel- 
der.   Het  Franfche  leger  vertoonde  zich  in  dagorde 
en  bezettede  de  ganfche  (letting  van  Plancbinois. 

.    P4 


\ 


I 


A3»  JAARBOEK   van  i8i5* 

liet  kanon  begon  wederzijds  te  werken»  maar,  het 
vallen    van  den  nacht  geen  algemeen  gevecht  ge- 
doogende^    hield    bet  vuur  van  weerskanten  op. 
]De    beide    legers    bleven  den  nacht  in  l^et  open 
veld    midden  in  het  vertrapte  koren  op  den  nat- 
ten   grond    en    blootgedeld    aan    bet   onftuimige 
weder»  hetwelk  den  ganfchen  nacht  aanhield. 
ISeiPsbe«        Het  aanhouden    der  geweldige   ftortregens  deed 
drog  van   Buonaparu  en  zijne  benden  vreezen ,  dat  de   En- 
^^2e       gelfchen,    onder    begunlliging    van  de   duisternis 
Frnn*'       en    den    ftorai»   zouden   afgetrokken    zijn.     Met 
ftb«?a.       het  aanbreken  van  den  dag  werd  tevens  de  lucht 
helder,  en  verwonderden  zich  de  Franfchen,  dat 
zij    de    Kngelfchen    in  dezelfde  ftelling  van  giste- 
ren zagen.    Napoleon^  dit  vernemende,  kon  zijne 
blijdfchap  niet  bedwingen,  en, zelf  op  verkenning 
uitryJende,  zcide   hij  tot  den    Staf  die  hem  om* 
Ting«ie;  ,,  eindelijk  heb  ik  ze,  die  Engelfchen!" 
Hij  dreef  met  ongeduld  alle  voorbereiding  tot  dea 
flag,  zonder    te  zorgen    om   kondfchap,   of  hec 
Prui$rifche    leger    wezenlijk    in  bedwang  gehou-' 
den    werd    door    dat    van    Grouchj.     Evenwel 
liep  er   een    gerucht   bij  het  zijne,  dat   Grouchj 
te  Namen  zou  vernacht  hebben  en  Luik  ten  zelf- 
den tijde,  als  NapoleonVirn%[c\jZovL  inrukken,  als* 
mede  dat  het  Nederlandsch  leger  op  de  eerde  ge* 
legenheid  wachtte,  om  over  te  loopen,  ja  dat  mem 
bet  zelfs  zou  zien  aanvallen  op  de  Pruisfen. 
^Mit  vftn     Zoo    bedroog  men   zich    hij  den  vijand,  wiea 
om  loger,  welven    een    geheel    ander    lot    wachtede.     Onze 
krijgslieden    hadden     veel    geleden ,    zijnde    niet 
ilechts  aan  nlle    (^   onaangenaamheden    van    liet 
buijachtige  weder  en    de  herhaalde  piasregens  van 
den   I7d'en  den   ganfchen   dag    bloot  gelleld    ge- 
weest ,   maar    hebbende    tevens    weinig    befcbut- 
ting    gevonden    tegen   de   onnangenaamheden   van 
den  ftormi;;en  nacht.     Door  den  verhaasten  heen* 
en    wedermarsch   waren  zelfs  de  Commisfarisfen 
'  tot  den  leeftogt  niet  tijdig  genoeg  met  den  voor- 
raad  bij  de    hand    geweest,    om  terdond   in   de 
voeding  en    verwarming   van  den  krijgsman  en  in 

de  behoeften  dqr  paarden  te  vQQrzien;*docb  bier- 


JAARBOEK  VAW.  1815. 


»33 


door  was  wrevel  noch  mi9noegen  ontdaan*     Had 
D):-/!   ook   al   eénigen   voorraad  van  hout  kunnea 
hikken  of  aanvoeren,  Ojien^was  zelfs  niet  in  (laat  ge* 
weest  wachtvuren  op  den  doorweekten  grond  aan 
te    houden,    b^aar  alzop   had  ook    niemand  zijne 
kleederen  kunnen  droogen,   en  had  de  nachtrust, 
yoor   zoo  ver    men   ze  kon  genieten  in  het  natte 
graan ,  meer  verdijving   en  verkleuming  dsn  ver* 
kwikking    aangebragt :   doch   met  bet  opgaan  der 
zon  verrees  de  moed,   die   in  het  vertrouwen  op 
de  bekwaamheid  en   heldbaftigbeid  der  Bevelheb- 
bers en  in  den  ve'reerenden   uitflag   vah  den  llrijd 
op    den    i6den   eenen   onwrikbaren   (leun   vond ,     . 
zoodat    men   den  bcflisfenden  dag  blij  begroeiede 
en  zich  alzins  toebereidde,  om   het  bevel  tot  den 
aanval  vaardig   te  gehoorzamen.    De  Hertog  had 
van  zijne  pofiriën   op  den  vorigen  avond  aan  deq 
Prins  Blucher  kennis  gegeven  en  denzelven  door 
den  Generaal   jircyne   doen   weten,  dat  hij  voor- 
nemens   was,    flag    te   leveren,    indien    dezelve 
hem  bon  bijftaan  met  twee  van  zijne  legerkorp» 
fen.     Bluche^Xi^di  hem  beloofd',    dit  met  zijn  ge- 
Jieele  leger  te  doen,  en  hem  zelfs  voorgefteid,  om, 
indien  Napoleon  op  den  iSdén  niet*mogt  aanvaU 
len«  denzelven  op  den  ipden  aan  te  tasten. 
.    Napoleon^    wiens   ervarende   officieren    hem   te  Napoteom 
vergeefs  zouden  afgeraden  hebben,   met  het  afge- Schaart 
matte    leger  flag.    te  leveren,    formeerde   in   denJJ^^^p^' 
vroegen  morgen  zyne  linie  in  dier  voege,  dat  de  d^n  iSdea 
^telve  .  evenwijdig   front  bood   aan  de  ftelling  der  J^'^ö» 
^ngelsch-Nederlandfche*    Hij  had  eene  magt  bü* 
een  van  omtrent  78,000  man,  waaronder  15,000 
ruiters.     Zijn    eerde    korps  van   Er  Ion  ^  met  een 
gedeelte   van  het    vierde   van   Gcrard^  bezettede 
£et   midden    op  den  rijzenden   grond  bij  Planchi* 
2}ois,daande  met  den  linkervleugel  aan  den  Brus» 
felfchen    draatweg,    met   den    regter  tegen  over 
Ter-la-Haye  bij  de  pachthoeve  belle  alUance;  tot 
Jietzelve  behoordent  80  vuurmonden.    Het  tweede 
korps    van  '  Keille    dond   aan   den    linkervleugel. 
Pieftemd  o,m  tegen  onzen  regtervleugel  te  werken, 
yervulde  hetzelve  de  ganfche  ruimte  tusfchen  de       / 

P5  ^  ' 


134  JAARBOEK  van  1815. 

Uwegen  van  Rrusrel  en  Nivelics,  leunende  met 
deh  regtervleugel  tegen  het  korps  van  Erlon  bij 
La  belle  Alliance  èn  hebbende  aan  den  linker 
voor  zich  het  kasteel  van  Goumont  of  Hougou* 
mont.  Hierbij  waren  60  kanonnen.  Over  dezen 
vleugel  voerde  Jeromt  Buonaparu  het  bevel. 
Het  6de  korps  van  Lohau  met  30  vuurmondea 
maakte  den  regtervleugel  uit ,  waarvan  een  ge- 
deelte in  de  achterhoede  bleef,  om  de  Pruisfen 
Waar  te  nemen,  indien  zij  over  St  Lambert  kwa*^ 
.  inen ;  want  uit  een  onderfchepten  brief  verwachtede 
men  bij  de  Franfchen ,  dar  Bulr»  met  15,000  man  deze 
rigting  zou  nemen.  De  kavallerie  flond  voorna* 
meliik  aan  de  beide. vleugels.  De  keizerliike  garde 
bleef  in  referve  op  de  heuvels  van  Planchinois, 
t)e  artillerie  was  lanr^s  de  geheele  linie  geplaatst; 
bet  artillerie-park  der  garde  beflond  in  40  (luk* 
ken  van  12  pond;  de  bagagie  van  het  hoofd- 
kwartier was  te  Caillou. 
l^'rt  e»  ^^  Hertog  vi»«  WtlUngton  had.  den  uden 
ftr^iing  April  zijn  geheel  leger  reeds  verdeeld  in'  twee 
>3!T  uns  grootc  korpfen  met  derzelver  artillerie^  Twee 
^^*  Enjjclfche  divificn  met  het  continaent  van  Bruns* 
Wijk  maakten  de  referve  uit.  Het  eerfte  korps 
Hond  onder  bevel  van  den  Prins  van  Oranje^  het 
tweede  onder  dat  van  Lord  HUL  —  De  geheele  ka- 
vallerie was  onder  de  bevelen  van  Lord  Uxhridgc 
onder  wien  de  Generaal  Collatrt  het  bevel  voer- 
de over  de  Nederlandfche  kavallerie  ,  waarvan  de 
Generaal  Trip  de  zware,  de  Generaals  van  Mer* 
kn  tn  Ghignj  ieder  eene  brigade  ligte  ruiterij 
aanvotrden.  De  vereenigde  korpfen ,  op  het  flag- 
veld  te  zamen ,  maakten  een  geheel  uit  van  53000 
voetknechten  ,en  13000  ruiters  ,  daaronder  het 
perfoneel  begrepen  zijnde  van  omtrent  150  vuur* 
monden*  Onder  dit  getal  van  krijgslieden  be* 
vonden  zich  13000  man  te  voet,  3000  te  paard, 
nevens  4  batterijen  van  den  Koning  der  Neder- 
landen; 6000  man  te  voet  en  te  paard  met  twee 
batterijen  van  Brunswijk,  en  3000  man  te  voet 
van  het  contingent  van  Nasfau  Ufingen.  —  De 
ftelling  dezer  korpfen  was  aldus.    In  bet  midden 


JAARBOEK  VAïf  1815.       '     935 

• 

onder  de  bevelen  van  den  Prfns  va»  Oranje  ftond  Mnjrt  en 
de  jfte  divifie    der   Engelfche  garde    onder    Loo-  ftciUng 
ie^    met  den   regtervleugel  aan   den  weg  vin  Ni*  1^^?"^^"* 
velles,  hebbende  voot  zich  het  Kasteel  van  Gou» 
mont  of   Hougoumont;   de  3de  divifle  onder  AU 
ten    floot   hier    links    aan    tot  aan  den  weg  van 
Charleroi  en  Ter  Haye  Sainte*     Tusfcben  de  bri- 
gaden van  deze  divifie  bevonden  zich  de  Nasfau* 
Ufingers.    ^  Gedeeltelijk  in   referve,  gedeeltelijk 
in  de  eerlie  linie  tüsfchen  de  ifte  divifie  der  En- 
gelfche   gnrden,    ftond    het    korps    Brunswiikers 
met    twee  batterijen  voorop  en  de  kavallerie  ter 
zijde.  —  Lord  fcï//,  die  den   regtervleugel  kom» 
m andeerde  had  zijn  tweede  legerkorps  niet  geheel 
'  bijeen ,   zijnde  een   gedeelte   in  obfervatie  op  den 
weg  van  Mons.     Dien  ten  gevolge  kwam  de  3de 
Nederlandfche  divifie  van   Chasjé  op    dien   dag, 
Djt  het   liie  korps,   onder  z^ne  bevelen  en  nam 
bezit  van   Braine-la-Leud,   de  vlakte  bezettende^ 
van  de  landhoeve  Vieux  Foriez.     Om  den  regter 
flank  van  het  centrum  té  dekken  ftond  de  tweede 
divifie    van   Clinton   met   deszelfs  artillerie  en  dé 
4de  brigade  van   de  4de  divifie  onder  CoMlle  in 
eenen  winkelhaak   achter  den  regtervleugel  op  de 
vlakte  van  eenen  fteilen  heuvel ,   gedekt   door  een 
hollen    weg,  die  naar  Merbe»Braine  liep,  waar* 
door  alle  poging  van  den  vijand   om  deti  regter* 
kant  van   het  centrum    te  overvleugelen  veriideld 
kon  worden.  — -  De  linkervleugel  (trekte  2(ich  uit 
langs  den  Weg    naar  Ohain  en    Wavre.  Dezelve 
beftond  uit  de  5de  Engelfche  divifie  van  Picton^ 
hebbende    aan    de  regterzijde  op  den  weg  naar 
Charleroi  de  lode  brieade  van  de  Ade  divifie  vaü 
Cole.   Van  de  ade  Nederlandfche  divifie  van  Per^ 
pQficher  waren  de  beide  brigades  van  een  gcfchei'- 
den  door  een   gedeelte  vaf)  de  5de  Engelfche  dl* 
vific.     De  ftde  brigade  van    den  Prins  van  Saxen 
Wcjmar^    uit   de  Naslkufche   troepen    in    onzen 
dienst  befliaande»  Was   bdast   ttet  de  verdediging 
van    het*  gehucht  Smohaln,    bij  het  kaSreel   van 
Frichermont  aan   het  uiterst   van  den  Hnkervleii- 
geU  —  De  artillerie  wiis  bij  kleine  tusfchenruim» 


s^ió  JAARBOEK  VAN  1815. 

MMt  en  ten  geplaatst  langs  den  weg,  die  met  eene  haag 
wi  olf«  ^^*  ^cz^t.  —  De  verdediging  van  la  Haye  Sain- 
legei'.  téf  den  lleiuel  van  hec  centrum,  was  toeverfrouwd 
aan  de  2de  brigade  van  Omptida,  die  de'  hoeve  en 
boomgaarden  deed  beEetten ,  door  het  2de  bataiU 
Ion  jagers  van  Baring,  Nog  meer  zorg  had  men 
gedragen  voor  het  kasteel  en  de  landhoeve  Gou- 
mont  of  Hougouraout,  bedaande  uit  een  Hee- 
ren-huis,  benevens  verfcheiden  fteenen  bouw- 
buizen  en  fchuren,  omringd  roet'  vrij  uitge* 
firekte  tuinen  en  eenen  boomgaard.  Langs  de 
buitenile  haag  om  dit  terrein ,  waar  achter  een 
zware  muur  om  den  tuin  en  boomgaard  (tond, 
was  een  greppel  opgegraven  en  tot  eene  borstwe- 
ring gemaakt.  In  den  muur  zelven  had  men  fchiet- 
gaten  geboord  en  van  achter  tegen  denzelven 
hellingen  gemaakt,  van  waar  men  over  den  muur 
kou  vuren,  litzt  plaats  mogt  de  fleutel  van 
den  regtervleugel  heeten.  Derzelver  verdediging 
was  aanbevolen  aan  de  brigade  van  Byng^^  een 
bataillon  Rrunswiikers^  twee  batgillons  Hanove- 
ranen,  eiii  een  bataillon  Nasfauers  van  Perpon* 
chcr.  -*  Geene  min  (lerke  bevelen  waren  gege- 
ven ,  dat  Braine  la  Leud  met  allë  mogelijke 
kracht  moest  wordeji  verdedigd.  —  De  artil- 
lerie was  langs  de  geheele  linie  geplaatst.  De 
groote  batterij  (lond  op  eene  hoogte  voor  het 
centrum,  terwijl  al,  wat  tot  de  referve  diende, 
zich  op  eenen  rlizenden  grond  van  het  gehucht 
van  Mont  St.  Jean  naar  Braine  la  Leud  uit- 
Ihekte. 

Het  krijgsveld,  van  het  uiterfle  der  wederzijde 
fche  vleugels  af,  bad  eene  uitgeftrektheid  van  drie 
kw^tier  gaans.  De  beide  flagorden  ftonden  te« 
gen  eikanderen  over  op  de  hoogten  en  in  de  hel- 
ling van  twee  heuvels,  een  groot  kwartier  of  200 
Rijnlandfche  roeden  van  eikanderen ,  ziende  zij 
beide  van  hunne  hoogten, als  van  de  flaauwe  hel- 
ling eener  borstwering,  af.  Tusfchen  de  beide 
flagorden  was  de  grond  golvende  van  kleine  heu* 
vels,  meestal  met  graan  bedekt. 
Tusfchen  negen  en  tien  uren ,  wanneer  de  lucht 


JAARBOJEK  VAK  liig.  tft 

trat  opklaarde  »   begaf'  NaptnUon    zich   naar    de  Stancj* 
boere  Rosfomtne  ,   ea   ftélde  zich   op  eenen  klei-  S^^!,'/Jf 
Ben  heuvel,  aan  den  Brusrelfchen  ftraatweg',  van  zciven  t6« 
ivajr  fclj  tot  <rie  uren  na  den  middag  den  flag  na  den 
tcgeldè  ,  hebbende  fteeds  bij  zich  vier  eskadrons  °»'^^* 
van  iljne  garde.  —  Niet  ver  van  daar,  ter  zHde 
van  den  ftraatweg,  ftond-  in  zeker  bosch  een  ftel- 
lagie  met  een  bak  of  ftoel  in^  den   top  ,    opgerigt 
in  1814  ten  dienste  vanNederlandfche  ingenieurs, 
betast  met   driehoeksmetingen    ter  vervaardiging 
der  nieuwe  kaart   van   de  Nederlanden.  —  Men 
heeft  zich  ten  ónregte  verbeeld,   dat  dit  een  ge- 
woon ^werktuig  van   Buonaparte  was  ,  .  om    van 
^eszelfs  hoogte  eenen    veldflag  te   overzien  ,  en 
dat  hij  zich  ook  nu  van  'hetzelve  zou  hebben  be- 
diend Cï). 

Omftreeks  fialf  twaalf  dingen  de  feherpfchuttefis  Bemtfcif- 
der  ifte  divifie  van  Jeromc  Buonapartt  den  aan- ff"^^,^ 
val  oj)  Hoügoumont  aan  ,  terwgl  de  •  voorposten  teri«o« 
aan  hét  uiterfte  vari  den  Pranfchen  linker  vleugel 
bljde  hoeve  Papelotte  te*  gelijker  tijd  den   aanval 
^"begonnen.  -Nu  gefchiedde  ook   het  eerfte  kanon- 
fchot  van  Mont  St.  Jean,  en  weldra  had  het  ka- 
nonneerefi  van  alle  kanten  plaats,  zoodat   hetzel- 
ve op^den  middag  verfchrikkelijk  donderde. 

Terwijl  twee  honderd  vuurmonden  van  ii^eer^- 
2ijde  den  dood  dreven  door  de  onbewegeUike 
drommen,  wierp  zich  de  geheele  divifie  van  Jé^ 
rome  op  Hoügoumont.  Derzelver  onverfchrok» 
ken  voltfgeurs  drongen  in  het  bosch  achter  de 
hoeve  door,  maar  vonden  er  eenen  zoo  hardnekki* 
gen  Wedeirftand  ,  als  bUn  moed  vermetel  was. 
Evenwel  won  de  vijand  yeld,  en,  na  een  bloedig 
gevecht  van  twee  ureii  •  moesten  onze  voorpos- 
ten uit  het  bosch  en  net  veld  ter  zijde -wijken 
voor  de  heftigheid  .der  aanvallers  ,  gedeeltelijk 
naar  het  kasteel ,  gedeeltelijk  achter  de  hegge  van 
den  boomgaard)  en  eindelijk  in  den  hollen  weg 
langs  denzelven ;  doch  terwijl  elke  duim  gronde 
met  woede  betwist  werd,  bemerkten  de  Franfcben 

(i)  Schtltema^  U.  1424 


.  f 


ftSS  JAARBOEK  vaw   iSiy, 

Be(Ksr«ii-  te  laat  •,  4^t  het  vuur  van  achter  den  muur  him 

w«4,^*"  verliet  veidubbêlde.     Nu  verdubbchlen    ook    zg 

^ó.^*     wel  hunne  krachten,  om  \ï^  kanteel  tloroaender- 

band    ie   bemagtigen  ,   maar  te  %crgeefs  }    voor 

eenen  oogenblik  meester,  gewordeu  van  eeue  deur 

,  van  het  plein ,   werden  zij  met  bajonetten  terug' 

geftoote^a  en  werd  deze  belangrijke  post  den  gaiv* 

fchen  dag^  met  eenen  onwrikbaren  heldenmoed  be* 

houden  ,    alhoewel    het  kasteel  van  drie   kantep 

beftreden  en  eene  prooi  der  vlammen  werd.    Ëen 

gedeeite  der  divifiën  van  de  Generaals  Bacpelu  ep 

Foy  ^    de  eene  zijde  van  Jeropie  willende;  ontteir- 

Aeun^n  ,  leed  eene   rchriklijke  flagMng».  daar  h^^c 

fchroot  uit  de  voortgerukte  batterijen  van  ops  cenr 

trum.  hetzelve  als  een  vuurregen  overdroomde  (.i^ 

Napoleon    zijne   pogingen    tegen    Hougoumoaf 

vruchteloos  ziende,  terwijl  zijn  regter  vleugel. ge- 

'  teisterd  werd  door  de  tegenoverftaande  bar^erii^n^ 

beval  een^n  geweldigen  aanval  tegen  pn^ei)  jinkèr 

vleugel,  ongetwijfeld  met  het  dubbeld  oogmerk, 

om  denzelven  naar  her  centrum  terug  te  werpen, 

en  tevens  van  de  gemeenfchap  met  de  verwacht  wojr- 

.dende  Pruisren  af  te  fnijden.^-Maar  ook  deize  as^ 

val  mislukte*  Oe  Nasfaufche  troepen,   fchpon  bïj 

herhaling  woedend  aangetast,  behielden  hun  puqc 

van  vereeniging  door  TricheQM)nt  en  Smohain. 

Nu  kwam  de  Franfche  Generaal    Erlo^i    ?^lf 
jnet  eene  (lerke  kolom  ,  gedekt  door  80  (lukk^p 

Sefchut,  tegen  ons  centri^m  aan,  en  deed.de  eer- 
ie  brigade  onzer  tweede  divifie  met  verlies  wij'- 

fi)  f» Wij  hebben,  zegt  de  Mtfit  Schltenui ^  de  mnren 
van  deze  gebonwep  en  de  hoven  zelve  jn  ooffepfchauw 
genomen 9  en  mag  men  uit  het  héfchadigen  van  muren 
en  boomen  door  de  korrels  toe  bec  (heuvelen  van  men- 
fchen  i  die  gedadig  fn  digte  drommen  v^n  verfchfllcncfe 
kanten  aanrukten,  befluicen,  dan  Ictn  men  ligtelijk  na- 
gaan, dat  ds  berigten  omtrent  de  menigte  van  Jijken, 
welke  na  den  flag  bier  opgellapeld  waren ,  met  de  waar- 
lieid  overeenkomeD.  —  Ops  is- verzekerd,  dat  er»  ba- 
balve  de  Franfchen,  die  verbrand  zijn  in  de  fchuren, 
bij  de  drie  duizend  lijken  in  de  tuinen  en  ommellre- 
ken  gevonden  z^n.**  —  bl«  i4$« 


JAAKBOtK  VAJ9  i8iS*  ^9 

l^eii :  doch  met  bet  5de  bataillon  uit  de  rd*efve ,  UMBm' 
hetwelk  zich  roemr'^k  b^  Quaire-Üras  hid  oacltr*  ?«J^;]^" 
febeidcB ,  verilerkt ,  herltelde  zich  deze ,  e&  rukte  lo^  *  ] 
op  hare  beurt  voorvi^atrcs.  Inmiddets.  bood  de  8fte 
brigade  der  Engdfchen   eeoeD    krachtigcn  tegen» 
iland  t  terwyi  de  9de  oiet  de  bajonet  ia  de  fe^tvr  . 
-flank  dier  .kaloip  viel;;  welke  Aoute  aanval ,  <do9r 
de  Schotten  volvoerd,'  den  v^^and :verftRJoide.  'De 
Geaenal  Pécfoa ,  bij  dezen  bloedii^n'  womtelftryd  ^ 
de  zivare  kavaKerij  van  FonfêmVy^  «aarbiloQkde 
onze  staGhigtnj  was ,  kommanderehde, ('vernielde 
de  vgandelijke .  regimenten ,  die  zich  zoo  ver  bad- 
denr  gewaagd.     De  Schotfche  grijs  «a   InneskiN 
lens  ,    veroverden  twee  •  adelaars    van  het   j^e^Sét 
en  josde  regemenc ;  ook  werden  door'  ben .  ónn 
trent    twee    duizend    kr^gsgevangenen    gemaakt* 
JDe  dappere  koninidijke  dragonden  met  daee  Schot- 
ten en  Injieskjüenj  verftrooiden*  niet  tfltebcs  dop 
vijand  9     maar   wierpen    zich   met  •  eene    voor- 
Beeldelooze  ftontheid   op   de    battèr^en    van.  bet 
vijandelijke  eerfte  korps  ,  waarvan  2IJ  de  kanonh 
uiers   weglabelden  en  omtrent  dortig.  ftnkken  oo^ 
bruikbaar  maakten:  doch  de  korasliers  van  MiU 
htiud  van  den  eenen  ,  en  de  lanfiers  van  Tratcrt 
Tanr  den  anderen  kant  toefchietande  9  werden  de 
dragonders  met  aanmérkeigk  verlies  terug   gedr^ 
ven 9  en  de  dappere  Pênfamby  zelf,   na  het  ver» 
lies  van  zijn  paard,  door  de  laolkra  gedood^ 

Gedurende  dezen  ftrijd,  die  den  Franfcben  na»  « 
deelig  was,  werd  de  bevigfis  aanval  tegen  iaHaye 
Saiate  ondernomen,  in  deze,  lang  vruchtelooze 
onderneming,  werd  eene  brigade  van  de  2de  dt» 
vifie  fcfaier  geheel  vernield,  maar  ook  weder  «er» 
ftoad  verfterkt  door  de  kurasfiers  van  KdkrmUtn. 
'Aan  onze  zijde'  weerde  zich  de  brigade  van  Lord 
Somnurfêt  diapper,  om  de  zoo  belangrijke  post  bard« 
nekkig  te  verdedigen  ,  wordende'  door  de  batte* 
r^en  van  hét  centrum  en  den  linker  ^eagei  on- 
derfteund:  doch,  nadat  het  ide  bataillon  jagers 
deszelfs  kruid  had  verfcboien  en  tot^  wijhen 
verpligt  werd  ,  viel  la  Haye  Saiate  in  *svljande 
magt,  liet  welk  hem  in  ftaat  (telde  om  de  grotte 


040 


JAARBOEK  f  AU  igij. 


de  Ikg 
van  W«- 
cerloo* 


iDflsren  'a^ijner  kavallerie  te  2amen  te  vete^nigelif 
onder  de  bedekking  van  het  kanon  dtzer  land- 
hoeve.  Van  die  oogenbHk  af  vingen  zijne  dik- 
wijls, herbaalde  aanvallen  op  ons  ceniruin  aan} 
soodac  van  toen  af  een  ruitergevecht  begon ,'  het- 
welk drie  oren  duurde  ,  onder  de  fchrikliik(te 
vermenging  van  allerlei  wapenen  ^  zoo  als  de  ge- 
fcbiedenis  geen  voorbeeld  kent. 

Nitpokon  had  zijne  oude  garde  doen  aaitrok* 
ken,  en*  was  zelf  om  drie  uren  in  den  namiddag 
op  eenen, nader  bij  gelegen»  heuvel  gekomen. aan 
deo  weg  nabij  Belle 'Alliance.  --f-<^  Na  her  geleden 
verlies  aan  zljneii  regter  vleugel ,  verzamelde  hij 
zelf  ziine  verftrooide  brigaden  en  bemoedigde  ze 
door  ^i|ne  tegenwoordigheid.  Hij  bragt  de  artil» 
lerie  van  het  6de  korps  over,  om  die  van  den  regtet 
vleugel  te  herttelien.,  alwaar  men  weder  aan  den 
gang  kwam  en.  het  vuren  op  nieuw  aanving. 

In  dien  tusfcheatijd  zagen  de  Franfchen  eeni- 
ge  troepen  a;ich  ontwikkelen  uit  hetbosch  van  Pa- 
rijs achter  Frichemont,  welke  Napoleon^  op  zi)« 
aen  heuvel  bg  Belle  Alliance  terug  gekeerd,  voor 
de  voorhoede  aanzag  van  den  Maarfchalk  Grotti^ 
€hj.  Die  gerucht  verfpreidde  zich  niet.  flechta 
van  zelf  .door  de  geheele  Franfche  armoe,  maar 
werd  door  xlen  Kolonel  Labcdcytrc  overgebragt 
naar  den  linker  vleoget ,  die  zich  nog  altijd  uit^ 
puttede  tegen  den  post  van  Hou(toumont.  Maar 
Groi/^Aj  had,  met  ziine  36000  man  voetvolk  en  6000 
ruiters,  te  Wavre  te  doen  gehad  met  drie  korpfeli 
der  PruisCfche  aro^ée  onder  Thiekman.  De  aan^ 
komende  troepen  waren  twee  rêgementen  Pruisfi* 
fche  dragonders  ,  begeleidende  den  onverwonnen 
Veldmaarfchalk  Bluchcr^  die,  ongeduldig  om  lan^ 
ger  naar  zijne  korpfen,  die  op  marsch  waren  ^  te 
wachten,  met  hen  vooruit  was  gerukt,  om  .het 
terrein  te  verkennen. 

Reeds  in  den  vroegen  morgen  had  zich  de 
PruisCfche  armee  in  beweging  gefield.  De  korp*» 
fen  van  Pirch^tn  Bulow  waren  over  St.  Lambert 
opgetrokken,  ten  einde  eene  poGtie  te  nemen  ia 
het  bosch  van  Frichemont}  ^t  ?aa  ZUthcn  waa 

op 


^A  AH  BOEK  VAN  iSis*  *4f 

bp  Ohêin  getrokken  ^  TAielcman  was  achter  geU-  Af^flisiVii* 

tCD ,   om  t   naar  vereïsch.  van   oinllandighèdên  ,  ^."i^J""* 

dieast  te  doen.   De  flechtbeid  der  wegen,  waar- loo* 

.van  de  lage    onder  wzttt  itonden ,  de  höoge  ort-» 

i>ruikbaar    waren   voor    Jegerwagens   en    gefcbüc 

door  glibberigheid  en  weekheid   vaii   den   grond, 

liadden  den  togt  fchicr   onvol voerlmr  gemaakt* 

luzonderheid  had  von  Èu/ow  eené  beek,  deLasne, 

zoo.  gecwoUen  gevonden ,  dat   hij  langs  dezelve 

gekkende,    te  duidelijk  was  afgezakt ^   töt  óp  db 

boogte  van  hetjrehucbt  Maranfart,  alwaar  bij  eeneh 

ervaren  wegw*^zer    vond,    dU    hem    wat  nooger 

op  over  de  beek  hielp,  zoodac  hij,  tusfchen  vyfen 

zes  uren,  in  ftaat  was  om,  bii  Plaochinoit  met  twee 

tirigiides  en  een  korps  kavallerie  aan  te  vallen  (i)* 

.De  Majoor  ^ffayc/jf  atgezopden  door  H^clling* 

\Son^  wiens  hardnekkig  verdedigen  zijner  poJGtiêh 
den  Pruisiën  ook  uq  nog  den  tijd  gunde  ,  odi 
zich  gereed  te  maken  tot  den  vereenigden  aanval , 
ttie  de  overwinning,  moest  befli.sféa^  iprak  weldrji 
met  den  Veldmaarfchalk  Bluchtr  ,  én  pniving  db 
Verzekering,  dat  hij  «04  aanvallen  ,  zoodra  zijhe 
Tegeroenten  'zouden  geformeerd  iljn.  Üe  komsc 
der  Pruisfen- was  juist  op  eeii  tydïlip,  dat  Wd-» 
iif9g$on  bedreigd  werd  met  eenen  woedenden  aan* 
val  i  daar  Napohon  zijne  geheele  referve  in  bé* 
^^giog  bragt  om  het  centrum  van  de  bOndgè- 
sooteb  te  overweldigen* 

Terwijl  hij  zijne  bevalen  hiertoe  gaf^,    hoordd 

/bij  aan  zijnen*  rcgter  vleugel  herhaalde  iosbran** 
dingen  ^  hetwelk  verwondering  tn  verontrusting 
baardcé  Men  kwam  hem  zeggen,  dat  de  Prui^- 
Jen  tegen  den  regter  vleugel  opkwamen  ,  doch  hij 
wilde ,  dat  man  niet.  wel  bad  gezien  ,  dat  de  ge* 
gaande  Pruisfen  de  troepen  waren  vail  örouchy^ 
en  zond  gra^ftorig  verrcheiden  Aides-de-camp 
terug  9  die  béïn  van  den  fnellen  aantogt  det  Pruis-» 
fcn  kwamen  verzekeren*  .  Hi)  zelf  rigtede  evenwel 
zynen  verrekijker  naar   den  kant,  vaii  i^aaf  mén 

,het  (chieten  hoorde  ,.  en  beval  een  zijner  öfGcle- 

(ji^  ftijzonderfaeid,  ons  door  den  Heef  S^Aibima  Qt' 
degedeetd. 
.  Jvü»  van  18154  iftt  $tuk«         Q 


§41  JAARBOEK  tam  i8l^« 

Beflisfen*  ren  om  op  zijne  beurt  door  den  Itgker  te  zielig 
de  «ag  vtn  jgf^yi  hg  angstig  deszêlfs  antwoord  tfwjclncdeè 
waïcT-     tieizelve  was:   „  het  zijn  Pruisfifche  vaandels!** 
Op  dt'ze   woorden  werd  zijn  gelaat  doodsblcclr. 
Men  moest  zich  haasten  de  Ptuisfen  af  te  weren« 
Het  korps  ,van   Lobau  ,  aan   het  eind  der  linie  ^ 
had  reeds  eenen  winkelhaak  geformeerd  om  déti 
nieuwen  fchok  te  Ruiten';  doch  Napaltên  z^xïVl' 
tot  zyne  verfterking  den  Generaal  Dukesmt  tdSt 
een  geaeelte   der  jonge  garde  en  verfcneiden  ba'f* 
terijen  van.  de  reiérve  ,  hetwelk   Bulow  ëetiigzlM 
terug  dreef  en  deed  wachten,  tor  dat  de  komst  vaat 
alle  zijne  troepen   hem  toeliet  den  aanVal  te  hef-^ 
varten. 

Nu  zag  Napoleon  ^  dat  \!%  den  ganfchen  dag 
zonder  voordeel  had  verloren  ,  e»  dat  hem  geene 
andere  uitkomst  overfchóot ,  dan  het  uit^rfte  (e 
wagen,  eer  dat'zgn  regter  vleugel  door  de  Prüïa» 
fen  overvleugeld  werd*  H$  'bragt  dan ,  omllfeeM 
zeven  uren  ,  cene  groote  kolom  meestal  iiit  de 
foMaten  van  de  garde  b^een  ,  crt  gelastede  deo 
Maarfchalk  Nej  en  den  Ocneradl  Frianf\ttin  der- 
ze)  ver  hoofd,  regen  het  cehtnim  aan  te  rukken. 
Hij  zelf  naih  e.ne  houding  daarbij  aan,  die-aa» 
deren  bemoedigde.  Vooruit  rijdende ,  was  4lja 
word  :  „  illes  volge  mijl"  Hij  bleef  echter 
flcchts  een  minuut  of  tien  b?  het  fïr<nit;  w^nt 
tot  op  loo  roeden  genaderd  ziinde  van  de  caMs 
der  boirdgetiooten  tnet  derzelver  artillerie,  hield 
hij  (land  en  liet  de  kolom  zich  voorbij  trekken, 
haar  telkens  door  toefpraak  bemoedigende*  Haar 
marsch  waS  lieldhaftig  ,  doeh  haar  ftille  ero^t 
fcheen  gemengd  met  wrevel  over  het  zien  van 
Napoleon^  dien  zij  voorop  waande.  Naar  jgelang 
zij  de  hoop:te,  door  de  bondgenooten  bezet,  na* 
derde,  kwam  baar  de  dood  uit  derzelver  batte- 
rijen tégen ,  die  ganfche  boopen  uit  haar  t&idlMa 
deed  vallen.  Dit  geducht  tooneel  had  ondei*  Nê-^ 
folpons  böjE:eh  plaats.  Hij'  had  toen  zBnen  broe- 
der Jefome  en  At  GtnttM\%  Èertrana  ^-Drotitè  ^ 
Bernard  ^  Douhers  en  LoMojen  rondofti  zich^ 
waarvan  Bertrand  en  Drouct  hem  tegen  hieliklii 
bQ  de  fflinsta  beweging ,  die  hv  niAakta*^  om  ücli 


Jn  h^t  front  te  ft^iletl» ,  ^^  Acb  ^  jSire  ^ ,  w^t  wilt  eefiléfts#* 
jfg  doen!  denk ^  dai  bet  behoud  vaa  Frankrük  en  ^^^^*" 
van  de  arm.ée  gcbeel  vaa  uvr  leven  afhangt!  AUiqo^^ 
les  is  verloren^  als  u  iet  .överJLOintl^'ftQö  fprakj^ti 
ti}9  en  bun  me,e3tet .  luisterde »  met  uiterlljkon 
3veerzin  »  naar  hun^e.'  woordbn.  Ook  beeft  men 
bet  opmerkelijk  .gèvoqdQn^,.dat  hij  ^ie  belde  Gf« 
jitraals  altyd  bij  zi!cb;bield|  t^rwijji^b^  de  énilerea 
telkeos  midden  in  hi^t  yupr  zoiid  ^  .öni  ^ijne  be« 
'velen  té  brengen ^  of  h^fp  van  beri^t  te  dienen} 
en  ^  een  derzelven.  heiQ  eens  zegge^aè  ^  dat  B^tf^ 
'Jington  reegis  eea.  geruiin|^n  tijd  in/bet  front  eü 
aan  het  ^hoofd  van  een  zijner  yierkanten'.bad  gè* 
.ftaan.»*,  nam  jnen  eene  Jbórt  van  grimiach  b^  bem 
waar'f  die',  geen  .welgevallen  aan  dejse  biizondet'» 
Jieid  i^  het;  berigt  ftandnidde. .  3'^rom «  die  m^t 
!jeenen  van  z'^ns  hrotAetfi,  Afdes>de^cgmp  ter  2*ü4e 
.af  iet  gflfproken  had^'  iv^rd  dooj  b^ra.mecjr.djyi 
eens  in  het.  vuur  gesoiiden  ^  als  wilde  [Jf^afo/cofi 
sicb  van  dfzen  beoordet^laar  bntflaan  «^cj&^n^  maa 
dpid^lijk  tegen  Bcrtrand  had  hooien  .:^ggênl 
'.^^  .boe  is  net  roogelnk  dat  b^  hier  zëpeh  dood  .  * 
xkxix  zoekt  t^  nooit  i(|tf  bd  ce;n  roemrijker  einde  vin« 

denr; .  '  :  :   ' 

Thans  had  ook  bet  rchrtkkeUjkst.itevecht  vatt 
den  ganfchen  dag  plaats,;  Gebeêle  tijen  viel^a 
weg  inde  vijandeljyke  geleideren,  door  bet  fch root 
onzer  batterijen  y.  doch  ity  lyerden  rerftoqd  we* 
.der  gefloten  door  de  voprtr^flykd^  jkrijgaitéden^ 
4ie  met  voorbeeldelooze  Vastheid ,  ^Is  eene  9ameQ« 
gedrongen  .wig,  werkten  tegen  der^Wer  'beft  rijdera. 
De  Generaal  Friant  vftxA  doqr  eenen  kogel  dop* 
.deii)k  getroffen^  den  Afaar/c^alk  Nej  viel  e^n 
paard'  onder  bet  ij^ ^  \n\  vo^hi.A^xut  te  voeti 
'In  die  zelfde  worsteling  was  bet  ,  dat  omflréeks 
half  acht  uren  de  Prins  .van  Oranje  ,  gckw<;t^t 
Werd  en  b^t  Qagvetd  moqac  vérbuen. 

Z.  K.  Hoogheid  wasyop^dat  tljdflipi  van  voof 
opze  eerfle  brigade  ligt^  ruiterij «  aangevoetd  doot 
den  Generaal  Ghigni  ♦  en  vaq  voor  een  En^elscH 
bauillon  ciirré,  met  wier  opper* officieren  hi)  eenett 
OojEeublik  had  jefprokeq  ^   gejiêel  flieOL  ]sxig9,4* 

Q  i 


i44  JAARBOEK  tAlr  lUgi 

Seflisren-  heuvef^akte  weggereden  naar  eeti  bataillon  earrij 
defltgvan  jer  Nasfaufche  troepen ,  op  eehige  honderd  fch re- 
loo!^'  den  afttands  van  cene  linie  fctferpfchtetefs  vail  de 
Frant'cbe  kurasfiers;  De  K wartief meester -öeneraal 
éie  Conftant  Rebecque  den  Prins  derwaarts  zror^« 
vuldig  in  hec  oog  houdende  ^  zag  hem  en  dea:« 
2elf's  paard  tevens  door  het  Vijandlyk  loodtreffen« 
De  Prnis  ontftelde  van  hec  fchpt,  (leeg  baastfglijk 

5 f  en  kwam  wagchelende  terug ,  wordende  aange« 
Koken   dóór    eenén    officier '  van   het   rjegemenc 
van  NasfaUy  die  den  Prins,   als  hebbende  eenen 
blaauwen  mantel  om  ,   zune    huzaren   montering 
bedekkende ,  waarrchijnlijk   niet  kende  ,  'wijl  hg 
dadelijk  terug  keerde  naar  zijn  post  :   docli  een 
tweede  of&cier  icboot  toe  »  nog  éénen  oogehblik 
Toor  dat  de   Kwartiermeester-Generaal  den  Prins 
kon  bijkomen.    Z.'K.   H.  was  bleelr,  verzwakt 
Van  het  groot  verlies  van  bloed ,  en  ftond  te  leu- 
nen tegen  het  .paard  des  officieis.     De   Conflarft 
Rebecljiue ,   befpeurfende  dat  de    Franfche"  kuras- 
Uers  eene  beweging  9  niet  ver    af,  maakten   om 
:tan  te  vatlen  ,  en  bet  gevaar  van  den  Prins  te 
voet ''en  in'zulken  toeftand  bezelFende  ,*  ileeg  van 
zijn  paard  af.  en  bad  Z.  K:  H.  hetzelve,  te  gebrul* 
ken.    De  Prins  antwoordde  niets ,  maar  viel  fchier 
ilaauw  in  des  Generaals  arm  ,  met  het  hoofd  op 
deszeli's' borst  leunende.    Na   verfchei'dene  pdgin- 
l^en,  om  deii  voet  in   den  ftijgbeugel  te  zetten, 
wijl  het  paard  onrustig  werd  door  het  gebuMer 
van  bet  kason  en  bet  onophoudelijk  gefluit  der 
kogels ,  verwon  de  Prins  voor  eenen  oogenblik 
het  gevoel   z^tx  fmart ,  en  gaf  eich  op  nieuw 
moeite  om  te  paard  te  Hijgen  ,  hetwelk  dit  maat 
gelukte,  en, niettegenftaande  de  pqn  zQner  wonde, 
hem  in  Atn  linker  fchouder  toegekomen ,   wendde 
de    Prins    zXyüt  .oogen    (leeds    naar    alle    kanten 
en   hield   zich  met  den  flag  bezig,  dieri'hQ  nog 
wilde  befhiren ,  doch,  waarin  hij  werd  verhinderd 
door  de  gevolften  van  het  groot  bloedverlies.    De 
vgandelijke  ruiterij  drong  op  nienw  op  de  heuvel- 
vlakte  aan  ;  doch   deze  hare  laatfte  poging  werd 
manmoedig  afgeweerd,  terwijl  £ngelfche  en  Ne« 


.1 


JAARBOEK  TAN  1815.  MS 

éerliifdrclie  officieren  iwi  alle-  xljden  toefcboten  BeflisTeiw 
00  den  Prins  te  hclpco.    De  Aides-de-cain^  van  ^^.^*° 
2.  K.  H.  kwamen  nu  ook  terug^  van  da   uitvoe*  iqo.    * 
ring  der  bevelen  9  die  hMfl  de  Prins  had  gegevené 
Ook  de  Luitenant-Kolonel  van  Heerdt  was  afge- 
liegen   om  Z.  K-  H*  b^  te  (laan,  die  eindehik 
door  Lord  March  en  verlcheiden  andere  officieren 
baiien  het  moorddadig  vuur  werd  gebragt,  waar* 
«an  Z*   K.  jH.  nog  (leeds  was  bloot  gefteld  ge- 
weest» De  Generaal  de  Conftant  Kebecquc  den  Prins 
in  veiligheid  ziende^  keerde  naar  zijnan  post  ^erug 
en  Icon  nu  deel  nemea  in  de  vervolging^van  eenen 
overwonnen  vijand  (i)* 

Maar  het .  is  van  belang ,  het  uitvoerige  Verhaal 
va;i  den  algemeenen  flag ,  na  de  aankomst  der 
Pruisieo  op  het  flagveld,  alhier  over  te  nemen  van 
den  Heer  fF.  B*  Craan ,  die,  zelf  Ingenieur  zijnde, 
«$n  voortreflijk  plan  van  den  ganrchen  flag  van 
Waterloo  vergezeld  heeft  doen  -  gaan  van  eene  zeer 
caauwkeurige  befchrgving. 

.Het  achttiende  regement  van  linie  en  bet  qde 
Tegement  der  SUefifche  landmilitie  waren  afgezon* 
den  naar  Fricbemont ,  om  de  vereeniging  te  be* 
werken  met  den  linker  vleugel  van  Wellington.  ^ 
Be  Franfchen  keerden  eenige  batterijen  tegen  de 
Pruisfen  ,  maar  het  gevecht  had  hier  weinig  td 
.beduiden.  •»  Prins  Blucher  begreep  aanftonds,  dat 
men  op  de  achterhoede  van  den  vijand  vooral 
moest  werken:  dienvolgens  bad  zich  Btéhw  met  een 
groot  gedeelte  der  kavallerij  op  Planchenoit  gerigt. 
0*»  Kort  daarop  kwamen  Se  13de  brigade  van  den 
JLuitenant-Generaal  'van  Hackt  en  de  r4de  brigada 
van  den  Generaal^Majoor  van  Rjsfcl  bg  het  4de 
lorpa,  waartoe  zy  behoorden,  en  rukten  daarna 
terftond  voort  om  dat  dorp  aan  te  tasten,  het- 
welk de  Graaf  van  Lebau  met  bet  óde  korps  , 
door  de  jonge  garde  verfterkt ,  verdedigde  met 
eene  dapperheid,  die  te  opmerklgker  was  wegens 
de  geridge  magt  van  zgn  korps.  «->  Om  zt%  uren 

(t)  Dit  berfgt  van  cfen  Baron  J.  de  Cönflant  Reheaiue 
vlodt  men  in  de  Nederl.  StaasMur.  1817,  !"•  i8|« 

Q  3 


M  JAARBOEK' VA*   1815. 

Bcfliiren-  werd  het  gevecht  tlgcmeeii.  —  Zoodra  la  HaVe 
^«agvan  ^ainre  genumcn  was,  waren  de  zvvare  vijandelijke 
loj,  Kavallenc»  k  rasfier;i,  karabiniers,  dragonders  ed 
de  ruiterij,  van  de  garde:,  als  door  eene  eigenwillU  ' 
ge  be\4reging  atgeylogen  op  de  vlakten  van  onf 
.  centrum,  willende  zich  onderling  onderfteunen.  — 
Van  dien  tijd  af  bad  deae  onverfchrokken  ruïteru 
herbaalde  aanvallen  gedaan  óp  de  talrijke  carrés^ 
hcksigcwijze  geplaatst  in  de  achterhelJing  der  hoog- 
te. —  Alhoewel  deze  carfés  dikwijls  van  alle 
kanten  aangevallen  en  onophoudelijk  ontrust  wer*' 
den ,  bleven  zij  onbewegelijk ,  en  wisten  zij  met 
eene  heldhaftige  ftandvastigheid  den  geweldigea 
fchok  te  wedcrftaan  van  de  ondoordringbare  ku» 
fasfiers.  —  De  ruiterij  der  bondgenooten  itortede 
jevcns  pp  derzelver  verfpreidde  eskadrons  ,  en 
dreef  ze  verre  terug  :  maar  zich  fpoedig  weder 
vereenigendc ,  keerden  zij  weldra  weder  tot  den 
fanval.^  Hierdoor  was  de  toeftand  dikwijls  wan- 
hopig. —  De  kanonniers  terug  geweken  zijnde  in 
de  carréd,  ftofidcn  hnnne  Itukken  met  derzelver 
trein  hier  en  daar  ten  prooi  van  den  vijand, maat 
die  tyd  noch  middelen  had  om  ze  weg  te  voe* 
ren.  -  Somtijds  waren  hunne  eskadrons  in  de 
tusfcbenruimten  der  carnfs  verdwaald.  —  Tus» 
fchen  vyf  en  zes  uren  was  de  criüs  op  bet  hooost 
en  de  uitflag  bet  twijfelach'igftt.  —  In  deze  hag. 
Cheliifce  of»genblikken  zag  men  dikwijls  den  Her- 
tog yan  WtUington^  den  Prins  van  Oranje^  de 
Praat  van  Uxbridge^  Lord  Hili  en  auclere  dap. 
pere  opperhoofden  door  hunnen  eigen  moed  al- 
les herftellfn  ,  de  verzwakte  carrés  verfterken 
pn  zich  telkens  aan  het  hoofd  van  uitvatlen  ftcl- 
len,  die  den  hagchelijken  toeftand  bevestigden.-^ 
De  brigade  der  gardes  van  Lord  Sommcrfet  deed 
wondLten  van  dapperheid.  -  In  een  van  deze  . 
fchitterende  uitvallen  wi^rp  zli  de  knrasfiers  bo* 
ven  van  eenen  heuvel  op  den  flraatweg  nabij  eene 
sandgrafr ,  waar  zij  in  grootcn  getale  fneuvêl* 
^^°;  ^  De  bricade  karabiniers  van  onzen  Gene* 
raal  Tr%p  ftond  hun  even  dapper  en  öoeg  hen 
twee4ia«l  af.  -.  De   brigade  Jigtc  kavallerie  vaa 


JAARBOEK  TAN  i8r5«  447 

lift  wntrtm ,  te  doen  hebbende  «et  de  keurdrom-  Benuftn* 
I  meu  der  zwut  kavaUerie,  gaven  veelvuldige  proe-  ^"5^^"* 
ven  van  seldzame    onverfchrokkenheid.    — ^    De  ioo! 
dsppeve  Generaal  yan  MerJe  ,^  van  eenen  uitval 
aan  bet  hoofd  stjiier  brigade  terug  keerende ,  vond 
den  éootji.  •— -  Als  door  een  wondor  bleef  4e  held 
van  Grictanflie,  aic^d  diir  aanwezig  ^  waar    bet ' 
gevaar  neesc  dringend  was,  onkwetsbaar  te  mé* 
den  van  sijnen  ftaf ,   die  ^rootendeels  gefaeuveld 
of  gewond  was.  — -  De  carpés  der  Bngeifche  gar» 
den  9  nee  de  Generaals  Maüiand  en  Bjng  in  der* 
2elver  mtdden , vonkten  eeue  ondoordringbare  fchans 
van   bajonnetteb  ;    Aoch    hun   vernielend   gelede- 
renvttur  verwekte  fchrik  en  bragt  zelfs  verwarring 
in  de  ibboone  eskradrons  der  grenadiers  te  paard 
van   de  garde  en  de  karabiniers  ,   wier   hevigfte 
aanvallen  zij  uitftonden.     De  Generaal  Cookc ,  die 
de  divffie   kommapdeerde  »   verloor  den  ara».  — 
Op  het  voorbeeld  der  garden   wedijverden  ai  Je  de- 
troepen  van  het  centrum  in  moed  en  volharding. 
— ^  De  3de  divifie  van  den  Graaf  Alten  ^  die  me* 
de   gekwetst  werd,  te  zeer  bloot  ftaande,   had 
ontelbare  aanvallen  uit  te  (laan.      Het  carré  van 
de  3ofte  en  73(le  Engelfche  regj^menten  ,  een   (;e« 
dettte  uitmakende  van  de  brigade  van  Sir  ColUn 
Matkett^  die  hetzelve  nooit  verliet,  werd,  daar 
bet  wat  voorwaarts  (lond  ,  elf  maal,    zonJer  de 
minste  vrucht »  doK)r  de   lanfiers  der  garde  en  de 
koiraafiers  aangevallen*  «— >  Hierna  beoordeele  men 
de  woede  van  een  gevecht,  hetwelk,  na  «drie  uren 
van  voorbeeUelooze  infpanning  ^    geen  ander  ge« 
volg  had  dan  eene  fchrikkeliike  (lagting. 

Intusfcben  werd  de  aanval   op  Planchinoit  met  * 

gc^gke  hitte  vervolgd.  Het  dorp  was  tweemaal 
genomen  en  hernometi;  en  de  n»oedige  pogingen 
van  het  4de  PraisfifcKe  korps  waren  dikwijls 
vruchteloos.  —  De  Graaf  Èthn^  eene  brigade 
van  zijn  ifle  kor!>s  verzameld  hebbende  ,  onder* 
fteunde  den  linker  vleugel  van  bet  6cie  korps  en 
rukte  voorwaards,  ten  el>nde  de  vereeniging  met 
ff^cMingion  te  beletten  en  de  twee  armeen  vap  een 
te  houden.  — ^  N^ppton  had  dea  Generaal  J>um 

Q4 


t48 


JAARBOEK  vAif  1815. 


BedUfen-  hesme  reeda  gezonden  met  de  jonge  garde  naar 
èS!S^*"^^°  regter  vleugel  nran^  hci  6de  korps,  hetwelk  de 
16de  brigade  der  Pruisfen  (leeda  crachtede  om-  te 
trekken.  -^  De  jonge  garde  was  op  nieuw  in  het 
dorp  'doorgedrongen  en  had  het  kerkhof  hemag- 
tigd  9  hetwelk  hec  isde  regenene  van  Unie  en  bet 
lue  regement  Siiefifcbe  landmilitie  bezet.  had.  Er 
kwamen  nog  twee  bataillons  van  de  oude  garde 
om  de  longe  ie  onderfteunen*  — -  De,  vermaarde 
referve«baiterii  van   1%  (lukken  der  garde    rukte 
mede  aan  on  opende  zich  boven  het  dorp«  «—  Op 
dit  tyddip   behaalden  de  Franfcheo  voordeel,  z^ 
namen    voor   eenen    oogeoblik   eene    aanvallende 
houding  aan ,  en  de  onverfchrokken  Pruisfen  bad* 
den  thands  hunne  ganfcbe  geestdrift  noodig;  om 
2ich  (laande  te  houden.  —  Het  ade  en  8fte  re« 
gement  huzaren  floegen  den  aanval  dapper  af  van 
eenige  ligte  kavallerie.  van  het  ifte  en  óde  korps  ; 
-^  doch  de  aantogt  van  de  s^^  brigade,   en  vaa 
twee  bataillons  van  het   ade  korps,  gekommaa'«\ 
deerd  door  den  Luitenant-Generaal   Pirch^   her* 
ftetde  het  evenwigt  en  deed  den  aanval  bervatteir 
met  verdubbelde  kracht ,  zijnde  toen  de  ^Pf uis- 
fifche  miigt  omtrent  35,000  man» 

Alhoewel  zijne  achterhoede  dus  bedreigd  werd 
met  eene  waarfchljnlijke  nederlaag,  en  zlin  vrye 
aftogt  groot  gevaar  liep  ,  volhardde  Naptkleon 
hardnekkig  in  zlin  ftout  ontwerp,  om  fteeds  voor« 
waarts  te  dringen.  Maar  de  Maarfchalk  Grouchf 
kwam  niet  opdagen;  en  zoo  vele  vruchteiooze 
pogingen  deden  geenen  gunstigen  afloop  voor^ 
zien :  doch  ,  terw^l  ziine  bekwaamde  Behelhebn 
bers  en  de  Maarfchalk  Nej  den  v^ldOag  hoogst 
bedenkelijk  oordeelden,  kende  Napolcan  nog  voN 
ftrekt  geene  vertwijfeling,  zelfs  niet  aan  de  ovèr« 
winning.  -^  Hii  rukte  om  zeven  uren  met  4  re- 
gementen  van  zijne  garde  naar  Mont  Sr.  Jean, 
en  ftelde  zich  ter  plaatfe  waar  de  ftraatweg  in  de 
helling  der  hoogte  voor  Ia  Haye  Sainte  afdaalt , 
hebbende  aan  zijne  regter  en  aan  zijne  linker  hand 
twee  batterijen  van  eijne  gardï,  waarvan  bli  «zelf 
f erfchclilea  ftukkeu  ftelde.  -^  £eue  batterii  was 


JAARBOEK  VAN   1815.  M9 

reeds  vooroit  gebragt  ter  zijde  van  den  tuin  de*»  ^^^ 
ter  hoeve,  en  maakte  het  oioorddadigst  vuur,  — -  De  Wata-^ 
ieur  zijner  ruitery  in  beilloozen  ftrtjd  ziende  op  den  ioo«    ^ 
faeuvelviakte ,  'beval   hg  eenen  vierden  aanval  op 
het  eeutrum,  welken  hij  den  Maarfcbalk  Ncy  op» 
droeg    aan   bet   hoofd  van'  bec  sde  en  4de  rege* 
ment  jagers  en  het  3de  en  4de  van  de  grenadiers 
sijner  oude  garde  *  de   Mqjcnne  garde^  genoemd» 
Htzt  kolom   krijgslieden,  wier  nerkte  derzelver 
aantal  wel   verdriedubbelde,   moest  de  kurasfiers 
4iekken,    wier  overfchot    al  telkens  In  de  laagte 
terug  deinsde*  ' 

De  Hertog  van  Wellington^  van  zijnen  kant, 
^nderrigt  van  de  vorderingen  van  den  Graaf  van 
Sulow  en  van  bet  naderen  van  den  Luitenant* 
Generaal  von  Ziêiheny  nam  zijne  maatregelen, 
om  dezen  aanval  af  te  flaan  en  vervolgens  zelf 
op  de  geheele  linie  Mn  te  vallen.  Hiertoe  werd 
alles  befchikt ,  om  op  bet.  eerfte  veldteeken  werk- 
zaam te  zijn.  -— -  Alle  de  .brigades  behielden  de« 
zelfde  fielling,  maar  eenige  Brunswijkfche  batatl« 
lons^  trokken  naar  den  kant  van  la  Haye-Sainte. 
Den  ganfchen  dag  badden  deze  dappere  troepen  het 
fmartel^k  verlies  van  hunnen  Hertog  ijewrpken*  -* 
Het  was  half  acht,  wanneer*de  Moyenne  garde  van 
den  vijand  aanrukte  met  eene  ontzettende  be* 
daardlieid ,  bet  geweer  in  den  airm ,  zich  ontwik^ 
kelende  naar  gelang  zij  naderde,  hebbende  twee 
ftukken  met  fchroot  in  elke  tusfciienruimte.  -^ 
De  troepen  der  Bondgenooten  bleven  volmaakt 
bedaard  om  ze  te  ontvangen  voor  de  tromp 
van  bet  geweer;  het  vuur  ving  aaa  over  de  ge- 
beele  linie,  en  het  fchroot  joeg  van  weersz^e 
de  vernieling  in  de  gelederen*  —  De  Prins  van 
Oranje^    werd  nu  gekwetst*   ---^  D^  Lnirensnt*  , 

Oeneraal  Citfj/^,  die',  van  Braine  la-Leud  gekomen 
in  de  achterhoede  (lond,  doch  Tukte  wel  te  pas 
met  zes  bataillons  van  de  brigade  van  den  Kolo- 
nel  Detmers  en  de  ligte  batterij  van  van  der 
Smis  f  en  regts  af  voort,  om  zictl  tegen  den  hefti- 
.gen  aanval  der  oude  krijgers  te  verzetten^  die  aan 
dien  .  kant    trachtten    door   te  dringen.   «->  Deze. 

Q5 


$S9  JAARBOEK  tan  i8i5. 

isfm-  dtppere'  bauilions   tasteden  hen  terftond  aan  en 
^||||^**ftuitedeQ.beo  nadrakkeiyk  op  dit  punt,  even  als 
loo^         zif  door  de'ganCche  linte  werden  terug  geftooten. 
Ik    gemelde  batterij  en  die  van  Kapitein  Nitper' 
naakiea   ceoe  £chrikli|ke  llachfing  onder  den  vij- 
and* -«•  De  Maarfchalk  Ncj  verloor  zijn  paard» 
de  Generaal  Friant  werd  gekwetst,   de  Generaal 
Miehei  fneuvelde.  —   Verbaasd  over  auik  eenen 
cegenfiasd,  en  de  gelederen  ziende  dunnen*  hield 
de  garde  Hand,  maar  week  niet,  —  £r  heeft  eene 
«arleiii^g  plaatfi*   *-    Van    dit  oogenblik    bedient 
zich  de  onverfchrokken  IFeilington^  om  op  zijne 
beort  aan  te  vallen.    Hi)  g^eft  bevel  .tot  de  alge* 
■leene  beweging,  en  rukt  met  de  Engelfche  gar* 
de»  fa  de  geheele  linie  tevens  in  den  ftormmarsch 
net  gevelde  bajonetten  voort.  —  De  brigades  ka* 
vaMerie  van  de  Generaals  van  de  Leur  en  Vivian^ 
vaii  den  linkervleugel  aan  den  regrer  gekomen» 
▼allen  den  vijand  in  de  flank ,  de  andere  brigaden 
der    ruiterij   rakken  in  front  vo<>rwaarts    op  on* 
derfcheideae   plaatfen.  — i  De  teruggedreven  gar* 
de  wgkt  eerst  in  goede  orde,  maar  weldra  brengt 
de    kavalkrie  verwarring    in    hare   overvleugelde 
geledere».  —  De  boomgaarden   van  Hougounont 
worden  hernomen   en  het    kasteel  ontzet.  -^  La 
Haye^Sainte  wordt  herwonnen»    -^  Het  ifte  korps 
Praisfen  van  den  Luitenant-Generaal  vonZieihtn^ 
over   Ohain  aangerukt,   voegt  zich   te  acht  uren 
b^  den  linkervleugel»  en  verdrijft ,•  met  de  Nas* 
faners  vereenigd»  den  v^and  uit  Smohain  en  f^pe» 
lette.    De  Prulsfifche  ruiterij  van   den    Generaal 
Küedtr  overvleugelc    des   vijands  regter  flank  en 
vervx>lgt  ben  In  zlinen   aftogt«    Alles  rukt  voor* 
waarrs  naar  la  Belle  Alliance  oiet  de  fneiheid  des 
<Hiweders.   — >    Het    kanon»    op    de   achterhoede 
brullende»   —   de  ruiterij  buiten  ftaat  gefteld  of 
^  vernield  •*'  de  Moyenne  garde  verflagen  en  haar 
overfchot   in  wanorde  wiikeode»  —   alles    werkt 
eindelijk  zamen»    om  fchrik  te   verrpreiden    over 
het  vijandelijke    leger.     Terwgl   de    overwinning 
beilist    werd    bi|    bet   centrum ,  verdedigde  zich 
bet  ^de  ko^s  met   de  jonge  garde  en  twee  b«« 


JAARBOEK  VAN  x8i5*  ^5» 

taUIoffs  van  de  oude  nog  te  Planchinoit,  eenig-  Beflfsfro^ 
lp  om  den  afrogt  van  het  leger  te  dekken.  Prins  ^JJ'^,^'** 
Éluchcr  had  een  derdfn  beflisfenden  aanval  doen  loo. 
hervatten  om  ze  af  te  fnljden,  terwijl  het  iftö 
korps  zich  bij  zijnen  'regtervleugei  voegde^  De 
jtfde  brigade  'trok  het  ganfche  dorp  om  ,  'At  an* 
deren  overweldigden  het  (lormenderhand,  en  de 
vijand  werd  tor  den  afrogt  gedwongen»  —  Het 
geheeie  PruisfiTche  leget  drong  en  dreef  hem  met 
verdubbelde  woede  langs  ^tw  weg  van  Charleroi  ^ 
alwaar  zij  reeds  zijnen  linkervleugel  in  wanorde 
vond  ^  welke  zij  door  hare  rusrelooze  'veryolging 
voltooide  «»  Offl  dezen  tijd  had  zich  Napoleon 
naar  Belle  Alliance  begeven.  Ten  einde  zijnen 
«ftogt  re  dekken  9  die  twee  uren  vroeger  de  helft 
van  zijn  leger  nog  had  kunnen  behouden «  ftelde 
hiï  de  vier  regementen  van  de  oude  garde  bloot ^ 
die  nog  niet  badden  gevochten  :  maar  wat  ver« 
mo^t  eene  handvol  dapperen  tegen  een  overwin^ 
nend  leger,  dat  aan  de  vereenigde  pogingen  vaft  * 
fchier  zijne  geheeie  armee  tegenltand  had  geboden* 
•—  Z^  weken  voet  voor  voet »  tot  dat  zij ,  door 
fiet  aantal  overhoop  geworpen  ,  1'chier  geheel 
tverden  vernield.  Het  ovcrfchot  week  in  twee 
carrés  naar  Rosfome.  -^  Napoleon  zogt  de  hoede 
i)og  van  het  tweede  regement,  toen  het  eerfte, 
door  de  vingtelingen  om  ver  geloopen  en  door  dt 
Engeirche  kavallerie  verbroken  werd.  «-  Nu 
hoorde  men  maar  eene  kreet:  ^»  bewaart  den 
, adelaar  f"  Al  terug  deinzende  formde  zich  dan 
ook  een  groep,  die,  met  begunftiging  van  den 
avond,  den  adelaar  behield,  zijnde  die  der  ]a« 
gers  van  de  garde.  -»-  De  divilie  van  den  Gene*, 
raal  Piré  en  andere  Iigte  ruiterij  was  wel  b^  dé 
achterhoede  geplaatst  oai  de  vlugtelingen  te  kee* 
ren  ,  maar  te  vergeefs,  zij'werd  medegefleept  door 
den  ftroom  en  vermengd  met  het  gros  des  ge- 
heelen  legers.  —  IJet  uur  van  de  fchriklljkde  nei 
derlaag  had  geflagen,  bet  va]len  van  den  avond 
vermeerderde  den  doodlljken  fcbrik,  die  zich  al 
meer  en  meer  verfpreidde.  —  Al  bet  materieel 
was  verd Wenen ;  liet  leger  zelf  bdloiid  niet  meerv 


■ 


ft5t  JAARBOEK  van  i8j^* 

Vïügi  der     ^^^  ^•^  ^*^^  meer,  dan  eene  verwarde  menig» 
Tn9m       te,    die    ais  een    vloed   ftroomde  naar  de  hoeve 
fcben*       la  Maifon   du   Roi,  om  Genappe  te  kunnen  be-    ^ 
reiken.    Twee  lionderd  vuurmonden ,  een  ontzet*, 
tend  materieel ,  een  groot  aantal  krijgsgevangenen^ 
waaronder  verfcbeiden  Generaals  waren,  vielen  den     ^ 
overwinnaars  in  handen.    Prins  Bluchcr  deed  al     ^ 
'2iïne  kavallerte    aanrukken,    met    den    Generaal    -^' 
Gntifenau  aa»  het  hoofd  ,  om  den  vijand  met  bet    ^ 
zwaard  in  den  rug  van  nachtverblijf  tot  nachtver* 
blijf  te  vervolgen.    De  nacht  en  de  opftopping  der 
wegei\  konden  de  eenige  grensen  (lellen  aan  eene 
volflagene  vernieling.  ,,  Kinderen  wij  moeten  hea    ; 
nog  dezen  nacht   vervolgen,    anders  hebt  g|j  hen 
morgen    wederom    op   den  hals :    „    was    Blu^ 
chers  woord.  — •  Een    goed    aantal  krijgsgevang 

genen,   omtrent  60  vuurmonden  en  de  equipagie ... 

van  Napoleon  ,  op  weg  en  te  Genappe  vero^ 
verd,  vermeerderden  den  bait  van  dezen  gedenk* 
waardigcn  dag.  •—  Midden  In  deze  verwarring 
ontkwam  Napoleon  met  een  gedeelte  van  zijnen 
Staf,  als  door  een^  wonder.  Hg  ging  de  Sambre 
bij  Charleroi  weder  over  op  den  ipden  Junij  des 
morgens  te  vyf  uren.  —  Terwijl  bet  Pruisfifche  , 
leger  op  zich  nam  den  vijand  te  vervolgen,  be« 
hield  bet  Engelscb-Nederlandsch .  leger  bet  veld 
en  kweet  zich  van  den  pligt  der  menfchellikbeid, 
om  voor  dé  gekwetden  te  zorgen,  waaronder  de 
Graaf  Uxbridge  zelf  behoorde^  wiens  been,  bij 
het  laatlle  fchot ,  dat  er  gedaan  was ,  vermorfeld. 
werd*  —  Het  verlies  van  de  Franfcben  was  on* 
berekenbaar.  Het  getal  der  doodenengekwetflenbif 
bet  Engelscb*Nederlandfche  leger  beliep  omtrenc 
15,000  man,  dat  der  Pruisfen  kan  niet  wel  bo» 
ven  de  3,000  bedragen  hebben  (i),  alhoewel  zy 

Cl)  De  Heer  Craan  zege  dit  verflag  te  hebben  ep« 
gemaakt  oiet  flechtt  w\t  de  officieele  rapponen ,  maar , 
ook  uit  anihentieke  beri^ten  van  opperofficieren  uit  de 
drie  legert,  un  hem  medegedeeld.  —  We^^ns  het  Ne- 
derlandfche  leger  waren  gefnèovetd  27  officreren ,  9058 
troepen,  gekwetst  115  officieren,  1930  troepen.  Hee 
verlies  aan  paarden  bedroeg  16^0.  •»  NederL    Siaatsa^ 

1J15  n^  ^7^ 


JAARBÓEfe  tAü  iSïj.  éS9 

Van  bunne  zijde  zoo  diep  in  het  gevecht  wareU 
ingedrongen,  dat  de  Hertog  "van  n^ellingion  vaa 
zijnen  kant  den  Kwartiermeester-Generaal  de  Con* 
fiant  kébecguc  last  bad  moeten  geven ,  ojfficierea 
te  zenden  aan  Ba/ow  met  verzoek  om  bet  vuren 
te  ftaken.  De  Hertog  zelf  tot  voorbij  de  1)oeve 
Cailloil  voofrgerokt  na  het  oogenblik  der  over« 
-winning^  biid  aldaar  den  Veldmaarfcbalk  Bluchcr 
ontmoer«  Beide  vielen  zg  elkander  in  de  armen 
en  vertoefden ;  eenen  oogenblik  bi)  een  kleinea 
lierbejg,  la  btUe  AtUance  genaamd,  hetwelk  Blu^ 
€hêr  op  den  inval  bragt  ovA  de^en  flag  te  noemen  ' 

den  Slag  yan  he$  Sthom  Vtrbónd;  een  inviil  die 
eerst  ongenieen  behaagde,  doch  naderhand  wij* 
%en  moest  Voor  de  overweging^  dat  het  ontwerp 
van  den  flag  In  het  hoofdkwartier  te  Waterloo 
gemaakt  en  bij  Mont-St»Jean ,  in  deszelfs  banne 
gelegen,  volvoerd  hi  ten  gevolge  waarvfin  de 
JSlëg  fan  Watcrho  de  .iiaam  ji»,,.  die  tan  dezen 
gedenk waardigea  veldflagi  in  M  Staat sit  ukken  ga- 
geven wordt.  •-  ,     .      ;    -.   • 

^,  Het  wffs  ffiet  mogelijk, -i^^itvtrzogt  de  Her  Lof  vatï 
-tor  yan  Wellington  aan  den  Baron  van  de  f  Ca  fyeiung* 
pellen  te  Brusfel,  om  aan  Z.  M. -den  Koning  te  {,^^^^"^^« 
2eggen  —  eene  voIlTagetiet  overwinning  te  beha-  Oranjté 
Jen;  hij  zelf  had  nimmer  eenen  dergetiiken  flag 
bygewoond ,  daar  Buonftparte  alle  middelen  in 
het  werk  «gelieht  en  roet;  .de  grootfte  hardnekkig- 
beid  gevochten  had;  meer  dan  eens  bad  hij ,  IP^el*^ 
'  Ungtonzelf^  gewanhoopt  aan  eene  goede  uitkomst, 
en  tot  zes  uren  des  avonds  was  bij  in  onzeker- 
heid geweest;  dan  hij  kon  de  dapperheid  der 
troepen  niet  geifbeg  roemen  en  yend  geenen  lof 
groot  genoeg  voor  den  'Prins  van  Oranje**  De- 
ze zedige  betufslngen  vermeerderden  nier  weinig 
de  ware  grootheid  van  den  Hertog,  die,  defi 
ganfchen  dag«  door  moed  en  beleid  het  voorwerp 
van  ieders  verwondering  en  eerbied  geweest  was» 
2gn  blik  floeg  alles  gade;  hij  zag  alle  gevaren, 
jDaar  de  middelen  tevens:  ter  voorziening  en  wist 
ze  juist  te  doen  aanwenden.  Geenen  oogenblik 
bezweek  zyne  bedaftnlbeid  van  geest;  de  zwarig^ 


1 

#54         JAARBOEK  var  1815. 

beden  zelve  atitwikJcddeti^ijnekrachts  terwijl  hooger 
baad  hem  befcheroDde  te  midden  der  kogels,  die 
velefl  rondom  he^i deden  pedervalleu.  Het  verllag  ^ 
door  den  Hertog  zelven  aan  Z.  M.  den  Koning 
den  ipden  gefcbreven,  kenmeriié  /.Ich  door  dea^ 
xelfden  zedigen  toon  na  eene  2100  lui$t'errijkje  ov^r/> 
winning^  Men  laa  daarin  van  's  Vorken  zoon ; 
9,  Z.  K.  H.  de  Prins  v^/j  Oranje  onderfc beidde 
a,  zich  door  zijne  dapperheid  £p  beleid ,  tot  dat 
9^  bij  een  ge^reerskogel  in  den  Tchouder  kre^g'^ 
9,  hetgeen  ^beip  dwong  het  flagveM   te  verlaten/' 

&tpport       De!Prins  y^i»  Oranje  zelf  lleldè  den  aaften^ü* 

Wnfy^ü-nï  ^^^  volgende  rapporti 

(         fitnsfel^  den  suften  JutüJ  1815. 


-A   I 


Na  den  (lag  vao  den  KJden,  waarvan  ik  de  .eer  heb 
gehad  Uwer  Majefteitt  den  zeventienden  de^  raorgeni 
ten  twee  uren,  ofc  bet  boofdkwartfer  tfe  NiVellek  ,  rad-» 
port  te  doen  ^  heefV  de  Hertog  ^an  H^€lli%gton  i  om  Hi 
Kiile  4nec  het  Pniistifche  le^er  te  bleven,  deüzelfden 
morgen  eene  beweging  gemaakt «  ten  gevolge  van  welke 
het  leger «  op  de  hoogreo,  voor  Wareriopf  des  avgndi 
ten  aeven  uren  ip  poficie  llondt  en  aldaar  den  naci^t 
bivouakeerde.  De  vijaitdei\)ke  ktvailerie,de  nionvemen- 
cen  van  bet  (eger  volgende»  werd  meermalen  door  d(e 
der  Engelfchen  met  grpot.  verlies  terng  geflat(en. 

In  den  vi'oegen  ftiorgen  ^an  den  actittienden  ontdekte 
men  den  vijand  te^en  ons  over;  en  onitrent  ttén  Uren 
namen  z^ne  dispolictéh  van  attake  eenen  aanvang. 

Het  leger  van  Buonapurtê  befl4>nd  uit  de  eerOe ,  t wee- 
.de,  vierde  en  zesde  korpfen,  de  keizeril)J<e  garde,  en 
bUna  de  gebeelë  kavallerie»  en  eene  artillerie  v«a  vele 
jkonderd  ftokkeo. 

•  Omftreeks  elf  nren.  ontdekte  de  vijaod  eene  batterij 
van  weinige  ilvkken  ,  en  otider  d^rzelver  vuur  naderde 
z^oe  ^iraUleurs  oozen  regeer  vleugel  ;  terwijl  kort  daar* 
op  zijne  atiake  zich  tegen 'eene  Jipniéde  rijtte  ,  welke 
aan  dezen  vlei^ei  links  van  de  chau'sfée  naar  Nfvelles^ 
omgeven  van  houtgewas,  digt  vuor  onze  linïe  gt legen 
was.  De  v^and  heeft  de  beviglle  attake  godaan,  om  ile- 
ze  bofftede  te  nemen,  doch  zijne  pogingen  waren  vruch-* 
.  teloos.  Omtrent  twaalf  uren  werd  de  kauoonade  (iertr« 
en  vóót  haif  ééo  was  het  gevecht  a(;{ea)eeQ  'over  de 
geheele  Unje*   .()§  vuafsd  ^aiokkecg^f  oader|^^eid^n  jna^ 


JAARBOEIC  Tji;W  1815.  -^ 

len  &  belde- Tietigek,  dstt,  1^11  hoofdoogmerl:  z^nde  Rippwt 
oa  op  de  regeer  zijde  tbd  bet  centrom  door  te  breken,  vm^m 
irtft  by  iJlet  Mugewend  om  hierin  cé.flageti.  De  v^J-?^.*^ 
«ndetljke  kolonimen  kavsileria  werden  met  vee!  onrer-  '^' ' 
fchrokkeobeld  ungeroerdi  dao,  iiieitegeDniatt.de  zij  iiiet 
«ie  bard  nek  kigtte  woede,  van  balt'  vier  uren  tot  Mn  het 
einde  der  bataUIe,  telketii  hunne  aanvaliffi  herbHtldco, 
konde  echter  nieu  onze  thilr  aan  bec  wijkeD  bivngen; 
-de  vUand  werd  tliooc  teru^  gedages.foo  door  het  vunr 
vtn  de  otrréi,  alt  door  de  chirgea  vbb  de  kayaUerie. 
Het  il  onmo^elUk  Vwf  Majefl^t  ie  befchijjven ,  niet 
welke  verbk tering »  vo.inl  .gedurende  de  liatAe  zu 
vren,  gevocfaien.it.  Ik  heb  bet, g«;Iuk  niet  nogen  hcb< 
ben,  bet  einde  .vu  dczeq  zoo  roeroWliea  al|  bdailgqjken 
veUthg  by  te  woaen  ,  bebbeode  een  ba^  uur  vövr  «Je 
nederlaag  Tin.den  vgaiid  ,  een  {irhot  door,  den  tiiiker 
Ichouder  beiiomen ,  waardoor  ik  genoodzaakt  werd  bet 
flagveld  te  verJaien.  ilet  maaki  nS  üniArprekelük  ee- 
Jnkklg,  «an  Uwt.MajefleiciehuDaeB.netd^  ^Ho<wiU' 
'detzelfi  troept  vm  «IJe  ««peoea  met  veel  1  dapp^eid 
gevodiTen  bebbeq.;  bU.  4e  clMrges  vai;^  iMvnltetie  beb- 
lies  ilch  de :  kai«l>iii<er*  «edisiincuËenJ.  —  X}e  dirilfe 
Tas  den  Luitenant- Genenil  CAat/t  is  iflter  In  bet  vuur 
getomeB,  ««  iiaooik  «^  4n  perföpa  iita  het  centrnm 
niet  kon  verwyderen,  h»d  ik  hem  voor  dien  dag  onder 
jde^ortiert  tm  ^rd  /////,.  kotmnindecende .bet -tweede 
Jegerkorpa,  «efteld,  en  beb  bexigi  otu.tnii^en^  dat  dcQe 
divifie  mede  zeer  dapper  gettreden  beefi^  en  de  Luice-  " 
nant-Generaal  Chatpi ,  benevenj  de  beide. ICoHiniandaiiteii  ',  ■ 
der  brigades ,  zich  zeer  goe.f  fan  lionnen  pliw  «Am- 
te»  hebbeo.  —  Ik  -ben  nog  trfet  in  de  fflojelykiéfSuirt 
Majedeit  ons  geleden  verties  op  te'gewni  z^«  ^ytm- 
porten  daamn  inwaohtende,  betOnifrt  iiïf  intwftben  «e 
moeren  zegden,  Hat  het  zeer  fterk  la.  ..<te  Geaettfli  der 
dtviCén  zijn  (gelMi  ni)  rapport  ie  doen  ^der.,8•<l*n;,  dia 
-  zich  bebbea  gcdiiüogBeett' >  en  ilt  noet  |fl>jt)  .befalea  d)e 
tlleen  op  te  noemen,  welke  dit  onder  m^n'^pfH  ge&na 
hebben;  de  Lnic^aant-GeBertaU  tóSlatri  eaJe  P_irpon. 
'(her,  de  eetitgenoemde  is  gewQqif;  de  G'-'"'^raaf  Msjnor 
van  Jlifw/rff ,' een  kondig  en  braif  officier,  is  op  het  (lag. 
▼eld  sBQ  zijïe  wonden  overlédeil ^ 'ik  neme  ite^e  gelegen- 
beid  waar.  Uwer  iHijefteii  rljne  nagelfcteiio  weduwe  en 
kinderen  aan  te  be»eieti.  DcawCrtki-Tlhiour  Trip  heelt 
Sïch  b^Zoirder  tedMtfDgaeerd,  tmr  doaz^ie  bnadh  at« 
dappe^beiti;^de  GetMraK-Uejcarfflf^;}  de  EomtaF- 
'dmen  dtr  }  isgiuicaiffB  -Inmbiwa»  -t^  d«  X,wi«mm- 


tjtf  /AARD^OEJff  VAN   tÉt$é 

1^^^^^^  Kolonel  dèenègracht  ^  tan  «iJTie  wonden  overfeden*  If^ 
^iHdn  1<>°^'  ^'^  Bruin ,  en  de  Luitenant  Kolonel  Lechleitner  ^^ 
Prin»  vanulrond;  de  Liirtenant-Koione^  ^Veitenberg^  van  het  baiaif- 
CroMje.  Jon  iandmilitlé  n^'.  $,  is  een  zeer  goed  en  braaf  officier^ 
'eo'  heeft  z^d  bataillon «  dttc  zich  eeer  dapper  eil  braaf  in 
'den  (hf  gedrafcn  Üeefl ,  mee  zeer  veel  beleid  aangew 
Voerd ;  de  Majoot  Hegman ,  vau  het  derde  battf IHon  Nas- 
fta,  gewond;  dc^  Majoors  Merx  en  Bryas^  vïn  het  reu 
gemene  karabïniers  n^.  2,  de  laacde  gewoiid^  de  Mtjoot 
van  de  artillerie  da  tg  Sarraz^  de  Kwartiérmeester-Gentf' 
nal,  de  Generaal-Majoor  de  Cdnfiant  Réhecque^  heefc 
2ich  zeer  wél  van  zijnen  pligc  gekweten ,  en  is  mij  vfD 
grooten  dknsr  geweek.  Ik  ichte  mij  elndelijtt  nog  ver* 
pligt,  Üwe  Majefteit  mijne  tevredenlieid  te  betuigen  over 
»ne  mijne  Adjudanrèn.  DeM-jfoor  intn  Limburg  ^tirum 
h  reeds  in  den'  Otg  van  den  i6d&x  gewond  gewordenr» 
en  op  den-  iBden  zijn  de  Kolere!  du  Cajlar  één »  en 
dé  LuitenanuKolonei  de  Cruquenbourg  twee,  en  denMii- 
föor  Ampt  één  paard  onder  het  lijf  dood  gefchoten.- 
MQnen  Adjüdüht,  detf  Majoor  9an  Hêof^  heb  ilc  opge- 
dragen die  rapport  over  te  brengen  ,  nemende  de  vry. 
heid  denz^iven^n  Uwer  Majefteitsgüast  aaa  te  beveiea^ 

'    igeti}..         WiLLBli,  Prins  vm  Oranjes 

•  i 

weftens        Tetfloiidna  tiet  bekomeii  zijner  w^nde  wis  def 

'öe  wond  'Prins  .  vo^  Oranje  van   het  Öagveld  weggedragen 

vüM  den    doóf  een^e-Hanoveranen,   terwijl  de  Adjudanten 

du  Cajlar  ,  It^authicr  ,  Cruquenbourg ,    yan  Hoof 

en  /imf f  hl)  hem  waren  gebleven  met  de   uiterite 

sorg:  voor   zijne  vervoering.    In   bet  dorp  Ment 

St.   Jean    had    nen  eene   deur  genomen  ^  om  Z* 

K.  U.  te  gemakltelijker  weg   te  dragen.    Oe  Ge* 

neraal  Véfff  R^ede  had  zich  nn  ook  bq  den  Prins 

vervoegd  9  efi,  terwijl  Z«  K'.  H.,  een  Weinig  ver- 

éaauwd  v:in  pijn  en  bloedverlies ,  de  oogen  open« 

de 9  ópzj^he  vraag  naar  At  plaats  dek*  wond,  ten 

antwoord  van  deo  Prins  gekregen:  y^  wn  hebben 

!geenen  voet  gronda' verloren  r*  Nu  zat  2.  K.  H. 

•meest  overeind»  ea  bemoedigde   vêrfcheideae  per* 

.fooen»  die  bem  volgden,  om  naar  bunne  korpfen 

weder  te  keeren,  met  folkomene  verzekering  der 

overwinnfng.    inj  bet  eerde  verband,  in  des  Her^^ 

itogs  hoofdkwartier  werd  de  wond  als  niet  gev»- 

re- 


JAAR&OëK   van  lèiS*  ÈSf 

jrd§k  gefchouwd.  Ter  zelfde  plaats  waren  ver-  wcgcnA 
tcbetóene  voorDime  Êngelfche  gekwetften  gebragi  ^/^ 
en  ondergingea  de  trords  Fitsroy  Somnurfct  en  PrliUé 
Gordon  zware  heelkundige  bewerkingen»  De 
Prins  bleef  bedaard :en  bemoedigd.  Hi)  ontving, 
behalve  dien  van  ziine  trouwe  Adjudanten  en  van 
allen,  die  ben)  omringden,  ook  den  troost  yaii  deu 
Spaanfcben  Gezant  Den  tP/llava.  Van  Waterloo 
naar  Brusiel  was  de  Vervoering  in  eene  ^^oa^cs 
^efchjed,  die  veel  belemmering  op  weg^^had  ont* 
iDÖet.  Pe  llilte  was  behoefte  voor  d^ii  Prins  ; 
1)iydrehap  over  ^sLauds  verlo^fing  m  fpijtvan 
'Hiec  bij  deu  iTag  te  hebben  kunnen  blijven,  maak« 
ten  Z.  K.  H.  al  te  levendig».  Des  nachts  om 
twee  uren  kwaih  men  in  *sPrinfen. verblijf.. ;Hec 
vernieuwd  verband  vermeerderde  de  fioop  ap  her» 
(lel.  De  tijding  der  volÜagene  overwinning  ber 
vorderde  niet  weinig   de   rust  van  den  lijder. 

De  allereerlle  tijding  derkwetfAirevmn  jdefi  Pfin^ 
'fan  Oranje    was,  der    trouwe   moeder  van    dien 
Kqninkluken    held,    der    voortreflijke   Gemalinne 
van  Z*  M.  Y  eene   onwederüaanbare    opwekking  9 
om  de  teder fte  zoi^en  -aan  den  dierbaren  zooh  te 
belleDen.    In  den  vrdegeta  morgen  Van  den  2illefi' 
vertrok   H.  M.  de   Koningin  van  den  Haiig  naat 
"Brusfel,    en   vond  des   avonds  den  Prins  in  alle 
Opzitten  zoo   wel,  als    Heel-   en    Geneesmeesters 
hadden  kunnen  verwachten  ,  ja  fis  de  bjekpqimerde 
moederliefde   naauwelijks  bad.  durven   hopen.    In 
den  morgenltond  van    den  i9dea  had  de  Hertog 
'Van  WtlUngton   reeds  zijnen  waardijen    kweeke- 
liog  ^ezogt  en  door  hoogst  vereeren  de  (oefpraak 
meer    harifterking    gegeven ^    dan    in    het    bereik 
der  kluist  zelve  was;  en  nu  bragten  de  moeder-* 
lijke  sorgen  en  tederhartighedeli    dienilen  tqr  her- 
ftcllinst   aan,    die     de    kracht   der.  voortredijkfte 
middelen  verdubbelden.    Den  2'^fleo   gaven  Geor^ 
ge  Hyde  Geneesheer    van  ♦Z»    K.    H.    en    John 
Gunning,    ecrtte    Chlturgiin     van    Z.  *  K.  ,  H. 
en    van    bet   leaef,   berfgt:   ,,  dat  de  Priris  wd 
liad  geflapen  en   blizonder   wei  gettiocd  tVas.,  etl 
J.  fi«  vaa  1815.  'ifte  Stnb.  k 


y 


«5» 


JAARBO£K  VAN  1815» 


Wegtfis 
dkwond 
ynn  den 
Print. 


dat  de  wond  200  goed  Hond  ,  als  roogelgk  was.  Dat 
van  den  a4(len  luidde  even  gunftig.  Hare  Ma- 
jefteii  moftt  zich  eerlang  volkomen  gerust  (lellen 
wegens  liaren  soon^  zoodat  Hare  terugkomst  in 
den  avond  van  den  sSften  in  den  Haag  ter  vol* 
komene  verzekering  der  natie  kon  verdrekken  ^ 
dat  haar  roem^  liefde  en  hoop  behoaden  waren 
uit  de  gevaren  van  den  Hlg  van  Waterloo.  — 
De  Heer  Gunning  zag  zijne  Chirurgicale  dienden 
aan  Z.  K.  H.  erkend  door  het  gefchenk  van  een 
gouden  fhuifdoos,  met  de  fchoonfte  diamanten 
verfierd,  en  door  eene  rigke  collier  van  paarleo, 
verfierd  met  diamanten,  door  topazen  omgeven, 
ten  gefchenke  voor  zgne  Echtgenoote* 

Den  %jl\en  Jung  vaardigde  Z.  K.  H.  de  PrinS 
¥an  Oranje  de  volgende  dagorde  uit  aan  bet  Ne* 
derlandrche  leger. 

Btgorile        Z«  M«  de  Ronlog  •  door  inffne    rapporten  onderrigc 

wi  den     ^Q  ^0  roemrt)ke  overwinniogen,  waaraan  gij  allen  mee 

Oraah^'*  ZOO  veel  heldenmofd  en  trouw  -hebt  deel  genomen ,  heeft 

*    my   den»  voor  mynbart  zoo  ftreelenden  alt  dierbaren , 

pHgt  qpgelegdt  n»  mijne   laodgenoocen^  Hoogscdeszelfs 

volkomenê    tevredenheid  tt  beroigea  over  nlieder  g^ 

drag »  in  de  vedchillende  gevechten  gehouden. 

Welk  grooter  blQk  van  goedkeuring  van  onzen  ge- 
liefden en  geéerbiedigden  Koning  kan  ik  u  geven ,  bra- 
ve Nederlanders  »  dam  n  den  inhopd  van  Z^ner  Maje- 
fteits ,  aan  mU  gefchreven ,  brief  bekend  te  maken^ 

'sGravenhage»  den  24Sen  JanQ  1815. 

Aan  des  Prins  vém  Ormjê^  kommanderend  Ge- 
neraal der  Nederiandftb»  troepen. 

Brief  vtn      Uwe  rapporten  van    den   I7den   en  vao  den  92(len 
X.M.no  hebben  mij  een  onbefchrtffeiyk  gecoegen  verTchaft. 
i^m^M^     AU  Souverein,  en  ala  vader, gevoel  ik  in  dubbele  ma- 
j4.  ce  de  vreugde  ,  welke  dè^  heilrijke  uitkomst  vaè  zoo 

vele  hardnekkige  gevechten  allerwege  verlpreldt;  wane 
ik  heb  de  zekerheid ,  dac  mynt  troepen  een  roemvol 
deel  daaraan  genomen  hebben »  en  dat  zij  bij  het  vol« 
voeren  der  gevaarlijkfie  pligten,  In  den  ZoiMi  van  hun- 
nen Vont  eeuen  moedigen  voorganger  hebben  aangeirof* 
fen* 


JAARBOEK  VAK   i8i5»  ^$9 

Ook  twltng  ik  diit  door  a  aan  alle  Nederfandera ,  dfe 
onder  uwe  aanvöeriog  bQ  ,Qoacre*braa  en  £eUe-AlIilince 
geftreden  hebben  «  nQae  meesc  voikomene  levredeobeid 
worde  kenbaar  gemaakt  Zeg  hnn «  dat  alle  hunne  htod- 
genooten  met  welgevallen  en  dankbaarheid  de  oogen  a^ 
ben  veuigen»  en  roea  dragen  op  bonnen  volbardenden 
moed. 

Doe  bon  weten ,  dac  b9  bet  (troomen  van  bun  bloed 
de  laaifte  tnrOfeling  verdwenen  Is  aan  de  beftendigbeld',- 
van  dic  nieuwe  rj(|k  en  de  inpige  verbroedering  vaa 
deszetfs  beWonera.  Verzeker  beo,  dac  ziJ  fteeds  een  op^ 
regcen  bemionaar  van  bunnen  glorierijken  fland»  en  een 
befchermer  van  dappedield  en  van  alle  ibilltaire  verdfens* 
teo  hebben  zullen*  £n  vibd  zelf  eene  belooning  owe^ 
selfopoffering  e&  eene  verzachting  uwer  wonden  in  de 
eer  van  bij  die  brave  Nederlandera  de  tolk  te  z]in  der 
gevoelen»  9  ^  bon  ;KQn  toegew^d  door  den  Koning  en 
bec  vaderland* 

Cwas  geiieJtend)  WILLEM.         *      ' 

ff 

Gaat  dioi  voort  ^  iniyne  landgeuooteD  »  bec^  pad  der 
eer  te  bewandelen.  '     ^ 

Uwe  Koning  etkent  owe  diensten;  het  vaderland  eei«- 
biedigc  U)  terwyi  ik  mUne  wond  liechta  gevoele,  om 
dac  z^  m^  nog  eenigen  t^d  van  u  verwyderd  boudt. 

Mijne  eenigfte  wenfchen  zijo»  wederom  mee  o  ver- 
eenfgd,  dei^  gemeeneo  viijand  te  beih^den,  en  ona  bloed 
en  leven  voor  Koning  en  vaderland  moedig  op  te  oiTe» 

reo.    ' 

(tf'tfi  g^ieekifuf)    Willem,  PHns  van  Ormnje^ 

Op  den  aden  July  bczogt  Z.  K.  HL  de  Prins  ö*  ^«'«"«^ 
i^an  Oranje  den  Schouwburg  te  Btusrel^  en  werdj/ii,  ^tV 
er  met  de  uitbundigfte  vreugde  ontvangen.     Te  schouw. 
midden  der  vertooning  daalde  eene  lauwerkroon ,  ^|^^^^ 
dooV  eené  verborgene  en  vindingrijke  bewerking « 
op   het  hoofd  van  den  held  neder.  -  Het  ge2igc 
biervanverdubbelde.de  algemeene vervoering.  Nim- 
mer legde  een  volk  zijne  liefde  en  dankbaarheid  op     i 
eene  meer  ongekunstelde  en  tneer  volkomene  wy* 
2e  aan  den  dag.    Toen  de  Prins  de  saai  verliet « 
fpande  de  burgerij  de  paarden  z(  en  trok  de  koets 
naar  het  hotel  van  Z.  K.  H. ,  onder  het  geleide  van 
de  burgerlijke  garde  te  pnard.  —  Eene  week  la* 
ter   bad  dezelfde   geestdrift  bQ  het  zien  van  den 

R  ft 


Méa  JAARBOEK  VAN  1615; 

jongen  held  in  den  fchouwburg  plaats,  •  waartoe 

de  tooneeirpelers    door    veelvuldige    toepasfiugen. 

en  door   de    aanbieding  van.eenen  lauwertak  teU 

kens  nienwe  aanleiding  gaven.  — -  Oen  taden'Ju*' 

d/ii?4'lu.ïV  vv««et  Z.  K.  H.  nrusfel,   bezogt  Hoogwdes- 

19  naar  bet  zelfs  broeder  prins  Frcderik  in  diens  hoofdkwar»' 

leger.       x\tT ,  en  vervolgde  den  J4den  zijne  reis  naar  het' 

leger. 
De  Sta-        Op  den  3often  Junij  hadden   de   Heeren   Staten; 
ten*Gene-  Generaal   hunne    vergadering    uitgebeld  \  toe    den. 
een  voor-  '^den  Julij  $   001  alsdan  hunne  werkzaamheden  te 
ftei  van*  hervatten ;  doch  alvorens  was    door    Hun    Ëd. 
danken     Mog.  beflote»,  om  aan  d^n  Koning?  voor  te  ftel-^ 
voor^'en  '^"   ^^^  geven   van  een  duurzaam  bewijs  van  na- 
Priiis  van  tïonale  dankbaarheid  aan  Z.  IC.  H.  den  Prins  van 
or^^t^^  Oranje  ^  en  heft  vereeuwigen  van  den  moed ,  door 
landTchc''  ^e.  Onder  zgo   bevej  (laan de,  Nederlandfche  troe-' 
troepen,    pen,  bijzonder  in  dert  ila^  van  Qtiatre-bras  aan  den 
dag  gelegd^  ^Dit  vooritcl  wer4 ,  wet  een  begelei- 
dend adVes  ,  *door  eene  Commisfie  van  ^un  £d^ 
Mog*«    den- PreQdent  aan  .bet  fabofd   hpbbendf, 
aan  Ztine  Majefteit  aangeboden  ,  zjljode  ^de  lluk^f 
ken  van  den  volgenden  inhoudt 

... 

De  gewfgcfge  gebeurt^nlsfen  ;  die  zoo  onfangfs  op  on*' 
zen '  vadeflmdfcben  bodem  Yi^bbea  pItBfts  gehad ;  de 
luisterrijke  overwinningen,  die  zoo  fpoediir  en  beflisrani: 
het  hagchefljkfle  gevaar  in  vDlJcdmen  gerustheid  dcdeit 
„  verlceeren »  hebben  bij  bet  gebeeie  Nederlandfclie  volte 
•ene  kreec  van  vreugde  en  dankbtkriieid'doeniopgatmea 
het  becaamt  den  Vercegen«vQordiger$  van  dgt.  votk,  di<t 
gevoelens  van  bitldrebap  en  eilcentenis  aan  dei)  voet  dea 
croons  ie  brengen. 

NaauwelUks  hadden  onz^  iegers,  en  die' yan  een^g^. 
on^er  Bopdgenoocen ,  zich  9an  onze  grenzen  kuiinea 
fcharen ,  of  onze  vorige  onderdrukker ,  ooor  Hst  en  ver- 
raad in  het  bezie  van  zijn  onregcmacig  bemind' getreden, 
verzamdhle  alle  zijne  krachcen  ,  om  mee*cene  calrijkd* 
bende  en  oQof^  eenen  woedenden  aanval,  in  hec  batcvan 
ons  vaderland  door  te  dringen,  én  ons  door- zijnen  ge« 
weldigen  arm.  eenen  zekeren  ondeF|(ang  voop  te  borei-; 
deb;  reeds  wai  eeoe  woeste  hoop  krijgsknechten  in  onr 
ze  vereenigde  gewesten  doorgedrongen,  en  die  bei^ng-? 
li^ke  prgvipcipa ,  door  e^nen  gemeeufcbappclijkeu  ba::d 


JAARBOEK  VAN   i«i5.  061  * 

iref  ons  op  het  naatiwst  en  onherroepelijksc  vereenfgd ,  De  Jra- 
iTJiren  ophetptmtvan  de  prooi  te  worden  vnn  den  wree-  f^"»^*"** 
€^^n vijand;  uit  de  voornaamfte  ftad  van  het  ztHdelIJk  ge.  "„  voor- 
declte    des   riJUs  zonden   z^ne  vergffti^rde  en  dreigende  ftei  van 
traniTesten   door  geheel  Europa  andermaal*  dett  fcbrik  en  dank  en 
de  vrees  verfpreiden.  vcrcrring 


Dan,  in  den  rftad  van  den  God  der  heerfcharen  was, pj.{|;jj 


ya» 


¥^ct  anders  befloren.  De  zwakfte  plaats,   tot  den  onver-  oranje  en 
wdchten  aanval   gekozen ,   wordt  flerk   en  oftdoordring-  de  Neder- 
baar  door  den" heldenarm  vai)  den  Zoon  onzes  Konhigs,  **"<*f<^^»* 
en  de  üontmoedtge   volharding   op  den  altoos  gedenk-  ^'"^^P**"» 
waardigen  dag  van   èen  i6den  JtinO  wordt  het  middel 
van  onze  reddtp^. 

Inmiddels  beteidt  zich  afles  (;ot  den  emstigl^éB  flrijd, 
en  onder  het  opperbevel  van  den  onovertreflijken  //>A 
Üngton,  door  Uwe  Koninklijke  MajeRefts  wijze  befchik- 
kfngen  ook  onzei>  opperbevelhebber,  en  door  de  beflls- 
fende  medewerking  van  den  grijzen  held  Bljtcher  ^  aan 
het  hoofd  ée$  Proisfifchen  legers,  wordt  de  glorlerijkfle 
zege  behaald.  * 

Onze  landgenóoten ,  onze  jonge  krifgsfieden  willen  Atn 
geoefendden  niet  toegaven ,  en  oip  dien  fchoonen ,  maar , 
helaas!  zoo  bloedigen ,  dag  wedijveren  de  Brit  en  de 
Duitfcher,  de  bewoners  van  onze  zuidelijke  en  noorde* 
lljke  provlndéni  als  zoonen  uit  één  huis,  tot  bereiking 
van  het  groot  algemeen  doel  ;  en  nu  dit  bereikt  is,;"  is 
eik  een  bereid  den  gewonden ,  maar  onoverwonnen,  ftrij* 
ders  de  liefderQküe  hulp  toe  te  dienen. 
•  De  liefde  voor  uw  huis,  gróót magtigfte Koning ,  waar- 
mede en  door  wi^ns  zorg  óns  vaderland  groot: werd,  eir 
bij  dcszelfs  rampen  en  verwijdering ,  rang  ert  waarde 
verloor ,  die  liefde  wordt  gtt%\óT\ïi ,  wanneer  wij  Uwe 
Koninklijke  MajeHeit  onophoudelijk  en'  nfet  die  meeste 
infpanning  hezig  zien,  om  9m  inwendig  beftuur  te  rege- 
len" en  de  wonden  der  rampvolfte  overheerfcbing  te 
heelen,  terw^l  Hoogstdeszelfs  doorluchtige  Zoonen  hee 
vaderland  beveiligen  ,'  en  de  erfgenaam  desrrooni  de 
overwinning  en  onze  redding  met  zijn  bloed  koopt. 

Het  zij  ons  dan  vergund  aan  de  behoefce  van  ons  hare 
te  voldeen «  doot  aan  ZQne  Koninklijke  Hoogheid  den 
Prins  van  Oranje  te  mogen  aanbieden,*—  nietalseene  be- 
loning ,  want  die  vindt  z^n  edel  hart  fn  zelfsvotdoenlng 
en  in  de  bewustheid  van  de  redder  zijns  vaderlands'  ge- 
weest te  zijn  ,  maar  ais  een  blijk  van  ons  diep  geVoet  • 
Van  liefde  en  dankbaarheid,  een  der  iands  domeinefl» 
uit  naatt  des  Ncderlandfchen  volks. 

•r  3 


%6%  JAARBOEK  tan  iSijr. 

tt  Stiten  Wij  hebben  dien  ten  gevolge  de  eer  ,  pp  grond  via 
0«n«raftl  faec  ó^üe  artikel  der  grondwet,  un  Uwe  Koninklijke 
*^*° '*■  IMaiedeic  hei  n^vensgtandc  voorftel  voor  te  dragen. 
^  daak  ^^  geringe  bewijs  van  onze  hnide  aan  de  uitmunten- 
en  veree»  de  verdiensten  van  Zijnt  Koninklijke  Hoogheid  zal  te 
ring  voor  gelQk  eene  erkentenis  z^n  van  onze  verpligting  jegens 
den  Prins  onse  dappere  tandgenooten»  die  de  eer  gehad  hebben 
J*^'?**  onder  tulk  een  hoofd  tev  firljden :  en  indien  Uwe  Ko- 
Keder-  ninktUke  Majcfteit  hierop  deszelfs  hooge  goedkeuring 
hiiMifcbe  wil  geven »  zal  de  nakomellngfchap  kunnen  ontwaren  , 
tsotpen,  dst  wij  geen  ondankbare  onderdanen  van  den  besten  der 
Koningen  geweest  zijn. 
Wy  hebben  de  Eer,  enz. 

(£€te€kend)       }.  E.  N.  van  LYNHtfi»  Vu 
Ter  ordonnantie, 
(g£te$i4nd)  W.  R.  J.  V4fi  Pabst  tot  BwotROZii. 

rie  Staten  Generaal  hebben  de  #er  oer  diepen  eer* 
*  bied  aan  Ztjne  Majedeit  den  Koning  voor  te  dragen, 
dat,  daar  ilnnne  Edel  Mogende ,  Ingevolge  art.  69  van 
de  grondwet ,  bet  regt  hebben  van  aan  d«n  Souvereinen 
Vorst  voordragten  te  doen,  zij  van  dat  regt  nimmer  be* 
ter  gebruik  kunnen  mak^n,  dan  wanneer  hec  dient,  om 
in  naam  der  nati^  aan  het  koninklijk  regerepd  huis  be-> 
W^zen  te  geven  van  hunne  verknochtheid  ,  liefde  en 
dan|(l>^arheiiL  , 

Dat  deze  dankbaarheid  nn^pn  cop  geftegen  is,  daar 
het.  aan  bet  heldhaftig,  en  manmoedig  gedrag  van  den 
Kroonprins  grootendeels  te  danken  is  ,  dat  de  nu  on- 
langs met  dit  land  vereenigde  en  zoo  belangrQke  zuide- 
lijke provinciën  niet  eene  prooi  geworden  z()n  van  eene 
alles  vemielenden  v^and. 

JDat  dit  manhaftig  gedrag  van  den  Kroonprins  en  des- 
zelfs onderhoorige  troepen,  reieds  b^zonder  nitgeblon- 
keii  heeft  in  het  hardnekkig  verdedigen  van  de  poficle 
ÜU  Quatre-Bras  op  den  i^den  JunQ  L  K,  en  in  den 
daardoor  .mogelijk  geworden  luisterryken  flag  van  den 
l8den  Juny  dsarsanvolgenden* 

Dat  Hun  Edel  Mog.  ,  in  aanmerking  nemende  den 
diepen  indruk,  dien  het  behoud  van  Bmsfel  met 'de  om- 
Uggende  ftreken  op  de  natie  .gemaskt  heefk,  ook  gaarne 
-  in  derzelver  naam  een  bewi)S  van  dankbaarheid  aan  den 
Prins  van  Oranje  zouden  geven,  en  in  hem  aan  de  ver- 
dienstelijke troepen ,  die  .zich  daarbij  zoo  wel  onder  zyn 
bevel  gekweten  hebben.  .^ 


JAARBOEK  TAN  iSi5«  ^63 

Dtf  ztf  dflarom  de  vr^heid  jkemen  met  alfen   eerbied  De  Scatee 
U0  Zijne  Majefteit  voor  tQ  fteUeo ,  om  bJJ;  eene  w,et  ce  J^^IT'^ 
bepêlen :  voorftel 

f.  Dac  bet  domein  van  Soeacdyk  mee  alle  deszelfs  ap-  van  dank 
en  dependentiën ,   In  naam  van  het  Nederlandfcbe  volk ,  en  veree* 
aan  den  Prins  van  Oranje  sal  worden  ungeboden  ,  om  ^^"8  ^^ 
door  bem  en  ztf ne  erfgenamen  als  pacrimoniêei  goed  in  ,^°  or!rjK 
voUeti  eigendom, beseten  te  worden,  y^  en  de 

fi«    Dat   bet  Koningf^k  Jagtfloc  aldaar  ten  koate  van  Neder.- 
den  lÉnde  behoorl^fk  gemeubileerd  ett  in  orde  gebragt  landfcba 
zal  wordep.  ^  uat^tiu 

3«  Dat»  tot  vereeuwiging  van  bet  manmoedig  gedrag 
der  troepen,  b^  de  hardnekkige  verdediging  van  de  po- 
ficje  bij  Quatre-Bras  zoo  Iniscerrijk  een  toon  gefield,  . 
in  het  domein  te  Soestdyk  een  monnment,  ten  aanden- 
ken van  die  roemiQke  gebeurtenis,  zal  worden  daarge- 
fteld*  , 

Aldof  gedaan  en  voorgeftehl  in  *sGravenhage  den 
jKpffen  Jnny  1815. 

(jgeteekend^  J.  E.  N«  vAM  LYNDEN. 

Z.  Majefteit ,  zich  Van  harte  gezind  betuigen*  wet  van 
de ,  om   aan  bet  Nederlandsch  leger  in  den  per^  8  Jui^ , 
fopn  van  haren  Opperbevelhebber ,  een  duurzaom  h^^^, 
blyk  te  verleenen  van  de  faoogacbting  en  erkente  ^ein  van 
liïkheid»    welke   zij  zich  bij  tlle  ingezetenen  vin  soestdyk 
het  rijk  verworven  had  door  haar  moedig  gedrag  g^^J^En"» 
in  den   toen  geëindigden  veldtogt,  vond  alzoo,opgedra- 
den    Raad    van  Staten    gehoord    en   met  gemeen  g^  !*" 
overleg  der  Staten-Generaal  goed,  bij  belluit  van^JiJ)."^ 
den  Sften  Jul$  te  bepalen:  /#,  mee 

bepaling 
dat  in 
Art.     I»  betEeIvé 

Het  domein  van  Soescdffk  met  alle   deszelfs   ap-  en  ^"f  ^  e; 
dependentiën,  wordt  in  naam  van  het  Nederlandfcbe  Volk  *';j"l^*^^ 
aan  onzen  beminden  zoon  den  Prins 'van  Oranje,  Op  jen  opge- 
perbevelhebber  van  het  nationale  leger  afgedaan  en  op  rigt. 
gedragen,    om  door  hem  en   zijne   afflammetingen ,  in(scaarsbU 
vollen    eigendom ,  en  ala  patrimooifcl  goed  te  worden  °e.  41O   , 
bezeten.  • 

Art,    a. 

Het  tot  voorfcbreveb  domein  behoorend  jagtllot  zal, 
ten  koste  van  den  lande,  in  bewoonbaren  lUat  gebragc 
ca  gemeubileerd  worden. 

R  4 


f(S4  JAARBOEK  van  iStg. 

Art.  .8.  ^ 
T.f  zs1«  mede  ten  koste  vin  den  lande ,  in  het  êom 
iT^efn  van  Soesrdijk  eene  gedenkzuil  worden  opgerigt  ter 
bijzondere  vereerïnf:  vtn  den  moed,  in  de  hardnekkige 
verdediging  der  pofitie  byies  Quacre  Bras  zoo  ]uister« 
ri]k  t^n  toon  geQ)reid, 

Voordel  De  Regering  van  *s  Gravénhage  had  den  sdcn 
d^"rc^e ^  J"'*'  een  plegtig  gehoor  gehad  h\)  Z.  M.  en 
rinc  van"  Hoojjstdcnzclven  het  verlangen  der  Haagrche  bur- 
'* Gniv(Mi»  gerij  te  kennen  gegeven,  dat  aldaar  eene  gedenk- 
wiyfnir  ^"  eerjsuil  wierd  opgerigt  ter  cere  Van  Z.  K.  H. 
vtn  eene  den  Prins  van  Oranje  en  van  de  Nederlandfche 
K^^^nkj  dapperep,  )velk6  zoo  kloekmoedig  op  de  dagen* 
$(>or zTMf  ^^"^  i*^,  i6,  17  en  18  Juny  voor  het  vaderland 
aingcRo.  *  geftreden  badden.  Ook  dit  voordel  was  door  Za 
">^"*  M.  minzaam  aangenomen  en  met  tloogstdeszelfs 
gqedkeuring  en  copftemming  vereerd  (iJ* 

Im^yl'  ^'^^  '^^^"'^  ^^"  *^"  ^^^^  J"'^^  verhief  'Z.  M. 
dcuncriag  ^en  Yeldmaa.rrchalk  Hertog  van  Wellington  tot 
van  u^eh  Prins  yan  IVaterlop^  en  den  Graaf  Clancartj  ^ 
^'l^^^^'^j^^".  Buitengewoon  Gezant  van  Groot- Briitannie  aan 
C{(^nfinr^  ï'et  Hof  der  NcderUnden ,  tot  Markies  van 
ty%  Heusden* 

Befluic  Terrtond  op  den  agften  Junij  Jiad  Z.  M.  goed- 

jun&Tot    P^^'0"^c"  ^^    verftaan    i^,    voor    de    noordelijke 

eene  dank»  provinciën  Van    h^t  Rijk,  overeenkomftig  de  eer^ 

eBbitfdag  biedwaardige  gevvooHte,  (leeds  in  dezelve  in  acht 

fnaaSie-i    i?^"^"^^"  >  en  den  niet  twyfelachtigea  weasch  van 

ifinfche     derzelver  bewoners,  eenen    plegtigen    algemeenen 

jedcftoii*  Oank*  en  Bededag  re  bepalen  tegen  den  5den  Julö; 

^^^        ^^.  order  te  doefi  (lellen ,  dat  voortaan  ^  zoo  lang 

de  oorlog  duurde,  op  den.  eerden  Woensdag  van 

iedere  maand,  bedelhoeden  .werden  gehouden,  tot 

affmeeking  van  's  Hemels  zegen   op  onze  wapenen 

en  die  onzer  Dóndgenooten. 

Ten    gevolge    van  het  .  eerde  gedeelte  van   dit 
befluit,  fchreef  de  Secretaris   van  Staat  voor  de 

<0  De  aanfpraak  dpor  den  PreOdeni  der  Regering  ^ 
Jonkheer  J.  Siicher ,  wordt  ^evQnd^p  In  de.  IS<.4i^ 
SJimtsc.  ^815.  n«,  ^59.,' 


JAARBOEK  VAN  1815*  '±6$ 

liinneDlandfche  Zaken,  de  Hesr  ÉocII^  den'vol»    . 
^eoden  dank-^en  bïdbrief  uit: 

LANDGENOOTEN! 

Van  het  vernederend  jok  eener  voorbeeldelooze  over- Wtfchrif- 
lieerfching  verlost,  nit  de  gfooifte  gevaren  wonderdadig ^^jJlji^ ^"^  -r 
^ered,    door    de    gunlligfle   uitzigten     in    de    toekomst  ^emeeneiT 
v».Tblöd  vergaderden  wij ,  een  jaar  geleden ,   op  de  ftem  dank    en 
van  onzen  geêerbiedigden  Sonvertin ,  om  den  Allerhoog-  bedcdajj, 
flen  de  piegcige  offers  onzer  levendige   dankbaarheid;  de 
vurige  wenfchen  onzer  harten  voor  Vorst  en  Vaderland, 
en  de  ootmoedige  betuigingen  onzer  goede  ^voornemens , 
voor  "^et    oog  aller  volken,  gemeeofcbappelijk    op    te 
dragen. 

'  Glansrük  was  de  dageraad  van  ons  gefuk.  De  eerfle 
flralen  van  de  zoo  lang  gewenschte  vredezon  verkwikten 
de  herlevende  menséhbeid  j  èn  beloofden ,  bij.  de  traps- 
gewijze verdwijning  der  wolken,  die  derzelvi?r  Invloed 
nog  belenmertien,  eenen  beerlijken  dag;  vooral  oolc 
voor  Nederland ,  bevrijd  v^n  alle  twisten  en  partijfcbap*  v  \ 

pen,  begluurd  naar  eene  welberekehde  grondwet,  en 
waarlilk  vereenigd  onder  den  vaderlijken  fchepter  van 
den  Vorst -onzer  benze.  De  herdenking  aan  dborwor- 
flelde  *  rampen  verhoogde  de  waarde  van  ons  geluk  en 
van  de  blijde  hoop  der  toekomst,  daar  de  gedroogde 
bronnen  van  onze  welvaart  weder  geof^end  werden , 
koophandel  en*  zeevaart  herleefden,  en  de  ver  afgeiege» 
ne  Volkeren  de  herboren  Nederlandfche  vlag  op  niqnw, 

met  herdenking  aan  vorig  geluk,  begroetten. 

Ten  gevolge  van  den  eenClemmfgen   wensch  der  Mo- 
gendheden, onderOeund  door  bet  niet   dubbelzinnig  ver- 

Imgep  onzer  aloude  landgenooten ,  werden  onze  grenzen 

uitgebreid  en  onze  bevolking  meer  dan  verdubbeld.  Sedert 

eeuwen  gefcheiden  broeders  reikten  ons  de  hand«<  Naau- 

welijks  nlt  het  niei  herrezen,  traden  wil  in  den  ilf  der 

Ststen,    waaraan    de  handhnvfng  van   den  üaatkundigen 

everjlar  eif'het  gelnk  der  wereld  werden  toevertrouwd. 
Zoo    heilvoorfpePend    was    de  toekomst    flechts    drie 

maanden    geleden!  Maar  onverwachts  zagen  wij  de,  pas 

boven  de  kimmen  gerezen,  zon  (foor  zwarte  wolken  be« 

debi^  een   yerfchrikke'iik   onweder  is  losgebroken;  ait- 

^^rmaal  rate't    de  donder   des   oorlogs  en   verdrijft  den 

bemlnnelijken  vrede  van  de  aarde,  nog  doorweekt  do)r 

Wged^  en  tranen.    ZIJ  vïood  voor  het  aangezigt  d^s  over^ 

R  5 


§U  JAAR.BOEK  vav  itig. 

iTicfcïird.  heerfcherJt  wien  bet  «ndernntl  getakte,  den  ms  verlo- 

gemeenen  beklimmen. 

Dink.  en  Duister  zfjn  dikwerf  de  wegen  der  Voorzienigheid 
Bcdcdag.  maar  altoos  wfls  en  goed;  xU  gedoogde  de  raadflagen  der 
boozen,  maar  zorgde  tevens»  dat  de  hulpmiddelen  aan- 
wezig  waren ,  om  hun  ptal  en  perk  te  ftellen.  Nog  wa- 
ren de  Vorften  vergaderd,  wien  de  grootfche  uak  te 
beurt  viel,  om  voor  de  rust  en  het  geluk  -van  Europa 
.te  zorgen;  nog  waren  de  legers  niet  ontbonden,  voor 
wier  moed  en  reuzenkracht  de  dwingelandij  bezweek; 
nog  gloeide  hef  edel  vuur  in  den  borst  der  belden ,  die 
den  grooten  ftr^d  hadden  geftreden  \  toen  de  ontzetten- 
de mare  vaif  het  gebeurde  alle  harten  met  verontwaar- 
diging vervulde,  en  vsn  alom  de  heerlegers  deed  aan« 
rukken,  om  andermaal  vrede  en  vryheid  te  veroveren. 

Op  de  grenzen  gelegen  van  het  ongelukkig  land, 
waaruit  federt  so  jaren,  zoo  veel  naamlooze  ellenden 
zich  verbreidden,  moest  Nederland  vooral  door  die  ver^ 
fchrikkelijke  mare  omzet  wórden.  Niets  toch  was  In 
onzen,  pas  gevormden,  ilaat  voorbereid  op  eene  gebeur- 
tenis, door^eene  meDfcheiiJke  wisheid  vooraf  te  bere- 
jtenen.  Maar  God  fchonk  ons  eenen  Koning,  die,  ia 
deze  hagchelöke  omflandigheden,  roet  bedaarden  moed, 
onvermoeide  werkzaamheid  en  llaadvastlg  beleid  alle 
jnogelQke  hulpmiddelen  berekende,  alle  krachten  verza- 
melde ,  om  ook  008  met  waarde  te  doen  verfchyneh  op 
bet  tooneel  des  grooten  ocrlogs,  van  welks  uitkomsc 
voor  alle  volkeren  veel^  maar  voor  oiis  alUs^  afhangt. 

Het  teeken  ten  ftryd  is  gegeven,  reeds  hebben  ge- 
dochte legers,  door  het  hoofd  onzer  verbitterde  v^an- 
den  zelf  geleid  den  vaderlandfcben  grond  op  bet  hevig- 
fte  aangevallen,*  reeds  (lortten  duizenden  onzer  dappere 
verdedigers  hun  bloed  in  den  woedenden  ftrjjd;  reeds 
is  de  finaad  van  jaren  flavernl}  en  vernedering  uitge- 
'wis.cht  &>or hunnen  heldenmoed,  en  de  naam  van  Neder- 
landers weder  eerbiedwaardig  onder  de  volken ,  zoo  als 
in  de  d>gen  der  vaderen;  ja  reeds  vervult  de  blijmare 
,  eener  groote  overwinning  aller  harten  met  geestdrift  ea 

dankbaarheid* 

In  dit  beflisfend  oogenblik  roept  ons  de  ftem  van 
onzen  Koning  .tot  eenen  plegtigen  algemeenen  Dank-  en 
Bededag. 

Gevoelden  wij ,  te  midden  van  den  nood ,  reeds  le- 
vendig dt  bel^oefce,  om,  tevèni  bjj  ouze  gebeden  den 


\ 

i 


JAARBOEK  VAN   1815.  967 

God  oBzer  iroedertlCTcnheid  door  dtnkjeggln^en  te  ver.  l'/tfcbifl. 
beer//jken :  rijke  dof  vtn  dankzegging  vindc  zeker  ieder  onzer  ^«"L^fjl 
io  üjotn  bljzonderen  krtng,  en  niet   minder  het  geheele  gemeenöt 
vofk,  hetwelk  reeds  in  eene  zoo  mime  mate  de  «ege-  Dank-  ea 
oingen  der  berkregeoe  vr^heid  geoooc.     De  tarde  gaf  liotMiifi. 
ong  overvloedig  hare  vruchten,  geene  watervloeden  vet'* 
woestten  onze  velden,  geene  belHiettemke  ziekten  brag* 
ten  den  rouw  in  onze  buizen*    Hoe  onfcbatbaar  werden 
ons    de  weldaden    des  Allerboogfleo »  on   wQ   moesten 
vreezen  voor  derzelver   verlies,   en  nn  het  geweien  aan 
ibmmigen  onzer  welligt  het  regtmatig  verwijt  doet,  dac 
z^  door  ondankbare   ongevoeligheid  die  weldaden  heb» 
beo  beantwoord. 

£n  vooral  moeten  wij,  te  midden  der  gevaren,  welke 
ons  omringen,  eerbiedig  de  leiding  des  Allerhoogden 
erkennen ,  {n  het  fchenken  der  middelen ,  om  dezelve  af 
te.  wenden.  Is  h^  het  niet,  die  de  Vorften  door  eens- 
Itez'ndheid  en  trouw  verbindt ,  de  volken  door  denzelf- 
den geest  bezielt,  en  ook  Nederlanders  fterk  maakt  door 
eendragt  en  vaderlsndsllefde. 

De  gedachte,  dat  bet  God  celf  is,  die  ons  In  de  ge- 
legenheid   ilelt,   door  dtden   te  bewijzeo^  dat  wij  de 
herwonnen  vrijheid ,  ^n  den  ons  In   Europa  toegekendea 
rang    niet  onwaardig    z^ ,   zoo  wei  als  de  herinnering 
aan  onse  wonderdadige  redding  nit  zoo  diepe  ellende 
en  zoo  groote    gevaren,   en    de  erkentenis  der  reeds 
weder  ontvangen  bewezen  vtn   Goddelijke  hulp  mogen 
ons  dan  aanmoedigen,   om,  ook  in  den  tegenwoordigen 
ftrUd ,  onze  fmeekingen  op  te  zenden  tot  den  Heer  def 
heerfcharen,  zonder  wien  de  arm  der  belden  niets  ver- 
m0g  f  en  de  ontwerpen  der  wijzen  tot  dwaasheid  worden. 
DikwyiJ  werd  de  God  der  llefóe  gehoond  door  te- 
geaftr^Jdige  gebeden  van  Vorften  en  volken  ^  die  zijnen 
2egen  durfden  fmeeken  op  de   ontwerpen  hunner  ijdeU 
delbeid    en   heefschzacht ,   op  geweld    en  plundering: 
maar  met  vertrouweh  durven    wij  dien   zegen  fmeeken 
over  wapenen ,  die  tlleen  gevoerd  worden  voor  het  be- 
houd   van  hetgeen   Hij   zelf  ons  gaf,  en    tot  afwering 
van  rampen,  ^sfel^ker  nog»  -dan  die,  waarvan  Hij  ona 
verloste. 

Wij  ftrOden  voor  onze  bezittingen,  voor  de  eer  on- 
ijer  vrouwen  en  dochteren,  voor  het  leven  onzer  kin- 
deren I  Het  Is  de  heilige  krl}g  voor  vrijheid  en  vader- 
land J  Wl)  ftrQden  voor  de  algetneene  belangen  der 
menschheid ,  voor  de  handhaving  van  orde  en  regt ,  van 


i68  JAARBOEK   van  1815. 

üitfchrU-  zedelijkhefd  en  Godsdienst!  Met  is  de  heilige  Icrijg  voor 
ving  van!  het  goede  te^jen  het  booze! 

cpnen  nï-  fp  zuiden  Ürijd  mogen  w^  den  Coddeïijken  zegen  ar- 
Smk-^en"  ^^^^^^^9  c"  ^^^  vertrouwen  daarop  hopen ,  wanneer  wij 
bcdcdag.i  bidden  met  werken,  werken  raei  bidden  paren;  over- 
tuigd, dat  wij  zonder  dien  zegen  niets  , vermogen «  maar 
dat  dezelve  ook  alleen  kdn  verwacht  worden  op  zooda- 
nige infpanning  van  aÏÏe  onze  krachten,  als  voegt  in 
eenen  krijg,  waar  flavernij,  armoede  en  verachting  ons 
als  ver  wonnel  ingen  zouden  volgen;  vrijheid,  geluk  en 
eere  ons  als  overwinnaars  zullen  kroonen.  - 

Wanneer  broederlijke  eendragt  ons  •  (landvastig  blijfk 
vereenigen,  wanneer  eik  in  zi|nen  kring  doet,  wat  hij 
k^n,  de  hem  gégevene  taiémen  en  vermogens  met  vuri- 
gen  ijver  aanwendt;  wanneer  de  rijke  zijne  fchatten» 
de  jongeling  zijnen  arm  welgemoed  het  vaderland  toe- 
wijdt; wanneer,  onzer  aller  onherroepelijk  befliiit  is^  al- 
Jes,  des  noods,  voor  hetzelve' op  te  offeren,  dan  zullan 
de  gevaren,  waarop  wij  fleeds  behooren  voorbereid  te 
zijns  alleen  Hrekken,  om  onze  krachten  te  verhoogen 
en  de  zege.  heerlijker  te  inaken. 

Opgeroepen  om  den  Alregeerder  de  belangen  des  vi« 
derlands  aan  re  be/elen ,  kan  er  geen  'dringender  en  tan* 
gensmer  pligc  zyn,  dan  Hem  te.  fmeeken  voor  den  ge* 
eerbiedigden  Koning,  die  ons  het  verbevende  voorbeeld 
fchenkt  van  geheele  toewijding  aan  de  zaak  des  vader- 
lands, en  wiens  groote,  maar  tevens  beminne'ijke,  hoe« 
danigheden  hem  zoo  ipoedig  dë  liefde  ziener  nieuwe 
onderdanen  verwierven,  dat  dezelve  reeds  wedijveren 
met  hen,  die  hém  eens  als  redder  ontvingen* 

God  bekrooue  zijne  onvermoeide  pogingep ,  en  zTj 
zelf  zijne  belooning.  Hij  neme  de  dappere  Prinfen  in 
zijne  hoede,  die  met  beleid  aan  de  f))itzen  onzer  ben* 
den  ftrijden,  vooral  %Qokj  onzen  beminnelijken  Kroon- 
prins, die  onverfchrokken  alle  gevaren  trotfeert,  reeds 
met  vreugde  zijiv  bloed  voor  het  vaderland  zag  vloeijen. 
God  voere  hen,  met  de  lauweren  der  overwinning  ge» 
kroond,  behouden  terug  in  de  armen  hunner,  hen  zoo 
teeder  beminnende ,  ouders ,  om,  in  het  midden  van  een 
gered  volk,  de  zegeningen  der  dankbaarheid  en  der 
liefde  te  ontvangen.  Hij  zegene  het  geheele  Koninklijk 
Huis,  ons  zoo  dierbaar,  ook  vooral  door  de  deugden ^ 
die   deszelfs  eerbiedwaardige  Vorftlnnen  verfieren.. 

Dat  wij  bidden  om  den  Goddelijken  zegen  over  de 
werkzaamheden  van  hen,  aan  wie,  onder  den  Koning, 
de  zorg  van  'sLauds  belangen  is  aanbevolen,  es  in  het 


JAARBOEK  VAN  1S15.  ^69 

hWtooéer,  over  den  trbeld  der  genen,  wiep  de-^ew'i^»  Uïifcliry- 
ifire  raak  is  opgedmgen,  om  de  vermeerderingen  en. wij-  vii»g  van     . 
zighgcn  der  Groadwet  van  den  Nederland fchen   Stant  te  ^^.'^"^  "j" 
ontwerpen,  welke  deizelfs  Uitbreiding  en  de  vertucferde  jïjJJJfJ'^n* 
oniiUndi^heden  vorderen.  bcdcdaft. 

Oit  Vfi]  bidden  voor  atie  de  Vorften,  ê]e  iich  met 
otizen  Souverein  voor  de  zaak  der  mensch beid  vcreenigd 
-  hebben;  voor  aile  de  helden,  die  ultxecot^en  xijn  voot 
bairrdOeden  en  voor  afiaren,  ren  eiade  aller  vereettigdn 
krachten  .dezen  laacflen  wordeldrtfd  met  geweld  en 
heerschzDchc  gelukkig,  kan  het  z^n.  fpoedig,   volleren* 

gCD.      '  , 

Sineeken    wlJ,  dat,  na  zoo  veel  jaren  oorlog  en  yer- 
'Woesting,  de,  dan  eindelijk  door  flroomen  menfchentiloecf  ^ 

gekochte ,,  vrede  te  dnurzame/  en  in  de  gevo'gen  te 
vrucHtbaarder  moge  zifn  voor  hec  zedelijk  zoo  wel',  ala 
Yiet  ftaackundig  gelBk,  en  vdor  de  Godsdiendige  vor^ 
mfng  der  volken,  vooral  ook  van.de  Nederlanders,  op 
4^  de,  door  den  oood  ontwikkelde  geestkracht  eti  in- 
ipanoing  van  yermogens  i  in  opvolgende  dagen  van  kalm^ 
xe  en  voorfpoed,  een'  rijken  oogst  fcbenke. 

£n   mogt  vooral,  aanwas  v^   Christeiijke  .kennis*^  en 
werkdadige  Godsvrocbt  'dan  ten  bewijze  ve'rflrekken  var^      .'  % 
harie'lj<e    datikbaarkeld    aan  den  God,    dien   wlJ   thans 
om  red .1  ing.  aaii roepen  , 

Wamiéer  wij^orraen  Vader  in  Jezos  Christus  naderen, 
met-  het  *oog  OfV  èen'200  verheven'  doel,  en  met-  eeti 
bart  «doordrongen  van  hei  'gevoel,  van  ons  onvermogetu 
m\M  ^alU^eo  veTwachitende  van  den  djkdom  x^ner  genade 
in'pn^n,  b^er  en- Zaligmaker  en  van- 5le  kracht  vai\  zijr 
nea  fMigeo  &fiest,  fian.  seker,  eo  danaUeen  kui^nen« 
jj^^  geloo/ig  op  de  (oedertierene  verhooring  onzer  gebe- 
den vertrouwen.    .  ,        *, 

f  .        ,  .  •  •     t  ■  •\  '  ' 

,   Onv£rn)ii)<icrd..dQse  .b^pa}ing   van    eenen    algCf  Dankzeg* 
meeneu  panls*  en  .&e4edag«.oordeel(te  Z..M.  ^M^^^^l^ 
ije  Nederlanders  gei^enhei4  ic  moei.ep  geven,  ooi  op^d"r" 
te  voldoffii   aan   de.  behoeften  'hanaer    barten-  ei>  2.|(ftcn  ju. 
Jiunne  vurige  dankbaarheid  ,op  eene  godsdienstige^^^l^^^"^^' 
wij^e  opeul^  aan   d^n  ,dajg  cc  tl  eggeq;,  weshalve 
dft  I/C^raars  der  onderrishetdeii  <  kerkgenootfch^p^ 
pen  werden  uitgenoodigd,om,  op  den  eerstvolgen- 
den  Zondag  reeds,  den  ^slleu  Junij,  door  lofzangea 
tn  dankzeggingen  de  vexjVQrven  zége  godsdienstig 


d7ö  JAARBOEK  itaw  iSij* 

te  viereo ;  -*^  en  bet  ontbrak  niet  aan  Leeraars  ^  dltf 
toen  reeds  dank^  en  «feestredenen  hielden^  zonciec 
voor  gebrek  aan  doffe  by  den  algemèenen  dank« 
en  feestdag  eenigzins  te  fchroroen  (\)« 
r*  ö^««      Ingevolge  de  bevelen  van  Z*  M.  rfatti  ook  dé 
deiijke      Secretaris  van  Staat  met  den   Commisfafis-üene* 
provin-     raal  van  de    fiinnenlandfche    zaken    de    noodige 
5**°  ^  maatrei^clen  ,    ten  einde  een    7>  Deum    op    deit 
juïa.        ^den  Juli>  in  alle  de  kerken   binnen   de   zuidelijke 
provinciën  van  bet  rijk  gezongen   wierd   ter  vie- 
ring van  de  heilrüke  gebeurteiiifren  9  die  onlang» 
de  verdrijving  des  vijands  naar  zijn  eigen  grond» 
gebied   en    zijne  plotfelinge  vernedering    te  wege 
gebragt  of  vergezeld  badden » en  die  van  Z*  M.  eii 
van  Hoogstdeszelfs  onderdanen  eene  plegtige  dank<* 
zegging  aan  den  Heer  der  heerfcbaren  vorderden* 
Te  Deum      Uit  ef^ne  beweging  had  men  den  aaften  J'mi) 
2g  ^J^Jj!:^  reeds  een  Te  Deum  te  St.  Bavo  gezongen,  en  op 
cc  Brufliei  den   a%ften  eene  mis  in  de  kerk  van  St.  Gudule 
op  dea     te  Brusfel  doen  vieren  »  om   het  fpoedtg   berftel 
a^fttD.     ^^^   jgj^  "piins  van  Oranje  van  den  hemel  af  te 

fmeeken. 

iiec  Te        Op  den  flden  Julij  woonde  Z.  K«  H.  -zelve  ^ 

Deum  op  nevens  alle   de  civile  en   militaire  autoriteiten  iu 

Brisfci^*  groot  kostuum,  het  Te  Deum  bij,  hetwelk  in  de 

door  den  hoofdkerk  van  Brusfel  gezongen  werd»    Dé  Heer 

Hinsytf»  j/,7//^  Aartspriester  van  St.  Michiel  eö^Gndiile^ 

iS'     fprak   bij  die  gelegenheid  den   Frins  aldus  aan : 

woond.     ,,  grootmoedig  held,  hartelijk  geliefde  Prins!  wQ 

hebben  niet  opgehouden  den  God  der  legerfcha* 

ren  te  bidden,  om  de  fpoedige  herftelling,  welke 

Hij  u  fchenkt ;    daarom  ganti  wi)   ons  aan « den 

voet  der  heilige  altaren  nederbüigen  ,    6tA   Hem 

daarvoor  onzen  dank  toe  te  brengen  ,  mitsgaders 

voor  de  roemvolle  overwinning,  op  dien  hovaar^ 

'digen  vreemdeling  en  deszelfs  trawanten  behaald  ^ 

waaraan  U^  K*   H.   door  deszelfs  moed  en  on^ 

vercfaagdheid  zoo  veel  toegebragt  heeft.    Onder'> 

(t^  De  Schrijver  van  dit  Jaarboek  gaf  beide  zijne  ker- 
kelijke redevoeringen  van  den  asflen  Janij  en' den  5den 
Juiy  in  hec  licht  $  bfi  3^  IL  Üemtrop »  ce  Anüterdaio. 


JAARBOEK  VAU   ittg^  171 

tosfeben  vermeten  w^  ons^  doorluchtig  Vorst « 
n  la  ntam  van  al  de  Nederlanders  te  fmeeken, 
n  2elven  niet  meer  soo  zeer  bloot  te  fteilen,  om 
dat  gi|  te  dierbaar  aan  onae  harten  en  te.  nood* 
sakelijk  voor .  ons  geluk  sljt  ^  om  u  te  verlieaenw 
Dat  God  u   dan  fteèds  behoede ,  en  ons  gelak 
zal    volkomen   zijn.**     Na  deze   plegtigheid  ge^ 
fchiedde  er  eene  inzameling  van  iiefdegtfcen  ,   ten 
behoeve  der  gekivetften,  door  Mevrouwe  de  Her- 
togin van  Urfcl  ,  Mevroflwe  de  Hertogin   y^n 
Hiehmond  en  Jonkvrouwe  de  Krifin.  —  Z«  K* 
H.  begaf  zich  vervolgens  naar.  de  Gereformeerde 
kerk ,  en  woonde  aldaar  de  godsdienstoefening  bij. 

Het  behaagde  den  Koning  ^  bg  befluit  van  den  nenoe« 
«ften  Julij,  den  luister  der  onlangs  ingeftclde  mir  "emril*"* 
litaire  Willemsorde  te  vestisen,  —zoo  ais  Z*  M.  tairewiu 
selve  het  bij  dit  beflttic  gelieve  te  noemen  ,  ^  door  ieu.«orde. 
hare   eerile  decorariën  te  fchenken  aan  de  Veld- 
faeeren  en  krijgslieden  ,  wier  beleid  en  .moed  het 
grondgebied  der  Nederlanden  verlost    en  den  al» 
gemeenen  v*$and  op  eene  onherftelbare  wijze  ver- 
nederd   hadden ;    en    dienvoli^ns    te    benoemen 
Grootkruifen  ^  Kommandeurs  en   Ridders  van  de 
derde  klasfe;  waaraan  bij  beflutt  van  "ai  Julij  ook 
ridders  van  de  vierde  klasfe  werden  toegevoegd ; ' 
sgnde  inmiddels   bij  verfchillende   befluiten    nog 
andere  benoemingen,  ook  nit  den  dienst  te  wa- 
ter «  voor  de  onderfcheMene  rangen   dezer  orde 
gedaan;  terwijl  door  den  kanièlier  der  orde,  den 
Luitenant-Generaal  J.  JP'éJansfens^  in*sKonings 
naam,  brieven  van-  rouwbeklag  afgingen  aan  de 
naastbeftaanden  van  zoodanige  onder  de  gefneu* 
veldeA,  over  wier  bedrijf  bijzonder  loffel^kè  be« 
rigten  waren  ingekomen ,  met  de  verzekering ,  dat 
het   ridderteeken    zoude   toegekend  z§n   geweest 
aan  den  echtgenoot ,  vader  öf  zoon  ^  indien  de»' 
zelve  waren  in  het  leven  gebleven  (i)* 

{i)  Med  vfndt  de  UJscen  der  Ridders,  wegens  hnn  tt^n- 
deel  in  deo  veldtogt  van  1815  benoemd,  en  de  (lokken 
betreffende  de  holde  van  wege  Z.  M.  aan  de  ntigedacb^ 
uqIi  der  gefnen velde  helden ,  beneeeoi  denelyer  nomi^ 


ü7t  JAARBOEK  tan  1815; 

Lof  der  Wijze  zorgvuldigheden  en  inrigting^n  kenmerk^ 
«J?^™J<^"c  ten  zoo  Wel ,  iis  algcoieen  blakende  en  edel» 
lleid.  **  moedige  geestdrift  tot  wcldadlj^heid,  de  echt  Ne- 
derlandfcbe  nienrcbeDÜefde^  waarin  de  zuidelijke  en 
noordeliike  bewoners  des  Koningrijks  bewezen,  oor* 
fproukelijk  flechta  ééne  natie  te  zijn.  tiet  is  on- 
inogeUik,  alle  de  liefdegaven  voor  gekwetllen  ta 
ai  den  onderfland  voor  de  weduwen  of  kinders 
van  gefneu velden  te  vermelden  en  daarbij  regt  ic 
doen  aan  de  dankbare  weldadigheid  van  i;ewesr 
ten,  deden»  dorpen  en  pertpnen»  daar  de  dagbla- 
den bet  geheele  jaar  door  en  nog  lang  daarna  gewag 
Diaakten  van  ontvangene  Itefde^ifien,  dikwijls  b() 
herhaling  van  dezelfde  perfonen  en  uit  dezelfde 
plaat  Ten  i  en  men  niet  mag.  verdacht  worden  vaa 
eenige  overdrevenheid.,  wanneer  men  verzekiert, 
dat  de  ^eheele-  natie  en  het  ganfche  vaderland 
2ich' dankbaar  en- hulpvaardig  betoonde .  vuor  eene 
heldhaftige  verdediging,  waaraan  geheel  Europa 
zich.  het  behoud  v^n.  dcszelis  duurgekochte  en 
heldhaftig  bevocbten  herllel ,  verfchuldigd  erken* 
de»  Het  moet  voUtaaü  en  kan  zelfs.  meer.  nut 
doen  voor  bet  nageflacht,  eenige  bijzonderheden 
op  te  inerJien  bij  dit  algemeene  liefdewerk  en  te- 
vens eenige 'maatregelen  te  vereeuwigen  door  eene 
wijze  (laatsisor^  genomen  hi]  het  gebruik  van  all^ 
die  oflers  der  menscblievendheid. 
.  Naauwelijks -had    oien    te   Vlaardingen  de  bly- 

me^^ierdo  ®*fc  der  overwinning  gehoord,  of  men  beijyer- 
te  vuar-  de  zicb^'als  om,  ftrird»  ter  verzachting  van  het 
dingen.  jq5  j^^  gekwötftgn  Jei:S  bij  ce.  (jrageu.  Eciiige  io- 
grzetenen  namen,  zitting  in  het  VVaesbui»  ter  ge* 
regelde  inzameling,  en  in  een  paar  uren  had. men 
reeda  eenige  honderden  .guLlens ,  en  eene*  aanzien- 
liike  hoeveelheid  linnen',  plukfel,  w^h  en  eenige 
kisten  met  citroenen  bijeen,  die  op  de  Maas  wer^ 
den  ingelcReept  en  onder  geleide  van  een  ver- 
trouwd  perl'oon    m^i    goeJe  adresfeu   voorzien, 

re^ds 

nattve  Itjsfen  öndef  de  bijlagen  n^   XI  en  XII, tot  hec 
werk  vau  den  Heer  Scheifiwab&AOotendfi» 


JAARBOEK  VAN  iSij.  473 

fCfA  den   &a(len  Junij  naar  Antwerpen  of  Brus-  werk/.^- 
fel  werden    verzonden   met  de  volgende  bemoedi-  "^.'•'  ^[l^^^'i 
gende  aanfpraak,  waarvan  men   eenige  honderden  dicgwo. 
exemplaren  bad  doen  drukken  ter  uitdeeliog  in  de 
hospitalen»  t 

BRAVE  SOLDATEN  \ 

Öe  Irreet  uwer  overwinning  dringt  tot  otas  door*  Gij 
liebt  den  heldenftri)d  voor  Vorst  en  Vaderland  ^  vooü 
Godsdienst  en  Vrijheid  geftreden ;  gij  hebt  ais  mannin 
-geflaan;  gij  hebt  pverWonnen  eb  déti  NedeHandfchen 
nmm  eene  onderftifke  eer  verworven.  Wij  Juichen ,  eti 
etkeftftdy  elk  dorp  juicht  met  ons.  Wij  danken  God» 
en  wij  danken  u,  want  nwe  dapperbefd,  nwe  trouw, 
•tiwe  (hmdvastigheid  beeft  de  bedoelingen  van  den  dwin- 
gehind  en  deaeelfs  gevloekten  ainhang  verijdeld*  Uwe 
gèfoeuvelde  kameraden  zijn  een  edelem  dood ,  den  dood  , 
voor  ^t  vaderland  gedorven;  W^  kunnen  hen  niet  ih 
'het  leven  herroepen ,  maar  hunne  nagedachtenis  zal  bij 
jons  en  het  nagetUcht  in  zegening  bleven*  Ook  uw  bloed 
beeft  gedroomd, '  wij  gevoelen  dit^  en  gevielen  die 
dankbaar,  want  nw  kostbaar  bloed  heeft  voor  ons  ge* 
ihoond.  NaauwUjks  vernamen  wij  dit ,  of  wij  'nebben 
geld  en  verkwikking  bi)  een  veri^ameld,  en  zenden  dat 
onverwijld  aan  uwe  opperhoofden  en  verzorgers.  •Ge» 
bruikt  heemeen  u  daarvan  zal  worden  uitgereikt ,  afs  een 
Wel  meenend  offer  uwer  dankbare  Landgenooten*;  en  moogc 
gij  herftelien  en  het  zwaard  weder  opvatten,  houdt  dan 
vol,  nri}dt  met  moed  'en  fta od vastigheid «  ftrijdt  voor 
Oranje  en  Vaderland;  en  de  God.  der  Heerfcharen,  ét\^ 
God  van  Nederland  zal  aan  uwe  zijde  ftiijden,  en  n  de 
overwinning  (thenken. 

Bit  voorbeeld  van  Hollands  oudde  (ïad  werkte  CotHmii* 
»]$  een   elektrike  vonk     door  alle  de  noordelijke  üc"  in  <<cii 
Provinciën  des  riiks.  De  Commisfie  in  den  Haag ,  J^^cn*** 
aan    welke  in  den    vorigen   Jare  het   beheer  was  dam. 
toevertrouwd  Van  de  ruime  bijdragen  ter  verdedi* 
ging  des  vaderlands,    zonderde  terftond  ƒ  5000:* 
af  ten  behoeve  der  ^ekwetften.  ^ —  De  hoofdcom* 
misfie  te  Amderdam  tot  oprigting  van  eèn  fonds 
ter  aanmoediging,  vereeiing  en  onderfteuning  van 
den    gevvapenden  dienst,    almede  in   den  vorigen 
jare   aangefteld,    deed    de    kracbtigde    uUnoödi^ 

j.  B.  van  i$x5.  ille  Stuk.  S 


4 
* 


L 


«74  JAARBOEK  vaw  1815, 

;in;  aan  hare  Land-   en  Stadgenooten ,  op  dei 
V  fijften  Junii:  en  op  den  loderi  Augusruis,  mogt  sij 

openlijk  ter  kennisfe  brengen  eene  ontvangst  in 
geld  van  ƒ  ii9)754«5*4  9  behalve  cenige  balen 
met  lakens,  plukfel,  fcheurlinnen ,  wlndKls,  ta« 
bak  enz»,  benevens  eene  jaariykfche  inrchrijving  . 
te  Anifterdam  voor  het  fonds  van  ƒ  5,166-6:  be- 
geleidende dece  kennisgeving  met  de  volgendea 
brief# 

Friefvtn  Toen  trouwlooihef d ,  meineed  en  vemad  den  dwin- 
m^  r^^ê  C^^°^  ^^^  ^^^  °*''  ?tTij»  i^ebtand  hadden ,  werden- 
Amfltr.  deroaal  ons  vaderland  met  de  verfchrikkel^kfte  over- 
dam  toe  heerfching  bedfeigd.  Reedi  fineedde  hij ,  mee  zijn  moord* 
bet  fonds  dadig  rot  het  (jzeren  juk  voor  onze  bilzen ;  reeds  glim-i 
van  a?n-  lachten  zQ  io  bunnen  Godlaiterènden  overmoed  over 
y^rdl^^^  ellenden,  dk  zJD  over  ons  en  alle  volken  wilden 
gcwa-       brengen. 

penden  Maar   de  band,  die  zoo  vele  natiën  tot  broeders  bad 

dienst,  vereenigd»  b^Hond  00^  Van  de  boorden  der  Wolga, 
Tin  den  Donaii  en  den  Rijn,  gellerkt  door  het  moedig 
Albion,  trcikken  zij  op  ter  heerbaan  om  te  drilden  den 
heiligen  ftrOd.  In  die  dappere  ryen  Honden  nn  ook 
êttif  legers ,  (mze  krijgslieden ,  aangevoerd  door  de  waar« 
dige  naneven  van  onzen  grooten  Willem.  Op  bunnen 
fiandvastigen  moed,  door  God  gefterkt,  grondden  zich 
onze  hoop  en  ons  vertrouwen:  daarom  verdienden  zy 
,  ook  alle  onze:  zorg  en  liefde.  Aan  hunne  befcherming 
was »  naatt  God ,  ai  wat  wij  dierbaar  hadden ,  opgedra^ 
gen.  Vaderland  en  Koning,  dit  waren  panden,  vai^ 
wiet  behoudenis  al  ons  geluk  afhing,  wsnc  mee  deze 
z^n  vrijheid,  welvaart  en  Godsdienst  veraekerd» 

Dtz^  gevoelens»  Landgenoocenl  deelden  wij  u  mede, 
en  durfde  te  gelijker  tijd  a^n  onze  kiljgslieden  hulp 
aanbieden ,  indien  z^  verwond  of  verminkt  tot  ons  ie« 
ruk  keerden.  Ja  plegtig  beloofden  wij  hun  de  liefde- 
rijkCle  zorge  voor  hunbe  ouders,  weduwen  en  weezen^ ^' 
indien  z^  verminkt  wierden,  of  den  dood  der  helden 
pierven.  Eu  die  deden  wy  toen  het  gevreesd  gevang 
nog  flechts  naderende  was»  toen  het  bloed  der  helden 
nog  geeiie  trouw  had  bewezen «  toen,  by  Quatre-Bras 
en  Waterfoo  de  tropbeên  van  onzen  roem  nog  niet  wa- 
ren gefticht;  ja  zoo  groot  was  ons  vertrouwen  op  de 
Nedenandfche  weldadigheid»  zoo  zeker  rekenden  wijf 
pp   uwe   deelneming  en   ooderfienniog,   dat   wi}   niea 


JAARBOEK  VAN  1815.  s^jg 

ibbroomden    deze    plegtige  belofte    te    onderfclirij ven ,  Brief  van 
want  ook  in  de   dagen  van  onderdrukking  en  overheer  ^e  Com- 
fching  hadden  deze  edele  trekken  van  het  Nederlandfche  ™^^^®  " 
karakter  nog  altoos  nftgeblonken.     En  dat  wij  in  onze  jam  f^i 
verwachtingen  niet  te   leur  gefield  z^h ,  dac  onze  hoop  het  fonds 
gegrond   was ,  toen  wy    op   die   weldadigheid ,  en  op»  van  aan« 
regte    liefde   voor   Koning    en    Vaderland  durfden   be-  «noediging 
trouwen,  daarvan  zijn  de  treffende  blijken  voorhanden ,  ^^^^ /*^** 
en  het    is  tbans  ooze  pligt   geworden,  die,  zoo  verre  penden 
.liet  ons  geoorlopfd  is »  openlifk  te  vexdielden.  dienst. 

£n  was  het  voor  ons  hart  eene  llreelende  votdoenliig  '' 

van    alle  rangen    en  (landen   der  saaefchapplj  edelmoe- 
dige  onderftenning  te  ondervinden ;  zagen   wij  met  le- 
vendige aandoening,  zelfs  de  bejaarde  en  minder  rnfin 
bedeelde  weduwe,  uit  Godsdiendige  liefde  voor  Vader 
land  en  Oranje»  vermoeid  van  den  langen  weg,  met  gut- 
le  vriendelijkheid  tot  oni  komen,  om  ons  met  een  een- 
voudig Nederlandsch   hart  haar  offer  toe  te  reiken;  za- 
gen wijf  onder  anderen   ook,  onze  Israêiitifche  mede- 
burgers    van  eenen  edelen  naijver  bfiitken  eti  algemeen- 
medewerken  tot  ons  doet;  zagen  wij   de  ruime  gift  der 
rijken  en  het  penningske  der  armen  ons   toevioeijen  uk 
dezelfde    bron,   menfcbenlielde  eu  burgertrouw;  zagen 
•wij  ,  diep  geroerd  ,"de   verfcheidene    verontfchuldigïngen 
van    zoo  velen,   die  zoo  gaarne  meer  gaven,  doch  btj 
wie  de  middelen  ontbraken:  o!  hoe  wenschten  wy  ons    • 
,geluk  met  onze  verwachtingen  overcroifen  te  zienl   Hoe 
werden  wij    vereerd  en  aangemoedigd  door  de  edelmoe- 
dige  onderfleuning  van  Hare  JVlajefieit*  onze  Koningin  en 
van   Hare^  Kon,  Hoogheden   de^  belde  Vordinnen  Doua" 
Tiéresl   Hoe  dierbaar  zal  die  onderfleuning,  die  w^  in 
ilaat  gefteld  zijn  nft  te  reiken  aan  onze  verminkte  krijgs- 
lieden, en  aan  de  ouders,  weduwen  en  weei^en  van  on- 
ze gefneuvélde  helden   zijn,  daar    z\|   van    zulke  hand- 
den komt,  en  nit  zulke  edelaardige  beginf^ien  oQt4>ro- 
ten  is..  t 

Ziet  dan  met  een  zacht  gevoel  vao  voldoening,  en 
van  dankbaarheid  tot  God,  die  zoo  veel  goeds  in  dtc 
gezegend  land  bewaard  heeft ,  waarde  Stad-  en  Landger 
oooten ,  de  opgave  van  de  bij  ons  Ingekomene  iiefdegif- 
ten,  en  ontvangt  onzen  warmen  danlf yvoor  he(  vertrou- 
wen, dat  gij  In  ons  ilelt,  en  dat  wij  dooreene  wijze 
legtvaardtge  ei^ .  liefderijke  beheering  van  het  bijeenge* 
bragte  fonds  trachten  te  verdienen,  en  volijverig  pogen  « 
znllen  ons  verder  waardig  te  maken.  Reeds  zijn  da 
gekwetftên  ook  door  ons    verkwikt  en  verzorgd,  reeds 

S  2 


^  »76  JAARBOEK  van  i«i5. 

worden  er  gepaste  maatregelen  beraamd,  om  door  eentf 
eenparige  medewerking  van  alle  fteden  en  plaa^fen,  ia 
ons  verlost  en  dankbaar  Nederland ,  op  bet  krachtdv 
digst,  beilendig  eo  algemeen  aan  het  grooce  oogmerk 
onzer  indelling  te  voldoen;  en  het  zal  een  der  geluk- 
kigde  dagen  van  ons  leven  zijn,  waarop  ^ij  de  uit- 
dceling  van  de  rijke  vruchten  Uwer  Edele  weldadig* 
beid  zullen  beginnen, 

.         Ook    te  Delft,  Alkmaar,    Leiden  eo  Utrecht 
fsTïë*'  hadden    zich    zulke,  Commisfiën   gevormd  en  de 
Delft,      Stedelijke  Regeringen  derzelver  werkzaamheden  be» 
^^1^™»*^»  vorderd;  en,  behalve  bij  alle  deze  Commisfiën» 
Utrechtf"  ftroomdc    het*  van  alle  plaatfen,   ook  van  de  ge« 
ringde    ten    platten  I^nde  bij  het  Ministerie  vati 
Binnenlandfche  Zaken   dermate    toe,  dat  telkens 
oieuwe    lijsten   van  weldaden  door  den  Secretaria 
van  Staat  werden  bekead  gemaakt. 
Brief  van     Zijne  Excellentie   zelve  was  geenszins  te  kort 
den  Se-     gerchoten   in   de   opwekking  der  natie,  hebbende 
creiwii     ^jen  ^den  July  aan    de  Heeren    Gouverneurs    der 
v^r  de '  Provinciën  en  Landfchappen  gefchreven  den  vol*- 
Binnen^    eenden  brief: 

landfche     *  • 

fe'r  op.*        ^0  ^^  tegenwoordige  oogenblikken ,  daar  bet  hart  van 
wekking    eiken  Nederlander  doordrongen    is   van   het  gevoel  der 
der  natie   ^roote  verpligting ,    die   hij  heeft  aan  zoodanigen  zijner 
tot  alge-  Landgenooten ,    welke   in  den  heiligen  ftrijd  tot  bandha* 
Uefdfuliir*  ^'^S  ^^^  *i'^  maatfchappeiyk  geluk  den  dood  der  helden 
held.         zijn  gekorven,  off  door  ongenezelijl^e  wonden  of  ver- 
minkingen, buiten   ftaac  zijn  geraakt  in  hun  toekomflig 
onderhoud    te  voorzien ,  daar  de  bewustheid,  dac  wi), 
naast  God,  alleen  aan  hunne  onverzettelijke  votharding 
in  Aen  (Irijd  het  behoud  van  al  wat  ons  dierbaar  is,  of 
de  gelegenheid  om  zulks  in  de  toekomst  te  kunnen  ver- 
zekeren, te  danken  hebben,  bij  ons  opgewekt  en  leven* 
dig  is;  in  de  tegenwoordige  oogenblikken ,   daar  wij  ge- 
reed (laan,  om  voor  het  oog   van  den  God  onzer  Vade- 
ren,   en   ook  onzen  God,  te  verfchijnen,  om  met  hec 
gevoel   van  een   verronrwd  hart.   Hem  onze  dankzeggin* 
gen  voor   de  naam-  en   tallooze  zegeningen  te  brengen, 
waarmede  Zijne  goedertierene  hand  ons  verwaardigd  heett; 
'    in  deze  oogenblikken ,  (of  er  zijn  nimmer  dusdanige  g(^ 
Weeat^   behoort  elk  Nederlander    te  befeSen,    dat  do 


JAARBOEK  VAN  i8i5*  ^^^ 

een/^  wijze,  waarop  hij  zich  jegens  God  en  denongelakvflrfef  vm 
togen  verdediger  zijner  beUngeö  van  zijne  duure  verplfg-  dinSecre* 
r/ng  tot  erkentenis  kan  kwy ten,  deze  zö,  dat  h^  het  lot  ^*'''*  ^*n 
dier  dapperen,  en  hunner  Ureduwenen  weezen,  voor  zoo  deBYnnen-* 
verre  zij  zulks  behoeven ,  tegen  alle  gebrek  en  behoef-  landfche 
cigheid    zeker  (lelie »  qpdat  zil    zich  nimmer    beklagen  Zaken , 
kunnen,  van  voor  een  ondankbaar  land  hun  l>loed)  hun*  ^^r  op» 
ne  leden   en  hon  leven  te  hebben  opgeofferd.   ^  do-^nit^ê 

^Q.eeds    van    het  eerde  oogenblik »    na  hec  op  nieuw  ^ot  tlgê- 
ontwaken  der  yxt^^^   dat  al ,  wat  oos  lief  ï%^  een  prooi  meene 
zoude    kunnen  'worden    van   eene  al  vernierende  over-  liefdadig- 
heerfchtng,  vereenigden  zich, op  onderfcheiden  pJaatftn,"*^^ 
dL'ugdzame  mannen,  en  gaven   hec  fein  tot  het  oprigten 
van  fondfen,  welke  onder  anderen  ook   tot  hec  boven- 
genoemd doel  konden  firekken.    Zij  deden  zulks  op  een 
ujdüip,  dat  hec  fevreesd  gevaar  toekomfYlg  was*    Dac 
gevaa^    beeft  inderdaad,    en  in  den  hoogden  graad  be- 
ïtaan ,  eo  bet  heefc  niec  kunnen  worden  afgewend ,  dan 
ten  koSte  van  hec  leven  en  de  gezondheid  van  een  aan- 
tal onzer  Landgendoten.    En  zou  dün  thans  niec  een  ie- 
der coefaellen   om  aan  de  oproeping  dier  braven  onder 
ons    gehoor  te  geven,   en  krachtdadf;  mede  te  werken 
COC   hec   oprigten   en  tot   (iand  brengen  van  een  fonds, 
geheel  bedemd,  en  volkomen  toereikende  om,  benevens 
hetgeen  van  *sLands  wege  ten  dien  einde  gefchiedt,  \<é 
voorzien   in  de  behoeften,  onzer  verminkte  verdedigers » 
'tn  van  de  nageblevene  der  gefneuvelden. 

Voor  de  Nederlandfche  welJadigheid  \%  zulk  een  plan 
niet  te  groot;  voor  een  regc  dankbaar  hare  is 'zulk  een 
pligc  niec  te  beiwarend.'  IVanneer  elk  gecrouwelijk  hec 
zijne  daartoe  bijdraagt,  zal  hec  voor  een  ieder  flecbts 
eene  geringe  opoffering  van  hec  zijne  kosten;  maar  al 
ware  bet  ook,  dac  hec  offer. hem  eenfge  berooving  ver- 
oorzaakce,  zal  hec  v  niec  nog  flechts  een  klein  gedeelte 
uicmaken  van  hetgeen  een  leder  beeft  overgehouden? 
Is  niet  alles,  wat  een  ieder  heefc  overgehouden,  en 
wac  hU  zich  In  de  coekomsc  kan  verwerven, «een  ge- 
fchenk  van  God,  hem  verzekerd  door  den  dood  en  bet 
leed  van  die  genen,  weike  op  den  dag  van  den  (hilfd, 
voor  hunne  Landgenoocen ,  hec  dierbaarlie,  dac  zij  had* 
den,  en  daarmede  alles,  hebben  veil  gehad? 

Dat  dan  bij  alle  Nederlanders  de  ernliige  wjf  öntwa- 
ke,  dat  hun  hart  doorgloeld  Vorde  van  het  zoo  hetame- 
l^ke  voornemen,  om  bunnen  dank  aan  het  Opperwezen 
dioor  daden  der  volledigde  eikencenis  aan  de  befcher- 
mers  hunner  belangen  te  dóen  bikken.    Dac  zij  weten  t' 

S3 


578  JAARBOEK   VAN   1815. 

Briof  vin  dtt ,  behalve  de  inwendige  goedkeuring  van  wel  gedasM 
denSecre- (g  hebben,  deze  hnooe  daad  boven  alle  andere,  hen  . 
sJmi  voor  ^M^wtLm  zal  maken  in  het  oog  van  dien  Vorsc ,  dien 
dcüimien*  ^^oda  vaderband ,  als  het  hoogCle  gefchenk  van  allen ,  op 
lanifibe  eene  bijna  wonderdadige  wQze  in  hun  midden  heeft  te- 
zikcn,  rug  gebragt  en  die  er  prQi  op  ftelt,  dat  het  volk  van 
wekkuïe  ^e^^'"'*"^  nitmnnt  boven  andere  voll'en,  in  het  vol- 
der natie  brengen  der  heiligde ,  der  menfchel^lkfte  van  deszelfa 
tot  alge*   verpligtingen. 

meene  Het  ziJn  deze  denkbeelden,   i\e  ik  U.  H.  B.  G.  ver- 

lieidtdlg-  ^Q^jj  min  ^^  ingezetenen  der  aan  nw  beftuur  loever- 
trouwde  Provincie  of  Landfchap^  door  de  achtbare  tol- 
ken van  Gods  vnl,  bjy  hunne  kerkelijke  gemeenten,  op 
den  eerstvolgenden  zondag,  te  doen  mededeelen,  te 
dien  einde  dezen  mijnen  brief  door  hgn  aan  dezelve  re 
doen  voorlezen,  en  met  al  den  aandrang,  dien  hunne 
etgen  overtuiging  van  het  overeendemmende  dier  denk- 
beelden met  de  leer,  die  zQ  den  volke  verkondigen 9 
hnn  zal  tot  pligt  maken,  aan  hunne  toeboorderen  op 
het  hart  ie  drukken. 

En  ten  einde  deze,  zoo,  ik  vertrouw,  bij  den,  van 
zijne  voorvaderen  nfet  ontaarden  ,  Nederlander  niet 
vruchteloos  gedane  opwekking  dadelijk  doel  trefi^,  ver» 
zoeke  ik  U.  ^H%  B.  G.  in  a!lé  Heden  en  pbatfen  uwer 
Provincie  of  Landfchap ,  waar  niet  reeds  CommisOcn  be< 
ilaan,  die  zich  tot  het  inzamelen  van  penningen  tot  het 
bovengertelde  einde  vereenigd  hibben,  door  de  pfaaife- 
lijke  beduren,  eenigen  der  braafde  en  edelde  leden  hun- 
ner gemeente  uit  te  noodigen;  zich  tot  eene  zulke 
Commisfie  te  vereenigen,  en  zich  dadelijk  tot  de  onc» 
vangst  der  bijeen  te  brengen  gelden   gereed  te  houden. 

Dit  gefchied  zijnde,  zal  het  mij  aangenaam  zQn  daar» 
van  berigt  van  ü.  H.  £•  G,  te  mogen  ontvangen,  zul- 
lende ik  m]J  inmiddels  onledig  honden,  met  mijne  ge- 
darhten  te  regelen,  omtrent  al  hetgeen  zal  dienen  ver- 
rot te  worden,  ten  einde  het  op  te  rigten  fonds  op  de 
zorgvuldigde  en  doelmatlgde  wi|ze  beheerd  en  beduurd 
worde,  overeenkomdig  het  oogmerk,  waartoe  hetzelve 
xai  zyn  bijeen  gebragt. 

Gefchenk      ^*  ^*    ^^^  Koning  fchrcef,  bij  hefliiit.van  op 

vaaZ.M.  Junij,  den  Betaalmeester  van  Hoogstdeszelfs  Huis 

aan»  om  aan  den  Secretaris  van  Staat  den  Baron 

^  van  der  Capcltcn  ttnt  fom  te  doen  toekomen  ten 

bedrage   van  /  lOyOoo»:*  ter  verxacbting  van  de 


JAARBOEK  VAN  i8i5* 


ft79 


nmptn  vtn  etn  aantal  gemeenten,  in  de  departe» 
santen  van  de  Dyle,  Jemappe  en  Maa8,gezamcn« 
/ijl  met  den  verderen  daartoe  verordenden  onder- 
hand, aan  de  ipgetetcnen  te  worden  uitgedeeld.  — •  ^ 
«chier    ten    zelfden    dage  braRt  zekere  Johanna  OcCch^k 
van   Nicl  in  'sHage  eenc  hoeveelheid  linnen  van  ^^"^"^ 
hare   meesteres  aan ,   en  ftelde  aan  den  Magazijn*  va»  meh 
meester  daarbij  twee  drie  guldens  ten  behoeve  der 
gekwetften   ter  hand,  met  bijvoeging;   „  ik  ben 

'  ,,  eene  arme  dienstmeid ;  ik  heb  geen  linden  meer; 
„  maar,  eenig  geld  gefpaard  hebbende,  geef  Ik 
,9  dit  gaarne  ten  behoeve  dezer  ongelukkigen."  . 
Zij  wilde  voKlrekt  niet  zeggen ,  bij  wien  zij  dien* 
de,  en  het  was  met  veel  moeite,  dat  de  Maga* 
zijn*mee8ter  haar  eigen  naam  kon  vofnemen ;  dien 
de  vader  des  vaderlands,  Z.  M.  zelve,  voorze» 
fcèr  gaarne  nevens  den  zijnen  alhier  vermeld  ziet* 

Bijzondere  bekwaamheden  en  begaafd  heden  brae<*  oe  Zin- 
ten    met  eenen  even    gullen  ijver   hare    (choou&e  gcres  ca^ 
vruchten  op  dezen   heiligen  altaar  der  mertschlie»  '*'*"'• 
vendheid.    Dichtftukken  en  redevoeringen  werden 
niet  flechts  rijkelijk  in  het  licht  gegeven  ten  voor* 
deele  en  verkwikking  der   gekwetften;  maar  zelfs 
hoorde  men  te  Rotterdam  en  in  's  Gravenhage ,  de 
heerlijkfte  concerten   geven  door  de  voort reflijk (Ie 
Italiaanfche  Zangeres  van  haren   tijd,  de  onver- 
pcelijkelijke  'Casalani ,  ten  behoeve   3er  gekwetfte 
Nederlanders.     Haar  braroriüm  te  's  Gravenhage 
bragt  ten  voorfchveven  einde  ƒ  3318:2:»  op;  en, 
nog    onvoldaan    voor    baar  eigen   hart  met  deze 
vruchten 'van  haar  betoverend  talent,  vereerde  zg 
eene  fom  van  400  franken  aan  de  Urfelinen  en  Sr; 
Geertruides  Godshuizen  te  Brnsfel  tot  ooderfteu^  . 
Ding  van  ongelukkigen. 

Onder  de  gedrukte  (lukken  ,  ten  voordcelé  van  De  Brie- 
de  gèkwetften  uitgegeven ,  behoorde  ook  Buonapar^  ^buomI^ 
tc^s  brièvcntas   op    den    iSden  Junlj   te  Charleroi  paruJ   ' 
prijs    gemaakt  door  eenen  officier,  den  Heer  van 
Uchelcn ;    die ,    op    den    I7den    derwaarts     als 
krijgsgevangen  gevoerd  ,  de  ftoutheid   had,  zich 
na  den  Oag  van  den  iSdcn  Knmmandant  der  ftad 

,  te  noemen»    De  brievetas ,  door  van  Uchdcn  naar 

S4     • 


fiSo  JAARBOEK  ^am   i8i5. 

Btusfel  peronden ,  werd  erkend  voor  die  van  den 
Baron    Fain^    Buonapartc^s    cerften    Kabinets^Se- 
cretaris,  en  de  (lukken   daarin  voorkomende  wa* 
%  ren    alle     van    cene    zeer    verGche    dtgteekening, 

forooiigen  van   *geen    gering   belang,    eenigen    ei* 
genhandig    van   Napoleon.    Zij  werden  oorfpron* 
kelljk    in   het  Fransch ,  en  tevens  vjertaald  in  het 
Nederduitsch,  uitgegeven   in  drie  (lukken  met  een 
fac  fimile  van  Napoleons  eigene  hand  (i), 
In  dczuU      i^at  de  znidclijke  Provinciën  aan  de  noordelijke 
Prolinci-  "'^^^  toegaven  in  -edelmoedigheid,  werd  reeds  ver- 
eu»  eerend    opgemerkt  9  daar    in    deselven   (leden    en 

dorpen  even  zeer  wedyvetden,  en  men  nu  eens 
den  bijzonderen  lof  van  Doornik  9  dan  van  Me* 
chelen ,  nu  ^ran  Antwerpen,  dan  van  Gent,  rtu 
van  Huy,  dan  van  Luik  vernam,  maar  Brusrel 
boven  het  geheele  Rijk  de  kroon  fpande,  als  zlja* 
^  de    het  eigenliike  tooneei  der  onmiddellijke  toege« 

paste  en  dadelijk  aangewende   menschlievendheid^ 
weshalve  daarvan  eenige   trekken  moeten  bewaard 
Blijven. 
L?crda.         £)e  bierbrouwers  van   Brusfel,   door  den  Maire 
J^y^^jj-gi  "verzocht,  om  water* te  bezorgen  aan  de  ongeluk» 
ki^e  gekwetden,  die  nog  onder  weg  van  het  (lag- 
veld    waren,    hadden  oogenblikUjk  vgftien  zwaar 
beladene    wagens  met   bier  gezonden.  — «-  Weldra 
was    ef,  tevens  een   genootfchap  opgtrigt,  om  de 
zieken  en  gekwetften,  die  langs  de  groote  wegen 
'  verfpreid   lagen ,   op   draagbaren   naar   de   (lad  te 
brengen.  — Een  ander  genootfchap  voerde  bun  ver* 
/  verfching  van  wijn,   bier,  vleeschnat  enz.  te  ge- 

moet. —'Men  zag  in  de  (Iraten  niet  dan  perfonen, 
die  de  gekwetften,  op  matrasfen  van  hun  eigen 
huis  naar  het  hospitaal,  of  van  daar  naar  hunne 
woningen ,  voerden  naar  gelang  der  wonden  en 
het  gevarelijkc  hunner  kwetfuren.  —  De  ligt  ge- 
^  ,    kwetden  werden  in  alle  huizen,   waarvoor  zij  (lil 

ftonden,    ingenomen  ,  en  men  verleende  hun  allea 
bijdand  der  kunst  en  der  oppas{ing  9  welke  in  ver* 

(O  Te  *$Gravenhlige  in  dea  Nederlandfchen  Boek- 
handel. 1825,  ' 


JAARBOEK  VAN   1815.  «81 

iBojren  was.  -—  Deze  menschlievendheid  bepaalde  J.'*^|^*J  ^^ 
zich  nier  tot  de  troepen  der  Boodgenooten ,  maar  Bnwfci. 
ürekte  zich  ook  tot  de  Franfche  krijgsgevangenen 
uit,  van  welke  er  een  detachement  van  150»  mail 
ten  een  ure  in  den  nacht  aankomende,  dadelijk 
door  de  geheele  buurt  9  waar  hetzelve  het  eerst 
aankwam ,  werd  bijgefprongen»  —  De  Malre  van 
Brusrel  had  in  elke  parochie  een ige_ vrouwen  vaa 
aanzien  benoemd,  om  linnen  en  plukfel,  alsmede 
liefdegaven,  te  verzamelen.  In  de  parochie  vaa 
St.  Pierre  ontvingen  deze  vrouwen  van  eene  an- 
dere ten  antwoord:  „  op  dit  oog^nblik  kan  ik 
9an  uwe  begeerte  niet  voldoen,  en  wel  om*  deze 
reden;*'  en  te  gelijk  in  bare  kamer  binnen  geleid, 
vonden  zij  dezelve  vol  met  gckwetften,  en  nog 
ecne  verdieping  daarboven,  ivelke  deze  vrouw 
zelve  bediende,  verbond  en  verzorgde,  terwijl  haar 
echtgenoot  het  noodige  liet  toebereiden. 

Z.  M.  fcbreef  den  jiöften  Junij  aan  d^  Maire  ?* w ^J" 
van  Bruafel  den  volgenden  brief:  aen  Malre 

vaa  ttrusr 
Mijn  Heer  de  Maire,  na  de  trouw  en  vaderlandsliefde,  ^^ 
welke  mijne  brave  foldaten  op  het  (lagveld  hebben  aan 
den  dag  gelegd,  konde  mQ  niets  eene  dreeiender  ge- 
waarwording veroorzaken,  dan  het  edel  gedrag  van  de 
inwonen  van  BrusfeU  en  hunne  zorg  in  hec  toedienen 
van  bulp  en  vertroosting  van  allerlei  aard  aan  de  onge- 
lukkige flagtoffers  van  den  oorlog.  Ik  weet,  dat  de  rus-  - 
telooze  yver  tvan  hurse  overheid  hun  ten  voorbeelde 
gelïrekt  heeft,  en  het  is  eene  behoefte  voor  mijn  hart 
een  openlijk  getnigenis  te  geven  vao  mijne  goedkeuring 
over  deze  gelukkige  zamendecnining  van  alle  deugden. 
]k  autorifeer  u,  om  van  de  eerde  gelegenheid  gebruik  te 
naken,  ten  einde  uwe  medeburgers  te  verzekeren,  dat 
zij  zich  een  duurzaam  regt  op  mijne  vaderlijke  toegene- 
genheid en  op  mijne  hoogachting  verworven  hebben. 

De    hospitalen     te    Antwerpen    leverden    gee  LieW». 
ne  min  fchoone    voorbeelden   van  menschlievend-  ^|j{|J^;^^ 
heid.     Niet    te    vrede    in   die   ftad   met    de   ge-  pen, 
wonden  van   al   het  noodige  te  voorzien,  opende 
men    er  tevens   eene  infchrijving  ten  behoeve  van 
al  de  llagtoSers  van  den  oorloge    Ook  de  gevan* 

s  5, 


fiSa 


JAARBOEK  VAW  itig. 


Bagbfra 

es  S«ii- 


Genees- 
kttndi^e 
iieatu 


• 

genen  werden  bier  ils  broeders  behandeld.  Eea 
burger  van  Antwerpen,  op  den  iden  Julij  de,  in 
de  touwbaan  aan  de  werf  geplaatfte ,  gekwetften 
bezoekende  ,  trok  zijn  fijn  baptisten  hembd  uit, 
om  er  eenenvfoldaat ,  wien  het  ontbrak ,  mede  te 
dekken. 

De  ftad  Enghien  befloot  in  haren  municipalea 
raad*  met  overleg  en  toenemming  der  aanzienlijk- 
tle  ingezetenen ,  om  bet  bedrag  van  een  jaar  per» 
foneeJe  ejn  mobilaire,  belasting  te  geven  ten  be- 
hoeve der  gekwetften.  De  ftad  Soignics  bood  de 
heirt  harer  jaarJIikrche  contributie  ten  voordeele 
van  die  genen  zijner  Majefteits  onderdanen  aan, 
die  het .  meest  door  de  vijandelijke  legers  geleden 
hadden. 

De  warmfte  menfchi^nliefde  kon  koestering  en 
verzachting ;  de  geneeskundige  ftaatszorg  kon 
eeniglijk  behoud  en  herftel  der  gekwetflerf  bevor- 
deren en  de  ingezetenen  bevrijden  voor  de  luchts* 
beCmetting  van  de  ontbinding  der  vele  duizenden 
op  de  flagvelden  gebleven. 

Te  velde  trekkende  waren  de  Nederlandfche 
troepen  rykelijk,  voorzien  geweest  van  al  het  noo- 
dige  ter  verzorging  van  den  geneeskundigen  dienst. 
Elk  korps  bad  deszelfs  Chirurgijns  in  genoegza* 
men  geiale  en  beweegbare  hospitalen  voor  iedere 
dtvifie.  Het  opzigt  over  den  geheelen  v^lddienst 
fiond  aan  den  eertten  Chirurgijn-Majoor,  Doctor 
Mergelt  j  bij  het  hoofdkwartier.  Nog  had  elk 
korps  deszelfs  pakpaarden  met  het  noodige  voor 
de  eerfte  verbanden,  en  elk  beweegbaar  hospitaal 
eenige  legerwagens  ter  vervoering  naar  de  hospir 
talen  in  de  eerfle,  tweede  en  voFgende  linten,  en 
naar  het  binnenfte  des  rijks.  De  eerfte  linie  der 
hospitalen  beftond  uit  Nivelles,  Brusrel  en  Leu- 
ven; achtAr  dézen  volgden,  behoorlijk  van  elkan- 
der verwijderde,  ziekenhuizen,  waarin  gezamenlijk 
zes  duizend  bedden  gereed  lagen  voor  gekwet« 
f)en ,  die  tot  acht  duizend  konden  worden  ver- 
meerderd. Maatregelen,  die  zoo  véel  te  meer  te 
ftade  kwamen  ,  daar  men  ook  voor  de  Pruisfl. 
fcbe  9  Bruuswijkfche  en  Nasfaufche  gekwetften  ^ 


/  JAARBOEK  VAN   i8i5t  tSg 

en  tevens  voor  een  groot  getal  Ffanfchen  bad  te 
lorgen^  doch  die,  bij  de  verfchrikkelijke  woede 
der  gevechten  »  de  middelen  ter  vervoering  der 
fekwetften  in  de  eerffe  oogenblikken  nog  ontoe- 
reikend lieten. 

2.  M.  had  op  het  eerfte  berigt  der  ontzetten»  werk« 
de  ^eldflagen  en  derzelver  rchriklljke  gevolgen,»"™^*' 
den    Hoogleeraar  S.  J.   Brugmans  ,  In(>ecteur»  ^  \^ 
Generaal  van  den  geneeskundigen   dienst  der  ar*  fpecteor • 
mée,  gelast,  zich  naar  Brusfel  te  begeven  ,  -^cn^^dcii^ 
einde  het  beftuur  der  geneeskundige  zaken  op  zich  «enees- 
le  nemen ,  en  zich  deswegens  te  verftaan  met  den  kuodigen 
Luitenant-Géneraal,  Baron. T/W^/,  Comroisfaris-^^^J^*,/^^ 
Generaal  in  de  zuidelijke  provinciën»  •—  In'deuaar^.  J. 
nacht  van  den   loden  Junij  kwam  de  Infpecteur-  ^rug^ 
Generaal  te  Brusfel.    Behalve  de  militaire  hospi-  '^•'* 
talen  met  derzelver  bionenplaatfen  ,   (tonden  tien 
kerken  en  openbare  gebouwen   voor  duizenden  y 
meestal  zwaar  gekwerften,  open,  die  ook  nu  zelfs 
de  ihaten  zouden  bedekt  hebben  ,  indien  de  Brus- 
felibhe  menschlieveridheid  niet  alle  buizen ,  van  de 
grootfte  tot  de  kleiirden  ,  geopend  had. 

De  Inrpecteur-Generaal  was  allereerst  op  maat* 
regelen  bedacht  ter  voorkoming  der  zoo  geduch* 
te  hospicaal^koorfen  ,  uit  het  bijeen  zijn  van  eeti 
groot  aantal  gekwetften  zoo  ligt  ontftaande,  als 
bezwaarlijk  te  ftuiten  ,  en  niet  zelden  de  helft 
der  bevolking  der  fteden  ,  waar  zij  beerfchen^ 
wepflepende.*  Hij  beval  de  vermeerdering 
van  bet  getal  der  officieren  van  gezondheid. 
Hierin^werd  voorzien  door  eene  aanfchrijving  van 
den  Secretaris  van  Staat  voor  de  Binnenlandfche 
zaken  aan  de  Intendanten  der  omliggende  depar* 
tementen,  ter  oproeping  van  *  alle  Heelmeesters  , 
die  Hechts  gefchikt  waren  tot  dezgn  dienst ,  aat 
twier  hoofd  de  Heer  KluyskenSy  eerfte  Chirurgijn-  , 
Majoor  der  armee  kwam  ,  die,  onder  de  orders 
van  den  Infpecteur,  met  het  tóezigt  over  de  be*  . 
handeling-  der  gekwetften  werd  belast ;  zijnde 
voorts  alle  hulp  heelmeesters  ,  naar  den  rang  , 
waarin  zij  z^n  gebruikt ,  bezoldigd  geworden.  -« 
Voorts  fchreef  de  Infpecteur  eenen  regel  van  dienst 


A  I 


ft84  JAARBOEK  vak   xËiff^ 

Werk-      voor  in  het  groote   militaire   bospitaal  en  in  de 
dJ^y^lt    ^^^'^^^  etablislcmenten.     De  middelen  tot  venroe- 
den In-     ring    iq    de  eerfte   dagen   ontbrekende ,  daar    de 
gccceur-  voorirukkende  armee  alles  ,  wat  biërtoe  dienen 
vaTdS!    ^^"  *    h^^  opgeëischt ,  2ag  men  iich  verpligt  de 
l'P^s-     eer(te  bergplaatfen  der  l^derf^in  dadelijke  verple* 
dic^lt^S  KϻR*plaatfcn  te  verkeereii.    Om  nu  in  de  vervlj- 
iioo*rl    "dering  der  gekwetften,  na  den  aanvang  der  ette* 
ifgwar       ring,    te >kunnen  voorzien,  floeg  men  achter  het 
^'J^\       hospitaal  eene   met    linnen    overdekte   tent    op , 
Miwl       waarin  men  drie  honderd  der    meest    jbefmetting 
dreigende  lijders  ,   op  aanmerkeUjken  afftand  van 
elkander  ,   kon  leggen.     Ten   zelfden   einde  floeg 
men  houten  barakken  op  langs  de  ftads  bolwerken 
en  op  het  glacis  der  ftad.     Dagelijks  werden  al* 
zoo  2200  lijders  verpleegd  en  verbonden.     In  de 
eerfte  dagen  waren  250  amputatiën  gefchïed  ^  en 
waren  er  omtrent  9000  lijders  in  gekomen,  waar* 
van   er  op  den  a^fren  Junij  bij  de  4000  te  geliik 
aanwezig  Waren.   -^  Niet  minder  zorgde  de  In* 
fpecteur  voor  de  gekwetften  ,  die  in  de  huizen 
der  burgers  waren  ingenomen ,  door  op  den  aaften 
Junij  het  volgende   berigt  aan  de   inwoners   van 
£xusfel  te  doen  aanplakken  en  verfpreiden: 

INWONERS  VAN  BRUSSEL  I  ' 

Ik. ben  door  Zijne  Majedeit  onzen  beminden  Koning 
toe  u  afgezohden,  mee  den  last,  om  hulp  toe  te  bren« 
gen  aan  de  talrijke  gekwecden  uit  de  laatje  gevechten. 

Mijne  eerfte  zorg  beeft  zich  uitgeftrekt  over  de  hos^ 
pitalen,  alwaar  de  dienst  geregeld  en  voorloopig  mee 
zoo  veel  orde  is  ingevoerd,  als  mogelijk  was. 

Er  zijn  geene  oproepingen  van  uwe  vaderlands-  en 
menfcbenliefde  noodig;  gijlieden  hebt  meer  gedaan.  Ia 
die  opzigc«  dan  men  van  het  getrouwde  volk  konde  ver- 
ivachcen,  gvf  hebt  zoo  vele  gewonden  van  het  (lagveld 
gehaald,  en  zoo  vete  bij  n  onevangen,  als  uwe  huizen 
kcbben  kunnen  bevatten ;  hier  bezorge  gi)  ze  gelijk  eene 
•  moeder  hare  kinderen,  en,  zonder  hee  misfchien  te  we<« 
ten ,  hebt  gij  uwe  ftad  bewaard  voor  de  verwoestingen 
van  eene  verfchrikkeiijke  fmetziekte*  Na  in  den  meesc 
dringenden  dienst  der  hospitalen  voorzien  te  hebben^ 
keb*  ik.  ten    eerfte   gedacht  aan  de  behoeften  van  uwe 


V 


JAARBOEK  YAir  xSijTé  &t5 

(ttwet/Ien  :  te  dézen  einde  2ijn  er  divlficn  officieren  Werk* 
van  gezondheid  benoemd,  die  zich  in  de  huizen  zuJIen  ^«tübé-» 
bleven  >    waar  kon    dienst    wordt   YerJangt ;  gljlieden  ^^  ^^^ 
gQlieh  voor   één   der  gitten  vtn  uw  huis  een  gefchriti  fpccteur- 
te  plutfeo  9  waarop  piet  groote  letteren  ^efchreven  is:Generaai 
één  f  fwee^  drie  gekwetften,  van  aen 

De  Chirurgöns  zullen    op  dit  teeken  by  n  komen ,  ^^^f^' 
voorzien  van  %ï  het  noodige  tot  het  verband ;  zij  zuUen  divnsl^dea 
niec  ophouden  de  gekwetften  te  bezoeken  ,  zoo  lang  Hoo^iec- 
sulks  vereischt  wordt.     In  afwachting  hiervan  kdnt  gil  raar  s.  Ji 
«an^dezelven  de  eerfte  zorgen  bewijzen «   omtrent  welke  ^'"'^^ 
ik  u  weinige  inliditingen  zal  geven  4   uw  eigen  verfland  "*^'^* 
en  uwe  welwillendheid  zullen  u  verder  behulpzaam  zijn* 
De  gewonden  ie  reinige;n  »  hen  cq  wasfchen  over  hec 
gebeele  lijf,  van  fehoon  linnen  te  voQrzien ,  en  te  leg* 
^en  op  zindelijke  bedden  en.  op    drooge  en    luchtige 
plaatfen,  z^n  óe  voorloopige  en  volftrekt   noodzakel^ke 
«erüe  vereischten,  waaraan  g(|  reeds  voldaan  hebt:  ligc 
en  gezond  vx>edCeif  meerendeeis  uit  het  plantenr^k  ^  wijn 
net  water  oi  versoh  bier,  is  het  beste  dat   hun  ^oegc* 
Sy  het  'verbinden  zulc  gi)  u  bepalen  om  de  wonden  te 
|>edekken  met  plukfel  ,    na  de  randen  .te  hebben  afge^ 
ivasfchen  met  cene  fpongie  of  plukfel  t  gevocbilgd   mee 
^au  de  geulard^  en  hec  plukfel  er, op  doen  houden  met 
een  windfel  van  fehoon   linnen,     bij  ^  zulc   den    patiënt 
doen  opdaan  of  laten  liggen   naar  den  (laat  zijner  won- 
den.   Gy  zult  hierby  vooral  niet  nalaten,  en  dit  kan  ik 
u  niet  genoeg  aanraden,  om»  zoo  veel   zyn  kan  ,   de 
lucht  in  de  kamers  te  zuiveren;  niets  is  er,  hetwelk  zoo 
yeel  Itan  toebrengen  aan  de  prompte  genezmg. 

Het  is  alleen  door  de  opeenilapeüng  van  gewonden  fn 
de  hospitalen,  dat  aldaar  ziekten  ontdaan.  Het  verbiyf 
van  enkelen  in  d^  burger  huizen  geeft  geene  vrees  voor 
befmetting ;  het  1$  in  dat  opzigt,  dat  uwe  menschlie- 
vende  zorg  aan  u  zei  ven  groote  diensten  gedaan  heeft. 

Ik  zal  myn  best  doen  ,  dat  de  befmcttelijke  ziekten 
Insgelijks  in  de  hospitalen  worden  voorgekomen.  Te 
dezen  einde  zullen  in  de  open  lucht,  ingevolge  mijn 
voordel,  ruime  en  luchtige  tenten  worden  opgefljigeUf 
alwur  de  gekwetdén  en  zieken  alle  hulp  zullen  erlan- 
gen ,  welke  hun  toedand  vordert ,  en  waarop  de  bewe- 
zen moed  en  trouw  bun  het  volkomenst  regc  geven,.  . 
In  dezen,  zoo  wel  genezenden  als  verzorgenden,  dieusc 
zal  in  bet  vervolg  worden  voorzien. 

Inwoners  van  Brusfeil  laat  ons  de  zorg  en  den  ijver, 
ter  verzucnting  vau  het  leed  ouiqï  edele  verdedigers ,  ^ 


t8tf  JAARBOEK  tan   1815. 

Wtrk»     verdobbelen;  hunne  satk  is  de  uwe,  eu  toet  de  hchttt 
SJTtt     ^^"^°«  ^^  ^""  welziln   bevordert  gij   uw  ei|:en ;  indien 
dén  In-     ^  ^^"^  befmettelijke   Eiekte  ontdond- ia  de  bospitalea, 
Ipecteur.  zoude  het  u  zoo  wel  als  ben  treffen. 
deoertil       De  geheele  (hd  is  vervuld  met  oDgelnkkigen ,  eo  ve- 
vwt  deo     ig  duizenden  moeten  er  nog  aankomen, 
fuodigen       ^^  Chirurgijns  zullen   van  hunnen  kant  zorgen,  dat 
diensc  dta  ^^  befmecting  in  den  beginne  worde  tegengegaan.    Zoo* 
Hoogleer*  dra  er  zich  verfchijnfels  van  verfterving,   legerkoorts  of 
aar  s.  J.  hospitaalbrand  opdoen  ,  zullen  zij  met  berookingen  be- 
^^       ginnen»  het  zy  met  bet  gas  muriatique' oxigène  ^  of  met 
*'•       den  füipeterdamp  ^  naar  de  gefteldheid  der  plaaclen.   De 
eerfte  vereiTchen  ,  dat  de   zieken  de  kamers  of  plaacftn 
vooraf  verlaten  ;  de  laatfte  kunnen  zonder  deze  voor- 
zorgen gefchieden.    De  Apothekers  in  de  hospitalen  zul- 
len het  een  en  ander  in   gereedheid  houden    en  afleve- 
ren op  de  aanvragen   der  Chirurgijns  ,  welke  deze  be- 
.  ropkingen  niet   zullen  doen   zonder  noodzaak,     indien 
men  het  ga%  muriatique  cxigèr,e  gebruikt,  doet  men  het 
mengfeK  in  eenen  kleinen  ko^   of  pot   met  een  ^einigr 
water,  en  zet  den  kop  op  een  kool  vuur.    Na  alle  deu- 
ren  en  vensters  gefloten  te  hebben,  gier  men  vitrioof- 
olie  op  het  mengfeU  men  houdt  hiermede  aan  naar  dén 
eisch  der  zaken.    Na  het  einde  der  ontwikkeling ,  brengt 
men  het  een  en 'ander  buiten  de  kamer,  en   opent  dé 
ramen,  opdat  de  reuk  der  berooking  verdwijne. 

De  berookingen  met  fafpeterzuur  laten  zich  gemakke- 
lijk in  het  werk  (lellen;  het  is  genoeg  in  een  theefcha- 
teltje  eene  once  vitrtoololie  te  doen ;  na  het  zuur  warm 
gemaakt  te  hebben  op  een  zacht  klein  vuur,  of  boven 
de  vlam  van  een  lamp ,  werpt  men  kleine  hoopjes  van 
geftoien  fatpeter  in  het  fchoteltje  ,  tot  dat  ze  geeneii 
damp  meer  afgeven  ;  men  gaat  met  het  fchotêlt|e  na^r  ^ 
de  hoeken  van  de  plaatfen,  alwaar  de  lucht  het  meeste  ^ 
flil  (laat.  Dtz^  berookingen  kan  men  tot  tweemaal  daags 
herhalen,  naar  dat  het  bederf  van  de  lucht  en  de  om- 
Handigheden  ztiHts  vorderen. 

De  Chirurgijns ,  en  alle  die  gewonde  militairen  logei 
reti,  zullen  hunne  aandacht  vooral  belleden,  om  eene 
.  vrije  döorfpeling  van  lucht  te  bevorderen,  zonder  acht 
te  geven  op  de  klagten  over  de  indringende  koude  in  deu 
Dacht.  De  zware  toevallen  voor  te  komen  is  hun 
eerde  pligt;  hun  eigen  welzijn,  dat  der  gewonden  ,  ja 
viin  het  algemeen  ,  hangt  hiervan  af,  en  verkeerd  bei 
grepene  kleine  genoegens  voor  één  oogenblik  kunnen 
niet  in  aanmerking  komen ,  wanneer  men  let  .op  hót  ai« 
gemaeue  welz^n  in  de  loekomsu 


JAARBOEK  vAii  1S15.       •   087 

lÈWontn  van  Bnufti  1  gy  moet  in  de  zending,  netWerk- 

«eiice  ik  de  eer  heb  belast  ce  rijn  ,   de   teedere   bè-  ««««he- 

lorjdbeid  van  Z^ne  Majefteit  in  uw  lot,  en  leveni  het  ^^JJ  2? 

eerCle  blijk    van  zUne  erkentenis   voor  de  biyken  vtn  fpeccear* 

gehechtheid  ,  .welke  gij   aan  z^nen   doorlachtigen  per  Generaal 

loon  bewast  in  de  hulp  aan  de  dappere  leden  van.  zijn  van  dea 

leger  en  die  der  hooge  bondgenooien ,  ^erkennen.  Ik  heb  |^°^ 

u  niets  aan  te  bevelen  om  ce  doen ,  gaat  Hechts  voort  aiensc  deg 

xoo  all  gij  .begonnen  hebt.  '  Hoogleer- 

aar  s*  j. 

Ten  gevolge  vtn  dit  berlgt  werden  acht  divl-  ^"^ 
üëu  Heelmeesters  benoemd ,  die  van  huis  töt  huis 
de  noodige  verbanden  verzorgden  9  in  de  acht 
wijken  der  ftad  ^  in  welke  gedurende  de  eerfte  dt« 
/^en  4156  gekwetften  van  verfchillende  natiën  ver- 
pleegd werden.  ^^  Het  noodige  materieel  vereincii- 
te  geene  mindere  voorziening.  Eene  uitnoodiging 
van  de  Intendanten  der  naburige  departementen 
was  genoegzaam 9  om  in  de  eerfte  behoeften,  die 
ipoedig  gebrek  dreigden  >  te  voorzien  9  en  weldra 
werd  van  alle  kanten  het  noodige  rgkelijk  uit  hec 
geheele  rijk  bezorgd»  ' —  De  verTpreidiug  van  do 
lijders  over  eene  zoo  groot  mogelijke  oppervlakte 
des  Itnds,  was  geene  min  heilzame  maatregel  ter 
voorkoming  van  de  verfchrikkelijke  legerkoorts  en 
liospitaatbrand^  Die  verfpreiding  gefchiedde  niet 
Hechts  in  verrcheidene  plaatfen  der  zuidelijke  depar* 
tementen,  als  te  Leuven,  St.  Trond,  TÏrIemond,  ^ 

Gent  f  Liere  en  andere ,  maar  ook  in  de  naast» 
bijgelegene   noordelijke ,    tot  in    'sGravenbage , 
Leiden  en  Amfterdam ;  terwijl  het  Engelsch  gou«>       ^ 
vernement ,  met  hetzelfde  doel ,  een  groot  getal 

Seblesfeerden  hunner  naiie  en  tevens  van  gewon*  / 
e  krijgsgevangenen,  over  Antwerpen  en  Ostendb 
naaf  Engeland  liet  overbrengen ,  en  ook  vele  dtn^ 
zenden  van  gekwetfte  Pruiafen  over  Su  Ttónd^ 
Luik,  Maastricht  enz.  naar  hun  vaderland  wer^ 
den  vervoerd.  —  Niet  min  noodzakelijk  waren    - 
de  voorzieningen  tot  wering  van  befmetting  uit 
het  flagveld  en  de  omgelegene  plaatfen.     Zij  be«  - 
troffen  voornamelijk  de  voorzorgen  bij  de  begrat 
vingen  in  acht  te  nemen,  die  den  roaires  der  om* 
liggende  plaatfen  werden   aanbevolen  ,  en  waar** 


* 


I 


All  JA.ARBOBe  riiN  tSig, 

door  alle  ftankv^rfpreiding  yoHlrekt  geweerd  iêé 
De  vele  lijders  te  Waterloo,  Braine  4a  Leud,  Nt«< 
•    vcUes,  Genappe,  FJeurus,    Chatelet,   Charleroi  ^ 
Gosfelies,  Foatalne  TEvéque  en  elders  vefl'preid, 
werden   door  eene  divifie  van  tien  officieren  van 
gezondheid  oiet  flechts  verzorgd,   maar  ook  der* 
zelver  vervoering  naar  de  hospitalen  zoo  veel  mo-^ 
gelyk  befpoedigd.  «—  In  de   hospitalen    eindelijk 
werden  alle  mogelijke  zorgen  ter  voorkoming  van 
befmettiDg   aangewend,   als:  de  meest  mogelLjktf 
toeganj:  van   de   buitenlucht  tot  alle  de  verblgt* 
plaatfen    der    gekwetflen;    het    gelladig   aanwen-* 
den  der  Salpeter-zure    berooking^n  ;    het  gedurig 
wasfcben  en  reinigen  van*  de  verblijfplaatCen  dei' 
l^derft  en  van  de  lijders  zelven;   het  wêgnemeii 
van  alles»  wat  rotting  of  ftank  kon  geven,  en  wac 
dies  meer  zijt 
Geregend      H^^  bedoelde  en  door  Gods  zegen  rijkelijk  go- 
gevolg      zegende  gevolg  dezer  maatregelen ,   door  de  fpoes 
^MTvti».    ^jgg  verwijdering  van  het  tooneel  des  oorlogs  en 
den  verderen  optogt  der  legers,   maar  door  het 
gunstige   weder    en    eene    koele    lucbtgefleldheid 
allermeest  bevorderd,  ^s  geweest  de  gemakkelijk- 
'     ile  genees-  ea  heelkundige  dienst,  en  de  voorko- 
ming van  alle  hospitaalziekten ,   legerkoortfen  ca 
befmetting ,    zoodat   zelfs    niet  één    Genees*  qf 
Heelmeester,  hospitaal-bediende  of  zieken-oppas- 
i'er  het  flagtoffer  geworden  is   van   den   bewezen 
dienst.   —    Het  getal .  der  geftorvenen  wa$  zeer 
gering,   naar  gelang  der  wonden;  nergens  vveri 
hospitaalbrand  befpeurd ,  en  de  geamputeerdeo  ea 
op  andere  wijzeB  geopereerden  zag  nien ,  tot  ver- 
.  wonderiivg  yan  elk,   die  de  Nederlandfche  hospi* 
talen  bezogt ,   fpoedig  en  in  zeer  grooten  getale 
genezen  (i). 
z*M.be-     De  Koning  zelf  bezopt  den  ayfien  Julij  dp  bo5v 
zockc  ()e  pitalen  te  Brusfel.     De  Heer  BrMgmans  fcelde  aan 
Hospita-    2.  M.  het  korps  officieren  van  gezondheid  voor  , 
en  het  behaagde  Hoogstdenzelven ,  om  tot  io  de 

kleia«« 

(l)  Scheltema^  ia  de  bijUgeu  n^.  X«  bh  61-79^ 


ftea* 


JAARB0£R  VAN  18151  ft89 

k)e!o/le  bijsonderheden  dezer  admiaiftratie  te  tre- 
den ^  betoonende  zich  daarna  hoogst  te  vrcden 
over  al  de  geaomen  maatregelen  en  den  (laat  van 
dezen  dienst.  Ook  de  hospitalen  der  Ëngeirchen 
en  van  alle  andere  gekwetften  bezoekende  ,^  fprak 
Z.  M.  de  militair&n  van  alle  natiën  minzaam 
aan  ^  hon  wegens  hunnen  moed  en  de  door  hen 
gezamenlijk  bevochte^  zege  ^  vlegende  woorden 
toevoegeode*    * 

Den  volgenden  morgen  begaf  zich  2.  M*»  Ver-  2.  M.b*» 
gezeld  van    den  Baron  v««  der   Caf  ellen  ^  "^^'^  AMveldT' 
het  flagveld,   waar  de  geallieerde  legers  zoo  veel   ^ 
xoems  hadden  behaald ;  en  trof  de  hoeve  van  fiel- 
le-Alliance  inzonderheid  des  Konings  aandacht. 

Had  de  dapperheid  det  Nederlandiche  helden ,  Vcfeerin-? 
in  de  dagen  van  den  lóden  en  den  iSden  Junij ,  ^ene  g^^' 
der  Bondgenooten  hoogachting  weggedragen  ^  de  neeskun- 
wijze  zorgen  der  Nederlandfche   inrigtingen  voor  dige  dUn» 
berftel  en  veiligheid ,  na  de  bloedigfte  veldflagen, 
verwierven    de    hooge    goedkeuring    van   alle  de 
Souvereinen.      De    Hoogleeraar    hrugmam    zag 
door  Z.  M.   den   rang  van  Generaal-Majoor  aan 
zijnen  post  van   Infpecteur  toegekend  «  en   zich 
eerlang  de  Ridderorde  van    den    Nederlandfcben 
Leeuw  gerchonken.     Later  zond  de  Koning  van 
Pruisfen  hem  de  orde  van  den  witteti  adelaar.-*^ De 
Heeren  Scheidier  Med*  Ooct.  en  Lid  van  het  ge* 
neeskundig  beftuur  in  den  Haag,  en  Heydenreieh ^ 
Luth  en   de  Mees  9    Chirurgijns«Majoor   in    den 
Maag ,   te  Amilerdaro  en   Breda «   ontvingen  van 
den   Koning  van  Pruisfen  de  orde  van  verdienste 
der  ifte  klasfe.  —  De  overige  Leden  van  het  ge* 
neeskundig  beftuur  in  den  Haag,  de  Heeren  Stark 
en  de  Riemer  ,   nevens  derzelver    Secretaris    de 
Heer  yan  Meerten  ^  droegen  algemeeoen  lof  van 
viyt  ,  kunde  en    menschlievendbeid    weg.     Van 
honderd  en  vijftien,  deels  zwaar  gewonde ,  Pruis» 
fen  9  bezweek  niet  één  in  bet  hospitaal  aldaar,  — 
Te  Amfterdam  waren  twee  duizend   bedden  ge« 
reed  en    werden  vele  gekwetden  ontvangen*     De 
Heer  F.  Ranck  9  Koninklyke  Pruisfifcbe    Opper- 

J.  ü.  van  2815.  ifte  Stuk.  T 


ajo  JAARBOEK  vaw  1815. 

Chirurgijn,  beantwoordde  de  gepleegde  zovf^  te 
Amfterdain ,  met  dezen  brief,  ook  uit  naam  -2i> 
ner  mede-officieren  van  gezondheid: 

De  onderireteekende  Konïnkllfke  Pruisfifcbe  i>ekom- 
mtndeerde  olfictercD  van  gezontllieid,  welke  de  onirul- 
ming  der  Wer  «anwezende  Pruiififcfae  gekwetden  bezor« 
gen  moecen;  vinden  zich  genoopt,  den  goeden  bewoneren 
ÓÊT  ftad  Atnilerdam  voor  ftuone  vriendei(jfce  bemoeije* 
niafen^ten  beboe?e  onzer,  bec  vaderland  zoo  dieriare, 
verdedigers  der  regt vaardige  zaak  ,  allerhartelijkst  dank 
te  zeggen. 

Wy  bebben  ons  van  die  liefde  en  goede  behandeling 
overcutgd,  en  ft>rekend  is  bet  bewijs  daarvan,  alzoo  van 
440  gekwetfien  flechts  neaen  j^edorven  zijn. 

Dat  dUs  van  den  kant  der  geneeskundige  als  ook  der 
Iroisboudelifke  Inrigciog  alles  gefchied  \9 ,  is  Ügtelijk  in 
te  zien.  Voornamelijk  hebben  onze  gekwetden  ons  op- 
gedragen •  deo,  door  ZUce  Majeiteic  onzen  Koning  zoo 
te  regt  alhier  aange fielden,  Coniul  den  Heer  yan  Beek 
FoUenhoveKf  voor  (leszelfs  vriendei^ke  diensten  ter  bun« 
ner  verzorging,  zoo  wel  als  kieeding,  allerbeleefdelijksc 
te  danken»  met  verzekering,  dat  wi}  gewis  de,  bij  ons 
in  dé  hospitalen  aanweeige,  Hollandfche  zieken  en  ge- 
kwetden  eene  gelijke  behandeling  zullen  doen  ondervin- 
den. 

De  ftad  Brealau  had  uit   baar    midden    eeflen 
'Profesfor  en  eenen  Pastoor  tot  afgevaardigden  ge- 
kozen ,  om  zich ,  bij  voorraad  ,  met  eene  fom  vau 
y^  10,000  krooneu  naar  de  Nederlanden  te'  begeven » 

ten  einde  aan  de,  in  de  hospitalen  en  bij  de  bur- 
gers liggende,  gekwetfte  Pruisfen  hulp  toe  te  bren- 
gen.   Zij  kwamen  in  Augustus  te  Brusfel ,  doch 
derzelver  opgetogenheid  lyas  ont)tfchrgflyk,  toen 
sij ,  na  alles  zorgvuldig  onderzocht  te  hebben  , 
zich  met  eigene  oogen  overtuigden,   dat  de  wel- 
dadigheid der  Brus&laars  hun  niets  te  doen   bad 
Pinisfl.     overgelaten.  •—  Veel  vroeger  echter,  en  wel  ter- 
fchc vrou- ftond  na  de  eerfte  tijding  van  den   grooten   (lag, 
bSTpe  ^e-  w*^cn    eenige    aanzieneliike  vrouwen  ,  als   leden 
komenvan  der  vrouwen- maatfchappij,  die  zich  door  vader- 
bsrcLwd.  landfcheu   geest  in  Pruislèn  vereenigd   had ,    uit 
genooteo.  g^j|yj^  ^  audcrc  plaatfen  te  Brusfel ,  Leuven  en 


JAARBOEK.  VAM  1815.  291 

I 

Luik  gekamen,  om  deel  te  nemen  aan  de  liefderijk  ^ 
ke  taak  dér  oppasGng  en  verkwikking «  welke  we* 
derkeerig  de  werking  van  de  middelen  der  kuhst 
voortre^ijk  had  bevorderd. 

De  Hertog  van  ff^ellington  betuigde  eerlang  aan  Srkente* 
den  Maire  van  Brasfel  z'yne  gevoelens ,  welke  hij  ^^  ^ 
aan  de  inwoners  der  Rad  wflde  medegedeeld  Keb-  ^^  "an* 
ben 9 'in  deze  woorden:  ,',  de  dienst^  dien  wij  in  U^HUng* 
ftaat  geweest  zijn  aan 'de  ftad  Biiusfel  ^«  •>ewij- JJ" ^^*JP^ 
zen,  mee  haar  uit  de  banden  van  eenen  vreemden  t^Bnil? 
vijand  te  verlosfen,  door  de' pogingen  en  de  dap*  leu 
pèrheid  der  troepen,  welke  bijna  onder  hare  mu^ 
ren  aan  den   dag    gelegd   zQn,    gaf -ons    reden 
om  te  hopen  ,  dat  de  ingezetenen ,  zoo .  veel  in   . 
hun  vermogen  was,  dengenen,  die  er  het  Haehtf- 
offer  van  waren  geworden,  ter  Tiuipe  zouden  ko-^ 
men;  maar  ik  had  op  die  tedere  zorgen  en  goed-^ 
beden  ,    welke  de  inwoners  voor  ons  gehad  heb«  . 
ben,  geene  rekening  gemaakt,  en  ik  verzoek  u  te 
gelooven  en  hun  te  doen  weten ,  dat  bun  gedrag 
op  ons  alle  eenen   indruk  gemaakt  heeft,   welke 
nimmer  uit  ons  geheugen  zal  gewischt  worden/^ 

De  Koning   van  Prüisfen    fchreef    eigenhandig  ^rief  vaa 
aan  den  Maire  van  Namen  ^tzm  brief:  lonin/^" 

Praisied 

Ik  verneem  uit  eeoen  brief*  welken  mij  dé  Veldtbaar-  Maire^vaa 
(bbalk  Blucher^  Prins  van  ff^aÜJlad^  gefchreyen  beeft,  Namem 
net  welke. meDschlIevendheid  de  inwoners  der  ftad  Na- 
men, fedg*!  bet  begin   van  den  oorlog,   bunne  zorgen 
aan  bet  groot  aanial  gekwetften ,  welke  zij  binnen  bunne 
mureti  ontvingen,  hefteed  hebben,  en  bovenal  inet  wel-  •  , 

ken  ijver  die  dapperen  verkwikt  ttfn  geworden  ,  voor- 
namelijk door  den  Graaf  de  Quarré ,  de  dames  Laucom* 
mét  j49€ok^  Greufe  en  Deèru^die  bnp  d  iet  alleen  da^ 
gelUks  in  de  bospiulen  alle  foorcen  van  ververfchiogen  . 
hebben  uitgedeeld ,  mur  met  deo  .grootften  ijver  bunne 
wonden  hebben  verlKiuden.  De  gegevene  bewezen  vaa 
deelneming  in  bet  lyden  van  miyne  krijgshelden  zijn  zeer 
aangenaam  aaa.isi)n  hart  geweeu*  ^k  verzoek  den  Ma- 
giftraac  der  ftad  Namen ,  om  ,  In  mijnen  n^am  ,  den 
Cn^f  de  Quarré^  de  voornoemde  dames  en  al  de  \tt* 
wooers,  te  bedanken »  welke  zoo  edelmoedigiyk  tot  hac 

T  a. 


ai)2  JAARBOEK  VAN  1815^^ 

behoud  vao  een  grooc  gedeelte  dier  gckwetflen  faer  htm^ 
ne  hebben  coegebragc. 

Parij»  den  5den  Octobcr  .1815. 

(C«/0  FMDftRiK  Wilhelm.    . 

Print  De  (Itd  Huy  mogt  de  betuiging  der  levendigRe 

^'»^*«'    erkentenU  ontvangen  van  den  Prins  B/t/cAer ztlvcu^ 
dïeuScn    de  edelmoedige  handelingen  Wier  in  wonersecne  over- 
vaa  Huy.  maat   van  verdienden  in  deszelfs  oogen  hadden » 
.  daar  deze  ,ftad ,  door  den  voorafgeganen  en  aaa* 
Jioudenden   doortogt  van  troepen   en  de  talrijl^fte 
kantonnementen  zeer  veel  had  geleden. 
Dtnk  der     De  gefcvfretflen  zelye  lieten  zich,  uit  het  bospi* 
«kwet-    taal  te  Bergen  op  Zoom»  in  dezer  voege  hooren: 
hwgcn  op  ♦*  ^^  wUIen  openlijk  onzen  dank  betuigen  voor  de 
Zoom.      verzorging  en  verkwikking ,  ons  door  de  Gecom- 
mitteerden, de   Heeren  .y*  Drabbe  en  IF.  Huart^ 
en  door  de  inwoners  dagelyks    zoo    mild   toege- 
diend; en,  onderrlgt,   door  gemelde  Heeren,  dat 
z%  zelve   tot  die  uitreikingen   waren  in  (laat  ge« 
'fteld  ,door  liefdadige  en  edelmoed^e  bijdragen  uit 
Holland   en    Zeeland,    zoo  betuigen  wij  aan. die 
gulhartige   gjevers  mede  onze  gevoeligfte  danker- 
kentenis.   Nooit  zullen  wij  deze  groote  weldaden 
vergeten )  maar, genezen  zijnde,  des  noods  ander- 
maal ons  léven  kloékmoèdig   wagen   voor  Vorst 
'  en  Vaderland  '*    . 

Schooner  antwoord  kon  niet  gegeven  worden 
van  "et  op  de  aanfpraak  vau  het  dankbaar  vaderland, 
dankbaar  hetwelk  zich  aldüs !  aan  de  Nederlandfcbe  legers 
j^d«iandj  ij^^  j^g  hoeren  2 

zelfs    - 

wncDj*'^  Neclerlandfche  Soldaten,  gij  hebt  n  bij  het  vaderfand 
verdiendelijk  gemiakt,'  en  onze  verwachting  verviJld; 
gij  hebt  getoond,  dat  de  eer  alleen  «we  fehreiien  rigt; 
geene  vieitaal  of  beloften  uwes  vijands,  om  u  te  verlei- 
den ,  hebben  uw  vuur  en  nwe  Ifefde  voor  Koning  eti  Va- 
derland aan  het  wankeien  ktinneh  brengen.  V^x^é^^ 
en  meinêedigen  hebben  n  durven  aanhitfen,  om  ^t\\ 
flandaard  te  verlaten ,  waaraan  gij  gezworen  hebt  ge- 
trouw  te  zullen  blijven;  gi)  hebc  hun  net  fabelboow^ 
en  bajonetfteken  beantwoord  en  uwe  üam  ongcfchonden 


JAARBOEK  VAN  1815.  093 

b€witnl;   gy  hebt  in  die  roemvolle  yeldfligeB  beves- 
tigdf  betgeeo  Cefar  van  deze  natie  gezegd  heeft;  en» 
door  onzen   heldhafcigen  Prins »  de  boop*  van  het  vader- 
Jsüdf  aangevoerd ,  is  uwe  zegepraal  niet  twijfelachtig  ge« 
weesc  Ook  wordtgiQ  door  uwe  magenen  alle  n  we  landge- 
oooten  met  zegeningen  overladen,  omdat  gij  een  tronw* 
Joos  en  vreemd   vijand  zoo  dapperlij k  van  ops  grondge- 
bied hebt  helpen  wegjagen  en  ons  voor  plundering  bebc 
bevrijd.    Dat  de  foldaten  van   den   dwingeland  weten » 
dac    meo    eene  brave  natie  en  getrouwe  foldaten  niet 
ihaffeloos  beleedigt* 

Nederlandfche  foldaten,  blijft  die  veerkracht  en  dien 
moed  behouden ,  welken  gij  tegen  den  vijand  van  de 
rust  der  wereld  ten  toon  gefpreid  hebt.  Door  uw  waar- 
dig opperhoofd  geleid  wordende »  zal  de  kampUr^d  niet 
Ung  meer  doren ,  en  Europa  zal  gered  z^n. 

Aiie  uwe  medeburgers  wedijveren  9  om  aan  u  hunne , 
scorgen»eo  aan  de  gek  we  tflen,  zonder  onderfcheid,  hunne 
hulp  In  ruime  mate  te  verleenen,  en  om  de  (bMaten 
der  geallieerden,  die  w(|  als  onze  broeders,  vriendea 
en  \erdedigets  befchouwen ,  edeimoedigMJk  te  behan- 
delen. 

Soldaten  van  het  Vaderland,  (teekt  uwe  zwaarden  nfec 
in  de  fchede,  alvorens  het  wangedrogt,  dien.  beul  van 
bet  meoschdom,  verdelgd  te  hebben;  alsdan  zullen  wQ 
ons  v<)derland  zien  bloeijen,  en  gi}  zult  In  den  fchoot 
Qwer  familiên  het  genot  van  den  vrede  kunnen  fmaken, 
•n  van  onzen  goeden  Koning  de  zoo  wel  verdiende 
belooningen  omvangen;  uwe  namen  zullen  In  onze  har« 
ten  gegraveerd  zijn,  en  die  der  dapperen,  welke  op  hec 
veld  van  eer  gevallen  zijn,  zuilen  tot  het  late  nagedacht 
overgebragt  worden. 

Daar,  met  de  overwinning  van   WaterlQO,  deNi^we 
val  van    Napoleon  wel   was  beflist  ,   maar    nog  geestdrift 
geenzins  de    krijg   tegen    hem    en     zijnen    aan- JJJ^J,^^ 
hang  voldongen  I    en    er   alzoo  eene  nieuwe  za- 
menfpanning  van    kracht  ter   omverrukking   van 
deszelfs  herftelden    troon    gevorderd    werd,    be- 
toonde   het  Nederlandfche  volk  eene  vernieuwde 
geestdrift  9  on>    dit    werk  te    helpen   voltooijen^ 
welke  tevens  door  Zijne   Majel^eit  aangevuurd  en 
in   hare  werking  gew^zigd   werd.     Twee  uitfte-» 
toende   bewijzen    mogen   hiervan  voor  alle  andere 
voldoen:  het  eene  geleverd  door  jongelingen,  die  na 

T3 


§94  JAARBOEK  vak  1815. 

de  letteroefeningen  aan  de   looge  Schooien  vef« 

lieten ,    zoo    lang   die    taak  der  menschlieid  niet 

was  volbragt;    het  andere    door    dezulken,    die 

dé  werkzaambeden  van  den  handel  en  des  burger* 

lijken    bedrijs    te  Amfterdam    achter  fielden,  om 

zich  aan  dié  zelfde  taak  te  wijden, 

^w^*^     De    Rector   Magnificus    aan    'stands    Hooge 

neer r#«.  School  te  Leiden,  de    Heer  Kcmper ^  fprak  het 

^«rRec-   jagerkorpt,  uit  Heeren  Studenten  beftaande,  den 

nlfiJSÏ^te  *3^^"*  J^'Öf  by  derzclver  vertrek,  aldus  aant 

I«eid«o  aan 

de  uil.  MIJNE  IlEERENt 

irekkendo 

tejf,    '        Gö  hebt  mfl  verzocht »  uwen  wensch  naar  eene  fl)oc* 
dige  beflisdng  vao  uwe  bedenimtog ,  Aan  onzen  geh'efdea 
Koning    voor  te  dragen.    Het  beOoic   Zr.  M.  was  dien 
wensch  reeds   voorgekomen ,   en  ik  heb  dezs  bljeénroe- 
pfng  van  uw  korps  verzocht,  on  n  dit  hefluft  te  doen 
kennen.  — -  De  belangen   van  het  vaderland  roepen  u  in 
bet    veld  d^r  e?r    en    Att  overwinning,    GIJ  znft   de 
plutfen  vervangen  van  hen,  wier  bloed  voor  het  herbo<* 
rén  Nederland,  voor  de  zaak  der  vrijheid  en  de«  regca 
gèftroomd  heeft ;  en  het  is  voor  u  bewaard ,  de  kroon  re 
héfpen  aetten  op  het  werk»   dat  hunne  moed  fcbier  by 
den  aanvang  voleindigd  beefl.    Ket  is  waar,  die  moed, 
en    dat   bloed  hebben'   het  gevaar  onmiddeiijk  van  ons 
vaderland    verwijderd ,  naar  de  flrijd  tnsfchen  overheer* 
fthing  en  regt,  tnsfchen  geweld  en  orde,  tusfthen  te- 
delposheid    en  biirgerlVke   deugd  moet   geheel   worden 
uftgefheden;  maar  wj|}  fijn  ons   Vaderland  en    geheel 
Europa  het  bewijs  fchuidig,  dat,  zoo  ooit  weder  v/e^md- 
geweld  het  wagen  durfde,  onzen  grond  of  onze  regten 
aan  te' randen,  toiet  alleen  onze  kr^igsliedeo  hnnnen  laat<* 
.Oen  droppel   bloeds  veil  hebben,  maar  ook  bt)  imt  de 
burger   bereid   en  in  (hat  ia,   om  hen  in  de  ge^ederea 
te  vervangen.  —  En  pp  wie  zoude  het  oog  van  onzen 
goeden  Koning  eerdef  gevallen  zijn,  om  de  plaatfen  van 
hen    te  vervullen,  die  den   grond,  waarop  zij  ftreden» 
roet  hun  bloed    geheiligd    hebben?  Op  wie  anders  dan 
op  hen,  wier  vaderlandsliefde,  voor  eenue  weken,  hec 
Invaar  aelfs  dier  edelen  benijdde,  en  wier  vorderingen 
ben    in  ftaac  (lelden,    in  de  rangen  op  re  treden?  — • 
Gut  dan,  mijne  Vrienden,  gaat,  waar  uw  Koning,  waar 
het  Vaderland ,  waar  d«  eer  u  roept  \  Helpt  het  laatfte 
gverftbo^    dier  veiacbceiyk^    horden   uitroeien ,    wier 


JAARBOEK  rAM  y8i5#  %ps 

tröQwlooshe!4  den  Prtnfchen  mêm  voor  eeuwen  lasg 
mee  /chande  gebrandmerkt  beeft;  zoo  de  vei^nderde 
kin$  niet  weder,  vóór  uwe  komac,  de  ééoe  iBeineedig« 
heid  voor  de  andere  heeft  doen  plaats  maken.  De 
Zonen  van  uwen  Koning  zuilen  u  geleiden:  gij  zult  den 
heid  volgen»  aan  wfena  mped  en  wonden  Nederland 
zijne,  redjding  te  danken  heefc;  gU  zult  in  de  gevaren, 
en  vermoeijenisfen  des  oorlogs  deelen  met  den  held  van 
Qoesnoy,  die  nog  weinig  maanrien  geleden  met  u  de 
iludién  van  den  vrede  deelde*  Brengt  dan  de  banier « 
welke  dankbaarheid  en  cbejuicbing  aan  uwe  vaderlands- 
Vefde  gewijd  heeft,  over  in  het  land  onzer  voormalig 
oaderdrukkera.  ^Zegt  hun,  dat  gQ,  voor  een  groot  ge- 
deelte, vrijwillig,  gevolgd  wordt  door  beo»  welke  nog 
geen  twee  jaren  geleden ,  met  geweld  naar  het  flagveld 
Seileept  zijn,  om  de  zaak  der  onderdrukking  voor  te 
Itaan;  en  bewijst  hun,  ook  op  deze  wijze,  dat,  zoo  «1 
<Ye  goede  trouw  van  den  Nederlander  door  bedrog  en^ 
troowlooshéfd  heeft  kannen  misleid  worden ,  zijó  haac 
echter  tegen  overheerlcbfn^  en  geweld ,  zelfs  door  jaren 
ongehiks ,  nimmec  werd  oirgedoofd. 

En  hiermede,  mijne  vrJenden,  vaartwei i  want  hec 
zoude  eene  beleediging  voor  uw  hart  en  uwe  begtpfè* 
len  zijn,  indien  &  bier  de  berinnering  noodig  kon  oor- 
deelen ,  dat  de  ware  heldenmoed  niet  alleen  In  verach-* 
ting  van  bet  gevaar,  maar  ook  bovenal  Iti  heerfchappQ 
over  zich  zelve  en  ztJne  driften  beftaat ;  dat  matigheid , 
jiigetogenbeid  en  befcheldetthèfd  door  Godsdienaighéid 
gerugfleund,  ook  van  oude  Nedertandfche  deugden  wa-* 
reu;  dat  het  vaderland,  ija  de  ptfgcen,  die  gij  thans 
vervalt,  andere  regten  op  u  beeft  en  behoudt;  én  dac 
het  bekommerd  oog  van  ouders  en  vrienden  zich  thans 
op  uwe  gevaren  minder »  dan  op  uwe  zeden,  vesttgc 
Wat  mij  betreft.  Jeugdige  vrtendefll  gij  kent  mQ.  De 
afwezigheid  zal  de  band"  der  vriendfcfaap  en  belangilet^ 
ling  niet  breken ,  die  mij  aan  velen  uwer  verbindt.  Wur 
gQ  u  ook  bevinden  moogt,  zal  mijn  hart  u  vergezellen, 
en  wanneer  ook 'In  de  verile  verwijdering,  of  fatten, 
of  iemand  uwer  •  in  het  b^sonder  meenen  mogt  m!{|nen 
Fttd,  müne  hulp,  ntUne  lusfchenkomst  .te  behoeven, 
houdt  u  dan  verzekerd,  dat  ik  elk  berfgt  van  en  om- 
trent u  als  belaugriyk  befthouwen  zal ,  en  dat  de  vol- 
doening aan  uwe  wenfchen  myn  boogUe  genoegen  zil 
uitmaken.  i 

En*  nu,  toor  de  tweedemaal,  vaare  well  keert  met 
eer,  maar  vooral  met  zelfsvoldoening,  na  het  eindigen 

T4 


S96  JAARBOEK  VAN  1815.    . 

van  den  ftrQd»  lp  den  ouden  ^ring  weder;  onze  vriend- 
fchtp  niet  aileèo»  mttr  ook  onze  dank  verbeidt  u; 
want  ik  we^t,  dat  gy  onze  verwachHngen ,  dat  gQ  my- 
ne  beloften,  eenmaal  uwentwege  aan  onzen  Koning 
gedaan,  niet  te  leur  zult  (lellen «  en  dat  de  welkomst- 
groet bij  de  terugkeering ,  even  ali  de  afTcbetds-groet 
by  het  vertrek ,  zijn  zal ,  leve  het  Faderland!  kvt  dê 
Eoning  I 

i^anfprak  Vier  dagen  later  fprak  Z,  E.  de  Luitenant» 
LuU^m  Generaal  Graaf  yan  Limburg  Stirum  de  kom» 
Generaal  pagoie  vrywilligc  kavallerte  van  Amfcerdani  9  even 
Grtfti  yan  ^u  bet  boven  gemeld  jagerkorps  order  hebbende 
Stirum^  gekregen  van  Z*  M*  om  naar  Mons  te  vertrek- 
tin  de      ken  y  met  deze  woorden  aan : 

kompag- 
nie  vr||« 

wiiiijze         Tot  myn  innig  leedwezen  werd  ik  onlangs  door  eene 

^*a*"a'*  vntxt  ongefteldheid   verhinderd,  het    korps    vrüwlllige 

te  Amftcr-  j,g^„  fg  pjgrd  van  Amfterdam ,  bö  gelegenheid  der  ge- 

dane   infpectie  door   Zyne    Komnkiyke   Majesteit,  aan 

Hoogstdenzelven  te  prefeotereo* 

Het  ftrekc'  ny  evenwel  tot  een  bQzonder  genoegen 
müne  Heeren»  u  te  kunnen  zeggen,  dat  2^jne  Majefteit 
ten  uiterlle  voldaan  is  geweest  over  de  zamendelling 
van  dit  korps  t  over  deszelfs  vorderingen  in  den  wapen* 
handel  en  militaire  houding,  alsmede  over  den  goeden 
geest,  waarmede  hetzelve  bezield  is.  Hec  is  een  bUJk 
van  Zr.  Ms.  goedkeuring ,  dat  hy  u,  myne  Heerenl  de 
gelegenheid  verfchaft,  om  aan  eene  oaiie,  die  het  op 
onze  vrijjieid  en  eigendommen  gemunt  had,  te  doen 
zien,  dat  regtfchapene  fiollanders  zich  die  panden  niet 
laten  ontroven,  maar  goed  en  bloed  veil  hebben^  om  ze 
ie  befchermen  en  te  verdedigen. 

Ik  moet  u  ook«  myue  ileeren,  mynen  bijzonderen 
dank  betnigen  voor  de  eensgezindheid  en  bereidwiilige 
inedewerking,  door  welke  het  mQ  aangenaam  gemaakt 
is,  den  my  opgedragen  last  vin  de  formatie  van  die 
korps  te  volbrengen;  gy  zUt  uwe  fpoedige  vorderingen 
in  den  wapenhandel  verfchuldigd  aan  den  yver  en  kunde 
van  den  verdienlleiyken  Kommandant,  die  Zyne  Maje* 
lleit  over  u  gefceld  heeft,  en  jun  uwe  geboorMamheid 
en  onderwerping  aan  zyne  bevelen. 

Gaat  voort,  myne  Heeren,  de  geftrenge  krygstuchc 
ouder  u  (C  onderhouden  %  ai  is  bet  ook ,  dat  gy  deu 


\  ^ 


JAARBOEK  VAN  1815.  *97 

irQiiNfeMJken  bodem  gaat  betreden ;   onderfcheidt  11  door 

edefe  denkbeelden ,  die   altoot  den  waren  Hollandet  ge* 

Ireofchetst  hebben,  en  maakt  den  last  des  oorlogs  voor 

de   Ingezetenen    niet  drukkender «   dan    xulks  volftrekt 

ooodzakel^k  is. 

Mogt  het  Q  niet  gebeuren ,  mijne  Heeren  f  het  zwaard 
ce  trekken  tegen  den  roekeloozen  vtfand,  die  ons  heefk 
•ingevallen  V  en  die  door  de  Goddelijke  befcherming,  en 
den  faeldbafcigen  moed  onzer  wapenbroeders  en  gealli- 
eerden zoo  manmoedig  is  afgeweerd  cif  in  zoo  korten 
tijd  vemfecigd»  zoo  hebt  gij  toch  het  üreelend  ge- 
noegen» Yoor  Q  zelven  en  voor  uwe  landgenooten ,  te 
kunnen  zeggen;  ook  ik  heb  mijnen  pligt  als  Nederlan* 
der  volbngt ;  in  de  dagen  van  gevaar  was  ik  bereid 
mijn  leven  en  mQn  goed  voor  Koning  en  Vaderland  op 
te  offeren.  Levê  de  Küuingl 

'    Den    5dcn  Augustus  Tprak  de  Hoogleeraar  J.  y^^^^ 
il^inga^  als   Rector  der  Akademte  te  Utrecht »  Heer  7» 
de   komptgnie   vr^'willigers  der  Hooge  School  ^  Heriaga 
ter  gelegenheid  van  derzelver  uittogt  naar  bet  le«  2M>^kt^ 
ger  óp  de  volgende  wijze  aan :  demie  te 

Utrecht 
tsn  de 

Brave   Jongelingen,    Eweekellngen   der  XJtrechtfche uittrek. 

Hooge  School  1  kende 

cy  zUt  te  dierbaar  un  uwe  Leermeesters,  en  ^^f^^ 
betrekking,  In  welke  gij  ditmaal  van  hen  vertrekt,  is  te 
belangrUk,  dan  dat  zQ  u  zouden  zien  henen  gaan,  zon- 
der n  een  openbaar  bewijs  te  geven  van  hunne  vader- 
li)ke  vriendfchap.  Afgevaardigden  uit  den  AkademUcben  . 
Senaat  (1)  komen  u ,  op  het  oogenblik  van  uwen  uic« 
togt,  vaarwel  zeggen:  en  ik  vervulden,  voor  mQn  hart 
aandoeniyken ,  pligt,  om  de  tolk  van  hunne  gevoelena 
te  zijn. 

Voor  omtrent  vier  maanden  zaagt  gij  de  rust  van  Eu- 
ropa, de  vr^heid  van  ons  Vaderland,  den  Koninkiyken 
troon  en  het  bcftaan  onzer  Hooge  Scnool  bedreigd 
door  den  vijand  des  menschdoms  en  z^ne  roofzieke 
benden.  Bene  edele  geestdrift  ontgloelde  ook  in  uwe 
harten:  en,  met  uwer  ouderen , en  onze  goedkeuring, 
vereenigdei  g^  u,  om  vrU willig  deel  te  nemen  In  den 

(i)  Met  den  Rector  waren  de  Profesforen  Rtrfaards% 
jtrnszeH$k$f  de  Fremerj  en  van  Heuide. 

T5      . 


d98  JAARBOEK  van  1815. 

heïlfgen  Hrydy  zoodra  onze  hooesr  geëerbiedigde  Ko- 
ning uwen  dicnsc  voor  bet  vaderland  noodig  zoude  oor- 
deelen.  Uwe  aanbieding  verwierf  de  goedkeuring  van 
ZÜne  Majef^eii.  Van  toen  af  wisfelde  de  lectlrarbetd  af 
mei  de  oefening  in  den  wapeniiandel:  en  thans  opge* 
roepen ,  ftaat  gQ  gereed ,  om  u  te  fcfaarei  ^)  de  dap- 
pere legerbenden  van  den  Staat,  wier  moed  en  trouw 
reeds  door  de  (bhoonfte  zegepraal  bekroond  werd. 

God  z^  gedankt  9  dat  wij  n  zien  benen  gaan  onder 
de  gundlgfte  uitzigten  voor  den  vrede  van  Enropal  Hec 
%]j  uw  arm  dien  nog  mede  heipe  bevecbcen,  het  zij  ffj 
tol  andere  dienden  geroepen  wordt»  gij  %ult  u  een  deel 
kunnen  toeêigenen  van  de  eer,  welke  verbonden  is  mee 
het  goede  te  doen  en  het  goede  te  willen. 

Wij  mogen  bet  immers  van  n  verwachten  ,^  dat  gij  ge- 
trouw zult  zijn  aan  eed  en  pligt,  kloeknoedig  zonder 
vermetel,  fier  zonder  overmoedig  te  zyn?  GU  zult  im- 
mers, onder  de  wapenen,  die  ingetogenheid,  goedhar- 
tigheid en  godsdienftigheid  niet  verlochenen  ,  welke 
den  waren  beid  verfieren?  De  broederlijke  eensgezind- 
heid ,  welke  tot  nu  toe  onder  u  niet  verbroken  werd  9 
zult  gij  Immers  bewaren?  Oen  roem  der  Utrechtfche 
Hooge  School,  en  de  eer  der  Nederlanderen  zult  gy 
immers  helpen  ophouden?  Uwe  Christeltfke  beiydenis 
zok  gij  tt  immers  niet  fchamen? 

O  dierbaren!  wanneer  g]j  zoö,  met  eere  en  met  een 
goed  geweten ,  terugkeert  tot  uwe  letteroefeningen «  hoe 
zullen  wij  ODS  verheugen  met  uwe  ouders,  bloed ver« 
wanten  en  -  dierbare  betrekkingen  I  Hoe  zal  u  dan  de 
goedkeuring  van  den  Koning  en  het  Vaderland  bekroo- 
nenl  Met  welk  eene  vrijmoedigheid  zult  gij  dan  de 
edele  Jufferfchap  kunnen  naderen,  van  welke  een  vijf- 
tigtal zich  beyverd  heeft,  om  u,  door  dit  veld-teeken 
te  toonen,  boe  boog  zij  uwe  vaderlandsliefde  acht,  en  die 
u  hetzelve,' op  éene  meer onderfcheidende  wijze,  zoude 
hebben  ter  band  gefield ,  zoo  de  kortheid  des  t{|ds  baar 
dit  bad  veroorloofd  Hoe  begeerlijk  zal  dan  uw  lot 
zijn,  in  bet  oog  van  eiken  na\)verigen  Jongeling I  Met 
welk  eene  zelfvoldoening  zult  'gij  dan  levens  lang  terug 
denken  aan  den  dag  uwer  verbindtenis! 

Ook  gij,  edel  Krijgsbtvelhebber  (i)\  dfe  onze  kwee* 
telingen  met  zoo  veel  onderfcbeiding  hebt  behandeld, 
hun  de  pligten  van  hunnen   nieuwen  ftand  zoo  hartelijk 

(1)  De  Luitenant-Generaal  vsm  Sandick^  Provinciaal* 
Rosïmandant  van  Ucrecbu 


JAARBOEK  TAK  i8x5«  «99 

Ingeprent  en  voor  hen  zoo  oplet  eend  gezórgd,  gij  zulc 
D  dêu  nier  beklagen  over  weldaden »  voor  welke  wi)  u 
Jin  diDk  zeggen ! 

En  gij  manhafee  aanvoerder  van  onae  longeliog* 
fchap  (01  die  haar  met  bezadigden  ernst  ieidc,  en  mee 
wijze  goedheid  verzorgt»  zult»  dit  vertrouwen  wij» 
voortgaan,  des  Konings  vereerende  kena  te  regtvaardigen 
eu  u  te  verheugen»  wanneer  gl)  van  elk  hunner  de 
besre  getuigenis  zult  kunnen  afleggen  ook  aan  ons»  die 
ben-no  aan  uw  beftnur  aanbevelen. 

De  God  der  heerfcharen  lelde  en  behoede  n  te  za* 
nenl  Zijne  zaligmakende  genade  fn  ^efus  CkriJus  onzen 
Heer  z^  sec  u  allen!  Onze  wenfcben  en  beden  zuUeti 
u  vergezellen.  Verzuimt  gjl)  zelve  ook  niet,  als  beltf» 
dfra»  of  veel  meer  als  aaofcaande  Predilcera,  van  hec 
^Evangelie  ce  bidden»  maar  ook  op  de  wacht  te  (laan, 
en  te  frrijden  tegen  al,  wat  den  welftand  van  geest  en 
hart  vijandig'  is!  Vaar  wel»  geliefde  Jongelingfchap f 
Vaar  in  den  volften  zin  des  woords  wél!  ZQt  Gode 
bevolen  I 


Napoleon ,  op  den  I9den  Junij  des  morgens  te  vlagt  va» 
vijf  uren  de  Sambre  overgevlugt»  dacht  Qlet  om  ^«^Z^^'* 
2ich  en  zijne  benden  te  her  (lellen»  maar  zocht  flecbts 
veiligheid  io  eenige  vesting.  Hij  kwam  te  paard 
te  Phiiippeville»  maar  in  den  eliendigften  ilaat^ 
zoo  dat  de  wacht  weigerde  hem  te  erkennen,  be- 
vorens de  Gouverneur  de 'eenzelvigbeid  van  zijnen 
perCoon  had  ohderzogt.  Alle  vlugtelingen  flroopi» 
den  nu  derwaarts;  maar  Napoleon  deed  de  ves* 
ting  fluiten  9  beval  den  krijgslieden  bunnen  weg- 
te  vervolgen »  en  Het,  om  aan  dat  bevel  klem  te 
geven,  het  gerucht  verfpreiden»  dat  de  Pruisfen 
hun  op  de  hielen  warea»  Van  bier  zond  hij 
voorts  zijne  bevelen,  om  het  geheele  heer  te  ver* 
eenigen  te  Avesnes :  doch  hiertoe  zou  ziin  eigen 
'  perfocrri  alleen  zijn  in  Raat  geweest.  Van  zijn 
ganfche  leger ,  hetwelk  voor  zes  dagen  zoo  (louc 
en  fier  At  Sambrt  was  overgegaan »  was  niet  één 
korps  ongefcbondêa  gebleven^  .behalve  dat  vaii^ 
Gfouchj. 

(1)  De  Heer  Techurt^  Kapitein  der  kompagnle* 


SM  JAARBOEK  vak  1815; 

BedrtfF  Bit  korps  9  door  Napoleon  bevorens  getest ,  om 
ym  het  een  wakend  oog  op  het  Pruisfifche  leger  te  hou- 
cTSwAr?^^"»  was  op  den  i7den  geheel  werkeloos  ge- 
*  weest.  Blueher  had  het  korps  van  TMetcman  aan 
de  zuidzijde  ^an  Wavere  gelaten,  toen  hij  zelf 
opbrak  omr  zich  met  het  Engelsch-Nederlandfche 
leger  te  vereenigen.  In  den  morgen  van  den  i8den 
was  hetzelve  door  Grouchj  aangetast,  en  van 
Laufelle,  Neder* Wavere  en  Limal,  welke  possen 
bet  reeds  had  bezet,  tot  Wavere  teruggedreven, 
waarna  de  Generaal  yan  Dammc  hevige  aan* 
vallen  op  die  ftad  had  gedaan*  De  verdedi* 
ging  der  Pruisfen  was  zeer  hardnekkig  geweest , 
zij  hadden  de  huizen  aan  de  linkerzijde  van  het 
riviertje  bezet,  en  uit  twee  (lukken  gefchut  op 
de  brug  gedadig  met  fchroot  gevuurd*  De  Gene« 
raal  Alix  had  evejiwel  de  brug  vermcesterd , 
fchooH  niet  dan  na  den  vierden  aanval,  waarna 
in  de  ftad  zelve  bet  moorddadigst  gevecht  had 
plaats  gehad ,  hetwelk  door  den  brand  van  een 
groot  gedeelte  der  ftad  nog  verrchrikkelgker  was 
geworden ,  en  ,  tot  aan  middernacht  bad  voortge» 
duurd  zonder  eenige  beflisfing.  In'  den  vroegen 
morgen  van  den  i9den  werd  het  gevecht  met  ge^ 
lijke  woede  door  den  Generaal  van  Damme  her* 
vat.  De  post  te  fiierge ,  wervvaarts  de  Pruisfen 
van  die  te  Liroal  waren  terug  gedreven  door  de 
divifie  vznFieherj^  doch  zich  ftaandè  hadden  gé* 
kouden  tegen  den  Generaal  Gérard^  die  zelf  ge* 
kwetst  werd,  was  nu  door  de  divifie  van  Tesie 
veroverd ,  en  toen  mogt  het  den  Franfchen  eerst 
gelukken,  de  Pruisfen  ook  utt  Wavere  te  drij- 
ven, welke  ftad  gefteld  werd  onder  bevel  van 
den  Generaal  DefolU^  terwijl  een  deel  der  troe- 
pen de  Pruisfen  vervolgde.  Grouchj  zelf  deed 
toen  een  gedeelte  van  zijn  korps  voortrukken  tot 
op  Ronfieres,  om  van  die  zijde  op  Brusfel  voort 
te  trekken.  Hét  ophouden  van  het  gebulder  des 
tanons,  aan  de  zijde  van  het  groote  leger,  had 
hem  den  avond  te  voren  in  liet  denkbeeld  ge- 
bragt ,  dat  Napoleon  de  overwinning  had  behaald^ 
Doch  nu    vernam  hij  deszelfs  nederlaag,  zonder 


an 


JAAR.BOEK  VAN  iSij.  3^^ 

iet  meer,  dtn  dat  hg  cp  de  Sambre  terug  ftrok.  Bedrgr 
Grêuchjy  hiermede  geheel  aan  zich  xelven  over  ^an  het 
gelaten,  hield  niet  flechta  (land  op  deze  tyding,o%K 
maar  maakte  zich  tot  den  aftogt  gereed.  Hij  ving 
dien  ten  zelfden  dage  .:ian,  in  den  nacht  voor 
den  ftoften  Wavere  weder  doortrekkende ,  en  daar* 
na  zijne  magt  in  de  vlakte  van  Laufelle  vereenU 
gende.  —  Terftond  door  de  Pruisren  vervolgd  ^ 
rigtede  bij  zich  den  aoden  op  Gembloux  en  Tem- 

•  ploux».  terwijl  de  llgie  kavallerie  zich  op  Maria 
Sx.  Denia  wendde  en  de  dragonders  op  Namen« 
Maar  weldra  vernemende,  dat  Bluehcr  met  zijn 
leger  reeds  de  Sambre  was  overgetrokken ,  en 
sjch  te  zwak  gevoelende,  om  eene  afwending  te 
maken,  trok  liij.  zelf  op  Namen  af*  —  Heeds  op 
den  ipden  in  den  namiddag  had  een  regement 
Franfche  dragonders  aldaar  den  doortogt  gevraagdl 
naar  Givet,  welken  de  burgerij,  bij  gebrek  van 
troepen ,  had  moeten  toeftaan*    £en  groot  aantal 

-verftrooide  foldaten  en  gekwetften  was  dit  rege* 
ment  gevolgd.  Op  den  aoften  kreeg  Namen  het 
ganfche  legerkorps  van  Grouchj  binnen,  waarbij 
zich  de  Generaals  van  Dammc^  Ê^cclmam^ 
Bonnet  en  Vinecnt  bevonden*  Terftond  ving  de 
doortogt  aan  op  Dinant»  doch  weldra  zag  men 
de  Pruisfen  onder  den  Generaal  Pirch^  die  zelf 
b$  den  (lag  van  Waterloo  tegenwoordig  was  ge« 
weest ,  een  hevigen  aanval  doen  b$  de  Brusfelfche 
poort«  De  verdediging  van  Namen,  ten  einde  den 
aftogt  te  dekken ,  werd  aan  yan  Dammc  aanbevo- 
len, die  zich.  van  dezen  last  met  |ioo  veel  be« 
kwaamheid.  kweet,  dat  bet  tot  den  avond  tegen 
zes  uren  duorde,  alvorens  een  Pomroersch  rege*  \ 

ment  doordrong  en  de  Franfchen  binnen  de  ftad 
aantastede ,  waarna  het  gevecht  van  de  Brusfel- 
fche poort  af  tot  aan  de  brug  over  de  Sambre 
met  woede  werd  voortgezet.  Omtrent  half  acht 
uren  bragt  van  Damme  alle  zyne  troepen  de  rl« 
vier  over.  JDe  Pruisfen  hadden  te  vergeefs  ge* 
tracht  dezelve  over  te  trekken  tusfchen  Namen  en 
Flawines,  ten  einde  den  terugtogt  van  dit  korps 
op  Diugnt  af  te  fnydeu^docb  zij  hadden  zich  door 


SOI  JAARBOEK  van  1815*. 

de  fmalheid  van  den  Ilraatvreg  eo  de  krijgalisC 
van  yan  Damme^  om  eênen  grooten  hoop  takkebos* 
fchen  en  brandhout  voor  de  poort  aaii  de  rivier 
gelegen  in  brand  te  llel^eo,  hierin  verhiiKlerd  ge« 
vonden.  Hec  gedrag  van  yan  Dammc  omtrent 
de  inwoners  van  Namen  bij  dezen  aftogt  was  zoo 
onberispelijk  9  aia  zijn  krijgabeleid  voonreiFcii}k : 
maar  niet  minder  was  de  (lad  aan  den  Oeneraal 
Pireh  verpligt,  die  niet  wilde  toegeven  aan  den 
eisch  zijner  benden»   om  haar  ItorioenderJiaud  ia 

*te  nemen  (r)»  ' 

Voor    dat  de   19de  ten  avond  was,  had  Napo^ 

Icon  Philippeville  reeds   verlaten  eU'  de  duisternis* 

ien  van  bet  bosch  van  Ardennes  niet  ontden,  om 

Mezieres  te  bereiken.  Aldaar,  ieders  oog  ontwij* 

kende,   zettede   hij  zich  in  ecne  postkar  en  nam 

den  weg  naar  Parijs,  alwaar  h^  des  voormiddags 

ten  elf  ure  van  den  21  den  in  zijn  paleis  heimeliik 

aankwam  ,  zelf  de  eerlte  boodfchapper  zijnde  van 

zijne    nederlaag.    HU  riep  z^ne   Ministers  te  za* 

men,  en  zou,   naar  den  raad  van  zijnen  broeder 

Lucicn^   bedacht  geweest  zijn,  om  zich  tot  Die» 

tator^  —  dien  de  Romeinen  in   boogen  nood  aan* 

fielden  en  boven  alle  wetten  verhieven,  -•  door  de 

vereenigde  Kamers  der  vertegenwoordigers  en  der 

V Pairs  te  doen  verklaren,   doch  daarin  legenfpraak 

Van  de  Ministers  en  vooral  van  fouché^  dien  van 

politie,   gevonden  hebbené   ' 

Aan(lel«       De  Kamer   van   Vertegenwoordigers    benoeorde 

ling  van    den  atften    eene  Commisiie,  om  maatregelen  van 

^P/fl^°JJ;  algemeene  veiligheid  voor  te  rttfllen.     Deze  droeg 

beftuur  id  den  dag  daaf  aan  den  maatre^l  voor :  „  'dat  eene 

ïrankrök.  Commisfie    benoemd   en  gelast   zou  worden,  om 

regtdreeks    met  de  Verbondene  Mogendheden  te 

handelen  en    tot  eerfte  voorwaarde  van  het  trak« 

taat  te  bepalen  de  onfchendbaarheid  van  hec  grond* 

gebied    en   het    behoud    der    onafhanltelijkhetd;" 

Na  hevige  debatten  viel  het  befliiit,  omeenerege* 

rings-commisfie   te  benoemen  van  Jrie  perfonen, 

waartoe    verkozen    werden    Carn$$  ^   Fouchi  en 

(O  ScheUema 9  4aaiSe  FtUtogs  y  bK  ^04— aii. 


JAARBOEK  VAN   1815.  3^3 

Grenier^  en  bij  welke  Commisüe  de  Kamer   der 
Pairs    twee    leden    zoude    toevoegen.    —  In    rie 
Kamer  der  Pairs  werd  'de  boodfchap  hiervan  aan* 
genomen    met   bijvoeging:   ,,  de  Kamer  der  Paira 
ilemt   toe    in  de  delil^eratte '  v^n    de  Kamer  der 
Vertegenwoordigers  en  bcfluit  dien  ten  gevolge  ^ 
dac  zij  vol  bewondering  is  over  de  wijze,  waarop 
de   Keizer  ziiné  (laatkundige  loopbaan  geëiudi£[d 
heeft,  benoemende  tevens  den  Hertog  van  Ficenza 
en  Quinetu  tot  medeleden  van  de  CommisQe  van 
beltuur.**  —  Nog  werd  een  ander  voordel  van  d.e 
Kamer   der   Vertegenwoordigers   eenparig   aange- 
nomen,   waarbij    de    oorlog    nationaal    verklaard 
en  elk  Franscliman,    in  Raat  om  de  wapenen  te 
'dragen,  tot  ve^rdedi^ing  van  het  vaderland  werd 
opgeroepen,  terwijl  ieder  militair  gehouden  was, 
'zich  bij  zijne  vanen  te  vervoegen,  welke  verplig* 
ting  zich  ook  tot  de  nationale  garde  uitftrekte. -^ 
In  dezelfde    vergadering  van   de  Kamer  der  Ver- 
'tegenwoordigers  waren  de  Ministers  van  Oorlog, 
Marine,  fiuitenlaridrche  Zaken  en  algemeene  Po« 
litie  binnengekomen;  waarvan  de  laatfte  aan  den 
Voorzitter  overhandigd  had  de  volgende  dcelara» 
tic  van  Napoleon  aan  he$  Franfcht  yolk.  „  Fran-  ^f^^^j 
„  fchen!  Toen  ik  den  oorlog:,  ter  handhaving  ^^viv^aNapom 
,,  de  nationale  onafhankelijkheid,  begon,  reken* '*^"  *«« 
„  de  ik  op  de  vereeniglng  van  aller  pogingen  to  va«*'?inca 
„  van  aller  goeden  wil,  als  ook  op  de  medewer^ ^too^ , 
,,  king  van  alle    nationale   autoriteiten;  *  ik    had 
'  y,  grond ,  om  er  eenen  goeden  uitflag  van  te  ver** 
„  wachten,  en  ik  had  al  de  declaraiiën  der  Mo- 
'y,  gendheden    tegen   mij    getrotfeerd.  -«  De  om- 
',,  Handigheden  fcbijnen  veranderd:  ik  bied  mij  tea 
',,  offer  aan  den  baat  der  vijanden  van  Frankrijk» 
'„  Mogten  zij  opregt  zijn  in  hunne  declaratien  en 
„  het  alleen  op  miinen  perfoon  gemunt  hebben! 
„  Mijn  ftaatkundig  leven  is  geëindigd ,  én  ik  roep 
„  mijnen    zoon   tot  Keizer  uit,  onder  den  titel 
„  van    Napoleon  II.  —   De  tegenwoordige  Mi- 
„  nisters    zullen    proviOoneel   den   regeringsraad 
f,  uitmaken;  het  belang,  dat  ik  in  mij|en  zoon 
„  (lel,  beweegt  mij,  de  Kamers  nit  te  noodigen. 


304  JAARBOEK  van   x«is* 

9,  om  bet  Regentfchap,  zonder  uitftel»  bg  etttt 
„  wet  ie  regeieii.   —  Vereenigi   u  alleii   lot  hec 
,9  algemeen    welzijn   en   om    eene  onafhankelijke 
,,  natie  te  blijven.  —  In  het  paleis  van  het  Elyréeum 
^,  den  asften   Juny    1815.   —  NapoieonJ**  — *  De 
Leden  9  het  Bureau  der  Kamer  uitmakende ,  ver- 
voegden   zich,    volgens    het  befluic   der  Kamer, 
bij    Napolóon  Buonaparu:  ^,  om  hem   te   bedan* 
^,  ken,  dat  hij    zijne  magt  in  handen  der  verte' 
5,  genwoordigers  had  overgegeven  9  ten  einde  het 
t,  volk  te  redden.'*  Bij  derzelver  terugkomst  in  de 
Vergadering  zeiden  zij: ,«  dat  Napoleon  bun  ge!uit« 
,,  woord    bad,  dat  zijn   vurigst  (verlangen  was^ 
,9  Frankr^k    onafhankelijk,    vry    en    gelukkig  te 
^  zien;  dat  de  eerlle  beweegreden  van  zijnen  af« 
„  (land  was,  het  lot  van  zijnen  zoon  te  verze- 
„  keren,  en  dat    hij  dien  op  het  fterkst  aa?  de 
„  Kamer  aanbeval/'  --  De  Kamer  der  Pairs  had 
eene  Commisfie  benoemd,  om  haar  op  's  Keizere 
brief  rapport    te  doen  en  gewenscbt,  dat  dezelve 
met  eene  geiyke  Comquisfie  der  eerde  Kamer  zou 
samenwerken '  (i).  — 
ft^Bd^ên        ^Ö  de  Kamer  der  Vertegenwoordigers  wer^  op 
overdrtgc  den  ssften  de  erkentenis  van  NapoUon  U  een  punt 
bO  de  Kt-  van  hevig  gefchil ,  waaromtrent  men  ten  flotte  ver- 
vwtegw-  »  klaarde:  „  i^.düt Napoleon  II  door  den  afftand  van 
woordi-    „  Napoleon  I  en  uit  kracht  der  conlUtutie^  Keizer 
gcrs  atn*  ^^  jer  Franfchen  was  geworden;  a««  dat  de  twee 
gtoomcD.  ^^  Kamers    bij    derzelver    befluit  van  den  a4fteii 
'       „  door    het  benoemen  eener   regerings*commis(ie 
9,  aan  de  natie  den  waarborg  fbadden  willen  ver« 
„  fchaffen ,  welken  zij ,   in  de  buitengewone  om« 
5,  Handigheden,  waarin  zij   zich  geplaatst  vond* 
„  noodtg  had,   ten  einde  door  de  adminiflratie, 
„  welke  het  vertrouwen  van  het  volk  bezat,  ha- 
„  re    vrijheid  en  rust   te  bewaren."  In. de  veree- 
niging  dezer  twee  befluiten  vonden  de  beide  par« 
tijen     der    vergadering    een    punt     van    vereent* 
ging,  zijnde  zij,  die  voor  de  aanneming  van  Na^ 

s     .  :      "■ 


i    « 


JAAHBOER  VA»   ititg,  305 

p$i€on  II  waren '9  voldaan  me^  beteerde^  en.  vin- 

öeode  hunne  tegenpartii  eene  gerustdelling  in  de 

ettende   en   onvermiBderde  mag(  der  Commisfie 

.    om  naar  de  omftandigbedlen  te  Handelen*   -r  In  de 

famer    der   Pairs  bad  Lucien  in  den  avond  van 

den  22(len  reeds  vrucbceloos  getracht,  de  erkente« 

Ais  van  Nap^i^n  II  te  verkregen.  Hem  was,  als 

een  Elomeinsch  Prins ,  bet  woord  betwist ,  en  de. 

*  saak  was  oobefliat  gebleven* 

OeRe^ringS'Commisfie.ving'tleti^sften. hare  werk-  De  Vitgé* 
caambeid  aan,  ondet  'voorzitting  van  Fouchi^  met  >''"^  . 
cene  proclamatie  aati  de  Franfche  natie,  die  wel  aan-  00^^10.* 
ving  met  de  verklaring;  „  Napoleon  beeft  van  zijne  eert  2icb« 
y,  Keiserlljke  magt.afftand  gedaar^}  m^t  dien  af« 
^  ftand  is  s^n   Itaatkunëig  leven  geëindigd;  t^xi, 
9,  zoon  i,^  tot  Keiker  uitgeroepen;'^  doch  die  iqet 
dezen  voüin  eindigdet  ,^de  Keizer. heeft  zieh  ten 
„  offer  aaageboden  ea  afftand  gedaan ; ;  de  Le* 
9,  den  van  bec  Gouverneoient  wi)den  zich,  van 
„  hunne*  ztjdè,  aan  bet  vaderland  toe,  door  de  - 
„  teugels  van  bet  beftuur  uit  de   banden  uw^r 
„  vertegehwoQtrdlgets  aan  te  nemen.'.'  Tevens  be- u^noémf 
noemde    de  Commisfle  vijf  Ministers  Pienipoten-  vtjf geyor* 
tiariaren,    om    over    den  1  vrede    te    gaan.   han- "'■^**8*ï«rf 
delen   in  het  hoofdkwartier  der  Verbondene  Mo-aenvr^e 
gend heden,  heftaande  uit  de  Heeren  de  la  Fayct'^  te  gaaa 
te ,  'Laforit ,  Pout4coulant\   Le  Vojer  d^Argtnfon  hw<*«*«»' 
en  ScbastiuM^  door  den  Heer  lienjamin  Canjlant 
als  Secretaris   van  Ambasfade  vergezeld;  Omtrent 
vrier    zending    het. gerucht   liep,    dat    zij,    des 
noods ,  de  kroon  van  Frankrijk  zooden  aanl^ieden 
aan   eenen  vreemden  Prins,  het  zy  aan  den  Kor 
ning  van  Saxen ,  het   zij  aan  eenen  Prins  uit  bet 
Huis   van  Oranje,   als  wenfcfaende  de  Commisfie 
een  eenhoofdig   beftnur,   doch    huiverende   voor 
den  wettigen  troonbeklimmer  (i). 

Schoon  .  de   regeringë-commisfie    Napoleon    en  fêJlM*Uï 
zijnen  aanhang  van  alle  bewind  verwijderde «  liet  ftut  vaa 
zij,  voor  baar  eigen  belang,  niets  onbeproefd,  om  verdedu 
dei|   krugsgeest   weder  op   te  wekken  ^  het  leger  '*°^' 


j 


i)  'Bionthémp^  Hist^  des  Campagn.  •  T.  11.  f«  3pf ^ 

B.  van  18x5.  <<^^  ^^u''*         ^ 


30Ö  JAARBOEK' VAN  1S15. 

te  bereenigen  en  den  Bondgenooten  ceodn  ge* 
duchten  tegenrcand  tt  bereiden.  Zelfs  wilde  men 
de  Pargfenaars  overreden ,  <kt  men  de  hoofdftkct 
tot  binnen  hare  wallen^  zou  verdedigen ,  fchoon 
men  zich  beijverde,  om  eene  kapitulatie  te  ver* 
krijf^en. 
Jerome  had  de  orde  eenigzins  herfteld  in  het 
*  overrchot  der  Icorpfen,  die  met  hem  te  Beaumonc 

waren  gekomen*  Ook  hadden  de  Generaals  Ma* 
rand  en  Cotbcr$  te  Avesnes  een  deel  der  infan- 
terie en  kavallerie  van  de  garde  weder  vereenigd. 
Maar  IVellington  zoo  wël,  als  Bluchcr^  lieten  rust 
noch  verademing  toe*  Weldra  drongen  zij  het 
vlogtende  leger ,  de  vestingen  aan  de  grenzen  we* 
der  uit  te  trekken.  De  Pruisfen  trokken  over 
Charleroi/en  Beaumont  op  Avesnes;  de  Engelfcbeii 
over  Bavay  op  Chateau-Cambrefls,  Zoodra  men 
de  Pruisfilcbelanfiers  zag,  verfpreidden  zich  de  troe». 
pen,  die  zich  te  Beaumont  wilden  vereenii^en; 
en  te  Avesnes  werd  bevel  gegeven ,  om  tot  Laon 
terug  te  trekken.  Op  den  aiften  bevonden  zicb 
de  beide  Veldheeren  reeds  op  Franfchen  bodem » 
en  deed  IFclhngton  in  bet  hoofdkwartier  te  Mal- 
plaquet  de  volgende  proclaaiatie: 

Procltnia-     Ik  muk  aan  de  Praofchen  bekend,  dat  ik  hnn  land 
tie  van     biooentrek  aan  bet  hoofd  van  een  overwinnend  leger  ^ 
fyillimg"  niet  als  vijand  (uitgezonderd   van  den   dnriugeland ,  die 
de*Friin-  ^^^^   onregcmatig  in  het  gezag  gefteld  heefc;   van  dien 
fcheiu  *   v^and  van  het  menichdom,  met  wien  meii  nocb  vrede 
noch  wapenfbhorfing  hebben  kan) »  maar  om  ben  te  hel- 
pen ,  het  juk  af  te  Ichadden ,   wurooder   zij    gebokt 
gaan* 

Gevolgelijk  heb  ik  de  hier  neveosgaaode  order  un  ml)Q 
l^ger  gegeven ,  en  ik  eisch ,  dat  men  my  elkeo  overtre- 
der doe  kennen. 

De  Franfcbeo   weten  intusfchen »  dat  Ik.  het  regt  heb 
te  vorderen ,  dat  zij  zich  zoo  gedragen ,   dat  ik  hen  be- 
'  fthermen  kan  tegen  den  genen,  die   hun  kwaad  zoude 

Willen  doen. 

'  Zy  moeten  derhalve  voldoen  aan   de  requifitlén »  wel« 
.    ke  hun  zullen  gedaan   worden   door  de  daartoe  bevoeg- 
de perfoneo ,  tegen  •  vicwisfeltog  van  èans  in  behoarlijke 


/ 


JAARBOEK  VAN  i8i5«  307 

öTóe  y  licb  (in  Al  hunne  woningen  honden  ^  én  g:eeoer- 
bande  gemeenfcbap  houden  met  den  overweldiger  noch 
met  ti)ne  unlnngers»  * 

Alle  de  genen,  die  zich  na  de  binnenkomst  vAn  hec  .  / 

leger  in  Frankrijk  van  hunne  woningen  verwijderen,  éa 
alie  de  genen « die  2fch  afwezig  en  in  dienst  van  den  ge^ 
wefdenaar  bevinden,  zullen  als  zijne  aanhangers,  en  als 
vijanden  worden  befchouwd  -.  en  hunne-  eigendommen 
ftulien  tot  onderhond  van  de  legers  worden  gebruikt. 

Het   ipringeti   vati  eën  kruidmagazijn  te  Aves-  l)e  prats< 
ties  op  den  staden  had  de   dadelijke  overgaaf  dier  ^^^^^^ 
Vesting  aan  de  Pruisfen  ten  gevolge,  die  van  daar  Avesn«s, 
op  Capelle  trokken.    Miet   willende  opgehouden  ^^^f^^^ 
worden  te  Laon^  figtede  Blucher  zich  den  a4ften  su  qucS- 
op  Guife,  welks  kasteel,   l'chier  verlaten  door  de  tin. 
nationale   garde,   flechts  drie  uren  lang  hec  bom^ 
bardement  uithield.   Van  Guife  rukten  de  Pruisfen 
op  St.   Quentin   aan,  hetwelk  terftond  in  dadi^^ 
.ging  kwam. 

De   marsch  Van  WtlUngton  Werd  ileebts  eedet?  j^ttUn^t* 
dag  opgehouden  te  Chaieau-CambreGs ,  om  den  tijd  ton  w-* 
te  geven  aan  bet  materieel  van  zijn  leger ,  ten  einde  ^^^    . 
zich    met  hem  te  vereenigen.    Dit  oponthoud  en  «f^eron^ 
de  achtervolgende  verovering  van  Cambrai  en  Pe  ne  « en 
ronne  ,  door  zijne  troepen  ^^  gaycn  aan  de  Pruisfen  p"^L^,^ 
een  marsch  op  hem  vooruit*    Cambrai  werd  door 
Sir  CharUi  CoMllc  met  ftormladders  beklommen, 
waartoe  de  inwoners  zelve  behulpzaam  waren,  Ü^n 
volgenden  dag  gaf  zich  het  kasteel  over ,  hetwelk  in 
tiaam  des  Konings  was  opseëiscbt.   Perx)nne  werd 
befchotcn  op  den  a6(len«  fPetlingion  zelf  was  bier 
|n  gevaar;  ,een  kanonskogel,  op  hem  gerigt  van 
een   der   batterijen  der  (lad,  viel  nevens  htm  in 
den   grond    en    overdekte   hem   met  aarde.      De 
flad  gaf  zicb  over,  onder  beding  van  het  ontflag  deif 
)>ezetting«     Wellington  bield  zich  niet  verder  op 
In   zijnen    marsch,    maar  haastedé  zich  de  I^Oifa 
te  kragen,  om  regtffreeks   op  Parijs  aan  te  ruk^  « 

ken. 

De  Duitfcbe^  Oostenrgkfche   an  Rusfifcbe  l^-litvsf  (tt 
gets    viekn   ten    zelfden  tijde  in  Lotharingen  en  ï^^"^''»^ 

V  a  * 


3o8  JAARBOEK  tan   i8r5« 

De  PriM  dcD  Elfas,  om  sich  toet  de  Engeircheti  eo  Ptii's* 
JJ^*^'^^^fenf   voor  Parijs  te  gun  vercenfgen.    Hét  Reijer- 
xich  Qieefl*  fche    leger  ftrekte  hun  ten  voorhoede.    Het  ont- 
ter  v«n     werp,  tusfche»  den  Prins  van  Schyfartzenberg  en 
^wElfavjgn    Rusfifchen  Generaal   Barclaj  de  ToIIj  opgQ-^ 
inaa^t^.wa^g  zich  over  Hag^nau  eo  LuneviUe  op 
Nancite  rigten.  In  drie  dagen  rukte  het  Beijerfqhe 
leger  van   dear  Rijn .  tot  aan  de  Sarre  voort.    De 
Prins    van    Wrede  werd  den  overtogt  dier  rii>ier 
meester  tn  veroverde  Sarguemines,  maar  vond  te 
Saarbrack  tegenftand.  De  Franfche  Generaat  ver- 
20gt    op  den  S4rtep  Jünij   eenen  wapenftiirtand^ 
op  grond  van  den  afftand  ^zn  NapoUoH^  maar  de 
Prins  van  ^r«fo  luisterde  naar  geene  voorftellin- 
gen  van  dien  aard;  noch  van   hem,  noch  nader- 
*  band  van  dcii  Generaal  Be/iard;'hij  zettede   zijne 
kriigsverrigtingén    voort,    eü    kwam   den    «zóften 
^oor  Nanci ,  alwaar  hij  ingehaald  werd  onder  het 
gejuich :  leve  de  Bt>ndgenooPen  I  leve  de  Bourbons ! 
In  deze  flelling,  welke  hem  meester  maakte  van 
de    Maas  en  de  Moerei  ^  wachtede  de  Prins  de 
komst  der  Oostenrijkers  en  Rusfeii  af,  gereed  om 
den   pas  *af  te  fnlgden  aan  de  Franfche  kprpfen, 
die-  uit   den   filfas  en  Franche-Comté  op  Parijs 
wilden  terug  trekken. 
Overtogt       De   grenzen   ^an   den  Boven- rijn  werden  ^ter 
RfinV^^"  verdedigd,  zijnde  gedekt  door  de  vestingen  Hunnin.- 
gen^  Befort,  Nteuw*Brifak,  Schéleftadt,  Landnn, 
Straatsburg,  Phalsburg,  Birche,  Mets  en  Thion- 
Ville,  terwijl   de  Generaal    Kapp  te  Weisfenburg 
-  Hond  en  de  Generaal  Lecourbe  m  de  ommeftreken 
van   'Bazel    gekantonneerd  lag:  doch  de  Qosren- 
tiikers  en  Wurtembergers ,   doof  eentge  Rusfifche 
divifiën   onderftéund ,    den    Rijn    op    den  Q.^\\tïi 
Juni)  f  nel  overgetrokken  zijnde,    hadden  alle  ver-^ 
eénijtng  van  troepi^n  in   het  RSndal  en  tusfchén 
dè   vestingen   belet;   en  deze  fnellï?  inval  deed  de 
poging  der  Regerings-commisfie  te  Parijs 'misluk* 
;    Icén,    om   het  ganfóhe  rijk  op  den  been  te^bren- 
gen* 
.      De  Maarfchalk   Graaf   Barclaj  de  Tollj  deed 


JA ARB OB  K  Vin.  1815.  309 

ds  Generaal  en  Chef  der.Rusfifcbe  Icger9  cfen  Prodaft«t 
zsften  Juny  uit  Oppeoheim  deze  proclamatie;        ''•  2"  : 

Frinlfcheti !    Het  op'  Bet  •  Weener  Congre»  ^réénigd^f^j^     \ 
Europa  heeft  «,  WJ  de  fkten  vM  «èb  -Ijdeii  Mam  ettM^T^L', 
vati  den   i2deii  'Mefv  wet^nr  uwe  Ware  ibeteagen  fnge- ais  Gene- 
Ucht.'   Gewapend  komt  bec  u  bèwijzea,  dat  ber.iijec:  te '^^  ^° 
vergeeff  gerjilroken  heeft;    Ifet  wl  den  trede,  het  h^j^ft  «^.^nr^ 
dien  noodig ,  en  moet  dien  door  dei^elfs  vriendfcbappe*  [eg^. 
Ujke    betrekkingen    met  u  beyeitigen*    Het  kan  en  zal 
dien  nimmer  hebben  met  den  man,  die  over  h  Wil  re« 
«eren.  *  ' 

Eene  noodlottige  yerdoofWg  kan,  toor  eeii  obgenbUk, 
•  den  Franfchen  foldaat  de  wetten  der  eéf '  hebben  'doen 
vergeten  en  hem  eeb*'  ibelneed  hébben  ^ontwroft^en; 
edne  kottftond^ge  magt,  door  atlarlei  begoëhelfnr  on-' 
derfletmdy  kan  eenfge  regeringsleden  tot  dwalen  getlfagc 
hebben:  doch  die  magt  beawQkt  en  zal  i^etdra  geheet 
veidwynen*  Het  vereenigd  leger  van  het  noorden  Heeft 
n«  op  den  dag  van  den  iSdea  Junj|,  daarvan,  over* 
tnigd.  Ooze  legera  z^n  in  «uitogt,  om  u  insgelijks 
durvan  te  overtuigen. 

Franfchen,  nog  Is.het  tlJd.  Verwerpt,  van  'dit  oogén- 
btlk  af,  den  man,  die  op  niéuw,  twe  geheele  vtijtteld 
aan*. zifne  zegekar  keftenende,  de  tHaatichappeilJktt'drde 
bedreigt,  en  at  de  mHêo  gewapend  op  den  bodem 
«wet  vaderlands  brengt»  Wordt  aan  n  zdven  terug  g^ 
.geve»,  en  fiinopa  begroet  v  :en  bSexit  «  den  vrede  iao* 

Het  doet  nog  meer.  Het  l^eGchouwt  als  vrienden  alla 
FranfbheUf  welke  zich  niet  om  de  ftandaardeu  van  Buê- 
nuparu  gefchaard  hebben  en  zl/ne  zak  niet  aan* 
kleven. 

Ingevolge  dasrvaA  hebben  w^  bevel,  om  'deze  te  be«  ». 
fchermen,  hun,  hetgeen  zij  bezitten,  VrijelIJIc  te  laten 
genieten ,  en  de  lofwdaif Agé  poghigen  te  onderüeunen  i 
die  zQ  doen  zullen,  om  Frankrijk  weder  in  di  betrek^ 
ifiigen  te  plaaiifbii ,  t^e  bi}  het  tnktaat  van  Pn^a,  tus- 
ftben  dit  Land  en  al  tie  Europefehe  NttiCta  herlleM 
vare^  *  ^  •     . 

God,,  de  regtvairdigheid  en  de.  weofcbefi  van  alle 
volken  onderdeupen  ons.  Fratkfchen «  komt  ons  te  ge« 
moetl  Uwe  ztak  is  de  onze.  Uw  gelnk',  uw  roem  en 
uwe  magt  z^n  noodzakelijJc  voor  fiet  geluW,  den  roeni 
en  de  mfgt  der  natiea,  cue  voor  u  ^é»n  Sr^fden, 

,        .va    .,• 


/• 


$10  JAARBOBK  van  i8i5« 

« 

MrooQ.  Het  derde  korpt^  onder  den  Kroonprins,  thans 
JJ2i7J*  Koning»  wn  /Furfemierg  ^  ging  de  Queifche 
»#r^over- zinder  wederdand  over  en  rukte  den  &5(ten  op 
J|J"^^  Weisfemberg  tegen  den  Generaal  ^afp^  die  uit 
9Uipfh  ^^^^^  ^^^^  overvieugeling  terug  trok.  De  Kroon* 
prins  vervolgde  hem .  op  den  weg  van  Hagenau  , 
ontmoetede  süne  achterhoede  tüsfcben  Seltz  en 
Saarburg  en  dreef  haar  tot  in  bet  boscb  van  Ha« 
genau  terug.  Ratp  week  op  Straatsburg,  en 
ttelde,  by  «Ijne  xenniseevlng  van  Napo/eóns  af« 
(tand  eene  wapenfchorfing  voor:  doen  het  ant* 
woord  van  d<;n  Kroonprins 'beftond  in  eene  ver* 
4ubbeling  iQner  bewegingen.  De  Generaal  Rapp  . 
(telde  zich  eindelijk  in  ftaat  van  tegenweer  en  Ie* 
verde  den  2dl(len  Junij  eenen  flat,  waarin  weder«* 
sgds  dapper  werd  gevochten,  4och  de  overmagt 
der  Duiifchers  de  overwinning  befliste.  Happ 
wierp  fich  met  ^5  oop  man  In  'Straatsburg.  De 
Kroonprins  nam  zijn  hoofdkwartier  te  Vanden*^ 
heim  en  zond  zijne  \^oorposten  tot  onder  het  ge« 
fphut  van  Straats'^urg. 

Ten  zelfden  tijde  bad  Lee$urbc  met  den  Aarts»* 

hertog    Ferdtnand   te  doen,  die  den  ft6(len  dea 

door' den  ^^i"  ^^  ^^^\  Cfl^R^nveld  was  overgegaan ,  wiens 

Aarr^hcr   vooHioede     den     ft/ften     hem     terug     geftooten 

xogferdi  had    op   Donnemsrie,    Den  dBften  had   Lccourb» 

d^n^PHns  nieuwen    wcfirfland    willen    bieden ,    maar    voor 

Co{ioreao  den    hevigen    aanval    op    nieuw    moeten   wiiken« 

geilag^n.    £)gn    apften    was  Lefourie    gelukkiger    tegen    de 

^      Oostenrijkera,    doch   der  zei  ver  yernerking  in  den 

nacht    door  den   Prins  Cof/oreda  benam  hem  zya 

duur  bevochten  voordeel  en  belettede  z^oe  veree* 

niging  met  den  Generaal  Rmpp. 

wapea*        Terwlil    de   vereenigde  legers  van  het  noorden 

Ittlftjad    aïgoo  tot  in  het  hart  van  Prankriik  doordrongen» 

Alpea!      maakte  het  Oostenrlïkfche  leger  van  Italië  toeleg» 

om  de  engten  der  Alpen  te  vermeesteren  en  Lion 

te  veroveren.     Deze  jrrens  des  rliks  had  de  Maar* 

fiphalk  Hertog  d^Mhufera  te   verdedigen,  en  tus* 

fchen  den    I4den  en    i5dep  Jnnij    had    hij   zich 

meester  gemaakt  van  Montmetian.     Aan  de'n  kan( 

van  d^n  bsrg  Jura  had  de  Generaal  /)#/«!>  Ct*< 


Sle  Oeae 
raal  U 
Oomte 


JAARBOEK  VAN    1815.  311 

Tov^e  veroverd  .en  d*AT9e   overgetrokken :  doch. 
de  nederlaag   van   Walklop  >^had  weldra  hnre  j^e- 
volgen  voor   Napoieon  en  geheel  Fri^nkr'yk ,  ook 
langs  deze  zijde,  doen  gevoelen.  Den  a9(len  bood  é 

de  Maarrcbalk  eenen  wapen  ((iltland  aaa  van  vier 
eo  twintig  uret},- nH  hoofde: van  den.  afftand  van 
Napokon^  welke:  de  Opatenrijkrche:  Generaal  de 
Baron  de  Frimont  aauuam.  Ten  zelfden  da^ge 
w^rd  Geneve  door  de  Oostenrijkers  bézec. 

JVMngti^n   eo  .hlu^hcr    leidden  .  inzonderheid  Terug. 
veld  willen  wtni||^nt  len  ein^le  den  t^rugtögt  van  ^^st  van 
den  Maarfohalk  (krouchy^  af  te  fniide»:,-doch  dez^él-  ^'■^'''*^' 
▼e  had  het  eenige  korps   hetwelk. aan  het  verderf 
van  Waierloo  on;koroen  yvas,,  veilig  over  Mezieres 
cii-Rbetel  tot  Rheiras  wet^n  t^  brengen,  alwaar  hij 
den  flóden   bevel  aatyingvaji  de  Regeringscom* 
miafie  te. Parijs»  om  naar  Sojsfons  te  treliken,  aU 
4aar    bel  Jbeve)    over  bet  g^heele  legér   van  het 
Noord^ntQ  aap  vaarden  eo  op  de  |loofd(ïad  te  mar* 
fcheren*    Hii   verhaaste,  daarop-zyneo  marsch  en 
kwaiD  .dcnva7Ren:  te  So^isfons. 

Den  fiSften  trok  de  regtervleugel  van  het  En- 
gclfcbe  leger  achter  Sr. -lust  en  fd^zelfs  linker- 
vleugel ter  plaarze,  waar  de  weg  van  Roye  zich  ..J.  . 
vereentgt  tnet  den  grooten  weg  van  Cótnpiegne 
naar  Par'^9 ;  de  *  achterhoede  was  te  Roye ,  op 
l'Oife  marie her^ii^.  -^  bluchtr,  wi^s  nog  nader 
by  Pargs'^  hebbende  reeds  een  korps  te  Crespy  en 
zgrie  veldontdekkers  te  Vi lleifS^^Coterets , .  te  Ferté* 
Milon  en  te  Senlia.  —  Jietjzou  den  Maarfch^lfc 
GrdwAjf'nogtans,  door  de  fcbranderfte  bewegln» 
gen,. gelukt  zijn  binnen  de  hoofiiilad  te  komen, 
zonder  een  geweer  te  losfcn,  indien  bet  korps 
van  Reith^  bei  welk  zijnen,  marsch  dekte,  den 
tSften  niet  geftooten  bad,  op  de  voorhoede  der 
Pruisfen  te  Villers-Cotèrets ,  welke  door  hetzelve 
wel  terug  gedreven,,,  o^aar  fpoedrg  door.  het  Ie» 
aer  zelf  zoo  kra<?htig  onderlleund,  werd,  dat  de 
Franfchen >(?s  (lukken  gef'chut  en  ttvtn  of  acht  hon-  . 
derd  krijgsgevangenen  verloren.  Dit  korps  week 
nsar  Meaux«  ^n  werd  aldaar  aangetast  door  ^tn 
Generaal   Bulow^  die  bet  over  de  Marne  wierp  ^ 

V4 


y%  JAARBOEK  TAN  1815/ 

doch    van   Parijs    niet   %m    affnijden.     Orotukf 
kwam  aldaar.  Fan  Damme  nam  sijne  (lelliiig  te 
.    Nanteiiil^  en  Knille^it  Gonesrc»  werwaarta  zich 
Butow  wendde,  - 

NmpoUoh     aIzoo  drong  zich  de  magt  vAn  geheti  B'tirapaa 
Pvil"^  ,  even  ala  ih.|Bi4,op  nieuw  zaofen  voor  de  hoofde 
ftad    van  bet  Franfche  r'^V  welke  inwendig  ver^» 
fcheurd  werd  door  verfcheidene p^rMjen.    Zij,  dip 
thans  in  bet   beituur  was,  vleidde  zieh  met  be^ 
.    goed    gevolg  der  zending  harer  gevolmagtigdén, 
-  Êene  aindere  dacht  aan  het  herftel  vaii  ^Napoféón. 
Ëene  derde  was  voor  de  ^urhiimJ'  DTen  dag  ni 
zijnen  afltand'  zich  in  het  openbaar  op  het  terras 
van  het  paleis  van  l'Elyfée  Vertootiende,  bad  Nièpifhé 
on  nogeen.e  kreet  Vdn  feyfe  de  Keizer  en  om  wapen» 
h'oóren  opgaan.    Hij  ^elf  had  wel  betoigd,  dat  d<i 
eenfge  kreet 'thans  mdest  zijn*  £v«  de  naiie^  4Da«r 
de  ' Regèrings^cdmmisGe    verZogt  hem,  zich  vaa- 
de  hoofdftad  te  verwijderen.    Na  eenige  weder^ 
(Ireving  had  hj)  zicb  met  eeit  talrijk  gevolg' nakir 
zijn.  lustbuis  Malmaiibn^'  vier  mglen   van  Par^» 
begeven.*  /-'  ^ » 

Staat  van     De  onderfcheidene  gewapende  korpren»  zich-  at 
[®s^°'?5«^  rneér  ve'reehigeride  en  daardoor  meer  vastheid  kr^* 
^^*'  gende,  hadden  de  ftéllingen  ten' noordtti  van.Ba«> 
rijs   bezet.    Grèuchj\  wief)  de'  Oorjiogs-Mioister 
het    kompiando  -ontnaor,    hetwelk    hl)-  aan    van 
pammc  opdroeg  ,    had    het  *  denkbeeld  verduikt » 
dat'  het   lot    van    Frankr^k^  't>iel    geheel    jbefltst 
wai  te'Waterloo.     Ifet^le^r  telde' ook  reeds  ifefe- 
tig '  duizend;  man ,  met  alles  daaronder  geriekeiKl^ 
De'  Maarfbhalk  Éayeust   tot    GeneralisfiOHis  .  be^ 
noemd,    nam    zijn  hoofdkwartier  in    het   -dorp 
yi(iette    aan  de  röorflad^t.  Martin  «en  naakta 
a]l<n    toe  (lel  om  Parijs  -  tot'  het  niterfla  te  verde* 
digen,  .     - .  ;  t 

?"^vm"  Den'asften  Jnng  fchrevea  de  Franfche  Com^ 
mar.  misfarislcn  aan  den  Veldmaarfchalk  Bh^her  den 
ichak       volgenden  brief: 

De  veranderingen  ,  wéllcé^  fn  den  vónn  van  bet  Prsn^cli 
GottYsrn^menc  zijo  yoprg^valleii ,  door  d^n  afliand  ya^i 


JA  A  R  B  O  E  K  :  V  A  N-  I8i5>  -5f  S 

ILelzet  Napofyon^.  in  nitm  vaa  bet  Franfcbd  volk  door  ^«o»' ^«^ 
éeszetfs   Vertegenwoordigers  awgenomen,  de  hinderpa- ^^*^^?|^ 
ien  hebbende   uit»  den  weg  geruimd,    .welke   tot  Heden  igyi^f^^ 
.legen  het  openen  van^eéne  onderhandeling,  geH^hikt  ooi 
i'e  onheilen  des  oofipgs  tiufëken  Frairkrijk  en  de  hooge  . 
•vert^d  éne  Mogendheden  voor  te 'i  om  en,  In   derf  weg 
Honden  ;  20o  bebbeir  de  ondergetèekende  Pienfpotentiv 
risfen  vbhnagt  óntvanfen   toe   het   otider^atideleU ,   het 
fluiten  ^  onüerfiBdtencfn  vao  aile  akten  ,  welke  aoüdea  . 
'Acekkao*  toC' het  ftut&sn  yan  het  hipedvergi>Ff u  ^,   eo  om 
pp  eend  daurzame  w^ze  den  algenfeenen  w^e  in  Eu^    - 
Topa  te  .herde^^n.    Oi^nyolgende  hebben  zij  de  per»dif 
J>er^t  aan  Z.  ^«  den  Generaal  en  Chef  dep  Prins  BIu*  « 
cA^rmede  ip  doelen,  ^^p  hem  te  yerko^ken  «',hen  In  ffaiat 
teftelien,  ïictt  onverwijld' naar  het  hoofdkwartier  det 
verbondene .  Mogendheden  te'  begeven,  omf  voorioopig 
met  dezelve  ré  eonfbreren  tot  eene  a!gén(i\eerie  wnpeii- 
ithoTÜog  rasfchen  de'Franfche  legers  «n  dte  der  Bond- 
irciiooteil^  welke  Wapeofchorfing  -  reftds^  door  den  Frani» 
ibken  GenemU  die  df  vMfhoeétvaii  ber  tagiyr  vao  hjpi 
Womdtïi  ko«an«nd€#rx^.^evmg4.»  ei? JWNfaver  monde* 
ling  tnsfchen  .onze  wederzijdfcie  vppfpiüren  overeengé« 
^omen  is, 
:  De  ondergeteekènde  Gevolmagtigdea,  vér^belren  Zi  tf.  -    ' 
fleu  Generaal   en  Chef  Prins  Bluch^r^   de  v^rzekerbg 
Bunner  hoogacbtiijg  #ef  té  lipïtleii  a^ném^n.     ^ 

•  Te  .Uon^.,d!iri  as^^n  liwiij',1815.      ...  ] 

Gfaaf  BojlACft  SEBAiTlANI» 

Graaf  Dg  la  For&t.      , 

IfAFAYHTTt*,  ... 

B.  CoNSTAi4t,  Sciiatsniad* 

P*ARGiNSOft 


Deze  brief  had  den  marich  der  Prui^ren  op  Pa-  voort* 
jijs  geeiien  ödgeïiblik  vertraagd..    Ten  zelfden  da^gJV  <*« 
ge  had  de  H^ïtog  yan  fFilUngtón  aan  Z.  M.'on:  |5cJX- 
^sen  lCoi)i,ng  gercnreyeti  ,  dat   op*  den  a^ften  ook  rga. 
bij  <Je  voorpoTsteii  van   Z.  'K«  H.  Prins  Ffederik 
4cr  N'cdcrlandeh^  nwc  de  zijde  van .  Valencien- 
hes\  een  voorfl'ag  was  gedaan  ^  om  de  vijandel^k* 
fieden  te  (IkRên,  'uit  hoofde  van  den  afftand  van 
tfapojeon  ten  behoeve  van  zijnen  ioon  ,   en  ver- 
jniis  de  provifionélc  regering  Ministers  aan  de  ge- 
jiiri|erde    Mogendheden    had  gezonden  ,  om  ovqp 

Vs 


^14  JAARBOEK  van  iSig, 

den  vrede  te  handelen ;  —  doch  dtt  hij ,  fFfl/ing* 
toffj  zljnt  operatiën  voort^ettede. 
BHcf  vtn  In  de  hoop  van  het  onweder  af  te  leiden ,  zond 
^^"^ê^i  ^^  regering,  in  commi$lie  naar  het  hoafdkwar- 
u^fom.  ^^^  ^^^  vêreenigdc  legers,  de  Graven  deFalcncc^ 
Andrcosfj  en  B^fisfj  iPAnglas  ,  wien  zy  de  Hee- 
ren  Flaugergües  en  Af.  BenardUrt  toevoegde , 
met  uiidrukkelijken  last,  om  eenen  ftilftand  van 
wapenen  te  l>edingen.  Zi}  bragten  eenen  brief 
van  i^öw^A^  aan  LordL-fTeilington  ^  (trekkende, 
om,  onder  uitbandigen  lof ,  den  invloed  des  Her* 
^ogs  bij  de  vereenigde  Mogendheden  in  te  roe* 
pen  ,  met  bijvoeging  :  „  dat  de  Franfche  natie 
„  wilde  leven  onder  een  Monarch  ,  maar  tevens 
»,  wilde,  dat  die  Monarch  leefde,  onder  het  ge- 
,^  bied  der  wetten;  dat,  zoodra  het  verdrag  ge* 
„  teek  end  aou  zijn  door  den  Vorst,  die  geroe* 
^,  pen  TuTerd  om  over  haar  te  regeren  ,  dezelve 
,,  als  Souvercln  <den  rljksftaf  en  de  kroon  va«  de 
,,  n&tie  zou  otrtvangem"  \  ■    i     •       ^ 

NëpoUoH  '  ^"  dezen  brief  werd  niededeeling  gedaan  in 
vtnde  de  kamer  dérVjertegenwooMigers.  Dezelve  werd 
haod  ge-  met  genoegcn  gehoord,,  doch  door  groote  onflui- 
ttuurd.  migheid  in  de  vergadering  gevolgd,  bij  het  mins- 
te gewag  der  terugroeping  van  Lodewjk  Xl^IlIm 
Het  was  de  aanhang  vtnN^^oleon^Axt  zich  hier« 
bij  bet  luidst  deed  hooren.  Men  had  alreeds  %f 
fprokeh  van  z^n  vertrek  naAr  Amerika.  Lucitn 
zelf  fchreef  dit  den  2;j6fteR  aan  de  Prinfes  Bor^ 
ghefe^  haar  tevens  uit  naam  van  hunne  moeder  en 
broeders  Jpfcph  en  JerSmc  groetende*  Den  -ïsften 
had ,  JVi»^ö/<fo» .  twee  fregatten  ter  zSner  befchik* 
king  tot  deze^  reiV  gevraagd,  welke  beiti  waren 
toegedaan.  Men  had,  ten  zijnen  behoeve,  te* 
vens  van  Wellington  paspoorten  en  befcberroing 
voor  zijn  vertrek  naar  Amerika  gevraagd,  doch 
op  den  aSRen  ten  antwoord  bekomen:  „dat  zijn 
Lordfchap,  geene  autortfatie  had,  om  op  die  yra* 
gen  eenig  antwoord  t6  geven»*'  Napoican  hield  in- 
middels op  Malmaifon.  eene  .foort  van  hof,  ont- 
ving Generaals  en  hovelingen,  deelde  zelfs  nog 
rangen  ,   pendoenen  ,   plaaifen  ,  ticèls  en  andere 


JAARBOEK  VAM  i8i5*  srg 

gvflsten  uit  ;  door  middel  van  vroeger  gedagtee* 
kende  befluiten.  Ij  Tchreef  ook  eene  proclamaiie 
jan  de  legera  ,  om  hunne  moed  te  hernieuwen, 
en  vroeg  van  het  provifioneel^  beftuur »  op  grond 
van  het  afflaan  yaa'aiie  wapenfchoifing  door  de 
Geallieerden  ^vdor  zich  de  benoeming  tot  Generalis» 
fioiuayVercekefende,  dat  hij  jmg  wel  kana  zag  om 
Pariia  te  verdedigen  en  Frankrük  te  verlosfen.  -— 
Fouehé^  ï\VL  begrijpende^  dat  a:ie  verwijl  gevaarigk 
of  verdacht  was  ,  zond  tot  hem  den  Minister  D^crhs 
en  den  Staatsraad  Boulaj  de  la  Mturthe^  die  tiem 
deden  vreezen  voor  der  nadering  der  Geaiiiëerden 
en  tot  zijn  vertrek  befluiten  nnnr .  Rdchefott  ^ 
werwaans  hem  de  I^uitenatit  Generaal;  ^Becker , 
federc  iang  in  zijne  ongunst  en  van  een  vaat  ka< 
rakier  9  zou  begeleiden. 

Het   gerucht   hiervan  bragt  Pariis  in  beweging*  MuUikce 
De  aanhang  van  fifapo/con  wilde  lie  nationale  gar*  av^^M  toe 
de  door  de  gefedef eerden  vanife  voorlieden  over-  ftJi^^*'* 
weldigen  ,    Fouehi  iift   het   beftnur^  dringen  ♦    de 
algemeene  politie  aan  Couriin  opdragen  ,   Nato^ 
Uon  aan  bet  hoofd  der  legért  fteUen,  en  de  oe* 
noeming  van    Nppolegn    II    hekrachiigen.  . ,  Het 
ontwerp  was,  zegt  men,,  (e  Malmairon  gelTmeed 
door  t^apoUofi^s  fcboondochter  tiarnnfia ,  doch  het 
mislukte  door  de  wakkerheid  van  FouchS  en  den 
Maarfcbalk  M^ksftna^  die  driemaal  in   den   nacbc 
het  wachtwoord  veranderde. 

In  de  beide  kamers  nainen  inmiddels  de  ver^  verdeeld- 
deeldhedeh  geweldig  toe.    Al   meer  en 'meer  Jfet  ^«i*' »"  «'^ 
men  ;ich  regen  de  Bourbons  hooreni    \Dt  'afge.       *"* 
vaat digde  Manucl ,  w[en  het  reed^   eetimaal  ge* 
lukt  wat  9  de  gevoelens  der  Vertegenwoordigers 
te  vereenigen ,  ftelde  een  adres  aan  bet  volk  voor'^ 
houdende:  ,,  dat  ieder  Monarch,  dieeene  Staats» 
wet  wilde  aannemen ,  door  de  Vergadering  eikeud 
zou  worden.**  Hetzelve  werd  in  handen  eenerCom» 
miafie  gefield;  —  Men  zettedë  ook  de  legers  op.  De  legers 
om  zich  tei?en  den  wettigen  troonopvolger  tè  ver*  «g^n  het 
llareti  en  Napoleon  uit  te  roepen ,  en  men  flaagde  Jj'^j^jjj' 
Mcrio  zoo  wcly   A^x  veertien  Generaals  mede  een 


3rf  JAAilBOE,K  VAit  i8i5. 

gerehfift   mdertcekenden    tegen  "het   hcrftel    der 

Bourbom  (i). 

Aarvaiop     Het  Engeircbe  leger  had  inoriddels  deD  sodeii 

postTvün  J"°^^  deszelfs  overtogt  van  de  Oife  volbrtgt,   en 

Parus.      met  bet  aanbreken  van  dien  dag  begion  deszelfa 

kanon  reeda   te  bulderen  door  de  vlakte  van  St« 

\  Denis  ,  rondom  het  dorp  d^AnbervÜlera «  termjl 

'  .  de  Pruisren  Genevillers  aantasteden  bij  St.  Ouen. 

Befd^    deze   posten    werden     vermeesterd ,    doch 
ftrekten  flechts  om   de  Frtinrchen   bezig  te  bouw- 
den ,   terwijl  de  cegter  vleugel  der  vereenigde  le« 
ger»  sich  uitftrekte »  om  den  overtogt  der  Sdne 
te  bewerfcen. 
isrfef  van   .   De  t^iaister  vM  oorlog  fchreef  dezen  zelfden 
***^'***^*"  dag  nog  aan  den  Hertog  vü»  IVelHngton  den  völ« 
oorlog  in  genden  brief: 

Prafikrülf 

Mn  W^$U      Myibidl  --  Uwe  vtfaodemke  bewegrngen  doren  voort» 
iHÊgtou^^  ofRHioaa ,  •ovcrteokMistjg  honne  verkkrkigeo,  de  be- 
weegredenen van  den  0(^0%^  -dien  de  geallieerde  Sonp 
vereinen  ops  aaodoen  ,  niet  tang  er .  beflaan  9  nn  Keizer 
tiapQhon  aïIUi^d  gedaan  heefc.^ 

PiTliét  oogepbiik».  nu  Jiet  bloed  op  bet  punt  (bat  om 
weèerom  te  ftroomen»  ontvang  ik  van  den  Maarfcbalk 
Hertog  van  Alhuferd  eëne  telegrapblfche  depêche ,  van 
welke  Ik  n  kopQ  overzend.  Mljfofd  I  ik  fta  met  ngae 
eer  in;  dat  die^  wapenftftlhind'  gefloten  fa.  tf^Xt  de  re- 
V  denen »  welke  gij  gebad  nogt  hebben  oAi  de  vyandelQk* 
beden  voort  te  zetten,  zi)n  vervallen •  nurdien  gy  gee- 
'  ne  andere  idfimedén  van  uw  Goovememenc  kunt  heb- 
ben ,  «km  die  welke  de  Ooflcenr^kfche  Generaals  van  het 
hnnne  hadden. 

Ik  doe  aan  Uwe  Excellencie  de  (lellige  vraag,  om  at?e 
vljarde1i[)kneden  te  (laken,  en  dat  wij  overgaan  omeenen 
wapenftilftard  te  buiten ,  in  afWachting  der  btfKsfchingen 
van  het  Congres.  Fk  kan  nret  gelooven  ,  Miytofd  ,  dat 
tn^n  aanzoek  vruchteloos  zal  blQven ;  gQ  zult  eenè  groo- 
te  verantwoordeigkbeid  op  u  ladev  in  de  oogén  uwer 
«dele  luidtlieden. 

CO  -'••A  Cïwrr.  1815.  n^  i6i.  Ook  ^Davcust  ielf 
ftond  als  onderteekenaar,  doch  hij  heeflde  echtheid  zij- 
ner onderteekening  daarna  onikéht.  — '  Beauchttwp^  p. 
426.  note^ 


.« 


JAAJIBOEK  VAU  dtSij.  317 

Geeoe  tndere.  beweegredes  dan  die ,  om  een  eind  aan 
hH  bfoedftorten  te  maken ,  gepaard  mee  het  belang  van 
m^a  laod «  hebben  ray  dezen  bHef  u)gegeven« 

ladifo  ik  al  hec  Oagvefd  betreden  moet  met  de  over- 
rnigiog  ower  bekwaamheden,  zal  ik  006  derwaarts  voe- 
ren )itt  bewu9tzyn  van  voor  de  geheiiigdde  zaak»  de  ver- 
dediging en  jonafluokelijkheid  mijns  lands ,  ce  (Irijden; 
en  welke  ook  de  nicflag  zij ,  zal  ik  nwe  achting  ver* 
diend  hebben.  Ontvang,,  bid  ik  o.  Milord»  ds  verze* 
kering  van  m^n  hoogde  aanzien* 

Het  antwoord  aan   den  overbrenger  van  dezen  a,„^<^^  , 
briefwas:,,  dat  IFel/ingtou  even  zeer  als  Davous^yan  rreii 
vrenschte  het  bloedvergieten  te  (luiten  ^   maar  dat  Ungton. 
nden  geen  ftiUland  van   wapenen  kon    toelhaa , 
voor  dat  er  vaste  grondflagen  waren  voorgemeld 
en  de  (lellingen   bepaald ,  welke  'hét  Fraofche  Ie* 
ger  zou   betrekken."  .—  Op  het  voorgeven  ^  dat 
Napol&on^s  af  (land  de  reden  des  oorlogs  wegn^rn , 
antwoordde  filucber  %  ]^^  dat  NapêJ$9n  flechta^  voor- 
waardelijk  afftand  had  gedaan  ,   terwifl  het  Gefluit  ^Jj^^"  ^ 
der  Mogendheden  hem  niet  alleen,  naiar  zijn  gansch  ^.  '^^ 

J;e(lacht  van  den  ,troon  had  uUgeikïien.**     In  zijn    *   ' 
chriftelljk  antwoord  aanZ>iiy«2/ji^  voegde  hij  er  b^: 
,9  wij  zullen  onze  overwinning  vervolgen.    God 
„  beeft  er  ons  de  magt  en  den  wil  toe  verleend. 
^9  Zie  wel  toe ,  wat  gij  doet ;   ftort  op  nieuw 
„  geene  ftad  in  ellende  en  verderf,  want  gij  yrtety 
,,  wat  de  verbitterde  foldaat  zich  zou  veroorlp*     - 
9)  ven  ,  indien  de  hoofdftad  met  ftorra  veroverd 
,,  wierd.     Wilt   gij  u  met  de  vervloekingen  van 
,9  Pariis,  zoo  als  met  die  van  Hamburg,  overla* 
,,  den  ?  Te  Pargs  alleen  kan  een   ftilftand  van 
„  wapenen  met  zekerheid  worden  gefloten»" 

Den   iden  Julii  gingen  de  Pruisfen    de    Seine  oevecUc 
over  te  St«  Gêrdiain.    Da^oust  verwachtede  bier*tc  ver- 
nic  cenen  aanvat  tegen  de  znid£ljde  van  Parijs ,  J^'^Jf*  ?^<=^ 
die  niet  verftefkt  was^   en  zond  een  talrijk  korps  ftn.** 
troepen,  waaronder  dat  van  'dnn  Damme^  dwars 
door  Parijs  derwaarts  heen.     Deze  verneüiende  ^ 
dat  vijftien'  honderd    Brandenburgfche  en   Po«n» 
merfche  huzaren   te    Verfailies   waren   ingerukt , 
Rhtede  tene  heroVering  belangrijk  ,  om  den  ver«   ' 


3i8 


JAAR  DOEK  VAfi  iSign 


Zorgc* 
loosheid 


Hagen  geest  des  vo!ks  re  herftdlen.  De  Generaal 
Exceimans  wis  aan  hèt  hoofd  dier  ORderneoiing , 
en  Vcrl'aiües  xelf  werd  her  tooneel  van  bet  hloe* 
digst  gevecht ,  hetwelk  ten  nadeeie  der  Geallieerd 
den  afliep ,  doch  den  dag  daaraan  den  Maaffchaïk 
Blucher  de  inwoners  der  (lad  als  vijanden  deed 
ontwapenen  en  onder  zware  brandfchatcing  Rellen. 
Ook  ttn  Efigelsch  legerkorps  was  den  adsir 
der*Para*  J"'*-'  Op  den  linker  oever  van  de  Seine  gekomea 
f^avs.  ^y  Neuiily ;  en  zag  zich  Parqs  alzoo  van  de 
zwaklle  zijde  bedreigd  :  doch  bei  gerucht  ver« 
fpreidde  zich ,  dat  het  beleg  der  hoofditad  mi 
eene  influiting  ftond  te  verkeeren  »  ^en  einde  door 
honger  tot  de  overgave  te  worden  gedwongen , 
hetwelk  ^de  ligtzinnige  burgerij  hare  gewone  be* 
eigheden  niet  Hechts  ,  maar  zelfs  hare  gezellige 
büeenkoiDsten  en  vermaken,  deed  vervolgen,  al» 
of  men  'm  volte  vetligireid  was  »  Ichoon  het  ka- 
non aanhoudend  in  den  gaufchen  omtrek  der  ftad 
was  te  hooren* 

De.  regerittgs*comniis(ie  had  den  iden  Julii  eene 
buitengewone  vergadering  gehouden,  waarbi)  drie 
p  irjjs  aan-  Maarfcbalken  en  eenige  hooge  »ojRcieren ,  zoo  vaiï 
zcbodcn.   jjjjj^  j^j^  ^^^  artillerieën  genie,  de  vier  Minister» 

van  Staat  en  de  leden  y  die  de  büreaux  der  beide* 
kamers  uitmaaktea ,  waren  geroepen»  Carnof  IteU 
de  Parijs  als  onhoudbaar  voor.  De  Maarfchallc 
Souh  erkende  en  bevestigde  zulks.  Masfcn&  wa» 
va»  hetzelfde  gevoelen.  De  Maarfchalk  Ltfcvre 
was  wel  van  geen  (Irijdig  gevoelen  ,  doch  eor« 
deelde  ,  *  dat  men  .  de  verdediging  nog  wel  soa 
kunnen  verlengen.  De  overige  leden  dezer  ver- 
gadering wilden  tot  geen  beOuit  komen ,.  waaraan* 
:sij  nog  niet  hadden  gedacht,  en  het  flot  van  al* 
les  was,  dat  in  het  hoofdkwartier  van  la  Villetce 
eenen  raad  van  verdediging'  zou'  gehouden  wor* 
den  in  den  volgenden  nacht  9  onder  voorzktiog 
van  Dayoust ,  waartoe  alle  de  Maarfcbalken  euf 
Luitenant  «Generaals  zonden  geroepeni  worden» 
Ook  hier  .verfchildeQ  de  gevoelens  der  Revelheb- 
bers niet,  en  daardoor  acbtede  zich  het  provifio* 
neel  belluur  geitoegzaas  g^dekt^  on^  een  beOis-' 


Rapirult 

tie  van 


JAARBOEK  VAN   iti5.  319 

\ 

{end  beOuit  te  nemen.     Hetzelve  was  eene  bij- 

aondere  zending  van  den  Heer  Bignon^  mH  de 

porrefeuille  van  .Buuenlandfche  zaken  belast ,  en 

den  Graaf  de  Bondf^  PreJfekt  van  de  Seine  ,  aan 

de  Maarfchalken  blucher  en  W^Uington^  met  den 

voorflag  eener  kapituJatie  van  Parijs.    Des  avond^ 

ten  tien  uren  van  den  aden.July  vertrokken  deze 

gemagtigden.     Davousf^.vzn  hunne  zending  on* 

derrigt,  had  reeds   eenen   parlementair  gezonden 

san  fFcUington  ,  ten  einde  ihet  vuren  aan  weers* 

^yde  van  de  Seine  te  doen  ophouden ,  en  op  het 

paleis,  van   St.    Cloud   tusfchen    de    legers    eene 

overeenkomst   te  treffen  ,   uit   krachte  van  welke 

het  Franfche  leger  Parijs  zou  ontruimen. 

De  Franfche  troepen ,  die  aan  den  regter  oever  inmiddeh 
waren ,  gingen ,  den  ganfchen  nacht  door ,  met  vlot-  ne^ochieo 
ten  over ,  om  post  te  vatten  aan  den  linker  ^  en  sdne** 
met   den   dageraad  van  den   3den  ftonden  zij  ten  t«gen  de 
zuidwesten   van  Parijs  in  ilagorde,  om  den  aan*  ^'"*^*^"' 
val  dapper  af  te  flaan  ;  zelfs   viel  omftreeds  drie 
uren  in  den  mor^enftond  een  hunner  kolommen 
heftig  aan  op  de  Pmisfen ,  die  bet  dorp  Isfy  be- 
zet hadden,  doch  werd  terug  geflagen;   en  alzoo  , 
fiond  alles  in  de  uiterflé  fpanning ,    om  weder* 
zijds  vreesiijk  los  te  barsten  ,  ingeval  de  onder* 
handelingen  mogten  affpringen* 

De  Maarfchalk   Dayoust  had  zjynen    chef   van  RapituU- 
den  llaf ,  den  Generaal  Guillcmino$  j  gevoegd  bij  ti^genrof- 
de  twee  gemagtigden   van    het    proviBoneel   be  dSzeWer 
ftuur,  en  te  vier  uren  ving  de  onderhandeling  op  voorwaar. 
St.  Cloud  aan.    Men  zegt,  dat  Fouché  fterk  had^*"* 
aangedrongen  op  eene  algemeene  amnestie  ,  zon- 
der eenige  uitzondering,  doch  dat  fFellington  en 
£/ucAer . vAets  meer  wilden  waarborgen,  dan  de. 
veiligheid  der  inwoners    van  Parijs    ten  aanzien 
der  legers  onder  hun  bevel.  .  De  kapirulatie  werd 
getroffen ,  en  behelsde  de  volgende  anikelen : 

Art.  I.  Er  zal  eene  wapenfchorfing  pliats  hebben 
tnsfthen  de  geillleerde  legers  ,  gekoromandeerd  door  Z, 
H.  deo  Priiw  Blucher  eo  Z.  Exc.  den  Hertog  van  H^el- 
lingun^^en  het  Fnnfchc  leger,  dat  zich  onderde  muren 
Via  Parijt  bevindt* 


/  •   . 

» 

|9o  JAARBOEK  VAN  1815. 

Kiipfcuia»      «•    H«i  Fnrtiltbe  leger  UI  zich  morgen  op.  mirsctt^ 
tie  van      begeven,  om  eene'pofitte  tchter  de  Loire  te  nemen^ 
Par{s.       Vmii  ztl  bioneo  drie  digeh  geheel  ontruimd»  en  de  be^ 
weging  achter  de  Loire  binoen  acht  dagen  beverküei- 
ligd  wezen. 

3.    Het  Pranfche   leger  xal  met  zich  voeretf  al  des- 

zelfs  materieel,  veidgefbhnt ,   krijgsk^sfèn,   paarden  en 

regementsgoederen ,  zonder  uitzondering.     Alle,  aan  dtf 

.depots  geattacheerde    perfonen,  zuHen   insgeiifks    meé« 

trekken  ,  als  ook  de  gene ,  welke  tot  de  verfchiilende 

ukken  van  de  adminidratie  des  legers  behooren. 

^      4»    De  zieken  en  gekwecQen ,  benevens  de  officierea. 

van  gezondheid,  welke  het  noodlg  mogt  zijn  btf  ben  lé 

laten,  zullen  onder  de  fpcciale  befcherming  van  de  Op« 

perbevelhebbers  der  Engelfcbe  en  Prufsfifche  legers  (taan. 

«        5.    De  militairen  en  beambten  ,  in  het  voorgaande  ar- 

tfkel  begrepen,  zuilen  de  vrijheid  hebben,  om  onver* 

wiyid  na  hunne  genezing  zich  bij  de  korpfen  te  voegen  ^ 

waartoe  zQ  behooren* 

60  De  vronwen  en'  kinderen ,  van  alle  de  tot  het 
Franfche  leger  bekoorende  perfonen  ,  zullen  vrijheid 
hebben  te  ParUs  te  blQven.  De  vrouivcn  zullen .  Parijs 
mogen  verlaten,  om  zich  weder  by  hec  leger  te  vcrvoe- 
gen,  en  hare  eigendommen, en  die  barer  mani  mede  te 
vperen.. 

7*  De  officieren  van  de  linietroepen ,  di& ,  het  zi)  bQ 
de  gedeferteerden  of  bij  de  tirailleurs  van  de  ratioi.ale 
garde  geplaatst  £))o,  zulleil  zich  weder  bij  hec  leger 
kunnen  vervoegen  ,  of  naar  hunne  huizen  of  geboorte* 
plaatfen  terug  keeren. 

^.    Mergen  ,  den  4den  Juiy  op  den  middag  ,  zullen  ' 
St.  Deni4,  St.  Ouen  ,  Ciichy  en  Nouiltis  worden  over« 
gegeven;   overmorgen,  den  5den,    z^|  Montmartre,  eo 
den  derden  dag,  zijnde  den  6den,  zullen  alle  de  barrie- 
res  overgegeven  wqrden 

5>.  De  dieust  der  Had  Parijs  zal  by  voortduring  'door 
de  nationale  garde,  mitsgaders  door  jet  korps  (lcdelvl:e 
gendarmerie,  waargenomen  worden. 

10.  De  Opperbevelhebbers  der  Engdfcbe  en  Pruisft- 
fthe  legers  verbinden  zich,  om  de  tegenwoordige  autori-* 
teiten,  zoo  Jang  dezelve  zullen  befiaan,  ie  eerbiedigen* 
en  ce  doen  eerbiedigen  doot  de  gene,  die  onder  hunne 
refpecclve  bevelen^  (laan. 

.11.  De  openbare  '  eigendommen  ,  met  uitzondering 
van  die»  welke  betrekking  tot  den  oOrlog  hebben  ,  het 
2U  dezelve  aan.  het  Gonvemcneoc  toebehoorren  p  ui  yan 


jAAttBOÊti  VAN   1815.     .       iir 

Ae  Mttnicfpale  autoriteiten  afhangen^  zullen  geéerbiedfi^d  Kapicüfa* 
irorden  ,   en    de  geillieerde  Mogendheden  tulieu   zich  j|^  ^^ 

feenzihs  met  derielVer  ftdminidracie   en   behandeling  in.  ^^^** 

laten. 

12.  De  bi)tondei'e  perfohëti  eiï  eigendommeti  zDlIen 
Insgelljk»  geëerbiedigd  worden.  De  ingezetenen,  en  in 
het  algemeen  allen,  die  zich  in.de  hospitalen  bevinden, 
sullen»  zullen  liunne  regcen  ea  vrijlieden  blijven  genie- 
ten ,  Zonder  gèdoord  of  opgeroepen  to^  worden  om  re- 
keftfchap  te  geven  f  zoo  min  van  de  posten ,  die  zij  be^ 
Itleeden,  of  hebben  bekleed,  als  van  hun  gedrag  of  (laat-* 
kundige  gevoelens. 

13.  De  vreemde  croeperi  züllên  generlei  binder  toe- 
brengen aan  het  'approvianderen  der  hoofdlhd,  en  zul-* 
len  intec^eodeel  de  aankomst  en  vrije  circ^Ulatie  der  hier-* 
toe  beAemde  artikelen  befehermen. 

14.  De  cegenwoofdige  Convéutie  zi\  ih  acht  geno- 
Inen  worden  en  dienen,  om  de  wederzljdfche  betrekkin- 
gen re  regelen,  tot  aan  het  fluiten  van  den  Vrede.  In 
geval  van  breuke^  woet  ziüks  in  de  gewone  forme,  teil 
minste  tien  dagen  té  voren,  aangezegd  worden. 

15*  Indien  er  zwarigheden  in  de  uitvoering  vaUeeni- 
ge  der  artikels  yan  de  tegenwoordige  Conventie  mogceü 
Ontdaan,  zullen  dezelve  ten  voordeele  van  het  Pranfcbé 
leger  en  van  de  (lad  Parijs  uitgelegd  Worden. 

1 6.  De  tegehwoordige  Conventie  worde  Verklaatd  ge- 
meen te  zijn  aan  al  de  vierboaden  legers,  mits  dezelve 
l^eratificeerd  worde  door  de  Mogendheden^  van  welke 
die  legera  afhangen. 

17.  De  ratificatlên  zullen  morgen,  den  4den  Julij  des 
t)chtens  ten  6  ure,  aan  de  brug 'van  NeuilJy  uitge'wisfeld 
Worden. 

ié.  Ér  builen  Commlsrarisfen  deor  de  réfpective  par« 
tijen  benoemd  worden,  om  voor  de  uitvoeridg  der  te-* 
geuwcüfdfge  Conventie  te  zorgeü. 

Deze  kapiiiilatle  bragt  dén  a&ntiang  Van  Nap»  veèlvnU 
leoti ,  de  gefedereerden  der  voordellen  inzonder-  digt  Wré« 
heïd,   iti  woede,   die  liog  ineer  werd  aangevuurd  ^<^^  ^^' 
door  den  bitteren  wrevel  van  het  krögsvolk ,  het*  l^puu^** 
Welk  tegeh  het  Beduur  ,  ^tegen  de  Generaals ,   en  tie. 
tegen  de  Parijfeliaars  iefve  de  hevigfte  verwijten  deed, 
als  ware  hetzelve  door  die  allen  veri'iden    gewor* 
den    De  nacht  was  zeer  onrustig  in  de  hoofd ilad^  ' 

doch  deit  4den  zond  de  Regerings*Comuiisfie  aaii 
J«  fi.  vaa  1815,  ifte  Stuk.  X 


'■i. 


SM  JAARBOEK  VAN  1815. 

D-or4e   ^^  hMc  kamers   eene  boodfchap,  nevens  de  tr- 
Kamesj     tikelen  der  kapitulatie,  betuigende:  „  bet  onoio* 
fcocdge-     ^^  geiyt  bevon^eoe,  om,  door  kracht  van  wape* 
•      ,,  nen  of  door  onderhandeling,  de  BoBdgenooten 
„  te  beletten  tot  Parijs   door  te  dringen;   bene* 
9,  vens  de  voorkeur   aan  de  laacfte  middelen  ge* 
^,  geven  »  ten  einde  het  lot  der    hoofddad  niet 
,,  bloot  te  Hellen  aan  de  kans  van  eenen  laatften 
,,  veldflag    tegen  eene    meerderheid    van    roagt^ 
^f  die  op  het  punt  Itond  van  nieuwe  verllerkin* 
„  gen  te  ontvangen,"  —  De  kamers,  de   con- 
ventie, met  de  verbondeneMogendheden  gefloten  ^ 
hebbende  gezien,  befloten,  in  naam  van  het  Fran* 
fche  volk  dank  te  betuigen  a^n  alle  dapperen,  de 
penfioenen  aan  allen  te' verzekeren  ,  en  hulp  te 
zullen  toebrengen  aan  alle  gekwetden,  en  dierzet* 
ver  vrouwen  en  kinders* 
zitting         In  de  zitting  van  den  5den  Julij  (lelde  de  Heer 
**^jvcr-   Garat  voor:  ,,  dat  de  proclamatie  van   Lodcwjk 
Sïr^vw-  XyUIzow  worden  voorgelezen/*  Doch  men  wilde 
tegen-      daarvan   niet  hooren.    De  kamer  van    Vertegen** 
«ers'^vir    woordigers  verklaarde  openlijk  :  „  dat  zij,  on* 
5  en  6*"    verminderd  de  bezetting  van  Parijs  door  de  troe- 
Juiy.        pen  der  Geallieerden ,  hare  zittingen  in  Parijs  zou 
voortzetten ;  dat ,  wie   het   hoofd  ,der  natie  zou 
mogen  zyn  ,   hij  den  wetüg  uitgedrukten  wil  der 
natie  zou  moeten  inwilligen  ;  dat  een  Monarch 
geen  wezenlijken*  waarborg  kon  aanbieden ,  ten  zij 
bij  zwoer,  de,  door  de  nationale  vertegenwoor- 
diging gemaakte  en  door  het  volk  aangenomen  ^ 
Staatsregeling  te  zullen  handhaven  ;  weshalve  ie- 
der Gouvernement  flechts  een  voorbijgaand  aan« 
zien  zou  hebben,  en  nimmer  de  rust  van  Frank- 
rijk of  van  Europa  verzekeren,  hetwelk  de  natio^ 
nale  kleuren  niet  zou  aannemen  ,  en  niet  waar- 
borgen de  gronden  der  conRitutie  ,   waarvan  zy 
er  vijftien  als  hoofdzaken  optelden/'    In   de  zit- 
ting van  den  6den  hadden  deihevigde  omduimig* 
heden  plaats ;   tnen   wilde   de  conllitutie  hebben  , 
die  nog  niet  gereed  was ;  men  vernam ,  dat  A/ofi- 
ficur  ^   de  broeder  van  Lodewyk  Xf^Ifl^   zich   te 
Sc.  Denis  bevond;  —  dat  de  oorlog  in  de  Vendée 


7AAR6t)ÊK  VAN  xits.  Si3 

öp  eeoe  zeer  vereerende  wijze  voor  de  Roijalisten 
was  geëindigd  «  daar  zij  op  order  van  Lodewjt 
Xf^III  de  wapenen  nedergele^d  en  de  bevrediging 

feteekend  hadden;  -—  dat  ai  de  lieden  vau  hec 
luiden  ,  twee  of  drie  uitgezonderd  ,  witte  vlag* 
gen  hadden  uitgeftoken,  en  dat^de  departementen 
van  bet  Noorden  meest  overal  de  witte  bokarde 
faaJden  aangenomen.  -^  Ten  zelfden  dage  bega- 
ven zich  3003  man  der  nationale  garde  van  Parijë 
naar  Arnonvilte  ,  ten  einde  den  Koning  en  den 
Prinfen  van  den  bloe^le  de  hulde  der  vredelieven* 
de  ingezetenen  der  booFddad  aan  te  bieden;  ed- 
werden  tevens  de  barrières  van  Parijs  aan  de  g6« 
allieer^e  troepen  overgegeven. 

Op  den  7den  Jullj  ^   te  tien  uren  in    den  voor*  tnto;;t  M 
tniddagt  trokken  de  gcïUlièerde  troepen,  infante- i^^^^j<i<^ 
rie^  kavallerie  en  artillerie,   door  de  onderfchei-  p'^V^^ 
dene  barHeres^  Parijs  binnen,  ten  getale  van  wel 
50^000  maji  ;   en  deden  een  nog  grooter  aantal 
op   morgen  verwachten,  terwijl  het  overige  der 
legers  rondom   Parijs    zou  kantonneren.     Bluckct 
liet  in  den  namiddag  kanon  planten  op  de  brug* 
gen  der  Seine,  ten  einde  de  klub  der  rebellen  in 
bedwang  te  houden. 

De  kamer  van  Vertegenwoordigers  hield  niet  te  min  ttitogt  vati 
hare  zitting  en  was  in  bet  ernstigfte  harer  raadple»  ^^ff/^ 
gingen  over  de  conflitutie ,  en  wel  op  het  artikel  van  aange« 
deerflijkheid  der  Pairs,  wanneer  de  boodfchap  van  de  zegd« 
Regerings-Commisfieinkwam,  waarbij  de  anndaande 
intogt  van   Lodcwjk  Xl^lU  in  de  hoofdftad  werd 
aangekondigd.   —    De  Heer  Bary  de  St^  Fificent 
vroeg  ^'  dat   men^   alvorens  zich  met  deze  bood» 
fchap  bezig  te  houden  ,  de   beraadllagingen   ovef 
de  conflitutie  zou  voortzetten:    en,  na  den  aan» 
drang  van  den  Heet  Manuel ,   befloot  men  dien 
overeefikomsrigé   —  De  moed  der  Vertegenwoor*  n  (t  i  ^ 
digers  werd  niet  weinig  gefterkt  door  de  verzeke*  der  ver- 
ring,  dat  het  Franfche  leger,  achter  de  Loire  2a  gaJeriug^ 
mengetrokken ,  73^000  man  (lerk  was  geworden  ^ 
en  geene  andere  vanen  dan  de  driekleurige  wilde 
voeren.  —  Evenwel  bedoot  men,   om  de  wacht ^ 
bjg   den  ingang   van  bet  paleis   geplaatst ,  voof 


De  deu- 
ren vtn 
bet   Wet< 
gevend 
LiiEchaam 
geQoteo. 


Ontbin- 
ding der 
Rcgeringi 
Commis- 
fie. 


Intogt  van 

xniu 


St4  JAARBOEK  van  1(15. 

eene  eerewacht  te  verklaren,  met  verbod,  om, 
indien  eenige  gewapende  magt  zich  vertoonde, 
zich  tegen  dezelve  te  verzetten.  — -  Het  voorllel, 
om  eenen  nieuwen  raad  van  Ministers  daar  te 
fleiien ,  werd  in  advies  gehouden  tot  den  8(len , 
wanneer  men  ten  tien  uren  de  ^zitting  zou  ope- 
nen. —  De  Baron  Mufflin^  was  door  de  GealU* 
eerden  tot  Gouverneur  vaa  Parijs  aangefleld.  — 
0[f  den  8(len  kwamen  al  vroeg  verfcheidene  af« 
gevaardigdenaan  de  deuren  van  het  paleis  van  hec. 
Wetgevend  Ltgchaam  ,  doch  zij  vonden  ze  geflo--' 
ten  en  met  nationale  garden  bezet«  Ten  getale 
van  honderd  vergaderden  zij  aan  het  huis  vaa 
den  Heer  Lanjuinais^  om,  zoo  men  zeide,  te- 
gen de  ontbinding  der  kamer  te  protesteren.  -— 
De  kamer  der  Pairs  was  op  de  boodrchap  der 
RegeringsCommisfie  (lil  uiteen  gegaan.  De  bood- 
hap  was  letterlijk  deze  geweest.  „  Mijnheer , 
de  Voorzitter  ,  tot  nu  toe  hadden  wij  moeten 
gelooven  ,  d|it  de  bedoeürii^en  der  verbondene 
Mogendheden  niet  eensgezind  waren  omtrent 
de  keus  van  den  Vorst,  die  in  Frankrijk  moet. 
regeren.  .  Onze  Gemagtigden  hebben  ons  het- 
zelfde bij  hunne  terugkomst  verzekerd.  Intus* 
fchen  hebben  de  Ministers  en  de  Generaals  der 
verbondene  Mogendheden,  in  de  onderhande- 
lingen op  gisteren  mét  den  Voorzitter  der' 
Commisfie,  verklaard,  dat  alle  de  Sonvereinen 
zich  hadden  verbonden  ,  om  Lodcwjk  XyUI 
weder  op  den  troon  te  brengen  «  en  dat  hij 
dezen  avond  of  morgen  -  zynen  intogt  in  de 
hoofdftad  zal  doen.  —  De  vreemde  troepen 
hebben  de  Tuileriën  bezet ,  waar  het  Gouver- 
nement gezeten  is.  In  dezen  (laat  van  zaken 
kunnen  wij  niet  meer  doen,  dan  goede  wen« 
fchen  voor  het  vaderland ,  en ,  daar  onze  raad* 
plegingen  niet  meer  vrij  zyn ,  meenen  wij  uic 
een  te  moeten  gaan." 

Te  drie  uren  in  den  namiddag  van  den  Sden 
Julij  deed  Lodewjk  XVUl  zijnen  intoi^t  ,  met 
AUnfieuf  den  Graaf  van  Artots  te  paard  a;in  de 
regter  zijde,  in  het uuiform van  Kolonel  der  naiio* 


JAARBOEK  VAN   i8i5«  i^S 

I 

nak  garde,  deo  Hertog  van  Berry  ter  lioker  zijde  intogtvU 
van  bet  rQtuig  ,  en,   onder  anderen,  gevolgd  door  ^^^^J]j^* 
de  Maarrchalken  Hertogen  van  Tarente^  iingufa^ 
Jl^ggéo  j    Bellune  ^  Fcltrt^    den    Maarfchalk   .^/• 
Cjr^  de  Luitenant  Generaals  Maifon^  DesfoUs  en 
killaUy   de  Heeren  de   TalUyrand  ^    La/lj-Tohn» 
dal ,   Chateaubriand  en    Fitrollts.      , ,   Leve    de 
goede  Koning  die  ons  is  w^dergegeven !  Leve  on- 
ze Vader  .'Leve  Lodcwyk  de  Gewenschte!"  waren 
de  uitroepingen   der  menigte.  «»  „  Hij ,  daar , 
heeft  geene  vrees  !  HQ  komt  op  klaren  dag,   en 
niet  als  de  vleermuizen !''  die  was  de  aanmerking 
van  bet  gemeen,  zinfpelende  öp 'de  fchemeravond- 
komst  van  Buonapartc  op  den  soften  Maartt'— 
•Aan   de   barrière  werd  de  Koning  door  den  Pre* 
fekr  van  de  Seine  ,   den  Gxz^ï  Cabrol  ^  begroet, 
liegen  zts  uren  kwam  de  trein  aan  de  Tiiileriën , 
en  vertoonde  zich  de  Koning  van  een  der  balkons 
4ian  de  tallooze  menigte;  zelfs  kwam  de  Koning 
in  den  tuin,  om  aan 'de  algemeene  toejuiching  te 
beantwoorden ,  doch  zag  zich  verpligt,  naar  zijne 
appartementen  terug  te  keeren ,   wegens  den  aan« 
drang  der  menigte,  welke  hem  wenschte  te  zien. 

Het  was  juist  honderd  en  tien  dagen ,  dat  Lo^  Erkeme» 
dcwjk  XFIII  Parijs  had  verlaten.    Zijne  hof  hou-  }^^^^^'^ 
ding  was  in  dien  tusfchentyd  te  Gent  geweest , /.o^/^iiry* 
waarvan  wij  .boven  melding  hebben  gemaakt ,  tot  ^^^^/>«» 
den  i7den  Mei  toe  (i).    ^    Op  den  aiften  Junij„^"v« 
had   Z.  M.   aan  eenen   grooten  maaltijd  zijne  te-  Genu 
vredenheid  betnigd  over   de  bewijzen  van  belangd 
ftelling,  die  hij  van  de  inwoners  van  Gent ,'  ge* 
durende  ziin  verblijf  aldaar ,  ontvangen  bad,  met 
bijvoeging  :   „  van  nooit   te  zullen,   vergeten    de 
„  beminnelijke  en    edelmoedige    gastvrijheid  ,    te 
„  middisn   van   een   volk  genoten ,   dat  de  goed- 
9«  heid  waardig  was ,  welke  de  deugden  van  deSf 
„  zelfs  Koning  aan  hetzelve  verzekerden."    Kort 
voor  het  vertrek   fchonk'  de   Koning  een  rolletje 
goud  geld,  om  tot  uitdeelingen  van  brood  aan  de 
behoenigen  der  ftad  te  verftrekken;   terwyl    b^t 

(i)  Zte  bladz.  i>7— 19^« 

X3 


J 


.    st6  JAARBOEK  van   i8ij. 

ptnk*-  voor  de  eer  onzer  landgenooten  zoo  wel ,  al9 
adres  der  y^^Qj.  je  gefchiedenis  ,  belangrijk  moet  geacht  wor- 
fchen,  dic  den ,  het  volgend  dankadres  der  ïranfchen  ,  die 
denKo-  den  Koning  waren  gevolgd,  voor  de  vergetelheid 
pmg  wt.  j^  bewaren  • 

fen  ge* 


Vojjjd» 


Gereed  om  den  gastvrijen  grond- te  verlaten,  die  om 
ontving,  op  hec  oOj^enblik ,  dat  een  woeste  tiran, ons  in 
het  geval  fleirende  van  te  kiezen,  pm^  of  zijne  llagt* 
okers t  of  zijne  medepiigtigen  te  worden,  oi;s  noodzaak* 
te,  ons  zelve  nit  ons  vaderhand  te  verbannen,  gevoelen 
onze  harten ,  van  de  levendigüe  erkentenis  doordron- 
gen, de  behoefte,  om  de  gevoelenii,  waarvan  zij  ver- 
vuld zijn,  uit  te  drukken» 

Goede  ingezetenen  van  Gene,  Grammond,  Ninove, 
Aalst,  Denderroonde,  Lebbeke,   Hamme,  Zele,  Waas- 
munster, enz*  naauweitjks  bereikten  wtf  het  grondgebied 
pwer  (leden,   of,  In  uwe  huiden  ontvangen,  tot  uwe 
huisgetinnen  Ingeleid,  deden  uwe  zachte  bemoeijingen» 
uwe  edelmoedige  K^stvrijbeid ,  oqs,   dooiende  en  voort- 
vlugtige  vreemdelingen,  die  w}j  waren,  die  tedere  zor* 
gen ,   die  kiefche  opletten  beden    vinden  ,   dewelke  w|| 
oaauwlijks  verwachten    konden    van    perforen,   die  aan 
ons  door  de  banden  des  bloeds  of  door  die  der  naanw* 
He  vriendicbap  verbonden  zijn.     Een  lang  verblijf  kon 
uwen  ijver  niet  bekoeien.     Thans,   daar  de  moed* uwer 
dappere  krijgsüeden  zoo  krachtdadig  heeft  medegewerkt , 
om  de  poorten  van  ons   vaderland  weder  voor  ons  te 
openen;  thans «  dasr  onze  Koning  ons  roept  om  hem  té 
volgen ;  thans  nog  wil  uwe  goedheid  ons.  terug  honden , 
en  gij  zijt  ten  onzen  opzigte  beducht  voor  gevaren ,  die 
niet  meer  befhan. 

Ontvangt,  edele  en  grootmoedige  zielen ,  onze  harre- 
lU!:e  dankïoggingen  voor  al  het. goede,  tvaarmede  gij 
ons  hebt  overladen.  Ome  dure  erkentenis  kan  u  flechta 
deze  zwakke  getuigenis  aanbieden^  ontvangt  dezelve, bid- 
den wij  u ,  terwijl  wij  den  Almagtigen  bidden ,  dat  Hij 
zijne  goed^unstigheden  over  u  uitftorte,  en  dat  Hij  u, 
onder  den  Vorst ,  die  u  regeert , .  eenen  langen  vrede  en 
bet  geluk ,  hetwelk  er  het  gevolg  van  is ,  doe  deelacli* 
|ig  worden. 
P^ndermonde,  den  Mden  JuliJ  1815. 

Voor  eu  in  naam  van  de  Heeren  O^cieren  , 
sle  Kolonel ,  kommandereode  het  depot 
Vaq  het  I^oninkliik  leger,. 

i)^  Mj^rquls  pz  ^zsta^Gv 


JAARBOEK  VAN   1815.      .      $^7 

Op  den  asfteo  en  den  splleo  Junij  had  de  Koning  vooraige* 
prociamatiën  aan  de  Franrcben  gedaan,  S^^^^*^^"^  ^?"||^a^i^ 
te  Kamerijk  ,  bet  aifte  jaar  zijner  regeriiigeO),  De  v/nTil " 
Hertogin  van  Angouiime  op  den  28ft^n  Juny  te  dewyk 
Londen  in  een  lang  gefprek  met  den  Prins  Regent  ^^^^* 
van  den  loop  der  saken  onderrigt  wordende^  zeide 
tot  een  Frauach  officier,  die  hare  bevelen  vroeg: 
„  blijf  tot  morgen  »  ik  ben  in  zulk  eene  vervoe* 
9,  .ring  van  vreugde  ^  dat  ik  op  dit  oogenblik  on* 
,,  mogelijk  &hrijven  kan ! "  Zij  zelve  (lelde  den 
&6(len  eene  proclamatie  aan  het  Franlcbe  volk  , 
die  zij  uit  Londen  teekende^  ten   einde  het  volk 
tot  Lodcwyk  XI^III  terug  te  brengen   (a)  9    en 
keerde  in  perfoon  den  A7(ten  JuUj  in  Parijs  terug. 

Op  den  9den  Julij  kwamen  de  Keizers  van  Rus   Komst 
land  en  Oostenrijk,  nevens  den  Koning  van  Pruis  gSufler- 
fen ,  in  Parijs »  te  gemoet  gegaan  door  eene  be-  <ie  Mo- 
zending  van  het  ftedelijk  beftuur.  De  Koning  van  g«iJhe^«n 
Frankrijk  ging  terffond  bij   deze  Monarchen  een  fj"e^Q  ^V 
bezoek  afleggen.  —  Op  den  loden  werden  Prins  Parqs. 
Biuehcr «  de  Hertog  van  IVtllington  y  Lord  Castlc* 
rtagh  en  verfcheiden   andere  Ministers  en  Gene* 
raals  bij  den  Koning  toegelaten.  •—  Op  den  uden 
had    eene   bijeenkomst   der    drie    Monarchen    b'y 
Hoogstdenzelven  plaats.  —  Den  I7den  JuUj  kwam 
Z.  K.  H«   de  Prins  yan   Oranje^  te  Parijs,  van 
waar  die  Prins  den  aiften  Augustus  te   Brusfel 
wederkeerde ,    na  den  loden  bij  de  Hertogin  van 
^ngouUmCy  en  den  jpden  bij  Lodcwjk  XyiIIttn 
bezoek  te  hebben  afgelegd* 

De  legers  van  de  Loire  en  der  Pyreneën  on*  Onder- 
derwierpen  zich    den    i4den   JuUj    aan   Lodcvyk"^^^^ 
XV lil  bg  een  adres ,  welks  onderteekeningen  door  va»  dc^ 
den  Prins  van  Eckmuhl  waren  bekrachtigd.    In  Loire  en 
dit  adres  las  men  dezen  volzin.    „  Dit  Gouver- ^^J^^'** 
„  nement  zal  het  geluk  van .  Frankrijk  uitmaken 
„  door  eene  edelmoedige  en  volftrekte  vergetel* 
„  beid  van  het  verledene,  waardoor  bet  fpoor 
9,  van  alle  verfchillen  uitgewischt  en  de  regten  van 

(i)  Staatt  Cour.  181 5.  n*.  156  en  172. 
(2;  jimfi.  Cour.  1815.  n<>.  158. 

X  4 


5*8  JAARBOEK  van   1815. 

Beftuften  „  allen  geëerbiedigd  worden  .*•    De  Koning  ech^ 
v^nioée^^^^^  door  het  rtraffen  van  cencn  voorbeeldcloozen 
^mr      atnflag  ,   met    beperking  van  het  geial  der  fchii?- 
van  ont-    digeo  ,  het  beUng  zijner  volken,   de  waardigheid 
pJóscnp?  *ÖD««^  Ifroou  en  de  rust  van  Europa  mecnende  te 
lii?»     ^    moeten  overeenbrengen   met    hetgeen  aan  de  regt- 
vaardigheid   en  volkomen  veiligheid   van  alle  an« 
dere.    burgera     tonder    onderfcheid     verrchuld^d 
was,  nam   den    24(len  Jullj  twee  befluiren  ,    het 
een   van  ontzetiing  van  een  aantal   leden   uit  da 
kamer  der   Pairs  ,   ten   zij  ze  zich  binnen    eene 
maand  konden    regtvaardigcn  ,    geene  zitting  na 
Aen  Aoften  Maart  genomen  te  hebben  oF  te  heb» 
ben  willen  nemen  ;   het  ander  van  proscriptie  te* 
gen   negentien   Generaals  en   officieren  ,    die  den 
Koeling  vóór  den  a^ften  Maart  hadden  verraden, 
liiirsgaders  het  Gouvernement  gewapenderhand  aan« 
gerand,' alsmede  de  zoodnnigen,  die  zich  met  ge« 
weid  van   de  Regering  hadden    meester  gemaakt, 
om  gevat  en  voor  competente  krijgsraden  ee  wor* 
den  te  regt  gedetd;  en   tegen  acht  en  dertig  an« 
^  dere  perOvnen ,  om  »nder  opzigt  der  politie  te  blij* 
ven,  tot  dat  de  kamers  zouden  beflischt  hebben,  wia 
van  hen  het  koningrijk  zou  hebheT»- te  ruimen,  of 
aan  de  regthanken  moeste  overgeleverd  worden*  «^ 
De  verbanncne  zonden  binnen   den   tijd  van  een 
jadr   hunne   goederen  ten  gelde  mogen  maken.   — 
Ook  zouden   deze  lijsten   hiermede  gefloten  /ijn^ 
zonder  onder   eenig   voorwendfel  te  kunnen  wor- 
den uitgeftrekt  (i). 
dc?Mo?       Omtrent    NapoUon^    die   honderd  dagen   gere% 
goidheden  geerd  en  in  dezelve  100   millioenen  aan  geld  ver* 
om  iV/jpo- j^vvist  en    150,000  man,   zoo  als  gezegd    werd» 
^^tUhI^    verloren    had  ,    was    eene    vroegere     befchikking 
vtngcn  tedoor  de  Verbondene  Mogendheden  gemaakt,  om 
ver\oc.     hem   als  krijgsgevangen  te    doen    vervoeren    naar 
^^^*   ^      eene    verzekerde    plaats.     Zijne   overlevering  was 
met    overleg    voorbereid,    zonder    dat    hij    zelf 
het  toezigt    bemerkte ,    waaron'der    by    was    ge% 
liouden.     De    twee    fregatten,    hem  op  zijn  v^r« 

(O  AVi/^r/.  Staaf sg.  1815.  n<».  179, 


JAARBOEK   VAN  i8i5»  $^9 

xoek  toegeflaan,  en  reeds  twee  dagen  vbor ' zijne  NapoUem 
komst  re  Rochefort  gereed,  werden  door  Engel- '®  ^^^*^* 
l'che  oorlogfchepen  gade  geflagen.  Hg  bevond 
zich  den  sden  Julij  aldaar  aan  het  hotel  van  de 
Prefektutir,  zich  met  paspoorten  van  bet  Engelsch  , 
.Gouvernement  vleiiende,  dien  de  Heer  Oito  zoa 
halen.  Door  den  Generaal  Beckcf^  die  gelast  was 
hem  aan  boord  te  brengen  en  door  den  Zee-pre^^ 
f  e  kt  den  Baron  Bonnefou»  gedrongen,  om  van 
aile  gelegenheden,  die  wind  en  ftroom  aanboden, 
gebrnik  te  maken ,  befloot  bij  op  den  8(len  des 
avonds  ten  10  uur  aan  boord  te  gaan  van  la 
Snte,  en  liet  zijn  gevolg  zich  op  dat  fregat  en  de 
Mwdufe  verdeeten.  Den  pden  ontfcheepte  hij  op  . 
het  eiland  Aix  en  bezag  aldaar  de  vestingwffrken. 
.Den  loden  was  de  wind  gnpftig,  om  onder  zeil 
te  gaan:  maar  de  Engeirche  kruisrers  en  het  maan- 
licht lieten  weinig  hoop  ter  ontkoming*  Tus- 
fchen  den  10  en  ^iden  zond  Napoleon  de  Geoie* 
raal  Savarj  en  den  Staatsraad  Las  Cafés  als  Par* 
lementairen  aan  boord  van  het  Engelsch  Schip. 
Hellerophon,  die  op  den  uden  terug  keerden.  — 
Nu ,  vernam  hq  ook  van  z'^nen  broeder  Jofeph 
de  ontbinding  des  Kamers  en  'sKontngs  intogt 
ie  Parys.  — Tot  dien  tijd  had  hij  dikwijls  ztine 
meening  te  kennen  gegeven,  dat  de  Kamers  hem 
zonden  terug  roepen,  het  zij  deze  hoop  met  de 
daad  nog  voedende,  het  zij  de  autoriteiten  wil* 
lende  om  den  tuin  leiden,  die  hem  omringden. -« 
Op  den  laden  landde  hij  met  zijn  gevolg  en  ba* 
gagie  op  het  eiland  Aix,  alwaar  in  den  nacht  van 
den  I aden.  op  den  isden  twee  balfdeka  vaartuigen 
van  Roebelle  waren  gekomen,  voor  14000  fr» 
voor  hem  gekocht,  om  er  zich  op  in  te  fche- 
pen  en,  onder  begunftigiug  van  den  nacht,  me- 
de te  ontkomen.  Alles  was  gereed  en  Buonapartó 
reed^  aan  boord;  doch  de  tranen  van  den  Luite* 
Bant  Generaal  Beftrand  en  deszelFs  echfgenoote, 
om  zich  op  geen  vaartuie:  van  flechts  12  ton  te 
verlaten ,  en  de  twiifelmoedigbêid  van  den  fcheepa* 
kapitein  zei  ven  deden  hem  raadplegen  met  ïii* 
p^n    Staf.  waarvan,  bet  gevolg  wa^  zm  beflui^ 


• 


/ 


S3«  JAARBOEK  van   1815. 

IfspoiêöM  ter   overgave*    In  den   nacht  van  den  isden  op 

ifcirnair  ^^"  '^^^"  ^^^^^  ^^  **^'^  ^^^  boord  van  de  Fran- 
bct  Rn.  ('che  Brik  PEpervjer.  De  Generaal  Bcckcr^  (\\t 
gcischad*  noguiaals  roet  de  Parlementairen  LalUmand  en  Lai 
ïchip!!*  Cafc%^  in  den  avond  van  den  i4den  van  tet  En» 
gelach  eskader  terug  kwaaie  deed  al  het  gevolg  en 
de  bagagie  van  Napoleon  in  l'Epervier  iniche- 
pen.  — *  Den .  I5den  des  morgens  zeilde  dit  vaar- 
tuig als  Parlementair  naar  het  Engelscb  Admi* 
raaifchip.  Hierin  door  de  holle  zee  verhinderd » 
kwamen  Engelfche  Sloepen  hetzelve  te  gemoet» 
die  de  pasfagiers  aan  boord  van  de  Belleropbon 
overbragten.  Ten  zelfden  dage  zeilde  een  fregat  • 
van  het  Engj^isch  eskader  naar  Engeland  af,  wer« 
waarts  de  Belleropbon  op  den  i6den  na  den  mid* 
dag  onder  zeil  ging.  De  Luitenant- Generaal 
Bertrand  en  drie  kinderen  met  de  Gravin  Btr^ 
trand^  de  Luit.  Gen«  Hertog  van  Rovigo  ^  de 
Luie.  Gen.  LalUmand^  Je  Marechal-de*Camp  Ba* 
ron  Goürgaud^  de  Marecfaalde  Camp  MonthfUon^ 
ScmonviUe  en  de  Gravin  Montholon-ScmonviUc  en 
een  kind ,  de  Graaf  de  Las  Cafés  Staatsraad  en 
deszelfs  zoon^  de  Refignj^  P/anaten  jtutric 
Ordonnans-officieren  ,  Sehultz  eskadrons  Overde , 
Pointkorski  en  Mtrcher  Kapiteins,  en  Maingauit 
Chirurgijn  van  Napoleon^  waren  de  voornaam fte 
perfonen  met  hem  ingefcheept,  behalve  nog  een 
gevolg  van  veertig  perfonen,  waarbij  zich  nog 
andere  pasfagiers  hadden  gevoegd*  -—  De  Belle- 
ropbon door  Kapitein  MaUland  gevoerd,  liep 
deu  a4ilen  de  haven  van  Torbay  ia* 

De  eerfte  zending  der  parlementairen  op  ^tn 
uden  aan  boord  van  de  Bellarophon  had  ten 
oogmerk  gehad,  de  vergunning  te  vragen  voor 
Napoleon  en  zijn  gevolg,  om  met  een  der  Ut%%i* 
gatten  of  met  een  koopvaardiifchip  .  naar  Amerika 
te  vertrekken.  Dit  verzoek  was  afgeflagen ,  en  had 
eene  nog  naauwere  blokkering  ten  gevolge  gehad  ^ 
zoo  dat  geen  Fransch  fchip  ontfnappen  kon.  De 
tweede  bezending  had  flechts  gediend  ter  kennis* 
geving,  dat  Napoleon  waarfchljnlijk  aan  boord 
zou   komen,    ten  einde  zich  aan  de  edelmoedig* 


JAARBOEK  VAN  1815.  331 

hdd   van  den  Prins   Regent  over  te   geven.  -*  NapoUom 
Maitland^    door  de  geheioie  bevelen  der  Lords  •«>  ^^ 
Com misfatisred   zich   daartoe  geoiagtigd  oordee*  f^Mp  Bei«  . 
]ende,    had    het   voorflel  aangeqomen,  doch  uit- lerophoiu 
druklijk  aan  Las  Ca/es  verklaard,  dat  hij  geene 
autorifatie  had,  om  in  eenige  voorwaarden  toe  te 
(temmen,   maar  eeniglljk  om  hem  en  zijn  gevolg 
naar  £ngeland   over  te  voeren,  ten  einde  verder 
gebijt  te  worden,  zoo  als  de  Prins-Regent  zou 
goed  vinden*    Napoleons  eerde  woord  tot  Kapt* 
tein  .Mastland  was:  „  ik  ben  gekomen,  om  de 
befcherming  van  uwen  Prins  en  van  uwe  wetten 
in  te  roepen!" 

Terftond  na  de  komst  van  de  Bellerophon  in 
^orbay  was  alle  gemeenfchap  met  de  kust  verbo* 
den  :  doch  dit  belettede  niet ,  dat  de  nieuwsgierig»  ' 
beid  duizenden  op  den  been  deed  komen,  die  ia 
booten,  zoo  na  mogelijk,  om  het  fchip  voeren » 
waaraan  Napoleon  zelf  zich  geenszins  onttrok  ^ 
door  gedurig  op  het  dek  te  wandelen  of  zich  in  de 
kajuit  voor  de  glazen  te  vertoonen.  — >  Den  ftöftea 
na  den  middag  giiig  het'fchip  weder  onder  zeil 
en  kwam  dien  zelfden  dag  nog  in  de  haven  van 
Plymouth  aan«  Twee  fregatten  kwamen  terftond 
nevens  hetzelve  ten  anker  liggen,  terwijl  zes  ka» 
nonneerbooten ,  ieder  roet  een  Luitenant  en  acht 
man,  ){elast  werden,  om  hetzelve  onopboudeiyk 
rond  re  varen  en  alle  gemeenfchap  te  beletten, 
in  welk  verbod  tot  de  Zeekapiteins  en  Officieren 
toe  begrepen  waren. 

Napoleon  had  aan  den  Prins  Regent  van  Enge»  Brief  vts 
land  gefchrfeven :   „  ter  prooi  aan  de  partijfchap*  NapoUon 
,,  pen,  dje  mijn  land  verdeelen,  en  aan  de  vijand- pJ,"q^^i[^. 
„  fchap    der  grootfte  %Iogendheden  van  Buropa,  geou 
„  beb  ik  miine  ftaatkundige  loopbaan  geëindigd, 
„  en  kom    ik,  als  Themistocles ^  mij  nederzetten 
9,  aan.  de  baardfteden  van  het  Britfche  volk;  ik 
„  (tel    mij   onder   de   befcherming   van.  desselfs 
„  wetten»    welke  ik  bii  Uwe  Koninklijke  Hoog- 
9,  heid    als    den   magtigften,  den  ftandvastigftcn 
„  en  edclmoedigften  mijner  vijanden,  inroep***  Hij 
fi^d  iitw  briaf  agn  den  Generul  Go4rgaud^  een 


/ 


33*  JAARBOEK  van   1815. 

van  zijn  gevolg,  ter  hand  gefteld,  om  dien  aan 
Z-  K.  II,  te  overhandigen :  doch  Goürgaud ^  met 
de  floep  van  den  Kapitein  Sartorius  te  PlymiMiili 
komende,  mogt  niet  verder  gaan.  De  brieP  wesd 
door   den  Kapitein  zelven   aan  de  Secretarie  ge* 

verban.     **"K** 

niog  van       Sir   H.    hunhurj^   Onder  Secretaris    van  Staat 

J^apeieoM  bij  het  Departement  van  Oorlog  kwam  den  apften 

H^lenaal  ^^  Plymouth,  vergezeld   van  den^  zoon  van  Lord 

kriUgsge- '  Bathursi   en    van  een  Statenbode ,  om ,  op  Jaat 

vingen      van  het  GouverDement,  gesamenlijk  met  den  Ad» 

Generaal,  mjraal    Kei$hj  aan    Buonaparte    het    befluit    van 

den  Prins  Regent  en  de    verbondene  Souvereinen 

aan  te   seggen,    waarbij    bet    eilat^d    St.   Helena 

tot    zijn  verblijf  als  krijgsgevangen  Generaal  be* 

paald    was*    Dé  Lastbrief  van  Sir  George  Cock* 

burn^   die    hem  derwaarts  zou  voeren,  was  diii 

A7rten    geteekend.    Sir   Hudfon    Lawc    was    tot 

Commisfaris    ter    bewaking  van  den  krijgsgevang 

gen    en    tot    Gouverneur    des    eilands   benoemd. 

Behalve    het   Schip    de    Northumberland   van  74 

ftukken,  welk  den  Admiraal  Cockburn  tot  v1ag« 

fchip  en    Napoleon    tot    overvaart    zou    dienen , 

hadden   oök    de    fregatten  de  -Bucéphalus  en  de 

Ceilon  1)evel,   om  het  naar  St.  Helena  beftemde 

regement,  nevens  twee  Liiirenams  en  veertig  maa 

der  Koninklijke  artillerie,  aan  boord  te  nemen.  — » 

mpoieom      Op  den   3often  JuUj   kwam    de    bezending  aaa 

btf  de  aan- boord    van    de   Dellerophon    en    geichiedde    aaa 

van^z^     iVtf/^/i^ö«  de  kennisgeving  dezer  befchikking.    Be* 

\au  vorens    had    men    hem   zijne  pistolen   en    wape* 

nen  ontnomen*    De  perfonen,  die  hem  niet  n^og«> 

ten  vergezellen ,  werden  aan  boord  van  het  fregat 

*  de  Eurotds  gebragt^ivan  welken  hij,  ieder  afzon-^ 

derlijk  affcheid  nam.  Hij  zelf  ftond  op  het  dek  om 

de  Admiraals  Kcith  en  Cockburn  te  ontvangen^.  Na 

de  gewone  begroeting  kondigde  Lord  Keith  hem 

aan,    dat  hy    hem   aan  de  Northumberland  ging 

brengen.  Buonaparte  protesteerde  tegen  deze  daad 

van   het   Engelsch   Gouvernement.     Sir  Cockburn 

gevraagd  hebbende:.,.  Generaal,  boe  laat  zal  ik^ 

margen  ochtend  komen,  om  o  aan  boord  van  d» 


\ 


JAARBOEK  VAN  1815.  535 

Northumberland  te  ontrangen»  betoonde  bij  zij* 
ne  verwondering  9  dat  hij  zich  eenvoudig  Gene* 
raaf  hoorde  noemen»  doch  antwoordde:  »,  ten 
tieii  uren."  Bcrtrand  en  zijne  vrouw ,  benevens 
Savary^  LalUmand  en  de  Graaf  qn  Gravin  Mon* 
tholon  (tonden  bij  hem.  Sir  Cockburn  gevraagd 
hebbende,  of  hij  nog  iets  nobdig  had,  alvorens 
onder  ;^eil  te  gaan»  zei  Je  Bertrand^  dat  hij  twin- 
tig fpellen  kaarten,  een  tiktakbord  eo  een  domi-* 
né-fpt^l  begeerde.  Mevrouw  Bcrtrand  vroeg  om 
eenigc  noodwendigheden.  Men  zeide,  dat  alles 
dadellik  zou  worden  bezorgd.  Een  officier,  de  neef  ^ 
van  yofephtne^  klaagde,  dat  men  den  Keizer  geen 
woord  had  gehouden,  welke  (laat  had  gemaakt, 
met  zijn  gevolg  in  Engeland  te  blijven.  Buona* 
f  arte  beriep  zich  op  hox^- Kcith;  doch  deze  zei- 
de  e*envoudig,  dat  hij  de  bevelen  van  zijn  Gou* 
vernement  moest  gehoorzamen.  Vervolgens  vroeg 
Buonaparte  hem  om;  een  afzonderlijk  mondge* 
fprc^,  hetwelk  deze  hem  weigerde,  zeggende: 
,,  dat  hetzelve  hem  niét  zeer  zou  voldoen ;  dat-hem 

{iets  ter  keuze  wa$  overgelaten;  dat  zijn  lot  niet 
on  veranderd  worden/'  £en  ofiBcier,  die  daarbij 
fiond,  voegde  er  bij:  „  zoo  gij  een  uur  lan* 
^er  te  Rochefort  waart  gebleven,  zoudt  gij  ge* 
vangen  genomen  en  naar  Parijs  gevoerd  zijn  ge* 
worden^*'  Buonaparte  üotg  eenen  blik  op  dien 
officier,  doch  zonder  een  woord  te  fpreken.  Hier* 
na  deed  hij  aan  Sir  Cockburn  verfcheiden  vragen 
otntrent  St.  Helena:  ,,  is  er  jagt?  waar  zal  ik 
woneiit"  en  daarop  eensklaps  van  toon  verande*  \ 
xeiide,  voer  hij  tegen  het  Gouvernement  uit:  doch 
men  gaf  hem  geen  antwoord,  „  Gg  hebt  mij  -— 
zeide  hii  onder  het  gedurig  gebruiken  van  fnuifta* 
bak,  — >  Afflbasfadeurs,  als  aan  eenen  Souverein  toe* 
toezonden;  gl)  hebt  mü  als  eèrflenConful  erkend!** 
De  Admiraals  herinnerden  he$o,  dat  de  floep  hem 
'stnaandags  morgens  ten  io  uren  zou  komen  af- 
halen en  gingen  heen.  —  Des  morgens  van  den  overvoe* 
3i(len  kwam  Sir  Cockburn  al  vroeg  aan  de  neUringopje 
lerophon ,  om  de  bagagie  van  Buonaparte  na  te  b^Yw.d"' 
xten ,   die   reeds  voor  elf  uren  was  overgevoerd. 


334  JAARBOEK  VAir  1815. 

Van  tijne  veertig  bedienden  \#erden  twee  derJel! 
op    de    Eurotas   gebragt*    Ten  half  twaalf  uren 
kwam  Lord  Kcith  aan  boorde  om  buonaparte  en 
zijn  gevolg  af  te  halen,  buonaparte  bedankte  den 
Kapitein  Maitland  en  de  officieren  van  de  Belle* 
rophon;  klom  af  in  de  floep,  en  nam  2ijnen  hoed 
voor    hen  if.    Oe   Generaal   Bcnrdnd  en  diens 
echtgenoote  en  kinderen,    de    Graaf  en  Gravin 
Montholon    met  een  kind,  de  Graaf  Las  Cafés ^ 
de   Generaal    Goürgand^    negen  knechts  én  drie 
meiden    kwamen    mede    in^  de   floep   van    Lord 
Kiith.     Buonapartes    Chirurgijn    geweigerd    heb* 
bende,  hem  te  vergezellen,  zoo  bood  die  van  de 
Belleropbon    dan,    om  zijne  )>Iaats  te  vervangen* 
Sayarj  en  LalUmand  bleven  op  de  Bellerophon.  •« 
Omtrent  twaalf  uren  kwam  de  floep  aan  de  Nort* 
humberland»     Bertrand   ging   er  bet    eerst    uit* 
Vervolgens   klom  Buonnparse   den  trap  op,  even 
zoo    vaardig  als  een  varensgezel.    De  mariniers ^ 
op   het  dek  gefchaard,  prefenteerden  het  geweer^ 
als    voor   een  Generaal.    Hij  nam   zijn  hoed  af^ 
en    zeide  tot  Sir  Cockburffi  ^,,  ik  ben  tot  uwen 
dienst."    Hn  groette  Lord  Lowther  en  den  Heef 
Ljttleton^  die  bij  den  Admiraal  (londen;  nam  af-* 
fcbeid   van    de    officieren,  die    met  hem   van  dö 
Belkrophon    waren   gekomen,    en    omhelsde   den 
neef  van  Jofephine.    Voorts  begaf  hij  zich  in  de 
kajuit.    Lord  Keith  nam,  na  een  kort  gefprek,  af* 
fcheid   en    vertrok.    De  beide  genoemde    Heeren 
hielden  een  langer  gefprek  met  Buonaparte   (i), 
waarna   ook  zij  affcheid  namen,  om  naar  wal  te 
gaan.  -—  Aan    Lord   Keith   had  Buonaparu  het 
volgende  protest  overgeleverd: 

froteie         Ik  protesteer  plegtig,  voor  God  ert  menfcYien  ,  tegéil 

2?  ^**    de  fchending  miijner  hefligfte  regten ,   begaan   door  meC 

poicên.      geweld  over  mön  perfoón    en    vrijheid   te  befchikkcn. 

Ik  ben  vrijwitlf?  aan  boord  van  de   Bellerophon   geko- 

ireo;  ik  ben  fiiet    de    gevangen,  ik  ben  de  gast  valt 

Eugelaud. 

ro  De   by zonderheden  van   hetzelve  in  de  tfedêrL 
Staatse.  1815.  n^  iptf* 


JAARBOEK  VAN  1815.  335 

Eenmaal  aan  boord  van  de  Beüerophon  z^nde  ,  wm  protest 
Ik  geseten  op  de  haardftede   van    hec    Ëngelfche   volk.  van  N»» 
Indien  deazelfs  Gouvernement  ,  door  aan  den  Kapitein  poUmm 
yan  de  *Be)lerophon  te  bevelen  mU  en  mijn  volk  te  ont- 
vangen, alleeniyk  bedoeld  heeft, roy  een  valftrik  te  fpan- 
nen,   dan   heelt  hec   sljne  eer   verzaakt  en  zijne  vlag 
bezoedeld» 

Indien  die  daad  volvoerd  worde »  znllen  de  Engel- 
fchen  te  vergeefs  op  hunne  trouw  ,  op  bunne  wetten, 
eu  op  hunne  vrijheid  bogen.  De  Bricfche  goede  trouw 
zal  door  de  gastvrijheid  van  de  Bellerophon  bezwalkc 
worden. 

ik  beroep  mij  op  de  gefchiedenis.  Dezelve  zal  uit- 
fpraa^  doen,  of  een  vijand,  die,  na  twintig  jaren  den 
oorlog  tegen  het  Engelsch  volk  gevoerd  te  hebben,  in 
zijn  tegenspoed,  uit  eigen  beweging  ,  onder  deszelfa 
wetten  eene  fchutiplaats  komt  zoeken  ,  grooter  bewiji 
van  zifne  achtig  en  van  zijn  vertrouwen  geven  kan? 
Doch  hoe  hebben  de  Engelfchen  zoo  veel  vertrouwen 
en  grootmoedigheid  beantwoord  ?  ZU  hebben  geveinsd 
eene  gastvrije  hand  naar  dien  vijand  uic  te  (trekken ,  en 
toen  hij  zich  ter  goeder  trouw  had  overgeleverd,  heb» 
ben  zy  hem  opgeofferd. 

Den  i3den  October  kwam  de  expeditie  in  goe-Komut 
den  Haat  voor  St,  Helena,  doch  had  flecht  weer  J[J^^^^ J*^ 
op  reis  gehad.  Den  i8den  werd  buonapartc  aan  Heieuai  ' 
wal  gezet  en  gehuisvest  bij  eenen  Edelman  Etl^ 
eomey  tot  dat  Longwood,  zijn  verblijf,  voor  hem 
gereed  gemaakt  was.  Het  eiland  ward  zeer  naaüw* 
keurig  bewaakt.  £r  werden  (luizen  tusfchen  al  de 
havens  opgerigt ;  eenige  wacht-vaartuigen  en  brik* 
ken  kruisten  rondom  hetzelve ;  bet  was  niemand 
geoorloofd ,  na  zonne-ondergang  van  zijn  fchip  af- 
wezend  te  zijn:  zoodat  men  het  onmogelijk  ach* 
tede,  dat  Buonapartc  kon  ontfnappen,  ten  zij  hy 
vliegen  kon ,  zoo  als  men  het  uitdrukte.  Bg  bet 
naderen  had  Buonapartc  twee  uren  lang  het  ei* 
^and  door  eenen  verrekyker  befcbouwd,  en  ven* 
•fcbeidene  malen  teekenen  van  zeer  veel  gemoeds*  < 

onrust  gegeven. 

Voorzeker  had  ^  hij  dit  lot  niet  verwacht.  —       ^ 
Evenwel  hadden  de  verbondene  Mogendheden  teN 
ftond  na  hunne  komst  te  Parijs  bunne  aandacht 


38«  JAARBOEK  vav  iStg. 

JicTf*^    gevestigd    op     zijne    bcmagtiging ,  en    bet    wat    - 
tcMüüT.  k"cluens  eene  vroegere    overeenkomst    tusfchen 
de  Mo-     dezelve  ,   dat   hij    als    krijgsgevangen    naar    ceiic 
fen^^Mfr'^"  P'aagi  van  verzekerde  bewaring  was  gebfagt ,  om 
z\cn  van    «Idaaf  Ouder  toezlgt  van  Commisfarisfcn  dier  Mo- 
iVtfpo;#»i».  gendheden   te  worden   geliefd,  ten  einde  beroofd 
ie   worden   van   de   mogelijkheid   ror  alle  verdere 
pogingen,  om  de  rust    van  Frankrijk  of  Europa 
te   doren.     Toert   de    eerfte    openingen    van    het- 
Franfche  Gouvernement  in  den  Raad   der  Souve* 
reinen    waren    gelezen,    wag    het  vyoord  vandeir 
*  Keizer  van  Oostenrgk,. bij 'd3t  nrrikel. hetwelk  den^ 
«ffland  len  behoeve  van  Napoleon  II.  betrof,  r:e- 
weest:   „   dat  gaat  mij  aan  ;^  ik  erken  geen  Ntu 
„  po/eon  IL   Voorwaarts  maar!**   Op  den  sHerf 
Augustus  werd,  tusfdhen  Groot-Brittannie,,  Oos- 
'tenrijk^  Rusland  en.Pruisfen,  te  Parijs  gcteekcnd 
de  volgende  conventiel 

Are.  !•  NapoUon  6u$naparte  wordt  docrr  de  !\fo- 
g^ndhedeo ,  welke  bet  traktaat  van  den  95(len  M»rt  1  U 
geteekend  hebben,  als  hunnen  gevaiif^en  befchoowd. 

a.  De  bewaring  van  zijn  perfoon  wordt  fpeciaal  aatf 
het  Brltfch  Gouvefnenient  toevertrouwd. 

Oe  keos  der  plaats  en  der  maatregelen  i  Welke  hetf 
best  het  doel  der  tegenwoordige  bepaling  kufinen  verze- 
keren ,  blijft  aan  Z.  Britfche  Maj.  overgelaten 

3»  D«  Keizerlijke  Hoven  van  Oostenrijk  etï  Rnnland, 
«I  het  KonfnkHjk  Hof  van  Pruisfen  zullen  XTottmisfaris- 
fön  benoemen ,  welke  zich  naar  de  plaats  begevefi ,  en 
aldaar  biyvcn,  welke  het  GouverneiDent  van  Z.  Britti-r 
fcfae  Maj.  tot  het  verbluf  van  NapüUon  Buon aparte  zal 
hebben  aangewezen,  en  die,  zouder  met  de  ^/enntviroor» 
delijkheid  over  zijue  bewaring  belast  tcf  zijo,  zich  van 
z^ne  tegenwoordigheid  bullen  verzekeren. 

4  Zijne  Aller-Chrlsieiykile  Majefteff  zjif,  fn  naam  deV 
vier  Voormelde  Hoven^  ufcgefioodigd  woi'den,  ififgeHjk^ 
eenen  Franfchen  Cotpmisf^rls  naar  de  plaats  der  detentie 
tan  Napoleon  Buonaparte  te  Zenden* 

5.  Z.  M*  de  Koning  van  hec  vefeenigd  Ko6ingn|k 
van  Groot-Brittannie  en  Ierland  verbindt  zich  de  ver- 
pligtingen  t^  vervullen,  welke  voor  hem  uii  de  tègen^ 
troordige  Conventie  voorifpruicen* 


jAAJLBOÈtL  VA»  i«i5*  t37 

Art*  6.  Üeze  Conventie  tal  geratificeerd.,  eo  de  rfttf- 
Bcatién  zollen  oicgewisfeid  worden,  binnen  den  tijd  vao 
veerdet)  dagen  f  of  zoo  veel  eerder  mogel\}li* 

Wegens  de  keuatö  van  het  eiland  St.  Heléna^"^**^ 
éoof  het  Britrche  Ooavernement  werden  dese  re-  k^e  v^a 
denen  gegeven*  het  eiland 

na. 
De  BflgelOrhé  Regering  heefl  ^et  eiland  St*  Hefena 

tot  de  verbanningsplaais  van   Buófiaparte  gekozen,  de- 
wyi  betcejve  In  alle  optigcen  de  vereiscbten  beiic,  w4I- 
ke  aan   het  doel»   de  veilige  bewaring  van  desen  ve- 
reldgevangenen ,  beaocwoorH^.    fi^  de^  van  «lle.koarèn 
verwyderde,  ligging  tfn  hét  eiland,  iiomen    nog  vef« 
fcheiden  omihndfgheden ,  welke  die  punt   tot   :bet   »^ 
kcrde  der  bewoonde  aarde  maken.    In  eea  aeer  fterkcn 
llrooffl ,    onder  een  wind  gelegen ,    welke  beftendigi^k 
^n  het  eniden  naar  bet  noorden  wai^c,  kan  faec  eitand 
Sc  Helena   uic  Europa   flechfi   dan  aangedaan  wbfden  i 
wanneer  de  fchipper,  met  eene  naauwkeurige  kennis  dei* 
«ee»r  de  hoogte  van  de  Kaap  de  Goede  Hoop  bereikt^ 
en  al£00  door  middel  van  ftroom  en  wind ,  hec  zuide^}- 
'ke  punt  van  het  Eiland  aaiid«ec     Atedan   moet  ieder  ^ 
fcbtp,   onder  befcherming  van   het  eiland  zelve,  langa 
de  oosteiyke  kmc  en  ontfgebrolcen  oculer  hec  vaiir  der  ^ 
op  hetzelve  gerigte,  bacteriën,  den  ingang   van  eene 
rmalle,aan  den  noordelQken  boek  gelegen  reede  voo#^a^ 
ines  Town»  de  leenige  aoker-plaats  óp  het  eUand,  be- 
reiken.   IVIisc   de    fbbipper  de  rigtins  tot  ha  binnenva- 
ren, dan  bqfft  hem  geen  ander  middel  over,  dal^  de 
BraQlifche  kust  te  aoeken,  en  van  deee  U^ecierom  naai* 
de   Kaap  de   Goede    Hoop   te  (levenen*    De  ankerplaad 
celve  ligt  onder  de  befcberming  der   batterijen*    Weieet 
werd   het  eiland  Sc*    Uelena  menigwerf  door  He  Oom* 
jndievaarders ,    op    hunne   tenigr^is    naar    Europa*   b^* 
zocbt^   de  fdbepen  <  namen  aldaar  water  en  verr^ihe  le- 
vensmiddelen in.    Sedert  de  kaap  in   handen  der  Engel- 
/chen  is,  landen  meerendeels  alieenlljk  die  fchepen  def 
Compagnie ,  op  SC4   Helena ,   well&e  d<K)r  de  ^e^^eiegen- 
heden  genoodzaakt  zijn  de  Kaap  te  vermi|deo.    Van  den 
hoogf^en   berg  op   Sc.  Helena   ontdekt   oien ,  uit  hoofde 
Van  den  deed»  zuiveren  {laat  van  den   datnpkring,  iedeC 
aankomend  fcbip^  op  eeh^  affiand  van  meer  dan  öo  ^ce*» 
mglen*    Door    geweid   van    wapanen  kaa  het  eüand ,  In 
lijnen  ^tegeiiwoordigen  ftaac  van  verdediging  niét  genomeil 

J.  B.  Van  1815»  ilit  Stuk*  Y 


S3'  JAARBOEK  tan  i8i5. 

Redenen  w<mkn,  doordien  men,  aft  hoofde  vun  defi  flroom^ 
keuze^vin  ^^^  be«clve  niet  geftationeerd  ktn  liggen ,  en  deszélfs 
bet  eiland  ^^'^S^  iandingspUaci  onneembaar  la.  Zoo  men  de  mo« 
Sc.  'Hole-  gelUkheid  der  ontkoming  van  Bitonapmrte  in  bet  verniad 
M.  wilde  zoeken »   dan   zou  iedere  andere  veating  meerdere 

mogelijkheid  daartoe  aanbieden»  dan  een  pont  io  het 
midden  der  onmeetbare  zee,  welk  noch  aan  reyolutien, 
noch  aan  binnen  of  buiten landfche  onlusten  biootgefteld 
is,  dewijl  kleine  vaartuigen,  de  eenige,  welke  aan  de 
bewoners  van  het  eiland  ten  dienfte  (laan ,  niet  in  (hiac 
xUn  eene  zoo  verre  vaart  te  ondernemen.  De  Engel  fche 
Regering  zal  aan  alle  fchepen ,  behalve  die  der  Engelfche 
Oosc-indifche  Compagnie,  het  landen  op  de  reede  van 
James  Town  beletten ;  door  weiken  maatregel  de  fcheep- 
vaart  geenszins  wordt  benadeeld,  dewUl  het  geval,  dtc 
zoodanige  fchepen  het  eiland  St.  Helena  bezochten» 
reeds  vroeger  in  ao  of  30  jaren  dikwyis  flecbts  éénmaal 
plaats  greep.  Zoo  ztl  dan  nu  de  man,  wiens  heersch* 
zncht  de  grenzen  der  wereld  omvattede,  als  gevangene , 
van  de  bnrgeriyke  maatfchappQ  gefcheiden,  het  laatfce 
gedeelte  zDns  levens  op.  een  der  kleinfte  punten  van 
de  bewoonde  aarde  doorbrengen ,  aan  zQne  herinnerin" 
gen,  aan  zyn  gevoel,  en  zoo  hij  er  vatbaar^voor  ia, 
aan  zQn  beronw  overgelaten ,  als  een  nieuw  en  grooc 
voorbeeld  der  nietigheid  van  alle  ondernemingen ,  welke 
mee  de  begrippen  van  het  eeuwige  regt  ftr^den. 

Memwie  De  memorie ,  eindelijk ,  aan  den  Admiraal  Cock^ 
/X^rui  ^^^^  ^^"  sollen  Julii  door  het  oorlogs-depar« 
CoekbmfH  teosent  van  Engeland  gegeven, was  vaa  deaen  ia* 
ITÜ-"^    boud  geweest. 

zien  vaa  ^ 

Buona^ 

P^rtu  Wanneer^'  de   Generaal    Suonaparte   it    BefTerophon 

verhat,  om  zich  op  de  Northumberland  te  begeven, 
zal  dit  voor  den  Admiraal  Cockjfurn  het  gefchiktlle 
oogenblik  zQn,  om  de  goederen,  welke  de  Generaat 
met  zich  mogt  mede  genomen  hebben,  it  doen  onder- 
zoekfn. 

De  Admiraal  zal  toefban,  dat  alle  Bagagie,  Wi^n  en 
Levensmiddelen,  welke  de  Generaal  zal  medegebregc 
hebben,  aan  boord  van  de  Northumberfaind  worden 
overgenomen. 

Onder  Bagagie  is  ook  zgn  Tafelfervies  begrepen ,  bQ« 
aldien  het  niet  van  die  waarde  is ,  ^u  men  het  eerder 


jAARBOEIt  VAN  2^154  tg9 

Hls  een  Inikel »  c&c  toe  baar  gdd  kan  gemiÉkt  wofdeA ,  Memortc 
ilan  il8  ten  gebrnike  beftemd,  kan  aanmerken.  ]!Tt^  ■ 

Zijn  Geld ,  zQne   Diamanten   en    zijne  voof  Verkoop  CöelibJrm 
vatbare    goederen  (dns  ook  Wiafeli)    van  welk  eenen  ten  aai»- 
luird  ook  ^  bebooren  nitgeieverd  te  worden.    De  Admi-  tien  van 
jraal  zal  den  Generaal  te  kennen  geven,  dat  de  tiroot- ^''<^^* 
IBricunnirche  Regering  in  geenen  deele  beoogt,  zijn  el-^^''^'* 
•gendom  loc  zich  te  trekken »  maar  alleen  het  beheer  zi]<& 
ser  goederen  -wil  overnemen»  ten  einde  hem  te  belet- 
ten, dezelve  als  een  middel  ie  bezigen  om  zijne  vlugc 
te  bevorderen;  ^ 

Het  onderzoek  zal  in  tiet  bijzijn  van  eenen  door 
Buonaparte  geiïeléen  Perfoon  gefchieden;  de  inventarii 
der  terng  gehoodene  voorwerpen  zal  door  dezen  Per- 
"foon,  gelijk  ook  door  defi  Contre- Admiraal ,  of  door  den 
genen ',  un  wien  hij  het  opmaken  van  den  inventarli 
opdraagt,  onderteekend  worden. 

De  Rente  of  het  Kapitaal  naar  mate  de  waarde  van 
zijn    'eigendom   meer  of  minder  bedraagt,  zal  ^ot  zijn* 
onderhoud   hefteed,   en  in    dit  opfigt  aan  hem   de  op- 
perbefthikking  daarover  gelaten  worden. 

Utt  dien  hoofde  kan  hij,  van  t^d  tot  tJÏJd^  den  Ad- 
miraal, tot  op  de  komst  des  nieuwen  Gouverneurs  van 
Sh  Helena,  en  als  dan  aan  dezen,  zQne  verlangens 
voordragen,  en  wanneer  tegen  z^ne  voorflagea  niets 
valt  f 3  te  brengen,  mag  de  Admiraal  of  Gouvetnettt 
de  noodige  orders  '  geven ,  en  zullen  de  uitgaven  door 
middel  van  traites  op  de  (kbatkin  van  Z»  M»  Voldaan 
worden. 

Ingevalle  van  overlijden  kan  hij  door  eénen  iaatften 
-yén  over  zijn  eigendom  befcbikken,  en  verzekerd  z^n, 
dat  de  inhoud  van  zijn  testament  getrouw  zal  worden 
nagekomen.  * 

Daar  er  beproefd  mogt  worden ,  om  een  gedeelte  van 
zijn  eigendom  voor  den  eigendom  der  Perfonen  van 
z^n  gevolg  aan  te  geven,  zoo  moet  men  aankondigen^ 
dat  het  eigendom  van  hen,  die  hem  verzeilen,  un  ge* 
mke  bepalingen  onderworpen  ir» 

De  befchikking  over  de,  ter  zijner  bewaking  ^e^emddi 
troepen  moet  aan  den  Gouverneur  bleven  overgekten; 
deze  heeft  echter  het  bevel  bekomen ,  om  zich ,  in  het 
geval,  waarvan  hieronder  zal  gefproken  worden ,  naar 
de  begeerte   des  Admiraals  te  fchikken» 

De  Generaal  moet,  bedendig,  van  eenen,  door  den 
Admiraal,  of,  wanneer  bet  geval  déir  Is^  door  den 
Gouverneur,  geHelden  Officier  vergezeld  z^n.    Vergnnc 


'840  JA'ARBÓEK  tan  «15. 

Memorie    nen  den  Oeoeraal,  bafcen  den  omtrek  te  üta»  irttr 
voor  dm    de  fcbildwtehten  gepincit  z^o ,    zoo  «eet  tem  aiafie 
^dniraal   een  ordonnans  den  officier  vergezellen* 
C^khur»       Winneer  er'fchepen  lankomen,  en  zoo  lang  deze  ihi 
ziAo^viiB  ^^^  X^2^Sc  ^«t   ^^ü^c  de  Generatl  binnen  den  omtrek, 

iu«jf«-  waarin  fohHdwtckten  ti^n  uitgezet.  Gedurende  dit  tl)d- 
rr>#.  reHoop*fs  alle  gameenfchap  met.de  inwonera  verboden. 
ZIJ ,  die  bem  natr  Sc.  Helent  vergezellen ,  zijn  tn  dat 
tijdftip  itn  dezelfde  bepttioffen  onderworpen ,  en  moe- 
ten bH  bem  bleven.  Op  andere  tyden  ia  aan  het  wei* 
gevallen  van  den  Admiraal  «f  GonverDeor  overgelaten , 
om ,  ook  te  èonnen  aanzien ,  de  vereiachte  orders  nit  te 
•  vaardigen. 

Men  moet  den  Generaal  aanzeggen,  dat  bijaldien  faif 
eene  poging  doet  om  'te  ontvJugten,  h^  aladan  eng  ml 
-  worden 'opgefloten;  e»  men  mnéc  zijnen  rei^gezellra  be- 
duiden, dat,  wanneer  men  bemerkt,  dat  zij  listen  ver- 
zinnen ,  -om  de  vlugt  des  Generaals  te  bewerken ,  ziJ 
van  bem  gefkbeiden  en  naauw  zoI'-a  opgefloten  wor- 
den. 

Alie  brieven,  aan  den  Generaal  of  aan  Perfonen  van 
£tfn  gevolg  geadresfeerd ,  WQrdenden  Admiraal  of  Gon- 
vemeur'bebattc^iKd,  en  dese  leest  .  dezelve » jal vorens  bij 
di«  aftn  doraelver  adres  laat  toekomen.  De  brieven» 
door  den  Generaal  of  door  lieden  van  zijn  gevolg  ge» 
fehrevén «  zQn  aan  dezelfde  bepalingen  onderworpen.  ' 

Geen  brief,  die  niet  door  middel  van  den  Scaacs-Se- 
crctafis  naar ^St.'Hel6na. komt,' m^g  aan  den  Generul  of 
aan  zijn  gevolg  worden  medegedeeld,  wanneer  bQdopr 
Iemand  ^e(%hreven  iia,  die  iiiet  op  bet  Eüaod  woont. 
Alle  bonne,  aan  perfbnen,  éie  niec  op  bec  Eitead  WP- 
nen,  getdresfecrde  brtevM  moeten  onder  bec  epHobrifc 
van  den  Stuts  Secretaris  gaan. 

Men  ^al  den  Gtnerui  dnldelQk  te  kennen  V^iMm^  dat 
de  Gooverneur  en  Admtiaal  Heilige  orders  hebben,  om 
aan  het  Goitverneaaeot  Zijner  Majesteit  alle  w«nftliea 
'-en  vooi^ragteo,  «welke  ^de  Generaal  aan  hetzelve  mogt 
willen  doen,  te  doen  geworden;  tn  dit  opzigt  behoeven 
'zQ  geheet  gq^nie  voorzorg  te  gebruiken.  Alleen  ,«]oec 
bet  papier,  waarop  zulk  eene  vordeeing  of  voordragc  0e- 
fchneven  is,  'hun  geopend  medegedeeld  worden,  tea 
'  -einde  <tj  bet  ^betde  lezen .  en  er  bif  bec  verzenden ,  de 
door  hen  noodig  geoordeeld  wordeode  aanmerkingen  bij 
zouden  bunnen  voegen. 

Tot  op  de  aankomst  van  den  nieuwen  Gooverneur 
kioet  de  Admiraal  ^Is  geheel  veraiuwoordemk  voor  dta 


JAARBOEK  VAN  iSig^  341 

perfoonvto  den  Generaal  Buonaparre  worden  tiangemerkr»  MemorU 
en  her  Gouverneroetic  Zijner  Maj.-  cwilfeUnfet  aan  de  voor  den 
genetgdheid  van  den  cegenwoordigen  Gouverneur,  om  Admiraal 
daarotncrent  mét  dcn^  Admiraal  KemcenfthappeliA  te  CofWi/r* 
handéren.  fr    j         ^^  „^ 

De   Admiml'  worté  gevolmagrfgd-,  om*  den  €Sener«l  Buonam 
aan*  boord  vtn   bet  Miip  et  houden,  cf'htm  vftéetir^parse. 
w  (Hiepei»,  wftnoee9«na&r  zijne-  ntreningv  op^geaot  tn* 
dere  wifse  voor*  de  versetering   van  zijo^perfoon  ,  borg  ' 
lian  worden  gf  flttin» 

H^aiioeer  de  Admtraat  op.  Sc*  Helene  aaalandc,  zoo 
Z9l«  op  zijne  voordragt,  de  Gonvemenr  maatregelen, 
treffen,,  om  zoodanige  Officieren  of  andere  perfonen  in- 
bec  miUtaire  korps  van  Sc  Helena,  welle  de  A'fmi- 
raYtl  —  omdat  zij  vreemden  zijn  -oT  nic  hoofde  van  bmi 
karakrer  of  famne  gezindheden*  ^  nadzaam  vindt  van 
dên  kfljifidienft  op  St.  Helena  te  ontflaan,  op  ftaanden 
voet ,  naar  £ng:eland «  naar  dt  Kaap  da  Goede  Hoop » 
of  oaar  Ooat^Indlén,  alwaar  de  oaiandigheden:  znika 
vensiTcben^  te- zenden. 

Wanneer  zich  vreemdellngea  op  bec  eiland  bevinden « 
^er  verbluf  op  hetzelve  ten  oogmerk  fcmnc  te  heb. 
ben  9  om  hen  werktuigen  tot  de  vlngt  van  de»  Generaal 
Buottaparte  te  doen  worden «  zoo  moec  hy  zorgen,  dac 
dezelve  zich  van  daar  verwijderen. 

De  geheele  kükt  dtes  eflanda ,  en  alle  de  fcbepen  en 
booten^  die  dezelve  aandoen,  worden  onder  opzigi 
vatr  den  Admiraal  gefield.  HQ  bepaalt  de  plaatfen  die 
de  booten  mogen  bez^iekeit,  en  de  Gouwnenr  zal. 
eene  genoegzame  wachc  zenden  nnr  die  pnnten «  waar 
de  Admiraal  dezen  maairecel  va»  voorzigcifheld.  aoo* 
é^  acbn   . 

De  Admiraal  zal  de  nadrnkkel({Jrftei  maatregelen  ne«* 
Bien,  om  over  de  aankomst  en  bec  vertrek  van  ieder- 
fohip  ce  waken y  en  alle  andere  gemeenCkbap  met  de^ 
kiMC  te  beletten )  dn  diep  welke  zQne  goedkeuring:  we^ 
draagt. 

M«RF  zal  een  bevelfckrUt  njcvaardügen^  om  te  beletten 
dat,  na  zek««ii  bepaalden  t^d^  ^eo  vreemd- of  boop»^ 
vmird9<bbfp  naar  hec  eüand  Sc.  Heiem^fteveae.' 

B4<^diea  dé  G^ncmal  door  eene  emüi^  ziekte- moge 
overvallen 'worden,  zoo  znHen  de  Admiraal  en  de  Gou» 
^nemecr  leder  eenen*  Artii  dte  h«fD  venronwe»  geniec^, 
benoemen,    om    den   Generaal,  gemeenfebappeliiJk.  met 
z^nen  eigenen  Artt>  ce  bediencsi  z^.  zalien.  bei)  Uren- 


$4%  JAARBOEK  vaw  1815. 

geltjk  bevelen ,  om  dagelijks  iiopeD&  deo  ftwi(  z^oer  ge« 
Rondheid  btrigc  ce  doen 

Ingeyalle   van  zijq  overlijden»  zal  de  Admiraal  bevel 
geven  toe  hec  vervoeren  van  z\)n  liik  naa^  Engeland. 

Ten  gevolge  vaa  verrcbeiden  confidenticte  ez« 
plicatiën  tusrchen  de  Gevolmagtigden  van  Oos« 
cenr^k,  Croot-Bricannie ,  Pruisreo  ea  Rusland 
ter  eene  en  van  den  Hertog  de  Rickelieu^  Ge- 
volmagtlgden  van  den  Koning  van  Frankrijk,  ter 
andere  sljde,  kwam  men  op  den  .aden  Óctober 
te  Parijs  overeen «  dat  de  betrekkingen  ttisfchen 
Frankrijk  en  de  Mogendheden  ^  die  gewapend  wa* 
ren  om  den  vrede  te  herdellen  en  te  handhaven^ 
definitivelijk  zouden  worden  geregeld  naar  zekere 
voorwaarden,  w^ike  men  bij  viec  algeoeene  ar* 
^tikelen  bepaalde  (i)f 

De  aard  en  ernst  dier  explicatiëin  zi}n  «iet 
flechts  op  te  maken  uit  den  inhoud  van  het  daar* 
na  gefloten  vredestrakiaat,  maar  blijken  inzonder- 
heid uit  de  rchrirtelijke  correspondentie,  welke 
tiisfchen  den  i9den  en  aaden  September  bij  de 
Ministers  der  Vereenigde  Mogendheden  en  de  Ple» 
nipotentiarisfen  van  Frankrijk  plaat»  vond.  -—  Op 
de  voordellen,  door  de  eerden  gedaan  in  eene 
conferentie  van  den  ipden  SeptembcM:»  badden  dft 
laatden  het  volgende  geantwoord. 

De  ondergeteekenden  Plenipotèntfarisfen  van  Z.  Allerw 
llemofic  ^^^  j^^j^  ^  hebben  daderjjk  Hoogstdenzelven  de  aiede- 
Pknipo«  deeling  voorgelegd,  welke  htin,  door  Hunne  Excellen- 
tentivifl»  tien  de  gevotmagtigde  Ministers  der  vier  vereenigto 
Ten  van  Hoven  9  In  de  conferentie  van  gisteren ,  gedaan  zQn , 
^f/ifi'^  aangaande  d^  definlctve  fchikking,  tot  welker  grondfla- 
aan  de  'g^o  Hunne  Éxcellentien  voorgefteld  hebben: 
Ministers  ,»  i"*  Het  afïlaan,  van  wege  Z.  AJierch.  Maj.,  van  een 
der  Ver-  grondgebied,  gelijk  Ihande  met 'twee  derde  van  hec- 
bondcDc  geen,  blJ  het  wak'aat  van  den  3o(len  Mei,  tot  het  ou- 
hLd^  de  Frankrijk  gevoegd  was,  en  waarin  de  vestingen 
^  Condé,    PhilippeviUe ,   Marienburg,    Glvet    en    Chaile. 

mont,   Saarlouis,  Landan  en  de  forten  Jouz  en  r£ciu(^ 
begrepen  zonden  zifn.  > 

„  a?.  De  flechting  der  vesting  Honningen. 

(O  Zie  dezelve  in  de  Ntderl.  Stétatte.  1815.  to^  a5i#^ 


JAARBOEK  YAH  i8i5f  843 

„^•.  De  bewUng  van  twee  fommen ,  de  eene  van  ^ooMttuor^e 
BiiliioeDen ,  onder  de  bentining  van  fchavergocding ,  de  pienjpo, 
endere  van  toe  milltoenen ,  om  cöc  bet  aanleggen  van  tennarit* 
vetctngea  in  de ,  un   Frankrijk    grenzende »    landen   te  fen  van 
dienen.  *  lodewyk 

„  4^.  De  miütafre  bezetting,  gednrende  7  jafen,  der^^^^j 
vestingen    Valencf ennes ,    Bouchain,   Kamerijk,  Maubeu- jyunijtert 
ge,  Landrecies,  Ie  Qnesnoy,  Avesne,  Rocroy,  Long- der 'Ver* 
wij,    Diedenhoven,  Bitche,    en  van   het  bruggenhoofd  pondene 
van  fort  Loul«,  alsmede  van  eene  linie  langs  de  Noor  ^^"^^ 
deiijke    en    Oostelijke    grenzen ,    door    een    leger  van 
150,000  man,  onder  het  kommando  van  eenen  door  de 
geallieerde  Mogendheden  benoemden  veldheer,  en  het- 
welk door  FrtnkrUk  onderhouden  moet  worden.*' 

Z*  M.  vnriglijk  verlangende  om,  zoo  veel  hem  moge- 
lijk if^  het  floiten  eener  overeenkomst  te  befpoedigen, 
w^elker  vertraging  zijn  volk  zoo  vele  rampen,  die  h(| 
dagettjkf  betreurt,  heeft  veroorzaakt,  en  in  FrankrUk 
die  Inwendige  gisting  verlengd  heeft  en  nog  verlengt, 
welke 'de  bezorgdheid  der  Mogendheden  heeft  verwekt; 
maar  nog  meer  bezield  door  de  begeerte,  om  aan  de  Sou- 
veretnen,  zijne  Bondgenooten ,  z|fne  goede  gezindheid 
kenbaar  te  maken,  heeft  gewild,  dat  de  ondergeteeken- 
den,  zonder  uitftel,  aan  hunne  Excellentién ,  de  gevoN 
magtlgden  der  vier  Hoven»  betrekkelijk  Ieder  der  vóór* 
gefielde  groudflagen,  de  beginfels  zouden  mededeelen, 
waarnaar  hij  meent,  dat  de  onderhandelingen  behooren 
te  worden  voortgezet,  door  de  ondergeteekenden  te  ge- 
lasten, om  over  den  eerfftn  dier  grondflagen,  dien  na- 
melijk, aangaande  de  territoriale  cesfi^n,  de  volgende 
overwegingen  voor  te  leggen,  waarin  dar  gewigtig  on- 
derwerp tweeledig  onderzocht  is ,  te  weten  met  optigt 
soo  tot  de  regtvaardigheid  als  tot  de  nnrtigheid,  welke 
bet  zeer  gevaarlijk  zon  z^n  van  eikanderen  af  te  fchei- 
den; 

Het  gemis  van  eenen  terneenen  regter ,  met  het  ge« 
zag  en  de  maf^t  bekleed  om  de  gefchillen  der  Souverei« 
oen  te  beflechten,  laat  gtenen  anderen  weg  open,  wan- 
neer zQ  niet  tot  minnelijke  fchikkingen  kunnen  geraken, 
dan  dien  van  de  beflechting'van  zoodanige  gefchillen 
aan  het  lot  der  wapenen  over  te  laten,  hetgeen  den 
ilaat  van  oorlog  tusfcheti  hen  daarüelt*  Zoo,  in  dien 
(laai  van  oorlog,  de  bezittingen  van  den  eenen  door  de 
kr^gsmagt  van  den  anderen  ingenca^n  worden,  dap  ^i^u 
dezelfe  geconqnesteerd,  ,en  verkrijgt  de  overwinnaar» 
door  het  veroveringsregt ,  bet  vol  genot  van  die  bezit* 

Y4 


l 


344  JA.AaBQBK  fAM  i8i^ 

I 

Mflfiono  iingi^p  gedoreiule  al  dta  tijd.  dai  UJ  deielve  In  zUoe 
Van  üA      ipjigc  heeft»  eq  toe  op  de  berftelliog  v«d  den  vrede* 

feSuwlL  "y  ^^^^'  '*«^  ^»  •^^  voorwaarde  im  die  herfteJling , 
fen  vaa  te  eircben ,  dat  het  door  bem  ingeoomei)  grondg eMed 
lodewyh  hen  geheel  of  gedeeltei^k  afgeflaan  worde ,  en  de  af« 
i^\'*'^  (land,  plaats  gehad  h<»t>bend»,  doet  het  gesot  in  eigen* 
tet»  dn  ^  dom  overgaan ,  ^ oodat  hij ,  in  plaatf  van  enkel  bezitter 
Y^bonl  van  hetzelve ,.  er  nu  Sonverein  van  wDrdc  Dit  ia  eene 
dcnt  Mo»  wQze  van  verkrijging»  welke  door  het  regt  der  volken 

Stndher     geaiuorifcerd  wordt, 
^^'t  .  Maar  de  ftaat  van  oorlog  en  van  verovering,  en  het 

regt  om  cesfiSn  te  vorderen  z^n  dingen,  welke  uit 
elkander  voortvloeien  en  van  elkander  afhanfen,  zoo» 
danig  dat  het  eerde  eene  votftrekte  voorwaarde  van  het 
tiaeede,.  en  het  tweede  van  bf^t. derde  is;  want,  buicen 
den  Haat  van  oorlog»  kan  er  geene  verovering  gemaakt 
worden,  en  waar  geene  verovering  gemaakt  is ,  of  niet 
loecr  beftaat «  kan  het  regt  om  territoriale  cesfiên  te  ei-^ 
fchen  niet  beftaan»  alzoo  men  niet  eifphen  kan  te  be«- 
hboden»  wat  men  niet  heefc,  of  wat  men  niet  meer 
heeft. 

Er  kan  geene  verovering  beftaan,  daar,  waar  geen 
(laat  van  oorlog  bedaat ;  en  alzoo  men  niecs  nemen  kan 
van  hem,  die  nieca  beeft»  zoo  kan  men  alleen  verove» 
ringen  maken  van  hetgeen  iemand  beziet  hieruit  volgt» 
dat  er,  om  de  mogelijkheid  van  verovering  te  Oëlleni^ 
oorlog  moet  gevoerd  z^n  door  den  occopanc  tegen  den 
eigenjisr »  dat  is ,  tegen  den  Souverdn ;  vermita  hei  rega 
van  bezit  eens  iands  en  de  fouvereiniteit  onaffcheideiyk» 
of  liever  dezeltoe  zaken,  z^o. 

Indien  men  dan  oorlog  voert  in  een  tand  en  tegen 
een  meer  of  min  aanzienlijk  gedeelte  der  ingezetenen 
van  dat  land,  terwijl  de  Souverein  daarvan  picgezonderd 
is,  voert  men.  geeneu  porlog  c?geo  het  land,  alzoo  hec 
laaide  woord  fiechts  eene  rhetorifche  figuur  is,  waarb$ 
het  domjciQ  in  plaats  van  den  elgemar  gedeld  Is. .  £en 
Souverein  moet  echcer  befchouwd  wor/den  ala  afgezon* 
derd  van  den  oorlog»  welken  vreemdelingen  in  z^n 
laud  voeren,  waaneer  zi)  hem  erkennen  en  de  gewone 
vredesbecrekkingen  met  hem  behouden*  De  oorlog  worde 
^}s  dan  tegen  uienfcben  gevoerd ,  in  wier  regien  hV  t 
die  ben  bednidc,  niet  kan.  opvolgen  ,  om  «^at  dezelve 
Mer.e  regten  hebben,  en  hei  onmogelijk. is  dat  gene  op 
ben  te  veroveren,  hetwelk  hun  niet  toebehoort.  Noch 
het  voorwerp,  noch  de  uitwerking  van  zoodanigen  oor# 
log  kan  ^ijn^  verov^ripgeq  (e  m^ni^  magrwfl  te  h^r« 


.  JAARBOEK  TAN  iSt5.  345: 

bfVgCB'  Hij  nogcf m ,  die  herkrijgt ,  hetgeen  hem  niet  ïv^^iwrr© 
toehehoort,  kan  het  niet  herkrijgen,  dan  voor  hen>,pj^jp^^ 
dien  fa^  als  den  wettigen  eigenaar* erkent.  tentmis* 

Oa  zich  met  een  hind  In  oorlog  te  knnnen- hefbhon-  fc^i  van 
weo,  zonder  zulks  met  hem  te  zijn,  die  te  voren  sis  i-^itwyk 
SouTereln   erkend  geweest    is,  aooeten  er  noodwendiif  ^^'^/^•« 
cwee  zaken  plaati  hebben :  vooreerat  die  van  hem  niet  |^,  ^" 
langer    voor  zoodanig  ce  honden,   en  de  Souvereiniieii  Verbonde« 
te  befehouwen  ais  aao  dien  geen ,  dien  men  beoorloogt,  ne  mo« 
te  z0tt  overi^egaan ,  door  de  daad  zelve  %  om  welke  men  ^"^^^^ 
hem  beoorloogt;  dat  is,  men  erkent,   volgt  en  bekrach-     ^ 
a%c  aiadin  die  leerf^ellingen ,  welke  zoo  vele  troonen 
omver  geworpen  hebben ,  'welke  ze  allen  hebben  doen 
wankelen  9  en  waartegen  geheel  Earopa  genoodzaakt  ge- 
weest is,  zich.  te  wapenen;  cf ,  ten  tweeden,  moet  men 
gelooren,  ikc  de  Soovereinitelt  tweevoudig  is,  terwtJI 
c^zeive   wezenlijk  fleckcs  één  en  onverdeeibaar  \%\  de- 
zelve    mogen    onder    verfthillende  vormen  be(laan«  in 
een*  of  in  meerdere  peribnen   bemsien ,  maar  die  belde 
vormen   kunnen    niet  te  'gelQk  fn  hetzelfde  land  plaats 
hebben,  hetwelk  geen  twee  Sonvereinen  ten  zelfden  t^ 
de  hebben  kan. 

De  verbonden  Mogendheden  hebben  geen  deter  bei- 
de dingen  gedaan  of  geloofd.  Zij  hebben  de  onderne- 
ming van  Buimapart9i\%  de  groot  (Ie  misdaad  befchouwd, 
die  door  menfchen  gepleegd  kon  worden  «  en  de  onder- 
neming derzelve  alleen,  heeft  hem  buiten  het  regt  der 
volken  gefield;  in  z^oe  aanhangellngen  zagen  z0  flechts 
meiiepligtigen  van  die  misdaad,  die  zij  noodwendig 
moesten  beftrijden ,  te  onderbrengen  en  ftraffen ,.  welke 
omftandigheden  oncegenzeggelUk  alle  veronderfielling'  u)t« 
Ouiren,  dat  zoodanige  menfchen  nacum'IQk  eenfgregt 
zouden  kunnen  verkrijgen ,  geven  of  overbrengen. 
-  De  verbonden  Mogendheden  hebben  geen  ooc^nbiik 
opgehouden  Z.  Alierchn  M.  tts  Koning  van  Frankrijk  te 
ericennen,  en  gevoi^eiijk  ook  de  regten  te  erkennen, 
welke  hem  in  die  boedtnigbefd  toekomen;  zij  hebben 
geen  oogenblik  opgehouden ,  in  betrekkingen  van  vrede 
en  vriendfchap  met  hem  te  ftaan  »  waarin  alleen  de  ver- 
kindtenia  lag  opgefloten,  om  z^Jne  regten  te  eerbiedigen; 
gi)  hebben  deze  verbinéteois- op  eene  formele,  ofTchoon 
ingewikketclA^  wijze  op  zich  genomen ,  in  de  verklaring 
van  den  isdeh  Maart  en  in  bec  traktaat  wia  den  25(len. 
Zij  hebben  die  vei^indtenft  nog  naaower  toegehaald, 
^toor  den  Koning,  middelt  zi!}ne  toenadering  tot  dat 
pirictfat,  in    hu!M?t»  allkuitie  tegen,  dra  geme^nto  vffaad- 

Y5 


S4tf  JAARBOEK  van  ttii. 

Memorie   te  laren  treden;  want  indien  men  geene  veroreringen  0(r 
van  de      eenen    vriend    kan  maken,  kan   nen  dit  nog  minder  op 
fenlitrts    ^^^^"  Bondgenooc  doen.    Men    zegge  niet,  dat  de  Ko- 
fcn  vao '  "*"^    ^^^°    bondgenoot  van  de  Mogendheden  zün  kon, 
lodewfk   dan   door  met  dez^lyen  mede  te  werken,  en  dat  hij  die 
Xf^IlI      niet  gedaan  heeft:  indien  de  geheele  afval  van   het  leger, 
aan  dü       welke,  tijdeni  bet  traktaat  van  den  ^sflen  Maart,  reedt 
del-  ve^"  bekrtid  en  als  onvermijdelijk  befchouwd  werd,  hem  niet 
.(ïondene'  toeliet,    om  reguliere    troepen  op  de  been   te  brengen, 
'Mogonu-    zoo  hebben  noguos  de  Franfchen  -««.die,  ten  getalle  van 
bedcQ.       ^o  i  70,000*   in   de  departementen  van  het  weateu  en 
het  zuiden  de  wapens  opvatteden,  en  zij,  die, zich  gezind 
betoonende   om  dezelve  op  te  vatten,  den  overweldiger 
in    de  noodzakelijkheid   bragten    van  zijne  krijgsmagt  te 
verdeden,  alsmede  zij^  die,  na  de  nederlaag  van  >Vater« 
loo,    hem,    in  plaats  der  hulpmiddelen  in  manfchap  en 
geld,   welke    hij    eischce,    niets  overlieten,  dan  alles  te 
verlaten  —  zoo   hebben,  zeggen  wij,  nogtans  die. Fran- 
fchen wezenlijk  met  de   verbonden  Mogendheden  mede- 
ftewerkt,    daar   zij,  naarmate  derzelver  krijgsmagt  in  de 
Franfche  provinciën  voorcrukte,  des  Koninga  gezag:  hcN 
(leid  hebben;  welke  maatregel  de  verovering  zou  hebben 
doen  ophouden,  bijaldien  die   provinciën  wezenlijk  ver- 
overd geweest  waren.    Het  is  derhalve  blijkbaar,  ^t  de 
gedane  eisch  van   territoriale  cesfiën  niet  op  verovering 
gegrond  kan  worden. 

Ook  kunnen  de  onkosten,  door  de  verbonden  Mogend* 
heden  gedaan,  geene  geldende  reden  zijn;  want  indien 
het  bil4jk  is,  dat  de  opofferingen,  waartoe  zij  genood* 
zaakt  zijn  geworden,  door  eenen  ooriog,  ondernomen 
voor  het  al.^emeen  welzijn,  en  meer  bijzonder  ten  be- 
hoeve van  Frankrijk,  hun  niet  ten  laste  blijvep  moeten,  ia 
het  insgeiyks  billijk,  dat  zij  zich  te  vreden  (lellen  mee 
eene  fchavergoeding ,  van  denzelfden  aard  als  de  opoffe- 
ringen. De  verbonden  Mogendheden  nogtans  hebben  gee- 
ne opoffering  van  grondgebied  ged^. 
^  Wij  leven   in  eenen ^tijd,    waarin   bet,    meer   dan  in 

eenigen  anderen,  van  belang  ia^om  bet  vertrouwen  op 
het  woord  der  Koningen  te  verfterken.  De  af^rfing  van 
cesfiën  van  Z.  Allercbr.  Maj.  zoude  eene  geheel  (Irijdige 
uitwerking  te  weeg  brengen,  na  de  verklaring,  in  welke 
'de  Mogendheden  aangekondigd  hebben,  dat  zij  de  wape- 
nen alleen  tegen  Buwaparte  opvaueden;  ia  het  traktaat, 
wnarb'i  zij  zich  verbonden .  hebben ,  om  de  integriteit  der 
bepalingen  van  den  .qoden  Mei  1814  tegen  aüe  inbreuk 
te  handliaven ,  welke  intregiieit  niet  gehandhaafd  kan  wor- 


JAARBOEK  VAN   1815.  ^  847 

den »  zoo  die  van  Frankrijk  niet  gehandhaafd  .  wordt  na  MémorU 
de  proclaniadén  van  hunne  legerhoofden ,  waarin  dezelfde  J*°pi^. 

.  verzekeringen  vernieuwd  zijn.  ttotim»- 

De   afperfing   van  cesfiên  van  Z.  AHerch.  M.  ^zonde  fen  van 
hem  de  middelen  oncrooven,   om  de,  dpcnr  den  overwel-  Lédtv^yk 
diger  aangevuurde,  vcroveringszucht  geheel  en  voor  altijd  ^^^^^ 

^  onder  de  ingezetenen  uit  te  dooven»  en  welke  onvennö-  MSiistcra 
delijk  h^Ieven  zon  met  de  begeerte  om  dacgeen  te  her-  der  Vbr. 
krijgen,  wat  Fiankr^k  nimmer  gelooven  zou  regtvaaidlg  bondenó 
verioren  te  hebben,  M^cnd- 

Cesfiên,  van  Z,  vAllerch,  M.  afgeperst,  zouden  hem"*^"* 
als  eene  misdaad  toegerekend  worden,  als  of  hij  daardoor  "^ 
de  hulp  der  Bondgenooten  gekocht  hadde,  en  zouden 
een  hinderpaal  tegeq  de  bevesuging  van  hét  Koninklijk 
Gouvernement  zijn;  .hetgeen  van  zoo  veel  belang  voor 
de  wettige  Stamhuizen  en  200  noodzakel^k  voor  de  rust 
van  Europa  is,  in  zoo  verre  die  rust  met  de  inwendige 
rust  van  Frankrijk  in  verband  (laat. 

Eindelijk,  het  afperfen  van  cesfiên  van  Z.  AUerch.  M. 
zou  dat  evenwigr  verbreken,  of  ten  minde  veranderen,  - 
tot  welks  daarllelling  de  Mogendheden  ^zoo  vele  opoffe- 
ringen, pogingen  en  zorgen  ten  koste  gelegd  hebben. 
ZIJ  zelven  hebben  de  uitgefbrektheid  bepaald  ,  welke 
Frankr^k  behoorde  te  hebben.-  Hoe  zou  dat,  hetwelk 
zij,  een  jaar  geleden,  noodzakeiyk  oordeelden,  kunnen  ' 
ophouden  te  beftaan?  Er  zijn,  op  het  vaste  land  van 
Europa,  twee  Suten,  welke  Frankrijk  in  uitgeftrektheid 
en  bevolking  overtreffen.  Derzelver  benrekkelijke  groot- 
heid zou  noodwendig  in  dezelfde  evenredigheid  vermeer- 
deren, waarin  de  volfcrekte  grootheid  van  Frankrijk  ver* 
minderd  zou  wonden.  Zou  dit  overeenkomftig  de  be- 
langen van  Eoropa  zi|n?  Zoude  het  zdfs  mee  de  bij« 
£ondere  belangen  van  die  beide  Staten  overeenflemmen, 
in  de  orde  van  betrekkingen,  waarin  zij  jegens  elkander 
ren  geplaatst  zyn? 

Indien,  in  een  klein  demoknitisch  land  der  ouden ,  het 
verzamelde  volk,  vernemende, dat  een  van  z^ne  Veldhee- 
ren  aan  hetzelve  iet^s  voor  te  ftellen  had,  hetwelk  voor^ 
deeiig  doch  niet  fegtvaardig  was,  eenpariglijk  uitriep, 
dat  het  zoodanig  iets  zelfs  niet  wilden  hooren  noemen, 
is  het  dan  mogelijk  te  twijfelen,  dat  de  Monarchen  van ' 
Europa  niet  eensgezind  zonden  zijn,  in  een  geval,  aU 
waar  datgene,  wat  niet  regtvaardig  is,  zelfs  fehadeiyk 
zi)n  zou? 
De  ondezgeteekenden  hebben   derhalve  de  eer,  om» 


S4»  JAARBOEK  van   1I15. 

WÊOBoHe   mee    het    volkomenüe    veitroawen,    êt    vorenfitancJe 
vieaiDo     ^^^^^^^^t»^  ••O  «de  vtrbondeo  Souvereioen  te  onder- 

icn  van         Niertegenfttande    do    ongelegenheden ,    in  de   tefren- 
lodevtjk    woordig«  omibndighedeir»  met  iederen  tffttod  ytn  grond» 
^n^di      ^^^^^  verbondeir,  wil  Z.  M.  evenwel  in  de  herftelling 
BSfiiistav  ^^^  ^^^^   grenzen  bewilligen »  op  tl  de  panten ;  almar 
der  Ver»    ^^  oud^  PrankrOfe  •    bij  -  het   traktaat  wn    den    3oÜen 
bondene     Mei,  vergroot ingen  gekregen  htd.    Z.  !Vf.  wil   inigelijka 
Mugend-    de  betaling  van    zoodanige    fcbavergoeding '  inwilligen  t 
nedea.       welke  de  middelen  zal  overlaten,  oa   in  de  behoeften 
twn  bet  inwendig  beihiur  te  voorzien ,  zonder  hetwelk 
het    onmogelijk    zi|n   zaa^  om   tot   die  daarilelling  van 
orde  en  rust  te  geraken,  welke  bet  doel  van  den  oor- 
log geweear  h. 

Z.  M.  wil  ook  eene  provifionele  bezetting  inwilligen. 
Derzelver  duur,  bet  getil  vestingen  en  de  niti^ebreid- 
beid  van  landen,  welke  bezet  moeten  worden,  zullen  het 
onderwerp  der  onderhandelingen  zijn;  doch  de  Koning 
aarzelt  niet  thans  te  verklaren,  dar  het  bezetten  van 
zeven  jaren,  geheel  en  al  onbefUanbaar  met  de  inwen- 
dige rnst  van  het  Koningr^  zijnde»  ten  eenemüc  on« 
aannemeliük  ia. 

Atdua  neemt  de  Koning  tot  grondbeginfel  aan ;  rerri* 
toritte  cesfién  van  hetgeen  niet  aan  het  onde  Frankr^k 
toebehoorde;  de  betaling  eener  fcbavergoeding,  en  bet 
provifloneel  bezetten  door  een  te  bepalen  getal  troepen, 
gedurende  een  te  bepalen  iQdvak. 

Z^  Alterebr.  M.  vleit  zicb,  dat  de  Souverefnen ,  zijne 
Btynd^enooten ,  zullen  bewilligen,  om  ^e  onderfaandelin-* 
g<ea  naar  deze  drie  grondbebinfels  te  regelen,  als  ook, 
bit  de  bepaling  der  voorwaarden ,  dien  geest  van  regt* 
vaardigheid  en^  geraatigdbetd  mede  te  brengen,  welke 
ben  bezielt,  opdat  de  fcbikking  fpoediglijk  en  toe  we- 
derz^jdsch  genoegen  ten  einde  gebragt  worde. 

Indien  étit  grondi}agen  niet  moeten  aangenomen  wor- 
den, dan  fijn  de  ondergeteekenden  niét  gemagtigd ,  on 
eenige  andere  aan  te  nemen  of  voor  te  (lellen, 

Amwoord      H-t  weder    antwoord    van    de    Ministers    der 
Ji^^isten  Verbondene  Mogendheden  wa*  van  deMO  inhoud. 

dCT  Ver.    glFWCe«^ 
b«>ndcne 

l^-Tn^ead- 

licdcn»  I>c  ondtrgeteekendenr,   enz.  en^.   hebben  de  nota  ont- 

vangen, waarby  de  PlerJpotentiarisfea   van  Frankryk  «f 


JAARBOEK  VAN   I8i5,  34» 

ie  aededeelingen  getm^oord  hebben »  welke   bon»   in^^^yooid 
de  confeientie  van  den  ipden  dezer,  met  becrekking  roe  Van  de 
eene  definitieve  overeenkomac ,  gedaan  zjljn.    Zij  hebben  Mlawerf 
met  verwondering  in  dezelve  eene  lange  reeks  van  aan  J^^^J^* 
mei  kingen  gevonden  over  bec  regc  van  verovering ,  over  Mogend* 
den  lard  van  die  oorlogen  *   waarop  hetzelve  loepasfe'syk  hcdea» 
is  •  en  over  de  redenen ,  welke  de  contracterende  Mo* 
gendheden  bewegen  zegden,  om  et  zich,  In  het  tegen* 
woordig  geval,  niec  by  te  bepalen. 

De  ondergeteekenden  befchouwe»  zich  dea  te  vo'ko* 
Aener  van  de  noodzakelijkheid  ontflagen,  om  de  Plcni- 
pocenciarisGni  van  Frankrijk  io  derzelver  redenering  i« 
volgen  9  daar  niet  ééne  der  voordellen  welke  z{} ,  op 
last  van  hunne  hooge  Sonvereinen,  gedaan  hebben,  mee 
oogmerk  om  de  tegenwoordige  en  toekomende  betrek* 
kiog  tusfchen  Europa  en  Frankr^k  te  regelen,  op  het 
veroveringsregt  gegrond  was»  en  daar  2|),  in  hunne  me» 
dedeelingen,  zorgyuldiglijk  alles  veroieJen  hébben,  wsz 
aanleiding  tot  gefcbiJ  over  dac  regt  hadde  kunnen  geveo. 
De  verbonden  iVIogendfaeden ,  de  herllelling  der  orde  eü 
de  bevestiging  van  het  koüinklijk  gezug  in  Frankr^k  üU 
bet  hoofdoogmetk  hunner  onderhandelingen  befchouweo* 
ée ,  maar  tevens  overtuigd  zQnde ,  dat  FrankrÜk  geenen 
beftendlgen  vrede  kan  genieten,  terw}]l  naburige  natiêo 
bittere  vijandfchap  of  gedurige  ongerustheid  jegefs  het- 
zelve blijven  koesteren,  hebben  hei  grondbeglnfel  eener 
billijke  voldoening  voor  geleden  verliezen  en  gedaiie  op. 
offeringen ,  mitsgaders  dat-  van  eenen  genoegzamen  waar- 
borg voor  de  toekomdlge  veiligheid  der  naburige  landen , 
erkend  als  de  eenige  middelen,  om  een  einde  aan  alle 
misnoegen .  en  bekommering  te  maken ,  en  gevolgeJijk 
als  de  eenige  ware  grondflagen  eener  viste  en  daor{ame 
overeenkomst. 

Het  IS  aüeen^  op  deze  hegir.fels,  dat  de  verbonden 
Mogendheden  hunne  vooifiellen  gegrond  hebben,  en  bij 
het  zaïnenfiellen  van  het  ontwerp,  hetwelk  de  onderge-^ 
teekenden  de  eer  hebben  aan  de  Plénipotentiarlsfen  van 
Frankrijk  te  overhandigen,  waren  dezelve  in  ieder  vao 
deszelfs  artikelen  dnidelt)k  uitgedrukt. 

De  Plénipotentiarlsfen  van  Friinkrj|{k  nemen  zelve  be: 
eerde  dier  i)eginfelen  aan,  terwiyi  z\),  omtrent  het  twee- 
de, (lilzwygen.  Het  is  nogtans  middagklaar,  dat  ^t 
noodzakelijkheid  van  waarborg  voor  het  toekomende 
Aerker  bevonden  en  dringender  ^worden  is ,  dan  op 
het  tijddip  der  teekening  van  het  ParQfche  Traktaat.  De 
opgevolgde   gebeurtenlsfea  ^  hebben  ontzetting  en  opge» 


i$<> 


JAARBOEK  vAn   litS* 


Antwoord 
van  de 
Ministers 
der  Ver- 
bondene 
Mogend* 
hedên^ 


matheid  over  ieder  gedeelte  van  Europa  verfpreid;  öp 
het  oogeobiik,  dat  de  Souvereinen  en  hunne  volken  zicht 
vleiden  van,  nr  zoo  vele  jammeren,  eenen  langt^n  tus- 
fchentifd  van  vrede  te  gaan  genieten,  hebben  die  ge^ 
beonenisfen  overal  beroering,  mitsgaders  de  van  eene 
algemeene  wapening  onaf fcheldelijke, lasten  en  Opofferin- 
gen te  weeg  gebragt.  Het  is  onmogelijk  de,  berinnerio^ 
aan  zulke  Staatsfchokken  zoo  fpoedig  uit  de  gemoederen 
der  tjü^genooten  uit  te  wisfchen.  Hetgeen  ^erioegzaaox 
was  om  bon,  In  i8f4,  te  Voldoen,  kan  hen  niet,  in 
1S15,  te  vrede  (letlen.  De  fcheidslinie,  wefke  de  veU 
ligheid  def  aan  Frankrijk  grenzende  Staceft  fcheen  té 
waarborgen,  op  het  tijdftfp  van  den  3ö(len  Mei  1814, 
kan  de  binijke  eifchen,  waaraafl  zij  nu  de  voorkeur  ge- 
ven ,  niet  meer  bevi'edfgen. 

Hec  is  onvenfiiJdelQk,  dat  FrankrQk  eenfg  nieuw  on- 
derpand van  veiligheid  aanbiedt.  Het  behoort  dezen  ffap^ 
te  doen,  zoo  uit  gevoel  van  regcvaardigbeid  en  nuttig- 
.Beid,  ala  uit  bezef  vap  zijn  welbegrepen  belang.  Wanc 
2ullen  de  Franfchen  gelukkig  en  rustig  zQn,  dan  it 
het  vollhekt  noodzakelijk,  dat  huatfe  naburen  Ook  ge« 
lufcklg  en  rustig  z^n. 

Zoodanig  zijn  de  krachtige  overweghigéit,  welke  de 
Verbonden  Mogendheden  bewogen  hebhen,  om  cerri* 
toriale  cesfien  van  Frankr^k  te  vorderen;'  de  geringef 
uirgedrektbeid  dlercesfiên  en  de  keuze  der  punten, 
waartoe  dezelve  Zich  bepalen ,  bewijzen  overvloedige 
dat  zii  üiets  gemeens  hebben  mee  inzigten  van  ver* 
grootfng  en  verovering,  en  dat  de  veiligbeid  der  aan» 
grenzende  natiê^n  hun  eenïg  doel  fs«  Deze  ctsCtën  zijn 
niet  van  dien  aard,  dat  zij  de  wezenlijke  integriteit 
van  Frankrijk  krenken;  dezelve  omvatten  (ïechcs  afge-? 
zooderde  diilrikten  of  van  deszelfs  grondgebied  vet* 
w(|derde  punten;  kunnen  hetzelve  fn  geenen  opzigte, 
adminiftratief  of  militair  ,  wezenljflt  verzwakken ;  ook 
kan  deszelfs  verdedingsftelfel  er  niets  door  lijden. 
Frankrijk  zal  nlec  te  min  een  der  best  gearrondisfeerdé 
en  best  verfterkte  Staten  van  Europa,  too  wei  als  een 
der  rijkfle,  zQn  In  allerlei  foort  van  middelen,  om  hec 
gevaar  van  eenen  inval  te  wederftaan* 

De  l^enipotemiarfsfen  van  Frankrijk  nemen  echtef^ 
zonder  zich  met  die  hoogere  overwegingen  in  te  h-' 
ten,  hec  grondbeginfel  van  territoriale  cesfie  aan*  zoo 
ver  de  bij}  bet  Parijfclie  Traktaat  aan  bet  oude  Frank- 
rijk gevoegde  punten  aangaat» 
*  De  oadergeteekenden    vinden    het  moeQelQk   te  b%* 


JAARBOEK  TAH  XS15.  351 

frtjpeii,  wtarop   die   onderfcbëld  kan  gegrond  fijn,  of  Antwoord 
wtario»  Qic  het  door  de  terbooden  Mogendheden  aan*  van  de 
fenomen  gezigcspunt  befchoovrd »   het  weaeniijk  onder*  ^iniscera 
fcheid  tnsfchen  oud  en  nieuw  grondgebied  beftaat.    Hpc  bond^^^" 
is  onmoi;eliJlc  te  veronderftellen,  dat  de  Plenlpotentiaris- Mogeöd- 
fea  van  Prankryk  verlangen  om,  in  den  tegen woordfgen  heden. 
Haat  van  zaken,  de  leer  der  gewaande  onfchendbaarheid 
van  het  Franfcbe   grondgebied  te   doen  herleven.    ZIJ 
weten  al  te  wel,  dat  deze  leer,  door  de  Hoofden  en 
Apostels  vib  het  Revolutionair  Itelfel  vooruitgezet,  een 
der   aan(lootel\)k(le  boofdftukken    van    dat    willekeurig 
Wetboek  uitmaakte,  hetwelk  zQ  verlangden  aan  Europa 
op  te  dringen.    Ieder  denkbeeld  van  gelijkheid  tbsJTcheo 
de  verfcbiliende  Mogendheden  zou  vernietigd   worden» 
Indien    men    eenmaal    tot  grondbeginfel   vastllelde,  dac 
Frankrijk,   zonder   zwarigheid,    z^ne    nieuwe  grenzen 
oltbreideii,   nieuwe  l^roviacien  aanwinnen  en  dezelve, 
door  verovering    of   trakcatfen,    met  zyn  grorvdgebféd 
vereenlgen   kon  ^   terwijl   heuelve  alleen    het  voorregc 
sou  genieten  van  nooit  iets  ziener  oude  bezittingen  te 
verliezen,  het  zij  door  de  tegeofpoeden  des  ooriogs, 
of  door  ftaatknndige  fchokken,  welke  daaruit  zouden 
voortfprniten. 

Wat  het  laatfte  gedeelte  der  nota  van  de^Ienipoten. 
'  darisfen  van  Frankr^k  betref^,  de  ondergeceekenden  be- 
houden zich  voor,  zich  deswege  ernftig  re  verklaren, 
in  de  aan(faiande  conferentie,  welke  z)]  de  eer  zullen 
hebben  aan  de  Plenipotendarisfen  van  Frankrijk  voor 
te  üellen* 

Deo  aoften  November    werd  het   vredes*trak-  vi-cdcs* 
ttat,   dien  overeenkomlHg   te  Parijs    getcekend ,  Kftcn 
welks  lioofd-  iwas :   „  in   naam  der  Allcrheiligfte  November 
,,  en  ondeelbare  Drieienheid.  —  De  geallieerde  ^^  ^^^'^^ 
S9  Mogendheden 9  door  hunne  pogingen  en  doorzend? 
9,  het  geluk  hnnner  wapenen,   Frankrijk  en  Eu* 
99  ropa  voor  zoodanige  omkeeringen  behoed  heb- 
9,  bende,  waarmede  Napoleon  Buonaparts*$  jongfte 
9,  onderneming  en  het   tot  onderfteuning  daarvan 
99  in  Frankrijk    herboren  revolutionair  Üelfel  de- 
5,  zelve .  bedreigden  ;  thans  roet  Z.  Allerchr.  Ma-' 
s,  jestcit   in   het  verlangen  .deelende ,  om ,  door 
aa  de  onkreukbare  bandbaving  van  het  koninklijk 


3S^  JAARBOEK  vak  l8i5« 

^'«••^  M  g«wg  «n  door  bet  weder  in  werkiag  bfeitgeil 
den^ften«9  van  hec  confticQtioneel  cbafter^  die  in  Franke 
Koveinber  „  ryk  gelukkigifjk  hcrftelde  orde  te  bevestigen  , 
MttMkeDiL '»  mitsgaders  tusfchen  Frankrijk  en  desaclfs  na- 
*  %,  burige  landen  die  betrekkingen  van  vreder« 
„  sijdsch  vertrouwen  en  welwillendheid  terug  te 
,9  brengen,  welke ,  door  de  noodlottige  uiiwer'- 
^9  king  van  de  revolutie  en  van  het  (lelfel  van 
j,  verovering 9  sulk  een  geruioien  tijd,  verllöord 
9f  z^n  geworden;  -^  en  overtuigd  zgnde,  dat 
9,  dit  laatfte  oogmerk  alleenlijk  door  ee^ie  i'cbik- 
,,  king  kan  bereikt  worden,  welke  hun  eene  bil* 
„  löke  fchavergoeding  voor  bet  verledene  en  fte« 
,,  vige  waarborgen  voor  het  toekomende  kunnen 
„  verfchaffen:  -—-  zoo  hebben  zij,  gemeenfchap* 
„  pelijk  met  Z.  M.  den  Koning  van  Frankrijk, 
\,  de  middelen  tot  bewerkCtelliging  van.  deze 
^9  fchikkingen  overwogen,  en,  begrepen  h'ebben« 
^,  de,  dat  de  aan  de  Mogendhedeu  toekomende 
9,  fchavergoeding  noch  geheel  in  afftand  van 
„  Land,  nocl)  geheel  in  geld«contributifin  konde 
„  t^eftaan,  zonder  op  eenige^  der  wezenlijke  be« 
9,  langen  van  Frankrijk  inbreuk  te  maken,  en 
9,  dat  het  voegzamer  zijn  zou,  deze  beide  wiften 
9,  van  fchavergoeding  zoodanig  in  verband  te 
,,  brengen ,  dat  di^  beide  nadeelen  vermeden 
,,  wierden:  -^  hebben  HH.  Keiz.  en  Kon.  Maj. 
99  dezen  grondflag  tot  hunne  tegenwoordige  trans« 
9,  actiën  aangenomen,  en  vermits  rij  het  tevens 
9,  eens  waren,  ten  opzigte  der  noodzaaklijkheid  f 
99  om ,  gedurende,  eenen  bepaalden  tfjd ,  de  grens*^ 
99  provi4iciën  van  Frankrijk  doorheen  zeker  aati- 
.,  tal  geallieerde  troepen  bezet  te  houden,  zoo 
9,  zijn  zii  overeengekomen  de  onderfcheiden  op 
9,  dezen  grondOag  berustende  bepalingen  in  een 
9,  definitief  traktaat  te  vcreenigen.  — •  Met  dit 
99  oogmerk  en  te  dien  einde  beeft  2.  M.  de  Kei* 
99  zer  van  Oostenrijk 9  Koning  van  Hongarije  en 
9,  Bohemen ,  Z.  M.  de  Koning  van  bet  vereenigfd 
9,  Koningrijk  vnn  Groot- Britannie  en  Ierland, 
99  Z.  M.  de  Koning  van  Pruisfen  en  Z.  M«  de 

Kei- 


JAARBOEK  VAN  ï8i»  353 

^,  Keizer    aller   Rusren  (i)  voor  zidi  en  hunne  Vrede^ 
^)  fiondgenootien   ter  eene,  en  Z.  M*  de  Koning  «nktflac 
5)  van    Frankrijk    en  Navarre,   ter  andere  «ijde ,  ^*^\^^^2 
yi,  hunne  gevolmagtigden  benoemd^  om  het  voorz.  terirUs 
y,  definitief   trakiaat    te    bediscutieren ,    vast    te8ei«ek«i4 
„  rreUen  en   te    onderreekenen ,    (Her  volgen  de 
^^  natnén  en  titels  der  refpecthe  gevolmagtigdtn) 
^9  dewelke»  na   hunne  volmagten  in  goede  orde 
»,  bevonden  en  uitgewisfeld  te  hebben »  de  oavol* 
y^  gende  artikelen  hebben  geceekend/* 

* 

Alt.  t.  De  Grefiten  vin  Frankrijk  zülleü  fooditotg 
dja,  als  zy  io  i/sio  waren,  behoudens  de  in  die  ArtU 
kei  vermelde  wederzijdfcbe  wijzigtageo. 

ïO  Op  de  Nöordeifllce  Grenzen  blijft  dè  fbheïAlfnie, 
roD  sis  dfe  bij    den  vrede  van  PsrQs  bepsild  was,  tot 
tégenover    Quiévrain;    van    daar    zal    dezelve  loopen» 
laogs  de  oude   Gretizea   vali  de   Belgifcbe  Provinciën» 
van  het  voormaflg  Bisdom  Luik  en  van  bec  Hertogdom 
Bouillon ,  zoo  als  die  in  het  jaar   17^0  waren  »  zoo  dat 
bet   daar  binnen   llggetide  Gebied   van   Pbillppeville   en 
Sfl&rienburg ,    beAevens    de    Vestingen  van  dien  naalD , 
•1»  mede  bet  ge&eele   Hertogdom  Ifouillón  ,   btriten  de 
Pranfbhe    Grenzen    komen   te  liggen;  van  Villers/by 
Orval ,  (aan   de  Grenzen   van    bet  Departement  der  Ar^- 
dennes  en  van  het  Hertogdom  Ltixemburg>  tot  aan  Per* 
Ie,  aan   den  Straat  wee,    we^ke  van   Diedenboven  naar 
Trier   loopt,  zal  de  Grenslinie  blijven,  zoo  ais  die  bQ 
liet  Vredes-Traktaat  van  Par^s  is   vsstgefleld*    Van  Per* 
Ie  zal  dezelve  over   Launsdorf,  Wallwich,  Scbardorf* 
Nlederweiling  en  Pellweiler  loopen,  alle  wellte  Plaatièn 
jnet  derZelver  regtsgebied  aan  Franlcrijk  verblijven,  tot 
aan  Houvre,  en   van   daar  langs  de  oude  Grenzen  van 
]iet  Landfiphap  Saarbructt ,  zoo  dat  Saarloufs  en  de  loop 
vtn  de  Saar,  benevens  de  ter  regterzijde  van  bovengem* 
linie  gelegen  Plaatfen  en    derzelver  regtsgebied  bulten 

(t3  Br  werden  zoo  vele  indrunleDten  opgemaakt  all 
er  Mogeniheden  met  Fran1tri}k  onderhandeld  badden* 
2y  worden  kier  bQ  zamengevoegd  in  die  Alphabedföbe' 
orde,  welke  indegezamenclljke  innmmenten  werd  io  aeht 
genomen,  waardoor  de  eerde  plaata  aaii  VÊmperèut 
ét*Autriche  kwam. 

J.  B.  van  1815.  ifte  Stuk.  Z 


3'54  JAARBOEK  VAK  1815»:' 

Vredes*     de  Prtnfche  Greozen  komea  ce  liegen.    Vin   de  'Cprea*. 
traictaac     «en  des   Lsndfchaps  SMibruck  tf ,    zal  de  greosUnIe  de- 
uSwfmb^r  ^^^^^^  Zijn,  welke  tbans  de  Depwtemeiiien  de  Moetel 
te  Parijs     «n   dei  Neder*  Rijp  vto  Duitichland  affcheidc,  cöc  119 
gtc0ckead»de  Laocer  CQe>  die,  toe  waar  zij  in  den  Ri)D  uitloopt» 
veriroigeos  tot  grensfcheidiDg  ftrekkea   zal.  Het  geheele,' 
op  dea   linker-oever  van  de  Lauter»  gelegen  gebied,  dé' 
vesting  Landau  daar  onder  begrepen ,  zal  toe  Duicschland* 
behooren;  de  Stad  Weisfembürg  nogcans,  door  welke  dar 
Lauter  heen  loopt,  zal,  benevens   een  ftrook   Lands  op" 
den    linkeroever,    geheel    aan  Frankr^k  MJven ;   dete- 
ürook  zal  niet  meer  dan  1000  Toifes  beloopen ,  en  door 
de  Comraisrarlafen,  aan  welke  de  op  handen  zijnde  re- 
geling der  grensfcbelding  opgedragen  zal  worden,  nóg 
meer  bijzonder  worden  bepaald. 

a  )  Van  den  mond  der  Lauter  te  beginnen,  langs  hec 
Departement  van  den  Neder-Rijn,  den  Boven-Rijn,  den 
Doubs  en  den  Jura,  toe  het  Kanton  Waadland,  zullen 
de  Grenzen  blijven,  zoo  als  dezelve  bij  den, vrede  van 
Parya  zijn  bepaald.  De  Dalweg  van  den  Rijn  Z9l  de 
fcheidslioie  tusfchen  Frankrijk  en  de  Dnicfcbe  Suten 
mitnaken;  doch  bet  eigendom  der  Eilanden,  zoo  als 
hetzelve,  ten  gevolge  van  een  nieuw  onderzoek  van 
den  loop  dezer  Rivier  bepaald  zal  worden,  zal  onver- 
anderd biyven,  de  loop  der  Rivier  moge  dan,  in  hec 
vervolg  van  tijd,  veranderen  zoo  die  wil,  £r  zullen,. 
binnen  drie  maanden,  door  de  Hooge  contracterende 
partyen  wederzQds  Comfpisfarisfen  benoemd  worden , 
om  hec  voormelde .  onderzoek  in  het  \i^erk  te  Hellen.- 
De  helft  der  Brug  tusfchen  Straatsburg  en  Kehl  zat 
tot.  Frankrijk,  en  de  andere  helfc  tot  het  Grooc-Her- 
cogdom  Baden  behooren. 

3.^  Om.  eene  direkte  gemeenfchap  tusfchen   hec  Kan- 
ton Geneve  en  Zwitferland  daar  te  (tellen,   zal  dat  gei» 
deelce  van  hec  Landfcbap  Gex,  het  welk  oostel^k  be- 
grensd  wordt   door  hec   meer   vati    Genieve,  ZuideIJDJk 
dooi   het   gebied   van  het   Kanton  Geneve,   Noordelijk 
door  dat   van  hec  Kanton  Waadland ,  en  Wesreli|k  door' 
den    loop   van  de .  Verfoix  en  door  eene  linie ,  welke 
de  gemeenten  Collex-flusdj  en  Mèijrin   influh,  aaiy  hèc 
Zwiczersch   Bondgen 00 (fchap  afgefluah  en  met  het  Kan«' 
ton   Geneve    vereenigd   wórden ,   ftftende  de   Gemeente 
FerneiJ    aan    Frankrijk.    De  Franfche  Tol-linte  zai  ten 
Westen   van    den   Jura    gevestigd   wofden,  zoo  dat  hec 
geheele    Landfchap     Gez    buiten  deze  linie    komt  te 
liggen. 


JAAR.BOBK  VAM   1815.  iSS 

4«).V«D  de  gretozen  vaü  hec  Raotob  Geneve  tot  ain  de  Vttéé§m 
MiddellaDdfche  Zee»,  zal  dezelfde  grensllaie  plaats  beb  y*^'^!5  ^ 
ben,  welke»  In  hec   jaar  1790  Frankrijk  van  Savofle  eh  ^^J^^^**?; 
Jiec  Graaffch'^p  NiCe  «Hcheidde.     De  betrekkingen,  weU  te  Pa^ys 
ke  bet  Traktaat  vtü  Parijs  van  1614  tusfchen  Frankiljkgeteckcodi 
en  het  Prinsdom  Monaco  herfteld  had»   zuilen  voor  aU 
üjd   ophouden,    en   decelfde  becrekkingen    tüsfcben  die 
Prinsdom   ea   t.  M«   deD  Koning  van    Sardinië  plaats 
^Jpen. 

S»)  Ai  de  binnen  de  grenzen  van  bet  Franfcfae  Grond- 
gebied liggende  Landen  en  Difirikten,  zoodanig  als  de^ 
celve  by  dit  Artikel  bepaald  z^n»  zuilen  met  Prankryk 
veiéenigd  bvyven» 

iO  ^^    ^^<>^  eontraetereiide  partijen  Zallen »  binnen 
den   üjd   van    drie   maanden  na  de  ottderteekening  van 
bet  tegenwoordig    Trakaat»  Commlsfarisfen  benoemen» 
om  ai  bergene  te  regelen,  wat  betrekking  heeft  tot  de 
wederzijdfcbe  grensfcheiding  der  Landen ;  en  zoodra  de 
«rbeid  dezer  Commlsfarisfen  afgeloopen  zal  zijn»  zulten 
et    kaarten    vervaardigd    en    palen    gepiaatst    worden^ 
ivelke  de  refpeccive  grenzen  zuilen  aanwllzem 
.    9,  De  Vestingen  en   Ojftrfkcen»  welke»    ten   gevolge 
Iran  het  vorig  Artikel»  geen  gedeelte  meer  vafi  bet  Fran^ 
iche  Grondgebied  moeten  nitmaken»  zallen  ter  befchik* 
kin j  gefteld  worden  van  de  verbonden  Mogendheden » . 
binnen  de   termijnen»   bepaald    bf)  Art.  9.  der  Mlliuire 
Conventie»  welke    bij   het    tegenwoordig    Traktaat   ge- 
voegd  is(  terwjljl   Z.    M.  de    Koning  van   Frankrijk» 
voor   alt^d»   voor   zich   en  zQne  erven  en  opvolgers» 
afziet   van   de  regten  van  Souvereinitelt  en  Eigendom» 
door  Hoogitdenzel ven »  tot  dus  v^,  op   de  gemelde 
Vestingen  en  Oiftrikten  uhgeoefend« 

3.  De  Vestingwecken  van  gunningen  beftendigl^k 
een  voorwerp  van  ongerustheid  voor  de  Stad  Bazd 
geweest  z|)nde»  zyn  de  booge  contraeterende  partijen, 
willende  aan  bet  Zwitzerscfa  Bondgenootfcbap  een  nieow 
bewys  hunner  welgezindheid  en  zorgvuldigheid  jegeni 
ben  geven»  onderling  overeengekomen»  de  Vestingwec- 
ken van  Hunningen  te  doen  iloopen;  en  bet  Pranscb 
Gouvernement  verbindt  zich»  om  die  zelfde  beweei^ 
teden»  dezelve  nimmer  te  zullen  herftellen»  nóch  door 
andere  VestiAgwerken,  op  eeaen  korteren  afr(and»*daè 
drie  mijlen  van  de  Stad  Bazel»  je  doen  vervangen. 

De  neutraliteit  van  Zwitferiand  zal  tot  bet  Grondget. 
bied  worden  uirgeftrekt»  liggende  ten  noorden  van  eene 
Unie,  ie  tfekken  van  de  Ugino  nf»  die  8cad  daar  etideè 


^  I 


SS6  JAARBOEK  VAM  i9tS. 

vredef  benepen,  MD  zoideo  van  bet  Meer  Anoecy;  over  Pi^ 
traktatc  verge  tot  Ltfcho-^ioe,  eo  v«n  dttr,  nttr  hec  Meer  BouN 
•J"  ^^  **' »  ^^'  ••"  ^^  Rhdne  loopende »  even  200  tli  meii 
w  pÏÏis  <*e*«'^«  «iigeftreki  heeft  tot  de  Provinciën  v«n  Cbablaii 
geteekend.  eo  Faucigny ,  bij  artikel  91  van  de  de6iiitieve  akte  vail 
het  Congres  van  Weenen^ 

4*  Het  pecunieel  gedeelte  der  fchtdevergoedlng,doof 
Frankryk  aan.dê  Mogendheden  te  voldoen.  Is  bepaald 
op  de  fomoie  van  seven  honderd  millioeneh  Franken^ 
De  wQze,  de  termQneB  en  de  waarborgen  visn  betaling 
dezer  fom  sullen  geregeld  worden  bij  eese  bijzondere 
Convenrie,  ,  welke  dezelfde  kracht  en  waarde  til  hein 
ben »  als  of  die  woordel^k  in  het  tegenwooidtg  traktaft 
waren  ingelascht. 

5.  De  ftaat  van  oi^erastheid  en  ,  gisting ,  waarvao 
Frankrijk  9  na  zoo  vele  geweldige  fchokken,  en  vooral 
na  de  jongde  ranp ,  in  weerwil  der  vaderlijke  gezindhab 
den  van  deszelfs  Koning  en  de«  b^  hec  confcicutloneel 
Charter  aan  alle  klasfen  van  deszelfs  Onderdanen  verze* 
kerde,  voordeelen,  noodwendig  nog  naweeën  gevoelt, 
vorderende 9  voor  de  veillgbeid  der  naburige  Staten, 
maatregelen  van  voorzorg  en  van  teoporairen  waarborg, 
zoo  heeft  men  het  oovermydeiyk  geacht ,  gedurende  eea' 
zekeren  tijd«  door  een  korps  geallieerde  troepen,  mi- 
litaire poficiën  langs  de  Grenzen  van  Frankr^k  re  doen 
bezenen,  onder  altdrukkel0k  beding,  dat  dit  bezenen 
geenerlei  nadeel  zal  toebrengen  aan  de  Souvereiniteit  van 
Z.  Allercbr.  Ma],S  noch  aan  den  ilaat  van  bezit»  zoo^ 
danig  als  die,  bQ  hec  tegenwoordig  Traktaat,  erkend  en 
bevestigd  is. 

Het  aantal  dier  troepen  zal  geenf  honderd  en  vfjfcig 
duizend  man  te  boven  gaan.  De  Opperbevelhebber  van 
dat  leger  zal  iioor  de  Verbonden  Mogendheden  benoemd 
worden. 

Dit  Leger-korps  zal  bezetten  de  Vestingon  Condëf 
Vatenciennes ,  Bouchaln*  Kameryk,  Ie  Quesaoi,  Man- 
beuge,  Landrecy,  Avesnes,  Rocroy,  Givet,  benevens 
Charlemont,  Méziéres,  Sedan,  Montm^y,  Dtedenho- 
ven,  Longwy,  BItsch  en  het  Btnggenhoofd  van  Fort- 
Louit. 

In  het  onderhond  van  het  tot  dezen  dienst  beftemde 
Leger  door  Frankrijk  moetende  voorzien  worden,  zal 
eene  fpeclale  Conventie  al  dat  gene  regelen,  wat  tot  dk 
onderwerp  betrekking  kan  hebben.  Die  Conventie»  welke 
dezelfde  kracht  en  wfarde  zal  hebben,  als  ware  z(| 
tekftneel  in  dit  Traktaat  vovat»  zal   IssgelOks  de  bo« 


JAARBOEK  VAK  i8ïj.  ^gj 

«ékUngeii  vtn   bec  bexeiclng^-leger  mee   de  targerfijke  Vredet* 
co  niiiinire  Autoriteiten  dts  Lfnds  regelen.  triiktaat 

Het  maximum  van  den  lijd  ^ezer  millttire  bezetting,  <^^t'2<^^^ 
is  op  vijf  jircn  bepwHd.    Dezelve  k«n,   vóór  dien  djd,  JJ^^;^;^;5« 
ophouden,  indien,   mi  verloop  van  dile  jaren,  de  geal  geceekend» 
lieerde  Souvereinen,  ai    gemeenfchappeJiJk    met  Z.  M. 
den   Koning  van  fitankrQk,   den  coedind   en  ^de  weder* 
sijdfcbe  belangen,  mitsgaders  den  voortgang,   welke  be^ 
berftel  dtr  orde  en  *  nsat  in  FrankcOk  mogt  bebben  ge* 
maakt,  r^pel^fk  onderzocht  te  bebben,  overeenkomen  te 
•ckennen,  dat  de  ooizaken,   weike  ben  rot  dezen  maat» 
regel  bebben  genoopt,  opgehouden  hebben   te  beftian. 
Dan ,  welke  ook  de  uitflag  dezer  betaadflaging  zij ,  zoo 
xnllen  al  de  door  de  geailiè'erde  Troepen  bezette  Vestin- 
gen en  po(iti€n ,  na  verloop  van  v^f  volle  jaren ,  zonder' 
•enig   verder  verw^l,   worden    ontruimd,    en  aan   Zijn 
Alterchrist.  Maj.,  of  aan   Hoogstdeszelfk  Erven  eu  Op- 
volgers, worden  overgeleverd. 

6.  De  vreemde  Troepen,  andere  dan  die,  welke  een 
gedeelte  van  ber  Bezettings-Leger  uitmaken,  zullen  het 
Franfche  Grondgebied  ontruimen,  binnen  de  termijnen, 
bepaald  blJ  art.  9  der  bij  bet  tegenwoordig  Trakuac 
gevoegde  militaire  Conventie. 

7.  In  al  de  Landen ,  welke  van  Meester  zt|!ien  veran- 
deren,  zoo  ufc  krachte  van  bet  tegenwoordig  Traktaat, 
als  van  de,  dien  ten  gevolge  te  maken,  fcbikkingen ,  Kal 
aan  de  Ingezetenen,  zoo  inboorlingen  als  vreemden,  van 
welken  ftand  of  natie  z^  z\)n,  een  tijd  van  zes  jaren 
worden  verleend,  te  rekenen  van  de  uitwitfeling  der 
ratlficatién,  om,  zoo  zij  het  voegzaam  oordeelen,  over 
hunne  Eigendommen  te  befchikken,  en  zich  naar  zoo* 
danig  Land  te  begeven ,  als  zij  verkiezen  zuilen. 

8.  Al  de  bepalingen  van  bet  Traktaat  van  Parijs,  van 
den  Hoüen  Mei  1814»  betrekkelijk  de  bij  dat  Traktaat 
afgeftane  Landen,  zullen  insgelijks  worden  toegepast  op 
de  verfchillende  Landen  en  Discrikten,  bij  het  tegen- 
woordic  Traktaat  afgeftaan. 

9.  De  hooge  contracterende  partijen,  zich  de  ver- 
fchillende reclames  hebbende  doen  voorlagen ,  welke  onu 
ftaan  zijn  uit  bet  niet  volvoeren  van  het  19de  en  vol- 
gende artikelen  van  het  Traktaat,  van  den  goAen  Mei 
181  i,  alsmede  van  de  additionele  artikelen  van  dac 
Traktaat,  tutfchen  Groot-Britannie  en  Frankrijk  >getee. 
kend,  verlangende  de  bepalingen  in  die  artikelen  vervat^ 
nsdrukkelijker  te  maken,  en  hebbende,  te  dien  opzigte^ 
Wi   iwee  afzonderlijke    conventi€n  den   gang   bepaald^ 

Z3 


158  JAAHBOEK  VAU  1815. 

vredes-  welke  viii  weerszijden  t  tot  4e  volkomen  uitvoering  éee- 
den  "  ftcn  ^<^^''™**^*  trtikeien  moec  gehouden  worde» «  zoo  aulleii 
Kovcmber  ^^^  ^'^^^  vermelde  conveatién^  soo  tls  die  b^  het  te« 
te  ParUs  ^Gowoordig  Trtktitt  gevoegd  z^d,  dezdfde  kracht  ea 
l^ccéej^end.  waarde  hebbeo,  ala  waren  dezelve  woordetQk  daar  ia 
geiascht. 

10.  Ai  de»  gednreode  de  vlCandel^lklieden ,  gemaakte 
gevangenen  9  alsmede  al  de  g^zeiaars,  welke  medege<« 
voerd  of  gefield  mogten  zijii,  zullen v  binoen  den  kortst 
mogelijken  tlDd,  worden  terug  ge/even.  Hetzelfde  ia& 
plaats  hebben  met  de  gemaakte  krijgsgevangenen «.  vóót 
bet  Traktaat  van  den  3o(len  Mei  18 14.  welke  nog  niet 
terag  geleverd  mogten  wezen, 

11,  Hec  Traktaat  vsn  Parijs»  vanden  Boften  Mei  1814* 
benevens  de  definitieve  Akte  -van  bet  Congres  van  Wee« 
neo,  van  den  pden  Juny  18 15,  worden  bevestigd  en  ge* 
handhtafd»  in  alle  zoodanige  van  derzelvef  bepalingen, 
tls  door  de  claufulen  van  het  tegenwoordig  Traktaat* 
geene  wijziging  mogten  ondergsan  hébben. 

it>  Het  tegenwoordig  Traktaat,  met  de  daarbij  ge* 
voegde  Conventién,  zal  in  eene  eenige  akte  worden  ge^ 
raiificeerd»  en  de  ratificatién  daarvan  zullen,  binnen  den 
tijd  van  twee  maanden,  of,  zoo  mogelijk,  vroeger 
worden  iiltgewl?feld. 

Dea  ten  oorkonde  Iwbben  de  refpectieve  Gevolmagcig* 
den  hetzelve  onderteekend  en ,  er  hec  zegel  hunner  wt« 
pens  op  afgedrukt, 

Oedasn  te  Parijs,  den  aoften  November,  van  het  jaar 
Onzes  Heeren  achttien  honderd  en  vyftien. 

RICHELIZÜ  ,  METTF.nNrCH,  ItARDENBBRO  9 
CASTLEREAGH,  RASUMOWSRI,  CAPO  D*IS* 
TRIA,  HUMBOtDT,  WELLINGTON,  WES« 
SENBBRO.  ^ 

4llutioneei  Artikel. 

De  hooge  contracterende  Mogendheden,  opregrelijk 
verlangende  de  maatregelen,  waarmede  zij  zich  op  het 
Congres  van  Weenen  hebben  bezig  gehouden,  met  be» 
trekking  tot  de  volkomen  en  algemeene  affchaffing  van 
den  Afrikaanfchen  Negerhandel  voort  te  zetten,  en  heb* 
bende  reeds,  leder  in  zijne  Staten,  aan  hunne  Koloniën 
en  Onderdanen  alle  deelneming  hoegenaamd  in  dien  Han- 
dfil  verboden,  verbinden  zich,  op  nieuw»  hunne  pogio* 


■^ 


JAARBOEK  TAN  x8i5»  $S9 

gfn  te  vereenigea,  om  den  ehideli|}keo  Dltllag  der  bégfO'  vrede«* 
feleoy  door  ben,  in  de  declaratie  van  den  4den  Pebrua-  traluut 
rtf  1815 1  verkondigde  te  verzekeren,  en   zonder  tijdver*  denaoileip 
Hes  9    door   hunne  Miniaters  by   de  Hoven  van  Londen  ?Ï7^™J**' 
en  PMijs ,  de  nadrukkeKJkde  maatregeien  te  beramen  tot  geteeli^adb 
liec    verkrijgen  dec    gefiec;le    en    definitieve   «fTchafBn^ 
vai»  een*  zoo  haieiijken   en  zoo  ten   hoogde^  .door  d^ 
Wetten  van  den  Godsdienst  én  der  Natuur  gewraakceq 
HandeU 

Dit  Additioneel  Artikel  zal  van  dezelfde  kracht  eq 
waarde  zijn,  ala  ware  hetzelve  woord  voor  woord  in 
bet  Traktaat  van  heden  ingelascht.  .    ' 

Pes  ter  oorjionde  hebben  de  réfpectleve  Gevolmagtig? 
den  hetzelve  onderteekeod  en  er  het  Zegel  hunner  Wa> 
pen^  op  aigedrukt. 

(//f^r  y^fggn  de  wderUekeningen.^ 

CONnSNTIE^  gefloten^  overeenkomftig  hef  yierek 
Artikel  vmn  het  Hoof  i-Traktaat  ^  en  betrekkelijk 
telt  de  betaling  der  pecuniele  fckavergoeding^ 
doer,  Frankrijk  aan  de  verbenden  Mogendheden  H 
deen. 

De  betaUng,  welke  Frtnkriik,  bij  het  vierde  *  artikel 
van  bet  Traktaat  van  dezen  dag,  op  zich  heeft  genomeii 
om»  bi)  wijze  van  fcha vergoeding ,  aan  de  verbonden 
Mogendheden  te  doep,  zal  plaata  hebben,  op  de  wijze 
eo  termijnen,  bij  de  volgende  artikelen  bepaald: 

Art*  1.  De  fom  van  zeven  honderd  millioenen  franken, 
zijnde  het  beloop  dier  fchavergoeding ,  zal,  dag  voor 
éBg^  In  gelijke  gedeelten^,  in  den  loop  van  vijf  jaren , 
door  middel  van  Bona  aan  Toonder,  op  de  Koninklijke 
Schatkist  van  Franltrijk»  worden  (betaald,  in  vo^e  als 
volgt: 

a.  .Pe  Scliatkist  zal  allqreer^t  aan  de  verbonden  Mo- 
gendheden afgeven  vijfden  fluks  Obligattên,  elk  van 
9es«en-veenig.  en  ^wee.  derden  nulUoenen^  uitmakende 
de  geheele  fom  van  zeven  honderd  millioenen  franken » 
waarvan  de  eérfte.  den  een-en  deriigden  Maart  achttiea 
honderd  en  zestien,  de  tweede  den  een-endertlgden  Julif 
deszcifden  jaars,  en  zoo  vervolgens,  van  vier  lot  vier 
maanden,  gedurende  de  vijf  achtereenvolgende  jaren» 
betaalbaar  zijn. 

3*  Die  Obllgatiên  znllen  niet  vemegotiéerd  mogen  wor« 
den;  maar  zullen,  op  bepaalde  termijnea,  tegen  ver- 
koopbare, in  den  bij  den  gewonen  dienst  der  Koniak- 

3^4 


^' 


^e%  'JAARBOEK  Van   igiy. 

V)*edci*     Ujke    Scliatkisc    gebrarkelijkeit    vorm ,    srgege?eii   Bont 
trakrtat     aao  toonder,  verwïsfeld  worden. 

K?vet^^e"     ^*    ^"   ^®  maand,  welke  de  vier  voonfgaai,  wiflritf 

^e  Parh-r*^  «^°c  Obligatie  betaalbtar  ia,  wordt   die  Obllgade  door 

f «tmeitd.  de   KoninkiUke    Schatkist    van    Frankrijk   In   Bons   aaa 

,  toonder,  betaalbaar  te  Parijs,  In  gelijke  deelen,  vtn  den 

eerden    tot   den  lutftea    dag    der  vier    maanden,    ver- 

deeid. 

Zoo  zal  de,  op  den  een  en  dertlgflen  Maart  acbttiett 
t^onderd  en  zestien,  vervallende  Obligatie,  vaa  zes  ea 
Veertig  en  twee  derde  miliioenen,  In  de  maand  Novem- 
ber acbcttei^  bor.derd  en  vijftien,  tegen  de  Bons  aaa 
ioonder,  betaalbaar  bij  gelijke  deelen,  vaa  den  eerflen 
December  achttien  honden!  vijftien  tot  den  een-cn-der- 
tigden  Maart  achttien  honderd  en  zestien ,  worden  uit* 
^wisfeid.  De  Obligatie  van  zes  en  veer(ig  en  iwee 
derde  millloenen,  vérfchijnende  den  een  en- dertlgflen  Ju'ij 
icfatièn  honderd  en  zcstieo,  zal  In  de  raaand  M^vrt  dec 
zelfden  Ja^rs,  tegen  Bons  aan  toonder,  worden  ver- 
Wisfeld,  benialbanr  bi|  gelijke  deelen,  van  den  eeiflei» 
April  achttien  honderd  zestfen  tot  den  een  en-dertigftea 
JuH]  des  zelfden  jaars,  eo  zoo  vervolgens  van  vier  toa 
vier  nipanden. 

5  Over  hetgeen  dagelijks  betaalbaar  is,  zal  niet  een 
^kel  Pon  aan  toonder  worden  afgegeven  ,•  maar  z&l  bec 
verde/?Id  worden  io  verfcbeiden  Coupons  van  duizend « 
t\i'ee  duizend ,  vijt  duizend,  tien  duizend  en  twintig 
duizend  fVanken,  welke  alle  re  zamen  genomen,  de  ge- 
heeie  fom  zullen  uitmaken  van  hetgeen  op  lederen  da^ 
te  betalen  is. 

6.  De   verbon  Jen    Mogendheden,  overtuigd    dtt  hun 
^belang   zoo    wel   als  dat    van  Frankrijk  vereischr,  dat  er 

geen  te  groot  geial  Bons  aaa  loondfer  te  gelijk  worde 
uitgegeven ,  komen  overeen ,  dat  er  nimmer  voor  meer 
^an  vijftig  miliioeuen  franken  te  gelijk  in  Omloop  zul- 
len zün. 

7.  Frankrijk  zal,  voor  den  termijn  van  vfif  jaren,  dien 
de  verbonden  Mogendheden  aan  hetzelve,  tot  de  beta- 
ling der  zeven  honderd  millfoenen,  verleenen,  geene  Iin 
teresfen  betalen,  < 

8.  Den  eerden  Jai^uarlj  achttien  honderd  en  zestlea, 
zal  er  door  Frankrijk  aan  de  verbonden  Mogendheden, 
bij  wijze  van   waarborg  voor  de  regelmatigheid  der  bèta* 

'llngen,  worden  ter  hnnd  gefteld  eene  Reote  op  het  Groot- 
boek  der  Publieke  Schuld  van  Frankn'ik,  ter  fomme 
vaa  zeven  millloeaen  Franken  >  ter  hoofdfomme  vaa  bon. 


JAARBOEK  VAN  1815.  ^i 

derd  en   veerüg   tnillfoaien.    Deze  rente  zsl»  zoo  daar-  Vredes* 
,ioe  terineiV'2^»   dienen  om  de  opgenoeg^aamheid  der  ^^"'^"JL^ 
betalingen  door  bei  Frnnsch  Gouvernement  te  doen,  ^^^ ^^J^^^ 
te,  miKen,  en  om-,  op  het  einde  van   ieder  half  jaar,  op  te  Pargs 
de  nader  hier  onder  te  meJden  wijze,  die  betalingen  met  getcekca<u 
de  verfchenen  Bons  aan  toonder  te  vereffenen.      * 
.  9.  De  Renten  zulieo,  ten  name  der,  door  de  verbon- 
dien  Souvereinen,  aan  te  w^zen  perfonen,   worden  inge** 
fchreven ;  doch  die  perfonen    zullen  geene  bezhcers  der 
Jnfcrlptién  mogen  zijn,  dan  in  hec,  bij   Art.  11  bier  oiv 
der,  voorziene  geval.    De  verbonden   Mogendheden  bo* 
Jiondeo  daarenboven   aan  zich  het  regt,   om  dezelve  op 
andere  namen  te  doen  overdragen »  zoo  dikwijls  zij  zuika 
-zullen  nooüi^  oordeelen. 

10.  De  bewaring  dter  Infcripciéa  .zal  plaats  hebben  b\| 
eenen,-dour  de  verbon ien.  Mogendheden,  en  eenen  an- 
deren, door  bet  Franscb  Gouyeraementy  te  benoemea 
Kusüeu 

tl.  Er  zal  eene  gemengde  CommisQe  bedaan,  zameo- 
'gefleid    uit    Commialarisfen  ^  der    Bondgenooteo    en   vaa  ^ 

.Fr&nkdjk,  vaö  weerszijde  gelijk  in  getal,  welke  van  zea 
tot   zes  maanden,  den  Ihiatder  befaiin^en  zal  onderzoo» 
ken  en    de  bahns  opmaken;  de  bons   op  de  Schatkiac^ 
welke  ingekomen    zijn»  znllen  de  gedane  betalingen  ben 
wijzeiK     Zoodanige   boos ,    welke  aan  de  Schatkist  van 
Frankrijk    als    dtn  nog  niet  mogten   zQn  geprefénteerd , 
bebooren  tót  de  volgende  afrekening;  en  zulke  eindel^kf 
die   verfchenen,  geprefenteerd   en  niet   betaald  .mogtea 
ti|]n,  znllen  bet  bewijs   opleveren  van  bet  achtepüaltige, 
mitsgaders    van  bet  beloop   der  infcriptiên,  welke  tegen 
den  priJ9  van  den  dag  moeten  gebruikt  worden,   om  hec 
ie   kort  te-  beflrijden.     Zoodra    die    werkzaamheid    zal 
plaats   hebben,    zullen  de    niet    betaalde  . bons  ,  aan    de 
Franfc^e  Commlsfarisfen    warden   terug  gegeven,  en  de 
gemengde    Commisfie    zal  aan  de    Kffsfiers    bevel   geven 
tot    de   teruggave   der   tlzoo  bepaalde  fom,'  teiwijl  de 
Ka^fiers    znllen    geautorifeerd  en   verpligt    worden,   om 
die  aan  de  Commisfvrisfen  der   verbonden  Mogendheden 
•ter  band  te  (tellen,  welke    daarover  naar  bun  goeddun* 
ken  zullen  befchikken. 

ia.    Frankrijk  verbindt  zich,  aan   de  t^sfiers  dadelijk 
weder  eéne  met  de,  volgens  het  voorgaand  artikel,  ge-  . 
lijk  ftaande  fom  van  ir.fcriptiên  te  overhandigen,  in  dier 
voege,    dat  de,  bij  h<n  8(le  artikel,  vaitgeftelde   rente 
fieeds  voltallig  worde  gehouden. 
13.    £r  zal  door  Frankrijk,  van   den  dag  af  van  l^et 

Z5 


S6t  JAARBOEK  tan  Ï8ijf; 


Vretles-  verfcMjtien  der  Bons  aan  toonder»  een  interest  van  vQf 
traktaat  j^^  honderd  worden  betaald,  van  zoodanige  dier  Bona^ 
jf"^,^„^^  waarvan  door  toedoen  van  Frankrijk  de  betaling  mogt 
te  Paro^    achterlijk  gebleven  ajn.        •» 

gcccckcnd»  14.  Wanneer  de  eerüt  zes  honderd  millloenen  Fran- 
ken zullen  zijn  beuaid,  zullen  de  Bondgenooten ,  ter 
befpoedigin;;  der  geheele  liquidatie  mee  Frankrijk ,  zoo 
die  Mogendheid  daarin  genoegen  neemt,  de  bij  het  acht- 
fle  artikel  bepaalde  rente  in  betaling  nemen,  volgens 
den  koers,  dien  dezelve  op  dat  oogenhltk  zal  hebben^ 
voor  zoo  veel  er  van  de  zeven  honderd  milltoenen  alt 
dan  nog  mogt  fchuldig  blijven.  Zullende  Frankrijk  datt 
nog  Hechts  het  eventueel  te  kort  hebben  te  voldoen» 

15.  Indien  die  fchikking  niet  naar  genoegen  van  Frank- 
rijk ware,  zouden  de  verfbhuldigd  geblevene  honderd 
millioenen  Franken  geliquideerd  worden-,  zoo  aU  in  de 
tweede,    derde,  vierde  en 'vijfde  artikelen  is  gezegd» 

.  en  na  de  geheele  betaling  der  zeven  honderd  millioenen  , 
iow  de  bij  het  achtHe  artikel  bepaalde  inA:hr|fvïng  aan 
Frankrijk  worden  terug  geleverd. 

16.  Het  Fransch  Gouvernement  verbiodc  zich,  om» 
boven  en  behalve  de,  bij  de  tegenwoordige  Conventie , 
va9cge(lelde  fchadeloosfteliing ,  at  de,  bij  de  bijzondere » 
met  de  onderfcheiden  Mogendheden  en  derzelver  Bond* 
genooten,  betrekkelijk  het  kleeden  en  uitrusten  van  der- 
zelver  legers»  gefloten  Conventie,  gemaakte  overeen*- 
komflien  te  doen  ten  Ditvoec  brengeli,  en  de  bons  ea 
mandaten, uit  gemelde  overeenkomflen  fpruitende, prompt 
te  doen  betalen t  voor  zoo  verre  dezelve,  op  den  t|jd 
van  het  teeken  van  bet  Hoofd-Traktaat  en  van  de  tegen- 
woordige Conventie ,  nog  niet  betaald  zijn. 

Gedaan  ce  Parijs,  den  aoden  November  van  het  jaar 
onzes  Heereo  »  achttien  «honderd  en  vyftien« 

(^Hier  volgen  de  enderieeketUngen.^ 

CONFENTIE ,  gefloten ,  overeenkomftig  het  vijfde 
artikel  van  het  Heefd-traktaat ,  betrekkelijk  d0 
bezetting  van  eene  militaire  linie  in  Frankrijk^ 
door  een  geallieerd  leger. 

w 

Art.  I.  De  zamenftelling  van  het  leger  van  honderd 
vijftig  duizend  man,  hetwelk»  krachtens  art.  5  van  het 
traktaat  van  heden ,  eene  militaire  linie  langs  de  gren- 
zen van  Frankrijk  moet  bezetten,  de  hoegrootheid  ea 
de  aard  der  door  ledere  Mogendheid  te  leveren  contin- 
agenten  9  benevens  de  kevze  der  Veldheeren  ^  welke  hec 


.fAARJ>DEK  VAN  1815. .  sfi$ 

hevel  over  die  troepen  zullen  voeren ,  zullen  door  'de  Vcedes-  * 
verbondene  Souvercinen  bepiald  worden.  VJt!^"ft     ' 

•  a.    DU  leger    ztl    door  het  Pranfche   Gouvernement  J.,y*°'^^ 
op  de  volgende  wQze  onderhouden  worden:        1  (c  Parü*. 

Huisvesting ,  vuur  eo  licht ,  mondl^ehoeften  en  Four*  ieceekeo^ 
mges  moeten  ïn  natura  gieleverd  woeden.  Men  is  over* 
«engekomen  ^  dtt  al  de  rations  te  zamen  nooit  boven  de 
«wee  honderd  duizend  voor^  de  OMnfchappeo ,  en  boven 
de  v^fcig  duizend'  voor  de  paarden  kan  gebragt  wocf 
den,  en  dat  dezelve , -vofgeuï  bet  bij  deze  conventie 
gevoegde  tarief «  zullen  geleverd  worden* 

Wat  de  foldij,  equipering,: kleedrng.cn  undere  accea* 
foire  voorwerpen  betreft,  bet  Franfche  Gouvernement 
cqI  de^e  uitgave  te  gcmoet^komén^  middels  der  betaling 
«ener  fbrnme  van  vijftig  miilioenen  franken  *sjaars;  be^ 
caatbaar  in  kontanten,  ki  handeh  der  Geallieerde  Comf 
misfarfafón ,  van  maand  tot  Aiaand ,  tè  beginnen  met*  des 
eerden  December  1815.  •      ' 

De  verbonden  MogendheHen  ondertusfchen ,  willendei; 
zoo  veel  mogelijk / medewerken  'tot  alles,  wat  Z.  i^. 
den  Koning  van  Frankrijk  genoegen  geven  en  deszelff 
onderdanen  verligten  kan , -^ be wiliigen ,  dat  er,  in  hes 
eerde  {aar.  fleehis  destig  Tmllioenen  Franken  voor  fétdQ 
zal  betaald  worden ,  mits  dezelve  aangezuiverd  worden^/ 
In  de  volgende  jaren  der  bezetting.  :        , 

•  3*  Frankrijk  neemt  insgelijks  op  zich  om  te  vo(m> 
ztén  in  hec  onderhoud  der  vescingwerken ,  en  militaire 
en  civiele  admini(tratie«gebouwen,  -elsnMde  in  de  wape>- 
cing  eu  proviandering  der  vestingen,  die,  krachtens 
art.  5  van  het  Traktaat  van  heden ,  in  de-  banden  der 
geallieerde  troepen  ten  ond^and  moeten  blijven* 

Deze  onderfcheiden  dienfien,  waartoe  men  zich  ^aar 
de,  door  de  'Fnnfebe  Oorlogs-Adminiflratle  aanj^nomeoi 
grondbeginfels  ^egejen  zal ,  zullen  gefchieden  op  aanvrar 
gefiy  deswege  te  doen  aan  het  Fnmfcbe  .gouvernement^ 
door  den  Opperbevelhebber  der  geallieerde  Troepen» 
met  wien  men  overeenkomen  zal  nopens  de  wijze,  om 
de  behoeften  te  conilateren ».  mitsgaders  de  middelen 
fiie  gefbhikt  zijn ,  om  aile  moeijel^kheden  uit  den  weg 
te  ruimen  en  het  oogmerk  deze  (irpolatie  zoodanig  te  ' 
bereiken,  dat  aan  de  belangen  der  wederzijdfche.  par* 
^en  gel^keiyk  voldaan  worde. 

.  Ten  einde  de  in  dit  en  het  ^orig  artikel  uitgedrukte 
dienften  te  verzekeren,  zal  het  Franfche  Gouvernement 
de  maatregelen  neioen,  weike  hetzelve  hec  krachtdadigst 


I 

S«*   /  JAARBOEK  vam  tUg^ 

Vredes*     zal  oordeelea»  en  zsl  over  dezelve  met  den  Oppefte« 
trtktait     velhcbber  der  (geallieerde  legers  nadplegen. 
NovfmbS  '  ^    Ingevolge  Art.  5  vao  hei  Hoofd-traktaat,  zal  zich    * 
te  Parffi     ^^*  ^^^  ^^  gealHéerde  troepen  te  bezetten,  linie  uitftrek* 
^ecMktndi  >^en  langs  de  grenzen,  welke  de  departementen  Pas  de« 
Ca!ais,  du  Nord,  Ardennes,  Maas,  Moezel,  Neder-  en 
Doven-Ryn  van   het  binnenile  van  Frankrijk   afTcheiden» 
Voorts  Is  men    overeengekomen,    dat  (ingevalle  geend 
hifzondere   redenen  aanleiding    tot  verandering    hierin  9 
met    wederz^dfche   tofflemfning,  geven)    de    volgende. 
Landen    en    bistrfkten   noch  door  de  Geallieerde  noch 
.    door  Franfche  troepen  zullen  bezet  worden,   te  weten: 
jn    het    Departement   la  Somme,   het  igeheéle  Land  tea    • 
Noorden   van   die   Rivier,   van  Ham   af  tot  dat  zi)  zich 
in  de  Zee  f^ort;  in   het   Departement  TAisne,  de  Dis- 
«rikten  St.   Qiientin ,  VerviRs  en  Laon ;  Jn  het  Departes* 
ment   la   Marne^   die  van  Rheims,  St.  Méuéhould   ea 
Vitry;  in   het  Departement  Opper-Mame,    die  van  Sc* 
Dizier  en  Joinville;  in  het  Departement  la  Meurtfae,  die 
van   Toni,   Dieuze,  Saarburg  én  Blamont;  in  bet  De* 
partement   des   Vosges,  die«  van  Sc.-Diey,  Bruyêres  ea 
Remiremont;    in    het  departement   Opper    Saone,  het 
distrikt  Lure;  in   het  departement  da  Doubs,  dat  vaa 
St.  Mypbllte. 

Niettegenftaande  de  bezetting  door  de  Gealliéerdea 
van  het  gedeelte  grondgebicds ,  b^  het  hoofd^traktaat  en 
de  tegenwoordige  conventie  bepaald,  zal  Z.  Allerchr* 
M.»  in  -de  Steden,  op  het  bezette  Grondgebied  gelegen^ 
prnizoenen  kunnen^  leggen,  welke  manfchappen  echter 
de  volaende  getallen  niet  te  boven  zullen  gaan ; 

In  Calais  1000  man,  Greve,  Grevelingeo  500,  Wy* 
nox^Bergen  500,  Sr.  Omec  i5t>o,  fiethune  500,  Mon« 
creuil  500,  Hesdin  ^50,  Ardres  150,  Aire  ^00,  Arraa 
1000,  fioologne  300,  St  Ventnt  300,  Rijsfel  :^ooot 
Duinkerken  en  deszelfc  Forten  looo,  Donay  en  hec 
Fort  de  Scarpe  1000,  Verdun  joo,  Metz  ?ooo,  Lao» 
terburg  20a,  Weisfènburg  150,  Lichtenberg  150,  Peil- 
re- Pierre  100*  Phalsborg  600,  Straatsburg  3000,  Schele- 
fbdt  iboo,  New-Brisach  en  het  Fort  Mortier  1000» 
Befort  looo.  Met  dien  verftande  nogtans  dat  het  mt* 
terieel  der  genie  en  artillerie,  zoo  als  ook  de  voorwer- 
pen van  wapening,  die  niet  eigentijk  tot  de  gemelde 
Vestingen  behooren,  uit  dezelve  genomen  en  naar  zoo« 
danige  plaatfeti  vervoerd  zullen  worden,  als  het  Fransch 
Gouvernetrent  gefchikt  zal  oordcelen,  mits  die  plaatfta 
liggen  buiten  de  door  de  geallieerde  troepen  bezatte  lir 


1 


JAARBOEK  VAN  iSi5.-  3^5 

nle ,  en  bulten  de  distrtkten ,  in  welke  men  overeenge-  Vredes. 
koaen  is  vin  geene  troepen.  Geallieerde' noch  P^n^c^e»  jen  aoften 
fe  laten.  November 

Zoo  de  Opperbevelhebbef  yernam ,  dat  men  deze  be-  ce  Partfs 
palingen    overtrad,  zonde   hij    voordellen   desaangaande geteekead* 
«an  bet  Franfche   Gouvernement  doen,  hetwelk  op  zicb 
neemt  zalk  abuis  te  berdellen. 

Daar  de  voorsz*  Vestingen  thans  zonder  bezetting  z^jn, 
soo  kan  de  Fraofche  Regering,  zoodra  zij  wil,  het  be- 
paald getal  troepen  daar  heen  zenden,  echter  na  voor- 
slaande kennisgeving  aan  den  Opperbevelhebber  der 
Geallieerde  legers,  ten  einde  alle  moe^elijkheid  en  ver- 
traging welke  de  Franfche  troepen  in  hunnen  marsch 
aogten  ontmoeten,  voor  te  komen. 

5*  De  Operbevelbebber  van  het  geallieerde  leger  voert 
bet  militair  kommando  in  den  geheelen  omvang  der  De- 
partementen, welke  door  de  geallieerde  troepen  bezet 
sDiien  blijven;  wel  te  verllaan  echter,  dat  de,  volgens 
art.  4*  der^  tegenwoordige  Conventie,  door  Franfche 
troepen  te  bezette  Vestingen,  benevens  een  omtrek 
van  1000  toifes,  niet  onder  dat  kommando  mede  begre- 
pen z^n. 

6.  De  Bargeriyke  Adminiftratie ,  die  der  Justitie  ea 
der  inning  van  de  Belastingen  en  Contributiên  van  aller- 
lei aard  zullen  in  handen  der  Franfche  Ambtenaren  bl\).  ^ 
▼en»  Hetzelfde  zal  plaats  hebben  met  de  tollen;  de- 
zelve zullen  in  hunnen  tegen woordigen  (laat  blijven^  en 
de  Kommandanten  der  geallieerde  troepen  zullen  geene 
kindemis  in  den  weg  leggen  aan  de  maatregelen,  door 
'  de  Tolbedienden  genomen ,  om  den  fmokkelhandel  te  be- 
letten, mur  hun,  in  geval  van  nood,  bijfland  ver- 
leenen. 

7^1    Om  file  misbruik,  welke  inbrenk^op  de  handha- 
ving der  t()(lreglementen   zou  kunnen    maken,  voor  te    . 
komen,  zullen, de  voor  de  troepen  bedemde  kleeder-  en 
€qQipements-(lnkken  en  andere   noodzakelijke  artikelen, 
beftemd   voor  de  geallieerde    troepen  «  niet    Ingevoerd 
wotden,  dan  voorzien  van  een  ceriificat  d'orgine  en  ten 
gevolge  eener  voorafgegane  mededeeling,  van  wege  de 
kommanderende  Officiers   der  verfchillende  korpfen  aan   ' 
den  Opperbevelhebber  van  het  geallieerde  leger,  welke, 
wederom  van  zyne  zijde,  er  aan  bet  Franfche  Gouveme- 
ment  kennis  van  zal  doen  geven,   hetwelk  dien  ten  ge* 
▼olge  uu    de  bedienden  van  de  adminidracie  der  tollen 
bevelen  zal  geven. 
>•  De  dienst  der  gendarmeHe  als  noodzakeiyk  erkend 


3Ö6  JAAKBOËft  van  i8ïJ. 

Vfedes**     zijnde  ter  bandhtving  der  orde  eo  openbare  rust,  2|J| 
traktaat     even  ah  te   voren ,   blijven  plaflts  hebben  ia  de  door  d« 
den  2oftefl  geallieerde  legers  bezette  Landen* 
w  Parijs*'     9.  Oe  geallieerde  troepen ,  met  uitzondering  van  die  f 
eecee-       welke  het  bezettlngs-leger  moeten  uitmaken,  zullen  hec 
£end«         Grondgebied  van  Frankrijk,  binnen  een  en  twintig  dtgea 
na  den   dag  der  onderteekening  van  het  Hoofd-traktattt, 
ontruimen.    Het,  volgens  dit  Traktaat,  aan  de  Gealliêer* 
den    af  te   (hne   Grondgebied,  benevens  de    Vestingen 
Landfltt  en   Saarlouis;  zullen,  binnen  den   tijd  van  cigi 
dagen,    van    hetzelfde    tijdftip  af  te  rekenen,  door  dt 
Franfche  autoriteiten  en  troepen    overgegeven    wordeir^ 
'Deze    Vestingen\  zulten    overgegeven    worden^    In   den 
(laat    waarin  zij   zTch ,  den   2often    September  1.1. ,  b^ 
vonden.    Van  beide  zijden  zullen  er  Commlsfarlsftin  be- 
noemd worden,  om  dien  (laat  te  verifiëren  en  ce  confhN 
teren, 'en  om  den  kriJgsVoorraad ,  de  plannen,   modellen 
'en  archiven ,   zoo   tot  de  gemelde  Vestingen  als  txït  de 
verfchillen/Ie  door  Frankrijk  afgefhne  Distrikten  behoor 
rende,  tegen  eenen  zekeren  t^d,    over  te  leveren  t%  te 
ontvangen.  t 

Tot  het  onderzoek  en  tot  bet  conftateren  van  éen 
fbat  der  aan  de  GeaHleerden ,  ingevolge  art.  5  van  bec 
Hoofd-traktaat,  voor  een'  zekeren  tijd,  ten  ondefpxnd 
af  te  ftane  Vestingen,  en  die  nog  door  de  Franfebeit 
bezet  zijn,  zuilen  er  insgelt)ks  Commisfarlsfen  benoemd 
worden.  Deze  Vestingen  zullen  insgelQks,  binnen  dett 
tijd  van  tien  dagen ,  te  rekenen  van  de  teekening  van 
het  Traktsat,  aan  de  geallieerde  troepen  overgegeven 
wo''den. 

Ook  zuPen  er  Commisfarisfen  benoemd  worden,  vml 
de  eene  zijde, door  het  Franfche  Gouvernement,  en  Vari 
de  andere  zijde,  door  den  Opperbevelhebber  der  geütü^ 
eerde  troepen ,  die  beftemd  zijn  om  in*  Frankfijk  itf 
blijven,  eindelijk  door  den  Generaal,  kominandé<*efldè 
de  geallieerde  troepen,  welke  thans  in  btisit  zijil  do> 
vestingen  Avesnes ,  Landrecy  ,  M&ubeuge ,  Rocroi ,  G»-* 
vet,  Montmedy,  Longwy,  Mézières  en  Sedan^,  om  den 
ftaat  dier  vestingen  en  de  krijgsammunftte ,  kaarten^ 
p\tns  en  modellen  te  verifiëren  en  te  conlbteren ,  weK 
ke  in  dezelve  zijn  zullen,  op  bet  oogenbltk«,  herwellf 
als  dat  der  bezetting,  uit  kracht  van  het  Traktaat,  M 
befchouwd  worden. 

De  Geallieerden  verbinden  zich  om ,  op  het  efnde  d^ 
femporaire  bezetting ,  al  de  in  artikel  5  van  het  hoofde 
traktaat  opgenoemde  vestingen   in  denzelfden  üaat  tetvi; 


Jaarboek  van  isi^.        3^ 

te  g«ven ,  wtarin   detelve  op  het  t^ddip  der  bezertiiig  Vfcdés* 
zullen    geweest   ïljn ,  behoudens  oogtins   de  door  den  y^^^^'i 
tijd  veroomakte  fchaden,  en  welke  het  Franfche  Gou.  5^^^^^"^ 
▼eraement  niet  door  ^e  noodfge  verbeteringen  verhoed  te  Parijs 
nogt  hebben»  /  geie«keiMl« 

Gedaan  te  niri^s,  den  loden  November  van  het  jaar 
oDies  Heeren  1815. 

(Hier  volgen  de  onJerteekeningenJ^ 

CONVENTIE^  gefloten  overeenkom/lig  iet  negende 
jfrtikel  van  hef  Moofd^Traktaat  ^  en  betrekkelijk 
de  reclames,  voort fpruitende  uit  de  nen-executH 
van  het  igde  en  de  volgehde  Artikelen  des  Trak* 
taaU  van  den  ziften  Maart,  1814,  tusfcheH 
Frankrijk  ter  eene  ^  en  Oostenrijk  9  Pruisfen^ 
Rmtli^nd  en  derzelver  Bondgenooten  y  ter  andere 
zijde» 

Ten  einde  de  moeljelijkheden  ee  verefFenen,  die  ceri 
opzigte  der  uitvoering  van  de'  onderfcheiden  artikeled 
dea  Paryichen  Tiaktaats,  van  den  sollen  Mei  1814»  etf 
met  name  van  die ,  welke  betrekking  hebben  tot  de  re^ 
Clames  der  Onderdanen  van  de  verbonden  Mogendheden, 
zijn  ontdaan ,  en  de  hooge  contracterende  Partijen ,  ver- 
langende hunne  reflectieve  Onderdanen  {|>oedig  de  reg- 
teu  te  doen^genieten,  welke  die  artikelen  hun  verzeke. 
^n,  en  tetf  zelfHer  tijd»  zoo  veel  mogelijk ,  aHe  gefchi! 
voor  te  komen »  welke  wegens  den  zin  van  eenlge  bepa^^ 
lingeo  van  gezegd  Traktaat  zich  zouden  kunnen  opdoen» 
zijn  over  de  volgende  artikelen  overeengekomen: 

Art.  I.  Het  Parijfche  Traktaat  van  den  soflen  Mei 
1814  18  1>ekrachtigd  door 'art.  11  van  het  Hoofd-Trak- 
taat» waarbij  de  tegenwoordige  Conventie  gevoegd  is. 
Deze  bekrachtiging  (Irekc  zich  uit »  met  name  toe  de 
Artikels  19»  90»  si»  sa»  23»  34»  35»  26,  30  en-si 
van  gezegd  Traktaat»  voor  zoo  verre  de  in  die  artikeleü 
vervatte  (iipulatién  door  de  tegenwoordige  Akte  niet 
veranderd  of  gewijzigd  zijn»  en  men  is  uitdrukkel^k 
•  overeengekomen »  dat  de  uitleggingen  en  ontwikkelingeu» 
welke  de  hooge  contracterende  Partijen  voegzaam  ge« 
oordeeld  hebben  aan  dezelve  door  de  volgende  Artike- 
len te  geven»  geenerlei  nadeel  zuilen  toebrengen  aah 
de  reclames  van  geheel  anderen  aard»  welke  door 
Toorz.  Traktaat  geautorifeerd   mogten  ziifn »  zónder  door 


SM  JAARBOEK  vah   itvgé 

Vredtfs*    de  tei^enwoordige  Convencie  in  het  bijzoader  herhaald 

trtktast     te  worden. 

m"  f^  to      *•    <^^«rcenkomftig  deze  bepalini? ,  belooft  Z.  AHerchr. 

te*Piu?8     ^^i*«  ®"» '"  ^*  liierpt  aao  te  wijzen  vormen,  te  doeo 

geccekendjiqoideren  al  de  fommen,  welke  Frankrijk  bevondea 
wordt  fchuldfg  te  zijn»  in  de  Landen,  buiten  deszelfs 
Grondgebied ,  zoodanig  all  vastgefteld  is  in  het  Trak-* 
caar,  bQ  welke  de  tegenwoordige  Conventie  gevoegd  is^ 
krachtens  ari.  ip,  van  het  Parijfche  Traktaat,  van  den 
Soden  Mei  1814,  het  zij  aan  Perforien,  het  zij  aan  Ge- 
secnten,  het  zij  aan  i^rticoliere  Etablisfementen ,  wel» 
fcer  inkomfteD  niet  ter  befchikking  der  Gouvernementea 
zijn. 

J>eze  liquidatie  zal  zich  bijzoaderlijk  tot  de  volgende 
reclames  uittrekken: 

!•  Tot  die,  welke  de  foumitores  en  leverantiént 
van  welken  aard  ook,  betreffen,  gedaan  door  Gemeen- 
ten op  Perfonen,  en  In  het  algemeen  door  ieder  ander 
behal  /e  de  Gouvernementen ,  krachtens  contracten  -  of 
diipofitien,  gemaakt  door  Franfcbe  Adminiftratieve  au- 
toneiten,  belofte  van  betaling  inhoudende, om  het  evea 
of  die  foumituren  en  kveraniiëu  gedaan  zijn  in  en 
voor  de  militaire  Magazijnen  in  het  algemeen ,  of  voor 
de  proviandering  der  Steden  en  Vestingen  in  het  bijzon- 
der, of  eindeiyk  aan  de  Franfche  legers,  of  aan  deta- 
chementen troepen,  of  aan  de  gendarmerie,  of  aan  de 
Franfcbe  AdminiOraiie,  of  aan  de  Militaire  Hospitalen , 
of  eindelijk  voor  eenigeo  publieken  dienst  hoe  ook  ge- 
naamd. 

Deze  foumituren  en  leverantién  zullen  moeten  blijken 
uit  de.regus  der  Magazijnméesters,  civiele  of  militaire 
Beambten,  Commisfarisfen ,  Agenten  of  Opzigters,  wier 
deugdelijkheid  door  de  Comu)is.fie  van  Liquidatie  zal 
erkend  worden,  waarvan  in  art.  5  der  tegenwoordige 
Conventie  zal  gefproken  worden. 

De  waarden  van  dezelve  zullen  geregeld  'worden  vol- 
gens de  contrakten   of  andere  verbindtenisfen  der  Fran* 
fcbe  autoriterten,  of,  bij  gebf^  ^^e  van  dien,   volgens  de 
*   inarktlüsten    der  plaatfen,  welke  het  digst  gelegen  z^a 
bi|)  die,  waar  de  anikeien  zijn  geLverd. 

SI.  Tot  den  achterfland  der  foldij  en  traktementen, 
reiskosten,  gratificatien  en  andere  fcbavergoedingen , 
toekomende  aan  militairen  of  geemplooijeerden  van  het 
Franfche  legef,  welke,  vóór  de  Parijfche  Traktaten 
van  ^o  Mei  1814  en  20  November  1815 »  onderdanen  vau 

eene 


JAARBOEK  VAN  l8tS4  S5$ 

•eilê  iiidere  Mogendheid  geworden  zijn,  over  den  tijid,  Vrcdes- 
dac  éde  perfoneu   in  de  Franfcbe  legers  dienden  ,  of  dat  ^en  K>ft<iii 
^  slj  atn  etablififementen  verbonden  wareu »  welke  aan  de-  November 
zelve  behoorden,  zoo  ala  Hospitalen»  Apotheken >  Ma-  ic  Pbrijs 
f»zji]nen  of  anderen.  geieekend. 

Deze  vorderkigen  moeten  ge(hiafd  worden  door  de 
t>verlegging  der  Ilukken,  by  de  militaire  wetten  en  re* 
glemencen  gevorderd! ' 

•  3.)  '^t  de  teruggave  der  kosten  van  onderhoud  der 
Fraofóhe  mflitairea  in  de  burgerlijke  Hospitalen»  die 
niet  aan  het  Gouvernement  behoorden ;  voor  zoo  verre 
de  betaling  van  dat  onderhoud  door  uitdrukkelijke  ver* 
bindtenisfen  bedongen  Is;  de  hoegrootheid  dier  kOKea 
kal  blQken  uit  de  borderels»  door  de  Hoofden  dier  eta* 
blisfementen  gecertificeerd. 

4.}  Tot  de  teruggave  der  Fondfen ,  toevertrouwd  aan 
tfe  Franfche  Posterijen ,  welke  niet  tot  de  plaats  hunner 
beftemming  gekomen  z^n,  het  geval  van  onwederdaan» 
bare  magt  uitgezonderd. 

5.)  Tot  de  voldoening  van  afgegeven  mandaten »  bons 
%n  ordonnantiên  van  betaling»  het  zij  op  de  publieke  ' 
Schatkist  van  Frankryk,  het  zij  op  de  Amorti(atie-kas , 
of  derzelver  annexen»  alsmede  van  de  bons»  door  dez^ 
laatfte  kas  afgegeven,  welke  mandaten»  bons  en  ordon« 
'nantiëri  onderteekend  zijn,  ten  behoeve  van  ingezetenen» 
gemeenten  of  etablisfementen »  gelegen  In  de  Provinciën, 
welke  opgehouden  hebben  een  'gedeelte  van  FrankrQk 
vit  te  maken ,  of  zich  in  de  handen  dier  ingezetenen  ^ 
gemeenten  en  etablisfementen  bevinden ;  zonder  dat  men, 
van  de  (tijde  van  FrankrQk»  weigeren  l^n  dezelve  te 
betalen»  uit  hoofde  dat  de  voorwerpen,  door  welker 
'verkoop  die  bons»  mandaten  en  ordonnantiên  moesten  ' 
gerealifeerd  worden,  aan  een  vreemd  Gouvernemenc  ovexN 
gegaan  zijn.  ' 

60  Tot  de  geldleen ingen»  door  de  burgeriyke  of  mï* 
Utaire  Franfche  Autoriteiten  gedaan»  met  belofte  van 
teruggave. 

f, )  Tot  de .  fchavergot'  'ngen ,  verleend  wegens  het 
gemis  van  het  genot  van  in  pacht  gegeven  Domein-goe- 
deren; tot  alle  anderef^lchavergoeding  en  teruggave  we- 
gens verpachting  van  Domein-goederen,  ils  ook  tot  de 
vacattén»  emolumenten  en  honoraria,  wegens  bet  waar- 
deren, onderzoeken  of  beoordeelen  van  gebouwen  en 
andere  voorwerpen»  gedaan  op  last  en  'voor  rekening 
van    het   Franfche   Gouvernement,    voor  zoo  verre  dit 

J*  11.  vaa  18x5.  lAe  Stuk.  Aa 


f7»  JAARBOEK  tah  1815. 

IctMkeiM.     8.)  Tot  betaling  der  verfchotten.   door  de  Geme^nr-. 

kMfen    ^dun,  op  lut  der  FrMftheAutoriteltS.Lt 
me:  belofte  van  teruggave.  "monieiten ,  en 

yj')  '^®'  ***  fth«vergoedingea ,  verfcbnldJgd  aan  Partli 
krtliereD,  wegens  het  innemen  van  en»o  fet  «fhl-vl 
vernielen  van  gebcrawen,  hetgeen  oMai  «„"£*& 
Millttire  Autoriteiten  gefchied  it  toi  vSr^i„;""/*"'* 
veiligheid  der  Ve«ingfn  en  CilldïUt^XS^r 
waarin  ftbavergoeding  verfchnldigd  is  nit  krwht^l» 
de  Wet  van  ,0  JulU  i/pr,  en  4.nn«r  5  vSïdte^ 
om  te  bèta  en  aangepan  is.  voortrpruitende,  TStSS 
contradictoire  «uxatie,  welke  het    beloop  d«  fchSK 

de«rs;7r/u1i^TeU'^rw":;^^&  e-eS^^^ 

»?!"'*?'  ^2"'*°'i*»  *'"'<^''"   «*•  Commisftrisfen  Zifn^ 
Allerchr.  M.  en  die  van  de  Had  Hamburg  *  ^ 

•^  4.    ZuWon  ingeiyks  geliquideerd  worden  de  reclame 
door  onderfcheiden  perfonen  Ingeleverd,  tegen  de  ufS 
voer  van  een  bevel,  gedagteekend  Noiftn,  den  gftéï 
Mei  181 3.  uu  kraohte  van  welk  men.  te  hwnen  nadLÜ 
ie.  beflig  gelegd  heeft  op  Koloniale  Waren,  wïrwn^ 
een  gedeelte  van  het  Franfche  Gonvemeiient  gekocbï 
hadden,  en  ten  gevolge  van  welke  tij  genoodjükt  W«. 
ren  voor  Katoenen  ten  tweede  male  de  regten  en  dS. 
belde  regten  der  Tollen    te  betalen,  hoewel  zö,{ch 
ter   bekwamer   tyd,    van   hetgeen    zf}   wettig  fchBldii 
waren,  gekweten   hadden.    Deze  recteme.  xïii<S  do« 
de  Commisfiên.  daargefteld  by  de  Convent"  «nhï^ 
den,  gdlqui«teerd   worden,   en  dertelver  montant  z?t 
worden  bettald  fn  Jnfcriptiên  op  het  Grootboek  dS  pïï 
Wieke  Scbnid;  tegen  een'  koers,  die  niet  onder  de  7? 
kan  «ön.  op    dezelfde  wijze,  ala  men.  bij  de  tewn- 
woordige  Conventie,  ten    opzigte   vaa    de  te    beMen 
Borgtogten  overeengekomen  is. 

1-?..?,?-''°***  contracterende  Partyen,    bezie/d  door 

SïfüLJf  '°'"*'''  •"*  "'  *«"<'«  M>d  «efchikt  is,  om 
den  termijn  er  van  te  verkorten ,  en .  in  elk  bUzondef 
geval ,  toe  eene  fpoedige  deciCe  te  leiden ,  hebben  be- 
lloten ,  de  dupofitiëa  vaa  art.  ao  van  het  Trakttu  vas 


i 

^étï   abften  Mei   i8t4  uitleggende,  eommfsfién  tot  If.  Vredel*  / 
ISquidatfe  op  te  tigteil ,  welke  «ith    in    de  eerde  plaats  den  "  fted 
zullea   bezig    houden  mee  het  onderzoek  der  reclames »  Novêmbef 
ialsmede   Commisfien    van   Séheidsmannen ,   welke  «daür- te  pary^ 
^Over    znilen  beflisfeh,    10   geval,  dat  het  de  eerüe  niet  gcteekeud< 
I  gelukt   was   om  het  onderling  eens  te  worden.    De  wU- 
ze,    welke  te  dien  opzigte  zal  aangewezen  worden.  Is 
de  volgisride: 

f.)  Dadei^k  ni  de  nitWisfeling  der  rütificatiên  van  r 
dit  Traktaat ,  zal  Frankrijk  en  de  andere  hooge  con- 
tracterende Partijen  of  Belanghebbers  bij  deze  zaak^ 
CoTnrofsfkrisfen  ter  liquidatiii  en  Coramisfaridfen-Regieri 
sanüelten,  welke  te  Parijs  zullen  reÓderen^  en  gelast 
stüllen  iijn  om  de  bepalingen,  vervat  in  de  art*  18  eil 
;  ip  vtn  het  Traktaat  van  den  3o(len  Mei  1814,  en  ia 
de  art*  2,  4,  ó,  7,  10,  11,  ia,  13,  14,  17,  i8« 
19,  32,  23  en  24,  van  de  .tegenwoordige  Conventie  ^ 
te  regelen  en  te  doen  uitvoeren. 

2.;  De  Cömmisfkrisfen  ter  liquidatie  zullen  benoemd 
worden  door  al  de  belanghebbende  Partijen,  die  er  zou» 
den  willen  aanbellen,  tot  too  groot  getal,  iU  ledeil 
derzelve  raadzaam  aal  oordeelen.  Zi)  zullen  beia«c  z^n ; 
om  alle  recliimes  aan  te  nemen,  en,  naar  de  orde  van  ' 
een  Tabel,  hetwelk  daanoe  binnen  den  kortst  mogelij*- 
;  ken  t^d  zal  vervaardigd  worden,  te  onderzoeken,  en^ 
f  zoo  dnrtoe  termen  zijn,  te  liquideren. 

Het  zal  aan  ieder  CommlsAris  Vrij  ftaftn ,  fn  eene  ea 
dezelfde  CommisOe  al  de  Commisfarisfen  van  de  onder- 
fcheidene  Gouvernementen  te  vereenigén,  om  hun  vooi^ 
te  leggen  en  door  ben  te 'doen  examineren  de  reclames 
van  de  Onderdanen  van  ztjn  Gouvernement,  of  wel 
met  het  Pranfbhe  Gouvernement  afzonderlijk  te  han- 
delen. 

3.)  De  Commisfarisfen-Regters  zullen  belast  z^n,  om 
deflnitivelJDk  en  in  het  hooglte  rösfort  uitf}>raak  te  doen 
over  alle  naar  hen ,  overéenkomftig  dit  Anlkel ,  door  de 
Commisfariafen  ter  liquidatie  gerenvoijeerd  wordende 
zdeen,  Wanoeer  deze  hejc  onderling  niet  eens  hebben 
I  kunnen  worden.  Elke  der  hoogé  contracterende  of  be- 
langhebbende partijen  zal  zoo  vele  Refters  kunnen  be^* 
noemen,  ais  zy  gefchikt  zal  oordeelen;  doeh  al  deze 
Regters  zullen  iti  handen  van  den  Zegel-Bewaarder  vaa 
Frankrijk,  en  In  tegenwoordigheid  der  Miiiisters  van  de 
te  ParQs  refiderende  hooge  contracterende  psrtijen ,  den 
etd afleggen,  van,  zonder  eenige  eenzijdtgheld  voor  dé 
'partyen,  te  zullen  uitfpraak  doen,  volgens  de  beginfe^ 

Aa  a 


37*  JAARBOEK  vaU  lÈïgé 

Vredes-     len ,  dasrfefteld  bi)   het  TnVtaat  van  den  sotten  Met 
traktaat     igiA,  cn  bij  de  tegenwoordige  Conventie, 
den  aoflen      ^^  Dtdelilk   na  dit   de  Comntefarisren-Regicrs,  doof 
w  Pargs^"^  Frankrijk ,  en  door  ten   minfte  twee  der  andere  belang-' 
geteekend  hebbende  partijen  benoemd ,  dien  eed  zntlen  hebben  tf-* 
gelegd»  zullen  al  deze  Regters,  te  Parijs  aanwezig,  oii«' 
der  voorzittfog  van  den  oudften  in  jaren,  bijeen  komen^ 
om  overeen  te  komen   wegens  de  benoeming  van  een^ 
'    of  meerdA-e  (irifllerr,  cn  van  een'  of  me<»rdere  klerken  ^ 
welke  den  eed  in  hunne  handen   bullen  afleggen,  alame^ 
de  om,   zoo   daartoe  termen  zijn,  te  delibereren  over 
ten  algemern  Reglement  nopens  de  behaudeltng  der  za* 
keji ,   her   houden  der  Registers   en  andere  voorwerpeir 
V«n  hiwe.  di,^e  orde. 

•  5.}  De  Commisfiirisren,  bedemd  om  de  Commtsfién 
van  fcheicismannen  uit  te  mjiken  ,  aldus  ingeileld  zijnde^ 
zoo  zal  rr.en.  wanneer  d^  Commisfitisfen  ter  Irquidatie 
het  omtrent  etne  zaak  niet  hebben  'kunnen  eens  wor-* 
den,  voor  de  Commislkrlsfen  Regcers,  ia  voege  hier 
onder  te  bepalen,  procederen* 

6.)  In  de  gevalien,  dat  de  reclames  van  zoodanigen 
tard  4^g(en  zijn  >  als  die ,  welke  bij  het  Traktaat  vai» 
Par^s,  of  de  tegenwoordige  Conventie,  voorzien  zijn, 
en  bet  er  alleeul^k  zou  op  aankomen,  wegens  de  deug^ 
delijkheid  van  de  aanvrage  te  (htneren ,  of  het  beloop 
der  gerecla'^eerde  fommen  te  bepalen ,  zal  de  Commis-  #. 
fie  van  rchetdsmannen  utt  zes  Commi^farisfen-Regtera 
x^n  zimengedeld»  te  wecen:  drie  Franfchen,  en  drie 
perfonen ,  door  het  reclamerend  Gouvernement  benoemde- 
Deze  zei  Regters  zullen  door  het  lot  bepalen,  wie  hun* 
fier  zich  Dan  de  deiiberatiën  zal  moeren  onttrekken» 
Deze  Commisfarisfen ,  aldus  op  een  getal  van  vijf  veN 
minderd ,  zullen  definitief  omtrent  de  hun  voor  te  dra» 
gen  reclame  uitfpraak  doen. 

^)  Ingeval  er  questie  ware  on  te  weten,  of  de  be^^ 
twiste  reclame  gerangfchiiic  kon  worden  onder  dé  zoo- 
danige, voorzien  bij  het  Traktaat  van  Parijs,  van  dcty 
3often  Mei  181 4.,  of  in  de  tegen woordit(e  Conventie» 
dan  zal  de  Conmisfie  van  Scheidsmannen. bel^aaa  oit  zea 
Leden ,  waarvan  drie  Franfchen «  en  drie  9  door  het  re« 
damerend  Gouvernement  -benoemd.  Deze  zes  Regtera- 
zullen  bij  meerderheid  beflisfen ,  of  de  reclame  vatbaar 
is  om  tot  die  liquidatie  te  worden  toegelaten  \  in  gevafc 
wnn  geiijke  verdeeling  van  gevoelen,  zal  men  het  on» 
derzoek  der  aaak  fufcheren,  en  zal*  dezelve  het  ondes»* 


JAARBOEK  TAN  i8i5,  575 

werp  «ener  tndere  dfplomttleke  onderhandeling  ras(bhen  ^vreBet» 
de  GouTernementen  ^  uitmatcen.  traktait 

S  )  Zoo   dikwijls    eene    zaak  ter  beflisfini?  van   eene  ^^^  ^^^ 
Commisfie    van    fcheidfoninneD  gedeld  "^  , worden,  zal  J|J.®pJ^^2j 
iiet    Gouvernement,    H*efks    Commisfarla  'tér     liqnidatie 2ectekea4« 
het  mee  het  Fran^he  Gouvernement  alet-  heeA  kvnnen 
èena    worden,  drie    Commisfarisfen-Regcera  benoemen» 
en  Frankrijk  even  zoo  veel ,   de  eene  en  de  anJere  ge» 
nomen  uit  diegene,  welke,  alvorens  .te  procederen^  den 
voorge/cbreven  eed  gedaan  hebben «  of  nog  zullen  doen. 
uden  zaf  dese  kens   aan  den   Griffier  doen  kennen,  aan 
hem    overleggende  den   fommieren  Inhoud  der  (lukken*  * 
Be  Griffier  zal  Ate  geven  van  deze  aai  wijzin^r  en  over- 
legging ,'en  op  een  bijaonder  register,  toe  dit  einde  aan- 
ge««gd  ,  de  reclame  infcbrljven.    Wanneer ,   volgers   de 
-orde  dezer  infehrijvingeri*  de  beurt  vsn   eene  rec'ame 
sal    zijn  gekomen,   zal    de    Griffier  de  zes  benoemde 
Commia  fkr  ts  (bn-regcers  bij  eenroepen. 
-    Indien  bet  een  der  in  Paragraaf  6  van  dit  Artikel  ver- 
melde gevallen  geldt,  zul'en  de  namen  der  zes  Commia- 
ftrlafen-Regters    in  eere  bus  geworpen    worden «    en   de 
laaut    uitkomende    ziri ,   van   regtiwege.  worden  uttge^ 
fehrapt,    zoodanig,    dat  het    getal   der   Rcgters    op  v^f 
verminderd  wordt.    Het  z^^l  echter  aan  de  partijen  vr^- 
ibin  zich   te  houden ,   indien    zij  hierin  wederzj[]ds  toe- 
ftemmea,  aan  eene   Comroi^fie   van  vier  Regters,  waar- 
van het  getal,  om  een   oneven  aantal  te    bekomen  ,  op 
dezelfde  wQze ,  op  drie  gebragt  zal  worden.  .  In  het  ge- 
val, voorzien  bij  Paragrtaf  7  van  dit  Artikel,  treden  de 
'zes  of  de  vier  Regcera,   imiien   de,  beide  partijen,  we- 
gens dit    getal,  zijn   overeen    gekomen,  in    dffcu^fie» 
zonder  voorafgaande  nitfcbrapping  van    een  hunner  Le- 
dden.   In  beide  gevallen   zuilen   de  Commisfart>ren^Reg- 
ters,  tot  dat  einde  bijeen  geroepen,  zich  onmidduliyk 
bezig'  houden    met  het  onderaoek   van  de  reclame,  of 
van    het  punt   der    reclame  tn  questie,    en    zullen   by 
meerderheid    van  Hemmen    in   het    hoogOe  res/brt   uit-* 
i)>raak   doen.    De    Griffier  zal   bij  alle  Zitt'ngen  tegen- 
•woordig    zijn,  en    daarbQ    de  pen   voeren,     indien   de 
Commiffie  van    Scheidsmannen  niet    heeft    belust    over 
een  punt  van   reclame,  maar  over  eene  reclauie  zelve, 
lal  deze  decifie  de  zuk  eindigen.     Indien   sij  over  een  * 

pnot  van  reclame  beflist  heeft,  keert  de  zaak,  ingeval 
•dat  dit  geldig  wordt  erkend,  terug  naar  de  Commisfie. 
'van  liquidatie,  ten  einde  deze  iaatüe  het  eer.s  womie, 
•Fcr   het  adstiafibele  nn  de  particjiliere  rcclamo»  eyi 

Aa  $ 


\ 


1 

1 

I 

i 

574  jaarboek:  TAN   i8l5* 

Vr«d«s-     over  de  bepilins  Ttn  derzelver  tnontaiitt   of  dar  zij  de« 

mkiaac     jelve  op  nieuw   otar  eene  Commisfle  van  Scheidsmao* 

No^cmbw  "®° »  op  het  getal  van  vijf,  of  van  drie  Ledeo  vermin- 

uParQs     derd,  terug  senddt  ^De  uitQ>nuik  gedaan  z^nde,  zalfde 

f6(9«kCBd»  GrifBer  aao  de  Commisfie  van  liquidatie  '.van  elk  uitge* 

(t>roken  vonnis  kennis  geven,  opdat  zij  dezelve  U}  har« 

notulen  voege,   daar  deze  vonnisfen  moeten  bef^bonwd 

worden,  als  een  gedeelte  van  den  arbeid  der  CommisQe 

van  liquidatie  uitmakeifde. 

Voor  hec  overige  dient  men  wel  te  verdaan,  dat  06 
vit  kracbte  van  het  tegenwoordig  art«  daar  gede'de 
Coroniisfiên  baren  arbeid  niet  verder  kunnen  oicHrek- 
ken ,  dan  tot  de  liquidatie  der  verbindcenisfen,  uit  hec 
tegenwoordig  traktaat,  en  uit  dac  vin  den  3Q(lea  Mei 
1814,  voortH^rulcende.    - 

6  De  hooge  contracterende  Partijen,  de  vervulling 
willende  verzekeren  van  Art.  si  van  bet  Traktaat  via 
Parijs,  van  den  soüen  Mei  I814,  en  dienvolgens  de 
wijze  bepalen ,  op  welke  nKn .  met  Frankrijk  rekening 
zal  houden^  van  zoodanige  fchulden,  welke  oorfpronke« 
lijk  op  Landen  ^cbypochekeerd  zijn  geweest,  die  opge- 
houden hebben  aan  Frankrijk  toe  te  behooren ,  of  voor 
derzelver  inwendige  adminiftratie  aangegaan  zijn,  en 
welke  zijn  geconverteerd  geworden  in  infchrljvingen  op 
het  Grootboek  der  Publieke  Schuld  van  Frankrijk;  zija 
overeengekomen,  dat  bet  beloop  van  het  kapitaal,. het- 
welk ieder  der  Gouvernementen  dier  refpectieve  Landeii 
in  bet  geval  zal  zijn  aan  Frankrijk  te  moeten  rembour- 
feren,  bepaald  zal  worden  op  den  gemiddelden  koers 
van  den  prl^s,  die  de  Renten  van  het  Grootboek  gehad 
gullen  bebhen,  tnsfchen  den  dag  der  onderteekening  van 
'  deze  Conventie,  en  den  eerden  Januarij  i8i6«  Dit  ka» 
pitaal  zal  aan  Frankrijk  vergoed  worden  uit  de  Staten, 
welke  de  Commisfie ,  bij  Art.  5  der  tegenwoordige  Con- 
ventie daargefteld,  van  twee  tot  twee  maanden,  zal  op- 
maken en  arresteren ,  na  de  verificatie  der  bewtjcduk* , 
ken  ,  op  welke  de  infcbrilving  plaats  gehad  beeft. 

Men  zal  aan  Frankr^k  niet  rembourl^ren  bet  beloop 
der  inibriptién,  berkomflig  van  fchulden,  op  vaste  Goe^ 
deren  gehypothekeerd ,  welke  door  het  Fransch  Gouver- 
nement veralieneerd  zijn ,  van  welken  aard  die  Goede^ 
ren  ook  zijn  mogen;  mits  de  koopers  dier  vsste  Goe* 
deren  den  koop-prijs  in  handen  ó^  Agenten  van  het 
Fransch  Gouvernement  betaald  hebben ,  ten  ware  zulke 
vaste  Goederen  zich  thans  (anders  dan  door  middel  vaa 
verkrijging  siiuio  m^rofo ,  gediirende  den  loop  van  de 


JAARBOEK  VAN  x8i5«  375 

Frtnfbhê  Adminiftrtcle ,  gefcbled)  in  banden  mogten  be-  Vredes* 
vinden ,  het  zj}  van   de  tegenwoordige  Gonveniementen  y**"*J 
of  van  openbare  Geftlchten ,  hec  zy  van  de  voormange  JfovSilïï 
bezitten.    Het  Fransch   Gouvemefflent  bl^ft  belast  met  ^e  ParUs 
de  benling  van  de  renten  dier  infcriptién.  geicekend. 

De  compenfiitie,  rn^fchen  hetgeen  aan  Frankrijk,  we-  ' 
gens  het   beloop  der  infchrilvingen ,  en  de  betalingen» 
waartoe  hetzelve  zich»  bif    deze  conventie»  verbonden  • 
beeft,   verfchuldigd   is,   zal   niet  gefchleden,  dan   roet 
wederzjjdfcbe  toeftemming,   behoadena  hetgeen   in   het 
yo\gtnd  Artikel  gezegd  zal  worden. 

7.  Van  deze  remboürfementen  znllen  worden  afge- 
trokken : 

1.)  De  Interesfen  der  Infcriptiên  op  het  Grootboek 
van  den  Staat,  tot  het  tyddip  van  a2  December  181 3* 
Op  dezelfde  wijze  znllen  door  de  refpectieve  Gouver- 
nementen aan  Frankrijk  te  goed  gedaan  worden  de  in- 
teresfen, welke  hetzelve,  na  dat  tijdllip,  mogt  hebben 
betaald. 

2.)  De  Kapitalen  en  Interesfen,  gehypothekeerd  op 
door  bet  Fransch  Gonvemement  veralieneerde,  onroeren- 
de Goederen,  alhoewel  gemelde  Kapitalen  in  geene  lo- 
fcripriên  op  het  Grootboek  der  publieke  Schuld  gecon- 
verteerd mogten  z^n  geworden,  zonder  dat  nogtana  * 
door  de  tegenwoordige  bepaling  eenigzlns  aan  de  Wet- 
ten of  Akten  van  het  Gouvernement  gederogeerd  wordt , 
waarbij  de  prescriptiên  en  de  vervaltyden  worden  voor- 
gefchreven,  en  uit  krachte  van  welke  de  fchuldvorde- 
ringeti ,  blJ  wijze  van  ineenfmelting  of  compenfatie ,  ten  ' 
voordeele  van  Frankrj[jk  moesten  vernietigd  worden. 

B.  Het  Fransch  Gouvernement  geweigerd  hebbende 
om  de  reclame  van  het  Gouvernement  der  Nederlan* 
den,  betrekkelijk  de  betaling  der  Interesfen  van  de 
Hollandfche  Schuld ,  welke  over  de  femesire^  van  Maart 
en  September  1813  niet  voldaan  zouden  zUn  geweest, 
te  erkennen,  is  men  overeen  gekomen,  om  aan  de  be* 
middeling  van  eene  bijzondere  Commisfie  de  beflisfing 
van  het  grondbeginfel  dezer  questie  over  te  laten. 

Deze  Commisfie  zal  zamengedeld  z^n  uit  zeven  Le» 
den,  waarvan  twee  door  het  Fransch  Gouvernement, 
twee  door  het  Gouvernement  der  Nederlanden  benoemd 
znllen  worden ,  en  de  drie  andere  te  kiezen  uit  de  vol- 
firekt  onzijdige  en  bU  de  ^  questie  geen  belanghebbende 
Staten;  zoo  als  Rusland,  Groot -Brictanoie,  Zweden, 
Denemarken  en  het  Koningrijk  Napels.  De  keus  van 
deze  katde  drie  Commlsflirisfen  zal  op  zoodanige  wQze 

Aa  4 


376  JAARpOEK  vak  i8i5.r 

Vrede»-'  gefchieden,  dai  de  een  door  bec  Franjch  G4)ayerneroen^ 
uakraac  de  andere  door  bec  GouvernemeDt  der  Nederlanden,  eu 
ccMïotlcnjjg  derde,  door  de  twee  vcrccoigde  neutrale  Commisfa- 
te  Pargs    rivren  zal  geichieden. 

.fcieekend.  Dezelve  zal,  den  eerden  February  iSt6,  te  Parijs. 
bQeen  konen.  De  Leden  derzelve  zullen  denzelfden  eed 
afleggen,  tot  welken  de  Commifrarisfen- Restera,  bij  bec 
5de  Artikel  van  de  tegenwoordige  Conventie,  daarge- 
Held,  verpligt  zijn,  en  op  dezelfde  wijze. 

Zoodra  de  Commisfle  geconftitueerd  zal  zijn,  znllea 
de  Comn  istflrisfen  ter  liquidiatie  der  beide  ^logendhe- 
den  baar  de  ar$:uinerten  fchriftelj[)k  mededeelen,  ieder 
toe  Oaviiig  z^ner  gevoelens,  ten  einde  de  fcheidsman» 
nen  in  ftflfltv  te  Hellen  om  te  .beflisfen,  welke  van  de 
twee  GouveTnemencen ,  het  Franfche  of  het  Nederland- 
fcfae ,  gehouden  zal  zijn  de  voorgemelde  achcerQalli^e 
interesfen  te  betalen,  tot  bafis  nemende  de  bepaling  van 
*  het  Traktaat  van  Parijs,  van  den  poften  Mei  1S14,  en 
of  de  bc:aling,  welke  het  Gouvernement  der  Nederlan- 
den in  het  feval  zal  ziln  aan  Frankrijk  te  doen.  van 
de  infcbiij vingen  van  fcbuh  en  der  a^n  dcsze\fs  Kroon 
vereerigde  en  van  Frankryk  afgefcheidene  Landen,  ge» 
vorderd  kan  worden,  zotider  aftrekking  der  inieresfen 
van  de  Schuld  van  Holland,  die  over  de  verfcbenene 
cerm^nen  van  1813  achterdallig  zijn. 

9,  Men  zal  overgaan  tot  de  iiquidatfe  der  niet  be- 
taalde interesfen  vnn  de  Scbnldeo,  gebypothekecrd  op 
den  grond  der  Landen,  we.ke  bij  de  Traktaten  van 
Cainpo-Formio  en  Luneville  aan  Frankrijk  zijn  afge- 
ftöan,  fpruitende  uit  leeningen,  welke,  door  de  Staten 
der  afgedane  Landen  'formeel  tcegeüa/n'  zijn,  of  uit 
gemaiikte  kosten  voor  de  effective  AdminiUratie  van  ge« 
melde  Landen. 

De  Commisfarisf^  ter  liquidatie  zullen  tot  regel  hun- 
ner  werkzaamheden  moeten  nemen ,  en  de  bepalingen 
van  het  Vredea-iraktaat ,  en  de  wetten  en  akten  van 
het  Fransch  Gouvernement,  omtrent  de  liqvidatie  en  de 
vernietiging  van  foortgelijke  fchuldvorderingeu,  als  waar» 
over  hier  gehandeld  wordt. 

10.  Daar,  bij  het  2^(le  Artikel  van  het  Traktaat  van 
Par\js,  van  den  sollen  Mei  1814,  bepaald  is,  dat  bec 
Frai.sch  Gouvernement  de  borgtogten  der  ambtenrren, 
die  let  beheer  van  publieke  geiden  in  de  van  Frankrijk  "-^ 
afgefcheidene  Landen  gehad  hebben ,  zes  maanden  r.a  de 
inievtring    hunner  rekeningen    zou  rémbourfereo ,  mee 


/ 


JAARBOEK  viif   1815.  877 

. oitzotiderifig    alleen,    in    gevalle   van    ma) variatie ;.  zoo  Vredes« 
bJiifr  men  bij  het  volgende  overeengekomene :  i"^**? 

I.)  Dat  de  verpligting,  om  hupne   rèkeningeD  aan  hei  jf^^^jj*^^ 
Fransch  Gouvernement  in  te  leveren ,  zich  niet  vitdrekt  te  Par|fs 
cot    de   Gemeente-ontvangers*    des  niettemin,   daar  het  geceeke^d» 
Fransch  Gouvernement,  voor  zekere  gedeelten  geTnterêt- 
feerd  was  bij   de  ontvangilen ,   waarmede  die  comptabe- 
len belast  waren,  en  dat,  dien   volgens,  ingeval    van 
.malverfatie,  bet  deszelfs  verhaal  op  hen  behoudt,  zoo 
zal  geene  ree/ame   tot   de   teruggave  hunner  borgtogten 
i;eprefènteerd  worden,  zonder  verzeld   te  zijn  van  een 
Certificaar    der    opperde   autoriteiten   van  het  Land,  tot 
hetwelk  die   comptabelen  behooren,  bepalende  de  fom, 
welke,   na  «de    verificatie  hunner   rekeningen,  bevonden 
zal  worden^  ter  zake  voormeld,   aan   het  Fransch  Gou* 
vememenc    toe.  te   komen,   hetwelH    dezelve    van    den 
borgrogt    zul  afrrekken,  of  bewijzen,   dat  er  dat  Gou- 
.vernement  niets   van  toekomt,  behoudens,  in  beide  ge- 
vallen, de  afcrekking  van  zoodanige  debets ,  welke  Frank- 
.jijk  zich^  bij  bet  a^de  Artikel  der  tegenwoordige  con-    . 
ventie,  ^voorbehouden,  heeft 

a.)  De  rekeningen   der  geëmploö^^erden ,   die  fondfên 
van  het  Franfch  Gouvernement  in  handen  gehad  hebben, 
en  welke  gehouden  waren  hnnne   Adroiniftraüe  door  het 
hof  yao  rekeningen  te  doen  goedkeuren,  zullen   door  het 
Fransch, Gouvernement,  gezamen/ijk   met  den  Cpmmis-, 
firis  van  het  tegenwoordig   Gouvernement   der  Provin- 
cie, in  welke  de.  comptabele  geë^plöijeerd   is  gewL^est, 
onderzocht  worden.    Het  onderzqfek  van  iedere  rekening» 
zal  binnen  de  zes  maanden ,  welke  onmiddelijk   op   hare    ^ 
inlevering  volgen,  plaats  hebben;  indien  er,  gQdurende 
dien    tijd,  géene  decifie  hoegensismd  op  zoodanige'  re- 
Itening  genomen  is,  zoo  ziet  bet  Fransch  Gouvernement 
van  alle  verhaal  op  den  comptabelen  af.    DezQ  bepaling 
derogeert  niets,    ten  opzigce   der  comptabelen,  aan  den        < 
vervaltyd,   bepaald  bij    het    )6de  Artikel,   wel  te  ver« 
llaan^  dat,  ingevalle  van  het  n»et  inleveren  der  Reke- 
ningen, het  Fransch  Gouvernement  zich  het  regt  voor- 
behoudt, om  de  comptabelen  door  de  gewpne  middelen 
te  doen  vervolgen. 

3.^  De  Geêmploöeerden  niet  verantwoordelijk  gefield 
iunnende  worden,  wegens  hetgeen  er  omtrent,  hunne 
Jtasfen  voorgevallen  is,  federt  het  binnen  rukken  der 
vreemde  troepen,  is  men  ultdrukkeiyk  overeen  geko- 
men ,  dat  het  Frinsch  Gouvernement  op  hen  niet  zal 
kunnen    verbialen  de  ialdos»  welke   zy  op.  dat  t\}dftip 

Aa  5 


87*  JAARBOEK  vaw  1815. 

vredts*  fcliuldff;  wiren,  en  dat  niet  dan  eene  baarblQkelQk» 
y*^"*Jpjj  miïlverfaiie,  vóór  het  binnen  rukken  dier  troepen  be* 
Movembcr  ^^^ «  bet  Fransch  Gouvernemcnr  kan  magtigen,  om  den 
te  Parös  «checlcn  of  gedeeltelijken  borgtogt  In  te  honden.  In 
gctcekeod.  alle  andere  gevallen,  zal  dezelve ^  op  de  wijze,  bQ  het 
f 9de  Artikel,  paragmf  s»  vermeld,  te  rag  gegei^ea 
worden. 

II.  OvereenkomIMg  her  S5fte  Artikel  vtn  het  Trak» 
taat,  van  30  Mei  18 14,  zullen  de  Fondfen,  welke  door 
de  Gemeenten  en  de  publieke  Eubllsfementeh  in  de 
Gouvernements-kasfen  gedeponeerd  zijn,  hun  terug  ge« 
geven  worden,  na  aftrek  der  voorfehotten ,  welke  aan 
dezelve  gedun  mogten  z^o.  De  CommiifiirUren  ter  li- 
quidatie zullen  het  jnoncant  van  gemelde  depóti  en  van 
de  voorfehotten  verifiëren*  Desniettemin,  warneer  zich 
oppofitle  wegens  die  gelden  mogt  opdoen,  dan  zal  de 
teruggave  geene  plaats  hebben,  vóór  dat  door  de  com- 
petente Regtbanken  de  opheffing  van  het  beflag  bevolen» 
of  door  de  opponerende  fchuldeifchers  vrljwilllgl^fk  ge- 
daan zal  zijn.  Het  Fransch  Gouvernement  zal  gehou» 
den  zyn  gemelde  oppofiuéa  te  justificeren ;  wel  te  veiw 
Haan,  dat  de  oppofitifn,  door  fchuldelfbhers,  geene 
FraRa:hen  z^nde,  gedaan,  het  Fransch  Gouvernement 
niet  zullen  magtigen,  om  die  depots  in  te  houden. 

18.  De  gelden,  welke  In  he^  Fonds  tot  den  Landbouw 
van  Holland  voorhanden  waren,  en  die,  bij  wijze  van 
depot,  in  de  Amortifacle*kaa ,  in  de  Kas  voor  den  dienst, 
of  in  alle  andere  Gouvernementskasfen,  geihirt  waren ^ 
zullen,  even  gelijk  alle  andere  depots,  worden  terug 
gegeven,  behoodens  de  compenfatlên ,  welke  gemelde 
Kasfen  in  her  geVal  mogten  zijn  van  uit  gemelde  Fonds 
te  vorderen* 

13.  De  Commlsfie  van  Llqiidatie  *en  dit  van  Scheidt* 
mannen,  welke 9  overeenkomlllg  het  5de  artikel  der  te- 
genwoordige Conventie  opgerigc  zijn»  zullen  zich  ook 
meif  de  liquidatie  der  ^onderwerpen »  in  de  anikels  na 
en  85  van  het  Trakuat  van  den  suften  Mei  1814  opge* 
noemd,  bezig  houden ,  en  zullen,  te  dezen  aanzien,  den 
zelfden  gang  Volgen,  als  voor  de  andere  liquidfltiên» 
waarmede  zij  behiat  zQn.  Het  Fransch  Gouvernement 
verbindt  zich,  om,  vier  maanden  na  de  onderteekeoing 
van  de  tegenwoordige  Conventie,  aan  de  refpectieve 
Commisfarisfen  ter  Liquidatie  ter  hand  te  doen  Hellen 
de  juiste  (laten,  welke  uit  de  Registers  van  de  Schat* 
kist  en  andere  getrokken  zijn,  van  al  de  fomoien  en 
(bhuldvordetingen ,   waarvan   in  gemelde  anikela  gefprtu 


JAARBOEK  VAN   iSrs*  J79 

"ken  worde,  en  deze  fitten  zu'Ien  vergeleken  worden  Vredbt» 
mee  de  recas  der  reclamaDten,  ten  einde  op  die  wijze  ^''^^^*"f 
ce  «  orden  geverifieerd.  ^'^^f^^ 

14.  Hec  %6ilt  art.  vjin  bet  TrtktMt  van  deb  3often  te  pjirifa 
Mei  1814»  becwelk  bet  Fransch  Gouvememenc»  te  reke  geteekrocM 
nen   van  den  eerftta  JanuariJ   van  bet  xclfde  jaar,  van 

de  betaling  omflaat  van  alle  bargerJiJke,  militaire.'  en 
kerkelijke  penfioeoen ,  foldijen  van  retraite  en  tnkte« 
menten  van  reforoie»  aan  alle  perfonen,  welke  bevon* 
den  worden  geene  Franfche  Onderdanen  meer  te  zijn, 
worde  gehi^ndbaafd.  Wat  de  acbterlhllfge  penfioenen 
aangaat,  tot  aan  bet  bier  boven  gemelde  tijdftlp  bepaald» 
200  verbindt  alcb  het  Fransch  Goovernement  dezelve  te 
conftaleren,  door  de  juiste  (laten,  uit  de  Registert  der 
Penfioenen  getrokken,  te  bezorgen»  welke  vergeleken 
zuHèa  worden  met  de  zoodanige,  die  bij  de  plattfelijke 
adminitotieva  Autoriteiten  voorbanden  z^n. 

15.  Daar  er,  wegens  bet  sifte  artikel  van  den  Vrede 
van  den  3o(len  Mei  iSi4»  verrcbillen  ontdaan  zijn,  be* 
trekkelijk  de  teruggave  van  de  Kaarten  der  Landen,  die 
opgehouden  bebben  tot  Franitrijk  te  beho6ren,  fa  men 
overeen  gekomen,  dat  al  de  Kaarten  van  de  afgeflane  * 
Landen ,  en  voomameiyk  deznlke ,  die  bet  Franfche  Gon- 
vernement  heeft  doen  vervflfordlgen ,  binnen  den  tijd  van 
vier  weken  na  de  uitwlsfeling  der  ratificatie  van  bet  te» 
genwoordig  Traktaat,  met  de  Platen»  daartoe  bebooren* 
de,  llipcelUk  terug  gegeven  zullen  worden»  Hetzelfde 
znl  plaats  bebben  omtrent  de  arcbiéven ,  kaarten  en  Pla«  • 
ten ,  lÉreike  in  de  Landen ,  thans  door  de  onderfcbeidene 
legers  bezet  wordende,  weggenomen  mogten  zQn,  zoo 
als  zulks  vastgefteld  is  bij  de  tweede  paragraaf  van  ae^ 
tikel  31   van  bovengenoemd  Traktaat. 

16.  De  Gouvemememen ,  welke,  in  naam  bnnner  On^ 
derdanen ,  reclames  te  doen  hebben ,  verbinden  zich  om 
'dezelve,  binnen  den  tQd  van  een  jaar,  te  rekenen  van 
den  dag, van  de  uitwlsfeling  der  ratificatijn  van  bet  te* 
genwoordig  Traktaat,  aan  de  liquidatie  te  doen  toeko- 
men, na  welken  tijd  aile  f^gten»  redamer  en  verbaal 
vervallen  zullen  zijn. 

i/.  Alle  twee  maanden  znl  er  een  Borderel  worden 
opgemaakt  van  'de  definitivelljk  vastgeftelde,  goedge- 
keurde of  beoordeelde  liquidatfën,  met  aaridulding  van  * 
den  naam  van  eiken  Crediteur,  en  van  de  fom,  waar- 
mede zijne  fchuldvordering  moet  betaald  worden,  zoo 
wat  de  boofdfom ,  als  '  wat  de  achterftallige  intereafen 
ber.eft»    De  door  de  Koninklijke  Schatkist  contant  ee  be* 


a$o  JAARBOEK  tak  iftij. 

fMkttn    wïen  fonmen,  heuij  voor   kffpirtlen,  liec«ö  ▼ow  in»- 
den  aoftcii  rejfen ,  nullen   san  de   Comoihfnnsfen  eer  liqutdacie  vin 
S^p*'S'^  het  durbij    belanghebbende  Gouvernement  worden  Êfgf 
«etcckaid.^^^"»   ^P    derzelver,   door   de    Fraafche  Liquiduteurt 
gevineerde  quiiaötiên.    Wac  betreft   de  fchuldvorderingea 
welke,    fchcervoigens  «re-  4  en    19   dezer    Conventie» 
iu  infcriptiên  op  het  Grootboek  der  pubifeke  Schuld  ge- 
rembourfèerd    moeten  worden,    dei^lve    zuilen    worden 
irgefcbreven   ten  n»me  der  ConnnUrarisfe»  ter  liqujdaiia 
van  de  daaxbij   belanghebbende  Gouvernementen,  .of  der 
genti^   die    zij  zullen  opgeven.    Deze  infcriptiêo  zullen 
worden  genomen  uit  het  Fonds  van  garantie,  bi}  art.  ao 
dezer  'Conventie  opgerigt,  en  in  voege ^  by  ace.  ai  be- 
paald.        ^  . 

18.  Al  de  fchuld vorderingen ,  aan  welke  een  interest 
ia  verbonden ,  hetzij  uit  krachte  der  VVeuen ,  heuij  uic 
dat  óe»  Traktaats  van  den  jollen  Mei  iSi^  zuKen  dien 
in  gelijke  mate  blijveq  genieten.  Betrtfiende  de  zooda- 
nige, waaraan,  noch  uit  haren  aard,  noch  uir  kr^ichie 
van  gemeld  Traktaat,  imere$ièn  verbonden  zijn,  deze 
zullen  vier  ten  honderd  'interesc  geven,  in  te  gaan  van  de 
onderteekenittg  der  tegenwoordige  Conventie.  Al  de  ia« 
tereafen  zullen  betaald  worden  in  contanten  en  over  hec 
bedragen  van  de  nominale  waarde  der  fcbuld vorder  ing. 
De  bepalingen,  betrekkelijk  de  interesfen,  zullen  wedeiw 
keerig  zijn  tusfchen  Frankrijk  eo  de  andere  comracteren- 
de  Mogen dher'en. 

19  Het  Traktaat  van  den  Joden  Mei  1814,  de  termij- 
nen regC'ende,  binnen  welke  de  betalingen  gedaan  moes* 
,ceQ  worden,  had  drie  klasfen  van  fchuld vorderingen  aan*/ 
gewezen.  Om  eene  foongciijke  bepaling  naby  te  blijven» 
hcefc  men,  bij  de  tegenwoordige  Conventie,  vaitgedeld» 
dat  men  in^gelilks  drie  kiasfen  van  rembourferingen  zou 
aannemen ,  als  vo.'gt : 

'     1*)  De  gereg(eiijke  depota  en  conGgnatiên,  in  deamor* 

tlfatie-ksa  rgeftort,    zullen,   binnen   den  ^termijn   van  zet 

maanden,   te  rekenen   van  de  uitwisfeling  4er^ra  ificatiên 

:vnn    deze  Conventie,    voor   zoo   veef  de  teruggave  der 

ftukken    in  oe   drie  eerfle   maanden  der  liquidatie,  beefc 

.    plaats  gehad,  in  geld  betaald  worden.     De   voorwerpen, 

waarvan    de  (lukken    I^cer  mogren    zijn  ingekomen,  zul» 

l.eo,  in  de  volgende  drie  mcanden,  geliqiiideerd  woidcn. 

.     2.)  De  fcbüldeu,  voortvloeiende  uit  de  oyerlloningeo 

^van  borgt ogten ,   of  van  door  de  gemeenten  en  publieke 

gedichten    in   de   dienstrkas»    in    de    amortirade  kas,    of 

in   ledere  andere  ^k«s    van   het  Franfche  Couveraemeoc 


JAARBOEK  VAN  iSij.  sU 

g^eponeeróe  fondfen   zullen  gerembourfterd  worden  In  Vredts- 
infcriptien  op  hei  Grootboek  der  publieke  Schuld,  a  P«ri.Scaaoftct 
op  voorwaarde  nogtant,  dat»  iDgcvalle  dat  de  koert  van  November 
den  dag,  op  welken  éeze  regeling  gefchi^t,  onder  de  te  Partfa 
75  was,  het  Franfcbe  Gouvernement    het   verfchll  tos- g^tce- 
fchen  den  koers  van  den  dag  en  75  zal  te  goed  doen      ^*°"* 

3.)  De  andere  fchulden^niet  begrepen  in  de  twee  voor- 
gaande paragrafen,  zullen  Insgelijks  gerembourfeerd  wor* 
den  in  infcriptiéo  è  pari,  met  dit  onderfcheid,  dat  het 
Franfcbe  Gouvernement  hun  niet  dan  eeneu*  koers  van 
60  waarborgt,  verbindende  het  zich  het  verfchij  tusfchen 
den  koers  van  den  dag  en  60  te  zullen  te  goed  doen* 

20  Er  zal,  uiterlijk'  den  eerden  Januarjy  aaniiaande, 
tot  een  fonds  van  waarborg,  op  het  Grootboek  der  pifo 
blieke  Schuld  van  Frankrijk,  een  kapitaal,  rentende  diie 
Biillioenen  vijf  honderd  duizend  franken ,  mee  bet  genoc 
Tin  de  interesfen,  verfcbQnende  den  aafien  Maan  1816, 
worden  Ingeichreven ,  ten  name  van  cwe^,  vier  of  zes 
Commiaftrisfen 9  voor  de  eene  helft.  Onderdanen  van  Z* 
Allerchr.  M«,  en  voor  de  andere  helft «  Onderdanen  der 
Geallieerde  Mogendheden,  welke  Commlsfarlsfen  geko» 
sen  en"* benoemd  zullen  worden,  te  weten,  een,  twee  of 
.  drie  door  het  Fransch  Gouvernement,  en  eec,  twee  of 
drie  door  de  verbondene  Mogendheden» 

Deze 'Commisfarisfen  zullen  de  gezegde  Interesfen  van 
Bes  tot  zt»  maanden  ontvangen  Zij  zullen  ;er  het  beloop 
van  in  de  publieke  fondfen  beleggen ,  en  zullen  den  geao 
cumuleerden  en  gezamenlijken  interest  teo  voordeele  der 
fchttldeifchers  ontvangen. 

Ingeval  de  drie  miliioenen  vijf  honderd  duizend  fhi«« 
ken  rente  ongenoegzaam  waren,  znllen  er  aan  de  boven* 
gemelde  Commiafarisfen  infcriptién  voor  nog  groocer 
fommtn  afgegeven  worden:  en  wel  tot  het  belQop  dier 
'  fommen,  welke  noodig  zullen  zijn  ter  betaling  van  de, 
bjy  de  tegenwoordige  Conventie ,  aangewezene  fchuiden* 

Deze  additionele  infcriptién ,  zoo  er  termen  toe  zijn, 
snllen  afjgegeven  worden  met  den  inceresc ,  te  rekenen 
Tan  denzelfden  veryalcjyd,  die  voor  de  hierboven  gtMf 
puleerde  drie  miliioenen  v^f  honderd  dnizend  franken 
bepaald  ia,  en  zullen  zij  door  dezelfde  Commisfaris&n 
en  naar  dezelfde  grondbeginfels  beftuurd  worden ;  ia 
diervoege,  dat  de  re  betalen  fchuldvorderingen  in  die- 
zelfde evenredigheid  van  geaccumull&rden  en  gezame» 
lyken  Interest  voldaan  zullen  worden,  als  of  het  Fonda 
9aa  waarborg  van  het  begin  af  genoegzaam  geweest 
Wtfe. 


Stft  JAARBOEK  VXft  iStgé 

fnéés^  Wtoneer  de  aan  de  fchordeffchers  Irerfchuldii^de  bete* 
tr«ktaat  Hogen  gedaan  zullen  zijn ,  zal  het  furplus  der  niet  aange* 
*"»<^^  wezen  interesfen,  zoo  er  dat  is,  benevens  de  evenredig. 
•;**{^^3  heid  van  geaJcumuleerde  en  gezamenlijke  interesfen,  dfé 
leieekend.  daarbij  behooren ,  ter  befehikking  van  iiet  Franfche  Ood* 
vemement  gefield  worden. 

fli.  Naarmate  de  Liquidatte-Lijsceii ,  bij  art.  17  der 
tegenwoordige  Conventie  voorgefchreten ,  aan  de  Coni* 
nisfarisren,  die  de  bewaafdera  der  Renten  z^o,  aange- 
boden worden,  zullen  deze  dezelve  viferen,  ten  eindtf 
die  dadel^k  op  het  Orootbofek  der  Publieke  Schuld  Inge- 
fcbreven,  hon  depot  daarvoor  gedebiteerd»  en  de  Coai« 
mfsfarisfen  ter  Liquidatie  def  reclamerende  Gouvefcemen* 
ten  daarvoor  gecrediterr)  worden. 

22.  De  tegenwoordige  Souvereinen  der  Landen,  welke 
opgehouden  hebben  aan  Frankrijk  toe  te  behooren,  ver* 
sieuwen  de  verbindtenis,  welke  zij  b^  Art.  a;  van  het 
Vredet.Traktaat,  van  30  Mei  1814,  aangedaan  hebben» 
om,  te  rekenen  van  den  22(len  December  18 14,  aan  het 
franfche  Oouvemement  rekenfchap  ie  doeo  van  de  fcliul* 
den,  die  in  infcriptifn  op  het  Grootboek  der  Publieltaf 
Schuld  van  Frankrijk  geconverteerd  z^n.  De  Staten  van 
tl  die  fchulden  zullen  door  de,  bij  Ait«  5  der  tegen« 
woordlge  Conventie,  daargeflelde  Commisfie  opgemaakt 
en  gearreateerd  worden  \  wel  te  verdaan,  dat  het  Franfchaf 
Gonvernement  zal  toortgaan  de  Renten  der  Infcriptiêa 
te  beulen, 

23.  Dezelfde  Gonvemenemen  vernieuwen  de  verbind* 
tenia ,  om  aan  de  Franfche  Onderdanen ,  in  dienst  der  af^ 
gefhine  Landen,  uir  hunne  refpective  Schatkiaten  de 
fommen  te  betalen,  welke  die  te  reclameren  hebben  # 
uit  hoofde  van  borgtogten,  depots  of  confignatien.  Deze 
ttitbettliiigen  zullen  op  dezelfde  wijze  gefcbieden ,  ala  bij 
ilt.  19  van  de  tegenwoordige  Convetftie,  ten  opzigte 
der  Onderdanen  van  die  Landen,  die  overftortingen  vaa 
denzelfden  aart' gedaan  hebben,  bepaald  is. 

24.  Aan  het  Franfbhe  Gouvernement  ia  gereferveerd  ^ 
om  van  de  borgtogten,  welke  het,  bif  art.  2s  van  hei 
traktaat  van  30  Mei  1814^  en  bi)  art,  10  der  tegenwoor** 
dige  conventie,  op  zich  genomen  heeft  te  betalen,  d# 
debeta  der  comptabelen  te  mogen  aftrekken ,  welke  eea 
vonnis  van  het  hof  van  rekeningen ,  geflagen  vdör  dea 
goden  Mei  1814,  voor  teroghouders  van  *alaads  pen» 
Dingen  zou  verklaard  hebben.  Deze  aftrekking  zal  ge« 
fcbieden,  zonder  prejndicie  der  regterl^^ke  vervolgingeoi 
dte,  ingeval  van  ongeno^gzaambeid  der  borgtogten^  te* 


JAARBOEK' TAif  i8i5'  dS) 

gen  die  reraghoiiders  ktumen  gedaan  wordeo ,  langs  de  Vred^* 
gewone  wegeo ,  én  voor  de  Regtbanken  van  hec  Land ,  |7'^'**f 
w«r  die  Compoibelen  wooMcbrig  ZÜD.  iZlf^r 

2$.  In  de  Landen,  blJ  den  Vrede  van  30  Mei  i8t4tePar'ds 
en  bi)  hec  tegenwoordig  Traktaat  afgeftaan ,  zullen  de  geteek«id« 
Onderteekenaare  van  fifekten,  handelbaar  ten  voordeele 
det  Koninklijke  Schstkist  of  der  Amonifatie^Kas»  geene 
Ontvangera  der  Directe  Belasciagen  zljode,  en  dezelve 
bQ  de  verwisfeJiDg  niet  voldaan  hebbende  9  ter  becaling 
vervolgd  kannen  worden  voor  de  gewone  Regcbanken 
van  bet  Land,  alwaar  zij  woonachiig  zijn;  ten  zij  dezel* 
ve  gedwongen  mogten  geweest  zUn,  vóór  den  loden 
Mei  1814,  of,  met  opzigt  tot  de  bQ  het  tegenwoordig 
Traktaat  afgedane  Landen ,  voor  den  jioSen  November 
18159  san  de  Agtaten  van  de  hleuwe  Bezitters  van  hec 
Land  te  betalen, 

3<S«  Alles,  waarover,  men  bij  de  tegenwoordige  Con* 
▼entie  overeengekomen  is,  ten  opzlgte  van  den  termijn, 
binnen  weiken  de  fchuldvorderaars  van  Prankr^k    hunne  / 

reclames    ter  liquidatie  zullen  Inleveren,  van  de  tijds*  ; 
bepalingen ,   waarin    de    llqnldatie-l^sten    zullen    opge- 
maakt zijn,   van  alle    intereafen,  aan  de  onderfcheiden 
klaafen   van   fchuldvorderingen    toegekend  |   en    van    de 
wifze,  waarop  zy  zullen  betaald   worden,  wordt  insge*  , 

UJks  toegepast  op  de  fchuldvorderingen,  welke  de  Fran- 
fchen  te  doen  hebben  van  de  Governementen  der  van 
Frankr^k  afgefcheiden  Landen. 

Gedaan  te  Par^s,  den  doften  November  181$.       . 
QHier  voigên  é$  onder teekeningen!) 

ADpITIONEEL    ARTIKEL 

Het  Hnfs  der  Graven  van  Benthelm-Steinfnrr,  regeti 
bet  Pnnfthe  Gouvernement  eene  reclame  hebbende  gê« 
daan  op  onderfcheidene  gronden,  te  weten: 

Uit  krachte  eener  Conventie  van  den  eaflen  Mei  1S04, 
de  fom  van       •       •        •        ,         «         Fr.    8oo»oa6 

Interesfen,  è  6  pCt.  van  die  fom       .        -•    480,000 

Wegens  teruggave  van  Grohdbelasttng    •   -•     78,200 

Het  uitdiepen  van  den  IJsfel        •        .     •—      30»ooö, 

Wegens  verlbhillende  alienatién  en  fcha* 
vergoedingen  .         •  •  •      --^    tf34)Oea 

Wegens  inkomften  van  het  GraafTcbap 
Bentheim,  federt  de  in  bezit  neming  door 
het  Franfche  Gouvernement  ♦        ^2.gi.t?.ooè 

Tomal    .    •    .    fr.  4,247,200 


%u 


JAARBOEK  vaV  tiig. 


Vredes*  Zoo  is  iDen«  bif  wijze  van  tranractre,  overeedgekO'' 
?'^^"ft  *men,  dat  het  Praiifcbe  Gouverneiaeiïc  «sa  Hat  huis  voor 
November '^^^  vorderingen,  boe  ook  genaamd,  zal  becalen. 
te  Partfs  '•  ^^  ^om  van  achimaal  honderd  duizend  frankea 
fpteekeod»concanc,  betaalbaar  bij  cwaalfde  gedeetceo  vin  mnnd  toc 
maand  9  te  beginnen  net  den  eerden  Januari]  1816. 

d.  Die  van  vijfmaal  honderd  en  tien  duizend  franken 
in  infchrijvingen  op  bet  Grootboelc  der  Pubtieke  Schuld, 
a  pari^  hetzehve  den  koers  van  75  waarborgende,  of 
het  verfchil  tusfchen  den  koers  van  den  dag  en  75  ttf 
goede  doende.  Deze  infchrijvingen  zullen,  cuifchefl 
beden  en  den  eerftsn  Januari),  worden  afgegeven,  en 
mfc  het  genot  van  den  Interest,  op  den  maften  Maart 
I816  verfchijnen. 

Door  middel  der  betaling  van  deze  fom  van  1,310,00^ 
Franlcen,  ziet  bet  Huis  der  Graven  v^n  Beniheim-Sieinfurt 
verder  af,  om  iets  van  bet  Franfche  Gouvernement  te 
vorderen,  met  welk  regt,  bf  op  welken  grond  ^Ika 
ook  zoude  mogen,  wezen  i  daar  gezegde  afïïand  by  wy- 
se  van  tranfactie  is  gefcbied, 
Gfedaaa  te  Parijs,  den  2o(len  November  18 15. 
(^fiier  vêlgen  de  ondêrseekeningen.) 


Traktaat 

tusfcben 

Oosten- 

rUk, 

Groof 

Brictaa- 

liie,  Pruis* 

fcn  en 

Rusland 

van  30 

Novem* 

te. 


Ten  zelfde  dage  werd  te  Parijs  tusfchen  Oog« 
tenriik,  Groot-Brittannie,  Pruisfen  en  B^uslaud 
gefloten ^  liet  volgende  traktaat; 

In  naam  itr  AllêrheiHgfle  en  &ndeeWare  Drieeenkeid^ 

Daar  het  doel  der  alliantie,  gefloten  te  Weenen,  den 
ssClen  Maart  18^5,  gelukkig  bereikt  geworden  is  door 
het  herftellen  der  orde  van  zaken  in  Frankrijk,  die  door 
Buonaparte  voor  een  oogenblik  wis  omvergeworpen ,  en 
HH.  MM.  de'  Keizer  van  Oostenrijk,  de  Koning  van  bet 
vereenigd  Konini^rifk  van  GroocBrittannie  en  Ierland^ 
de  Koning  v^  Pruisfen  en  de  Keizer  aller  Rusfen, 
overwegemle,  dat  de  rust  van  Europa  wezenlijk  in  ver- 
band ftaat  met  de  bevestiging  van  die  orde  van  zaken  ^ 
gegrond  op  de  inüandhouding  der  Koninklyke  waardig* 
beid  en  van  het  conditucioneel  Charter,  en  willende  al 
bunne  middelen  itf  het  werk  fteilen,  dat  de  alg^^meene 
rost,  hec  voorwerp  der  wenfchen  van  de  menschheid  en 
liet  geltadi/  doel  huaner  pogingen,  niet  op  nieuw  g^« 
fto«rd  worde;   verlangende   daarenboven  de  banden  nog 

.  naaii» 


JAARBOEK  TitN  1815;  385 

tluQver  toe  te  btlea,  dte  heo  voor  hec  algeiadCfQ  belfto^Tnictut 
der  Volfeen  verbfbden»  hebben  beflocea  om  aao.de  door  tusfcbcn 
de  tnkttcen  van  Cbaanonr,  van  den  eerden  Maart  1814,  ^V*^*^ 
ca  van  Weeoen,  van  den  ssden  Maan  i8t5«  ^ebetligde  ^r^^^ 
Srondbeginfelen   eeoe  toepasHng  te  geven»  die  hec  meesc  Brictan* 
met  den  tegenwoordfgen  ftaac   van  saken  overeendemt,  nie.Prnia* 
(en   bevorens  door  een  p»e<?tlg  Traktaat  de  grondbeginfe  [|^"  «» 
len  te  hepaJeo^  die  «ij   voornemens  zijn  te  volgen,  om  y,""!!^, 
•Europa  voor  de  gevaren  t^  behoedenv  <Me  hetzelve  nog  Novem» 
inaala  houden  kunnen  bedreigen»  ber» 

Te  dien  einde  hebben  de  hooge  óonttactertinde  partijen, 
torn  de  voorwaarden  van  dat  traktaat  ce  bediscutiëren , 
ie  t>epa]en  en  te  teekenen,  benoemd,  ce  weten: 
QfHer  ^oigen  d€  namen  en  titelt  der  Gevidmapigden,) 
Welke  ^  na  hunne  Vofmagcen  ce  hebben  uitgewisfeld , 
tflfe  \tk  goeden  en  befaooritjken  vorm  zijn  bevonden,  we- 
^eof  de  voigende  artikelen  zijn  overeengekomen  s 

Are.  !•  De  hooge  contracterende  partyen  beloveft 
talkander,  het,  met  Z.  Ailerchn  M»,  op  beden  geteekend. 
Traktaat  in  dtntXït  kracht  en  vigeur  re  handhaven,  en 
te  zorgen,  dat  de  bepalingen  van  dat  Traktaat ^  alimede 
die  def  daapp  betrekking  hebbende  afzonderlijke  con- 
ventién,  ftlpteiyk  en  getrouwelijk  in  derzeiver  geheele 
Hitgeftrektheid  worden  uitgevoerd. 

2.    Zich  in  den  afgeloopen  oorlog  gewikkeld  hebben^ 
de,  om  de,  in  hec  verleden  faar,  voor  de  veiligheid  en 
let  belang  van   Europa,   te  Parija  gemkskte  fchikkirgen^ 
\onverbreekba?r  in  iHnd  te  houden ,  hebben  hec  de  hooge 
Verbonden  Mogendheden  voegzaaïn  g<^>ordecld,  om,  btf 
de  tegenwoordige  akte »  gezegde  fchikklngen  te  vernieu- 
wen en  all  wederzijds  verpijgtend  te  bevestigen  \  behoa«> 
deus  de  wl}tigingen,  die  het»  op  heden  met  de  Gevolmagi* 
tigden  van  Z   Arterchr.  M.  geccekende ,  Traktaat  daaraaii 
lieefc  gemaakt,  en  bijzonder  die;  wliardoor  Buanaparte 
en  z)}ne  Familie,  ingevolge  he^  Traktaat  van  den  uden 
April  1ST4,  voor  altijd  vin  het  oppergebied  van  Frank- 
fQk   worden  uitgefloten,  wejlte  ultflulting  de  contracte- 
rende Mogendhedea  zich  bij  de  tegenwoordige  Akte  ver- 
binden, Iri  volle  kracht,  en,  indien  zulks  nooéii^  waie^ 
met    hunne  geheele  legermagi    te  zuilen  handhaven ,  en 
daar.  dezelfde    revolutionaire    grondbegf nftlen ,    die   do* 
laatfte  ftraftvaardige'  overweldiging  hebben   ondet (teni^d  ^    . 
Hogmapli,  omier  eene  jindere  gedaante,  Frankrijk  z(>uden 
kunnen  verfcheuren,  en  alzoo  de  rust  der  andere  Staiea 
bedreifi;en,  erkennen    de    hooge    contracterende  pariyeil 

J.  B.  van  1815.  ifte  Stuk.    '  Bb 


\ 


386  JAARBOEK  VAk  i8r^, 

« 

«nktut  pl«gtigfi}k  barai  pHgt,  om  hare  zorgen  te  verdobbeleiif 
tosTchen  ^^  einde,  in  zoodtoige  omfhndigbeden ,  voor  de  nuc 
^^^°*  en  belangen  hunner  OtiderdaneD  te  wiken»  en  verbinden 
Otxmc.  zich  ondeiling,  om,  ingeval  er  op  nienw  eene  dergelijke 
Brittaii*»  ratnpfpoedige  gcbeurtenii  voorviel,  onder  elicander  ea 
■ie,  Pruis- ,„et  Z.  AHerchr.  Maj.  de  maatregelen  te  beraaeo,  die 
Ru»l«id  2lJ  ^^^^  ^^  veiligheid  van  hunne  refpective  Staten  ea 
vaa  fto  de  algemeene  rust  van  Europa  zullen  noodig  oordeelen. 
Noveui-  3»  Dóór  met  Z*  AUercbriit*  Ma|.  overeeef  te  komen , 
har,  om ,    gedurende   een   zeker   getal  jaren ,  eene  linie  va« 

militaire  pofitiën  in  Frankrijk  door  een  korps  gealliéerdei 
troepen  te  doen  bezenen,  is  hec  oogmerk  van  de  hooge 
contracterende  partiijen  geweest,  om,  zoo  veel  in  hnr 
vermogen  was,  de  uitwerking  der  bepalingen  van  irt«  i 
en  ^  des  tegen woordigen  Trakraats  te  verzekeren;  ea 
fteeds  gezind,  om  eiken  heilzamen  maatregel  tan  te  se» 
men,  die  geiiehikt  is^  om,  door  hec  handhaven  der  ia 
Frarkrijk  gevestigde  orde,  de  mat  in  Eoropt  te  verze* 
keren,  verbinden  z^  zich  om  t-  ingeval  dat  gemelde 
leger* korps  wierd  aangerand  of  van  wege  Fnnltryk  met 
eenen  aanval  bedreigd*  even  zeer  ala  In  het  geval,  dat 
de  Mogendheden  verpligt  wierden,  om  zicb  weder  la 
ilaat  van  oorlog  tegen  hetzelve  te. (tellen,  om  eene  der 
voorzeide  bepalingen  te  handhaven,  of  om  de  grooto 
belangen,  waarop  dezelve  betrekking  hebben,  te  verze- 
keren en  te.  fcbragen,  -*  volgens  de  bepalingen  van 
bet  Traktaat  van*  Chaumont,  en  voornamellDk  iogevdge 
irt.  7  en  8  van  dat  Traktaat,  zonder  verwijl,  boven 
,  de  magt,  die  zij  in  Frankryk  laten,  ieder-  zijn  geheel 
eontingeitc  van  zestig  duizend  man ,  of  zoodanig  gedeel- 
te van  dat  contingent  te  leveren,  ais  men,  volgens  dea 
drang  der  omffandigheden , .  in  activea  dienat  zou  willea 
aelien. 

4.  Indien  de,  bij  bet  voorgaand  Artikel  opgegeven,  Krijgs* 
magt  ongelukkig  onv<^doende  ware,  zullen  de  hooge 
contracterende  Pardoen,  zonder  ti}d  te  verliezen ,Taadp]e* 
gen  over  bet  addhionesl  getal  troepen-,  door  ieder  tot 
de  Inftandhouding  der  gemeenfchappelOke  zaak  te  leve- 
ren, en  z^  verbinden  zich,  dek  noods  hunne  geheele 
aagt  te  bezigen,   om   dett  oorlog  fpoedig  en   gelukkig 

,  te  eindigen V  zich  onderling  voorbehoudende,  betrekke- 
lijk den  Vrede,  dien  zQ  g^meenfchappelijk  zonden  tee« 
kenen,  fchikkingen  te  u'effea,  berekend  om  aan  Europa 
eenen  voldoenden  waarborg  tegen  de  terugkeeriog  van 
eenen  fobrtgelijken  rtmp  te  verfchaffen. 

5,  Oe  hooge  contracterende  paritfen »  bet  eens  gewor- 


JAARBOEK  ^A'n  i8xj,  387 

Aen  fl)nde  wegens  de  bepaling «  la  de  vorige  trtlkelen  TrtktaAt 
▼ervtc,  om  de  uitwerking  hareir  verblitdtenhAjn ,  gedu   J^»^chea 
tende  deD  tijd  der  temporaife  betetiing,  te  verzekeren»  r^^^^^"* 
Verktireti    dvarenbovet)  t  dir»   zelfs   oa  bet  afloopen  van  Orooc»   ' 
dien  maatregel»  gezegde  verbindcenisfea  olet  minder  de^  Brlccsn" 
Eelver  volle  kracht  zoJlen  bi^ven  behoodeo ,  ter  uicvoe-  f^*  ^^^ 
tmg  van  die»  Wjelke  tot  bet  in  (land  houden  def  in  de  |["„f"n^ 
ftrt.   I .  en  1  vao  de  tegenwoordige  akte  vervatte  bepalin»  van  2^0 
feo,  noodfg  geoordeeid  worden.  Novem* 

6.  Om  de  uitvoering  des  tegenwoordigen  Tfaktatts  te  ber» 
verzekeren  en  gemakkelijk  te  m^ken»  en  de^nuuwe  be^ 
zrekkingen  te  bevestigen»  waardoor, de  vier  Souvereinen  ,,.^ 
tot  het  geluk  der  wereld  ilians  vereenfgd  zijn,  zi]n  dd 
liooge  contracterende  Partyen  overeengekomen,  om»  op 
bepaalde  tijden,  bet  zQ  onder  bet  onmlddellljit  oog  def 
Soovereineo^  bet  zij  door  Ininiie  reQ>ective  Ministers » 
'samenkomfien  te  vernieuwen,  gewQd  aan  de  Igroote  ge- 
flieenfchappelVke  beiangen  en  aan  het  onderzoek  dec 
maarregelen»  welke  op  ieder  dier  bepaalde  tQden  het 
heilzaamst  zullen  geoordeeld  worden  tot  de  mst  en 
welvaart  der  volken  en  tot  de  handhaving  van  den  vrede 
van  Europa, 

f.  Het  tegenwoordig  Traktaat  zal  geratificeerd '»  en  de 
latificatiCn  daarvan  znlten»  binnen  twee  maanden  of  ecr« 
det»  indien  zulka  mogeltfk  Is »  ultgewisfeld  worden* 

Des  ^en  oorkonde  hebben  de  refpective  gevoUnagiigden 
'hetzelve  geteekefidi  en  dawop  het  zegel  hunner  wapens 
tfgedrukt» 

* 

' .  Wegend  de  regeling  der  bepalingen  VM  de  teN 
fitoirea  en  vestingen,  door  Frankriik,  b^  de  zr* 
tikeh  I,  a  en  s  van  het  Vredes* Traktaat  dfge- 
ftaan ,  werd  het  volgende  extract  dta  protocolA 
gemeen  gemaakt* 

De  Ministers  def  Kefzerigké  en  ttontnklljke  Hove4  fiépfiUti« 
van    Oostenrök »  ftuslsnd »  Groot-Brittaimie  en  PWfsfen  *  §«"  ^^^^ 
de  maatregelen  in   overweging  genomen  hebbende»  wel»  ^^it-en  en 
ke  door  die  febiktingen  met  FrankrOk»  welke  den  tn  Vestingen 
genwoordigeo    oorlog    moeten    eindigen »    noodzakelijk  door 
worden »  zQn  overeengekomen »  om  in  het  tegenwoordig  ^/ ""n  !prt 
protocol  de  bepalingen  vast  te  ftelien »  betrekkelijk  zoo  »*«*"•*"• 
tot  de   territoriale  cesdén,   door  Pradkr^k  te  doen»  als 
tot  de  contributlln»  ter  verfterking.def  YerdedigiogS'iinie 
tan  de  aangrenzende  Staten  beilemd» 

Bb  A 


388  JAARBOEK  van  1815.     : 

BepiHn-  -  Alt.  I.'  Koningrifk  der  Neikrlaniên. 

gen  van 

toireo  en  Overwegende ,  dat  Z.  M.  de  KonlDg  der  Nederlandeffr 
Vescingen  in  eené  billijke  evenredigheid  in  de  voordeelen,  nic  db 
door  tegenwoordige  fcbikliing  met  Frankrijk  voortf^sruitende , 

'2^**11 '^'^  bclioon  ie  deelcn,  en  den  ftaat  van  deszelfs  grenzen 
tige  atiu  Q^^^  ^^  ^^^^  ^^  ^^  1^^^  -g  aanmerking  nemende,  zoo 

is  men  overeengekomen,  dat  de  distriinen,  welke  een 
gedeelte  van  de  BelgiTche  Provfncfén,  van  het  fiftdom 
van  Luik  en  van  het  Hertogdom  van  Boofllon  hebben 
uitgemaakt  ^  benevena  de  fteden  Phitippeville  en  Marien- 
burg,  met  derzelver  grondgebied,  welke  Frankrijk  aas 
de  Bondgenooten  moet  aflbian,  aan  Z.  M,  den  Koning 
'der  Nederlanden  2a I  toegewezen  worden,  om  met  A^^ 
zelfi  S'aten  vereenigd  te  worden. 

Z.  M.  de  Koning  der  Nederlanden  zal  daarenboven, 
uit  dit  gedeelte  der  Franfche  contribuclên ,  welke  toe 
verwerking  der  verdedigingslinie  der  aan  Frankr^k  gren* 
ten'de  Staten . beüemd  is,  de  fom  van  60  mlflloenen 
franken  ontvangen,  welke  befleed  zal  worden  tót  hec 
verfterken  der  frontferen  van  de  Nederhinden,  overeen- 
komftig  de  plans  en  regelingen,  welke  de  Mogencftedeo 
te  dien  opzigte  bepalen  zullen. 

Daarenboven  is  men  overeengekomen,  dat,  nit  over« 
weging  der  voordeelen,  welke  Z.  1^.  de  Koning  der 
Nederlanden  uit  deze  fchikkingen  bekomen  zal  ,*  zoo  la 
de  vermeerdering  aJs  in  de  verdedlgings-^lddélen  van 
z|)n  grondgebied ,  dat  aandeel  van  pecuniëie  door  Frank* 
'ryk  te  betalen  fcha vergoeding,  waarop  gezegde  Z>  M, 
nanTpriak  zou  kunnen  maken,  (hekken  zal,  om  de 
.fchavergoedingen  van  Oostenrijk  es  Pruisfen  in  eene  bi^ 
^    J^ke  evenredigheid  te  brengen. 

Art.  2.    Aanwinst  van  Pmitfen^ 
• 

De  distrikten,  welke,  bij  het  nieuwe  traktaat  vtfff 
Frankrijk,  in  hec  det^fcement  van.de  Saar  en  Moezel, 
vtn  het  Franfche  grondgeBf!?d  •  znNen  afgefcheldeil  wor- 
den, de  vesting  Saar< Louis  daaronder  begrepen,  znHen 
aet  de  «Staten  van  den^  Koning  van  Pmisftn  vereenigd 
worden. 

Art.  3;    Aanwinst  van  OéstenriJK 

De  terrltoiren ,  welke  Frankrif k  in  hec  departement  viif 
den  Neder- B4)n  noec  «flcaan,  de  ibid  en  veitiag  I^nditt 


JAARBOEK  TAN  jfiis»  SS9 

datronder  begrepeo ,  zullen  mee  dfe  bezktingen  op  den  Bepalia^ 
llDker- oever  van  den  Rijn  verecoigd  worden,  welke,  bij  ?^"  ^*°j  , 
de  definitieve  akte  van  bet  Weener  Congres ,  aan  Z.  K.  ^oj/eu  en 
eo  K.  Aposiol.  M.  ten  deel  zijn' geworden,  Z.  M  kan  vesciogea 
over  zyne  bezittingen  4>p  den  lipker-oever  van  den  Rijn ,  door  ^ 
hii  de  territoriale  fcbikkiogen  mét  Beijeren  en  andere  ^'^°j['<)^ 
Swten  van  het  Duiifdie  verbond,  disponeren.,  ^ftwaan*. 

<    • 
Art.  4«    Zwiifersah  BanJgcno^tfchap. 

.  Veribiz»  met  dat  gedeelte  van  bet  land  van  Gex,  bec* 
welk  door  Frankrijk  moec  afgeftatn  worden ,  zal  met 
Zwitferland  vfreeoigd  worden  ea  een  gedeelct  van  bet 
4amon  van  Geneve  uitmaken. 

De  onzydigbeid  van  Zwicferland  zal  tot  dat  ^rondge» 
bied  ultgeftrekt  worden,  hetwelk  gelegen  \ê  ren  Noorden 
ieeoer  linie,  getrokken  van  Unt^a  af  (die  flad  daaroa* 
der  begrepen) ,  loc  aan  den  mond  van  het  meer  Annecy, 
ai  van  daar  tot  bet  meer.  Bonyget ,  tot  aan  den  Rhone« 
Op  dezelfde  w||ze,  ala  zij  toe  de  provincie  Chablals  en 
Faucigny,  bij  het  gade  ardkel  der  definitieve  akte  van 
Aei  Woener  Congres,  uitgeArekt  is* 

Art.  5*    Sardiniem 

.  Ten  einde  Z.  M.  de  Koning  van  Sardinië ,  in  «ene 
kiliyke  evenredigheid,  genot  hebbe  van  de  voordeelen, 
uit  de  tegenwoordige  fcbikking  met  Frankr^k  voortvioei- 
"Jende,  is  men  overeengekomen,  dat  bet  gedeelte  van 
Savoye,  hetwelk  aan  Frankrijk,  krachrens  het  vredes- 
traktaa't  van  den  sofren  Mei  1814,  h  verbleven,  weder- 
tm  met  de  Staten   van   gefegde  Z.  M.  zal  vereenigd  ? 

."itforden,  met  niczondering  van  de  gemeente  Sl  Jolien, 
twelke  aan  bet  kanton  van  Geneve  zal  gegeven  worden^ 

De   Kabinetten   der   verbonden   Hoven   znllen    hunne 

-g/ckét  dieii&en   aanwenden,  om   Z.  Sard.   Ma{«  over  ie 

balen,    om  aan   het  kanton  van   Geneve  af  te  ftaan  de 

•gemeenten   Cbesne^Thonex  en  eenige  andere ,  dfe.  noód- 

.sakeiyk  zijn,  om  bec'  Zwiiferich  grondgebied  van  Jasiy 

te  bevr|}den  van  de  uitwerkfels  der  reirocesitè*  door  bec 

kanton  van    Geneve  van  dat  grondgebied,   geieeen  cua* 

lebenden  weg  van  Euron  eo  bet  meer,   hetwelk,  doot 

,Z.  Sard,  IVL,  bU  de  akte,  van  den  ipflen  Maart  1815» 

was  afgefcaan. 

Het  Franfcbe  Gouvernement,  bewilligd   hebbende  on 
iJüUiie.toUiniêB  van  de  greniEen  van  Zwttferlandi  aan  de» 

Bb3 


\ 


S90  JAARBOEK  van  i8i5. 

kant  no  den  }iini,   ie  verwijderen,  zoo  zutlén  Se  Kc« 

Scn  van  bioeiren  der  vetbonden  Mogeodbeden  buane  goede  dieo« 
toïrM^*  rten  aanweaden,  om  Z.  Sard.  M.  over  re  halen,  om  fns- 
VrsciJw  1^^'ii^'  ^^i^^  toUinién,  aan  de  zijde  van  Savoye,  op  zijn 
4aor  .  minst  meer  dan  eene  mijl  van  de  Zwicferfcbe  grenzen, 
yrankrUk  terug  te 'trekken,  alsmede  tan  de  buitenzijde  van  den 
•fgeilaaa*  groeten  weg  van  Saleve  eo  van  de  bergen  van  Sion  en 
van  Waache. 

Z.  M.  de  Koning  van  Sardinië  zal  daarenboven,  van 
dat  gedeelte  der  Franfche  contributie,  welke  rot  de  ver* 
ileiking  der  verdedigingslinie  van  de,  aan  Frankrijk  gren» 
zende.  Staten  beftemd  ii,  de  fom  van  lo  mlllioenea 
franken  ontvangen,  welke  befteed  moet  worden,  tot 
verdediging  van  deszelfs  frontieren ,  overeenkomftig  bet 
jilan  en  de  regelingen,  welke  de  Mogendheden  te  diea 
opzigte  bepalen  zullen* 

Insgel^ks  Is  meo  overeengekomen,  dat,  uh  overwe- 
ging der  voordeelen, '  welke  Z,  Sardinifche  M,  uit  dei^ 
bepalingen  trekken  zal,  zoo  in  de  uitbreiding  als  in  de 
verdedigingsmiddelen  van  z^n  grondgebied,  dat  gedeelto 
der  door  Frankrijk  te  betalen  pecuniele  fcha vergoeding , 
waarop  Z.  M.  aanipraak  zou  kunnen  maken,  llrekkea 
«ai,  om  de  fcha vergoedingen  .  van  Oostenrijk  en  Proisfen 
in  eene  bill\}ke  evenredigheid  te  brengen^ 

De  Ministers  der  vereenigde  Hoven  hadden  op 
denzelfden  aoflen  November  aan  den  Hertog  aê 
Richelieu  geaddresfeerd  twee  notas,^  de  eerfce  vu 
dezea  inhoud; 

ftfrflt  De  .ondergeteekenden ,  Ministers   der  vereenigde  KaM; 

fioca  ian    neuen,  hebben  de  eer  aan  Z.  £sc«   den  Hertog  de  kichó* 
f^s^der^^^''*  hec   nieuw   AlIianti&Traktiat ,  welke  z^,  in  naam 
vercemg,  ^^  ^P  '*^  hunner  hooge  Souverelnen,   geteekend   beb« 
deHoveu   beo,  mede  te  deelen,   van    welk  Traktaat  bet  oogmerk 
aan  den     is  „  ajtn  de  grondbeginf^ls ,  door  de  Traktaten  van  Cbau-» 
jik/r  ^^  ®^°'  ^  Weenen  bekrachtigd ,  de  met  de  tegenwoordf^» 
4^^fi4iicu.  oniftandigheden  me^st   overeenkomende  toepasfing  re  ge- 
ven ,  en  het  lot  van  Trankrijk  mee  het  algemeen  belang 
van  £uropa  zamen  te  verbinden. 
.  De  geallieerde  Kabinetten  befcbouwen  de  vastheid  det 
io  die   Land    gelukkigfifk    herfielde    orde  van    zaken  ais 
eenen    der    wezenlijke   grondilagen    eener   welgevestigde 
en  dnnrzame  rust.    Het  is  naar  dit  doel ,  dat  hunne  ver-i 
«enigdd  pogingen  fl^eda  gerlgi  z|j[n  gewekt  j  hec  ia  im 


JAARBOEK  VAK  1815. 


391 


opTagic  vcrün^eo,  den  uit/lag  dier  pogingen ,  welke  ai  de  Eerfte 
bepaJiDgen    vao  .  het    nieuwe  Traktaat  .  voorgefchreven  D^'V, X*? 
beeft,  ie  handhaven,  en  te  beftendigen.    Z.  Allerchr.  M.  tcrs  dM*" 
sü  fii  def  e  iBkie  de  zörgvnidigbeid  erkennen ,  wiarniede  verccnig- 
rif  de  naatregeieo   beraamd  hebben ,  die  het  gefchiktde  de  Hoven 
e^n,  om  al  dti  gene  te  verwijderen,  wat  in  bet  toek;>-  "°  <*^" 
nende    de  inwendige  rust  ^van    Frankrijk  in  gevaar  zou  ^J^D^g^J^ 
knnnen  brengen,    en   waaróiede  zij   tevens   herftellingS' 
middelen  tegen  de  gevaren,  waarmede   het    Konioklijk 
gesagy  die  grondslag  der   openbare  orde,  nog  zou  kun« 
Deo  bedreigd  worden,   hebben-  voorbereid.    De  grondbe- 
ginfete  en   bedoelingen  der  Soavereinen   te  dien  opzigte 
iijtt   onveranderiyk.    De  verbindcenisfen ,  welke  zij  ko* 
men.  atn.  te  gaan,  leveren  het  ondnbbelzinnigst  bewQs 

"  biervan  opi,  .«aar  hunne  hartelijke  belangftelHng  in  de 
tevredenheid  Zr.  AHerchn  M.  en  in  de  rust  en  wel- 
vaart van  Hóogstdeszélfs  Koningr^k,  geeft  hun  de  hoop 
dat  de  mogelijkheid  der  noodlottige  gevaren,  hij  deze 
verbrndceniafen  veronderfteld ,  niet  zal  verwezenlijkt  wor« 
den. 

De  Geallieerde  Kabinetten  vinden  den  eerflen  waarborg 
vtn  de«e  hoop  in  de  verlichte  beginfefen,  de  groot  moe» 
dige  gevoelens  en  de  perfoonlijke  deugden  van  Z.  Aller- 
cbrist.  Maj.  Z.  M.  heefc  met  hen  erkend,  dat,  in  eenen 
Staat,  gedurende  een  vierde  gedeelte  eener  eeuw  door 
revolutionaire  ftuiptrekkingen  van  een  gereten ,  het  niet 
de  magt  alleen  is,  die  de  rust  in  alle  gemoederen,  he^ 
vertrouwen  in  de  zielen  en  het  eveuwigt  In  de  verfchiU 
lende  gedeelten  van  het  maatfchsppeiijk  Hgchatm  kan  te 
rug  brengen }  dat  de  wijsheid  zich  bij  de  kracht,  de  ge- 
matigdheid bU  de  ftandvasrigheid  moet  voegen,  om  deze 
gelukkige  veranderingen  tot  (land  te  brengen.  Verre  van 
te  vreezen,  dat  Zijne  AUerchristeliJke  i^ajesteit  immer 
het  oor  zat  leenen  aan  onvoorzigtige  of  hartstogtelijke 
raadgevingen,  (trekkende  om  der  ontevredenheid  voedfel 
te  geven,  de  ongerustheid  te  vernieuwen,  den  haat  en 
de  verdeeldheid  te  doen  herleven,  zijn -de  Geallieerde 
Kabinetten    volkomen    geiijst .  geft'eld  door   de  zoo  vei9 

^  Aandige  als  edelmoedige  gezindheden ,  welke  de  Koning, 
op  ieder  tijdftip  z^ner  regering,  en  met  name,  opdat 
v^  zijne  lerugkeerlng ,  na  den  jongAen  misdifdigen  aail- 
flcg,  beeft  aangekondigd.  Het  is  bun  bekend,  dat  Z. 
M.  aan  al  de  vijanden  van  het  algemeen  wAziJa  en  van 
de  rust  zijns  Koningrijks ,  onder  welke  gedaante  zij  zich 
mogten  opdoen ,  zi^e  gehechtheid  aan  de  confUtncionete 
wetten  zal   tegenftellen ,  welke  onder  zijn  eigen  gezag 

Bb4 


39»  JAARBOEK  van  1815;' 

nitgevaardlffd  xijn,  mfrsgfldcrs  2l]oeti  «ref  vAtgeiftktm 
ivii  vap  de  vader  te  zijn  van  alle  zijne  Onderdanen» 
zonder  onderfeheid  van  (land  of  Gods'iieost;  vaa  rot  é% 
\^  herinnering  roe  uit  te  wisfcben  atltr  door  faen  geledeife 
rampen,  en  van  de  verleden  jijden  (loches  dat  goede  ce 
behouden  ,  wat  de  Voorzienigheid  uk  den  boezem  zei* 
ven  vaq  de  a]|;emeene  rampen  heeft  doen  ontftaan.  Op 
deze  wijze  clleen  is  het ,  dat  de  door  de  Geallieerde 
K^ibi netten  gevormde  w^nfcben  tot  behoud  van  het  con« 
fltcutiooeel  gezag  van  Z.  Allerchrist.  M.,  voor  het  ge* 
luk  zijns  Lands  eu  voor  de  handhaving  van  den  vrede 
^r  wereld  kunnen  vervuM  worden,  en  dat  Frankrijk,  op 
zyne  pudegrondfh^en  herfreid,  de  verheven  plaats  zal  her- 
vemep ,  waartoe  het  m  hei  Europeesch  ftelfel  geroepea  ia» 

ê 

De  tweede  nota  van  de  Ministers  der  vier  groo» 
te  Mogendheden  aan  den  Hertog  de  Richetieu,  • 
behelsde  het  affcheid  der  Ministers  als  ook  de 
omfchrLjvini?  der  magt,  met  welke  l,ord  fFcU 
lington  in  zijne  hoedanigheid  van  Opperbevelheb- 
ber van  bet  beveiligings-leger  in  Frankrijk  bekleed 
I  \vrerd.     Zij  luiddQ  sidus.: 

Tweede  De  gealHëerde  Souvereinen  aan  deo  Maarfchalk  Her« 
poca  van  tog  van  H'^Hirgton  het  oppcrbivel  bebbeade  toeve»* 
de  i^inis- |t.Q|]||y^  Qver  dat  gedeefte  van  derzelver  iroepen,  hec 
tcrs  der^  welk,  (fvereeokomftig  Art.  5  van  het  op  heden  met  Frank* 
d/novcn  ri)b  geQoteji  Trskcsat,  gedurende  eea  zeker  aantal  van 
aan  den  itren  in  dit  land  moetpn  achcerbl\)-veR,  oorde^len  de 
l^eno;!  </^  ondergeteekende  A^iniscers  enz.,  enz.,  enz.,  h«t  vap 
^i^ieiicu^  bunnen  pligt  om  «an  Z,  Exc.  c^en  Henog  de  RichelieU 
eenige  inücbting  ^e  geven  betrtkkciyk  den  aacd  en  Qm.** 
vang  der  magt,  aan  dit  bevel  verbonden 

'O/fchüon  tea  aanzien  van  dezen  maatregel,  voorna* 
nelijk  beftuurd  door  beweegredenen  gegrond  in  het  be- 
fan^r  en  de  welvaart  hunner  onderdanen,  en  verre  vee» 
wijderd  van  eenig  oogmerk  om  hunne  tfoepen  te  ge* 
bniiken  ter  bu)p  vaq  de  Polii^ie  of  van  het  innerlijk 
belluur  van  FrankrJijk,  of  op  eenigerlei  wi)z^«  welke 
jnbreuk  zou  kunnen  maken  op,  of  eene  bemoeiing  ge« 
oordeeld  worden  mer  de  vrije  uitoefening  vap  bet  Ko« 
irinküjk  gezag  in  dit  Land ,  hebben  echter  de  geallieerde 
Miigendhedcn ,  uit  aanmerln'ng  van  het  hooge  oelang  b^c 
:3veik .  nii  Aelien  in  het  ond^rfteiineii  d^r  n»({(  van  w«t^ 


JAARBOEK  VAN  i8i5»  393 

-tsfce  .Soaverehien ,  aan    Z.  Allercbr*  Ma]«  beloofl ,  den-  Tweede 
zelven  met  honne   wapenen  te  ondejfteunen   tegen  alle  J}^^^.^*** 
«voimionaire    fwaisfc hokken,    welke    ftrekken    «ogren,  j^J^Jj"^** 
jQtn  aet  geweid  de  thans  feveitigde  orde  van  zaken  om  vercenig* 
-verre  te  werpen/ eo  dus  mede  op  nieuw  de  algemeene  de  Hoven 
drust  van  Europa  te  bedreigen.    Zij  ontveinzen  zich  ecb  *^^  ^^^ 
,ter  niet,  dat    onder  de  verfcbèideoheid  van  gedunten ,  ^illwi^l' 
•waarin   de  revolutioflafre    geest  zich    weder  in  Ffankrljk  ^*^'^"^^* 
jtan    openbaren,  twijfelingen    zouden   kunnen    ontftaan,^ 
4>mtrent  den  Éard  van  bet  geval,  dat   de  tüsfchenkomst 
.vun  eene    vreemde  magt  noodzakelijk  moge  maken;  ea 
^e    moej()eliJkhèid  gevoelende   van   bet  opfrellen  van  fn* 
icructJén,    luisi   toepa^felijk    op   ieder  by^onder  geval » 
•  hebben  ^e  geailiët;rde  Souvereinen  beter  geoordeeld,  aan 
de  bc'proefiie  voorzigugheid  en.  het  oordeel  van  den  Hertog 
yan   H  tiUngtm  over  te  laten  om  te  beflisfen,   wanneef 
^n    in    hoe  verre  raadzaam    zijn  mag   de  troepen  onder 
zijne   bevelen   te  gebruiken;  altoos   in  otjderfteKIng  dat 
•hij  in  geen  geval   hiertoe   btfluiren  zal ,  zonder  alvoréna 
^ijné  maatregelen  met  den  Koning  van  Frankrijk  beraamd 
IC  hebben,  noch  ook    tonder ^   zoo   fpoedig  mogelijk^    . 
de  geallieerde  Souvereinen  bctigc  te  geven  van  de  drao^ 
jedenen ,  die  hem  tot  zulk  een  befluit  faebben  doen  oven* 
'gann.     Én    naardien    bet,    ten    einde    den    Hertog    ran 
H^€llinft&n  een  rigtltaoer  aan  ie  bieden  in  de  keu^e  zij- 
ner fcbikkingen,  van  gewigt  is,  dat   bij  naauwkeuriglijk 
-<^Qderrigt  zij  van  alle  gebeurtenisfen^  welke  in  Fr^nkrjijk 
Bogen   voorvallen,   bebben   de    Ministers  der  vier  gealli- 
eerde Hoven,  bij  Z.   Allerchr    Maj.  geaccrediteerd*  he« 
^vel  ontvangen,  om  eene  regelmatige  correspondentie  met 
iden   Hertog   van  PFèllington  te  onderbonden,  en  te  ge- 
lijk zorg  te  dragen  dat  er  eene  regelregte  correapondei^ 
lie  plaats  hebbe  tnsfchen  het  Franscb  Gouvernement  ea 
den  Opperbevelhebber  der  Geallieerde   troepen,  ten  eiiK 
de  aan  h^  Praosch  Gonvememenr   de  mededeeiiageii  t^ 
doen  toekomen ,   welke   de  Hertog  van  fTelUngiên  noo> : 
dig    mogt   oordelen  «an    hetzelve    te    doen,    en  den 
Maarfcfaalk  de  berigten  of  vorderingen   mede  te.deelen^ 
welke  bec  Hof  van  Frankrijk  in  het   vervo!g  mogt  wen- 
fchen  hun  te  doen.    De  ondergeieekenden  vleijen  zich» 
4lat  de   Hertog  de  Ri^helieu  in   deze  fcblkkingen  gerea^ 
deiijk  dien    zelfden  geest   en  die    zelfde  beginfelen   zal. 
eritennen ,  die  aan   den  óvtg  gelegd  zi)n  fn  het  oiTderling 
betomen  en    vasiftelien  der  maatregelen   tot    de  militaire 
bezitnemingen   van  een  deel    van    Frankrijk.    Deagetijka 
nemen  zij,  dit  Land  verlatende,  mee   zich  de  vertrooa- 

Bb-5 


394  JAARBOEK  van  1815. 

ceode  overtuiging,  dat,  oodanki  dé  begfoftlen  Vin  waiW 
orde,  welke  Frankrijk  nog  bevatten  mag,  en  die  hec 
uicwerkfel  -zijn  van  revolaiionaire  gebeurtenislêo,  een 
wijs  en  Vaderlijlc   Beftuur,  op  de  gefcblktfte  wljae  zich 

'  bevlijcigende  om  de  gemoederen  ót$  volks  te  doen  be- 
daren en  onderling  te  velzoenen ,  en  zich  omhoudendt 

•  van  afle  daden ,  die  met  zulk  een  ftelfel  mogten  flrijden, 
flflgeo  kan  niet  alleen  in  het  handhaven  der  publieke 
rust,  maar  ook  in  her  herftellen  van  aigemeene  eendragc 
én  vertrouwen;  daardoor,  zoo  veel  de  gedragingen  dei 
Gouvernemencs  zulka  kunnen  bewerken,  de  Geallieerde 
Mogendheden  .  ontheflFende  van  de  fmanel^ke  noodweo» 
digheid,  om  toevlugt  te  nemen,  tot  die  maatregelen ^ 
welke,  ingevalle  van  nieuwe  ftaatsfcbokken ,  bun  geb\e» 
dend  zouden  voorgefchreven  worden  door  bunnen  pligt 
om  zorg  te  drsgen  voor  de  veiligheid  hunner  eigene 
Onderdanen  en  voor  de  aigemeene  rust  van  £uropa,  eni» 

u4*vm''  '    ^P   ^^^  aóften  November  werd  de  aangename 

den  vrede  *jt*U^ing  van  het  fluifen  van  d^zen  vrede  roet  Frank» 

iudcn       rijk  9    op    den    middag  door   het  losfen   van  loo 

gelwnJïgd!  ^^**^"^^''^^^°  in  'sGravenhage  aangekondigd. 

Slaande-        Z.  M.   in  aaiMDcrking  nemende  9  dat  door  den  • 

ivkrdis     zegen  des  AUerhoogden  de  vijandelijkheden ,  waar» 

bedcfton-  toe   dc   landing^    van    Napoléon   Buouapartc   had 

october"  aanleiding  gegeven,  bij  het  herftel  der  wettige  re- 

afgc-        gering   in   Frankrijk,   volkomen  hadden  opgehoii» 

fchaft.      deu^    en   men   zich   vleijen  mogt  met  het  eerlang 

Huiten  van  een  deJinitief  traktaat  van  algeroeenea 

vrede»  had  reeds  bij  befluit  van  35  October  goed« 

gevonden  de  maandelijkfche  bedeHonden,   die    b9 

vroeger  befluit  van   ao  Juni}  waren  bevolen  9   te 

doen  ophouden ,  zich  referverende  om  na  het  fluj» 

ten  en  publiek  maken  van  bet  algemeen  vredes^trak- 

taat ,  ten  bewijze  van  dankbaarheid  voor  die  groote 

^veldaad,  eene  aigemeene  Godsdienstoefening  y  in* 

^erlgt   naar   de  gebruiken  van  de  onderfcheidene 

.gezindheden,  te  bevelen, 

A^emee-*     H^^^  dankftond  werd  nu  nader  bepaald   op  dèta 

»•  (iank«  poften  December  en  voorafgegaan  door  de  navoU 

i^^">Jbe-  pende    uitfchrijving  van    den  Heer  Commisfaris- 

^  Generaal ,    provifioneel  belast   met  de  zaken  vaa 

den  Hervormden  en  andere   eeredienften  ^  behalve 

dien  der  Catholieken. 


JAARBOEK  VAN   1815;  ^9^ 

t  ANDGENOOTEN  I  üitfchrj. 

ving  van 

De  groote  ftrfjd   is  geftreden  f  Een   nwgtfg  heerfeger  jjj;"  nc»^ 
v«n  geoefende  krijgslieden,  door  wraak  en  eerzncbt  ge- dankfton<t 
leid «  (louc  op  hunne  krachten  en   reeds  aanvankelijk  be  voor  dea 
liaalde  voordeelen .  dreigde  ons    Vaderland   den  onder-  vicdb« 
gang  en  Europa  eeoe  nieuwe  flavemij!  • 

Nederhindfche  benden ,    weinig   in  getal ,   meetc  nog 

ongeoefend  in  den  ftrijd;  niatr  (lerk  door  vaderlandfche 

trouw  en  ftand^stigen  moed,  aangevuurd  door  bet  ver-  • 

teven'  voorbeeld  van  Neérlands  jongen    Held ,  onverwln- 

'  nelijk^  door    vertrouwen   op    den   God  onzer  vaderen , 

weerzonden   den   aanval   des   trotfcben  vijand^,  en  ver- 

fbhaften  _aon   onze   dappere   Bondgenooten  de'  g&egeft* 

beid,   tot  die   voorbeeldelooze    overwinning,   waardoot 

Andermaal  de  vrtfbefd  der  wereld  bevochten  werd.    De 

kr\]g  was  veFfbhrfkfteKJk,   maar  kort  en  bellisfbnd.    Hee 

beflaar  nfec   meer  dat  geduchte    leger:    de    Heer   der 

'beerfcbaren  beval  deszelfs  vernietiging  *  De  overweldiger 

frelfy  'dfe  reeds  weder  de  volken  in  zQne  ketenen  waan^ 

ide,  op  den  voet  vervolgd,  ontvlood  zi^ne  hoofdftad,  en 

vond  (^eene  fchuilplaacs  dan  in   de  gevangenis.  •  Voor  de 

tweedèmaal  beklom  in  zijne  pliiats  de  wefifge  Vorst  den 

'troon,  wiens 'herdel  Eurofte  tl»  bet  noodzakelijk  onder» 

'pand  narer  rust  moest  vorderen. 

^  Op  nienw  verheugt  ons  de  blitmare  van  den  algemeeii- 
nen  Vrede,  tegen  nieuwe  (bhennis,  door  valter  waar* 
l>org  dan  ooit  te  voren  verzekerd. 

Zoo  groote  gebeurrenisfen ,  welker  afloop  jaren  fbheen 
'te  vofderen,  ontwikkelden  zich  in  weinige  maanden; 
ée  overwinning  was  reeds  daar,  terwijl  nog  de  bloetn 
onzer  jongelingen ,  d\e  met  geestdrift  den  jengdigcn  ara 
'bat  vaderland  'toewijdden',  ten  ftr^de  Q>oedde«  om  in 
'dé  eer  onzer' dappere  Prinfën  te  deelen. 

Wie  erkent  niec  in  dat  alles   het  aanbiddelljk  en  goe< 

'dertleren  beftoor  der  Opperfle  Wijsheid  f  ^  Wie  voelt  niec 

de    behoefte,  om,  voldoende  aan  de.  uitnoodigini^  van 

'ónzen   geliefden   Koning^  Üch    met    2^ne  medeburgers 

Sfn  geloofigenooten  in  de^gew|}de  tempels  te  vereenl- 

'gen,    ten  einde  de-  oprcgte  offers  der   gemeenfchappe* 

iijke  dankbtarbeid .  den  Vader  der  mèBfcheD  plegtfg  aan      * 

'te  bieden;  ,        •  •  ' 

Het    is  waar,  veel  kostte  de  bevochten  zege^grooc 

^waren  de  verlfeaen;  bet  bloed  der  dappere  verdedigen 

'nu  Europa*!  vrijheid  >  ook -dat  vad  relea  oozer  waardige 


\ 


396  JAARBOEK  TAN  18x5; 

.  tUcfcbrd-  lindgeoooten ,  ï$  vergoten ;  dan  lieerlVk  eo  nfec  ce  dtnif 
dfen^ijfie  '  i^^^^^^^^  ^^  vrucht  van  óezt  opofferingen, 
mccnen  '  Neen,  dit  bloed  vloeide  niet  te  vergeefs!  Het  wif 
Sankftoiid  de  prijs  van  de  redding  der  volleen  en  van  Neërlands 
voor  den  geluk.  In  dat  bloed  ii  andermaal  roemr^k  de  fchande- 
vrede.  j^j^^  herinnering  vernietigd  aan  onae  vernedering  en 
•  verguizing,  gevestigd  de  eer  van  onzen  herboren  ihati 

Met  edele  fierheid ,  zien  wy ,  in  de  op  het  vreemd  ge- 
Weid  heroverde  knnstfirhaften » -  den  roem  onzer  «nderea 
•  en  teveni^  de  zegeteekenen  onzer  zonen;  de  banden,  die. 
Nederlanders  dn  Nederlanders ,  die  Koning  en  Onderdak- 
Hen  vereenigeu ,  z^jn  naauwer  toegehaald ,  zQn  onver*  ^^ 
breekbaar  geworden,  bezegeld  door  wederzydfcbe  op» 
4>ffering  en  uouw^  door  het  bloed  van  Vorst  e?  Bor* 
gerst 

Het  Nederlandfche  r}}k,  welks  vernietiging  het  eerfte 
hoofddoel  wai  van  den  v^and  der  volken..  Haas  daar  ^ 
verneerderd  en  verfterkt,  krachtiger  dan  te  voren;  be» 
(lunrd  voilfens  eene  nsar  de  algemeene  en  b^zondere  be» 
Jangen  gewijzigde  Grondwet »  terwijl  ^sljmdt  Ond/lep  . 
jeeds  met  onzen  beminden  Monarch  maatregeleif  ben^ 
«^en ,  om  in  de  behoeften  van  den  Staat  te-  voor-z^en*.  . 

Zoo  werden  de  madflageq  der  booztn  verijdeld  es 
bet  kwaad  voor  ons  in  eenen  zegen  verkeerd.  ,  Door 
hartelijke  dankzeggingen  zullen  wy  God  onzen  Redder 
verheeriyken  et  tevens  met  een  kinderlijk,  op  ervaring 
jystend  vertrouwen.  Hem  alle  onze  belangen  aanbeve» 
len ;  van  Hem ,  die  den  vrede  gebood ,  de  bevestiging 
•van  dien  vrede  fmeeken.  Hy.fchenke  rust  en  welvaart ,. 
na  zoo  vele  bloedige  jaren  van  onrust  en  ellende.;  geve 
dat  de  droeve  ondervinding  Vorften  en  Volken  w^zer 
,en  beter  roake;  bevele,  dat  vorderingen  in  ware  vefr^ 
ilchting,  Christeiyke  godsvr.ucht  en  opregte  deogd- de 
gezegende  vruchten  wprden  van  zoo  vele  en  zoo  ver-« 
fchrlkkelijke  rampen. 

Den  Allerfaoogften  de  belangen  der  menschheid  opdra* 
geilde,  zttUen  wij   Inzonderheid  gedenken  ^an  die  van 
;OBS    dierhaar  Vaderland;  en  ook  vooral  zynen    zegefi 
-fmeeken    over  onzen  geêerbiedigden  Koning,    die,  ib 
den  hoogden  nood ,  moedig  het  roe?  vao  Suat  aanvaard- 
de, en,  te  midden  van  (tormen  en.  g^.varen,  mee  vaste, 
hand  beftuurde.    Hy ,  de  geliefde  Vader  des  Vaderland^, 
geniete  al  het  heil,  hetwelk  een  waardig  vader  fmaakc 
'in  het  geluk  van  dankbare    kinderen,  en   deze    zegea 
txuste  betendig   op  gyn  Huis ,  tot  In  h^  taatQe  uagf* 
dacht. 


JAARBOEK  VAN   iSijf.  SJf  ' 

Dat  ook  zif ,  wien ,  met  en  onder  den  Koning ,  de 
lelUngen  des  Volks  zijn  aanbellen ,  door  ijver ,  tronw 
»  vadertandsliefde ,  zich  de  eer  waardig  toonen ,  mede 
irbeiders  van  zoo  een'  Vorst  te  wezen  I 

Met  een  ootmoedig  hart,  begeerig  om  daokbaarbeid 
)oor  daden  ce  doen  blijken,  God  onzen  Vader  nade- 
*ende »  mogen  wij  van  Hem ,  die  ^ns  hielp  tn  de  dagen 
mzer  benaan wdbeiJ«  de  gnndige  aanneming  onzer  dan^ 
'«eggingen  en  de  genadige  verbooring  'onzer  gebedep  ge« 
oovig  afWacKren,  in  den  naam  van  onzea  Heer  en  Za- 
Jgmaker  Jefüt  Cfuristusi 

Nft  den  (lag  by  Wsterloo  bad  de  tttdt  afdee-  ^^^^. 
lag  van  bet  Nederlandfcbe  leger  den  Hertog  y^Arzaamhc» 
VclUngton  in  aijaeii  foellen  marach  op  Parijs  ver»  ^g°^XSde 
,«ield,  tervirijl  bet  tweede  onder  bevel  van  Z.  K.  divifievan 
i.   Prins    Frederfk  op  de  grenzen   was  blijven  her  Neder* 
itaao  ter  belegering  der  vestingen.    Het  gltig  met  w^*^^®. 
ile  vestingen  tlians,  gelijk  in  den  vorigen  j are.  der  phÜj 
Nog  lang  nadat  Koning  Lodewyk  was  gezeten  op  f rasrik. 
fijnen  troon,   hield  de  h^lftarrigbeid  van  derzel-      ' 
ver   bevelhebbers   vol«  tot  dat  'hun  ^een  Ichija 
vun   tegenfpraak   of   tw^fel  aan  de  bevelen,  die 
han   werden    gezonden    van  den  Komng  «elven  % 
overig  bleef.  •*-  Wij  zQn  hiervan  bet  verflag  ver* 
fchuldigd. 

Den  3often  Junlj  zond  Z.  K.  H.  Frederik  Prins  Q««oy 
der  Nederlanden   aan  Z.  M.  Hoogstdeszelfs  v^^xw^ 
der  het  volgende  rapport  uit  het  hoofdkwartier 
Curgies. 

Ik  heb  de  eer  U.  Al  te  melden ,  dit  Ik  op  den  Rapport ' 
agften  U.  de  vesting  Qnesnoy  geheel  gecemeerd  heb.  van  Priot 
Op  den  sollen  is  de  Oeneraal  de  Rotalier  in  het  hoofd'*  Frêderik 
kwartier  van'  den  Loftenant* Oeneraal  Antking  aangèko***'^  ^*^i 
men,  ten  einde  nit  naam  van   Z.  M*  den  Koning  Loie* 
Wjk  jyill^    de   vesting   Qnesnoy  op   ta  elfchen.    De 
Kommandant    derzel ve  weigerde  zich    over   te  geven  | 
dien  ten  gevolge  heb  ik  eenige  hanwiczers  en  zes  ponders 
van  da  veldbatter^en  gedetacheerd,  door  verfcheidene 
kompagniëa    infanterie  gefouteneerd «    welker    tiratllenrs 
tegen  het  gtacis  der  vesting   voo~tgerukt  zijn,  en  van 
haÜT  df  tt%  avonds  tot   het  aaabrelien  van  den  dag  heb 


%• 


398  JAARBOEK  va»  18x5/ 

Rapport  ik  htnwitzer-gfatnicen  In  de  vescio^  htea  vtstpen^  éfl 
][■"ƒ'*'"'  htd  de  noodiffe  order»  gegeven  den  vo'genden  Dacht 
aan  Z.  M.  ^*>f<nc^^  voort  te  gaan «  wanneer  mt|  een  Adjudant  vatf 
*den  Luitenant' Generaal  ^nthing  gezonden  werd,  mel- 
dende^,dat,  de  Gouverneur  van  Queanoy  van  intentie 
fcbeeif^':-cijn,  de  aan  hem  door  den  Luit.  Generaal 
jlnthing  gedane  propofitiên  aan  re  nemen ;  en  In  dea 
nacht  reeds,  werden  de  hoofdpunten  eener  kapitulatie 
yaa tgelleifi ,  en ,  onder  anderen  hepaafd  .  dat  de  Kom- 
mandanr  eo  twee  Officieren  •  Hnacke ,  Majoor  der  genie^ 
en  Humblet  Chef  de  bataillon »  vergezeld  van  den  Kt- 
picein  ^inthing^  Adjudant  van  den  Genertal  Antking^ 
naar  Kamerijk'  zoude  zenden ,  ten  einde  zich  te  over- 
tuigen ,  dat  Z.  M.  LodeMTfk  XVIU  zich  wezenlijk  lu  Ka- 
merijk  bevond.  Bij  hunne  terugkomst  zoude  ,  des  avondt 
om  6  uren,  eene  der  poorten  door^  de  troepen  van  U» 
M.  bezet  worden.  Deze  officieren  later  teruggekomen 
xt)nde,.  dan  men  gedacht  had,  heeft  het  bezetten  van 
de  poort  eerst  den  volgenden  morgen «  bij  het  aanbreken 
van  den  dag  p'aats  gehad»  eo  ik  heb  m^  ook  dadeiyiE 
aaar  herwaarts  begeven. 

Ons '  verlies  bi)   dit  bombardement  is  ,^eer  gering  ge* 
weest,  betraande  in: 

I  Wachtmeester  der  rijdende  artillerie,  en?  „^/. -.«.-.ij 
I  Man,  bataillon  Landmiliiie        .       .      l  §«w«»nrel(U 
I  Sergeant-Majoor     1 

I  Sergeant  .  •  •  J' lllebataiIrónLandmiIitieygekwets^ 
6  Man  •  .  J 
^  ..Den  apftAi,  fs  de  vesting  Valenciennes ,  ook  uit. naam 
Tan  Z.  M.  den  Koning  »van  Frankrijk,  door  den  Gene- 
raal LaurHton  opgeêischi ,  na  door  den  Luit.  Generaal 
Stedman  reeds  opgeêiscbt  te  zijn;  doch  de  Gouverneur 
heeft  niec  alleen  geenon  parlementair  willen  aannemen, 
maar  heeft  op  dezelve  gefchoten;  ik  liec  mij  ondercns- 
fchen  hierdoor  niet  terug  houden,  en  de  Generaal  SteJ^ 
man  zond  nog  twee  pariemeotaif en ,  doch  welke  bec 
selfde  lot  ondergingen. 

^rvolgens  .nebbeo    de    troepen,    welke  ^t  vesting^ 
thans    blokkeren,  dezelve  enger  gecerneerd,  en  ik  heb 
er  eenige  hauwitzer*granaten  in  laten   werpen»  waardoor 
een  hooi* magazijn  in  br^nd   is  geraakt,  doch  weldra  g^m 
bluscht;  de  v^and  beefc  ons  v^f  man  gedood ,  nt^^^ 
igk  : 
1  Officier, 
d  Sergeanten. 
I  Korporaal» 


|AARBOEK<  VAN  i8i5# 


S99 


I  Soldttt.  ft 

•o  6  Man  geblesfeerd,  namelijk: 
t  Luitenant  Kolonel  9  (^^  Man.) 
I  Korporaal* 
X  Tamboer,  en 
3  Soldaten. 

Reeds  had  Ik,  zoodra  Qnesnoy  in  onze  banden  "vi^s, 
order  gegeven  eenige  zware  metalen  (hikken  naar  Valen- 
ciennes  te  dirigeren,  en  ik  denk,  dezen  nacht  eenige 
24  ponders  efi  faaowitzers  van  8  duin  in  batterij  te 
hebbeo,  welke  de  citadel  vooral  znllen  befchieten» 
ceo  einde ,  zoo  veel  mogelijk  de  (tad  nog  t&  fparen. 

De  pofitiën  van  mijn  Jeger.korps  zijn  zoodanig,  dac  ik 
Condé  en  Bouchain  kan  obferveren. 

De  Lvi tenant  -kolonel  Herdeboud^  welke  met  eenige 
troepen  tot  bij  Donai  is  voortgerakt;  meldt  m^,  dat 
die  v^ting  tot  nog  toe  geweigerd  heeftt  eenige  propo- 
fitiên  aan  te  hooren ,  heuelfde  is  het  geval  van  Condé 
eó  Boucbain. 

Ik  kan  niet  nalaten  die  rapport  té  fluiten ,  na  de  be* 
tniging,  dac  ik  van  bet  gedrag  en  van  den  geest,  die 
de  troepen  onder  m\)ne  orders  bezielt,  bij  nitftek  te 
vrede  ben,  en  hun  tot  nog  toe  getoonde  moed  laac 
ny  geen  oogenblik  in  tw^fel ,  of  zU  zullen  zich ,  in 
alle  gelegenheden,  den  naam  van  Nederlanders  waardig 
jnaken* 

De  Luitenant  Generaal,  Kommandanc 
en  Chef, 

PRBDERIK, 

Frim  der  Ntdtrlandtn. 


Rsppofc 

Pm  Prins 
rederlk 
aan  Z«M* 


De  Franfche  Generaal  Rej^  die  te  Valencien  •  g^jij^, . 
nes  kommandeerde »  deed  den  6den  JulQ  alle  in-  nsbeid  -^ 
wpners,    die  zich   niet  voor   zts   maanden   van^^^^^''" 
leeftogt  konden  voorzien  uit  de  vesting  vertrek-  condS  " 
ken  9  en  kondigde  der  bezetting  aan »  dat  hij  den 
hem   toevertrouwden  post   tot    het  uitèrfte  zon 
verdedigen. 

Het  beleg  van  Valenciennes  en  Condé  werd 
Iteeds  voortgezet  met  gering  verliea  aan  onze  zij* 
de,  doch  zonder  dat  derzelver  Kombandanten  het 
oor  wilden  leenen  aan  eenige  voorilagen,  die  bun 
op  grond  der  in  Frankrijk  plaats  hebbende  ge* 
beurtenisfen ,  herhaaldelijk  werden  gedaan.    Zelfs 


460  JAARBOEK  tAV  iSiJ* 

had   zich  de  Kommandani   van    Condé    op  eetlé 
onvcraiuwoordelijkc  wijze   vergrepen  aan  den  Kor* 
4  lontï  Goriion^  een  Officier  in  dienst  van  den  Ko« 
Ding   van  Frankryk,  die,    als  Parlementair  in  de 
vesting  gekomen   zijnde,   eer«t  doof  het  gepeupel 
mishandeld   en    vervolgens  gefuGlIeerd    was.    — ^ 
Kleine    uitvallen  uit^  Valenciennes^    zoo  wel  ala 
uit    Condé    werden    telkens    terug    geflagen ,    en 
ftrckten   flechts    om    ds    wakkerheid^  en  ^ver  der 
Nederlandfche  troepen  te  doen  onderfcheiden« 
taiidre.        De^Kommandant  van  Landreciea  was  even  haK 
cUs  kipl- ftarrig    en    Volllrekt   weigerachtig,   om  zicti   aan 
tiueert.     /.örf^vjr*   XflII   over   te  geven,    doch    op   deft 
aiften  Julij,.  twee  dagen  na  de  opening  der  loop- 
graven op  den    afdand  van    300  fchreden,    ging 
deze  vesting    bij    kapitulatie  over  aan  Z.  K.  H« 
prins  August  van  Pruisfen. 

Te  Valenciennes  was  den  aSfteit  Augustus  niet 
een  foldaar  der  linie-rroepeo  meer.  Zij  waren 
xonder  onderfcbetd  afgedankt,  gelijk  mede  de  ge* 
confedereerden  en  vrijkorpfen,  die  den  eigenliikeft 
aanhang  van  Napoleon  hadden  uitgemaakt.  Zelfs 
de  Phatfelijke  Staf  w'erd  afgedankt  en  moest  ^p 
/sKonings  bevel  de  vesting  ontruimen,  wérk& 
daafna  aan  de  (ledeliike  magt  werd  overgelaten. 

Hetzelfde  had  ook  te  Condé  •  plaats ,.  van  waar 
de  Konofliandant  en  allen,  die  zich  aan  den  moord 
•   van    den    Kolonel    Gordon   hadden   fchuldig    ge-r 
naakt,  de  vlugt  namen. 
Ovcitaaf      Terwijl    de    lieden  Carignan  en   Mouzön,  aan: 
iS^Mou- ^^  grenzen   van  Lüiemburg,  zich  zonder  (fag  of 
««Jsedinftoot    aan   het   tteslïfche   legerkorps,  hg  afwezig- 
en lyiMie»  heid  vaw  den  ïnfanterie-Generaal  Graaf  van  Kletst 
r^***  door    den  Luitenant- Generaal   Engelhart    gekuffi'» 

mandeerd ,  overgegeven  hadden ,  werd  Sedan  twee* 
jnaal  te  vergeefs  opgeëischt;  duch  na  het  bom» 
'bardement  van  eenige  uren  waren  onderhandeling' 
gen  begonnen,  die  na ^wee  dagen,  de  kapitulatie 
ten  gevolge  hadden  dier  vesting,  welke  zich  op^ 
den  ayften  Junij  reeds  aan  gemelde  troepen  over- 
gaf* -^  De   citadel    vaa   Mezieres  werd  op  den 

ifteh 


JAARbOËR  van  iBtS*  4oi 

iftfti    September  eerst  in  bezit  genomen  door  de  X-cn^wy 
UealiiêerdeD.    -^   De    vesting  Longwy  ging  den  {"p"**' 
i8den    September  by   kapiruJatie  aan  de  Pruisren    ^'  * 
over4    haar  tegenftand   was  allcrbardnekkigsc   ge» 
Weesr.    Tot  hare  overgave  was   befloten^  omdat 
In  den    nacht    van  den   isden  op  den    I4den  de 
Pruisiifche   troepen  eene  halve  maan  ftormendcr* 
hand  met  gevelde  bajonetten  hadden  veroverd.  . 

De    vesting    Marienbn^g.  bad    zich    den    cSften  Overgave 
Jülij  reeds  aan  de  Geallieerden,  en  de  vesting  Phï-^  \"".^'*' 
Jippeville  den  9den  Augustus  aan   den  Prius  ylu-  m^pbi^p. 
gust  van .  Pruisfen  overgegeven.  Beide   waren   zij  pevnie. 
wel  hevig  aangetast,  maar  hadden  zeer  weinig  of 
filets     geleden^    zijnde    Hechts    eenige  huizen   in 
het    binnenile  gedeelte  dier  ileden  door  het  bom* 
l)ardement    befchadigd    geworden.    -*   De  vesting 
Rocroi  ging  den  lódeu  aan   de  Pruisürcbe  troe- 
)>en'Over,   na  een  bombardement  vaii  vier  uren^ 
zijnde  verdedigd  door  39  ftukken  geCchut. 

Op  den  laden  September  had  zich   de  (kd  Gi-  övtr^nt 
vet  5  na  een  heftig   bombardement  aan  de  Pruis{i*.!f'"  ^* 
fche    troepen,,  die  het  belegerden,   overgegeven ;  Sónui^örj 
alsmede    de    forten    Montd'or  en  des  Vignes  op  des  vi^* 
den  regter  oever  van  de  Maais,   tegen  over  de  ei-""?".  ^ 
tadel  van  Cbarlemont,   werwaarts  zich  de.Fran- ^n^Chai^ 
fche  troepen,  uit  kracht  der  kapitulatie  begaven»  lemonu 
terw^l  de  Gouverneur,  van  ceneu  anderen  Oincier 
vergezeld,    naar  Parijs    werd  gezonden   orö  zijne 
initructiën  te  halen,  en  de  Pruisfen,   in  afwach- 
ting   daarvan    allen    toellel    maakten ,    om    ook 
Cbarlemont    tot    de    overgaaf   te    dwingen.    Öeil 
i8den    October  n^erden    de    vliandelijkhcden    ge- 
ftaakt,  en  trokken  tevens  de  Pruisfen  tot  op  ze- 
keren afiland  van  Diedenhoven  tcrug« 

De  vesting  Monimedy  gaf  zich  den  aifleri  wönttre^ 
September  bij  kapitulatie  aan  den  l^rins  /Ittgüit  ^y  •^ap"' 
Vtf/i  Pruisfen  overj  de  ftad  waS  geheel    ver;ii:;ld.    ^"i«c"^ 

Voor    de    zekerheid   der  Zuidciiike  Nederland- 

fche  ï^rovinciên  en  de  Provincl<i  Luxemburg  wer» 

den  na  het  fluiten  van  het    traktaat  mox  Frankrijk 

deze   mSatregelen    beraamd,    dat   een    leger  van 

'  J.  fi*  van  181  s*  i(le  Stuk»        .    Ce 


40ft  JAARBOEK  tan   1815/ 

Cordon     90,000   man    eeo    dubbeld    cordon   sou    trekken 
van  troc.  op  de  Franrche  grenzen  en    zich   van  de  Moezel 
?^nfci»e  uitftrekken  tot  de  Noordzee.     Van  dit  leger  zou- 
frenzen     deh    de  Pruisfen  den  linker-vleugel  en  het  gealii* 
tn  bezet-  eerde  Ic^er  onder  de  bevelen  van  den  Hortog  van 
iraKin^n*  H^H^f^gton  het  centrum  en  den  regter*vieagd  uu» 
*OQsken,   waarbij  drie  (Ier k e  plaatfen  achter  elktn* 
der  op  den  weg  naar  Parijs  gelegen ,  als  Valen* 
dennes»    Bouchain   en    Cambr^y    zouden    bezet 
worden;  zullende  alle  de  vestingen,  door  de  ge« 
alliëerden  gedurende  vijf  jaren  ia  bezit  te  nemen  , 
voor   verfcheidene    maanden    van    levensmiddelen 
worden  voorzien ,  ten  einde  men  in  allen  gevalle 
gedekt    ware.    De    bezettingen    werden    in   dezer 
voege  verdeeld*    De  Pruisren  bezetteden  Dieden-> 
hoven ,    Montmedy ,    Long wy  ,    Sedan ,    Givet » 
CharlemonCy   Rocroi,   Landrecies,    twee  vestin- 
gen  in  Picardie»  Rouan  en  het  bijgelegen  land  in 
Normandie; -:-  de  Kelgirche  troepen  Marienburg, 
Philippeville,  Quesnoy,  Valencienn^s ,  Bouchain, 
Maubeuge,    Condé;    —  de  Engelfchen,    Hano- 
veranen  en  Bruns wijkers  Cambray,  Pcronne,  den 
geheelen  grooten  weg  naar  Parijs  en  de  omme(lre« 
ken  der  hoofdftad» 
Beduic         Zijne    Majesteit  de  Koning »  van  den  Commts» 
van  z.  M.  Taris  Generaal    vo.or  het   departement  van  oorlog 
T»n8^?ot   ^^  interim  eene  voordragt  gehoord  hebbende,  op- 
fpiitting    zigtelijk  de  menigvuldige  werkzaamheden  ,  waar- 
van hec    mede   dit    departement  in  de  toenmaliae  tijdsom* 
^^„Y^yjn  ftandigheden   was  overladen,  en  gelet' hebbende, 
oorlog  iif  dat,  \^anneer  de  ineenfmelting  van  de  admini(lra« 
wx  f     ^^®  ^*°  oorlog ,  toen  nog  in   Brusfel  gevestigd , 
dSiMcn.  ™et  hetzelve   departement  zou   zijn   daargefteld , 
*  dat  departement  eenen  omvang  zou    bekomen,  te 
uitgebreid  om  door  één  enkel   hoofdambrenaar  te 
worden   gade    geflagen    en    beheerd;   en  willende 
aan    den  Commisfaris^Generaal    van    oorlog,   op 
wien   uit   hoofde    der  glorierijke   befcemming  van 
den   Prins    y^/i  Oranje  de  last  van  dat  departe» 
ment  alléén  tieder  kwam,   die  verligting  en  hulp 
Toebrengen ,    welke    Z.   M     g:ereedeiijk    erkende , 
dat    bij  behoefde,  om  de   belangrtike  plinten  vari 
agne    ambtsbetrekking  te   kunnen  vervullen,  bad 


jAAitÖÖÈft  ^Aü  iilSi  ASi 

ëp  deli  aoften  Junij  befloten/  »,'  datv&d  deii 
^y  loden  Julij  aniiflaande,  het  departement  vari 
^,  oorlog,  in  èv^e  hoofdafdeeliogen  zou  wdrdeti 
u  g^^P'^s^»  ^^  onder  dé  opperdirtctie  van  Hoogst* 
^,  deszelfs  beminden  zoon  den  Prins  9an  Oranje 
^,  zou  MrefkzaatD  zijn.  —  Dat  de  cerftc  hoofd* 
^^  afdeeling  zou  omvatten  de  algèmeene  zakene 
I,  hét  péribneel  van  her  leger  eii  generaallgk  alles» 
j,  wat  de  defenfie  te  Lande  betreft.  — ^  Tot  dé 
^,  tweedó  atdeeliiig  zou  bchooren  de  adminiftratié 
,9  van  het  materieel  van  het  leger  ^  en  alles  ^  Wat 
^,  de  compiabiiireit  aanging/* 

Op  den    loden  Juiii   aanvaardde  dé  Staatsraad  i^M^ri 
Piepers ,    bli  gélljkfiidig  befluit   van  Z.  M.  van  ^e'SS^wf 
^en    (29lten  Junij ,  tot   intendant-Generaal  virn  de  tm  do 
adminiitratle  van  oorlog  benoemd,  deze  zijne  f tlflc^  <[!"><»'-. 

*'*^"-  *  .      öortos 

Uit  aanitterking,  dat  de  Veranderde  omftandig-  ^^^^xt 
heden   iu  Europa   geene   langere  voort<lurin^  vor^  van  ïd 
derden  vaii  hét  verbod  van  uitVoef  van  wapenen,  Augusiu* 
buskruid^  ammunitie  en  paarden  uit  het  Koning- [f^]^^^j|^ 
tijk    der    Nederlanden  ^   vervat  in  het  befluit  vart  vin  hcc 
den  asilen  MaaA^  vond   Z.  M.  goed  dit  befluit  ^«^f*^** 
in  te  trekken  en  te  (lellen  buiten  effect  bij  bed  uit  ^aj^^^ 
tan  den  laden  Augustus  Ci).  wegens 

tleeds  in  Augustus  had  de  alftogt  plaats  viii  ^•^  "*^"' . 
de  vrijwilligers ,  die  zich  |rereed  getoond  hadden  ^en<^^r 
om ,  als  xlit  gevorderd  virerd  4  voor  Vaderland  en  (scattsbi/ 
den  Koning  lijf  en  leven  te  wagen.*.  ^^  ^*^ 

De  Haagfche  Schutters,  dié  in  Breda  garnizoen  Terugkeer 
fiadderi  gehouden,  hadden  zich  door  goede  krQgs»ringyan 
tucht  en  door  gefchikt  gédrjlg  Mo  zéér  de  goedkeu-  ^ompl^l  ^ 
ting    én    genegenheid    van  alle  flanden   dier  ftad  nic  Haa.^^ 
Vervvortéri,    dat    huri<    bi|     deri    aftogf  op/    den  jchc 
•7(len    AugöStus,  de  Öredafché  Schmtefij   "«tge- Jj,  b"S». 
leidé   deed,    in    tegenwoordigheid    van  fchfét  de 
ganfctre  bevolking  der  ftad ,   en  onder  het  wede# 
zijdsch   gefbep  Hoezee  f    leve  de  Koning  é  —  Üéri 
iSderi  had   zich   dit   fcorps    der    Haagfche  Tchtrt- 

terij    op    de     Ginnekfché    heide    vermaakt    itfet 

> 

CO  Zie  boven  bl/  133.' 

6c  i 


404  JAARBOEK  van   i3i5» 

bet    fchijfrcbicten ,   waarbij  de    eerfle    der    prg« 
ztUy  door  de  Heeren  officieren  uitgeloofd  aan  de 
beste  fcherpfchutterSt  met  het  eerde  fchot  werd 
behaald  door    den  fergeant  der  flaukeur-koropag- 
nie    Cornelis  Vinju^  wien  dit  teven$  eene  aange* 
name    herinnering  was,  dat  eene  foorcgelijke  be* 
looning   aijnen  grootvader  bij   de  oude  Haagfche 
fchutterij  was  te  beurt  gevallen ,  waarvan   hij  als 
een    familie- gefchenk    nog    twee  zilveren  lepels» 
bewaarde.    Zijn    pr^s    was   een    zilveren  tabaks- 
doos.    De    twee    naaste    prijzen     werden    door 
Franciscus  Btcks ^boxabziAitt^  en  Johannes  Wolff^ 
fchutter,  behaald.  Een  aantal  anderen   werden  bij 
de.kompagnies-oefeningen  met  de  toegezegde  eere* 
prijzen  beloond,  -e- Op  den  laden  Oc'tober  had  de 
afdanking  van  de  teruggekeerde  kompagnie  plaat9 
bg  eene  groote  parade  van   de,  io  de  Rcfidentie 
garnizoen  houdende  korpfen,  door  den  Generaal* 
MaJQor  yan  IFell^  militair  Gouverneur  van  Zuid* 
holland    en  de  Refidentie ,   in  naam  en  onder  be« 
tuigHig  der  hoogde  tevredenheid  van  Z.  M*  den 
Koning* 
De  vrQ.       £)c  kompagnien    vrliwilligc   jagers,    in    onder* 
ja^er?*      fcheiden    ileden    des    Koningrljks  opgerigt,  wer- 
]tntapa«-   den  bi)  een  befluit  van  Z.    M.  gelicenrieerd.     De 
rkn  door  eerde,    aan    welke,  dit  befluit  werd  medegedeeld 
Mcemi.^*^**  die  van  'sGravenhage.    Dezelve  kwam,  den 
ccrd.        5dcn  September    in    volle    wapenrusting  op    hel 
parade-plein   bijeen,    alwaar   haar,  almede    door 
den  Generaal- Majoor  van    Wtll^  het   voormelde 
Koninklijk  befluit  werd  meüegedeeld  en  het    ont* 
flag    onder   betuiging  van   Hoogstdeszelfs   weltc- 
vrcdenhtid  gegeven. 
vrSwHU*      Te  Rotterdam  werd  op  den   8flen  October  aan 
fer/e'vto  ^"  Ysfelmoudlchc  veer  de  terugkeerende  kompag* 
i^oucr.    nie  vrijwillige  infanterie  dier  (lad  door  een  grooc 
dam  te-    aantal  burgers  opgewacht,  en    daarna  door  een 
kenjj      bataillon  der  fchutterij  met  de  muzljk,  benevens 
den  Staf  en  verdere  Officieren,  als  ook  doc^r  een 
depdt  der  landmilitie,   aldaar  in  f^arni^oen,  inj^e'» 
haald  en  naar  de  i^roote  markt   begeleid,  alwaar 
zii  door  den  Plaatfeltjken  Kommandant,  den  Heer 
yan  Wjn  roet  eene  gepaste  aan  fpraak  werd  begroet* 


JAARBOEK  VAN    18x5.  4^5 

Te  Groningen  had  de  ontbinding  van  het  deca*  oncOa^ 
chement    yrijvviliige  jagers  te  paard  op  den  7dcn  ^' vrö- 
Ociober  plaats    door  den  ProvinCialtn  Komman*  ggr^^n^** 
dant    van  Groningen   en    Drenthe  den  Generaal  onder 
Majoor    Graaf  yan   Limburg    Siirum^   luet  een  *"^*^^»j)®"« 
4ianrpraakp  door  hye  de  Koning l   beantwoord.  ^Piwticn. 
Dtn  8ften  werd  de  kompagnic  vrijwjihge  jagers, 
te  Arubeui   roet  openlijke   cerbewijzing   ingehaald 
en   afgedankt.  —    üen  isden  werden  ai  vrijwilli* 
'gers    uit  Middelburg  op  eene  plegüge  wijze,  al» 
•daar  ontllagen.  *-  Den  I9den  zagen  zich  de  vry- 
willige  jagers  van   Vriesland  te  Leeuwarden  tot 
op    een    uur  afftands  van  deze  (lad  verwelkomd 
«a  door.de  Regering  derzelve,  ten  Raadhuize,  op 
eenen  maaltijd  onthaald,  — ^   Dordrecht  zag  hare  ^ 

vrljsvillige  ruiters  op  den  asden  terug  keeren.  <— 
De  kompagnie  vrijwillige  jagers  uit  Utrecht  werd 
er  den  &6ften  piegtig  ingehaald  en  eervol  ontfla*  C 

gen.  -^  Met  nog  grooter  toevloed  dan  de  vrij- 
willige infanteristen  zagen  zich  de  vrijwilligers  te 
paard  te  Rotterdam  verwelkomen,  op  den  ftjften, 
en  twee  dagen  later  op  de '^^legtigfte  wijze  out- 
flaan  waJineer  de  Prefident^ Burgemeester,  de  Graaf 
yan  Hogendorp  en  de  Heer  Mr.  F.  Fras^  Vice- 
Prefident  der  Commisfle  ter  aaninoediging  van 
.den  gewapenden  dienst,  de  rondom  hen  gefcbaar* 
de  dapperen  achtervolj^ens  op  de  meest  gepaste 
wijze  aanfpraken ,  terwiil  een  hartelijk  gejuich  en 
.'vreugde-muzijk  zich  bij  tusfche^npoozingen  liet 
hooren.  —  Te  ^Deventer  werden  de  vrgwilligers 
op  den  &5ilen  door  de  fcbutterij  en  het  garnizoen 
onder  veldrouzgk  en  volksgejuich  ingehaald  en 
door  den  Luitenant*Generafil  Jir^^r/i  de  Landas 
aangefprokcn^  waarna^,  zij  op  het  Stads  wijnhuis 
op  eenen  maahgd  werden  vergast. 

Te  Amflerdam  had  op  den   a3ften  October  het  in«ondcf^ 
plegtig    ontflag   van   de   terngkeerende    vrijwillige  *'**^1'* 
jagers    re   paard  plaats.     Een   bataillon   fchntters  dall."" 
en   het  korps    jagers  te    voet,   onder   kommando 
van    den    Heer   A^   Rofeboom   trokken  bun  te  ge*, 
moet  tot  aan  de  Duivendrechtfche  brug,  omtrent 
een   uur  van  de  (lad  gelegen,   ten  einde  aan  het 

Cc  3 


4otf  JAARBOEK  vak'  1815, 

verlangen  i/an  Z.  M,  te  voldoen  door  dfielve 
picgtig  ter  (lad  in  te  balen,  alwaar  zich  dan  ook 
de  I^uitenant-Generaal  Graaf  van  l,imburg  Stim 
rum^  kammanderende  het  ifte  of  westeliik  gene* 
rnal  kommando,  benevens  d%n  GenèraaNMajoor 
van  JiridHèh  Kommandant  der  fchutterij  en  piaat* 
fellike  Kommandant  van  Amderdam ,  met  derseU 
ver  Staven  bevonden.  -*»  De  kompagnie  werd  mt% 
een  e  aanfpraak  van  den  Graaf  van  Stirum  be- 
groet. De  kolbnne  zich  nu  in  marsch  hebbende 
gefield^  opende  het  batalllon  fchutterij,  met  mu* 
^ijk  aan  het  hoofd  den  trein^  Na  hetzelve  volg* 
den  de  beide  Generaals,  met  derzelvcr  Staven ,  en 
daarna  onmiddellijk  de  kompagnie  vriiwlllige  ja* 
gers  te  paard,  welke  door  het  korps  jagers  te 
voet  werd  opgefloteu.  De  trein  door  de  Diemer- 
meer  naar  de  Had  getrol<ken  en  de  Muiderpoort 
ingekomen  zijnde,  flelde  zich  oj>  den  Dam  voor 
het  Paleis  in  bataille,  en  werd  door  den  Graaf 
van  Limburg  Stirum  toet  eene  deftige  aanfpraak 
bedankt,  -  Den  r>6ilen  werden  de  vtywiilige  ja* 
gers  te  paard  metsenen  Lierzang  van  en  door 
den  Heer  M^  Wattrman  ten  Arofterdamfcbe 
Schouwburge  plegtig  vereerd.  —  De  Hoofdcom* 
misfie  ter  aanmoediging  van  den  gewapende» 
dienst  9  te  Amfterdam  «jeVestigd ,  fchonk  op  den 
loden  November  aan  de  gewapende  manfchappen, 
tot  den  vrijwilligen  dienst  aldaar  in^efrb.reven 
eenen  zilveren  gedenkpenniu.^i  hebbende^  op  é% 
voorzijde  y^ldtogt  1815,  '"  ^"^  krans  van  olijf* 
en  lanertakken,  en  op  dekeerzyde  Hulde  van  dp 
hoofdcommisfu  te  Amff^rdam  aan  (de  naam  van 
den  perfoon)  in  eme  etkenkrans;  met  nevens* 
gaande  open  brief  van  dez^i  inhoud, 

Op0(i  ^V    voldoen    met   bet    levendigde  genoegen  aan  de 

trief  van  lieJIjge  belofte,  welke  wij,  bij  het  urtbarfteii  der  vijtc» 
de  Hoofd-  delijkheden  uo  ^de  Nederlandfche  krögsliedea  plegtir 
Coromia.  hebben  gedaan.  Wij  hebben  aan  hen .  die  door  dapper- 
tanmoe-  ^^^^  ^"  trouw  zouden  uitmuorcn  •  eenig  bewijs  toe;:e- 
diging  *®6^  van  onze  boogachtfnff  en  dankbaarheid;  en  wij  bie- 
vsn  den  den  u,  in 'Hezen  gedenkpenning  dit  bewija  un.  Toen 
«w#pco.  bet  gevaar  dreigde,  hebt  gij  u  vrywfUig  aangeboden  .ter 
#rAaY,      T^rdedijing  van  he?  V^erlanri  j  jeciouw  ^n  den  K9Iï^o| 


JAARBOEK  VAN    1815.  4^7 

Hebt  ^  11  ter  zijner  befchikking  gefield ;  toen  gij  ppge-  0^^^ 
roepen  zijt  tot  den   gewapeodeo  dienst   hebt  gtj  u  be-  S^H^ofJ,    ' 
reidvairdig  getoond  om  tiwe  haardfteden  te   vcriaien ,  en  commii-' 
de  vermoeyeoisfen  van  bet  krllgfnians-leven,  niec  zonder  (ie  ter 
velerlei    opofferingen   'k^öekmoedig     en    ftandv«stig   te  aanmoedi- 
verdnren;  had  de  kans  des  oorlogs  of  de  drang  der  otn-  f^^^^^  . 
ftandigheden    u   ten  ftrijde  gevoerd ^  de  vijand  «on  de  p^den'** 
kracht  van  owen  wefgeoefenden  arm   hebben  oudervon-  dienst. 
den,  en  uw  bloed  ^ou  voor  de  heilige  zaak  .gedroomd 
hebben  y  even  zoo  als  dat  uwer  brave  Land^cenooten  bij 
Quatre-Bru  es  la  Belle  Alliance.    Thans  helden  wy  het 
genoegen  o   weder  te  zien  in  ons» midden.    CU   hebt 
agn  nwe  roeping  loffelQk  voldaan;  een  vereerend  oncOag 
uit  ^sKonings  dienst  veroorlooft  ü   de  welverdiende  rnst.      ^ 
te  genieten,  welke  de  ontberingen   en  '  verjnoeijentjrren'       ^ 
van  uwen  tbgt  u  dubbel  zullen  doen  fmaken.    Tot  ü^t 
betrekkingen,   toe   uwe  bezfghedénli  rot  uw  beroep  we- 
dergekeerd, ztili  u  ^e    burgerpligten  dBs   vredes  even 
heilig   als  ê\e  van  den   krijgsraaii  in  den  oorlog;  en  de 
achttirf,  welke  een  iofVaardIg  gedrag  vergezelt  en  be* 
]Qont«.  volgt  u,'  en  blijft  u  ook  bij  in   rustiger  tijden 
en  in  vrediger  kring.    Streelend  is  het 'voor  ons,  u,  in 
den  aangeboden   penning  daarvan'  een   bewijs  te  geven* 
Het   gefchenk   ontleent  zijne  waarde  van  deszelfs  doei  t 
van  decaan  ons  door  Z.M..  verleende,  vergunning,  om  het 
té  mogen  vereeren ,  van  de   gezindheid ,  waarmede  hec 
uitgereikt  wordt ,  en  van  de  herinneringen,  waartoe  héc 
aanleiding  geeft.    Mogt  het  d  alaoo    niet   onaangmaam 
zin;  enu  ten  duurzame  bt^ke   flt!ekken  onzer  faoogacb»      % 
ting!  En  indien  Immer  het  vaderland  weder  onregtvaar* 
dig  mogt  worden  aangevallen,  en  onze  geüefde  Koning 
de   Nederlanders  andermaal   ten    (Irijde  riep;  dan  vurc 
een  blik,  op  dezen  gedetikpenning  geQagen,   deu  ouden 
moed  weder  aan,  en  bevestige   de  welbeproefde  trouw; 
onder  de  llreelende  gedichte,   dat  heldenmoed  en  bur- 
gertrouw  fleeds  dankbaarheid  en  achting   vinden  in  het 
gezegend  Nederland. 

Behalve  de  reeds  plaats   gehad  hebbende  ftfdan«  pi^g^jg^ 
kingen  op  dep  sden  September  en  den  laden  Oc*  afdanking 
tober  van    de,  In    'sGravenhage    terug   gekeerde,  ^^Jjj^Ji' 
kocopagniën  vriiwillige  kavalteristen  en  rcbutrers ,  ^avafiL 
was   lot   de  meer   plegtige  afdanking  van  beiden  risten  en 
de  dag  van  diu  siQen    October   nog  bijzonderlijlc  [j^^J^^'.'j^ 
beftemd,  waarvan  ons  niet  flechts  gewag  (laat  te  »s  Gra- 
maken,  maar  waaromtrent  wi)  meenen  meer  byzon*  vcnhagté 

Cc  4 


4o8  JAARBOEK  van   1815. 

der  en  uitvoerig  te  ihoeten  zijn ,  voor  200  ver  de 
ftfrcheids-aanfpraak ,  uit  jiaara  Zijner  Majesteit  bij 
die  gelegenheid  gedaan^  van  gelijke  to'epasfing  is 
,  en  moet  berchouwd  worden  op  en  door  allen ,  die 
den  onllerflijken  roem  der  voorvaderen  in  den  wor* 
llcinrijd  tegen  de  dwingelandij  beerlyk  hebben  ge* 
handhaafd* 

De  beide  Haagrche  kompagniën  vrl|\vil1igers 
kwamen  in  volle  uniform  en  wapenrusting,  op 
den  middag,  op  het  plein  bijeen,  werwaarts  zich 
mede  vervoegden  de  IConinkl^ke  gardes, de  gardes 
d^onneur  der  reGd^ntie,  benevens  de  garnizoen 
houdende  detachem(|r.ten  huzaren  en  depots  in-^ 
fanterie,  alsmeae  al  4e  officieren  van  de  fchntte* 
rij;  onder  eenen  onczagiijkea  toevloe^  va»  aan« 
fchouwers  dier  vaderlundfche- piegtigheid.  We?« 
dra  vervoegden  zich  op  bet  plein  de  Leden  der 
Srads  regering,  benevens  de  aldaar  opgefigte  Com» 
misfié  tot  onderfteuning  van  den  gewapenden 
dienst  in  de  Nederlanden  ,  voorafg<?gaan  door 
boden.  De  tv%'ee  kompagniën  eenen  kring  géfor- 
meerd  hebbende,  las  de  Heer  Generaal -Majoor 
var}  IVcU  allereerst  aan  d^  voorz.  kompagniëa 
Zr.  Ms.  befluit.voor,  waarbij  dezelve  werden 
gelicemiëerd»  Daarna  i^rzV  de  Hoog  £d.  Geftr« 
Heer    de    LesuVy    Staatsraad    in    buitengewoncQ 

dienst)  haar  op  de  volgende  wijze  aan; 

•  ■■  « 

Verdfetiftelijke  Nederlanders  1 

A>»»l>raak      Toen  ik  op  den  pden  Meï  IJ.»  onzen  gevaarlijken  toe* 
van  den     (^^„ji  ^^  helijeen  u  te  doen  ftotid,  om  uw  loffelyk  vOör- 
l^Vuw'     nemen,    van    Vorst    en   Vaderland   re   verdedigen,   mee 
Siaaoraad  voorzigtigheid ,  moed,  en  ftand vastigheid  ten  iiftvöer  v^ 
jn  buueo- brengen ,   aan   ulieden   voor    oogon  ^elde ,  konden  \i*ij 
gewonen    ^^iie  ZOO  fpoedige  en  volkomen  verlosQng  niet  voorzien;  • 
^^^""^H  l^ij lieden,  die  de  wapenen  vrijwillig  hebt  opgenomen,  be- 
gcn  vrU-*  boort    ouder   de   middelen,  wasrdoor   ons   Vaderland  ia 
ivi!ligers«  gered  ,^en  onze  Koning  befchouwt  u  voorzeker  ais  zob^ 
danigen.    Uw  gedrag  bHjft  fn  hét  toekomende  een  voor- 
beeld ter  navolginpf,  en  is  thans  het  voorwerp  der  dank'. 
baarheid  van  alle  Nederlanders.    B^zonder  van  de  Cotti  • 
iDtsfle,^  4io  o  we  ultrustisg  op  %ich  beeft  geaaneni  gv) . 


JAARBOEK  TAN   1815.  409 

liebt   aan  hare  verwacbchig  voldaan ;  sij  beeft  bet  ge-  Aanfpraak 
noegen  nl.  plegtigl^k  te  verwelkomen ,  bare  goedkeuring  ^  ^ 
te  betuigen,  en,  100  als  aan  mannen ,  dié  zich  b^  het  Va-  ^^^/' 
derfand  verdienlletQk  gemaakt  hebben ,  toekomt »  nu ,  en  siaacsrtad 
bQ  aanhondenheld ,   van  hare  onuitwiscbbare  erkeotenis  lt>  buiten* 
te  verzekeren.  gewonen 

Dat  aHe  Ingezetenen  van  dit  Rijk  over  het  onwaar.  l^^'Jfljü* 
fchijnlijk  groot  aantal  der  vrijwflltge  verdedigers  zich  g^„  ^^.* 
Verheugen;  dat  alle  onderdanen  de  onvermoeide  arbeid» wüiigers* 
zaamheid  van  onzen  Koning  fFiilem  den  I  den  *vader 
van  z|ju  volk»  hoogatdeszelfs  wij^e  voorzienfngen ,  en 
noodige  voorzigtigheid  in  bet  beramen  etf  daarfteüen 
van,  ai  wat  (Ir^en  kon  tot*  behoud  van  onze  vHl)taeid 
en  onafliankelQkheidt  en  tot  vermeerdering  van  -  onzd 
nationale  welvaart  en  gibotheid,  bewonderen  en  erken* 
fien ;  dat  alle  Nederlanders  den  Prins  van  Orao}^ ,  aaü 
xvien  w^  in  de  uitvoering  onze  verlosfinf?  verfchuldfgd 
zgii,  eerbiedigen  en  beminnen,  als  hebbende,  In' zijne 
jonge  jaren ,  zicb  door  onverfiiagden  moed  en  uitnemend 
beietd ,  gelijk  een  ervaren  beid  gedragen ,  waarvan  z\)ne 
Wonden  en  de  overwinning  de  (prekendfle  bewijzen 
opleveren;  eindel(ik«  dat  alle  Nederlanders'  Prins  Frt^ 
irik  befchouwen  al»  den  kr^gsman,  die  zich  in  zijné 
eerde  jeugd,  door  beleid,  knnde  en  dapperheid,  zoo- 
danig verdiendelUk  heefc  gemaakt,  dat  het  vaderland, 
in  alle  t^den ,  op  hem  kan  veticouwcn  «Is  op  >e9en 
voorganger ,  -met  uitmuntende  hoedanigheden  begaafd ; 
^ocb  datelle  ingezetenen  vaq  ons  laad  ziah  vooral  eer- 
biedis;lijK  en  dankbaar  overcoigeh,  dat  de  aangewende 
middelen,  hoe  wenrchelQk  en  yoldqende  dezelve  ook 
geweest  zijn,  torrder  het  beftuur  en  den  zegen  van  é€ 
Goddeiyke  Voorzienigheid ,  de  boven  alle  Verwachtfn^ 
fe!ukkige  ültkomn  ninimer  zouden  verkregen  hebben. 

Gijl.,  thans  vofdfean  hebbende  aan  uwe  verbindteais; 
Iceert  weder  in.  uwen  burgerlijken  kring.  Volbrengt  in 
denze1veo.:al  ae  pligten ,  waardoor  goede  burgers  het  al« 
gem  en  welzijn  kunnen  bevorderen.  Geve  de  goed^  God^ 
dat  alle  Nederhinders  vredelievend,  welgezind  en  verge- 
noegd hunne  hoop  en  ver.rouwen  mogen  flellen  in  de 
Redering  van  onzen  gewenicbcen  Koning  ,  opdat  de 
wijsheid,  wel.neenendheld  en  vaderlandsliefde  van  Z.  M. 
onderdeund  door  de  medewerking  van  getrouwe  onder- 
danen, de  middelen  mo^en  zijn,  om  in  bec  Koningrijk 
der  Nederlanden  bat  meest  mogel^k  volksgeluk  te  be- 
reiken en   te  vestigen. 

De  Commisfie  zoude  aan  de  belangfteUng  in  al  wac 

Cc  S 


419  JAARBOBK  VAN   i8t5# 

'émfptuk  h^eft  kciBnen  flrekkcn ,  om  deze  komp^ie  van  vrljwiN 

Heè/^^    lige  verdedigers   re  oefeDen   en  aan  ie  voeren ,  niet  be*^ 

l^eeuw »    «ntwoorden ,    bijaldien  zij  zich  niet  wendde  tot  de  Bc- 

Suatsraad  yelhebbers ,    door  onaen   Koning    over  dezelve  gefteld. 

Ib  buicen*  Vergonc  ons,  ro^jne  Heeren,  ui.  te  betuigen  «  dat  wij  de 

gewonen    gedane  keuze  van  uwe  pepfonen  volkomen  gebüiykc  zien^ 

dcTont^^^^^   de  vordering  In  den  wapenhandel    en   de  invoe* 

gen  vr)f«*  ring  van  goede  krijgstncbt ,   van  welke   een  ien  ander 

wüiigm*  de  getuigenissen  betrekkeiyk  deze  kompa^e  zijn  inge« 

komen*    Uwe   benoeming,  mi}ne  Heeren,  w$s.  uit  den 

fard  'der  zaak    geheel    buiten  onze  beflemming;  maar 

zonder  goede  officieren  kon  de  waie  bedoeling  der  in» 

rigdng  niet   bereikt  worden;  gQI.»  m^ne  Heer^n»  hebc 

•Hes  toegebragt ,  wat  (irekken  kon ,  om  deze  kompagnie 

in  (laat  te  ftellen »  van  tegen  den  vjyand  te  kunnen  aan* 

gevoc^rd    worden;    ontvangt   de    verzekering  van    onze 

wezenlUke  >  dankbaarheid ,  vooral    hetgeen    door   uU  is 

aangewend,    om   het    voornemen   van    ótze  vrijwillige 

verdedigers,  voor  Vorst  en   Vaderland  te  befiuren,  als- 

nede  onze   opregee.   wenfcben,    dat   gQHeden,   mijne 

Heeren,  die  belooningèn  moogt  bekomen,  welke  pligtbe- 

cr>icbtende  vaderlanders  kunnen  ^erlangen  van  eenen  Ko* 

ning,  wiens  groticst  genoegen  is«  alle  «verdieuften  even^ 

red(g  jte  vergelden.    Lang  levt  4e  Kmingt 

Deze  tanfpraak  werd  met  een  algemeen  en  her» 

haald'  geroep   van    leve'  de  Koning!  zoo  door  de 

troepen,  als  door  de  fallooze  menigte  aanfchou/» 

wers    beantwoord/—    Daarna    deelde    de    lieer 

Schovel^  Secretaris  der  «bovengemelde  Commisfïe^ 

aan  eiken  man  der  kompagnie   Haagrche.  vrii^vJili* 

ge   ii^fanterie,    namens    dezelve,  eene  gratificatie 

van   een   gouden    dukaat    uit.     De    verrchiUcnde 

korpfen    defileerden    vervolgens    voofbg    dezelve 

Commisfie  eti  den  Generaal ;  waarna  zij  naar  biin« 

nent  terug  keerderi. 

•ntOait        Als  eene   kroon    der   vaderlandrche  erkentenis 

der  jrewa  voor    de  trouw  van  deszelfs   trouwe  zoneh  moec 

sindS.     ^^    "^?    ^^^^  ^^  gefchiedenis    worden    bewaard 

leii.    *    de  hulde,   aan  die  jongelingen  bewezen,  die  aan 

'sLands    AkademiSn  van  Leiden    en   Utrecht  de 

letteroefeningen  badden  verlaten,  om  de  wapenen 

te   veeren,  zoolang  het    dierbaar  vaderland  bun» 

ü^n  g^wapenden  aria  moge  behoeven. 


JAARBOEK  TAK  ili5%  4" 

De  Lcidfche  Studenten,  bij  derzelver  terugtogt^ 
iloor  Dordrecht    op  den  6den  October  door  het  y^^msi  em 
korpft  muzijkantcn  en  ecnc  kompagnK  fchutterij  ontüag 
te  gemoet  gegaan  en  nitgeleid,  keerden  den  8ften  f;j -|^ 
te  Leiden  weder.    De  Komroandant  der  ötad ,  de  uidftrhe 
Kolonel  en  de  officieren  der  fchuttery  waren  hun  sm4emcii„ 
inet   bet   korps  muzijkanten  derz^elve   te    gemoet 
getrokken  en    geleidden  den  Intogt  onder  de  toe* 
juiching  der  burgerij.    De  Stads  Regering  gaf  ten 
Kaadhniae  een  ontbijt,  waarbij  alle  de  leden  van 
bet  vrijwillige  korps  ^  de  Prefident  van  de  Rcgt- 
bank  van  eerftcn  aai^eg,  de  Hoofdsofficieren  der 
fchutterlj,   de    kominandesende  Officier    van  bet 
t5de  regemeni  bnzaren  en  de  Rector  der  Univerfi- 
tcit  met   den  cHidfteri  Profeifor  uit  elke  faculteit 
\varen  genoodigd.   —  De  plegtijge  afdaöking  bad 
den  volgenden  dag  plaats^  op   het  plefai   der  irui* 
èe.   De.  Rector  der  Univerfiteit ,  door  den  Kon^» 
piandant   der  Stad  en   dqn   Kolonel    der   fchutte- 
r.ij  van  aijn  huis    afgehaald ,   begaf   zich    «eyena 
eene   CoaftmisQe    vaa   Burgemee^ieren     en    voor^^ 
afgegaan  van  de  pedejlen    der  akademie  en  Stij|t(* 
boden   naar  bet'  plein ,  waar  -  de  kompagnie  voor 
het    laatst   defileerde.  —    Een    kring  geformeerd 
zijnde  gaf  de  Kommandant  der  ftad  aan  het  korps 
plegtig  kennis  van  deszeifs  ontbinding  ^  met  dank« 
zegging  voor.  bewezene  dienden;  en  nu  deed  de 
Heer   Kemper\  aU    Rector    der  UnivefCicit,  de 
volgende  aanfpraak:  ., 

Mijne  Heeren!  <5y  hebt   toïjne  aindoeningen'  ^««len,  .    -     -. 
roenik,  voor  drie  maanden,  u  het  laatst  vaarwel  zelde.  v.n den 
Genoetien  en  zelftvddoening,  bQ  het  alen,  dat  het  ook  ^tctKemm 
mijn    vaderland    niet   eau    jonge    lieden    ontbrak,   voor ^^un  de 
weiRe  het  gevaar  de«  lands  genoeg  was,  om  alle  ande- S**"**"'*"* 
re  bedenkingen  terzijde  te  zettenden  dé  roeftemraing  der 
ouderen  verlof  voor  eenen  veUftogc,  at?  eéne  weldaad  te 
ver/oeken ,  maakten    er  den  'hoofdgrond    van  ait;  maar 
bekommering  over    geyaren,  die  uw  leven  en  gezond- 
heid bedreigden ,  bil  bét  tegen  cnekken  vin  eencm  vijand » 
wiens  wrok  door  zijne    aanvankelijke   vernedering  zelve 
tpt   woede  verhoogd    wsf^,  en  van  vermoeyenisren ,  die 
ilPQr  QQg^woonte   verdut>btld   werden»  en   bezorgdheid 


y 


4ift  JAARBOEK  vaw  i8i5é 

Amrprsak  ^o<^r  °^^   zeden ,  tcifiperden  deze  gewazrwor^ing  met 
\{in  den     een  gevoel  van  weemoed,   dat  ilr  niet  overwinnen  kon» 
lieer         Thans,  m}^t  vrienden !  heefc  ml|n  hart  maar  étfoe  ge- 
K  "per     waarwording.     BlQdfchap    over    uwe    bebouden    tenig^ 
hcudt*atea.  komst,  maai  blOdfchap  vooral  over  de  w\{ze,  waarop  ik 
'u,  by  die  teragkomsc,  wetkom  heetea  mag.    Het  oög« 
merk  van  nwen    uittogt  is  bereikt.    Want  het  h'^^erch- 
zuchcige  Frankrijk  heeft,   zoo  wel  als  het  overig  Euro* 
pa,  gezien ,  dat  ook  in  de  Nederlanden    bf)  alle  Handeo 
maar  ééne  leus  is ,  als  het  vr^heid  en  vaderland  geldt » 
of  het  er  op  aan  komt,  om  liefde  en  verkleefdbeid  te 
bewijzen  aan  eenen  Koning,  die  roet  eiken  dag  ons  hare 
dierbaarder  wordt;  en   awe  optreding   in   de  ^posten» 
welke  de  vooraninr   onzer   veiligheid   zQn,  mur  nog 
J^oac  onze  vijanaett  bezet  bleven »  heeft  het  onze  legert 
mogeUlk    gemaakt,  met  de  (landtarden  van  Rusland  ea 
Oostenrijk,  ook  de  zoo  lang    verachte   en  gefbhandvlek» 
te  banier  der  Nederlanden  overwinnend  in  de  hoofdflad 
van  FrankrUk   over  te  brengen.    GQ    hebt  dan»  in  de 
daad  tot  het  berllel  en  de  bevestiging  van  uw  vaderland 
medegewerkt,  en  gij  kent  n^    en   mtfne  deelnemln[(  in 
uw  lot,  zoo  wel  als  in  uwe  eer,  genoeg  qn  te  befbf- 
fen,  hoe  aangenaam  mij  de  last  vin  onzen  getiefden  Ko» 
Hing  it ,  om  uit  zijnen  naain ,  z^ne  hoogde  tevredenheid 
over  uwen  moed,  tiwen  *9ver    en    nwe   volharding  t« 
kennen  te  geven.    Ja»  m^ne  vrienden,  het  Vaderland  en 
de    K*<ning    dankt    u,    en   wat    (lerker  fpoorfiog  kan  er 
zijn ,  om   op  de  baan  der  eer  te  volharden  ?  Want  hoe 
Ureelende  ook  voor  nilj  die  last  is,  hoe  genoegelijk  ook 
voor  mQ   de  verklaring  in  den,  mond  van  onzen  dappe- 
ren   Kroonprins  zelf  was,  dat  uwe  dientt^^er  zl)ne  te* 
vredenheid  weg  droeg,  aangL*n9mer  nog  waren  voor  mijn 
hart    en   dat    uwer  onderen   en  vrienden  de  berj^ten  ^ 
dat  uw  korps    ook  ten  aanzien   van  zeden  en  gedrag  de 
verwachting  rrgtvaardi^de ,  waafmede  ik  mij  hij  uw  ver- 
trek (Ireelde,    en  die  de  laster  z^lf  vruchteloos  zonde 
pogen    te  bezv* alken.    Dai  k   ilerhalve,  mijne    vrienden^ 
nog  eenro-aJ   ui    naam   van  Koning  en  Vaderland ,  voor 
het   olTer,  dat   gij   aan  bet  vaderUnd  gebragt  hebt.  'Gil 
hebt  het  groote  w.rk  helpen  voleindigen,   en  het  is  op 
grond  van  die  voleinding,  dat   ik  ii ,   uit  naam   des  Ko- 
nings,  het  einde  uwer  krijgskundige  loopbaan  aankon- 
dige. 

nij  het  verlaten  van  die  veld  keert  gij  in  uwe  oude 
betrekking  terug.  Kan  ik  er  wel  aan  twijfelen ,  dat  gQ 
ook  in  deze  betrekkingen  nimmer    vergeten  zult,  wac 


JAARBOEK  Véir  1815.  41^* 

fXI  Dii  itn  h^c  vaderiRnd  en  uwe  eer,   verfcholdigd  zlju  Aanfprtak 
Neen,    voorzeker,  gü  kent  deze  pligien;  de  inachcne»  ^ao  den 
ining  daarvan   vóór  nw  vertrek  heeft   vooral  mijne  be-  ^l^^^^ 
trekkingen  tot  deze  faooge   fchool  mij  ten  genoegen  ge-  aan  de 
maakt,  en  het  is  zeker  overtollig,  op  te  wekken  of  aan  studentea. 
ce  moedigen,  waar  hec  gevoel  van  pligt  genoegzaam  ia» 

Keert  dan  na,  m^ne  vrienden,  nog  eenige  dagen  toe 
de  ouderlijke  woning  terng,  om  er  de  genoegens  van 
het.  wederzien  te  fmtken;  waarvan  u  mj[jne  vriendfchap 
flecbrs  eene  fchaduwe  geven  kan.  De  nieuwe  ordening 
van  het  hooger  onderwijs,  deze  nieuwe  weldaad  van 
onzen  geliefden  Koning,  zal  q  weldra  In  ona  midden 
terug  brengen,  en  uw  voorbeeld  zal  bewijzen,  dat» 
wur  pligtgevoel  en  eer  de  fludiën  voor  eene  poos  met 
de  wapenen  verwisfeten,  ook  de  oefeoiogen  des  vredes, 
1)1  het  wijken  des  gevairs»  zonder  nadeel  weder  de  \va» 
penen  knnnen  vervingen. 

£ervol  en  nuttig  voor  het  viderlind  is  deze  uwe  ge- 
wone loopbaan,  niet  mirder,  dan  die,  waaruit  gij 
thans,  begeleid  met  de  ilgemeene  toejuiching,  iftreedt» 
en  ook  daar  wicht  u  dezeiföe  lauwer,  bij  dezelfde  on» 
vermoeide  infpanning  voor  i^onin^  en  Vaderland. 

Na  het  eindigen  dezer  lanfpriakt  even  aU  de 
kennisgeving  van  den  Kommindiiit   met  een  drie- 
werf herhaald  Uve  de  Koning t  beantwoord,  wend* 
de    de    Rector    zich    tot  de  Stedeltike  Regering, 
aan    dezelve    gijnen    hartelijken    dank    betuigende 
voor  de  eervolle  ontvangst  van  het  korpfi  op  den 
vorigen  dag»  oiet  den  wenicht   ,,  dat  Atzt  ont- 
,»  vangst  een  nieuwe  band  uiogt  zijn  tusfchen  de 
,9  Univerfiteit    en  de  jStad,   welker  wederkeerige 
,,  bloei »  gedurende  twee  eeuwen ,  door  de  eens- 
,,  gezindheid    gewaarborgd    was.*'  -—   De   Heer 
Nedermejfr  van  Kofcnthal  hierop  als  fpreker  van  Beant- 
her    korps    her    woord    verzoekende,  werd  door  J^o^J^^ 
heo)  aan    den  Rector   der  Akademi«  de    volgen-  H(««^^ 
de  aanfpraak  gerist:  Hiedfr- 

JiêfeH* 

Mijnheer  de  Rector!  ^  '*'''• 

Het    oogenblik    fs  daar,   waarop    onze  geëerbiedigde 
V^rst,  nadat  de  nood   des  vaderlands  geweken  is,  00» 


*4i4  JAARftOÊtt  vAü  löij* 

vergunt,  toe  onze  betrekkingen  en  tot  onte  XetrUikm' 
beden  terug  ie  keeren.  Alle  kenteekenen  vto  den  (Und^ 
dien  ^ij  thans  vèrtaten,.  zullende  tfleggen^  biyft  ooi 
)Aog  één  gedenkteeken  over«  door  vtderUndfcbie  vrou» 
wen  tin  onze  vaderlandsliefde  toegewijd.  Toe  de  Uni* 
verüteit  terugkeerende  vonden  wij  ont  gedrongen  u  dfc 
ons  dierbaarst  pand  toe  te  venroawen,  en  tiit  naam 
van  het  tbans  ontbonden  jagerkorps  verdoeken  wij  u^ 
•an  hetzelve  wel  eene  bijzondere  piurs  op  het  gebouw 
def  Akademte  te  willen  inruimen,  opdat  het  daar  tot 
een,  ook  voor  n  (Ireelend,  aandenken  van  den  goeden 
Wil»  die  Pallas  zonen  bezielde,  blQven  moge,  terwijl 
wij  den  God  van  Nederland  bidden,  dat  wannéér  im- 
mer de  noo  1  des  vaderlands  vorderde ,  dat  deze  vlag 
hare  Hilte  rostpiaats  in  i^aitas  choren  weder  met  dé 
onrustvolle  velden  van  Mars.  verwisfeide»  de  overwin- 
ning dan  (leeds  daar  zyn  zal,  wur  vaderlandslievende 
Jongelingen  met  batr  fit^den. 

De  Rector  aarfelde  niet  dit  verzoek  toé  té  fliaH 
tnet  den  weiischt  5»  dat,  zoo  immer  de  nood  des 
,»  Lands  weder  te  wapen  mogt  roepen ,  dit  vatn* 
,9  dei  met  gelijke  eer»   als  nu  mogt  gedragen  eii 
99  gevolgd  worden  ** 
tiégtige       ^oodra    men  te  Utrecht  de  zekere  tijding  bad 
inhiitag    van    de    teru.:(komsc  d^r  vrijwiliigers   van   de  V* 
im  ontQag  trecbtrche  Akademié)  om  op  last  van  Z*  M.  eer- 
tRchtfcbé  v^l  te  worden  ontQagen»  verzuimde  men  almede 
scudcn*     niets  om  hen  te  ontvamgen  op  eene  wijze  ^  welké 
^^»         voegde  aan  de  edele  gezindheden  en  het  voorbeeU 
dig  gedrag  dezer  jongelingen^     Het  fcHooné  we^ 
der   op  den   loden  October  begundigde  dit  oojf- 
merk»    De   weg    van  Utrecht   tot  Jutphaas  was 
met    rijdende  eii  voetganger^  als   bedekte    Reeds 
te  Jutphaas  werd  de   terugkeerende  kodpagnie  ^ 
onder   een   keurig   muzljk   eerst   door  den    Heef 
fiurgemc-estef  verwelkomd)  en  door  den  Heer  P. 
van  Griethuizen  mat  eenige  dichtregeiv<;n  begroet; 
en   daarna  door  den  Heer  B.  Je  Geer  ^  vaJer  van 
den    eerllen    Luitenant  van   het  Studeiiten-korps^ 
op  deszelfs  hisrhuis  met  een  ontbijt  onthaald*  Op 
den  middag  toe  aan  de  grenspaal    van  het  StadS'«^ 
gebied   genaderd ,   werd.'ii   /ii  buictfn  de  Toldecf^* 
poort    door  den    Luitenant-Généraal   O.  Z%  i^éri 


r 


JAARBOEK  VAN   itiS*  415     • 

Sandick  Provincialen  Kommandant,  aan  wieii  ^^^^^^^ 
van  wege  den  Koning  was  opgedragen ,  de  vrij-  i„  ontSti 
willigers  op  de  meesr  plegtige  en  eervolle  wijze  der  u- 
te  bedanken  en  te  ontflaan ,  ontvangen  en  be-  l^ildtai^'** 
groet.  Hij  was  vergezeld  van  eene  Commisfieteo. 
uit  Burge meesteren  en  Regeerders  der  Stad  met 
derzelver  Secretaris,  van  den  Plaatrelijken  Kolo* 
nel- Kommandant  Wcsterh  en  de  korpfen  OFfi* 
eieren  van  het  garnizoen,  en  voofts  van  eenen 
trein,  beftaande  uit  twee  gewapende  detachein<.'n* 
ten  der  flankeur-koropagniën  van  ieder  bataillon 
der  dienstdoende  fcbutterij,  en  even  zoo  vele 
van  ieder  der  twee  in  bezetting  liggende  batail* 
lons  Nederlandrcbe  l^ndmilitie  met  de  tamboers 
en  het  korps  mu^ijkanten  der  fchutterij.  De  op* 
togt  gefcbiedde  te  midden  eener  ontelbare  menig* 
te  naar  h^t  St.  Jans  kerkhof,  alwaar  de  kompag- 
nie  zich  met  de  gemelde  detachementen  aan  der* 
zelver  regter*  en  linker-vleugel  in  parade  fchaar* 
de.  Inmiddels  had  zich  aldaar  vervoegd  eene 
Commisfie  uit  den  Akademircben  Senaat,  voor 
welke  de  trein  was  gedeBleerd.  —  Nu  werd  de 
kompagnie,  gekommandeerd  door  den  Kapitein 
TtchtcrSy  geïnfpecteerd  door  den  Luitenant-Ge* 
neraal.  Provincialen  Kommandanc ,  en  verwei* 
vkomd  met  de  volgende  aanrpraak:         * 

MQne  Heeren  de  officieren,  ooderoiBdereo,  en 
•    verdere  leden  dezer  kompagnie,  •  ^ 

Na  n  vtD  barte  met  nwe  terugkomst  alhier  verweU  Aaofpnik 
komd  te  hebben ,  betuig  ik  u  bet  genoegen ,  becwellc  van  den 
fk   oftdervinde.  door  u  allen  welvarend  weder  bij  el-jT^^*^^* 
kander  tlbier  gefchaard  te  zien,  op  deze  zelfde  plaats <  ^g^^^^^S^ 
alwaar  wij  u,  een  weinig  meer  dan  twee  maanden  ge^ 
leden    (den  5den  Aug.  IJ.)  vaarwel  wenschten«  in  d^ 
hoop,  maar  echter 'in  de  onzekerheid  vsn  een  voortdu* 
rend  welzJtfn.    Gedurende  nwe  afwezendbeld,  z^n»  Co- 
de zD  dank!  onze  wenfchen,  te  dien  opzigte  niet  aüeen 
vervuld,  maar  zelfs  z^c  gij  van  alle  gevaren    bevrijd 
gebleven,  en»  hoewel  ik   mij  verzekerd  boude 9  en  met 
vi    gevoel,  hoe  zeer  het  u  fmarten  en  grieven  mpec, 

niet 


4i6  JAARBOËR  vAit  iSigé 

A^^J^^^  niet  in  de  gelegenheid  geweest  te  xijn,  blijken  van  owetf 
ptovinci*  """^^  '^  geven,  of  *sLands  vijanden  te  konneo  beveeb^ 
aie  Kom*  t"""  t  ^^^  echtor  het  leedwezen  hierover  by  u  gelenigd 
aaiidanu  worden,  door  de  bewusiheid,  dat  onze  lotgevallen  door 
eene  hoogere,  «Igoede  en  alwijze  moge  bnicen  ons  be« 
reik  geregeld  worJeo»  door  het,  den  miiiiairen  betan>en->^ 
de,  geduldig  berusten  in  de  verordeningen  hun&er  bevelv*' 
bebberen,  en  vooral  door  de  overtuiging^  die,  bij  a 
zelven  en  by  ons  allen  beltond  van  uwen  goeden  wil  4 
waarvan  uwe  befeidvaafdfgbeid ,  ijver  en  beianglopsheid 
zoo  blijkbaar,  bet  bewijs  hebben  opgeleverd.  Intuafchenr 
inoer  het  voor  u  allezina  voldoenend  wezen,  en  i» 
my ,  bijzonder  aangenaam ,  dat  ik  mQ  in  bet  geval  be« 
vind ,  u  den  lof  te  kunnen  geven ,  van ,  volgens  alle  in* 
gekom^'n  berlg^en,  en  volgens  het  verflag  vtn  uwen  braven 
Kommandant  ^den  KapiKeiii  Techters)  allen,  in  het  alge^ 
neen,  en  leder  uwer  in  het  bijzonder,  aan  uwé  ver* 
pligtingen  voldaan ,  en  cioor  een  goed  gedrag  uitgemunt 
te '  hebben  \  waardoor  gy  n  dao  ook  de  acbting  uwef 
wapenbroeders  bij  het  leger  verworven  hebt. 

Uwe  opgenomene  taak  chans  volvoerd  zijnde,  ben  ik^ 
van  wege  onzen  geêerbiedlgden  en  geliefden  Koning,  bif 
aanlbhrijving  van  het  departement  van  oorlog,  en  van 
Z.  £xc.  den  Generaal  Grtaf  yan  Limburg  SHrvmt 
kommanderende  bec  eerfte  of  weatel^k  generaal -kooH 
mando,  g^ast»  om,  zoodra  g^  zoudt  terug  gekomeif 
zjljn,  u  met  de  meeste  plegcigheid,  op  eene  eervolle 
wijze  te  bedanken,  en  van  dwe  aangegane  verpiigtingeil 
te  ontdaan,  waartoe  u  ais  nu  de  orde  zal  vooTgelezea 
worden. 

CDeze  aanfchty ving ,  dato  Aml^erdao,  den  iflen  Octo» 
ber  1815,  door  den  Kapicein-Adjndant  ran  der  Mohdê^ 
voorgelezen  zijnde,  vervolgde  de  Generaal.^ 

Eer  ik  nn  verder  voortga,  wil  ik  aan  nwe  vorige,,  etf 
weder  aanibande  Leeraars  in  de  Godgeleerdheid  en  'ove* 
rige  wetenfchappen  gelegenheid  geven,  o  op  hunne 
..beurt  ook  te  verwelkomen;  waartoe  zleh  eene  Cominis' 
fie  uit  den  achtb.  Akademifche  Senaas  berwaaria  begeven 
beeft. 

Hierop  deed  de  Rektoi'  dcf  Akadefliie,  <tó 
Hoogleeraar  J.  Heringa  E z.A^zt  aanfpraak: 

Welko»,  ttaobaft  Devcibebber  der  geuapcade  jonge' 

ling* 


jAAttBOÊlt  iiAü  tit§.  4if 

Ittgtbtiap    van  U£réchci   booge  fcbooll  d?e  11    hareo  edlunfphiA 
oflMO  dank  hebc  verworven,  door  de  wljabcld  enzorg- vsn  déa 
voidigheid,  door  den  ernst  eo  gemntiirdh^tjd ,  met  ^^^ulriitra 
tV    hfar   beftuufdec   eo  baar.  voor^ini^t  I  Welkom  brave^  ^o  af 
dierbare  {oDgelitiffeD  I  die  in  hoogeren  c»i  lagereo  nnig,.scudeuteito 
voor  den  Koning  en  bet  Vaderland  vrywIUig  óé  wapenea 
hebc  -opgevat!   jal  van  ganfcbér  harten  heeten  w^  u,  la 
naam  vin  'den  Akademlfchen  Senaat,  welkonu 

Oeiaat  en  bonding  dragen  het  merk  l^an  uWé  getond- 
beid  en  weicevredenheid.  De  vernoej^enisfeo  tan  den 
co^  hébben  u  dan  niet  afgeoac;  de  laat  der  wapenen 
heeft  n  niet  gedrukt;  de  ontberingen  hebben  o  liiec  ver- 
zvaikt,  en  de  befmeuendé  ziekte,  ivelke  is  uive  nabi)'^ 
heid  waarde,  beeft  o  niet  aargetaat.  Hoe  veel  (tof  toe 
biydfchapl  Hoe  veel  verpligting  tot  ootmoedige  dtnk* 
xegging  aan  den  God  nwea  Jeveni  <  dtn  ieidaman,  ttwe# 
jeugd  1 

Nog  ftreeieilder  genoegen  geeft  hét  ons,  dat  wij  ü 
tien  wederkeered  met  ócn  lof  van  onbefproken  zedenii 
|af  het  gerucht  van  uw  voorbeeldig  gedr:rg  ia  u  reeda 
irooruitgefoeld.  Het  zij  gij  flecbts  te  gehoor^men'^ 
het  zy  gij  ook  op  uwe  t>ean  te  gebieden  hadt,  g(} 
hebt  u  ^kweten  van  nweo  pligt.  Gij  kebt  u,  vrtf willig, 
in  korten  t^d  gewend  aa»  ongemakken  vati  het  kijyga* 
BitB0  leven  i  tot  nu  toe  vreeipd  aan  uwe^ltiüe  letteroefe* 
tingen^  En  itidien  uw  arm  noodig  ware  geweest  tot 
tedding  van  bet  vaderiadd  of  tot  herllelling  van  de  rust 
in  Europa  f  wij  vertrouwen «  gij  zoadt  niet  geaarzeld 
hebben «  om  in  de  gelederen  der  Nedetlandfcbe  heiden^ 
den  v^and  ouder  de  odgen  te  zien. 

Doeh  gedankt  zQ  de  God  dei  vredes  i  G|)  hebt  géetfé 
wonden  behoeven  toe  te  brengen ,  of  te  ontvangen.  Oé 
ihood  dea  vadeHanda  ia  geweken.  De  eer  der  Neder« 
hmdibhe  tatle  ia,  m  hare  naburen  gered ,  ook  doof' 
uwe  voivaardigbêid  tot  deri  heiligen  ftr^di  Onze  Ko< 
shig^  de  vader  dea  vadetlanda,  is  6ver  u  Votdéan,  eir 
zijne  zofg  voot  n^  gepaard  roet  ^Qne  zacht  yoot  de  wen  ' 
tenfchappcn^  heeft  z^n  belïnit  bepaald,  om  o  uit  béz 
leger  cerng  te  roepen ^  en,  op  eené  eéi volle  wijfzei  we» 
de  te  geven  aan*  oirze  fiooge  fcboof* 

GQ  liet,  koe  Utrechts  burgett)  deelt  in  ona  vertangen,'. 
om  Q  weder  te  aanfchoowen;  hoe  Zich  dt  aaifzieniijkffen 
^un  Élle  fhmden  beV veren,  om  aan  nwen  intogt  tniater 
^  ptegtigheid ' bQ' te  Zetten;  en  hoe  de . gevoetigfte  bar/< 
ten  vreugdetranen  vermengen  met  die  Van  uwe  ondereil 
en    tederfte  betrekkingen,  op  ^^ezen  fchoonenifecistdag;  ^ 

/•  Bs  vaa  itug.  ifk  Stuk^  Dé 


4i8  JAARBOEK  van   1815. 

Aanfpraak  Zoo  ^eel  belingoemiRg ,  zoo  vereerend  voor  ü»  sil  ■, 

van  den     boop  ik,  tot  eeoe  tari^oediging  verftrekkeo  ia  de  leuer- 

^^.         bêMü ,  wrlke  gii  nu  weder  intreedt.    Hebt.  giy  door  lig* 

un  di^    cbtoieiyke    oefeningeo    roea   verworven ,  door  die  van 

ttudeBceo.  geett  en  hart  cuit  gU  ze   verhoogeo.    Zal  uwe  dapper* 

beid  geene   lauweren  wiaqen  in    bet   oorlogtveld,    daar 

c^n,  door    langgewenschce    verordeningen,  nieuwe  eere* 

kroonep   voor   uwe  vl^t    te   behalen    in    de   loopbain 

der  weienfchappen.     Kuot  gij  den  Koning  met  uw  bloed 

niet    dienen,    dat  dan    uwe  gezondheid    en  krachten  ia 

jeugdigen  en  mannel^ken  ieeftiji,  gewijd  zijn  aan  Vorsc 

en  Vaderland,  ja  un  Meuschdoni   en   Chria lendoo ,  en 

alzoo  aan  dien  God,  wien  te  gehoorzamen  u#e  en  onze 

allerhoogfte   eer  en^  ware  gelukzaligheid  is» 

ï)é  Commisfie  na  bet  doen  dezer  aanfpraak 
yertrokken  z|jnde,  onder  het  geleide  van  een  de* 
tachement  der  fchutterij,  naar  de  Senaat-kaoier^ 
waar  middelerwijl  alle  de  Hoogleeraar.^  waren  ge^ 
noodigd,  volgde  ook  (Iraks  de  geheele  trein  in 
dezelfde  orde^  als  bevorenSt  en  werd  aati  den  in* 
gang  van  bet  groote  Auditorium  door  eene  Com* 
misiie  uit  den  Senaat  ontvangen  en  in  den  Se* 
naat'kamer  binnen  geleid  5  terwijl '  dit  pad  met 
groen  en  bloemen  was  beflrooid.  — -  Hier  wer» 
den  de  in  orde  gefchaarde  vrgwilligers,  nogmaals 
door  den  Luitenant-Generaal  dus  aangefproken : 

Volkomen     Thana,  mQne   Heeren  de  vri[]wiliigers,  bevinden, wij 

oncnag      ons    weder  te  zamen  vereenigd  in  dezelfde  zaal,  alwaar 

Siüdencen  ^^  ^^^^   omtrend   vier    maanden   (den  i3den   Junij  IJ ) 

gegeven   '  uwe    kompagnie,    in  het    bijzijn    van   uwen   waardigen 

door^dep    Reecor  organifeerde ,  en    n    de   millcaire  pligten    voor 

Provrncia*  oogen   hield ,    van    welke    uwe    aanftaande  />ncbinding 

ma  j*^^*"*  ^   weder  gaat^  onibeffen.     Dan   hoezeer    die  piigceo  a 

'°  "''   als  krijgslieden  voonaan  niet  meer  zullen  opgelegd  z^n» 

zoo  vleije   ik    mij,  dat  de  kennis,    welke    gij   daarvta 

verkregen,  en    de  onderwerping  en  gebecbcheid,  welke 

gij  daaraan   betoond    bebt,  u,  in   uwen   overigen    leef. 

tQd,  nog  van  nut  en  voordeel  zijn   zal.    Immen  orde» 

naauwgezetbeid ,  ond.rgefchfkcheid,  geduld,  zelfsopofFe» 

i:ing  t   ftandvastigheid ,  gepaard  met  onverfcbrokken  moed» 

de   vereiscbte    eigenfcbnppen    van   een    goed    krijgsman» 

zijn    in  alle    (landen  der   maaifchnppij   lofwaardige   ea 


JAARBOEK  VAN  1815. 


4x9 


gepaste  faoedsoigheden  BevlQtigt  o  dan ,  lo  dezelve  te 
volhardea",  en  u  aldus .  b^  bet  hervatten  uwer  vorige 
lecceroefeniogeo ,  en  io  uwen  overii^ea  leeftijd,  de  ach* 
tin^  uwer  Landgenooen  re  verwerven. 

Bij  de  OU  aanHaande  ontbinding  uwer  kompagnie,  beb 
ilt  vermeend,  dat  )y6t  n  niet  onaangenaam  2011  zyn» 
Indien  het  vaandeltje,  hetwelk  n,  bij  Uw  vertrek,  door 
de  acbttngswaardige  Juff^fcbap  dezer  Ozó  geföhookea 
we^d  f  en  waarvoor  wij  nogmaals  dezelve  dank  zeggen , 
ter  gedachrenfs  van  uwen  moed,  en  van  het  gebeurde, 
alhier  bewurd  bleef,  waarmede  de  Heeren  Profesforea 
dezer  Akademie  Inf^emmende,  goedgevonden-  hébben,' 
hetzelve  als  een  blUvend  gedenkteekeo  van  uwen  ijver 
voor  *8Landa  verdediging,  alhier  in  de  Senaat -kamer 
over  te  nemen  en  te  doen  plaatfen. 
*  QDe  (landaard  daarop  aan  den  Reoiór  ovtrgegtyen 
wordende <t  zeide  d$  Luitenant-Genern^l i) 

Dat  dit  veldteeken  tot  eene  aangename  en  loflFeliJke 
herinnering  van  het  verledene,  en  tot  etoe  krachtige 
taofporing  ter  navolging  voor  het  toekomende  verftrekke» 

De  Rector  hierop  het  woord  nenoende,  terwijl 
hii  deo  (landaard  aan  bet  jongde  Staats-Hd  over« 
reikte,  zeide: 


Zoo  keert  dan  deze  (landaard  terug  naar  deo  tempel 
der  wetenfcfiappen,  In  welken  Ik  n  dit  fcboone  geichenk 
der  Utrechtfche  Jofierfchap  ter  hand  ftelde.  Hier  zal  hlJ 
dflt)  bok  ten  toon  hangen,  ler  gedachtenis  van  hare  V8# 
derlandsliefde  en  van  uwen  moed,  met  dit  biyfchrift, 
door  uwen  Leermeester  fan  Heusde  op  ons  verzoek  ont« 
worpen. 

Generolbs  Juvenes 
Academiae  Hujus  Civea 
Pro  Rege  Et  Patria 
Adverfus  Communem  Europae  Tyrannidem 

ültro 
Anna  Caplenrea 
Hoc  vexiflo 
Paris  Magnanimitatis  Indice 
Omavit 
Puéllarum  Trajectinamm 
Mof. 

A.  ClOlDCCCXV. 
Dd2 


Blfchrift 
voor  den 
flaodaard 
in  de   %%m 
naat  ka- 
mer opge« 
hangen. 


4»  JAARBOEK  VAN   iths. 

Flestfg  (Oat  U:  Dê  grwf moedige  jongtUngtn  Studenten  atm 
SïiSïocM  *^  /Ikadêmie .  dU  voor  Koning  en  Faderland^  tegen 
re  U-  ^^  algemeenonyiimnd  van  Europa^  uit  eigen  beweging  dê 
fv^?i)tf  vfMpenen  hebhen  opgevat  ^  zijn  met  dit  vaandel^  a/s  een 
bewijs  van  ge/ijke  grootmoedigheid^  vereerd  door  da 
iioem  dor  Utreektfche  Juferfcüp^  ten  jare  1815.) 

Dic  leze  nog  de  Dtkomeiingfchap^  en  volge  uw  voor* 
beeld,  gelijk  gQ  dtt  Vflo  oase  voorradereii  volgdetl  Zoo 
toch  Nederitod  weder  bedreigd  wordt »  gel^k  liet  voor 
weinige  maanden  bedreigd  werd,  dan  vinde  bet  aan  U<t 
t^^eb»  hooge  fcbool  een  aanaleniyk  gecal  vrQwillige 
verdedigen,  gc^jk  aanol  Dan  veriace  ook  dit  veldceekea 
iQne  plaata  niei,  dan  om  even  welbewaard  weder  to 
keeren,  ouder  het  toevoorgigt .  van  eenen  man  alt  dezea 
liweo  aanvoerder! 

Jt,  brave  krQgsmanl  verooriooC  mtf,  dat  ik  zoo  in 
pwe  tegenwoordigheid  en  tot  u  fpreke.  Ik  zal  nwe 
hleicbheid  niet  ki^etfen;  maar  m^n  hart,  mDn  pllg^ 
geWeden  het  my  te  zeggen:  de  keoa,  welke  u  aan  bet 
hoofd  (telde  van  óez^  jongenngfcbap,  honden  wQ  voor 
eene  der  gundige  beftellingen  van  Goda  vaderl^ke  voor- 
zienigheid oyer  haar.  De  verwachting,  welke  wU,  bij 
nw  vertrek  van  u  badden  opgevat,  bfagc  veel  toe  tot 
onze  gerustheid  over  het  lot  van  onze  zonen  en  kwee* 
kelingen.  Maar  g^  hebt  onze  verwachting  overtroflèo. 
Ontvang  daarvoor  hunfden  en*  onzen  dankl  De-goed* 
keuring  van  onzen  Koning «  die  vercliénlten  waardeert  en 
bekroont,  en  boven  al  de  zegen  dea  Allerhoogden,  z|| 
uwe  belooningl 

Die  zegen  mite  ook  op  j»^  hoog  aanzienlek  Krjjgs* 
beveibebber,  die  *sKoi>inga  welbehagen  omtrent  onze 
jonge  lieden,  met  zoo  veel  kteschhetd  en  harteijükheid , 
-  -  ten  uitvoer  brengt  1  Die  zegen  ruste  op  den  Gouverneur 

dezer  provincie,,  die  tot  zl)n  leedwezen,  door  ongefteld. 
beid  verhinderd,  hier  niet  kan  tegenwoordig  zijn,  en  op 
n  allen ,  mUne  Heeren ,  die  in  onderfcbeiden  (landen  zoo 
bereidvaardig  hebt  medegewerkt, ^n  uwe  onderhoorigen 
bebt  doen  medewerken,  om  de  plegtigheid  van  dezen 
dag  vereercnd  voor  de  Akademifcbe  Jeugd,  en  aange» 
naam  voor  ons  te  doen  afloopenl  Ook  daarvoor  zij  n 
allen,  en  een  Iegelijk  in  z^jne  betrekking,  de  welmee^ 
oendfte  d«nk,  uit  naam  van  den  Akademifcben  Senaat, 
door  mynen  mond  toegebragt^ 

li%  4ezp  t;inr|>r|tak  bipdankte  de  Geocr«^  ^eq 


JAARBOEK  VAN   1815.  4%i 

Kapitein  Techters  voor  de  zorg,  door  hem  voorPiegtig 
de  vrijwiUigcr» ,  in  alle  opzigien  en  bij  alle  gele- ^'^^^«^^^^^^^ 
genheden^  gedragen ;  met  verzekering  dat  daarvan  te  u« 
bet  gttnftigst  verflag  aan   bet  Gouvernement  zou  recbc* 
worden    gegeven  f   en   zich  tot  de  Uoogleeraren 
rigtende,  beval  hij  deze  Studenten   weder  in  der-^ 
weiver  gunst  en  welwillendheid:   »,  hopende,  dat 
si)    even    zoo  zeer  in  het  vak  der  weten fchappeii 
souden   voldoen,    als  zij  in  hunne  krygskundige 
loopbaan  genoegen  hadden  gegeven.'* 

Eindelijk  trok  de  kompagnie  weder  naar  bui* 
ten  voor  de  poort  der  Akademie ,  waar  dezelve 
door  de  Provincialen  Kommandant  bedankt  en 
ontbonden  werd  met  deze  aanfpi:aak: 

m 

Na  Heeren  vr||«llligers  I  voldoe  Ik  geheel  ttn  den 
mij  opi{edrfg«o  Jai c  •  idoor  a  In  naam  van  Z.  M.  on* 
zeQ  geëerbledigdeo  KoDlpgt  ple^ig  en  eervol  te  bedan* 
ken;  aan  de  vrywilligcrs,  iSeaeaompagnie  >  uitmakende,^ 
des  Koning!  tevredenheid  en  de  erkentelijkheid  uwer 
Landgenooten ,  av«r  den  door  u  aan  den  dag  getegden 
moed  en  ijver  te  betuigen  en  te  verzekeren,  en  uU 
honorabel  van  nwe  aangegane  verpUgtiogen  te  ont- 
'flaan,  gelijk  ik  zulks  verklare  gedaan  te  zijn  bij  deze^ 
eb  is  als  nu  deze  kompagnie  gehouden  voor  ontbonden, 
terwijl  ik  aan  de  Hearen  vrij  wil  ligerst  provlfioneel ,  en 
tot  nader  order  veiienn»  om  des  verkieiende,  de  mon* 
rering  nog  te  blijven  diagen  ter  gedachtenis  van  hunnen 
Ijver  voor  Koning  «n  .Vaderland,    leve  dt  Koning  I 

Een  driewerf  herhaald  hoezee  t  leve  de  'Koning  t 
van  de  kompagnie  vrijwilligers  en  van  alle  de  aan« 
fchouwers,  onder  het  fpelea  der  muzijkanten  van 
WilMmus  vaf^  Nas/kuen^  befloot  deze  plegtig* 
heid. 

De  teruggekeerde  Studemen  ^ven  den  vol* 
genden  dag  een  bewlia  bnnner  erkentenis^  deels 
aan  de  Utrechtfche  jufF'rfchap  4oor  eene  fcrena» 
de  9  deels  aan  hunnen  Kapitein  door  eénerf  maal* 
t«d,  aan  welken  alles  broederlijke  eensgezindheid 
in  vaderlandsliefde  ademde. 

Dis 


432  JAAilBOEK  VAN   1815. 

Vflreercn-     Bij   ZOO   ruime  Vermelding  van  de  eer  aan  de 
de  vow*^' ^''Üwillige    verdedigers   des    vaderlands    bewezen, 
de  sde      die    beroep  en   huisgezin ,  handelen  ambtsbedie* 
van  h^      ning,  letteroefeningen  en  kunden  hadden  verlaten^ 
leger/'     op  de  wapenkreet   der.   vrijheid  en  onafhankelijk- 
heid ,  *mag  niet  qngewaagd  blijven   de  ware  roeiT» 
onzer   eigenlijke  krijgsbenden ,   die  zich  niet  mta 
vereerend  had  gehandhaafd  door  tCicht  op  vreemde» 
grond  9    dan  door   dapperheid    ia    bet  flrijdperk» 
Ten    gedenkwaardige  bewijze  hiervan  (Irekke  bet 
affcheig  door  den  Luitenant  Generaal  W.  G.  H. 
de  Perpdftcher  ^^zn  de  sde   divtfie  van  het  leger^ 
genomen  op  den  laden  October  te  St.  Leu.  Het- 
zelve was  vervat  in  de  volgende  dagorde: 

Kamertdenl  Zijne  Majesteit  de  Ronfng,  mij  tot  ande« 
re  bezigheden  geroepen  hebbende,  vermeene  ik  de  ó\wu 
Ce  niet  te  moeten  verlaten,  zonder  u  êWtn  mijnen  htr« 
telijkfcen  dsnk  te  hebben  coegeiegd,  voor  den  iiJver» 
waarmede  g^L  voor  *s  Konings  Uienat  ^yc  werkzaam  ge* 

weest. 

De  Chefs  der' korpHen  in  bet  by tonder,  en  alle  de 
brave  Officieren  in  het  generaal ,  betuig  ik  inijne  erkeo-» 
tflijkheld  .voor,  de  prompte  opvolging  mijner  bevelen  et» 
de  goede  prde^  welke  zt)  in  hunne  ondergefchikten  heb- 
ben weten   te  onderhoudf^n, 

Wai  op  bet  veld  van  eer,  by  Frasnea,  bQ  Quatre- 
Bras  e^  bij  Wnerloo»  de  divifie  een  voorbeeld  der  bra- 
ven, niet  minder  verdient  zQ  geroemd  te  worden  voor 
het  voorbeeldeloos  gedrag ,  hetwelk  zij ,  federt  drie 
maanden,  In  de  kantonnementen  heeft  i^ebouden.  Ik 
zal,  mhne  brave  kameraden,  aw  gedrag  aan  den  Koning 
doen  kennen  Ten  het  za!  voor  bet  vaderlijk  hart  Zr. 
M'  eeoe  aangename  gewaarwording  z^n,  dat  lic  Hoogse- 
denzelveo  zat  kunnen  verzekeren,  dat  de  tweede  divifie 
even  geacht  la  door t  onze  vijanden  om  bar^  manbafte 
onverdiagdbeld ,  als  bemind  bij  die  zelfde  Franichea 
om  baar  edelmoedig  gedrag  jo  hun  midden. 

Wanneer  ooit  nieuwe  gevaren  bet  vaderland  weder 
mogten  dreigen ,  zal  bet  mij  tot  eene  eere  vertrekken , 
indien'  bet  -vertrouwen  van  onzen  Mon^^rch  mi)  mede  aao 
uw  hoofd  mag  fielten;  en  dan,  mijne  kameraden,  vinden 
wij  elkander  weder,  om  nog  eens  gelijke  gevaren  ca 
gelijken  roem  met  elkander  te  deeletu 


JAARBOEK   VAN   1815,  4^3 

Toen  liet  andere    legerkorps  onder  bevel   van  Lof  van 
Luifenanc-Geoeraal  Stcdman  in  December  Je  kau-  Jfy^g/ 
tonoeioencen    verliet »    welke    het  in  .het  departe*  ym  hcc 
ment  du  Nord  van  Frankrijk  had  beaet,  beijver*  leger. 
den  aich  de  Franfcbe  authoriceuen ,  om  aan  Zijne 
£)c.  thunne  erkentenis  te  betuigen  over  de  krijgs^ 
tucht  en   goede  orde,   welke  hij «  gedurende  zijn 
verblyf  in  dat  land  had  doen  handhaven. 

Die  uitmuntende  krijgstucht   moest  daarna  met  Voorxorg 
de  bedachtzame  maatregelen  van    het  Go'ivernc*  }J^j|^^^ 
ment  mede  werken ,  om  den  aftogt  van  ons  gan  <]er  cerugf 
fche    leger,  bij  invallende  vorsc  zeer  belemmerd  keerendc 
aan  de  rivieren  9  *  wel  geregeld  en_buitenj3verlast  J^^^^ 
der  ingezetenen  des  lands  ce^^oudeq.    Door  (Ier  vroege 
ke  vorst  was  den  i^den  December  de  Maas  reeds  v^^^^« 
zoo  zeer  met  ijs  overdekt ,  dat  t&  Grave  de  over« 
zijde  van  die  rivier  door  geene  troepen  te  berei- 
ken was.    £ene  opeen (lapeling  der  achtervoigends 
afkomende    troepen    zou  aldaar   de   grootfte  on* 
gelegenheid  hebben  te  weeg   gebragt  zonder  tüdi* 
ge  voorziening  van  Z.  Ex.  den  Luitenant  Gene- 
raal Baron  van  tier  Duin. 

Hetzelfde  zou  bij  Gorinchem  plaats  gehad  heb« 
ben  zonder  de  voor^rg  om  de  opgehouden  troe- 
pen in  Op*  en  Neder«Andel  en  binnen  Woudri*> 
chem  zoo  lang  te  kantonueren,  tot  zij  de  rivier 
konden  overkomen. 


In  een  werk  van  den  Pruisfifchen  Luirenant* 
Kolonel  von  Plotho^  in  dezen  jare  1S18  uitgege- 
ven onder  den  titel  van  Oorlog  van  hei  gecoalh 
fccrd  Europa  tigtn  Frankrijk  in  1815  vindt  men 
de  navolgende  opgaaf  van  het  verlies  der  veree- 
nigde  Pruisfilche  en  Engelfche  legers,  in  doodeu, 
gekwetften  en  vermisten.  Engelsch  en  Hanoversch 
leger  846  oi beieren,  en*  19,987  man.  Nederlandsch 
en  Na&iauscb  leger  144  officieren,    3994   man  en 


4^4  JAARBOEK  VAii  1815. 

1630  paarden.  Brunswlikch  leger  59  ofScieréfr^  1446 
nnm  en  150  paardeUé  In  bet  geheel  1049  officie- 
ren,  189497  inan  en  1780  paarden»  Het  Prui58« 
fche  leger  753  officieren  en  32^367  man  5  waaroA« 
'der  er  alleen  in  het  eerde  legerkorps  Tan  den 
Generaal  von  Ziethen  zich  305  officieren  en  14916a 
man  befonden  (1)4 

« 

Cl)  Zie  en  vergelijk  bfer  mecle  IkeC  boreo  opgegcfcct 
ia  de  tanieekcning  op  bl«  a59« 


•         • 


R   EG  I  S  T  E  R 


Ö  P    H  Ë  t 


JAARBOEK 


^     V  A  ifj '  1 8  i  $. 


Ë  Ë  R  S  T   E    S  T  Ü  fc 


gÉüfaii— —■     1 1 II  11   I  ■    immémm^mmiimmitmmÊmmÊêtm^mÊÊm^tmÊmémi 


Ai 


^dhkmngm  vak  goederen  van  geringe  vHtèréei  Amplidtfé 
y^n  de  wet ,  rakende  de  executie  van  bet  generaal  plalc* 
kaat  van  1715  nöi^^fns  déxeiven         \         bl.  38'-^4o^ 

Adelfiahd*  Befluk  omtrent  deszelfs  vereisditetr'^en  voor- 
regteri,  i  .        .  ;  •  .      J      bl.  7. 

fAfry^  KömmaBdüm  der  Zlvftférs  t«f  Parijs^  Üeszelfs 
trouw  en  heldhaftig  ^edr^.         •  •  bh  83, 

A^»    Wipénftilfcand  aldaar  '  .-  •  bl;  3id* 

Amfterdam.  Vrijwillige  kaviil lerié  én  derieél Ver  uittógt.  bL  ±^i 

Antwerpen,  Gefiëldheid  aldaar  in  de  gevaarvolle  digen 
van  jBrilj.         '    i  .  .  '  bl.  225. 

Arresten  en  kèrtingen  op  ótkteilienten ,  foldijéb  en  penO- 
oenen^bi)  <te  hö&fcl^  der  onderfebeideiie  departementen 
tan  adminifiratie^  .  4  '      ^-        hU  a8-^33é 


B. 


•  1  • 

liarclaj  de  foüi^  Öeneraal  en  Chef  der  Rosófcbe  legew* 

ïyQszéJLh  proclamatie  aan  de  Franfchen;      .       bl.  30^. 

. -S^rrtó/v-ré-^  ia  België.  .'      ,.  .  bl.  71^ 

Bedeflonden  (^Maandelijkfche)  mg^xxok^Ltru       .        bU  3^4. 

J.  B«  van  1815.  ifte  Stuk  £a 


f- 


495  RBGISTEtl. 

Xelastfngen  en  Ontlastingen  van  onderfcheidene  fpeelea , 
mee  altenden  in  het  tarief  van  1725.         •  bï.  B. 

Belastingen.  (^Directe)  De  termyneo  van  derzelver  betaling 
vervroegd.         .        •       '.  •  bl.  147. 

^!astingen  {Jndlrecte)^  Cwvoijen  en  Licenten  afgefcbet- 
den  van  het  algemeen  departement  van  Financie  b!.  i8. 
Benoeming  van  J£.  L,  H^ickers  toi  Directeur-Generaal 
in  gemeld  afóonderiyk  departement.*  ald. 

Belgen,  Derzelver  roem  wegens  de  algemeene  geestdrift 
tegen  Napoktm.  •  .  bl.  17/. 

België  door  de  Mogendheden  op  het  Congres  te  Weenen 
met  Nederland  vereenigd.  bl.  72.  Vreugde  daarover  te 
Brusfely  Antwerpen,  Brugge,  Gene  en  door  geheel 
België,  bl.  73—76.  Deputatién  van  JiUcrwege  naar  den 
Haag.  ^  •     %  ..'•.-  bl.  7*. 

Belgifche  krijgslieden.    Proclamatie  aan  dezelven.     bi.  33» 

Bern»  Verklaring  van  hec  Gouvernement  aldaar  over  den 
fwru  van  pHifÊÊttn,  oi.  %^% 

Bezitneming  van  Landen,  behoord  hebbende  tot  den  Ne- 
der- en  Middel*rijn.  bl«  144 — 147.  De  nationale  militie 
in  dezelven  bevolen.  •      .  .        bl.  147. 

Bhcher  van  fFahlftad  (Prins)  betuigt  zijnen  dank  aan  de 
inwoners  van  Huy.  bl.  .92.  Brief  van  de  Franfche  Com- 
mifiüu-isfen  aaa  Z»  H.  bl.  314,  doefa  zonder  gevolg:  ald. 

MwdgfW^en,    Derzelver  legermagt.  ..  ^,bi.  soa. 

Brahand^ .  Wet  houdende  bepalingen  omtrent  de  greuzen 
dier  pxoviflciCé  .  •  .  -  bl.  7. 

Breda,  Eerepenning  aan  den  Kommandanc  en  Officieien 
der  Schuuar^  toegeftaan  door  Z.  M;.,  wegens  betoon*. 

..  dep  moed  ep  trouw  in  1813.  .  .    bl.  158. 

BfMgntms  (S.  /.}  tot  Infpecteu^Generaal  bij  deff  genees^ 
kwiiigea  dienst  van  *sLand«  zeemagt  .4^e;¥oefiid4  bl.  20^ 
Deszelfs  werkzaamheden,  a>8  lofpecwi^- Genenai  via 
den  geneeskundigen  dienst,. na  de  gevechten  vaa  Juraj, 
en, derzelver  heikijk  gevoi(g.       .  bl.  283 — 384« 

Bruns)^^jki  Oek  <0e  Hertog  van^  gdheuveM .  in  den  Slag 
vau  Qmtre-Bras  op  den  16  JuniJ.       ..  .«         -|bl   si8. 

BrusfeL  Wegens  de  aflpsfing  van  drie  millioenen  voor  die 
(lad.  •  .  ^  •  bl.  72. 

Brusfel  Vereering  der  Schutterij,  bl.  113.  Feest  door  de 
Stad  gegeven  by  gelegenheid  van  's  Konings  intogt  bl. 
114—115.  Het  Rozen-feest.  .        bl.  115 — ii6, 

Brusfel     befteldheld  aldaar  in  de  gevaarvoile  dagen  van 

'  Junij.  .  •  .  bl.  22U 

Buskruid*    Bepalingen  en  voorzieningen  omtrent  den  ver-- 


R    Ë    Ö    t    S    T    Ë    R*  4«7 

iroer  daanran  èit "  Tan  o(»log8b<efat>eften  'eD  bnmdftbfl^n« 

bl.  ai.    Ingetrokken      -     .         .         •         bt  403. 

Bijkdgamtfchap  ^NederlandicK)  Oprigtibg  van  vele  aiTdee^ 

lingeo»  »  •  •  blï  ^o» 

•  ■  * 

r  ►  •  ♦ 

c» 

I 

Carigném.    Deszelfe  overgave*  •  bh  400. 

CapeUen  (De  Baron  y^/i  Jer)  als  Gouverneur- Generaal  van 
Neerlandsch  Indien  en  Opperbevelhebber  van  de  Land- 
en Zeetnagc  van  den  Siaac »  beoosten  de  Kaap  d^  Goe- 
de Hoop,  beéedigd.  .  .  bU  5^. 

Carmuhd.    DeyteUa  braaf  gedrag  •  bl.  isti5« 

Gmrkrêj,    Doortogt  der  Franfcfaen  op  den  I5den  Junij. 
•         •  .         •  •  bt.  S04* 

Ckmesrif  (fit  GtêBivan)  tot  Markies  ran  Heusde  verhe- 
vcüi  ,      -        •  '  '•  «  bl.  s64« 

CMak  (Regt  vau)  bij  de  beroeping  van  Predikanten* 
AUende  van'  her  iilacfce  beiluic  betreflRènde  de  uiroefe- 
Ding  daarvan»  •  •  bt.  6/« 

ammtfêti^m-Qenental  voos  Neérbuxisch  Indien  beëedigd. 

.   •"  bl.  5a* 

C^mmi^e  9a/f  dkn  ge\$afendêk  dietÊsL  .  bl.  40a» 

CMifra  h  fVetnen  verneemt  de  ontkomifig  vtn  Nap^iem^ 
van  £lba.bU  84.  Artikelen  uit  de  akte  van  hetzelve, be- 

'  treffende  het  Koningrijk  der  Nederlanden,  bl.  iob^"— logé 
Rapport    eener    CommisQe    ter  zake    van    NapQÏem. 

bU  i^5« 

Cmful4enoemigen  voor  Frankrijk,  Marokko,  Kadix,  Gal- 
licie  en  de  Coronnt.  .       '   \'        bh  5ft  en^^ 

C^rdêtt  rondom  ét  Pnlnfche  glrettten»  ,         bh  40a. 

Crimineel  '<^€tèoek^   voor  het  kr^gsvolk  te  Lande »  gearre^ 

fieerd«  «  «  ^  «  bl.  sfk 

.  ..     ' 

)  '  .         r.        . 

Bank'  en  Bededag  Voor  de   nootdelljlte    Pfdvffic^êh  og 
den'sden  juUJ.  -^  Brief  van  Ultfchrijvin^.  bl.  364-^  • 
a65*—  Dankzeggingen  .  «en  Lofeangèn   op  den  asnen 
JnnlJ.    '         .     '        '     \  ...  bl.  169^ 

Dank  der  "^Icv^etfien  te  Ëergetf  op  Zoom.        .      bl.  ü^2« 

Dankllond\Algemeen9)  bepaald  en  uitgefbhrevön.  bl.  an  3^7. 

Davwsi.  Deszelfs  brief  lizn^' H^HHngton.  bl.  Jritf.  Aht- 
wo(»d  cfanrop  van  fVellington  en  van  Bluclter*    bl.  317* 

£e  a 


49ft  R    EG    1    S    T    E    R. 

Deferieitn.  AUmcic  ¥iin  art*  8  van  het  befluic  ten  op* 
zigce  der  uitbetaling  van  de  premie  swx  het  arcefleren 
van  een  defeneur.  •  bl.  &&. 

Biscifline  (fieglement  van)  .voor  het  kfljgsvolk  te  Lande, 
gearrefteerd.  •  '  .  •  bl.  2i. 

Diemtboden^eld.  Wet  op  deu  opheve  dier  belasting.  bU  14* 

Domeinen.  Befluit  ter  verdeeling  der  rentambten  van  de 
domeinen  in  acht  arrondisfementen  van  infpectie.  bl.  14. 


£. 


• 

Engeland.  (Dt  Prins  Regent  van)  Deszelfi  verklaring  oiiH 
tfem  Frankrijk.  •  «  '   .       .  bU  i/g. 

Eskader  naar  dè  Aiiddetiandfcfte  Zee.  Benoeming  eenet 
Commisfie  van  onderzoek  omtrent  de  oiigeli^kcn  v^ 
*sLands  Schepen  onder  bevel  van  dea  Schout  bi>Nacht 
Tuüeken^  hh  ao«  •*—  Het  bévél  over  dit  eskader  opgè- 
dragen  aan  den  Vice  Admiraal  T*  E.  van  de  Cappeikn  -^ 
*De  Conflructeur-Generaal  A  Glavimans  en  de  OnderA 
Conftructeurs  van  Es  ea  .Ckéert  m  den  diëtist  van  hec 

.    i^k  ontflagen.  •  •  .         bl,  30. 

Erf  prins  (De),  in  miUitire  funecUii  te  Brusfel ,  en  aldto* 

:    faoogst  vereefd*  •?  •         .  bL  s  eo  ^. 


«  I  é  * 


1     ^* 

Itmii  van  Oéênmeediging  voor  den  gewapende»  üensty  Rijkf 
ontvangeen  en  bemoedigende  brief»  bL  tty^-^^-^jC.  — » 
Derzelver  Commisfién  te  Amfterdam  en  eldors.  bl.  3764 

Eimchi.    Deszeifs  brief  aan  fFelUngton.  ,      .         bh  314. 

Frankrijk.  Regerings-Comraisiie  over  hetzelve  b\j  den 
afihnd  van  Napoleon.  — ^  Dezelve  benoemt  Gevolmag* 
dgden  tot  den  vrede  mee  de  GcjlUieerden.  «—  Maar 
zorgt    tevens  voor  tegenweer*  bU  305. -«^  OntbindiDg 

.  der  Commisfie.  «  .  bl.  3x4. 

frankrijk  Bepalingen  van  de  terrltoifen  en  .  vestingen 
door  Frankrijk  afgedaan.  .    .         bh  3Ö;''^39o. 

fi-ederiky  Prins  'der  Nederlanden,  Komniandant  de/  B^i* 
gifche  en  Hbllandfche  troepen,  bl.  131.  —  Rapport 
aan  Z.  M.  wegens  de  vestingen  (2"^^°^^»  Valenclen- 
ses,  Coodé  en  Boucl^  «  t>l« -397*^399* 


&    E    G    I    S    T    E   iU  4ttf 


G, 


Geestdrift  der  t»tie  bjj  d»  verwachten  «anvtl  van  SuoMh 
parte.  •  •  «  bl.  148* 

Geestelijkheid  In  de  znldelijke  departemencen.  Lof  van 
derzelver  medewerking  tegen  Napoleon*       •      bl.  soa. 

Geneeskundige  diena  bij  het  leger.  bL  282.  Derzelver  er- 
kentenis en  vereering,  U»  i^Vp,  alsmede  bl«  ^po  en  391, 

Genera^i   (^Luitenant-')    en    Generaal  fijajoor^    benoemd* 

.  •  •    ^       bl.  134. 

Geweer-fabrieken  in  Luik  gefchorst.  .  bl.  1  <3« 

Cr()//z  (.De  Generaai«Majoor  ytf»  ^r}  Commisfkris- Generaals 
van^  Oorlog.  .  .        .  bj.  144. 

Owden  en  Zilveren  werken^  Wet  rakende  den  opheve  det 
beiastiflge  op  dezelven;  .  bl.  19  en  45-*'5d. 

^sGravenhage.  Onderdand  door  de  Commisfie  aldaar  ten 
behoeve  der  gekwetften.  bl.  273.  —  De  uitgetrokken 
fchutterij.  •  •  bl.  403 ,  404. 

Grondwet,  Commisfie  tot  derzelver  her2iening,  wijziging 
en  ampliatie.  .  bl.  109  en  lic. 

Groothoek  der  naHonak  Seknid.  Vfet  hondende  bepalingen 
op  de  inf^phi^vlngeh  van  kapitalen.  .  ^        bh  8. 

Qrouchy*  (Generaal}  Krijgsbedrijf  van  deszelfs  legerkorps 
by  het  Pninfche  leger.  bl.  300— •30».  Deszelft  voor- 
.trefllèlijke    terugtogt    op    Paq}s.         ,  bK  311^ 

H. 

ê 
I 

/}^me/(Mt.  O.  7.)  Vemietighig  van  eene  fen^entle»  doof 
het  Hof  van  Gelderland  in  1^95  tegen  denzelven,  toen 
Stadhouder  van  het  Regterauibc  van  Doesburg,  uitge- 
fproken.  .  .  .  bL  41  en  41. 

Handelingen  tn^chen  de  Pknipotenüarisfen  van  Frankrijk 
en  de  Mitdaert  van  de  Verkonden»  Mogendheden  over 
aflland  en  fchadelooallelling.  bh  342 — 351. 

Hfmert  (Mr.  9V.  /.  /•  van')  tot  Subflituut  van  den  Pro- 
cureur-Generaal by  het  Hoog  Geregcshof  benoemd,  bl.42. 

Heringa  (/.)  Aanfpraak  sum  de  .  uittrekkende  Utreehrfche 
Studenten»  b(.  997.  — *  £n  hij   derzelver  'terugkomar^ 

bl.  4i6« 

Huwelijken  van  behoefïigen.    Bepalingen  tot  het  wegnemen 

.van    pecuniële    bezwaren    bij    derzelver    voltrekking, 

.         .      •  •  bl.  4Q  «n  4i« 

Ee  3. 


i 


4|o 


R    E    G    I    Si  T    E    lU 


Huishoudelijke  belangen.  BeptlingCB  op  het  ftatuércn  vta 
gepaste  ftraffen  en  boeten  bij*  de  kenren  en  ordonnan- 
tien  van  die  bcfturen,  aan  welke  het  94ile  arükel  der 
grondwet  de  vriye  be&hikkin^  over.  de2el?en  verleent* 

.  bl.  32— 34* 


Jéigt.  Deflnitive  bepaling  omtrent  de  uitoefening  van 
het    regt  daartoe  door  de  eigenaars  van  heetlljklieden« 

bl.  58-— 60. 

Impo^tiën,  (Aftonderüjke  ^  ftedelijke    en    plaêtfelijke^    De 

wijze,   waarop  zullen  worden  goed  gemaakt  de  kosten 

'vallende   op  calanges,    informatiëu  en  procedures,  zoo 

ter  eeriler  inflantie  als  in  appel.       •         bl.  24.  en  s5t 


K. 


Kemper  (j.    MC)  tolk  der  atgemeene  gevoelens  van  de 
'natie  bij  den  Koning.  bU  145H-152.    Aanfpraak  aan  de 
uittrekkende  Leidfche  Studenten»  bl*  as^i^-^^apd.  en  bij 
[deczelver  terugkomst*  •  •  bl.  411* 

Kemap  (/.  H.')   Mpecieur  van  de  adminifcratie  bij  hec 
.l«gcr.  ...  :     .  bl.  igi. 

Keur'FrijwiHigers  in  de  zuidelijke  departementen  bL    132, 
Koning  der  Nederlanden»    Procbunatie  van  Z.  M.  aan  het 
Nederlandfche  volk.  bl.  sm.*--^.  — -  Intogt  en  onthaal 
van  HH«  MM.  te  Amfterdam.  bU  pd-^pp.  —  Plegdg^ 
beid  bij  de  Proclamatie  te  Bnisfel    bl.  pp  «-^  Beêedw 
ging   van   hec  garnizoen  te  firosfel.  bi.  kx>.  «— Alge* 
sneene  geestdrift  der  natie^  bi  100^  •»*  Urtfchrijving  vao 
,eenen  algmeenen  Dank-  en.Bedellond.  bl»  101,  los. 
—   *sKonk)gs   reis    naar  Brusfel,  en  onrhaaf  te  DoitU 
recht,  Antwerpen  en  Mecheien.  bl.  ifi.  —  Intogt  en 
.onthaal  vap  HH.  MM.  te  Bm^ek  bl.  ii^^^ii5,     ^^ 
trede  van  Z,  M.    te    Luik.   bl.  n€.    Te  Maastricht  en 
te  Roermond,  bl.  117.     Te  Venlo  en  tè  Grave  bl.  iig. 
Op  het  fort  Coehpom,   te  Nijme§en  en  te  'sHerto* 
.  genbosch..  bl*  irp.    Te  Berge»  ep  Zoom.  bl*  120.    To 
.  BriellCi  bl.  lai.    Te  Mnasfluis.  bl.  jas     Z.  M.  vraagt 
.  de .  toeftemming  van  de  Staten-Oeneraal   tot  het  gebruik 
der  nationale  militie  buiten    de  giaencem-bf.   1:^7:  .*«. 
.Antwoord  d^r  Stnten-Generaal.  bl,a4:.««*  Wet  daarom* 
tirent.    ald. 


R    B    G    I    S    T    E    R.  43> 

Kmng  (Z.  M.  de)  bezoekt  de  hospitaletir  en  het  flaj^. 
ve!d.  .  .  bl*  288  en  ftSp, 

Koningin  (H.  M.  de)  te  Antwerpen  en  te  Rotterdam,  bl, 
12Ö.  De  Prins  van  Oranje  door  H,  M.  met  moederlij- 
ke trouw  en  tederheid  bij  zijne  wonde  rerzorgd  bl.257. 

Koning  (7.  4ie)  benoemd  in  de  Commisfie  van  geneeskon» 
dig  onderzoek  en  toeverzigt  te  Zwolle.         •        bl.  34, 

Koophandel  en  Koloniën.  Benoemingen  bij  dit  depane- 
raent.  ,  .  .     '         bl.  53, 

Krijgstuig^  Wet  tegen  het  venroeren  daarvan  M.  12. u  In- 
getrokken.       .  .     "      .  .         .    bl.  403. 

Krijgsvolk  te  Lande.  Crimineel  wetboek  en  reglement 
van  discipline  voor  hetzelye  gearrelleerd.        •     bh  21. 

Kweekfchbol  voor  de  Zeevaart  viert  de  verjaring  van  haar 
berftel.  .  .  •  bl.  $?• 


Landbouw.  Benoeming  eener  Commisfie  van  denzelvei» 
voor  de  Provincie  Braband.  — -  Benoemingen  In  de 
Commisfiën  voor  Zuid-  en  Noord-Holland,  Utrecht, 
Overijsfelv  Zeeland  en  Drenthe.        .        bh  44  en  45. 

Landredes  jjaat  by  kapitulatie  over.  .  bl.  400. 

Leefmiddeien.  Verbod  vao  derzelver  uitvoer  üU  de  zui- 
delijke .  departementea  bl.  J33.  — >  Doch  buiten  toe- 
pasfing  langs  de  linie  der  tollen*    ald. 

Lemmers  tot  Directeur-Kommandant  b^  de  Marine  te  Am- 
flerdam  benoemd.  .  .  bl.  20. 

Levant fche  handel.  Benoeming  van  Leden-  in  deszelft 
directie.'  •  •  ,  bl   53. 

Liefdadigheid  aan  gekwetften,  alsmede  weduwen  en  wee- 
zen van  gefneuvelden.  »  .  bl.  272. 

Liefdadigheid  der  natie ^    na   de  gevechten  van  Junij.  -^ 

'  Opgewekt  door  eenen  brief  van  den  Secretaris  van  Staat 
voor  de,  Binnenlai^jTche  zaken  aan  de  Gouverneurs  der 
provinciën,  bl.  276 — ^278.  —  Gefchenk  van  Z.  M,  M. 
278.  r—  Van  Johanna  van  Niel  bl.  279.  *r*  Van  de 
Zangeres  Catalani.  bl.  279.  —  In  de  zuidelijke  provif^ 
cien.  — n^  Vooral  te  Brusfel  'en  te  Antwerpen.  —  Van 
£nghien  en  Soignies.       *  .  •  bl.  280—282. 

I'ignj.  Vermaarde  Veldflag  tusfchen  de  Pruisfen  en  Fran- 
fchen  op  den  lóden  Jui^).  .  bl.  210— 213* 

Lode)irfk  Xt^lll  te  Gent.  bl.  125.  — -  Braaf  gedrag  van 
den  Luitenant  Carondal.  .  .  bl.  126. 

Lêdewyk  XFUL    Deszelfs  verblijf  te  Gent.  bL  i87-«*i92. 

£^4 


♦s» 


Ü    B    Q    ^    S    T    E    R, 


fMk)^k  XFIIU  IntQgt  ie 'Parijs,  bl.  324-  —  'sKoningf 
erkenteiijkheid  san  de  inwoners  van  Gene  bl.  '25.  -— ^ 
Alsmede  van  sijne  Officieren  aan  verfcheidene  Gemcenr 
ten  onzer  zuidelijke  Provinciën.  bU  32<S  •—  Bezoek 
bij  den  Koning  door  de  geallieerde  Souvereinen  bl.  307* 
•^^  *sKoningt  befluiten  cbc  onczeccïn^  ^n  proscriptie^ 
•  «  ,  t  bl.  328, 

lfing\»^  kapimleert  •  bl.  401^ 

i^tiik  Lof  van  de  inwoners  bij  gelegenheid  eener  opfchudr 
ding  door  ontwapende  Sakfers.  *  bl.  198^ 

iüjum^rg  in  bezie  genomen,         •        ^  \>U  1^7, 


M, 


J^ldafregeign  tegen  den  invloed  der  Franfche  Scaatsomkee^ 
ring.  •  r  *  •        .     bl.  124, 

Mareckausfé.  Derzelver  eerde  kompagnién  gdfnfpecteerd 
te  Brufifelf       .  ,  ,  ^      bl   s^. 

Marienhurg,    Deszelft  overgave.  .    ,  bl.  401. 

Maj  (/•  S^  tot  Directeur-Kommandant  bij  de  Marine  te 
Hotterdam  benoemde  '  •  <  bl,  i^o. 

Mezferes.  Deszelfs  overgave.         t  •  bl.  400, 

Mêuz^\    Deszelfs  overgave.  •  «        bl   400. 

iWUfie'  CNafion0k)  Wet  op  dezelve.         •       ^bl    4-HS. 

Ali/ifie  {Natimüe)  Befliiit  tol  ^het  in  werking  brengen 
van  art.  i8  der  wet  pp  dezelve,  bl.  149.  —  Nationale 
militie  in  de  departementen  van  België.         •    bl.  131. 

JUilitie-roé^  in  de  21  militaire  districten.        .      bl.  I3r, 

Mogendheden  QDe  ^ereerngde^  Derzelver  declaratie  tegen 
Napoleon  Ruonapartt.  bl.  84.  85.  Protocol,  bij  hetwelj^ 
de  Souvereine  Vorst  erkend  werd  als  Koning  der  Ne- 
derlanden ^n  Groothertog  yan  Luxemburg,  bl,  102^ 
Officieel  artikel  tegen  Napoleon.    ,    .        bi.  \6l — 167. 

Montmédj  kapituleert.  •  •  bU  401. 

Munters,  (^ralfché^  Doodilraf  op  dezelven  in  België  ge- 

.  fteld,  .  .  bl.  71. 

Murat    (^Joachim)  Koning    van  Napels.  Gefchiedcnis  vai\ 

,  deszelfs  listen,  trouwloo^heden,  vijandelijkheden,  val 
fn  dood,  ,  f  bl,  iJo-r-tgÉj. 


R    R    G    I    S    T    E    Rt  49% 

fhpokon  Buonaparte  ontkomt  EIba  en  herfielt  zich  op  den 
troon  van  FVankiifk»  bl*  77.  -—  Ongegrond  vertrouwen 
van  Lodewyk  XVÏLL  bL  Si,  -^  De  Koïiing  verlaat  Pa- 
rijs- bl.  83,  —  Komst  van  huonaparu  te  Parijs.'   bl.  83. 

Néfpoleon  Buonaparte.  Vredelievende  houding.  «^-^  Valsch 
gerucht  van  zijnen  dood.  — *-  Geestdrift  van  zijn  krijgs- 
volk. •«<'-  Rapport  van  den  Raad  zijner  Miniscersl. 
.  jbJ.  161— 1(54.  -•—  Zijn  brief  aan  de  Souvereinen.  bl. 
167.  — -  Brief  van  zijnen  Minister  aan  de  Kabinetten 
van  Europa.  bU  168.  — ^  Rapport  van  zijn  Ministerie, 
bl.  169.  —  Zijn  revue  over  de  nationale  garde,  en  al» 
gemeene  geestdrift  te  Parijs,  bl.  171.  —  Zijne  vojks- 
bclieving  bU  171.  —  Het  Meiveld,  bl.  173.  --» 
Zijne  kunstgrepen,  bj.  173..-^  Mislukte  aanflag  ora  den 
koning  van  Rome  op  te  ligren.  bl.  174.  —  Nieuwe 
kunstgrepen,  bl.  175— i78.  « —  Overwint  de  Konings- 
gezinden  in  Frankrijk,  bl.  186  en  187.  -^  Trekt  te 
veld.  —  Opgaaf  der  magt  van  Frankrijk,  bl.  192—195. 
— ^  Gebrek  aan  kfijgstuclit  in  zijn  leger,  bl.-  195  — • 
^Ijne  proclamatie  aan  het  krijgsvolk,  bl  197  —  Zij- 
ne voordeden  op  den  isdcn  Junij.  bl.  208.  —  Hec 
Zelfsvertrouwen  en  de  losbandigheid  zjfner  benden, 
bl.  209.  —  Zijn  toeleg  in  den  ftrijd.  'bl.  210.  — • 
Vleit  zich  met  ijdele  hoop  op  den  uitflag  zijner  on- 
^emeiping  tegen  de  vereenigde  legers.  -^  — •  Wordt 
op  den  ijden  verhinderd  aan  te  vallen  en  door 
den  aftogt  van  fFclUngton  van  Quatre-Bras  raar  Wa- 
terloo  •  misleid.  —  Zijne  (pijt  en  de  woede  der 
Franfchen  hierover.  —  Afgeflagen  aanval^  onze  ach- 
terhoede bij  Genappe.  —  Schutj^evaarte  in  den  avond 
van  ^ep  I7den  Junij  bij  Waterloo.  —  Zelfsbedrog  van 
hem  en  de  Franchen  omtrent  dé  Engélfchen  —  Zijne 
dagorde  op  den  i8den  Jnnij.  —  Beleid  van  den  (lag 
van  Waterloo.  —  Zijne  nederlaag  en  vlugt  bK  2  f  o— 226. 

ffapêleon  Buonaparte  met  zijn  geflagen  leger  op  de  vlugt. 
W  252  -^  Zijne  vlugt  naar  Phinppeville.  61.25)9.— . 
Naar  Mezieres  en  komst  te  Parijs,  bl.  302.  Afïïand 
een  voordeele  van  zv'nen  ,zoon.  bl.  303.  Aangenomen 
bij  de  Kamer  der  Vertegenwoordigers,  bl.  304  — » 
Verlaat  Parijs,  bl.  312.  *—  Opzettelijk  van  daar"  ver- 
wijderd, bl.  314.  r-  Mislukte  aanflag  tot  zijn  herft^U 
bl.  315  —  Zijn  verblijf  te  Rochefort.  bU  329.  Komst 
aan    boord   van   hec    En^elsch    Schip  de  BcUerophon. 

•  fej*  i2P*  ^^  BrieC  aau  Jon    Prins    Regept.  bl,  33fn  -^ 

SM 


434  REGISTER. 

f 

y  Vcrbannfag  Mar  St,  Helcmr.  b!.  331.  —  Overfcheping 

/  op  de  Nonhuoberland,  bL  333.  --  Zijn  protest  tegen 

deze  behandeling.  b1.  334  --  Komst  op  St.  Heleiia  -^ 
CoDveDcie  der  geaili€erde  Mogendheden  omtrent  zijne 
gevangenhottding.  bU  336  -  337*  —  Redenen  voor  de 
keüze  van  St.  Helena.  bL  337  en  338,  — ^  Memorie 
voof  den  Admiraal  Cockbum^  wegens  de  behandeling 
en  bewaring  van  den  gevangen  GenerasL  bl,  338- 342» 
NiveUeu  Wapenfchonw  door  den  Koning  aldaar  gehou- 
den. •  •  •  •  bL  115. 

o. 

Onderwijs.    De  departementale  Commisfiên  ontbonden  en 

vervangen  door  nieuwe  provinciale  Commisfiên,  met 

beuoeming    van  derzelver    Leden    en    Secretarisfen. 

•  •  • .  •  •  bl.  tfi  —  06» 

Oorlog  (^Dgp^rSement  van)  in  tfêtt  hoofddeelingen  ge- 
{|>lit8t»  •  •  •  •  .         bl.  402. 

Oranje  (Prins  van)   Hoogstdeszelfs  brief  over  de  komst 

.  v&n  Napoleon  te  ParUs.  bl.  135.  Beleid  bij  Qua» 
ire  bras  op  15  Juny.  bl.  «07.  —  Vooral  op  16  JunU, 
bl.  ai4— 221.     Gewond  in  den  (lag  van  Wacerloo.  bU 

•  a43*"*4^  Deszelfs  rapport  van  den'flag.  bl.  254 -256. 
Hoogstdeszelfs  wonde;  hare  verzorging  en  herdelling. 
bl.  256^258.  —  Dagorde  aan  het  Nederlandfche  le- 
ger, bl.  is^*  — >  Brief  van  Hoogstdeszelfs  Vader  Z« 
M.  bl.  258.  —  Vereerd  in  den  Schouwburg  te  Brus- 
fel.  bl.  259*  ^  Hoogstdeszelfs  verdiensten  bij  het  vs* 
derland  ^^^^  heldenmoed  der  troepen  erkend»  by  de 
wet  van  8  jul^.  bl.  26o-2<f4.  Alsmede  door  de  rege- 
ring van  's  Gravenbage.  bh  2^4.  Woont  het  Te  Deum 
bl)  te.  Brnifel  9  en  daarna  den  Protestantfchetj  eer- 
dienst,  op  den  sden  Juiy.  •  bl.  27o~27i. 

Orde.  (MiUiaire  fPïUems^)  Wet  van  derzelver  inftel- 
Itng.  bl.  134*  137*    Vele  benoemingen  tot  deze  orde 

.  wegens  de  heldendaden  van  de  maand  Jun^.    bl.  27  u 

P. 

Parate  exeeuHe  aan  dé  p1iMtn»II|ke   beftnren  toegekend  » 

tot  het  invorderen  van  zoodanige  beiastfogen ,  als  door 

middel  van  perfonclen  omffiig  of  aanflag  worden  gehe- 

'  ven.  •  •  •         •  hW  34  ~a^» 


REGISTER*  43S 

Parijs»  Zorgelodheid  der  Inwo0eri.  ^  Kapitolatie  der 
Had.  bL^i8-»3fti.    *jKoniiigs  im(^»  bl.  324* 

Paefehtn  C^an)  Conful  van  den  Hertog  van  Meckelen- 
burg-Schwerin.  •  .  •  bl.  54* 

Paspoorten.  Befluic  van  Z.  M.  omtrent  paspoorten  en 
Kaanen  vaa  veiligèeid  vaa    eo    voor    vreemdelingen* 

•  •  m  '  •  »  •  bl«     126* 

Pêtent.    Het  regt  dürvan  bepaald  op  allen .  handel »  bei> 

roepen  en  bedrijven,  en  eenige  andere  ob)ecten  van 

weelde  q^  vermaak.  •  •  •  bl*  ip» 

-   Paarden-  Plaizier^  en   LandpasfagiegeU»     Wet   op  den 

opbeve  dier  belaiting*  •         .         •  'bl.  i6. 

Pénftoenen  (Gee^telsjke)  In  België.         •       •        bl.  71» 

PhinppeviUe.    De92elfi  overgave.  •  bl.  401» 

Piepert^  Intendant- Generaal  bi)  Oorlog.       »       bl.  403. 

Piaat^  CDe  Generaal  van  der^  Gonveméur  van  Antwer- 

•  pen. '        •         •        -  •  •  .  bL  1 34* 

PJaatfeÜjèe  bêkoeflen.      Befluit »    hondende  bepalingen 

omtrent  het  indiene»  van  derselver  begrooting.  bl.  13. 

rpo/itie,    Wet   ter  fpoedige  beteugeling  van   onrust    en 

'kwaadwilligheid,  van  lo  April.  •  bl.  127. 

Prwisfen^  -op  den  isden  ]nny  door  de  Franfbhen  aaaf^e- 

rast  en  terug  gedreven,  bl.  203.    Achcerwsardfche  ht» 

-weging  op  Wnvre,   na  den  flag  van    Ligny,  op  den 

-i6den  JuaQ.  bl.  926»     Veroveren  Avesnea,  Capelle» 

^  Guife  en  Sc.  Quintin*  • .  •  bl.  307. 

'  Pruiifen  (De  Koning  van)  fchryft  eenen  brief  van  dank 

aan  de  inwoners  van  Namen.  •         •       bl.  a^t. 

Quatre-bras.  Deze  ftelling  door  den  Prins  van  Oranje 
verdedigd  op  den  isden  }uDy|  bl.  207.  Hooge  aan- 
gelegenheid dier  Helling.  Hervatte  aanval  der  Fran- 
fcben  daartegen'.  Rnstelooze  werkzaamheid  van  den 
Prins  van  Oranje*  Roemruchtige  en  belangrijke  flag 
tegen  de  Fra^fchen  aldaar  op  den  i6den  Jun{}. 
•  •  •  .  bL  214—221. 

Queinoy  gaat  bij  kapitulatie  aan  Prins  Frederik  over.  bl.  35^. 

R. 

Rheuter^  (P.)  Infpecteur  van  de  adminiflratie  hij  bet 
'leger.,  .  ..  .  ,-  bl.  13  !• 

Keinwardt^  (C.  C.  C.)  als  Directeur  tot  de  zaken  van 

'den  Landbouw «   Kunsten   en  Wecenfcbappen  op  Java 

en  (ie  cabur^ige  eilanden  aangefield*         •  bl.  23- 


43«  REGISTER, 

Rtemsck-Kaihotteit  Gtesttlijlun,  WegocBinf  viD  bee«nr« 
.f én  dojr  ben  geopperd,       '      .      .       .  bC  M^ 

S. 

Sakfen.  Een  wederftrevig  battlllon  derzelveo  oncwt-^ 
pend.  «  •  ,  .        .    .  bU  198» 

Santiago  dt  J^nama^  Cohfui  der  Spatnfcht  natie  te 
Amfterdam.  •  •  .  •  bi.  54. 

Schutterijen.    Wet  op.  dezelve.  •  bl.  ó. 

^$dan.    \^it\i%  overgave.  •  •  bl.  400» 

Sluiter.  (7.  />.)  Dood  en  lof  van  dien  Hoogleettar  aan 
.  het  Athenaeum  te  Deventer*  •         •      .  bl.  67. 

Sóllieitenrs.    Ampliatie  en  alreratie  van  bet  b^flirit  van 

.  flo  JamiariJ  18-14,  mei  bepaling  van  een  tarief  der  Sa- 

farisTen  e«   w^ze   van   tpxatie  bnnner  deciaratién,  aU 

•mede  bet  gratb  bedienen  der  QtTvemogenden^  bl  35  —  &/• 

Smirnof  (D^)  ats  ConfuN Generaal  van  den  Keizer  van 
Ru3Und  erkend.  •  <  ,  bJ,  53. 

Spuvereine  F^rit,  De  the)  van  Koning  door  denzelven 
.  aangenomen»  bl.  86.  -  hloogitdefzelfa  aanfpraaft  «1» 
Koning  aan  de  Staten  Generaal,  bl.  87—89.  Antwoord 
van  den  Prefidenc  der  Staten-Generaal  op  *s  Vorsten 
.  aanfpraak.  bl.  89-92  —Afkondiging  van  liet  Koning* 
fchip.  bit  98.  Piegtlge  optogt  tot  deszelfs  proclama- 
tie. .  .         .  •  •  .  .      '       bL  93* 

Spanje.    Manifest  tegen  Buonapèrte.  •        bl.  174. 

Spficiate  Geregtshov^n,  Wet  ter  fpoedlge  beteugeling 
van  onrust  en  kwaadwilligheid,  van  10  April,  bl  I27« 
Vrljftelling  der  perfonen ,  bevorens  deze  wet  gearre- 
(leerd.  bl.  129.    Openbare  geest  óts  volks.     bi.   129^ 

Staten^Qeneraal.  ültnoodiging  der  Staten  van  de  Pro- 
vinciën en  Landfchappen ,  ter  benoeming  van  een  dub- 
beid  getal  buitengewone  Leden ,  om  uit  te  maken  eene 
dubbelde  vergadering  in  den  Haag»  ten  einde  te 
raadplegen  over  de  op  nieuw  gewijzigde  en  geampH- 
eerde  grondwet.        *   •  .  •        '      bl.  109* 

Stirum.  (Gfaaf  van  Limburg-')  Aanfpjaak  aan  de  uit* 
trekkende  vrJDwillige  kavallerie  te  Amfterdam.  bl.  2^6^ 

Stvatenus  (if.  ii.>  tot  Secretaris  bi)  de  Marine  be- 
noemd. .  •  •  •  bl.  so* 

Studenten  van  Leiden,  ^  perzelver  uittogt.  bl  894.  £n 
terogkomkt.  •  •  bl.  411— 414. 

Studenten  van  Utrecht.  Derzelver  uittogt,  bl.  297.  En 
terugkomst.  •  •  '       bl.  414-4^1. 

SiPinderen^  {Th.  van)  tot  Hoogleeraar  te  Groningen  be- 
'nt>emd,  deszeifs  intrede.  •  bl.  66  en  67% 


r 


Vr    eg    I'S^t   E    R.  43/ 


<  "f  T         ■ 

^4r  Oéüvni  /retongctt  ia  <le  zuidemke  provinciSn.  bl«  ft;o« 
'traktaat  der  Verbondene  Mo^eodhedea  van  35  Maarc. 

traktaat  tusfcben  Oo9CenriJk ,  Grooe-Britcanoie ,  Prais- 
ieü  «B  Rvalantf,  va»  «o  Novembjsr.'.  bl*  384« 

•       V. 

-Fathrléndfehe  gifiM  én  fmdfen  bi|  gt legenbeid  van  den 
verwachten  aanval  van  Buonaparte.   .      bl.  «i 5a--*  156* 
i^aitrlandithe  heiéewgettt  b^    den    Verwachten    aanvdt 
•    van  Bucipaparte  ...  bl.  i^-t*i60é 

Verbeter  huizen  in  Befgte     Wegens  het  opflaicen  in  de« 
teiven.  :  •  •  •  i  bl.  7U 

l^treenigd'e  M^êtidheée».     Noca*s   van   derselver  Minis^ 
ttrs  ain>den  Hertog  dt  KichtlUu^  btf  gelegenheid  van 
het  Vi^ede«  traktaatsenc.  van  den  ^  Nov*  bL  S90;r^94« 
'VêrfaitUu    Gevecht  aldaar  met  de  Pruisfen.   v     bU  317» 
Vértaling*'  Voor^hriften   toe  verzekering  van   bet  regc 
vftn  eigendom  aan  hen »  ditr  van  bvicentondfcba  wer- 
ken eene  vertaling  willen  wtgeven.  .         bl.  54. 
yiatingrn.    Verbod  .voor  België,  o«i  op  djeflr-efllind'vao 
,    1800  ^oet  vaa  het  g^acit  derzelven  te  bouwen.  bL  71» 
Visfcherij  (firoéte).    Derzelver  aanmoedi^ng.  door  pre* 
miên.           .           •           •           •           bl.  57  en  58e 
Viaardingen.     Liefderyke.  werkzaamheid    voor    de  ge- 
.    kwecften.               •       .       •  bU  273* 
Frede  mee.  Frankrijk  aaniKekotadtgd  in  deb  Haag^  bh  3944 
FtédeS'itr^ktaat  «uafchea    Frankrijk  en  de  Verbodene 
Mogendheden.               #             •        .      U.  35i«*384« 
VrijwiUigA  kavaHèriett  AofleriUii ;  derzelvier  oittogu 
bl»  ft95.  Btt  cebiila  kaniat«          •       .     .         bL  405* 
VrijMHge  jageru     Herdel  Van  derzelver  korps  te  Am« 
flerdtm»onder  bevel  "ikn .Aji..R^<tnhom*  bl  *iy^ 
i^rijwiUigert.    Beflui^  tot  het  formeren  van  korpfen  vrtf- 
willige  infanterie,  bl.   130.  —  Derzelver  terugkomst» 
è             •    .         4               bL  404-*4io. 
frijws/Iigers.  Dertelver  unneming  in  de  nationale  mili- 
tie»            •             k         .    •,        '     •  bl*  I37« 
Frifw$/lfger$(keur')  in  deznideiyke  depanementen.  bl.  13a. 

H^apeftingf^Aigeméemy  BeOnit  betrekkelQk  dezelve.  bL  130 


4al  HËGISTËtL 

fFattrho.  Rpemruchcige  en  beflisiende  veldflag  bp  ded 
iSdeo  Junij.  -^  StelHog  der  beide  dagorden.  *-  Be- 
fchrUving  v«ti  lüet  beloop  Vtn  deti  (kg,  ed  tran  de 
nederlMg^  def- FTtDichtn*  .  bl<  230^252. 

H^eduwtn-  en  H^eezen-fonds  Yoor  de  Offlciereo  van  de 
LandiMgt*—-  BenoeiBing  vto  deaeelfs  dfrectie.l^U  d2  en  23. 

Wtgên  {Qrooté).  Negottttie  ten  befeoeve '  derzelven  t 
geopend  en  gevestigd  op  de  opbrengst  der  tollen,  bl* 
49  en  43»  ~*  Nieuwe  bepalingen  omtrent  de  op  of 
langs  de  groote  wegen  llaande  boomen;  bet  op  nieuw 
beplinten  der  grpott  wegen»  en  bet  onderbouden  der 
flooceo»  «  •  «  bt.  43  en  44. 

fyèühigton  (De  fieruif  van)  ovtvtngt  de  eerfte  berig- 
ten  van  den  aanval  der  Franfchen.  bl.  805.  Deszctfa 
beleid  by  de  afibterwaardfclie  beweging  der  Prüi^f^ 
op  den  i7den  Ju&y.  -  Oeszeifs  meesceriyke  aiiogt 
van  Qnatrc-bras  oaar  I¥a^r1oo*  ^  Voortreflljk  tenem 
door  hem»  gekioien  tot  den  bedtsfenden  flag*  ^  Inrig- 
tings)itj)er.  IbieA  «^  Dészeifs  roemi^ke  oveiWfnoing  op 
NapoUon.  bl«  fla5#  •*-  Tot  Prin%  van  fVaHrlo9  veiw 
beven.  bl.  244*  Becnigt  zijne  verpiigting  aan  de  inwo^ 
ners  van  •  BraWci;  èl.-  ^i.  Zijne  proclamatie  aan  de 
Franfcben*  bi.  306?  -*-  Verovert  Chaceau-Cambrefis 

'   en  Péronme;.    Riikt  op  Parijs  aas.  .       bl.  to;% 

tVêentr  Cmptu  Ardketen  ait  de  akte  van«  hetzelve  f 
1>etrefl«nde  het  koningrijk  der  Nederlanden,      bl.  lojb 

Wetboek.  {Algemeen)  De*Commisfle  ter  zamenftelling 
van  hetzelve  biedt  oodcrfeheidene  ontwerpen  van  weti^ 
gevjng  aan.  •  «  •         '     bl.  i;"» 

WetgeYênd'  LigckM^m  van  Frankrijk.  Verdeetdbeid  iü 
de  kamers  hi.  9)5»  Zitting  van  4—7  JuliJ,  bl.  ^a^ 
en  ^93.    Het  paleis  gefloten*  •  '  bl.  3941 

H^itfélbank  van  Asflerdam'  herdeld.         •        bl.  5S^S7^ 

H^urfeniferg(^De  Kroonprins  yan)  overwlfft  den  Franfchen 
Generaal  Rapp.  •  .  -•  bl.  310^ 

#ir#i/el(Oe  PrlM  vair)  maakt  zld»  van  den  Elfas-  meester. 
•         •  *       ^    •        '  •  •         bl.  3o8# 

Zi 

Zo»»  êfi  Feestdagen»  Wet^  houdende  yoorfchrirt  eer  vie- 
ring ^an  dezelven.         •  .  .         bh  tf8— 70. 

Zmtferland*  Beantwoording  van  Napoleons  aanzoek ,  en 
houding  een  aanzien  der  Geallieerden,  bl.  17P  en  180. 


VERBETERING. 


De  Wet  nkende  den  opheve  der  belasting  op  gonden- 
en  zilveren  werJcen*,  is«  bi)  verzioDing,  tweemaal  ver- 
meld ,  en  heeft  op  bl.  19  iu  de  kancteekening  20 
Maart,  hetwelk  moet  ztjn  10,  terwijl  op  bl.  45-52 
(Uat  18  In  plaats  vun  10. 


f 


.. 


JAARBOEKEN 


▼  AN    HST 


K0]SIN6RUK  OER  NEDERLANDEN 


J>  O  O  & 


MARTINUS    STÜART. 


UET    JAAR    k8i5. 

YWEBDS      STÜS. 


l    V:  A  V 


ff  7' 


1 


*:.    v'. 


.)^i/'^> 


^     * 


•  C  1 


/.    /.  /.    l 


i? 


9Mi 


TT 


.^  a   :i 


/ 


JAARBOEK 


1  8  I  5. 

tWEEDE      STÜfti 


■i-*v,**^^j9»a«  ceee« 


,-*  «rwiil  het  vaderland  roemrijk  verdedigd  i  de 
yijaiid  dapper  wcdertVaaii ,  de  geweldenaar  met 
fijnen  aanbang  volflagen  overwonnen,  dé  troon 
Van  iVilUm  I  lieldhaftig  gevestigd  ,  én  b.et  rijk 
aanzienlijk  werd  uitgciireid  door  moed  en  trouw 
en  deugd,  der  afkomst  van  de  vroomfie  Vadcrcö 
alzins  waardig,  was  de  groiidflag  van  het  nieuwe 
_ï>taatsgebfm\v  si^leRd»  de  proudwet  van  bctzclvê 
"Vastgelteld  ,  en  de  arbeid  aan  de  uitvoering  de» 
geheelen  biitiverpt  met  wijsheid  ter  hand  geno- 
^^'>  >  en  waren  tevens  verliindtcnisfen  met  andere 
:Vi  ogend  heden  aangegaan  ,  die  op  de  ilgelneené 
j^velvaart    den    belangrijklteu   invloed    kOndeb   heb* 

^^P'^  Secretaris  van  Staat  voor  de  Rinnentandfche 

V      f"  ''^d,   ten  gevolge  van  eenen  last, hem  door 

M.    gegeven ,    de   Leden   van    de   Vergadering 

„'"   Staten    Generaal   bcfchreven   tegen    den    8(ien 

giisru*   in    'sGravenlii.i^e,  ten  einde  alsdan  eene 

hbelde  verm|Jjrjiirr  ie  cnnftitiieren,  en^  na  het 

'air'  'iien  Prtfident,  op  de  wijze  b|i 

:  bepaald ,  tot  de  overweging 

■  te  gaan;  niet  thededce- 

jL-nde   artikelen ,    door    de 

e  Bondgenooteti  in  Junjj 

Ipor  Z.  M.  aangenómeti  Hé 

'  van  de  Nederlandéilj 


..ilkamea  W  Innig  aljfl;  GronJUii 
ién'  enkelen  SlMt  Zdfien  ™,'r: 


Beh:W8- 


J-  A  A   K  B  O  E  K 


Van 


i  8  I  5* 

'tWEËÖÈ     STÜÉ» 


^KtttèO«C«)Cti< 


T, 


erwljl  liet  Vllderland  roetnfijk  Verdedigd  ^  dernleidiag: 
Vijand  dapper  wederftaln  i  de  gewfcldenaar  inet 
iljneii  aanbinf  Völflagen  óver#onifén,  dé  troon 
Van  ÏVillem  ï  heldhaftig  gevestigd  ,  én  het  rljlc 
sianzienlijk  werd  ukgebréid  door  moed  en  trouw 
tn  deugd,  der  afkomst  van  de  vroomllê  Vaderen 
alzins  waardig,  was  dé  gföndflag  van  het  nieuwe 
^caatsgebouw  gelegd^  de  grondwet  van  hetzelve 
Vastgelteld  ,  en  de  iarbeid  aan  de  uitvoering  del 
gébeelen  bntwerpa  met  Wijsheid  ter  band  geno« 
toen,  én  waren  tevens  verbindtenisfen  met  andere 
Mögehdhedeti  aangegaan ,  die  op  de  iklgelneéné 
welvaart  den  belatigrijklleii  invloed  kbndeil  beb< 

ben.    .        .-,.-..,;... 

bé  Séciretaris  vaii  Staat  vóór  ae  binnenlandrché  tiéhrW^- 
i^aken  bad*  ten  gevolge  van  eenen  last,  hem  door  ving  der 
Z.  M.    gegeven  y   d?  Leden  van   de   Vergadering  Staten- 
der  Staten   Gciieraal  beichreven.  tegen   den   Sftcn^^^JjJ 
Augustus  in  'sGravenbage,  ten  einde  alsdan  eehe  dubbelde 
dubbelde  vergatiering  te  cbqftittierèn ,  en^  na  het  vwdti 
benoemen   van  eënen  Pretident^  op  de  wijze  by  ^^^ftJcu: 
art.  66  dèir  grondwet  bepaald ,  töt  dé  overweging  eren, 
dér  nieuwe  grondwet  over  te  gaan ;  met  théde'deé- 
ling  tevenj^  der  navolgende   artikelen,    door    de 
Gevblinagtigden  der  Hooge  Bondgehooteii  in  Juhg 
i8i4  yast^elield,  en  door  2.  M«  aangehdmeri  ald 
i^rónddagen  der  Vereeniging  van  de  ^edetlandén^ 

kiü  i;    Dë  ^erfcenigioj;  i»\  Volk«aléii  ëtt  tnoig  z^d;  Gronifria| 
zoo  dat  de  beide  landen  (lechtt  ééa*  enkelen  Stut  Suilen  der  ver- 
ƒ.  B.  Tin  1815.  ade  Stuk.  A  «•™«*°* 


^     U^ 


%  JAARBOEK  VAN  1815. 

GrondOa*  uitmaken ,  welke  beftaurd  ztl  worden  volgens  de  reeJs 
gen  VM  In  Holland  vascgellelde  Grondwet,  die,  met  wederzijd- 
tlJSnK  ^'^^^  overeenftemmlng,  naar  de  omfiandlgheden  gew^zigd 
vtn  de      *»l  worden. 

Nederlan-      3.    Er  zal ,  in  de  artikelen  dier  Grondwet ,  die  tan 
dciu         alle  godsdiensten  gelijke  befcberming  en  voorregten  ver- 
zekeren ,  en  de  benoembaarheid  van  alle  burgers ,  welke 
l    ook  banne  goJsdienstige  gezindlieid  zifn  moge,  tot  open» 
bare  ambten  en  waardigheden  daarftelleo ,  niets  worden 
veranderd. 

s.  De  Bdgifche  provinciën  zullen ,  op  eene  beboor- 
lUke  wyze ,  In  de  vergadering  van  de  Staten  Generaal 
worden  vertegenwoordigd;  pullende  derzelver  zittingen  , 
In  tilden  van  vrede,  beurtelings  worden  gehouden,  ia 
eene  Hollandfohe  en  fn  eene  Belgifche  ftad. 

4*  Al  de  inwoners  der  NadcrJandeo  ,  alzoo  volgens 
de  Grondwet  gelijk  gefield  zijnde,  zullen  gelijke  tan- 
rpr«ak  hebben  op  alle  voordeelen  vsn  handel  ed  andere, 
die  huone  omflandigheden  medebrengen ,  zonder  dat  eenU 
ge  bepaling  of  belemmering  op  den  eenen  kan  worden 
gebragt,  ten  behoeve  der  anderen. 

5.  Onmiddeiyk  na  de  vereeniging,  zullen  de  provln- 
ciéa  en  (leden  van  België,  tot  de  vaart  en  handel  op 
de  volkplantingen,  op  gelijken  voet  ais  de  Vereenigde 
Nederlanden,  worden  toegelaten* 

6.  De  lasten  zoo  wel  als  de  voordeelen  gemeen  moe* 
tende  zi)n,  zullen  de  fchulden,  tot  op  de  vereeniging 
gemaakt,  door  de  Hollandfche  provinciën  ter  eenre,  en 
de  Belgifche  provinciën  ter  andere  z^de,  ten  laste  der 
algemeene  kas  der  Nederlanden  zijn, 

7.  Naar  dezelfde  grondbeginfelen  zullen  ook  de  k(»5« 
ten  tot  aanbouw  en  onderhoud  der  vesringen  op  de  gren* 
zen  van  het  nieuwe  rijk,  als  een  voorwerp,  de  zekerheid 
en  onafbankHliJkheid  van  al  d^  provinciën  van  het  ge* 
heele  volk  betreffende,  door  de  algemeene  fcbatkisc 
worden  gedragen. 

8.  De,  kosten  tot  het  maken  en  onderhouden  van  dij- 
ken  k(>mi.n  tf>n  koste  der  Uuddreken,  die  het  meest  ou- 
middellijk  b\j  dit  «gedeelte  van  den  aigemeeneh  dienst  be* 
lang  hebben,  voorbehoudens  de  verpligdng  van  den  Srsac 
fn  het  alg  meen,  om,  in  geval  van  buitengewone  on- 
heih^n ,  on  Jerfleuntn^  te  geven  ,  zoo  ais  dit ,  toe  nog 
toe,  in  Ho>fand  gebruikeiyk  was. 

Z.  M.  deed  dea  iSdea  July  de  volgende  pro« 
clamatie» 


jAARBOËtt  VAN  i^ïjé  3 

Wij  WILLEM  ,  èij  de  gratie  Gêdi^  Koning  detPtötiSi* 
Nederlanden^  Prins  van  Oranje-Naifau^  Gro'9i^  ««^e  vifi 
Hersog  van  Luxemkurg^  en»,^  enn.^  enz.  2?ng  tcü 

unzien 

Toen  btt  oppergezi((  io  België ,  ons  ddor  de  booge  der  ont- 
Verbondene  Mogendheden  werd  opgedragen»   badden  w\)  Y^^^p^'^^ 
vooraf  onze  plegtige  toeftemraing  geeeven  tot  de  ^oov  dcT^iialsi 
waarden  van  vereenfging  tusfcbeo  België  en  de  Vereetiig* 
de  Nederlanden,  welLe  door  de  Gevolmagtigden  der  ge- 
melde  Mogendheden,  in  de  maand  Jun^  1S14,  té  Lon- 
den^   waren  vascgelleld  »  en  welker  inboad  de  volgende 
is:  [De;(e  luhoud,  in  8  artikelen  ▼ervac  ,  is  bier  boven 
door  den  Secretaris  van  Staat  voor  de  Btnnenhindfcbe  t%. 
keu  medegedeeld»] 

Het  traktaat  van  Weenen^  den-ftelli^en  aflhind  dér 
Belglfche  gefireaceo»  op  dezelfde  beglnfcien.,  en  om^géé 
zameoljfk  met  de  Vereenigde  Nederlanden «  één  koningrijt 
uU  te  maken  4  bebbende  bevesrigd»  bebben  wy  ons  be^ 
ijverde  om  door  eeoe  bijzondere  Commisfie  te  döen 
onderzoeken»  welke  veraoderlngen  bet  nuttig  of  nood* 
sakclijk  was,  ia  de  ia  Uolbind  gevestigde  C^ondwet  te 
brengen* 

.  Van  dczea  belangrijkeb  arbeid  bebben  zich  een  aantal 
tnanpen^  die  zich  door  hunne  kundigheden»  vaderUnda* 
liefde  en  braafheid  onderfcheiden »  met  deu  lofwaardige 
fien  Dver  gekweren^ 

ijet  ontwerp ,  dac  zy«  onè  ^hebben  taogeboden »  behelst 
irereerende  onderi^heidinfreO' voor  den  adel;  verzekert  aatf 
alle  godsdiensten  gelijke  befcberming  en  voordeeien;  ea 
waarborgt  de  benoeméaarheid  van  alié  burgers  tot  ope»* 
bare  bedieningen  en  ambten*  Het  vestigt  de  verdeeliiig 
van  bet  gezag  oip  den  grondlïag  van  bev eiUgeode ,  en 
den  Nedetlanderen  alti[|d  dierbare,  iniléllingen.  Het  er^ 
kent  vooral  de  onafhankelijkheid  der  regterlijke  niagt. 
Het  vereenigt  de  onfcbendbaarheid  en  de  kracht  van  het 
inaaircbappelijk  iigchaam  met  bijzondere  regteit  van  elk 
van  deszelfs  leden,  en  bevat  eindeiyk  in  zich  de  begin- 
felen  van  aiie  verbeteringen,  waarvan  de  ondervlndfai| 
en  de  verdere  overweging  der  verfchiiiende  betrekkin* 
gen,  allengskeos^  de  noodzakelijkheid  zullen  doen  id^ 
aien* 

Alvorefis  echter  tot  de  invoering  der  nietiwe  Grondwet 

over  te  gaan^  verlangen  Wi)  Ons  te  ovenuig^n,  dat  On« 

ze  onderdanen  derzelver  voofnaamfte*  bepalingen    goed* 

keuren. 

Te  dezea  einde  zullen,  voor  elk  arrondisfemeot  viiÉ 

A  a 


4  7AAR.B0EK  tan  i8t5t 

^rocl«*  onder  iotendtnce  ,  Dotabelen 'vereenigd  worden,  f  o  de 
yg'"^J"*  evenredigheid  vio  één  op  twee  duizend  Ingeeetenen.  Wfl 
Ding  een  hebben  bevolen,  dac  derzelver  keuie'onpanijdigrijk  ge* 
aanzien  fchieden  zoude  uit  de  gefchiktde  en  bet  vertrouwen 
der  om-    hunner   medeburgers   mec^t  waardige   perfoneit.     Maar, 

Grondwet  ^"*  '^^"  ^^  *'J°»  ^"^  *""  ^"*  verlangen  te  dezen  op^ 
des  agi^.  ^^i^^  ^  voldaan ,  en  dat  z^  ,  die  als  notabelen  zullf il 
worden  opgegeven  •  inderdaad  de  eer  verdienen  van  dé 
tollten  der  algemeene  denkwijze  ce  z^n,  bevelen  Wij 
daarenboven  »  dat  de  iijfiten  hunner  namen  bekend  ge- 
naakt» en,  gedurende  acht  dagen,  In  de  hoofdplaatfen 
der  verfchtllende  onder-mtendances  nedergelegd  worden. 
Tevens  zullen  er  registen  worden  geopend,  op  welke 
het  ieder  ingezeten,  boofd  des  hulsgezina  zijnde,  vr^ 
(laan  zal  op  een  of  meerdere  van  de  voOtgeftelde  nota* 
beien  eene  afkeurende  flem  utt  ie  brengen.  Het  is« 
volgens  de  opneming  van  deze  registers,  dac  de  lijsten 
Xttllen  worden  vascgefteld  en  de  notabelen  voor  ieder  ar«' 
rondisfömeoc  bijeen  geroepen ,  ora  over  bet  ontwerp  van 
Grondwet ,  dat  hun  zal  toegezonden  zijn ,  te  ftemmen. 
Ieder; van  deze  vergaderingen  zal  haar  proces-verbaal  ratf . 
Brusfel  zenden,  en  drie  leden  benoemen,  om  aldaar,  in 
eene  alfemeetre  bQeenkomsc,  getuigen  te  liJn  van  de  ope^ 
Ding  der  procesfen-verbaal  en  van  de  optelling  der  ftem* 
men  van  de  notabeien. 

Zjet  daar,  Nederlanders  ,  de  maatregelen  dfe  ons  meest 
voegzaam  zija  voorgekomen  voor  de  invoering  van  eeo 
verdrag  ,  dat^  uw  lot  beflemmen  en  het  oogenblik  ver<i 
haasten  moee,  waarop  uw  Souverein  van  eene  wettig* 
]|}k  samengeüelde '  voikavertegenwoordiging  zal  omringd 
z^n. 

/Gelukkig  over  een  vriiJmoedlg  en  ijverig  volk  te  re*  ' 
geren,  hojnden  wy  Ons  zeker,  in  hetzelve  die  ttouw«f 
hanigheid  en  opregtbeid  ce  zullen  aantreffen  ,  die  bet « 
>e  allen  tijde,  bij  uitftekendbeid  hebben  gekenfchetsc^ 
AÜe  onze  pogingen  zullen  ten  doel  hebben  bec  bevesti- 
gen der  gronden  van  deszelfs  voorfj^oed  en  roem,  en  de 
burgers  van  alle  (landen  en  provinciën  zullen  In  Ons  een*" 
even  welwillenden  als  onpanijdigen  btfcbermer  van  hun^ 
«e  regren  en'  welvaart  vinden,  In  hec  b^zonder  verze. 
keren  Wy  aau  de  Katholieke  kerk  haren  (laat  en  hart 
vrijheden}  en  Wij  zullen  die  voorbeelden  v»n  wQsheid  en 
gemadgdheld  niet  uit  het  oog  verHezen,  die  Ons  daar- 
omtrent Onze  Voorzaten ,  owe  otide  Vorsten  ,  wier  ge<« 
heugen  nog  te  regt  hy  u  in  eerbied  fttat,  nagelaten  heb- 
ben. 


JAARBOEK  VAN  1815.  5 

Geilt n    in  *8  Gnveohafre ,  den  18  den  JulQ  dei  jaart 
Ï815,  het  tweede  van  Oaze  Regering. 

WILLEM. 

Het  ontwerp  van  grondwet ,   in  bovenftaande  Megiori* 
proclamatie  vermeld ,  was  op  den  isden  Julij  aan  ^^^  ^^. 
I       Z.  M.  aangeboden  door  de  Commiane  ,    welke  oeTcr 
Hoogatdezelve  liad  benoemd  .op  den    &a(len    A*  faerzie. 
pril  op,  nevena  ecne  begeleidende  Memorie  vslUq^^^^ 
dezen  inhoud.  wec°bg 

de  over- 

De  Commlsfie,  door  Uwe  Majefleit  benoemd,  tot  her  P'"  \"* 
xienïng  van  de  Grondwet  der  Vcreenigde  Nederlanden  en  wipT ' 
bet  voordellen  der  wijaigingen,  door  de  vergroocing  van  .^   * 
het   grondgebied  ,  de  oprigcing  van   bét  koningrijk  der 
Nederlanden ,  en  de  bepaMngeo  dei  traktaten  van  Londen 
^  en  Weenen  noodig  geworden,  heeft  zich  van  deze  taak 
gekweten,  met  al  den  ijver,  welken  bet  gewigt  der  zaak 
en  de  begeerte  om  aan  het  vertrouwen ,  door  Uwe  Maje* 
fieit  In  haar  gefield,  te  beantwoorden,  vorderden* 

Uwe  MajeAeic  heeft ,  in  het  afgeloopen  jaar,  aan  de 
aanzienlijken,  te  Amfterdam  bijeen  gekomen,  verklaard, 
dat  dezelve  de  Souvereinheic  aanvaard  had,  onder  de  * 
uitdrukkelijke  voorwaarde,  dat  de  vrijheid  der  perfonen, 
de  zekerheid  der  eigendommen ,  alie  i>nrgernjke  voorreg- 
ten ,  in  één  woord  ,  die  een  waarlijk  vrij  vQ.'k  kenmer» 
ken,  bij  eene  doelmatige  Grondwet  zonden  gewaarborgd 
worden. 

-  Oeze  woorden  dankbaarlijk  hi  aller  harten  geprent,  de 
aeden  en  gewoonre  des  volka,  zijn  huUhoudetijk  be« 
ilaan,  inrigtlngen  door  de  eeuwen  beproefd,  hadden  dan 
ook  den  grond  gelegd  eener  eèrfle  Grondwet  ,  bij  wel< 
ker  zameniteiling  zeker  mistrouwen  voor  loutere  beipie^ 
gelïDgen  gelieerfcht  heeft ,  door  zoo  veel  Soiatsregelin* 
gen  vin  bet  oogenblik  geregtvaardigd  i  die  Grondwet  it 
niet  eene  vrucht  van  het  vernuft ,  maar  berekend  naar  de 
behoefte  der  natie  tn  het  begin  der  ipde  eeuw. 

Zij  had  niet  opgebouwd ,  wat  door  den ,  tijd  geheet 
vervallen  wat ;  2ij  had  enkel  vernieuwd  ,  hetgeen  mee 
vrucht  kon  behouden  blijven  ,  en  in  dien  geest  had  zij 
de  Staten  der  provhici ên  doen  herleven ,  maar  tevens,  haar 
beflaan  gewijzigdi  In  hunne  betrekking  tot  de  algemee-  ' 
ae  •  landsregering  was  die  bemoei jenia   niet  altijd  boven. 

(O  2{ie  bet  lAe  Stuk,  bl.  109, 

A3      • 


6  JAARBOEK  van  1815. 

Memorlt  bülUke  bedenkingen  verbeven  geweest «  dre  bemoeijenls 
van  de  heeft  opgehouden :  maar  beli6(  mee  bet  inweijdig  beftunr  ^ 
Commis*  hebben  de  provinciale  Suien  oneindig  veel  toegebragt  toe 
hcrzfe-  **®  welvaart  van  het  iand ;  dat  beftuur  was  hun  terug  ge- 
ning  dier  gevtn »  geüjk  mede  aan  de  (leden  en  het  platte  iand  die 
Crooa*,  vrije  reger>ng  hunner  inwendige  huishouding  was  vetze* 
wet,  L'<)  \iet\^  vielke  methec  algemeen  wetzijn  beflaanbaar  kan  ga* 
%7l\ü  wekend  worden. 

het  ont-  De  wee  had  voorts  den  Souvereln  bekleed  met  al  het 
werp*  gezag  en  de  magc»  welke  gefchikt  is,  om  zijne  hoogo 
waardigheid  allerwege  ce  doen  eerbiedigen.  Zij  had  de 
wetgevende  magr  geplaatst  In  de  zamenftemmtng  van  dea 
Vor.>t  met  de  Siaten-Geceraai ,  benoemd  door  de  provin- 
ciale Staten ,  welke  ieder  op  hunne  beurt  gekozen  wer« 
den  door  alle  ingezetenen,  die  eenig  belang  in  *sUnds 
welvaart  hadden. 

in  zulk  een  wel  ingerigt  ztmenQel  van  wetten  en  in. 
rigtingen  erkenden  de  leden  der  commisfle  uit  de  zuide» 
lijke  provinciën  fpoedig  de  gronden  hunner  aloude  ge- 
üeldbeid ,  de  beginfelen  bunoer  aloude  vr^held  en  onaf- 
baokelijkbeid,  en  het  heefc  weinig  moeite  gekost,  Sire! 
deze  grondwet  ie  wijzigen  en  te  fchikken  naar  de  behoefd 
ten  van  twee  volkeren,  die  eenmaal,,  tot  hun  ongeluk  en 
dat  van  geheel  Europa ,  gefcheiden ,  niets  meer  ter  harte 
hebben,  dan  zich  nu,  ter  b<i vordering  van  eigen  welvaart 
en  aller  volkeren  waar  belang ,  doof  eenen  onverbreekbai 
ren  band  te  yereenigen. 

Daartoe  bepaalde  zich  onze  taak.  Ten  grondflag  van 
onze  werkzaamheden  die  eerde  wet  en  hare  vvelmeeneo» 
de  en  vaderl^ke  bedoelingen  genomen  hebbende  ,  zoo 
hebben  wQ  de  algemeene  beginfelen  en  b^zondere  bepa* 
Uogen%  daarin  voorkomende,  geiefdeiyk  nagegaao* 

Wij  hebben  getracht,  Sire  I  in  uwen  geest  in  te  drfn* 
gen,  en  aan  de  Staatswet,  naar  welke  uw  fcboon  Rijk 
zal  beQuurd  worden,  dat  kenmerk  van  regtvaardigheid.en 
algemeene  wrlwiljeadheid  ie  geven,  dat  men  in  alle  uwe 
gevoelens  telkens  wederviodc. 

Verre  was  van  ons  de  irotfche  waan  in  alles  te  willen 
¥Oorzieu.  alles  te  regelen,  en  wy  hebben  aan  de  onder* 
vinding  vr.n  lateren  tijd  ook  haar  deel  ter  volmaking  van- 
die  w<:ck  gelaten  i  dikwijls  hebben  wy  alleenl^k  de  fon* 
damenten  geleed  ,  waarop  uwe  wijsheid  ^  door  andere 
jraadslieden  en  den  tijd  zei  ven  vo'^rgelichr,  de  inrigtingen 
vestigen  zat,  welks  nu  meer  aangewezen,  dan  dasrge» 
(leid  zijn,  en  daarna  zonder  fcbadel^ke  overbsastinge , 
^  mar  ^veps  ponder  pnngodig  «Iriileii  opgeuoliken ,  i)«( 


f 


JAARBOEK  VAN.  1815.  7 

gebouw  volmaken  zullen »  wparvan  wQ  de  omtrekken  ge  Memorie 
ceekeod  »  de  gronden  gevestigd  hebben.  ]?°  <^^ 

By.de   verdeeling  van  hei  Rt)k.  hebben  wy  voor  de  fl^*"^^** 
Koordclijke  provinciën   die   der  eerfte  Grond vvei  bebou.  heraie- 
den ,  en  alzoo  aan  elice^  provincie  bare  oiide  grenzen ,  met  ning  der 
ivcinige  verf nderingen ,  die  haar  belang  zclve  kenfcbeiit,  Gron*- 
lerug  gegeven.    Geiyk  belang  beeft  ons  bewogen^  ^^^^^  de Vvtr* 
de  Zuidelijke   provinciën  eenen  cegengeflelden  grond  aan  sjf^e  vu 
te  nemen  9  en  de  uicgedrekchoid  der   tegenwoordige  de*  het  onc» 
psrtementen  te  behouden,  mee  verandering  alleenlijk  van  werp. 
de  benamingen.  (Art.  a.)    Een  tijdverloop  van  meer  dan 
20  jaren  heeft   tusfcht^n  de  Ingezetenen  der  departemen* 
ten   betrekkingen   daargefteld ,   welke  men  niet  kan    los 
fcheuren«  zonder  ontalUJke  belangen  te  kweifen,  en  eene 
verwarring  |e  weeg  te  brengen,  even   muéijelijk  voor  de 
regering,  als.  oonur,  ja   ichadelj|fk  voor  de  ingezetenen 
xelve* 

Wij  hebben  den  rang  der  provinciën  bepaald,  zooala 
die  vóór  bare  fcbeiding  befiond!,  ten  tijde  van  Kartt  F. 

De  provincie  Luxemburg,  wHke  den  titel  van  Groot- 
hertogdom voert,  en  die  voor  Uwe  Majeüeir  en  deszelfs 
Huis  de  plaats  der  voorige  Duiffcbe  Staten  bekleedt.  Is 
voor  bet  Rijk  eene  zeer  belangrijke  aanwinst.  Wij  we» 
teo ,  Sire !  dat  verdragen  ^  tusfcben  de  leden  van  uw  vors* 
teijjk  geflacht  gefloten,  aan  den  tweeden  uwer  Zonen  be- 
paalde regten  op  de  Nasfaufche  Staten  gewaarborgd  heb* 
ben;  maar  wij  gelooven,  Sire!  dat  aan  de  Scaien-Gene» 
raal  moet  worden  overgelaten,  om,  beizij  bij  wege  eener 
overgifte  van  domeinen  ,  of  op  eenigé  andere  wijze  , 
daaromtrent  de  vergoeding  voor  te  ftellen  ,  welke  bec 
ifieest  gefchikt  zijn  zal  ,  om  te  voldoen  aan  hetgeen  de 
biliijklteid  eischt  en  de  erkentenis  der  natie  voorfchrijft* 
Wij  veidouten  ons  nog,  Sire!  den  wensch  te  uiten, dat, 
met  overeerftemming  uwer  Bondgenooten ,  zoodanige 
fphikkingen  gemaakt  worden,  door  welke  het  Groother* 
togdom  Luxemburg  nimmer  en  In  geen  geval  kan  opbou> 
den  een  gedeelte  van  bet  Koningrijk  uit  te  maken;  deze 
wensch  is  gegrond  op  bet  belang  van  den  Staat,  nïaar 
niet  minder  op  dac.  van  Europa  zelve. 

Al  de  waarboisgen,  welke  bij  de  eerfte  Grondwet  aan 
de  'perfoonlijke  vrijheid  en  het  matige  bezit  der  eigen* 
dommen  gegeven  waren,  xijn  ook  in  het  nieuw  Ontwerp 
ie  vinden ,-  en  wij  hebben  niet  noodig  gehad  veel  daarbi] 
te  voegen. 

Aiie   willekeurige  gevangenneming  ia  verboden.  (Art. 

A4 


8  JAARBOEK  tan  1815. 

Memorie  Vorderen  gewigtige  bedenkingen  eene  politieke  «anboiK 

van  de  ding ,   binnen  drie  dagen  moet  dan  de  aangehouden  pei^ 

Commis»  foon  aan  den  regter  worden  aangegeven.  CAn.  169.) 

hêr^^  Niemand  worde,  ttgen  zijnen   wil,  aan  den  dagelt}k-. 

pine^der  ^'^^^^  ^^«^^'  onttrokken.  (Art.  167.) 

Gtood*  Oe  onregtvaardige  draf  van  verbemdverklaring  bfi^ft  af- 

wet,  bQ  gefcbaft.  (Art.  171.) 


d€  over-       ^ijg  vonnisfen   worden  fn  bec  openbaar  uirgefprokeii' 
".iftt  van  ^  ...     -  -    «-  o   r 

vr^p.  '    9e  gronden  inhouden,  op  welke  2))  berusten  (art.  173)9 


hctonr!"  (•"•  '74)-  ^^^»  ^"^  burgerlijke  saken  te  vellen,  moeten 


in  criminele  vonnisfen  moet  de  misdaad  met  alle  harei 
pmihndigheden ,  en  de  wet,  die  den  grond  tot  veroor« 
deeling  oplevert,  uitgedrukt  worden.  (Art.  172.) 

Niemand  mag  van  zijn  eigendom  ontzet  worden,  dan, 
ivtnneer  het  algemeen  -  belang  zulks  vordert»  en  tegeni 
eene  billijke  fchadeloosaelllng.  (Are.  16^.) 

De  woning  van  elk  onderdun  des  Konings  Is  liem  eea 
veflig  verblijf.  (Art.  1705) 

De  wet  erkent  en  regelt  op  eene  voegzame  wijze  hee 
regt  van  elk  ingezeten,  om  zji)ne  belangen  b^  *a Landt 
regering  In  te  brengen.  (Art.  .lóiO 

Zij  gedoogt  geene  voorregtèn  in  het  ftuk  der  belastia» 
yen.  (Art.  i}>80 

Des  Konings  onderdanen  zifn ,  zónder  onderfcheid  vaq 
geboone  of  godsdienstige  begrippen  ,  tot  ambten  en  be- 
dieningen bevoegd.  (Art.  fi  en  198.) 

Tot  de  hoogere  posten  zijn  alleenlijk  verkiesbaar  lnge« 
zetenen,  geboren  uit  «uders,  binnen  het  Ryk  gevestigd 
(art.  8);  maar  tot  alle  andere  kunnen  ook  zij  geroe- 
pen worden,  die  door •  wetdulding  of  natoralifatie  voor 
Nederlanders  gehouden  woeden.  Het  gastvrije  Nedertand 
toch  zal,  bU  voortduring,  befcherming  en  bufp  verleenei^ 
tZB  allen,  die,  door  deszelfs  zachte  wetten  en  vaderiyke 
regering  gelokt,  zich  in  hetzelve  nederzetten;  maar  bec 
regt ,  om  over  de  hoogere  belangen  van  het  volk  zijne  (lem 
pit  te  brengen  en  aan  de  befturing  der  gemeene  zaak  deel 
te  nemen,  kan  aan  niemand  worden  toegekend,  die  niet 
de  liefde  voor  het  vaderland  n^et  de  eeifte  melk  heeft  in- 
gezogen. 

De  vr^heid  der  drukpers  la  aan  geene  andere  bepalla. 
gen  onderworpen  ,  dan  elke  andere  daad  der  burgeren  ^ 
de  verantwoordelijkheid  namelQk  van  den  Ichryver,  druk-, 
ier  en  uitgever,  (Art,  297.^ 

Wij  hebben  onder  de  eerde  pligcen  van  *sLanHa  rei 
gering  gebraet  de  zofg  voor  het  openbaar  onderwijs:  bec- 
{(lye  toch  verrjpreidt  bij  alle  klasfen  der  maaifch$pp|^ 


\ 


JAARBOEK  VAN  1815.  f 

TOttige  kennis ,  en  bt|  derzelver  befcbMfde  (tanden  die  Metnorio 
liefde  voor  de  wetenfchappen  en  fraaie  letteren  ,  welke  V^  ^®.  ^ 
het  ieven  verunf^ennmen ,  een  gedeelte  van  den  waren  q^^^^^*' 
volkiroem  nicmaken  ,  en  met  de  welvaart  zoo  wel  ala  herzie. 
Biei  de  zekerheid  van  den  Staac  In  een  waarlijk  belang*  ning  der 
rijk  verband  (laan.  CArt.  226.}  ^^^""'kh 

In  weinige  landen  Is  zoo  veel  voor  de  onvermogenden  je  ova> 
gedaan,   ala  in  bet  onze;  men  zoekt  vergeefs  eldera  zoo  «ifte  van 
veel   gefliclicen  »  waar  de  grijsaard  eene  rustplaats  «  de  net  ont« 
ewakke  hulp  en  b^fland ,  en  de  jeugd  kosteloos  onder- ^^P« 
wijs  vinden  kan.    Het  Jevendig  belang ,   dat  Uwe  Maje* 
Aeit  In  die  gedenkteekenen    van   voorvaderiyken    gode» 
dienst ,  Christelijke  liefde  en  weldadigheid  (telt ,  Is  bij  de 
Grondwet  aan  alle  onze  Koningen  voorgefchreven.  (Art« 

Bij  hetzelve  Is  elndeiyk  bet  dlerbaarfle  van  alle  regten 
verzekerd»  de  vr\}beld  van  geweten.  CArr,  %9oJ) 

Wij  dnrven  ons  vleijen,  Sire!  dat  deze  onderfcheidene 
kepaïingen  san  uwe  edele  bedoelingen  beantwoorden. 

De  fteden ,  distrikten  en  dorpen  dgten  hunne  huilhou* 
ding  naar  elks  plaatfelijke  gefteldheld  In ».  mits  maar  het 
algemeen  bebog  daarby  niet  worde  uit  het  oog  verlo» 
'  ren.  De  plaatfelijke  regeringen  befturen  als  goede  bul»» 
▼aders;  maar  hunne  bijzondere  huishouding  maakt  eeo- 
gedeelte  van  de  algemeene  uit ;  zij  moeten  dus  dezer  be« 
langen  niet  kwetfen*  ^Art.  155.) 

De  Staten  der  provinciën  keuren  de  begrooting  der 
plattfelijke  uitgaven  goed.  (Art.  156.)  De  algeifteene  re- 
gering neemt  daarvan  (des  noods}  kennis  en  befchikc  daar« 
omtrent  •  aoo  ats  het  algemeen  welzijn  vordert,  (Art« 
159.)  Zij  fcborst  en  (lelt  bulten  werking  alle  de  hande- 
lingen der  plaatfelijke  regeringen ,  welke  tegen  de  weteen 
cn  het  algemeen  belang  aandruifchen.  (Art.  155.) 

De  gemeenten  ten  platte  lande  zullen  hunne  oiide»  of 
later  afgebakende  fcheidingen  behouden,  of  ook  geheel 
nieuwe  verkrijgen  4  hunne  oude  en  befiaande  of  geheel 
nieuwe  benamingen  aannemen »  naar  mate  de  omftandigfae* 
den  en  het  plaatfelijk  belang  zulks  medebrengen.    Dit  al* 
les,  zoo  wel  als  de  wijze,  waarop^  het  beftuur  zal  ge* 
regeld  worden  9  wordt  bij  reglementen  bepaald ,  door  deo 
Koning  vut  tefteilen,  na  ingenomen  advies  van  de  pro»    . 
vinclale  Staten  der  plaatfelijke  regeringen   of  bijzonder^ 
"commisfiSn  ,  zamengefteld  uit  de  leden,  die  met  de  plaat- 
felijke aangelegenbeden  bekend  zijn  en  dsarin  belang  heb^ 
pen.  (Art.  13a  en  154  ) 
WU  hebben  iliaks  het  gpede  aaogeftipt,   dopr  i)Qt  bQ> 

As      ^ 


lo  JAARBOEK  tam  1815'. 

iffetnorlé  fcaur  der  provinchi'e  States  in  vroegere  dtgen  cot  de  tU 
Jf."  ^^.  gcmeene  welvaart  oij^ebragt.  Van  alle  bemoeiieois  met 
fle'u?''  de  grootere  heiangeo  van  den  Staat  ontflageo,  zal  hnn  be- 
herzio  Auur  DOj?  nuttiger  sijn.  Tallooze  inrigcingeo,  openbare 
ning  der  werken  van  het  grootfte  belang  eo  de  ütedê  bloeijende 
S'**"*^»  welvaart  van  vroegere  dagen  hebben»  f 00  in  de  Noorde- 
deVvff-    *i^**  "'*  Zuidelijke  próvrciên,  de  nuttige  ftrekking  van 

Éifcc  vaa  '"1^  '^^  b^fuur  bewezen,  en  mee  weerzin  bad  men  des» 
et  oi.i-  zelfs  vernietiging  daargefteld  gezien.  Ooor  verlichte  man* 
werp.  oen  in  «en  naburig  land,  alwaar  zulke  regeringen  'niet 
zeer  algemeen  bekend  waren  ,  boven  alle  andere  wijze 
van  befiuur  aangeprezen  ,  zal  hetzelve  in  ons  zamenhel 
.van  regering  een  heilzaam  en  doelmatig  middel  zijn ,  om 
de  gehechtheid  en  den  eerbied  voor  de  wetten  ain  te 
kweeken ,  welke  zoo  veel  te  vaster  kleven ,  naar  mate  zij 
fflper  op  ernstig  vertrouwen  gegrond  zijn.  In  «w  hart 
toch,  Sire  I  kunnen  die  heiilooze  fUatsregelen  niet  op» 
wellen,  welke  het  belang  des  Vorsten  van  dat  des  volks 
affcheiden,  en  alzop  het  heli  en  de  kracht  miskennen» 
dat  door  derzelver  fiandvastige  en  naauwe  vereeniging  al- 
leen worOt  daargefteld. 

De  Staten  zullen  de  behoeften  en  nooden  hunner  pro- 
vinctên  en  de  redelijke  begeerten  von  des  Koninga  on- 
derdanen ter  zijner  kennis  brengen.  (Art.  151  ) 

Beitst  met  de  inwendige  hulshouding  hunner  provin* 
clên,  maken  zij,  onder  *«  Konings  goedkeuring»  de  noo- 
dige  bepalingen  te  dien  aanzien.  (Art.  146.) 

ZQ  deelen  naar  bepaalde  reg^en  de  beheering  van  den 
water(hiat  (de  bruggen  en  wegen  daaronder  begrepen) 
met  een  beduur,  aan  hetwelk  de  vorige  Grondwet,  om 
de  belangr^kheid  der  zaak,  zeker  conftnutioneel  befUaii 
gegeven  heeft»  hetwelk  ook  wij  behouden  hebben.  (Art. 
215  en  225.) 

Voor  het  overige  behooren  alle  takken  van  het  provin- 
cïnal  beduur  tot  de  bemoeijenis  der  Staten ;  maar  het  ge-» 
^  tal  der  leden  roo6t  uit  den  aard  der  iafteUing  aanzienlek 
zijn^  zij  kunnen  dos  niet  altijd  vergaderd  blijven;  ea 
noemen  dnnrom  »  tot  uitvoering  van  dat  gedeelte  van  bua 
gezag,  hetwelk  eene  dagel^kfche  zorg  en  een  fteedg 
voortdurend  toezigt  vordert,  eene  vaste  commisfie  ulc 
hun  midden,  die  wegens  hare  daden  aaa  hen  venntwoor- 
delijk  is.  (Art.  158) 

De  vergadering  der  Staten ,  zoo  wel  alt  die  van  hunne 
gedeputeerden,  heeft  tot  haren  Voorzitter  eenen  Commis- 
fans,  door  den  Konii  g  benoemd,  en  die  tevens  belast  is 
met  de  zorgen  voor  de  beisogen  der  provinciën  ^  »voor 


JAARBOEK  TAN  iti5«  ii 

die  der  tlgemeene  regering  en  tlzoo  voor  de  rigdge  nic*  Memorie 
voering  der  wetten.  (Art,  137O  ^^n  ^\ 

Door  deze  tuifctaenkomst  wordt  de  Koning ,   ali  Op-  Commis- 
perbeftuurder  van  het  geheel*  op  eene  regelmatige  wijze  ^^^^fc- 
onderrigt  .van  allee,  wat  deszelfa  vaderlijke  bezorgdheid  „ing  4^ 
noodig  beeft  te  weten;  deze  .ambtenaar  kan  aJzoo»  door  Grond- 
de ware  beweegredenen  van  vele  bepalingen  op  te  geven »  wet ,  bj 
welker  doel  Itgtelijk  zou  kunnen  miskend  worden,  c^»  f ff^M^vui 
nuttig  verband  daarftellen  tusfchen  de  hoofden  der  depar  !«( onw 
teoienten  van  algemeen  befiuur  en  de  Staten.  .  werp* 

J)iJ  de  eerde.  Grondwet  waren  geene  vasre  beptUngen 
omtrent  de  zamenftelling  der  provinciale  Staten  gemaakt; 
naderband  is  die  zamenftelling  voor  elke  provincie'  bij 
em  reglement  geregeld ,  hetwelk  met  Uwer  Majefteit^ 
goedkeuring  is  bekrachtigd,  fiQ  die  reglementen  zijn  ia 
het  oog  gehouden  de  oude  Inrigting,  in  de  Vereenigde 
Nederlanden  te  voren  belkaan  hebbende;  en  z^  bevatten 
Biets,  du  mee  de  Belgifche  geHeldheld  ftrydjg  is.  wy 
hebben  het  nuttig  geacht ,  dat  de  befUnddeelen  der  Sta* 
ten  in  de  Grondwet  zelve  vervat  wierden.  CArt.  ap.) 

De  edelen ,  welke  2ich  al  of  niet  tot  rldderfchappen 
kunnen  vereenigen  CArt.  131);  de  fteden,  en  bet  platte 
land  nemen  deel  aan  het  provinciaal  beftuur  in  eene  even- 
redigheid ,  welke  naar  het  belang  van  elke  provincie  kao 
geregeld  worden  (Art.  129);  alleen  hetbeginfel  (laat  vast, 
én  is  overal  gelijkvormig;. al  het  overige  verlbhiit  naar  de 
pbiatfelijlte  aangelegenheden,  en  kan  door  Uwe  Majeftelr, 
nasr  hetgeen  de  ondervinding  Meeren  zal  nuttig  te  wezen , 
worden  gewijzigd.  Hoe  gelukkig  is  niet  het  volk ,  dat 
In  het  vormen  van  z^nen  Staat  zich  niet  behoeft  te  wa- 
gen aan  eenen  fchadelji)ken  f)>oed,  noch  zich  overgeven 
aan  eene  geheel  blinde  toekomst»  maar  met  het  volfie 
vertrouwen  aan  zijnen  Koning  de  zorg  kan  overlaten, 
om  de  algemeene  fcaatswetten  aftewerken  en  te  volmaken  I 

WQ  liebben  echter  begrepen,  Sirel  dat  er  eindelijk  eeo 
tyd  moet  geboren  worden,  i^z  welke  de  gefiadige  be« 
geene  ter  verbetering  niet  behoorde  te  Worden  ingewiU 
ligd,  dsar  de  vastheid  en  zekerheid  van  lietgeen  goed 
bevonden  is,  verkiesl^k  Is  boven  de  ijdele  pogingen  om 
zonder  ophonden  naar  volnuaktheid  te  fireveo.  Wi^  heb» 
ben  daarom  vastgefteld  om  de  reglementen  ,  door  Uwe 
A^Ujefteit  bekrachtigd ,  voor  zoo  verre  het  ftemregt  en  de 
zitting  in  de  vergacieriogen ,  dat  is  de  beoefening  der  po« 
litieke  regten,  betreft,  na  een  t^dverloop  van  tien  jaar, 
|ls  een  deel  der  Grördwet  te  doen  befchouwea*  f  Art.  7.) 

pe  verkiezing  der  leden  van  de  Staten-Cenenuil  is  ook 


Il  JAARBOEK  VAN  iSi5. 

Mtoiorie  b^  bec  nieawe  ontwerp  ato  de  provtncitle  Sttcen  ver- 

^«"  ^^.  bleven ;  diar  deze  toch  middeilijk  of  onmiddellijk  door  do 

fic'iêr'''  Dide    2elve    verkozen    worden,  zoo  zoude   bec  geheel 

itcrzie»  overiolHg  zijo  een  arder  kiei-kollegie,  ceu  gemelden  ein* 

nisg  der  de,  op  te  figien.     Het  is  bovendien  gebed  overeenkoni* 

^^°1bii    ^^  ^^  ^^  ^^^'  ^^^  Grondwet,  die, ronder  ainleidlog 
^"jy^   te  geven  tot  alle  de  ongelegenheden  van  eigenlijk  gezeg« 
gifce  van  de  volks -vergaderingen ,  alle  de  gefielde  magten  als  fcha» 
het  ooc»    kels  van  eene  geméene  keten  befcbouwc,  door  van  de 
^<^iu       eene  tot  de  andere  af  te  dalen,  zelfs  eiodel^Jk  tot  de  la- 
gere ftanden  der  naatfcbappij ,  welke,  hoezeer  een  ge* 
ring  gedeelte  in    de  vet  vulling  der  behoeften  van  dea 
Staat  bedragende ,  echter  belang  hebben  in  de  nationale 
Vertegen woerdi ging»  (Art.  133,  134.) 

Ten  aanzien  van  het  getal  der  leden  ,  door  etke  pro- 
vinde  tot  de  vergadering  der  Siaten-Generaal  te  benoe« 
•  men,  beefl  eenig  verfcbil  van  gevoelen  pUsrs  gehad» 
Sommii^e  leden  der  commïsfie  waren  van  meening,  dat 
daartoe  de  bevolking  als  de  eenvondfglle ,  bii'tlkfte  ea 
zekerAe  grond  in  aanmerking  komen  moeat^,  en  bragten 
vete  redenen  en  voorbeelden  bij  tot  fuving  van  dir  gevoe* 
len;  andere  dachten,  dat  de  juistheid  van  dezen  grond » 
en  vooral  ook  deszelfs  toepatling  op  de  vereeniglng  onter 
provinciën ,  met  kiem  kon  worden  tegengefproken ,  en  er 
werd  wijdem  aamt^merkt ,  dat  de  huireniandfche  bezittin- 
gen, welke  de  Noordeiyke  provinciën' tot  moederland 
hebben ,  de  nitgebreidheid  van  -den  handel  daaruit  gebo^ 
len,  en  de  miilioenen  inwoners  onder  hare  roering  Ie» 
vende,  niet  gedoogden  den  grondflag  voor  de  vertegen- 
woördiging  enkel  in  de  Europeefche  bevolking  te  zoeken; 
ülndelijk  dat  het  eenige  middel  tot  vestiging  van  eene  opm. 
regte  en  altoosdurende  vereeniglng  tusfchen  de  twee  ge^ 
deelten  van  bet  r^k  was  eene  geheel  geiybe  vertegen* 
woordiiging  van  belden.  Met  dit  gevoelet  beeft  zich  de 
mecrderbeid  vereenigd. 

Het  getal  van  leden  uit  elke  der  Noordeiyke  provin« 
ciën  is  hetzelfde  gebleven  ;  dat  der  zaidelijke  is  op  eene 
biliyke  w^ze,  en  in  evenredigheid  zoo  van  het  getal 
der  ingezetenen,  als  dat  der  gedeputeerden,  door  welke 
z^  reeda  waren  vertegenwoorolgd ,  geregeld.  (Are.  79.^ 

Dan  er  is  een  ander  deel  der  Staten^Geoeraal,  Siret^ 
hetwelk  wQ  meenen  ,  dat  niet  behoort  te  worden  afge- 
wisfeld.  De  vergrooting  van  den  Staat,  de  rang,  dien 
dezelve  onder  de  volken  van  Europa  bekfeedt,  de  ver- 
fchlll^nde  beftanddeelen.  Waaruit  dezelve  is  zamengefteld  « 


JAARBOEK 'Vi^N   1815^  13 

deszelfs  meer  htgewikketde  belangen  matkcen    ons    ten  Memorie 
pligc  nee  de  bndenrlnding  te  rade  ce  gaan.  ^^  ^^ 

Ten  efnde  dan  alle  overij'infi:  in  de  raadplegingen  voor  flg*"» 
ve  komen,  In   rooeijelijke  tQden  aan  de  driften  Mlzame herzie- 
ptlen  te  óelten,   den  troon  re  omringen  door  een  bol-  niog  der 
werk»   wurcegen  alle    partijen    affcutcen  ,  aan  de  natie  Gr<>n<l-. 
eene  ¥olkonen  zekerheid  te  waarborgen  tegen  alle  wiile«  ^^^^  ^^ 
IteuHge  uitbreiding  van  gezag,  oordeelden  wijjiet  nuttig ,  gff^^^^^jjj, 
Sire!   op  het  voorbeeld  van  magtige  Rijken  en  bloeden- hec  onc* 
de  Gemeenebesten ,  de  vertegenwoordiging  des  volks  in  werp» 
twee  Kamera  af  ce  deelen ;  wij  hebben  te  dezen  aanzien 
echter  geene  vreemde  infcellingen  nagevolgd,  welke  mee       ^ 
onze  zeden  niet  waren  overeen  te  brengen;  wij  hebben 
lie  gronden  en  w^ziging  dezer  inftelling  gezocht  in  hec 
wezenlijk  doel  van  dezelve« 

Aan  de  afdeelfng  der  Stacen-Generaal «  daargefteld  mee 
oogmerk  om  driften  en  -  dwalingen  van  het  oogenblik  ce  • 
gen  te  gaan ,  Is  niet  toegekend  hec  regt  om  eenige  voor* 
üelien  te  doen;  zij  behoort  enkel  lydd^k  ce  wezen»  ea 
bepaalt  zich  alzoo  cot  de  aanneming  of  verwerping  dec 
voordellen  un  haar  gezonden^  Voorzigtigheid  en  wijs» 
faeid  zyn  de  groote  vereischten  in  hare  leden;  de.ontwor» 
pen  Grondwet  vordecc  een*  oaderdom  van  40  jaren. 

De  groocfte  waarborg,  welken  t^  aan  den  Scaac  kunnen 
^even ,  is  het  groot  belang  ,  dac  zij  zelve  bij  hec  alge*. 
neen  welzijn  hebben;  zl)  worden  daarom  gekozen  uie 
ken,  die  door  diensten  aan  den  Siaae  bewezen,  door 
lionne  geboorte,  of  door  bun  vermogen,  tot  de  aanzien- 
lijkfce  van  den  iande  behooren.  Niets  is  er  b^na»  wat 
«Ik  mensch  krachtdadiger  Zoekt  te  handhaven,  dan  per* 
Ibonlijke  achting  en  aanzien,  en  de  herinnering  en  debe* 
looDiDg  der  diensten,  door  hem  bewezen;  haneiijk  dus 
noec  de  verkleefdheid  zijn  aan  bec  Vaderland  van  hém, 
die  hec 'aanzien,  dac  hij  geniet,  verfchuldigd  is  aan  eenea 
naam  ,  dien  zijne  voorouders  door  werkelijke  diensten 
aan  hec  Vaderlsnd  veredeld  hebben.  De  beziccers  van 
een  grooc  vermogen ,  In  vasce  goederen  gevestigd»  aan 
^en  Scaat  verfirekt^  of  nucciglijk  in  den  handel  aangelegd, 
anilen  buiten  twijfel zorgvuidiglijk  waken, dat  geene  bron 
van  algemeene  welvaart  worde  gefiopc  of  uitgedroogd. 

Om  bun  eene  nuttige  onafhankelijkheid  ce  bezorgen « 
hebben  w^  voorgedragen  ,  dac  zO  voor  hun  l^ven  zul- 
len warden  aangedeld*  Hunne  benoeming  ftaac  geheel 
mn  den  Koning.  De  geesc  der  monarchie  en  hec  belang 
der  nacie  vorderen  die  om  firijd  ;  daardoor  bekome  de 
Vorsc  op  de  eerfce  funden  der  maacfcbappy  eeneo  Jnvloed, 


14  JAARBOEK  vah  titS* 

Memorie  welkf  One  zicb  nWetwtge  verfprddt^  Wid  hebbefi  dnl 
Ywa  de  (leeds  een  vasten  regel  uicgekozeo»  de  Grondiret  over< 
fli^TJ"  een  te  brengen  met  den  wtren  urd  eener  geimcif  de  mou 
herzfe-      owchle-  fArt.  8o.) 

ning  dtf       De  Koning  zendt  de  voorftellen  ,  welke  hij  in  ded 

Grond-      Rstd  vfin  State  lieeft  doen  overwegen  ^   aan  de  Ramer^ 

^C|  bjj    ^elke  door  de  provinciale  Staten  gekozen  !•  (Arr.  io6)i 

glf^^^^n ' deze  onderzoekt  dezelve,   en  brengt  ze  b^  aanneming 

let  eot'»    in  de  eerfte  Kamer ,  welke  op  geiyke  w^ze  de  zaak 

werpt       onderzoekt  f  Art.  lop);  deze  Kaner.  ontvtngc  en  over» 

weegt  mede 'de  voorfteilen,  door  de  tweede  Kameraad 

den  Koning  gedaan;  nimmer  (lelt  zQ  zdve  iets  voor.  ^Art^ 

JU  en  ii^O 

Zoo  zy  zulk  een  voordel  taoneemt ,  tendt  tij  bet  aaa 
den  Koning,  d)e  lietz«Ive  aanneemt  of  verwerpt<  (Art^ 
11(9.; 

Veelal  Zat  dete  Kamer,  bQ  bet  afDaad  vaii  eenig  voforitef 
der  andere »  aan  den  Koning  befparen  dè  oefening  van  eed 
betlzaim  en  hoogstnoodzakeltfk  regt»  maar  hetwelk  toch 
door  eeoe  te  veelvuldige  berhaiiag  het  onderling  vertrou» 
wen  zou  kannen  deren ,  welks  behond  zoo  nuttig  voof 
de  Vorften ,  zoo  beirzaam  voor  de  volkeren  is.  Over!-* 
gens  Is  de  wet  fteeds  het  lAcvloeifol  van  bet  gemeen  over^ 
leg  des  Konings  en  der  beide  Kamera  van  de  Suwn-Oeoe* 
nal.  (Art.  ifp*) 

In  vele  onzer  provinciën ,  byzonder  in  de  NooHelif ke  ^ 
hadden  de  gezamenlijke  burgers  een  niet  onbeduidend 
aandeel  in  de  beftoring  der  zaken ,  door  de  wiji^e  zelve  ^ 
op  welke  de  verfchlllcnde  regeringt*koUegi€n  op  zich  zel- 
ve en  onderling  waren  gewijzigd;  deze  deelneming. bevor** 
derde  den  publieken  geest»  die  groote  fpcingveér  van  aller 
bedaren^  welke  eene  vertegenwoordiging  ten  grondflag 
liebben.  *s  Lands  regering  bekomt  meer  kracht  en  worde 
l>eter  gehoorzaamd,  wanneer  zi]  de  beweegredenlen  via 
hare  wetten  en  bepalingen  open  legt,  en  bet  doel  der  o[^ 
offeringed,  welke  zij  vordert,  en  der  krachten,  welker 
infpanning  zij  begeert,  doec  kennen,  Verföheiden  voor» 
beelden  (hekken  een  bewijze,  welk  gfoot  vermogen  hec 
gouvernement  verkrijj^r,  wanneer  de  gehechtheid  des  vollig 
aan  de  bevolen  maatregelen  voortvloeit  uit  beredeneerdd 
overtuiging.    ' 

Wij  hebben  gemeend,  dut  deze  belangrijke  voordeeleki 
best  verkregen  en  bewaard  wierden ,  in  het  openlijk  ver^ 
gaderen  der  tweede  Kamer,  onder  zoodanige  bepaliogeit 
nogtans,  als  gefchikt  z^n  ter  wering  van  alle  misbruikefl 
cot  het  tegengaan  van  eene  verkeerde  ftrekkiog«  (Aru  108.^ 


JAARBOEK  VAN    1815. 


iS 


Om  de  wire  redeo  nn  tmig  voordel  met  kracht  te  doen  Memnrj* 
ontwikkelen  en  de  heilaime  fezigten  v,n  het  gouvSmem  y^^ 
nuT  waarde  te  doeo  kernen  en  beoordeelen ,  om  eelecen  c-»""»!»- 
hefd  te  «teven  tot  het  daarftellen  van  doefma'fm  wijzlein-  f  "^ '" 
«en,  roo  znileo  de  hoofden  der  depanemenreo  van  alge-  ^ied^ 
meen  beflaar  tot  beide  de  Kamer,  der  Staten-Generaat  ,ot  G?ln*f 
gang  hebben ;  de  bevoegdheid  echter  om  de  vergad-rine  **' '  ^ 
voor  te  lichten  geeft  hun  geen  regt  van  ftemmen.  CArt.  o  .  >  "f,""^'  ' 

Er  rijn    hö  de  Grondwet,  eenige  bepalingen  gemakt',  ge^o^? 

opflag,  beter  b(}  een  regtement  van  orde  fchljnen  te  kun- 
nen  worden  geregeld;  dan  wij  hebben  aan  dezelve  een 
de»  te  grooter  gewigt  gehecht,  naar  mate  wil  overtuigd 
werden  v»n  het  nat  eener  geftadige  en  onderlinge  ver- 
houding  tusrchen  de  leden  der  vergadering,  uit  de  ver- 
fchillend*  oorden  v„  het  Rijk  te  zapen^gevioeld ,  en 
levena  vmr  bet  daarftellen  eener  gemakkelijki  wHze,  oin 
«an  all«;n  de  ware  gronden  en  de  teederfte  bedenkbgen 
te  doen  keraen.  welke  ter  aanneming  of  verweroinVwn 
eenig  voordel  leiden  kunnen.  (Art.  f  "y"J'"P"'e  »«« 

ï.-.^"  Ja  *^*  behouding  van  de  volma.krft?  eensgezind, 
heid.  dat  wtf  <ie  onderichjjden  formulieren  hebben  voor. 
gefchreven  welke  ia  de  'geftadige  wi.fellng  der  K-mïs 
J^berigd.     "^  *"  ""  ^"  Gouvernement  moeten  wo"den 

wy  achten  het  voor  onnoodig,  Sire!  de  redenen  op- 
te  geven,  die  ons  bewogen  hebben  tot  het  voorfchrijven 
vaa  de  onderfcheiden  eedsformulieren.     Uwe  Majeftelt ' 

eerbied  voedt,  denzelven  nimmer  ligtvaardig  aflegt,  maar 
getroawel^fc  nakomt.  *  *      ^'»  '"■" 

De  gronden  tot  opbouw  der.regterMJke  verordeningen. 
In  deeerfte  Grondwet  gelegd,  waren  grootendeel,  over! 
cenkomldg  mtt  de  oade  Hollandfcbe  InAelllogen .  en  we. 

w»  K  tl  **f  "'f  "11  *"*  ''*'  *«'«''^''«  ProWnclên  af. 
WiJ  hebben  dezelve  behouden 

Tot  beOüOng  van  burgerlijke  Mkea ,  beftaan  er  reitt. 
Ijanken   van  eerfien    aanleg,   naar  het  meest    «ritf  dar  • 
iwiatende  partflen  geplatt.r.  (Art.  134.)     Een  hof  van 

ïitr(An;TJ;.f"''  "«'  °^"  «ene  «f  mee,  provm"!  ^ 
Een  opperfte  geregtahof  heeft  het  toezigt  over  de  han-   ^ 
delingen  van  alle  regterlljke  koltegiën ,  en  I»  bekleed  inet 

(A^'lsor"**         '''  "'"  ""  ''*"*''*  "'  toekennen. 
De  vervolgliig  en  de  beftrafüng  der  müdaden  li  in  elfc 

« 


i6  JAARBOEK  van   1815* 

Mcmorlt  regligebied  toebetcdtiwd  taii  regcers^  die  ook  io  borgef- 

^n  de      jQke    gefchiilen    iritfpraak    doen ,  tn  tltoo  nrarigc  óezé 

Commw-  banne   dubbele   betrekking   eene    te  groote  beltisg  toe 

bCTZie-     rtrengbeid ,  welke  door  eene  alcflttiteode  oefening  van  bec 

niBK  dtr    ftiafregt  welligt  bij  hen  sottde  kunnen  geboren  worden. 

Groad*         Een  hoog  militair  geregubof»    uit  tegctgeleêrden  en 

wet,  bV    krygtlieden  zamengefcetd  ^  ia  beftend  oa  de  vönniffen 

affce^vm  *^*'  krijgsraden  na  ie  gaao,  en  2elve^de  regtsoagc»  door 

b«(  «nt«    de   wee  aan  hetzelve  toe  te  kennen»  ce  beoefenen»  cer- 

werp«        wyi   xeer  belangrijke  bedenkingen  ona  hebben  doen  be* 

fluiten,  de  kennisneming  van  alle  miidtden,  door  heé 

krijgsvolk  begaan,  aan  die  regtbank  ep  te  dragen.  (Art.* 

1*6.) 

Vooru  sullen  de  bepalingeii  van  bec  burj^erlijk  en  lyf- 
üralftrlijk  regt^  van  de  regten  dea  koophan<fels  en  heê 
beleid  en  hec  aameof^el  van  bec  juftf tie-wézen ,  voor  heé 
gebeele  Rijk»  in  algefliecne  wetboeken  vervat  worden. 
CArt.  163O  .       , 

De  ocaf  baokelijkheid  der  regeert  ia  gewaarborgd^  zj^ 
worden  op  eenen  vasten  en  wettigleken  voet  bezojdigd^ 
door  den  Koning  benoemd,  en  wel  de  meeste  liunnef 
voor  hun  leven,  pp  voordragt  der  provinciale  Staten»  of 
van  de  tweede  Kamer  der  Staten^ganeraaU  (Atl  126»* 
i8s  en  183.)  Ziedaar^  Sire!  de  gronden  van  een  üeU 
iel,  hetwelk  door  Üwe  Majefteit  overwogen,  en  doof 
de  Suteo-generaal  aangenomen  1  eene  nieuwe  weldaad  voo^ 
dit  volk  wezen  zaL 

Al  wac  in  de  eerfte  Grond^ec»  becrekkelijk  de  ^erdé- 
diging  vad  den  Staat  ^  bq>aa]d  wai^  hebben  w^  ook  bief 
overgenomen. 

Bene  vaste  en  duurzame  krUgtmagt  zaf,  Mli  het  wareV 
de  voorhoede  der  natie  z^n.  (Art.  204.) 

Èene  militie,  w^jfeiijk  geregeld,  zal  fteeda  gereed  zijd 
om  ter  verdediging  van  bet  vaderland  toe  te  fneUen** 
CArt.  ao6  en  aia  ) 

De  gebeele  natie,  eindeiyk,  in  febotteryen  vefeeitigd^ 
zal  IJè  het  nood)  bare  vr^heid  en  onafbankeiykheid  té. 
gen  eenen  vijand  weten  te  verdedigen.  CArt.  21-^.) 

Het  ia  ona  verder  nuttig  toegefcbenea  eenige  bepalitv 
gen  der  onlangs  gemaakte  wetten  op  de  militie  tn  dé 
Grondwet  over  te  nemen  ,  daar  zij  aan  den  Staat  dé 
diensten  verzekert ,  welke  deze  regt  beeft  te  verderen  4 
en  aan  de  ingezetenen  de  opvolging  van  vaste  en  on- 
tvrikbare  voorfcbrifteu  toezegt ,  en  hen  aizoo  behoedt  te> 
gen  willekeurige  en  ondoordachte  maatregelen. 
Bi)  bet  regeies-  van  dezen  heiligen  ^lig/c  ^  hebben  wij 

on» 


lAAKBOËK  VA^  ihgé  ^tf 

t>ti9.twe«  der  belaogrOkOe  tQdpeiteti  onzer  gefthiedenis  ^emorie 
Verleveodigd  :  de  bevrediging  van  Cent  *  welke  de  on-  ^  "  ï,*^ 
gelukkige   fcbefding   der    zevenden    provinciën  vooraf-  fl^  eer 
giDg«  en  de  Ünié  ifon  Utrecht^  dien  eerden  grondflag  herzie* 
-van  naiionale  onafhankelUkberd^  die  bron  van  zoo  ^C6^S!|^^^ 
toems  eki  voorq>oed.    Eenmaal  zal  onze  nakomelingrciiap  ^?"^,f 
mee  ^ne  edele  trocschheid  terug  ^ien  op  die  gedenk-  de  ovo^ 
waardige  dagen  y   toen   Hollanders   en  Belgen «  nog  niet  «fft^  vti 
geheel,  cot  éénen  Staat  vereeoigd ,  maar  door  onderlinge  net  ont^ 
liefde  en  achting  naanw  verbroederd ,  onder  de  (iandaar  ^^* 
den  Uwer  dappere  Zonen «  gewedijverd  hebben  met  de 
geoefendde  krijgsbenden  ^  op  de  oevers  van  de  Sambre 
en  df  vlakten   vanr   Waterloo «  op  die  fcboone.  dageii, 
'Coen  zJD,  waardig»  om  onder  bet  geleide  vsfi  Na${aa*a 
heldenkroon   te    (Irijden  ,  de  achting  uwer  Bondgenoo- 
ten^  den  welverdieniden  roem  en   onyerwelkbare  lauwt- 
ren  verwierven »  welke  de  heilige  onderpanden  zijn  van 
den  moed  en  IJver  »   waarmede  zij  te  allen  tijde  zullen 
gereed  zijn ,  om  hun  Vaderkind «  hnnnen  Koning  en  eene 
Grondwet  i  welke  onder  zulke  gunstige    voorteekened 
Ivordt  dasrgeüeld  •  met  hun  bloed  tegen  allen  aanval  te 
befehermen«  Alzoo  zal  de  onafhankeiykheid  eens  volks « 
Ivatrdig  om.  vrij  te  wezen  «    en  un  het  hoofd  hebbende 
een  gedacht »  wMrin  wJttsheld  en  heldenmoed  erfgoede* 
ten  ^n «  door  zijne  naburen  (leeds  geëerbiedigd  wordeui 
De  Vorsten  van  uw  Huis,  Sire  i  zplien  zekerlijk  met 
Ivilze  behoedzaamheid  gebruik  maken  van  het  regt  om 
oorlog  te  verkhiren  ;  dit  regt  Is  in  eene-«.welgeregelde        j 
-Monarchie,  ooaffcheidelljk  van  den  perfoon  def  Vorsten) 
ivtj  hebben  hetzelve  niet  iu  bet  minste   beperkt.     Sirel 
wy  mogen  vrifiboedigiyk  aan  U.  M^r  verkhiren «  dat  wtl  ^ 
in  de  overdenking  en   behandeling  der  regcen  van  de 
ïtrpon  t  nooit  uit  bet  oog  verloren  hebben »  hoezeer  de 
Vryheid  en  de  regten  des  volks  u  ter  harte  gaan;   w(| 
sQn  overtuigd  ,  dat  de  ontworpen   Grondwet  aan  deri 
Vorst  al  het  gezag  geeft ,  hetwelk  uit  het  wezen  onzef 
regeringsvorm  voortvloeit,  door  de  nitgeftrektheid  van 
bet  grondgebied  geboden »  en  dat  tot  eene  ^edt  werk- 
zame en  vaste  befcbermlng  van  aller  regten  en  aller  be* 
langen  vereischt  wordt.  W$  hebben  eehtef  gemeend ,  hier 
en  daar  bepalingen  te  moetjen  maken  ^  welke  wij  ofls  ver- 
sekerd  honden ,  dat  Ü*  M.  zelve  zal  willen  gefteld  zien 
%oor  een*  Monarch  in  latere  t^den «  die  het  ongeluk  tiad 
niet  geheel  met  U.  M.  te  kunnen  vergeleken  worden. 

De  onderlinge  betrekkingen  en  verpligtingen  tusfcheü 
den  Koning  en  de  Natie  worden  door  plegtige  eedM 
J.  B«  vaa  x8is«  «de  Stuk.  B 


ts 


JAARBOEK  VAK  i8i5« 


Meijiorie 
van  de 
Commit- 
fie  ter 
herzie* 
niiig  dor 
Grond* 
wet  ,  bjl 
4e  over 
titift  via 
Detimi- 


verderkc.  De  inbaidlgiDg  dei  Kooloff  zal  vérgeieM  gtm 
vao  tl  dien  lofster,  atn  mik  eene  gewiettee  gebeDitc- 
nis  eigen ;  en ,  oirereettkooKig  dt  oude  gebruiken ,  open^ 
lUk  onder  den  bloocen  benei,  in  cefenwoordigheid  v»i 
eene  grooce  (tbatr  zijner  onderdanen,  zat  de  Koning 
buide  en  verklaring  van  tronw  ontvangen  van  de  gehee- 
te  Naiie,  en  hi)  zal  zelve  mee  piegtigtn  eede  zireren 
de  Grondwet  te  zuilen  nakomen  ,  bec  geluk  van  zliti 
volk  met  al  zQn  vermogen  te  zullen  bevor<foren,  en  al- 
zoo  zicb  te  zullen  gedmgen  naar  de  voorbeetdea»  door 
den  Sticbter  onzer  nationale  onafbankelOkhefd  en  den 
iften  onzer  Koningen  gegeven. 

De  ovérdngt  der  kroon  in  Uwer  Mafedela  ainzfenlQk 
gedacht ,  zoo  als  zij  bU  de  eerde  Grondwet  geregeld 
was »  Is  bij  de  traktaten ,  welke  £uropt  bevredigd  htb- 
beü  ,  bevestigd.  W^  hebben  aan  de  gelegde  gronden  af  • 
leeni^k  die  taadere  ontwikkeling  gegeven,  welke  vereiscbt 
fchenen ,  om  in  alle  gevallen  twijfelingen  en  uitleggin- 
gen  voor  te  komen  ,  welke  aan  de  volken  dikwijls  zoo 
veel  onbell  hebben  berokkend.  (Art.  i4«->2i.) 

Verfchillende  godsdienstige  gezindheden  z^n  in  -  de 
VereenigJe  Nederlanden  zamen  getomen  ea  derwaarts 
gelokt  door  de  zachtheid  der  wetten  en  befcherming  der 
regering:  zQ  blQft  dezelfde.  (Art.  isr.) 

Welligt  was  er  geene  andere  bepaling  nwiilg  g«weesc 
en  had  men  aan  Uwe  Majedeit  geheel  kunnen  overlaten 
om  naar  de  inft>raak  des  harten  voor  de  leertart  van  den 
godsdienst  te  zorgen.  Dan  wi|  meenden ,  dat  de  Grond- 
wet voor  uwe  Opvolgers  ten  pHgt  moest  maken ,  uwe 
edele  gevoelens  ovef  te  nemen ,  en  dst  zij  daarenboven 
de  verzekering  geven  moest ,  dat  nooit  eenigp  gezind- 
heid eene  andere  in  de  beoefening  van  haren  eerdiensc 
doren  kon  »  door  dellig  te  verklaren  ,  dac  dé  Stafttswec 
aan  allen  gelijke  bed:herming  verleent.  (Art.  193*- 198.) 

Wij  hebben  reeds  aangemerkt ,  Sire  i  dat ,  naar  ons  tB« 
zien,  eene  Itaatsrregeling , welke  alle  wettige  regten  ver- 
zekert, welker  gronden  geheel  in  de  zeden  en  in  de 
geaardheid  d^r  natie  liggen ,  óp  èene  grootere  duurztaoi- 
heid  hopen  mag  ,  dan  wandeer  ^y  op  loutere  beQ>tege-' 
lingen  gebouwd  is  ;  maar  de  tijd  verandert  en  w^zigt 
alles,  en  het  heeft  ons  toegefcbenen ,  dat  er  groote  nuccig- 
.heid  was  in  het  behouden  van  een  middel  x>m  die  ver* 
anderingen,  niet  op  een  te  voren  geregeld  en  bepasld 
cijddtp ,  maar ,  in  geval  van  gebiedende  noodzakel^kheid» 
te  kunnen  verkrijgen,  zonder  gevaar  te  loopen ,  totvanmlle 
verkeerde  nien wigheid  te  vervallen.  (Are  ^^gsr^si*) 


v 


JAARBOEK  VA»  i8ij.  19 

De  Grondwet  voor  de  Vereenlgde  Nederlknden  bad  MemorU 

ttn  de  commLifie ,  die  dezelve  ontworpen  had .  «piedra  *•"  * ' 

«en  de  bevoegdheid  om  deraelver  bepalingen' .  in  »*v«i  S^""»'»* 

vw  twljfetlog,  gednwnde  de  drie  'eerfte  jaren *nadS3-  beX 

ver  fnvoennj .  oit  te  leggen;  w«  hebben  gedacht,  dat««ng  deé 

.  «e  wet ,  die  het  geaieen  overleg  van  den  Koning  m  de  ®«>n«'-  „ 

.Staten  Generul  nftdrokt ,  de  «eeate  bevoegdheid  tot  znik  ?"  •  ^' 

eene  uitlegging  had  ,  daar  deaeJve  in  waarheid  pLTtlf^'^ 

■  dan  een^  juwte  toepufing  van  de  Grondwet  zelve  let  on^ 

Ten  einde  met  behoedzaamheid  en   zonder  ftbokken  '«'?• 

de  veranderingen    daar    te  fiellen ,    welke'  de    nieuws 

Grondwet  noodfg  maakt,  heeft  tij  b«  eeitlge  afzonder. 

fljk*  artikelen  aan  Uwe  Majefteit  opgedrageii    om  ffelel 

deajk  al  de    onderfrfhelden'  bepaUngen   |„    Ve°Wn?  .e" 

-brengen,  welke  zü  inhoudt,  en  om  voor.de  eerfte  r«U 

de  leden  der  tweede  Kamer  van  de  Siaten-Generatl  en 

alle  «ndere  megiftraettperronen  e»  ambtenaren  a«n  te  ttel- 

Jen,  al  ware  hnnne  Benoeming  voor  het  vervolg  op  eene 

andere  wlJie  geregeld.  (Art.  add.  i.)  f  «w- 

Volgeni  die.  artikelen  ,  blUven  ook  In  volle  kracht  de 

wetten ,  welke  de  onderfcheiden  gedeelten  vkn  h«  feilk 

rf  ml"  '  ^'i*  het  oogenblik  ,  d«t  zij  met  'deri  wiS 

andere  rijpelijk  doordachte  wetten  zullen '  zijè  rorvan- 

iT^nTJS'ü'i^^  de  Grondwet  zich  den  beien  ftS. 
.  de  magtigae  hulp  verichaft,  welke  ztf    eriancen  ka» 

SuVav!  'l*'"*^  *"  •""  «»b«grenideUefde1w  het 
voiii*  ^Afu  soa.  a«J 

Mogt ;  Sire  I  deze  Grondwet,  door  nw  doorziet  «. 
louterd  .  door  deft  ttfd  verbeterd,  tot  de  wehnwft  ^ 

Jen'  ^^n   df«?;*,t"'   Ï.V""   ''«'    ".de  ^S^dï 
ren,  en  de  onderlinge  liefde  en  genegenheid , van  Vont 

en  onderdanen  unkweeken ,  welke  ,  zoo-^^chtbur  S 
waar  heil .  alleenlijk  het  voorregt  li  van  éencn  eoedeo 

y*"?*  mu'a**"''*^""'  ''*'*""'  e»  dat  vao  nw  Huls,  ona 
de  heermkftc  toekomat  oplevert.  » >  «» 

B-q  befluit  na  den  5deo  JuHj  ha^  Z.  M.  de  wSse  -.fWi^. 

aan  de  goedkeuring  der  natie  moest  worden  voor- ««»«««»« 
gelegd,  en  bq  befluit  van  den  igden  daaraan  «ol.  {•'"ï!"?** 
genden  den  Secretaria  van  Staat  voor  de  z"Je!3Ï.L?At 
departementen  geautorifeérd ,  om  =  proviÜoneel  de  "'*'""*' 
notabelen  ie  benoemen ,  wtlke  bvereenkomatte  het  '""**' 
bovengeneld  befluit  moesten  worden  zaoie^  m« 

Ba  »" 


do 


JAARBOEK  VAN   iii$. 


BtfluCmi  roepen,  tea  einde  in  de  refpective  «rrondisremen* 
oJTtreit    ^^°  ^^^  zuidelijke  departeroeoten  van  het  Riik  over 
de  nocft-  het  gemeld  ontwerp  te  (lemaien.     Het  overxigt 
de'ri(te-        registers  9  in  de  hoofdplaatfen  der  arroadisfe* 
I9kc*de-  menten  aafigelegd,  tot  het  opnemen  der  ftemmen, 
partemen- betrekkelijk  de  gekozene  notabelen,  deed  alzins 
*^*         blijken  ,  dat  zelfs  in  liet  arrondisfement ,  alwaar 
liet  opnemen  der  registers  de  meeste  (temmen  had 
opgeleverd  , .  derzelver  getal  bet  achtfte  gedeelte 
niet  uitmaakte  der  genen ,  welke  van  hun  (lem- 
regt  aottden  hebben  kunnen  gebruik   maken;   en 
dat  er  gevolgelyk  nergens  een  aantal  (temmen  was 
iiitgebragt ,   on  eene  afkeurende  meerderheid  t«* 
gen  eenen    der    voorgedragen   notabelen    daar  te 
flellen;   terwijl  onder  de  (temmende  veten  gevon- 
den  werden  ,  die  de  ,   bij   beflnit  van  den  igdes 
Julij  bepaalde,  vereischte  hoedanigheden  niet. be- 
iaten.    Dien  ten  gevolge  befloot  Z.  M.  op  den 
5den  Augustus-:  „  de    provifionefle   lijsten    van 
,  notabelen ,  op  den  ooQen  JulQ  door  den  Secreta- 
ris van  Staat  den  Baron  van  der  Capdkn  opge- 
maakt, te  trrefteeren  en  goed  te  keuren,   behott- 
eens  eenige  veranderingen  ter  vervanging  van  15 
benoemden,  die  niet  meer  inleven  waren,  en  van 
twee  onbevoegde  perfonen  wegens  gebrek  aan  na* 
turalïratfe  des  eenen  en  wegens  inwoning  in  Frank- 
'  ryk  des  andéren ;  —  voorts  de  bijeenkomst  der  no« 
.tabelen  in  de  hoofdplaatfen  der  arrondisfementeii 
.t(i. bepalen  op  den  i4den  der  loopende  maand  Au* 
,  gustus ;  —    en  den   i8den  daar  aan  volgende  te 
fielien  .tot  den  dag  ,  waarop  men  te  Brusfel  zou 
overgaan  tot  het  opnemen  der   (temmen   van  de 
arrondisfements-vergdderingen  ,    waartoe  zich  de 
drie  notabelen  ,  bij  befluit  van  den  5den  Juiy  be« 
\  '     ftemd,  om  bij  het  opnemen  tegenwoordig  te  zijn, 
op  'den  i7den  in  Brusfel  zouden  moeten  bevin* 

i     dan* 

Bij  dit  befluii  van  Z.  M.  was  tevens  gevoegd 
de  perfoneeie  (taat  der  boven  vermeide  verande- 
ringen op  de  lijst  der  notabelen ,  en  het  volgend 
overzigt  van  het  getal  der  afkeurende  ftemaen  in 


JAARBOEK  TAN  iSi5t  %i 

de  ÓDderfcheidene  arrondisrementen  der  znidelijl^e 
departementen  uitgebragt.  *  « 

Departement  van  de  Dy  !e ,  arrondiifement  van  BrvttOt] ,  stut  der 
27  afkeurende  ftemmeni  van  Leuven,  9152  dito;  van  «Ueuren* 
Nivelles.  aaó  dito-  meniMen 

Departement  van  de  twee  Nethen»  arrgndiifement  vani^eiyscdet' 
Antwerpen»  ai  afkeurende  ftemmen;  van  Mechelen»  98  noctbeien 
dico;  van  Xbumbout»  1  dito,  Jnde  zui« 

Departement  van  de  Schelde, arrofidisfement  van  Gend,  <^^lVke 
3  afkeurende  ftemmen;  van  Oudenaarde,  a6  dico;  vAn.^^^YeC 
£kloo,  1  dito;  van  Dendermonde»  41  dito. 

Departement  van  de  Leye  ,  arrondisfement  van  Brug- 
ge, geene;  van  Ypren,  dito;  van  Venrne,  10 afkeuren- 
de ftemmen;  van  Korti^k,  34  dito. 

Departement  van  Temappea ,  arrondisftment  van  Bet* 
gen,  ici  afkenrende  ftemmen;  van  Charleroi^  i  dito; 
van  Doornik,  geene.  •    .   > 

Departement  van  Sambre-en  Maas,  arrondisfement  van 
Namen,  geene;  van  Dinant,  dito;  van  Marche,  i  af* 
keurende  ftemmen» 

Departement  van  de  Ourthe*  arrondisfement  van  Luik, 
lo  afkeurende  ftemmen;  van  Huy,  4  dito  ;  van  Ver- 
viers,  geene« 

Departement  van  de  Beneden-Maas  ,  arrondisfen^ena 
van  Hasfelt,  337  afkeurende  ftemmen;  van  IV^aasuicht, 
geene;  van  Ruremonde  33  afkenrende  fieouaen. 

Departement  des  Foréta  ,  ai/ondisfement  van  Luxenw 
burg,  geene;  van  Diekerk,  dito;  van  Neufchaceau^  ao 
afkeurende  ftemmen* 

De  Graaf  de  Thiennes^  Commisfarfs» Generaal  Aanfprau 
van  Juftiite  te  Brusfel ,  hield  bij  de  opening  der  „?o?dcr 
zitting  van  de  preGdenten  der  notabelen  op  den*  zitting 
zelfden  sdcn  Augustus  deze  aanfpraak:  PwOdcn- 

ten  der 
De  volkomen  perfonele  vrijheid  it  het  erfgoed  ,  het*  notabelen 

welk  de  Franken,  bQ  het  veroveren  van  België,  hadden  teBrusftU 

aangebragt  ;  hunne  nakomelingen  namen  niets  zoo  zeer 

ter  harte,  alt  deselve  ongefchonden  te  bewaren,  en  van 

het  eene  geflacht  op  het  andere  over  te  brengen.    Van 

daar   de   gebruiken    en  vr^heden.  dat  is  de  provinciale 

conftitutijn,  welke,  oiTchoon  verrchillend  gewijzigd,  en 

geregeld  naar  de  omftandigheden   van  den   inwendigen 

ftaat  van  iedere  provincie,  desniettemin  een  zoo  volkom  ' 

B  3  • 


t%  JAARBOEK  VAN  igijf. 

Aiiirpfaik  men  refi^ertagsflëlfet  ulcmaaktea »  dat  geene  (borc  vao  roeor 

adeope»eD  weivaan»  onder  hetzelve»  treemd  voor  ons  vadertaod 
.i^fint"*    Weef. 

van  a§         Het  la  natteloos»  dac  fk  bier  fchetfe,  boe  dit  ftelfel 
Ffefldeo*  laiigiaoierlMDd   vao  zljoe  oorfpronkemke    zolverbeld  en 
ten  der      eeovoudigheld  la  afgeweken';  oog  veel  nloder  beboef  Ik 
taBnu!fei  ^  **  berinnereo ,  door   welke  eene  reeka  vao  raiopen  en 
loimuici.  jnQiQierlijke  lanvftHeo  betzelve  toe  io  zijne  grondflagen 
vernietigd   li;  bec  zal  genoeg  zljo  op  te* merken,   dac 
bet ,  onder  den  laat  van  z^ne  pulnen  en  te  midden  der 
verbrt)zellngen  van  de  maatfcbappel^lke  orde  it »  dat  do 
Goddelijke  Voorzienigheid,  eindelijk,  met  ons  onuitfpré» 
^d^k  leed  bewogen  ,  ons  een*  Souv^rein  hteft  gelieven 
weder  ce  geven  ,   zoo  ala  onze  provinciale  conftltntlên 
dien  verzekerden  i  bet  zal  genoeg  t^n ,  zeg  ik  ,  op  ce 
merken»  dac  dadeiyk,  mee  deozelven,  ons  de  Grondwet 
ia  voorgefteld  »   welke  ona  onze  aloude  vr^beden  terug 
geeft« 

Ja,  MQne  Heeren»  de  Giondwec»  welke  de  Vereenig* 
de  Provinciën  mee  zoo  veel  dankbaarheid  uic  dewelda» 
dige  band  van  baren  nieuwen  Souverein  omvangen  beb« 
.    beo;  die  Wet,  welke  fFtlkm  /,  overeenkomftig  de  be- 
dingen   van    Europa  op   bet   Weener  coogrea»  en  ten 
gevolge  der  oprigclng  van  bec  koningrijk  der  Nederbiiw 
'den  ,  tbans  Jberzien  beeft ,  om  dezelve  voor  de  nieuwe 
omftandigkeden  gefthikt  te  naken;  die  Grondwet,   zef 
Ik,  il  niets  anden  dan  de  verzameling  der  gebruiken  en 
vrijheden  »  welke  bec  geheele  Nederland  genoot ,   vóór 
dat  bec  In  Vereenigdè  Nederlanden  en  in  Oostent^kfcbe 
Nederlanden  verdeeld  was »  en   welke  de  Itat/le ,  op  bet 
oogenblik  van  den  inval  en  d«  bezicneming  van  de.  Ffan<« 
fchen»  oog  genoten* 

De  Souverein»  welken  zy  toen  afzonderlek  badden, 
vinden  zy  weder  In  den  Konjng* 
De  wetgevende  magt ,    welke  condltutloneel  tas  bon* 
":     nen  Souverein  ,  gezamenlijk  met  bunne  Staten ,   toebe- 
hoorde ,  vinden  zij   we^dèr'lo  den  Koning ,  gezamenlijk 
mee  de  Stacen-GeneraeU 
*  '    '  Het   blQft    den    Provincialen    Staten    voorbehouden  » 

de  reprefentancen  In  de  Sta  ten-Generaal  te  benoemen ,  de 
provinciale  belangen »  wdke  de  Koning  of  de  wet  bun 
toevertrouwt,  te  befturen  en  voor  dezelve  te  waken. 

^ven  ala  te  voren  »  zullen  de  regeotlcfaappen  ,  of 
üedelDke  en  gemeente- beiluren,  hunne  fteden  en  gemeen» 
cenr  regeren ;  de  door  de  wet  ingeftelde  regters  de  reéien 
dvr  )v^tci^,toep«a((;n;  dé  Ko(fing  ^i»  ila  opperb^ttpurd^ 


JAARBOEK  VA|f   1815.  ü$ 

van  den  Staat,  bet  bewind  over  denzelveo  fieflnren»  en  AaDrpraak 
over  de  gecooftitueerde  magun  ,  zoo  tdniiniilratlvé  a!ib||deope^ 
jpdiciele  ,  in   de    uitvoerlog  hunoér  ambubedieniogen  t  "|"^.  ^^ 
het  oppercoevoorzigt  hebben*  zitting 

Te    dien    einde   (lelt    Hoogardezelve   fn    iedere  pro-  p^fiden. 
vincie  eenen  Gouverneur  of  Commiifaris  aan.     Het  zal  ten  der 
hier  niet  meer  een  één  en  onverdeeld  befturend  prefekt » notabelen 
met  den   dubbelden   naam  van  het  gouvernement  en  de  t^UroafeU 
provincie,  z^jn;  maar  wel  een  vaderlijk  gezpg,  door  den 
Koning  belast,' om  de  eenparige  en  grondwettige  werking 
der  overige  provinciale  magten  te   onderhouden,  aan  ce 
rporen  en  te  verdedigen*  ^ 

Zoodanig  was  oor(i>ronkelijk  de  inftelHog  van  den 
Stadhouder  In  Holland,  van  den  Groot-DroiJaird  In  He- 
negouwen, en  van  de  burgerlijke  Gouverneurs  in  de  pro* 
vinciën  ,  toen  de  Souvereio ,  uit  hpofde  van  derze<ver 
menigvuldigheid  ,  zich  niet  mee^  In  eene  enkele  provin* 
de  vestigen  kon.  ' 

De  Roqing,  de  Staten-Generaal ,  de  Regentf^ha^pen 
der  deden  ea,  gemeenten  en  de  Geregtshoven  eindeiyk , 
welke»  krachtens  de  Grondwet,  moeten  ingefteld  wor» 
den,  zyn,  zoo  als  te  voren,  zoo  vele  hiérarchale  mag* 
ten,  die  leven  en. orde  In  den  Staat  brengen  en  onder- 
kpuden ;  het  zyn  de  fchlidwachten  en  befcfaermers  t  die 
onpphondeiyk  zullen  waken  tegen  alle  inbreuk  op  bet 
regc,  tegen  allen  aanval  op  de  perfoneiyke  of  nationale  • 

yt^heid. 

De  Grondwet »  aldus  de  wtfze  combinarién  onzer.^ 
aloude  provinciale  conüitutiên  terugvoerende ,  zal  de  vol- 
ledigQe  onfchendbaarheid  en  waarborg  van  al  onze  goda* 
dienstige,  burgerlijke  en  (hatkundige  regten  terug  bren* 
gen;  z(f  zal  ons  ons  vaderland  terug  geven,  én  onsdoot 
den  fterkHen  band  ,  door  het  genot  van  het  dierbaarfte 
goed,  dat  zQ  kan  aanbrengen,  door  de  godsdienstige, 
burgerlijke  en  ftaatkundlge  veiligheid ,  naauwer  atn  het* 
zejte  verbinden ;  eindeiy  k  zal  zy  ons  aan  ons  zei  ven  te« 
rug  geven ;  en  aldus  zal  de  fcheldsmuur  weder  opgetrok-^ 
ken  worden ,  welke  ons  tot  een ,  van  het  Franfche  zoo 
yerfchillend ,  volk  gemaakt  had,  en  dle,Jn  weerwil  vao 
de  menigvuldige  pogingen,  onder  het  Fnnsch  beftunr, 
niet  ten  eenemale  had  kunnen  omver  geworpen  worden. 

De  Grondwet  heeft  .zich  moeten  bepalen,  om  de  pu» 
blieke  magten  (te  weten,  in  de  taal  onzer  voorvaders » 
onze  nationale  en  provinciale  vrijheden^  te  befchryven  ; 
doch  het  is,  overeenkom  (lig  den  inwendigen  (laat  der 
provinciën,  of  liever  der  natie,  dat  de  reglementen,  wel* 


\ 


t4  JAARBOEK  tan  1815. 

Aurpriftk  ke  dezelve  defiflidveiyk  organ^ferefi  zullen ,  zolleo  noa» 
b|)deope«- ten    omfthreven    worden*     De  meeste  grondftelliogen  , 
zufiia?'    waarop  deielve  te  voren  gevestigd  waren ;  de  meeite  zoo 
van  de      burgeriQke  tls  f odsdient lige  corporatif n ;  de  meeste  ftaat* 
PrcfidetH  kundige  inrigcingen ;  ja  zelfs  de  menfchen*  hunne  eigeo* 
tep  <kT     dommen ,  zeden ,  gewoonten ,  gebruiken ,  visbeden ,  zys 
ten?*fd  *>or.de  revolutie  verdelgd, 
^^*  *     Indien  wU  ons  eensklaps  tor  den  vorlgen  (laat  remg 
bragten,  het  omvergeworpene  weder  oprigtten,  hec  in- 
gevoerde omvene  wierpen,  eeniglljk  om  dac  het,  geda- 
rende  den  revolutionnairen   llorm  omvergeworpen  of  io« 
.  gevoerd  la,  daa  couden  wQ  ons  in  eenen  nieuwen  fhmn 
werpen.     Het  goede  la  alleen  midden  tusfchen  de  ulier- 
fteo  c^  vinden ,  en  diepe  wonden  moeten  langsamerband 
genezen  worden. 

Het  voegt  meer  bi|zonder  ain  de  bef^urende  wijsheid, 
•in  den  Koning,  gezamenlijk  met  de  Stacen-Genersal , 
om  te  overwegen  ,  te  kennen  en  te  bepalen  hetgeen , 
tP€  heil  van  bet  Vaderland,  in  de  omftandigheden,  zal 
moeten  bewaard,  befnoeld,  herfteld,  bijgevoegd  worden, 
zonder  de  genezing  onzer  oude  wonden  te  ftoren. 

De  voorwaarden  der  vereenigiog  van  België  en  de 
Vereenigde  Nederlanden,  welke,  te  Londen,  in  de  maand 
lunQ  1814  f  vastgelteld  waren,  aan  welke  de  Koning, 
>  in  de  daarop  volgende  msand  JuüJ ,  zijne  toeftemming 
heeft  gegeven  ,  en  welke  het  weener  congrea  bekrach* 
tigd  beeft ,  zUa  door  deze  bekrachtiging  de  wet  van  Eu» 
ropa  geworden.  De  proclamatie  van  den  iSden  Juiy 
1815  brengt  dezelve  ter  kennisfe  van  het  publiek. 

Het  eerfie  artikel  der  conventie  van  Londen  bepaalt, 
dat  de  vereeniging  innig  en  volkomen  zijn  zal,  zoo  dtc 
/  de  beide  l<nden  Qechts  één*  en  denrelfcfen  Srasr  uirma» 
ken ,  befluurd  nair  de  in  Holland  reeds  ingevoerde  Grond» 
wet,  welke  eenpariglijk  naar  de  nieuwe  omftandigheden 
zal  gewijzigd  worden. 

Het  tweede  artikel  beveelt,  die  anikeb  der  Grondwet 
van  de  Vereenigde  Nc^ierlanden  te  behouden ,  welke  aan 
alle  godsdiensten  gelijke  befcherming  en  voordeelen  ver« 
zekeren,  en  den  toegang  tot  nlle  ambten  aan  alle  inge» 
zetenen,  van  welke  Godsdienstige  gezindheid,  waarbor^» 
gen. 

Uit  deze  artikelen  vloeit  voort:  i^.  Dat  de  Orondwe^ 
ona  gegeven  Is ,  Zbodanig  als  dezelve  in  de  Vereenigde 
Nederlanden  reeds  was  ingevoerd ,  behoudens  die  punten  ^ 
WMrin  zij  veroorloven  eene  wijziging  te  brengen  ,  kec« 
geen  met  eet^paiigheid  gefchieden  moet;  :(^*  dat  a|le  wi|« 


JAARBOEK  TAN  i8i5.  «5 

tif Ing  :Mffboden  li ,  betrekkelijk  de  ifdkêleo ,  MBgiaode  A«ift>ratk 
de  gelijke  vrijheid  en  voordeden  voor  alte  godidleniteo  Jfnl^Jw* 
en  den  toegang  van  alle  ingezetenen  toe  de  ambten » zon  fitting 
der  ooderfcheid  van  godsdienst*  vw  de 

Reeds  wai;en  die  vrQheid  van  godidiensc  en  die  toe  Prefiden- 
gang  door  de ,  thans  zoo  in  de  Vereenigde  Nederlanden  ^  .^L^ 
als  in  België  vigerende»  wetten  bekrachtigd; reeds  waren ^gl^y^eU 
er  alle  burgers ,  zonder  on^erfcheid  van  godsdienst ,  in 
1>ezit  van  die  regten ;  hec  ade  artikel  der  conventie  van 
Londen  kent  hnn  dezelve  toe  en  waarborgt  ze  hun   op 
iilenw. 

i^  proclamstie  vaneden  i'Sden  Jal))  meldt,  dat  eene 
commisfie,  gelijkelijk  uit  Hollanders  en  Belgen  zamen» 
gelleldt  aangefteid  h^  om  .wyzigingen  voor  te  ftellen  » 
welke  geene  inbreuk  op  de  artikelen  der  conventie  van 
Londen  ipakeQ* 

D^  voorwurden  van  gelijke  vrOheid  en  befcherming 
voor  de  onderfcbeiden  godsdienstige  gezindheden  zijn 
bewaard  gebleven  In  het  ontwerp»  hetwelk  zQ  aanbiedt» 
om  dat  men  verpligc  was  dezelve  daarin  te  bewaren. 
Het  was  eenigiyk  om  hec  ontwerp  te  vormen»  waarin 
de  eenparig  vast  te  fteilen  wijzigingen  moesten  gebragt 
word^»  dat  de  commisfie  aangeHeld  ii.  En  her  is  ook 
eeniglijk  om  te  erkennen»  of  de  wijzingen»  zoodanig  als 
zy  er  ingebragt  zijn»  de  goedkeuring  der  notabelen  ver* 
werven»  dat  men  het  ontwerp  aan  htione  aanneming  of 
verwerping  voordele* 

Met  één  woord »  het  is  niet  over  de  wet »  bepaald 
door  Europa  op  het  Weener  congres  vergaderd  »  dat  zij 
geraadpleegd  worden»  maar  alleen  over  de  wijzigingen» 
welke  hetzelve  amorifeert  eenpariglljk  tusfchen  de  zuide» 
lijke  en  noordel^ke  provinciën  van  het  koningryk  te 
doen» 

Bij  een  berderlijt;  voorfcbrifc  ,  door   den   Bis*  De  bis* 
fchop  van  Gent   te  dezer  gelegenheid  uitgevaar-  ^^p  **^ 
digd»  verbood  dezelve  aan  zijne  kudde,  hare  toe*  maaot^* 
(lemming  te  geven  aan  de  artikelen   van  bet  ont*  s9nen  de 
werp  der  Grondwet  »  waarbij  de   verdraagzaam*  Sü?°??!?^ 
held  omtrent  ^ile  godadienstige  gezindheden ,  mits*  te  nem?:). 
gkders  bet  begeven  van  ambten  aan  alle  burgers « 
welken  godsdienst  zij  ook  belijden  mogen ,  wordt 
vastgefteld. 

De  Secretaris  van  Staat  de  Baron  van  der  Ca* 
pelhn  »    Vond,  foed  ,    op   den    8(len.  Augustus 


ü6  JAARBOEK  VAif  i8i5« 

r 

5ïi*B  ^"  ^^"^  Circulaire  misfive  te  fchrijireii  aan  de  Prefi- 
y^  rftr*"  denteil  van  de  vergaderingen  der  notabelen  9  van 
Capeium ^dtn  votgendcn  inhoud: 

Secreciris 
Vto  Sciac 

■iifdf * •     Möoe  Heeren ,  ik  «chte  liet  niet  onnuttig  u  een  woord 

Prefldco-  ^^  neggen  over  de  twee  artikelen  ëer  Grondwet,  welke 

ten  V10  de  de  godsdienstige  gevoelens   van  fommige  der  notabelen 

w^ade-   fchijnen  veronimst  te  hebben.     Ik  bedoel   die  artikelen, 

TOubêi'Jr  ^^^^^  betrekking   hebben  op  de  verdraagztambeid  om. 

^^   *  trent  alle  godsdienstige  gezindheden ,  eo  den  toef^ang  tot 

alle  ambten  voor  alle  ingezetenen  ^  hoedanig  ook  hnnne 

geioofsbelijdeois  aU» 

Die  bepalingen  ,    In  het  ontwerp  der  Grondwet  ge« 
ptaatsti  zijn»  In  de  oo^en  tan  fommige  lieden,  ftrydlg 
^  aec  de  gronbeginfeiea  door  den  Katholieken   Godsdienst 

^  beleden,  en  komen  hun  als  zoodanig  onsanneael()k  voor* 
Ten  einde  de  bekommering  der  angstnlllgfte  gemoederen 
deswege  te  doen  verdwijnen,  meen  Ik,  dat  hec  gepest 
^n  zal,  dat  gij  aan  de  notabelen  verklaart,  dat  slj  de 
bepalingen,  in  die  artikelen  vervat,  niet  moeten  be(bhou* 
wen  als  te  behooren  tot  het  getal  van  die  gene  ,  over 
welker  aanneming  zij  geroepen  zijn,  hunne  flem  uit  te 
brengen.  Die  bepalii\gen  zijn  toch  In  het  ontwerp  van 
Grondwet  niet  ingelucht,  dan  om  dat  zij,  door  de  op 
bet  Weene?  congres  vergaderde  Mogendheden  bekracb» 
algd  zijnde,  onder  het  genl  waren  der  voorwurden,  tot 
de  vereeni^ng  van  België  en  de  Vereenigde  Provinciën 
geregeld,  en  als  zoodanig  grondbeginfels  zijn  gewofden 
der  wetten  van  het  nieuwe  koningrijk. 

Derhalve  kaü  er ,  In  de  tegenwoordige  omdandigheid , 
geene  kwestie  zijn ,  om  de  natie  re  raadplegen  over  de 
tanneming  van  eene  der  voorwaarden,  waarun  de  Mo* 
^  gendheden ,  die  het  nieuvf  (laatkundig  ftelfd  van  Europa 

vastgefteld  hebben,  de  oprigting  van  de  Monarchie  der 
Nederlanden  verbonden ,  en  dit  koningrijk  onder  de^  foo* 
vereinlteit  van  onzen  dooiluclitigett  Monarch  geplaatst 
bebbem 

De  notabelen  konnen  dna,  bij  het  onderzoeken  der 
Grondwet,  de ' bedoelde  artikelen  ter  zijde  fteilen  ,  en 
befchoawen  als  bedingen  ,  die ,.  uit  haren  aard ,  een 
geheel  moesten  uitmaken  met  de  gezamenlijke  confllrn» 
lionele  dispoGticn  van  den  Statt,  maar,  vóór  de  opfcel- 
lin^  derlaatfte,  definltlvelijk  bekrachtigd  waren  ^-en  wa«r« 
van  men  ,  federt  dat  de  conventie  van  Londen  dezelvn 
«geregeld  had,  niet  meer  mogt  afwijken. 


JAARBOEK  TAN   liis.  t> 

Peie  formele  verklaring »  gevoegd  bij  bec  act  too 
veel.  wel^rekendheid  ontwikkelde  becoog  ld  de  redevoe- 
riog  van  dea  Hter  ée  Tkieunêt^  zal,  zoo  als  ik  geea* 
zfna  twijfel,  de  noubelen  gerost  Aeilen »  wier  godsdienst 
ligft  gevoelens  mogten  veroncmst  geweest  zijn*  en  zal 
bun  de  zaken  uit  derzelver  waar  oogpunt  doen  befcbon* 
wen. 

Voor  het  beleid  vin  de  vergaderingen  der  no-  Regie- 
tabelen  was  het  volgende  reglement  gearrefteerd.     JL^^^ 

deriqgea 

U    De  Prefidcnt  zal,  uit  de  leden  van   de  V«««<Ï«^J5^*'' 
ring ,  eenen  Secretaris  benoemen ,  die  de  notulen  zal  hon-^ 
den. 

.  a»  Nadat  genoemde  Prefideht  un  de  noubelen  alle 
ezplicade  zal  liebben  gegeven,  die  dezelve  mogten  ver* 
langen,  zal  bij  de  leden,  volgens  de  orde  van  de  l^st» 
oproepen  en  ben  oltnoodlgen,  om  bunne  Hem  alt  te  bren- 
gen, door  bunoen  naam  opeen,  te  dien  einde  gereedge- 
maakt, register  te  fcbrijven,  hetwelk  in  twee  kolommen 
zal  verdeeld  zQn ,  eene  voor  de  goedkenrende' ,  en  eene 
voor  de  afkeurende  (temmen. 

$.  De  Prefidenten  zullen  geene  gemotiveerde  advlfbn 
bij  de  ftemroing  toelaten.  Zij  zullen  de  motiven,  die  de 
leden  der  vergadering  mogcc^n  goedvinden  hun  'fcbrifteiyk 
te  bebandigen,  bj|{  de  notulen  overleggen. 

4.  Na  de  naamiyst  der  leden  te  hebben  nagezlen,  en, 
indien  er  nog  leden  afwezig  zQn  ,  tot  'ten  minste  vier 
iiren  na  den  middag  gewacht  te  hebben,  zullen  zij  de 
registers  fluiten  ,  verzegelen  ,  en  onderteekende  banden 
om  dezelve  flaan. 

5.  ZD  zuilen  dezelve  ter  band  (lellen  aan  de  notabe- 
len ,  belast  om.  op  den  loden  Augustus ,  te  Brnsfel,-  b^f 
bet  openen  der  registers  tegenwoordig  te  zijn. 

6*  .De  Pre(]denten  zullen  die  notabeien  benoemen,  of 
door  de  vergaderingen  doen  benoemen. 

De  Vergadering  der  Staten  Generaal ,  die  op  Het  fluu 
den  soften  Junö  hare  aitiingen  had  uitgefteld  tot  JSea^* 
den   iBden  Jutg,  om  alsdan   hare  werkzaamhe- ridder 
den  te  hervatten  (i),  werd  op  den  7den    Aju- staten- 
gnatus,  namena  Zijne  Majélleit,  door  eene  Com-^^*^ 

(1)  Zie  boven  Su  I»  bl.  260. 


aP  JAARBOEK  vam  1815. 

nUfie  t  beftaande  uit  den  Secretaris  van    Staat 
voor  de  Binnenlandfche  ZTktn  en  de  Heeren  Mol'-, 
hrus  en  Fagci^  leden  van  den  Raad  van  Staten^ 
bii  monde  van  gemelden  Heer  Secretaris  van  Staac 
gefloten  met  de  volgende  aainfpraak*         ,     >.. 

EDEL  MOGENDE  HEEREN t 

Atnli^fialc     De  bolien(^ewooe  om(hiiidighedeo ,  waarin  aich  dit  Laad  ^ 
ima  den     bevonden  heeft,  bebhea   Z.  M.  niet  loegciateo»  de  zit* 
Sccretaf  U  ^^"^  dezer  vergadering,  op  den  ryd,  toen  hare  gcwrone^ 
ven  Scaic  werluaanihedeD  waren  afgeloopen,  te  Uuiceo.     Het  was 
voor  de     voor  Hoogstdeozeiven  pli^c  en  behoefte  teveas,  afch  in 
Binnen-     de  gelegenheid   te  (lellen,  om,   wanneer  de  nood  zulks 
lanUrdte    vorderen  moge ,  van  de  onderfleunj.ig  der  gen^n ,   die  de 
hêt^liui-    Grondwei  als   vertegen  woord!  i^era   van    hec;  geheele  voJlc 
ten  der     kcnmerlcc,  leder  oogenhlik  gebruiic  ce  kunnen  mtken* 
vm'aJe-       7ban*(,  daar   die  omflandigheden  hebben  opgehouden, 
riiTj  vin    gn   plaats  geraaakc   voor  andere,   we|ke  eene  vervan;*lng 
CtncraaU*    ^^^^  gewone,   door   eene   buitengewone  in   dubbelden 
.   *  geiaie  zaamgenelJe  vergadering  ,   vorderen  ,  heeft  het  Z. 
JVl.  goed  gedacht,  de  commisfie,  in  welker  naam  ik  de  eer 
heb  tot  U  Ed.  Mog.  te  (preken «   het  fluiten  dezer  ver- 
gadering van  wege  Hoogitdenzelven  op  te  dragen. 

Aan  dit  bevel  bij  deze  voldoende,  hebben  wQ  ons  te^ 
vens  van  den  aangenamen  last  te  kwijten,  U  Ed.  Mog., 
namens  Z.  M»,  plegiig  te  bedanken  voor  derzelver  voU 
(land  ge  hulp  en  medewerking,  tot  het  daaildeüen  van. 
zoo  vele  beiangryke  verordeningen,  als,  gedurende  den 
loóp  dezer  zitting,  aan  U  Ed.  Mog.  zijn  voorgedrairen , 
en,   ten   gevolge    van  derzelver  goedkeuring,  tot  (land 

gebragt* 

Z.  M*  zal  zich  die  welwillende  medewerking  fteeda 
met  genoegen  herinneren;  maar  vooral  zullen  blJ  Hoogst* 
denzelven  onuitwiscbbaar  in  het  geheugen  geprent  bleven 
die  ondubbelzinnige  blijken  van  verkleef Jheid  en  trouw» 
wJke  door  U  Ed.  Mog.,  in  de  donkere  omftandighe* 
dto  ,  die  bet  verlengen  dezer  zitting  hebben  noodzake» 
*  lijk  gemaakt,  z^n  aan  den  dag  gelegd,  en  aan  Hoogst* 
denzelven  te  dierbaarder  zijn»  daar  zij  den  maacftaf  ge» 
ven  der  onderfteuning ,  welke  aan  U  £d.  Mog.,  btf  dea 
verzwaarden  last,  die  op  *sKoninga  (bhouderen  gelegd 
la,  in  veranderde  betrekkingen  ,  kan  verwacht  worden* 
En  wie  uwer,  Ed.Mog.  Heeren,  zal  niet  op  zUne  beurt 
met  welgevallen  terug  denken  aan  eeue  zitting^  weUtt 


'I   t    ƒ 


JAAR-B'OE-It  VAN'  1815, 


39 


door  bet  roo  merkwaardig,  en  Inzonderheid  voor  on»  Aanfpfatk 
vaderland  zoo  bédlsfend  /i/Vv^è  ,  waarover  dezelve  zfch  „"  ^t. 
beefc  uitgearekt,  eene  der  beUngrökfte  ,  welke  immer  in  jj^^^^j^^is 
Nederlands  vergaderzalen  plaats  had,  geworden  is  ygn  Staat 

De  gewigiige  gebeurteniifen ,  welke  dat  tijdvak  hebben  voor  do 
'gekenmerkt  ,  en  hergeen  daaruit,  met  betrekking  tot  de  p»nncif • 
'  deliberatiên  dezer   vergadering,  fs  voortgevloeid,  dittUy^Ten  bj 
let  is  aan  U  Ëd   Mog.  te  versch  in   bet  geheugen ,  dao  ^xf^  fiuU 
dat  het  noodig  zijti  zoude,  derzelver  aandacht  andermaal  ten  der 

•  daarop  ce  vestigen.  '  ^^'^"!!r 
"  Genoeg  zij  het  te  hebben  opgetperkt ,  dat  de  nlikomst  JJflJJ^ 
'  daarvan  voor  geéa  land  belangrijker  il,  dan  voor  Neder-  Generaal. 

!  land. 

Wanneer  wy   ons  aan  den  eenen  kaïtt  voorffelfen  het 

*  tampzaHg  lot,  hetwelk  bij  den  overheerfcher  zoude  zfln 
befchoren  geweest  aia  een  Volk,   dat,  door  fiei  lo?  ma- 

'  ken  der  ketenen,  waarmede  het  geboeid  was,  in  der  tijd 
den^ftrfld  btflist  heeft,  die,  zonder  deze  medewerking, 
weligt  «enen  geheel  anderen  uïtflag  zoude  gehad  heb- 

'  ben ,  eo  w^  aan  den  anderen  ksnt  ons  die  heilrijke  tpe* 

komst  voordellen,  welke  ons  nu 'te  wachten  ftaat,  daa 

zal  het  wel   geen   verder  betoog   behoeven,   dat,,  zoo 

''"  «enig  volk,  dan  zeker  het  Nederlandfche,  de  gezegende 

gevolgen  der  ontzettende  gebeurtenfsfen  ,   die  Wij  in  de 

'laatfte  maanden  beleefd  hebben,  ondervinden  zaL 

Schoon  het  derhalve  de  Voorzienigheid  behaagd  heeft» 

'  daartoe  geheel  anderie  wegen ;  dan  die,  welke  zich ,  bij 
den  aanving  dezer  zitting,,  voor  den  geest  deden ,  in  te 
Haan ,  zijn  qbgtans  de  gunstige  uitzlgten ,  welke  zich  , 
op  dat  tydltip,  reeds  in  het  verfchlet  aankondigden,  óp 
de  volledigfie  wflre  vervuld  geworden. 

De  vergrooting  van  ons  grondgebied  ,  ptegtig  bij  hét  » 
traktaat  van  Par^s  verzekerd ,  heeft  zich  niet  tot  eene 
onbeduidende  uitbreiding  bepaald,  maar  landen  met  ons' 
vereenigd,  wier  vermogen,  genoegd  bij  datgene,  het- 
welk wy  r^eds  bezaten,  in  ftaat  zal  z^n  ons  tot  eene 
der  eetfte  Magten  van  Europa  op  te  voeren, 

Oe  belemmeringen ,  welke  aan  de  uitbreiding  van  den  - 
koophandel  in .  den  weg,  ftonden ,  zi)n  (bhier  opgeheven 
en  deszelfs  bloei  tot  eene  hoogte  gebragt,  die  ons  alle 
koop  geef^a  ^^  ^^  gouden  eenw  van  Neérlands  ban- 
del  in  onze  dagen  wederom  te  zien  herboren  worden. 
Alle  verdere  bronnen  van  beftaan  worden  meer  en 
sneer  geopend,  en  verfpreiden  reeds  wederom  onder  alle 
kiasfen  des  volks  dien  welfrand  ,  dat  de  misvormende 

'  trekken  dea  tegenfpoeda  en  der  verdrukking  alleogakena 


39  JAARBOElt  VAU  I3i5é 

>t«ibrMrk  irta  hfi  gelatc  der  iowooerda  tijn  verdn^eneo»  en  ifaor 
vja  den     di^  Jet  voorfpoedi  en  der  cmedeohéld.  hebben   pittci 

via  Stuc     ^0  verlichc  en  weldidig  beüanr  gttt  geregeld  xljaen 

voor  de    tred  fai  het  vaidteUên  Ytn.  aire  die  verordeningen  ,  wel- 

Biiioe»>     ke  toe  volmtking   van   bet  Scatcsgeboow   naodfg  tijo,- 

«ïïJa  bM  ^  wel  verre  van  door  de  uitbreiding  onzer  betrekkfn- 

'hetOiJcea.g^o  nutteloos   te   worden  ,    integendeel    by  de  nienwe 

der  vergt*  ftaacihuiibouding  niet  minder  din   bfj  die,  welke  nog 

dcriog  vu  beftait ,  tot   rigtfnoer   en    regeimtat    ftrekkeo    kunnen, 

c^tf^  Dan,  wy  mogen  het.ona  niet  verbergen,  aile  dezt  voor- 

regten  hebben  niet  dan  tot  den  dnurften  prijs  kannen 

f  verworven  worden ,  tot  den    pr^s  van   bet  bloed  zóo 

veler  onier  natuur- en  landgenooten ,  ali   het   flagtoftr 

geworden  zQn  van  ,  dien    woedenden  aanval ,  waarmede 

.  de  onbegrensde  heerschzuchc  'van  eenen  eenigen  at  otia 

roaatfchappeJiJk  geluk   wederom   hoopte  te   vernietigen, 

en  ons  onder  z^nen  gzeren  fcbepter  tenig  te  brengen. 

Diep.9  ja  zeer  diep  moet  het  gevoelig  hart  van  leder 

Nederlander  g^troflfen  zijn  door  het  denkbeeld,  dat  ons 

volksbeftiian  niet  din  tot  zulken  prijs  beeft  kunnen  ge» 

kocht  wordeni,  maür  wy  mog;:n  daarbij  niet  uit  het  oog 

'Verliezen»  boe,  die  zelfde  omlUndigheden,  waardoor  dac 

nimmer  te  vergeten  verlies  is  te  weeg  gebragt,  van  den 

anderen   kant  hebben  medegewerkt  om  aan   vreemden, 

zoo  wel  als  inboórilngen ,  dac  gevoel  van   vastheid  dea 

Staats  te  geven ,  hetwelk  een  der  zekerfte  waaibofgeo 

dier  vutheld  zelve  ls« 

W^  wbten,  ja,  dat  onze  Staat  uit  vofken,  weleer 
vereenigd,  zoude. worden  zamengelleld;  de  voqrfï^oedeQ 
luister,  die  dezelve  genoten»  toen  zij  door  éénen  fcbep* 
ter  befmord  werden ,  en  nog  geene  godsdleoscfge  twfstea 
dezelve  beroerden,  konden  d^e  vereenigfog  niet  anders, 
dan  als  eene  heilverwekkende  gebeurtenis  doen  aanmer- 
ken; maar.  het  konde  den  oobevooroordeelden  befchou. 
wer  niet  ontgaan,  dat  het  tyclsverlo9P  federt  die  vroe* 
gere  betrekkingen  te  groot  was  ,  om  daarin  aileen  dea 
waarborg  van  duurzaamheid  der  toekomstige  te  vindeo. 
Die  waarborg  beftaat  thaos  op  eene  wijze,  welke  geeno 
onzekerheid  overlaat..  Het  bloed  der  beide  volken  beeft 
voor  dezelfde  behingen  gefcroomd.  En  wat  kan  meer, 
dan  eene  door  bloed  bezegelde  verbindt'enis  ,  bet  kea« 
merk  der  duurzaamheid  met  zich  dragen?* 

Wij   kenden  onzen  Koning,  als  eenen  Vorst»  wfeng 
verlicht  verltond,  welwlkkend  oordeel,  ongekreukte  regc« 
en  onvermoeide  arl>eidzaamheid  htm  voor  do 


'    JAARBOEK  VAN   1815.     ,        Ji  . 

o«r(iiidif''^edea  'dei  didi  ioó  xëa  betdteHd' nMükttdiAükrphak 
miir  wil  (wddm  nog  jeene  gdefeobeid  getiid,^ii  "*^^^jiL,, 
dic  groot  CD  ft»D(l»i«i«.Jn[ikter-  te  ondeffcbeiden ,  bu  Va^^-,^ 
welk  xoo  boveoil  gerchiki  ii ,  'om  ,   in  moe^ef^fee  tij-  viaStuc 
den,  vemouwen   la  ie  buczemen  ,   co    wiirvin  U  £d.  voor  de 
Mog.  d«    rprekoide   bewij/en   i;.   deze  vergideriiil   heb- }*'nnen- 
ben  bygewoond,  op  dien  merkwasrdigen  d»g.  loed  HÜ,J|^j^^„ 
op  h«C   bekoiaep    d-.T   uritzetteade  nure,    wetke,  op  dit  1,^1  Qm'ien 
oogenbilk  ,   lüe.  bilien   vervulde,    wel    oveftnlgd  ,    dii  dcf  verg»' 
xwiUieid   den    eerfien    gronddsg  lot  dt-n  vat  der  Vorsten  ierlagywa 
legt,  ket  moedig  btfluli  nam.    den  tcheptet ,   din  «»t  *^^^»?> 
haiv  b«fces4  w»i.    cp  te  neme',  en  d:-ardoor  opeolOt  ^^    ' 
.voor   het    oog   dei    volben  ann  ts    kondigen  ,    boe    hf] 
dien  Tcbepter  zou  wêien  te  Verdedigen  tegen  tl  «Ie  oa> 
dcfftam  mogt,  hem  deoselven  ie  ontwritiüen. 

Spanieai  oi  FoitDgali  velden  hidden  onien  KroonpTtu 
befccsd  geDHakt  ili  dien  jeigdigeD  Held,  die,  door  ■ 
eenea  wQsea  OpperbeveJbebber  befluurd ,  dood  en  Tchilk 
ondcf  ie  Tyi°deijjke  gelederen  wiii  te  Tetlpreldeii^  en 
iille  die  boedinigbeden  fn  >icb  vereeaigd»,  welke  dea 
tinieg.niimikeni  om  eennnil  tüVe  met  laiiier  iin  het 
^  beofd  eenei  l^eri  gei^iiut  te  worden;  metr  w^-  kta- 
den  ben  niet  «li  dien  grooten  Veldheer,  die,  reedi  vol- 
konen in  de  fchool  xtfnei  onvergemkelijken  Meeiieri 
■  gevonud ,  allei  _zoo  jniit  son  weten  te  betekenen ,  dit 
de  hirdnekkigfte  unvallen,  door  de  emrende  legerhoof- 
den  befluofd,  en  met  de  geoefendfle  krtjgiknechicn  oik 
deniomen,  op  xtlneB  kQelbloedken  moed  en  w^i  beleid 
knchielooi  tqndev  iflluiten.  En  waarom,  Ed.  Mug. 
Heeten ,  zouden  wij  hier  niet  nog  eenea  Ihp  verder 
tgian,  en  hem  mei  dioUMirheid  erkennen  ali  bet  werk- 
tuig in  de  bind  der  Alnugt ,  wnrdooi  onze  onafbanke- 
tQkheid  bewaard  ,  en  de  troon^  dei  geveldi  andemial 
.  moeit  J>mver  gcdootea  wordenF'Hei  getuigenis  dei  \li- 
andi  zelven ,  Mo  de  eikeiiteiili-  vin  den  Held  der  eeuw 
niet  voldoende  wire  ,  levert  hiervan  de  volledigrte  be- 
vestiging op.  Steedi  g«»oon  lijoe  nederhgen  voor 
overwinningen  te  doen  doorgnn ,  heeft  hetn  ditmaal  de 
kracht  der  waarheid  de  nkentesii  afgcper» ,  dit  by  , 
op  den  merkwaardigen  dag  van  16  Juny  ,  daar  alleen, 
waar  de  Prtni  van  Oranje  aia  bec  boofd  tjjwr  benden 
llrecd*  >'  KfOK  geftagen.  En  Is  bet  niet  dit  lenig  flaa)i,p 
heiwelk  elgen^k  als  de  grondflig  van  alle  de  ontunen. 
de  gebeniieniiren ,  welke  diirop  gevolgd  zijn,  moet  aaa> 
gemerkt  worden  f  Had  de  vljiad  dair  ter  plutfe,  op  dien 
dag  ,  gezegepnald  ,  bij  bad  den  Btgi'itt,  twee  dagrn 


ji  JAARBOEK  vau  liis^ 

AtnfprttlL  later  #  het  lot  der  ivereld  befflstre^  eetieo  éig  troe^f 
h"'  ^*"y..  kuniieo  leveren ,  en  wie  oitter  Is  te  ftut  de  rÉnp^tlige' 
ScCTetarb  ^*^®'«^"  te  berekeoeo  »  welke  éumit  haddsi?  kumeii 
Tan  scaac  fcboren  wq{den? 

vo«r  de        Onze  leferbendett ,  ibhoóa  niet  omblooi  tran  Irrfji^lfe- 

Binnen-    Jen  ,  in   de  fchool  der  ODdervbding  geleerd «  heftondetf 

iVken  bH  ^^^^  ^^^^  •^"  ^^^  gedeelte  alt  aanföhap]^^  wel  f» 

het flul-    WW ,  loo  teel  de  konsc  verim^,  geoefend,  en  vtn  el, 

ccn  der     wac  cot  deo  krijgsdienst  ooodig  {$,  toegerost;  maar  die 

veq;ade*    «en  natuwtlfks  verwachten  konde  ,    dat  fetó$  dadell}lc 

de^atlun  ^^^^  tonden  ztjn  tegeo  dfe  oude  id  bet  vöw  gehar-» 

GcDeruL  ^^  vijaffdeti}ke   legioeoeo  ,   wfer  bijna  onirederflaanbare 

'  kracbt  zoo  menigttaaf  bet  lot  der  veldflvgèn  beflist  hed^ 

Er  beftond  bovendien  bij  (bmmlgett  eeoe  zek^  beducbt- 

heid ,  of  ilj ,  die  onder  de  vaneo ,  welke  tfj  m  beftrlj^ 

den  moeiccii»  gediend  bedden»  wet  de  aoodige  maie  van 

ihndvastlgbetd  beziccen  Jondes^  om,  In   bet  oogedbtflc 

des  ftrljds,  tegen  alle  wtoketing  bewaard  re  zljo^ 

Na  Is  alle  onzekerheid  weggenomen.  De  heldenmoed 
en  het  teleld  onzer  roen  no^  onbeproefde  Iegef1>efideiv 
heeft  den  aiouden  Nederlandfcben  krijgsroem  op  de  fchlc- 
terendlle  wijze  gehandhaafd»  ein  de  bewondering  vntf 
vriend  en  vDaod  te  weeg  gebragt.  Wel  ^erre  van  op  hee 
gezigt  hunner  vorige  wapengetioocen  ead  het  wankelen  ter 
geraken,  en  «an  hunne  verleidende -pogingen  het  oot  te 
leenen ,  heeft  integendeel  het  gevoel  d^r  verontwaardiging 
nieuw  voedfel  aan  hunnen  moed  jgegeven ,  en  aan  de  vok 
ken  doen  zien,  wat  men  vermag,  wanneer  mei  getrouw^ 
hëd  aan  eed  en  pligt  op  zijne  zijde  heefiü         - 

ElndeUIJkf  £d.  Mog.  Heeren^  wanneer  wij  eenen  te» 

•  mgzienden  blik  werpen  op  onze  natie  zelve,  dan  ii}dt  heé 

wel  geen*  twijfel ,  dat  eendragt  en  belangelooze  vader- 

'  landsliefde  zich  in  alle  harten  gevenrgd  vonden;  dat  afw 

keer  van  het  pa^  afgeworpeu  juk  bet  beginfel  was,  dfic 

zich  In  alle  gemoederen  geworteld  had  $  dat  liefde  tot  deir 

Vorst,  die  ons  regeert»  in  geen  land  grooter  zi|n  koude»* 

dan  in  Nederiand ;  dat  de  voon^gten,  oe$  gefchonken  g 

door  een  ieder  levendig  gevoeld  en  otar  waarde  gefebaf 

werden;  mur  wij  kenden  de  mate  van  Opofering  niet, 

waartoe  men  bereid  zijn  zonde,    Indien  bet  er  op  aan 

mogt  komen «  het  herkregen  beihian,  met  al  wat  daaraan! 

irerbonden  ia,  te  handhaven,  en  krachtdadige  maatrege«( 

ten,  welke  daartoe  noodig  konden  geaeht  worden^  te 

^onderfleunem 

Thans  weten  wij  i  dat  geene  fcfaatteo  te  groot «  geed 
Moed  te  dieibaas  z«ude  geweest  lijn^  en  de  verned^w|( 

CU 


JAARBOEK   vAif  iStj.  53 

fen  ellende  eener  vcrtiieuvde  dwingelandy    en  heersclir  Aanforaak 
tucht  voor. te  komen.     Wij  weten t  dac  de  geheele  na- van  dco 
tie  juist  zoo  geflemd  is ,  als  vereischt  worde .  om  een^  llcerRofii 
onafhankelijke  en  vrife  natie  te  blij<rcn,  en  dat  niets  in  ^^ci^^^aris 
flaat  zal  zijn  ,  dezelve   Immer   te    doen  aarzelen  in   de  yo^p^jl"  ' 

-  keuze  ;  om  liever  alles  voor  haar  volksbefbiad  veil  te  Binncn- 
hebben «  dan  Immer  wederom  bèt  juk  eenér  vreemde  landfcbe 
bverheèrfcbing  te  dragen.  ...  zaken, ba 

Zoodanig,  £d.  Mog.  Heeren,  zün  dé  onifUndighedcn,  J^^^J^^^'^^^ 
w^iaron^er  hec  ons  gebeuren   mag  dc^e  zitting  ce  (luuen.  i^cring^vad 
Wy  volbrengen  den  daartoe  «ns  opgedragen  last  inei  lé  de  Staten 
tneerdef  genoegen ,  naar  mate  de  uitzigten  ^  welke  deze  Getieraal: 
ömftandigheden    voorafgingen  »  donkerder  en  bedenkellj- 
ker   waren.     Wij   nïogen   ecbter  daarbij  het  aandoéiiiijk 
gevqei  qiec  onderdrukken,  van  miafchlen  voor  de  laatlle 
maal  gefproken  tè  Hebben  tot  eene  vergadering*  met  wel*    -- 
ker  beilaan  te  gelijk  zal  ophouden  bec  afzonderlijk  belbiaa 
Van  dat  Vade^and,  hetwelk,  öffcböon  latei:  door  buiger- 
twisten   verdeeld,   wy  allen  nogtans  als  den  zetel   van, 
hét  bopgst  mogelijk  volksgeluk  gekend  hebbed,  en  heu 
Welk  ook  dan,  wanneer  deszelfs  luisterrijke  hejeeniging 

,  inet  volken ,  die  nimmer  van  hetzelve  badden  behuoren  te 
worden  afgefcbeiden ,  al  dat  b^il  zal  aanbrengen ,  hetwelk 
wij  ons  dailrvan  beloven  mogen,  bij  die  gedacht  (leedtf 
tn  dankbare  herinnering  voor  genotene  weldi|den  biyved 

Qp  den  Sflen  Augustus  natn  dé  (bubbelde  Ver-  pubbeuie 
gadering   der  Staten   Generaal   hare    zitting,    bé- \«fg*<J«* 
ftaandfc  dezelve  uit  de  volgende  Leden:  smen^*^ 


GBtDkRLAND*: 

ff^.  C.  H,  van  Lyndfn  van  B/itterswyk^  j.  E    A^  van 

Ljndtn  van  Hoeveioken  ,    IV,  //.  /ƒ.  K.   van  Hceckcren 

tot  K^My  ^*  if-  ran  Merkel  Bêuwer  ,  J.  ff.  /f,,  van  der 

Hejdèn  ¥dn  Raak^  C  P*  van  Lith  de  Jeude^  D>   'L,  v^in 

BrakfU  tut  déti  BrakelU  J.  F.  fV.  van  S'paen  van  Btijoen , 

^  Engelen^  J,  Brantfen^  P»  Straalman y  L.  van  HeeC» 

keren  van  de  QUefe. 

,    . .     / 
Holland*: 

;  .  ;  van  Boeifelaar  van  Kyfhófk ,  J.  IV.  /ƒ.  van  Was* 
f^rtlar  PancraSf  O.  K.  van  Hogendorp ,  H,  van  Stralen  ; 
N.  Calkoen^  P.  van  der  Heim  ^  'J^,  Sikker^  J,  Ji.  CfilM 

}.  B.  van  1815.  2dt  Stuk.  C 


Generaal; 


34'  JAARBOEK  vav  iSis. 

/ 

Dobbeldt  ^Bscurjf  S.  yam  Hoógfiratem^  ArMhéüd  Hépe^  %  Busci^ 

vergade-    F,  P.  C.  vsn  Schitylentufgh  9an  Bêmmenedê^  A.A.Deun 

ring  der    van  Aiftndtlft^  T,  J.  de  Roeu  van  AVtemaêe^  J.  F.  van 

Staten       Hogcndorp^  H.  A.  van  BMswjk^  f.  P.  van  ff^ehyccrt 

Geaecatu  Crommlin,  G.  A.  M  van  Bmmei^  C.  P.  Gevers,  C. 

CHforty  J.  Repêlaar^  F.  van  Hees,  A.  F.  van  der  Duin 

van  Maasdam ,   H.  Af.  van  dtr  Goes ,  J.  Huidecoper  van 

Maarsfeveen^  A.  van  Riemen  te$  Rhemertkuinen ,  D.  F, 

van  Jüphtn ,  F.  C.  CU  fort ,  5**  l^^del ,  F.  van  Hareneof^ 

fpel  Dekker  van  Beverwjk,  C.  P.  Qroeninn  van  Zeelen 

van  Ridderkerk ,  David  Heevft ,   A.  van  der  Hoop ,  fT. 

H(rier,   7.  yan  Loon,  H   Onderwater,   £.  Sand^z^   C. 

Fontein  Ferfehuur  ^  F.  Atewyn ,  ff^.  J.  van  Brienen  van  de 

Grêête  Undt,   H.  Carbafius ,  D.  van  Lejden  Gaei  van 

Hardingen ,  J.  M.  óneeJt  van  Loefen ,  W.  van  Vreotnm 

iurg.  ^  *^ 

Zeeland: 

'N.  SSeengraeht  van  Óesteriand,  H^.  J.  Hujsfen  van 
Kattendyke  ^  F  Cde  Jonge ,  F.  Ermerins ,  A.  C.  van  Vi$* 
ters,  C  G.  BykveU. 

Utrecht: 

IT.  R,  van  TnjU  van  Serecskerken  van  Zujlen ,  W  M 
Pesters  tan  Cattenbrock,  P.  Ram,  Maurits  van  Uttenhom 
ven  van  Heemflede^  P.  E.  Peet  van  ff^imfem,  A.  %  van 
H^estreenan  van  Leetswenbnrg, 

VftlESLAIfO: 

H.  ïV.  van  AjWa,  S.  H.  R.  van^Ejftnga^  T.  M.  Ljc* 
ilama  è  NyMt ,  //.  van  Sminia ,  JV.  H.  van  Sjtzama  , 
Ir.  Jokan  Sicee  TjaUing  Camffra  tee^  Sehwartunberg  en 
Hohenlamberg  ^  Jr.  Bernhard  fFahraaè  van  iVeelaeren 
Rengers,  Jr.  f^alerim  Ledewyk  fTegeUn  van  OaerUrgen^ 
Leonardm  de  H^endt^  ^««  ^A^  f^ilUnge, 

Overijssel: 

A.  van  PaUandt  van  Eerde ,  7.  C.  van  Heerdt  Ut  Eversm 
berg ,  A.  %  B.  van  Suchtelen  tet  de  Haere ,  F.  ^.  Sleet 
tot  Warmelo .  Adolf  Carel  Bentinck  tot  Nyenhuis ,  Samuei 
Johannes  Sandberg^  Johan  Lubbert  Umbgreve ,  fFiilem 
Jan  MnUrt  Jet  Leemkuik. 


jAAkBÖËk  Van   1§13;  35 

GroA.no.k:  O^^'. 

ö.  k.  Jlherda  van  Èkenfitin ,  Ö.  f.  v^*  Alhtrié  vèn  stacen     ^ 
tüinfuma^  %  Jarges^  C.  H.  Goekiaed^  D*/fuMs  ^  Sou  Generaal; 
FfiÊtiUvaH  Bjmay  Eppo  Hondebêek  aeerkeuii  tt.  L.  ff^A» 
gei  rsi$  LeUens,  T»  J^  f  on  Udekinge. 

BaAb  AMb: 

•  ïj  f'     ■ 

'  M.  Bawier^  %  H^asftnaar  yétn  Onfihoóhi  7*  C.  Oi  Poh^ 

êer  Brugghen  van  Cr 99^  A.  Reigersman  ^  L.  R  %  9*  % 

¥an  Saifèn  Véin  TsftUf  %  D*  van  TujU  van  Sèroófkerkeé 

è'MP  Heete  en  Uêmde^  P.  J,  Cuyperty  A.  %  ie  Voechti 

A.  %  f.  U.  Perkrjeny  A.  J  Borgt  ^  F.  A.  van  Rjckevór^ 

/»/,  F.  L.  Drébbei  C  F.  ff^eifelmanp  A.  J.  iMgenkeUsM. 

Drenthe: 
S.  y.  ^an  tieideH  ram  Rejnefiein  ^  •  ;  ;  •  tieffifeié.     . 

È;  M.  de  koning  in  deze  Vergadering  ont<riii< 
^en  zijnde  ^  overeenicomstig  bet  daarvoor,  doof 
déh  Kamerheer  Ceremonieméeater  Ai  È.  SMué* 
kaert  van  SicAaüturg  bepaald »  ceremonieel  (i}| 
hield  dei^e  aanfpraak: 

EDEL  MOGENDE  HBEllENi 

Wéfüige  mittüden  geleden,  gaf  ik  tan  de  ^rareh-Genë* 
rsai  keuQis  vao  de  Tereenigiag  vaa  alle  de  Nedeflanded 
öoder  bet  Koninklijk  gezag. 

Matr  ,  om  diè  vereeoigfog  beftendig  ed  ijeilztadi  ce 
doeti  aljn,  Is  het  nltc  genoeg^  dat  alle  de  Ingézeteneii 
aan  denzetfden  Souverein  gehöorzaintn ;  zij  moeteó  i 
danrenbovei) ,  door  dezelfde  wetten  ea  iaftelliogen  ten 
naauWde  aan  elkandereo  verbonden  worden »  en ,  bij  hec 
vervatièn  der  fcbeidsmoren ,  in  andere  omflandigheded 
Opgetrokken »  zieh  onderlipg ,  als  kinderen  vaA  één  huls* 
gezin,  leeren  faerkennen, 

U  Bd,  Mog.  weten  4  dat  zoöd^of^  ook  de  nlrz^greof 
iQn »  nee  welke  de  gezamenlijke  Mogendheden  van  Euro- 
pa de  o]|>rigti!)g  det  nieuwe  IVIonarcbie  hebben  bevorderd* 

Getrouw  aan  het  beginfèl^om  allerwegé  dé  reeds  aanwè* 
zigc  betrekkingen  te  doen  fbind  hOudèn  en  ie  bewafenip* 

(o  ^tdtrl.  S*aMw.  Hts.  I^"»  i>^ 

6  • 


S6  JAARBOEK  tan   1815. 

f^^^ÏÏ*  ^^^^^  *y  ^Öwndcr  verlangd  ,  dtc  onze  Grondwet  ge^ 
flnlda    htndbtafd  en  Hechts  in  diervoege  gewijzigd  zoude  wor- 
Siaccn      ^^  9   *1>  de   veranderde  omftandigheden  ,    bij    gemeen.  . 
Generaal,  fcbappelijke  overweging,  blQ^ken  souden  ce  vereifcben. 
MOne  eigene  wenfchen    (Irookcen   mee  deze  bepatin* 
gen.     Ik  beb  tot  de  herziening  der  Grondwet  diergelij* 
ie  middelen  gekozen,  als  ik  voor  het  ontwerpen  der* 
celve  meest  doelmatig  bevonden  had.     Mannen ,  uit  alle 
provlncién  van  het  R^k  vergaderd,  hebben,  ^nder  eenU 
ge  andere  bedoeling,  dan  die  van  deo  voorfpoed  en  roem 
hunner  iandgenoocen ,  die  gewigtige  taak  aanvaard ,  eo 
net  vreugde  zag  ik,  in  hunne  kalme,  eendragtige  en  ver^ 
trottwelijke  beraadflagingen ,  een  nieuw  en  heugelijk  voor- 
ceeken  der  verbroedering  van  alle  m()ne  onderdanen. 

Oeze  beraadflagingen  duurden  nog ,  toen  het  geweld 
van  den  oorlog  on  verhoedt  en  met  ongewone  woede, 
doch,  Gode  zij  dank,  fleehts  voor  een'  korten  tijd,  op 
ons  grondgebied  overgebragt  fs.  Het  oogenblikkelijk  ge- 
vaar  was  dringende  ,  maar  de  moed  onzer  ftrijgsliedea 
magtiger  dan  het  gevaar.  Geene  bedenking,  geene  nabu- 
rige voorbeelden  hadden  mij  ook  kunnen  doen  tv^'^^felen 
aan  de  trouw  van  beloften,  door  Nederlanders  vrijwillig 
gedaan.  £n  nn  zij,  in  een  bagcbei^k  lijdsgewricbc,  bij 
de  banieren  der  onafhankelijkheid  vereenigd,  aan  de  zij- 
de onzer  edelmoedige  fiandgenooten ,  die  beloften  doos 
daden  geüaafd  hebben ,deelen ,  hoop  ik,  en  de  natie  eii 
geheel  Europa  in  mijne  overtuiging  en  in  mijne  gerust- 
heid. Eens  zal  de  hiRorie  in  de  veldHagen  vnn  Quatre- 
Bjras  en  Wsterloo  twee  fchitterende  zuilen  van  den  nieu- 
wen Nederlandfchen  Staat  aanwijzen,  en  gelukkig  de  va. 
der,  wiens  zonen  het  te  beurte  viel,  die  muilen  mer  hu». 
n^n  arm  te  helpen  vesten  en  met  bun  bloed  re  be/proef. 
jen. 

Het  ontwerp ,  dat  bij  deze  vergaderbg  in  overweging 

komen  moet,  2onde  u  door  mij   niet  zijn  irangeboden,. 

indien,  bij  de  herziening  der  Grondwet,   Hechts  één  der 

artikelen  ter  zijde  gefield  ware,   door  welke  de  aan  on- 

•    ze  natie  fteeds  dierbare  regten  worden  verzekerd. 

Maar  alle  zorg  ia  integeudeel  aangewend  om  die  rctg- 
een  zoo  veel  mogelijk  uic  ie  breiden  en  duidelijker  te 
omfchrijven  ,  en  om  aan  het  nieuwe  Scaatsverbond  den 
ftempel  eener  verlichte  eeuw  eo  van  het  nationaal  karak* 
ter  te  doen  kennelijk  zijn: 

De  onfchendbaarheid  der  regterlijke  magt  Wijft  onber- 
lOepelijk,  de  gewetensvrijheid  in  den  volfien  zin  gewaar- 
borgd.    Geen  eigendom  kan  verbeurd  verklaard^  geeoe 


JAARBOEK  VAW  iS'rj.  37 

■seeolDg  of  gedtchte  lo  haren  loop   gefiremd   worden.  Dobbelcto 
Deo  beringden  burger  ftaac   het  vrij  zijne  flem  ce  doen  yérg&de-^ 
hoeren  coi  bij  den  troon.     Het  volk  behoudt  zijne  ver-  "t'Xg?'^ 
tegenwoordigers  ;  de  adel  eene  billijke  onderfcheldiog;  Q^neniL 
de  Provinciale   Staten  eene  doelmatige  ruimte  van  gezag. 
De  latten  worden   vrijelijk  toegeftemd   en  gelijkelijk  ge- 
dragen. De  Inkomscen  ^  naar  vaste  regelen  te  verantwoor- 
den» kunnen,  in  de  handen  dea  Koningi,  tot  geen  ander 
einde  ftrekken ,  dan  tot  de  bekostiging  van  nuttige  ftaatf» 
diensten ;  van  het  openbaar  onderwijs ;  van  *s  Landa  ver- 
dediging ;  en"  in  het  algemeen  ia  de  koninklijke  magc 
groot  genoeg  om  hec  maatfchappelijk  heil  te  verzekeren, 
ongenoegzaam  voor  de  verdrukking  of  vernedering  van 
een*  enkelen  onderdaan  1 

Zijn  deze  befchou wingen  jnlst»  zoo  kan  men,  onder 
het  gebied  d^r  nieuwe  Grondwet »  nee  vermeerderde 
krachten  en  een  gemacer  uiczigt  op  de  (oekómat ,  voort* 
zetten  en  voltooijen  wat  aireede ,  onder  de  blijkbare  gunac 
dea  Alierhoogften  ,  voor  de  eer  en  welvian  der  Neder* 
landen,  is  aangevangen,  ontworpen  of  voorbereid.  Aaa 
U,  £d.  Mog.  Heeren,  ia  de-befiiifing  dier  vrage  toevW- 
trouwd.  £lk  uwer  kent  hei  hooge  belang  zijner  zen- 
ding ;  en  elk  uwer  (heve  dua  om  zich  van  dezehre  ie 
kwijten ,  met  die  kordaatheid  en  Ijver ,  welke  wij  te  al» 
len  tijde ,  maar  vooral  in  deze  gedenkwaardige  omüan* 
digheid,  aan  hec  lieve  vaderland  verfchuldigd  zipl 

Deze  tanfpraak  werd  door  ded  Heer  yan  Ha^ 
gtndorp ,  die ,  als  Voorzitter  der  jongst  gefchei* 
dene  vergadering ,  voorloopig  het  Voorzitterfchap 
dezer  dubbelde  vergadering  waarnam ,  beantwoord 
«p  de  navolgende  w^jze: 

SIRE! 

Wij  hebben  met  eene  diepe  .aandoening  het  treffend 
tafereel  waargenomen,  lietwelk  Uwe  Majedeit  met  zoo 
veel  eenvoudigheid  en  waarheid  voor  oogen  gefteld  heefc. 
Welk  een  onderfcheid  met  vroegere  dagen  f  Elk  onzer' 
heugt,  en  hec  zal  Uwe  MajeAefc  niet  pntgaan  zijn,  hoe, 
rnlm  twintig  jaren  geleden,  alles  legen  liep,  alle  onze 
pogingen  fiechcs  uitliepen  tot  onzen  ondergang  t  en  de 
weiberaden  ontwerpen  als  door  èene  magtige  onzigtbare 
hand  te  niet  gemaakt  werden.  Heden  is  de  zon  van 
voorfpoed  opgedaagt ,  alle  pogingen  worden  bekroond 
aiec  eenes  goeden  uitOag',  en  dezelfde  GoddeHjIie  heaé 

C3 


af  JAARBOEK  VAir  i8r5, 

pffoM^e  II  iMgtlMitr  lo  de  medewerklo;  len  goede ;  zelfs  waoneer 
yr^f^"  rtnpen  en  ffevsren  fchynefl  te  fladereo ,  wanneer  de  over- 
Stttep  weldiger  van  Europa  wederom  op  z^n  verfchrikkel^keq 
i^aaf|«l«  tfoQD  geaeteq  ii «  dient  cQn^  verheffing  coc  «^neo  gehee* 
leo  opdergiQg,  en  de  ftaac  van  Ëurapa  en  van  ooi  Vader* 
laod  wordt  oog  veel  meer  bevestigde  Ok  trefTcod  onder- 
fcbeid  in  de  leidingen  der  Voorzienigheid  gtac  tevena 
gepsard  mee  geen  minder  veifchU  m  de>ge(leidheid  der 
gemoedere^.  In  die  vroegere  dagen»  ftonden  twee  ge- 
duchte partyen  tegen  eikanderen  over  i  de  burgeroorlog 
waa  r^^a  ontftoken  geweest,  eo  het  vuur  van  haat  eo 
DQd  fmealde  on^er  de  asTche.  (>e  oornak  van  onze  tncïh 
tig(ng  werd  dan  ook  het  werktuig  tot  dezelve,  want  twee« 
dragt  breekt  magt.  ^  Heden  zQn  alle  party digfaeden  verge* 
len,  alle  taand^  zÜn  In  een  geOageo»  alle  harten  zijn  ver- 
eenigd  rondom  d^n  troon,  eo  nieuwe  gevaren  firekken 
flechta  tot  een  ^ieuweo  prikkel  voor  eensgezindheid  en 
vaderlsBdsli^de,  Het  bloed ,  Sire!  van  uwen  heldbaftigen 
soon  beeft  voor  ons  gevloeid,  en  het  geheele  votk  beeft 
'7t?^  g9.ed,  ^ijn  bloed  en  z^n  leven  voor  de  gemeene  xatk 
lapgeboden.  Pe  oorxaak  van  onze  zegeningen  is  dan  OoI; 
bet  werkruig  tot  dezelve  geworden;  want  eendragt  matkt 
aiagt.  £n  niet  alleen  onder  bet  volk  v9n  deze  noordet^ 
l^e  gewesten ,  maar  ook  tosfchen.  faeczeive  en  de  zuidelijke 
V^en  la  dezeifde  welwillendheid  en  eenagezindbeid  op« 
gerezen.  Uwe  wijsheid ,  Sire  I  uw  beleid ,  uwe  vaderie 
^indsliefde,  heeft  veele  aanzienlijken  uit  beiderlei  gewes« 
ten  b^een  gttöepen,  ten  einde  de  Qrondwet*  waaronder 
WQ  g^lMkkig  leefden ,  voor  uwe  gezamenlifke  ondeida^ 
|)en,  als  kinderen  van  denzelfden  vader,  te  wijzigen.  In 
pnze  raadUagcn  zijn  genegenheid  en  vriendfchap  onder- 
ling geboren,  en  op  gulle  msalc^den,  weike  wij,  caar  de 
pnde  Nederlandfcbe  wijze,  atn  elkander  gegeven  hebben» 
^0  waar  alle  wantrouwen,  alle  acb^terhoudepheid  veoi 
^ween,  la  het  mij  gebeurd  te  zeggen',  dac  ik  veele  i;oe* 
,^  dingen  wilde  b^een  voegen  en  infteileo:  onzen  land» 
i>ouw,' onze  fabrieken,  onzen  koophandel,  alle' kunsten 
^n  wetenCchappen ,  de  Grondwet  en  dep  vrede;  wnarop 
een  van  de  zuidelijke  leden  in  eene  geestvervoering  uii« 
^Ifp:  A'*®  <*^*®  eo.^^c  dingen  zuilen  ons  geworden  door 
^de  Grpf  dwct  t  Met  diergelijke  aandoeningen  behield,  aai^ 
yaarden  wlJ  heden,  Sire !  het  werk  door  Uwe  Mafeftel^ 
ppgedragen;  wij  fianyaarden  het  met  harteiyke  liefde  en 
getrouwheid  voor  onzen  Koning  en  ons  vaderiand,  en  me^ 
fene  hartelijke  eensgezindheid  ouder  eikanderen.  Wij  zuU 
'M  4?  **^^  9?^.  beuaardhc^d  pvenfff^ge?  ,  onz^  ifaadq». 


JAARBOEK  VAK  181^.  39 

fin  vondtr  overbaiitiog  yoortzetteo,  en  geeoe  vin  dieoabbeUb 
lormen  verzuimen ,  welke  eene  zoo  aanzienlijke  en   olrij  vergade* 
ke  vergadering  voegen.    Inmiddels  bevelen  wij  ons  sllen  ^^^^S  ^' 
in  de  goede   genegenheid  v«n    Uwe   Maiefteii,    en  Wj  QJ^fJi-, 
bidden  den  Hemel»  Sire!    dtt   HiJ-zyne  kearlgfte  zege-  *"• 

«iogeo  nitftorce  over  ow  huis,  en  over  uwen  perfuon» 

De  plegtigheid  hier  mede  afgeloopen  zijnde , 
werd  Z.  M.  weder  uitgeleid  naar  het  voorfcbrifc 
des  ceremoniëds»  eo  keerde  naar  U oogst desxelfs 
paleia  terug. 

De  vergadering  vervolgens .  tot  het  fnrmeeren 
eeoer  nominatie  van  eenen  Prefident  overgegaan 
spilde ,  werden  op  dezelve  gebragt  de  Heeren 
S$ungracht  van  Oosierland^  Tujtlyan  Seréoskerm 
iefi  yan  Zuilen  en  Aylva^  uit  welke  door  Z.  M» 
Is  gekozen  de  Heer  StungracH  yan  Oosterland» 

Op  deiï  ipden  Augustus  begaf  zich  eene  talrij-  ' 
ke  Commisfie  uit  deze  vergadering  «  haren*  Voor- 
zitter aan  her  hoofd  hebbende,  naar  Z.  M«  9  om 
HoQgstdenzelven  kennis  te  geven  van.  de  asone* 
niag  der  Grondwet ;  de  Voorzitter  deed  by  die 
gelegenheid  de  volgende  aanfpraak : 

SIRE! 

.  Btf .  het  opmen  der  dubfaSlde  vergadering  van  de  Su- 
«BiKGenentl  ,  verzekerde  Uwe  Mtjelleic  ons,  dat,  oai 
de  vereeniging  van  tVe  de  Nederlaoden  »  onder  het  ko» 
nteki^k  gezag  »  beftendig  en  heilzaam  te  doen  zijn  »  het 
niet  genoeg  ii,  dat. alle  de  ingezetenen  aan  denzelfden 
Soüverein  gebporea^den^  z|f  aloeiien  daarenboven  ,  door 
éezelfde-  weteen  en  infteilïngaa  ,  ten  naaawfte  aan  elkaaé 
der  verbonden  worden,  en  bi)  het  vervallen  der  fcheldi* 
^■iman^  \n  andere  omftaadlgheden  opgetrokken,  zich  oB« 
derlhig ,  ais  kinderen  van  één  huisgezin ,  Jeeren  kennen.. 
EeDdenmig  met  deze  Uwer  Mafeftelta  gevoelenf « 
hébben  wQ  dezeWe  ten  grondflage  genontn  onzer  dèll« 
bencün,  over  het  d^r  Uwa  Majefteit  aan  ons  ter  over* 
weging  overgelegde  ontwerp  van  Grondwet  voor  bet  ko* 
singryk  der  Nedertanden;  en,  verzekerd  yin  het  beUrVk 
oogmerk  van  Uwe  Hajefleit  voor  het  best  zQner  onder* 
danen,  onze  begrippen  geregeld  naar  die  van  Uwe  Ma* 
letttic* 

,  Overtuigd  «aa  .Uwe  Majeaéiis  bekeode  wiiafaeid »  bi» 


-  40  JAARBOEK  van    1815. 

'wSdc^*  leid,  regtvitrdigbcid  en  gadffuchc,  durven  w^.ons  vlet, 
iïi^^    je^it  dtt  de  ons  voorgefltgen  Grondwet  zaL  Ilrekken  loc 
SutcQ      eene  gelukkfge  hereeniging,  v»n   gevesten»    e^rcijdjs    \^ 
^peoeraa)»  zaam  verbonden,  doch   lange  jaren  van  een  gefch^i'deni 
«<n  de  by  pn^  gebruikte  gematigdheid  ,^n  toegevendheid^ 
zelfs  in  het  belangr^kfle  en  ons  het  meest  ter  hnrte  gaan- 
de,' len  bevvt)ze  van  onze  opregtheid  en  .verdi^aagsaamr 
beid,  ter  bevordering  van  het  welzijn 'van  uw  kpnlngVgk 
en  deszelff  onderdanen.    ■• 

Het  is  dan  op  deze  gronden»  dtt  wIJ,  m  r}^^^  be* 
daarde  en  vr^e  overwegingen,  in  bet  voorgefk'gén  èfK- 
werp.  gewaarborgd  bebhea  gevonden  i  de  ixofcbendbaar* 
faefd  der  r«gterUjXe  magt  \  de  gewetens  vrijheid  ;  de  ze« 
^erheii)  der  «tgendommen;  de  vrije  uitdrukking  ,Q9zet 
meening  en  gedachten  9  die  van  den  dadeiykeo  toegang  to( 
ywen-  (roon  \  ^en  gel^fk  bezwaar  van  Jasten  ,  met  .^én 
woord,  alles^  wat  ywe  Majedeft  bij  è^%i,t\ïi  aanfpraak 
ons  verzekerd  heêfl,  en  tot  heil  en  welzijn  zijoèr  gnder* 
danen  ftrekken  kaa     ' 

Wiy  hébben  dan  ook  met  eenparigheid  befloren  ,  het 
tan  ons  voorgemelde  ontwerp  ,  als  eene  Grondwet  voor 
het  koiniogrijk  der  Nederlanden,  aan  te  nemen y  welk  be« 
ilnlt  wij  de  eer  hebban  Uwe  Ma^efteit  tan  te  bieden* 
.Kan  er  op  tard.e  .niefs  vplm^kt  ^Un ,  w^  vertrouwen^ 
dtt  zoodanige  befluicen ,  welke  mogten  bevonden  wordend 
veranderingen  te  moeten  ondergaan  ,  nimmer  door  yj'wt. 
Majeileit  zullen  worden  onderfteund. 

W0  betnigen  Uwe  Majeffeit  ónze  erkentenis ,  voor  kec 
wenconweu,  in  ons  ^efteld,  en  hoe<«oaden  wij  ttn  onr 
gel-uk •  kunnen  vwijfelen  met  een*  Vorst.,  onder  ons  ge* 
boren y  opgevoed,  en  die  zoo  vele  jaren  vao  leed  en 
pnderdrultki;itg  met  ons  heeft  gedeeld 

Wij  hebben ,  in  de  veldflogen  van  Qnttre«Bras  ea  ^%* 
lerloa^  de  fohi^cerende  zuilen  gevonden  vao  den  nieuwen  ' 
Nedeiian  irchen  ;St8«t,  en  onze  jong  gevormde  krijgsi Ie» 
den,  wedy verende  in  den  (Irijd  met  oude  foldaten,  dooc 
hun*  moed  en  de  kunde  hunner  tanvoerdecs  ,  <^  hen  de 
pverwinDtng  zien  beiftlen. 

Uv(*e  «Mtijefteic  kan  zich  reedt  met  regt  diéti  gelubki-' 
gen  ;V4uer  noemen ,  wiens  Zonen  het  .te  beun  is  gevtfsf 
len  ,  die  zuilen  met  hunnen  arm  te  helpen  v«sten>«  ew 
met  bun  bloed  te  befproeijen  ;  welke  vrees  kan  er  dan 
nog,  onder 7 den  zegen  t^%  Allerhoogften,  voor  den  bloet 
vtn  Uw  Koningrijk  overbleven?  Die  zeiden  tfifmeeken» 
de,  wenfchen  wy,  Sjre!*  dac  Uwe  Majefleics  regering» 
jpntieir&ettfid   door    de    Grondwet .  ytn  deszelfi    R^k  y 


1 


JAARBOEK  VAN   iti5,  41 

4uur2itin  ,   voorfpo^dig  en   vreedzssm   zijn   moge;  dat  Dubbel ié 

hetzelve  fteeds  door  de  liefde,  trouw  en   verknochtheid  sTi^en^^ 
ytn  Uwe  onder  dtnen  venneerdere.  Ueneraal^ 

Wij  bidden  tevens  den  Almagcigen,  dai  HIJ  Zijne  beste 
ze^enipgen  over  Uwer  Msjefleits  Perfoon  en  dcszelfs  Ko- 
ninklijk'Hufs,  ten  alten  tijde,  uitdofte,  vermeofgvuldige 
'  en  uitbreide,  en, even  als  voorheen  hetzelve  de  (leun  van 
ons  vaderland  was ,  toe  in  liec  laacfte  der  dagen ,  ook  dat 
vtn  Uw  Koninkrijk  zij. 

Nadat  deze  Commisfie  in  d^  vergadering  waa 
terug  gekomen  ,  werd  dezelve  vergadering  door 
eene  Conamiafie  ,.  be(la;inde  uit  den  Heer  Secret^* 
lis  van  Staat  voor  de  Cinnenlandfche  zaken ,  be« 
,iievcp3  de  Heerci)  Bidrmama  Rengcrs  en  ^tan  Gen* 
pep  j  leden .  van  den  Raad  van  State  ,  uit  naam 
.van  Z»  M«,  bij  moude  van  den  eerstgenielden , 
Biet  deze  aanfprai^k  befloten, 

EDEL  MOGENDE  HEEREN ! 

i 

~  Zoo  is  dao  door  deze  aanzienlijke  vergadering  de  be« 
langrijke  vraag  l>eflist,  die  aan  dezelve  door  Zijne  Maje« 
Heit  plegtfg  tér  beantwoording  was  voorgefteld. 
'  De  verktiring  van  U  Edel  IMogende  heeft  h«c  zegel  ge« 
drnkc  op  de  ovenuiging  van  den  Koning,  dat  de  gewlj«« 
zigde  Grondwet  juist  zoodaiïfg  is  ingerigc,  als  vereiscbt 
wordt,  om  voor  het  beftnur  der  vofken,  waarvoor  de* 
^elve  (trekken  moet,  gefchikt  te  we^en. 
-  De  oorf)>ronkèiijke  Grondwet  wel  voorziende  ,  dat  er 
feieniger  tijd  bmflandigheden  konden  geboren  worden, 
die  eene  wijziging  noodzakelijk  maakten,  had,  ter  voor- 
koming van  «lle  moeijelijkheid,  den  voet  geregeld  ,  waar* 
•Of^,  in  zoodanig  geval,  in  dac  gedeelde  van  Nederland « 
-becweik  door:  deze  vergadering^  vertegenwoordigd  wordt, 
«oude  gehandeld  worden. 

-De  VMorwaarden  ,  waarop  Zijne  Majeftelt  het  befltiur 
der  overige  deeten  heeft  aanvaard  ,  bragten  daaromtrent 
'gebneriei  bepalingen  mede. 

Schoon  dierbalve  bevoegd  ,  in  die  gedeeltrn  de  be^ 
^ordMing  van  bet  wijzigen  der  Grondwet,  overeenkoms- 
tig de  aangenomen  voorwaarden,  naar  welgevallen  te  re- 
gelen, wilde  nogtans  ^ijne  Majedeit  deazelfs  nieuwe  on. 
perdanen ,  als  een  gedeelte  van  het  geheel ,   op  gcci)  an  • 

Cs         • 


p 


t 


JAARBOEK  VAN  1815,  j 

DobbeV»  dere  wijze ,  duo  Qmrreni  de  oade  oodtrdineii  lo  d^  tQd 
yergadc  iieefc  pUacs  gehid ,  in  de  ttadpiegingen  over  een  soo  gf« 
rin;;  iici'  wittig  onderwerp  betrekken,  en  dairdoor  ten  fprekeud 
CMW2t\  bewijs  geven  vin  deszelfs  gezindheid,  om,  van  den  be« 
gione  if  aan ,  de  eene  in  niect  aan  ét  andere  te  doen  Ach* 
terdaan. 

De  berigten  omirent  dco  uitflag  der  Remning  in  dac  ge* 
deelie  van  Mederlsnd  bij  Zijne  Majedeit  nog  niet  zijnde 
iogekomen,  moeten  wij  U  Edel  Mog.  Hoogitdeazelff 
leed  «rezen  betuigen,  zich,  bij  den  afloop  dezef  delibera« 
tien ,  buften  ftaat  te  bevinden ,  daaromorenc  iets  Heiligs  te 
doen  mededeelen.  De  eenparige  asnoeming  nogtans  van 
bet  voorgedragen  ontwerp  door  deze  vergadering  doee 
Zijne  Majedcit  de  gegronde  hoop  voeden,  dat  verre  de 
'groore  meerderheid  des  t^edtrlandfchen  volks, ' naar' dea 
msatftflf ,  volgens  welken  hetzelve  is  vertegenwoordigd 
geweest,  bt(|ken  zal,  zich  mee  hec  aangeboden  ontwerp 
*?ereenigd  te  hebben. 

Wij  zouden  ons  van  den  last,  door  ZUne  Mijedeir  ttn 
'ons  opgedragen,  maar  ten  deele  kweten,  indien  w^  U 
£d«  Mog*  niet  ce  kennen  gaven,  hoe  zeer  HoogstdezeU 
ve,  iu  de  deliberatien  van  deze  vergadering  ovef  die  ge« 
wigtig  onderwerp,  door  ^e  juiste  keuze  van  het  ftand» 
punt ,  waarin  dezelve  zich  bij  hec  aan  haar  opgedrageo 
onderzoek  geplaatst  beeft,  en  de  wijze,  waarop  zij  lm 
'  werkzaamheden  heeft  geregeld ,  dat  verlicht  pofdeel  aca 

den  eenea,  en  die  pligimatige  naauwgezecfaeid  aan  den 
anderen  kaoc  heeft  weten  te  onderfcheiden ,  welker  ver* 
eeniging,'.bij  de  :behandeling  van  zulke  i endere  belangea» 
zoo  bovenal  geicfaikc  ia,  omtrent  de  gevolgen  van  alle 
raadpleging  de  be^te  uitzigten  te  geven. 

Te  regt  benben  U  £d.  Mog.  begrepen ,  dat  her  In  de» 
zen  niét  zoo  zeer  een  onderwerp  vau  overwegiog  behoor* 
de  uit  te  m^ken ,  of  in  het  voorgedragen  ontwerp  aUe  die 
verordeningen  gevonden  worden,  welke ,  ter  bevorderilig 
van  het  algemeen  beUng,  ftrek ken  kunnen;  maar  alleen ^ 
of  die,  welke  da&rbij  zijn  vastgeftelfl ,  een  geheel .opleve* 
ren,  hetwelk,  onder  een  wijs  beftuur  ,  voldoende  kan 
geacht  worden ,  om  bet  geluk  der  maatichappi)  op  dniir* 
zame  groodco  te  vestigen* 

IWet  niet  minder  doorzigt  hebben  U  £d.  Mog.  het  be* 
giafel  aangekleefd ,  d»t  het  albi;er  niet  op  de  beoordeeling 
der  vrage  aankwam ,  oi  het  ^es^ijzigd  orrwerp  vpor  ees 
gedeelte,  maar  alleen  of  hetzelve,  met  inachtneming  der 
voorwaarden,  wa. rop  het  niscen  moest,  voor  ket  ^te^ 
der  Nedeiiandfche  volken  berekend  war^ 


JAA*R.BOEK  VAN  1815,  43 

Wii  gevoelen  zeer  levendig  9  £d.  Mog.  Heeren!  dscDabbeMe 
(iet  Ulieden «kosteo  moest,  wü^lglngea  te  belpen  vascftel- vergad». 
len  ia  eene  Grondwet,  die  eene  genoegï«nje  0Dder^Ddliigi|??«-^^  •     » 
reeds  geleerd  bad ,  voor  de  beltngen  van  ben«  waarvoor  J^^^^^l 
dezelve  ontworpen  was,  zoo  volkomen  gefchikt  te  zijn»         '   * 
^  dtt  dezelve  plets  te  verlangea  oveiliet;  doch  een  ieder 
'Uwer  lal,  zoo  wij  vertrouweo  ,  gcreedelijk  indemtnea, 
dat  Staatsregelingen  niet   voor  alle  volken '  dezelfde  zijn 
kunnen,  maar  jsaar  hunne  verfcbillende  omHandigheden  en 
^trekkingen  moeten  gewijzigd  worden  ,  en  d^t  betgeoe 
'  voor  bet  eene  wenfcbelljk  Is  ,  voor   bet  andere  verwer- 
pelijk zijn  kan. 

Zoo  dan  de  aangelegenbeden  der  met  ons  vereenigde 
volken  niet  de  Volkomene  opvolging  van  alle  de  veror* 
deningen  der  oorfpronkelijke  Grpndwec  hebben  toegela-  ^ 
ten,  behelzen  echter  de  gemaakte  wijzigingen  niets,  hec« 
welk  in  f|aat  2i|n  "zonde,  aan  bet  genot  van  een  enkel 
'der  voorregten ,  waarop  wij  prijs  ftdden ,  eenlge  beJem* 
madDg  vafê  w  brengen.  ' 

Neen  ,  Bdcl  JMogendc  Heereo  ,  wij  knooen  het  heil . 
der  vereenigfhgteaiLen,. zonder  den  zegeo  der  afzonde* 
ring  te  vWen«  «Dit  wordt  ons  gewasrborgd  door  bet  be» 
ilaan  van  4)ec  Huis»  dat  ons  regeert,  door  de  beginfelen» 
waarop  Hij ,  die  over  ons  gefield  is ,  bet  beftuur  zijner 
volken  wenscbt  te  vestigen  ,  en  inzonderheid  door  de 
juiste  beperkingen,  welke,  bij  de  Grondwet»  omtrent  al« 
ie  uitoefening  van  gezag  gemankt  zijn,  en  ,  zoo  veel 
Inenfchelijke  Wljiheid  vermag,  ttgen  alle  ovenreding  ver« 
zekeren. 

Het  moge  waar  zijn,  dat  gebrekkige  verordeningen » 
door  een  goed  beftimr  uitgevoerd,  aan  de  belangen  der 
maat/cfaappij  kunnen  worden  dlensibaar  gemaakt  »  en  dat 
de  besie'  wetten ,  aan  v)eikeerde  bandeü  toevertrouwd  ^ 
ai  het  heilzame  y^n  baren  aanleg  verliezen  kunnen ,  eene 
wel  ingerigte  GrondWet  Zal  altijd  bare  wiarde  boven  eené 
pin  doelmatige  behou4en ,  en.  lleeda  een'  breidel  tegen 
'9ile  misbruik  van.  gezag ;  zoo  wel  als  legen  alle  befemme- 
riflg«  om  hetzelve  t^n  nutte  der  maacfchappij  aan  te  wen* 
den,  oplevensn. 

De  Albeftuurder  der  wereld,  die  zoo  zigtbaar  de  kee* 
ten  daarAelde.  waarvan  de  groote  gebeurtenis,  welke  loc 
de  afgeloopene  raadplegingen  aanleiding  gaf,  eene  fcha. 
Itel  uitmaakt,  moge  het  voibragte  werk  verder  tot  ecue 
'gelukkige  ontwikkeling  leiden;  dQ  banden,  die  de  belde 
volken  reeds  aaQv:>nkelijk  vereenigen ,  door  onderling  ver* 
tt9fivy^n  ^n  i^Ucrkeerige  genegenheid  meer  en  mear  co.q. 


44  JAARBOEK  van  1815, 

« 

pubbelde  trekken;  den  Vorst,  die  ons  regeert»  bij  voondurlng  de 

vcrjiadc»    noodige  knctiten  fchenken ,  om  ter  bevordering  der  be- 

Statin       ^^^^^^  ^^^  ^'i"^^  onderdanen  ,  net  de  hem  eigene  (land- 

GcneitsL  vastigheid ,  werkzaam  te  zijn;  het  oude  ftamhiifs,   waai- 

uit  Hij  gefproien  is,  met  nieuwen  luister  onder  de  Mo/ 

^endheden  doen  uitblinken ,   en  ieder  van  U  £d»  Mog. » 

door  de  heilzame  gevolgen,  welke  uit  dat  alles  voorNe« 

deilind  mogen  voortvloeijen ,  de  gelukkige  getuigen  doen 

2ijn  der  voltooijing  van  een  Siaatsgebouw  ,    tot  weikf 

grondflagen  de  vergndering ,    waarvan  Gij  leden  zijt ,  ea 

die  wij  op  dit  oogenblik   met   dankz^ging  'nameds  den 

Koning  voor  hunnen  aan  den  dag  gelegden  Ijver  fluiten , 

xelve  200  onmiddelijk  heeft  bijgedragen. 

Proces*        Cc  notabelen  9   door  de  onderrcheidene  arron« 

verbaal     disfements-vergaderiugen  van  den  i4den  Augustus 

vêr  ^de     «^K^^a^rdigd ,  ten  einde  bij  bet  opnemen  der  ftem- 

rfn|*dcr    ^^^  omtrent    het    aannemen    of    verwerpen  van 

üQtabeien  het    ontwerp  van    Grondwet    uitgebragt»   tegen* 

tcarusicl.  woordjg  te  zi|n ,  hadden  den  iSden  ,  in  ccnè  der 

zalen    van   het  Stadhuis  te  Brusfel  hunne  bi}een* 

komst  gehouden,  waarvan  opgemaakt  werd  het 

volgende  proces-verbaal.  "^ 

X  In  het  jaar  achttienhonderd  vijfden,  op  den  achttieo» 

den  Augustus ,  omflreeks  half  elf  uren  des  voormiddags  » 
heeft  de  Heer  Ho/voet,  ^eheimraad  van  Z  M.,  zich  naar 
eeoe  der  zalen  van  het  lladbuis  van  Brusfe)  begeven  heb- 
bende, aldaar  de  meesce  der  Notabelen  vereenigd  gevoa* 
den,  welke,  in  de  vergaderingen  van  den  I4den  dezer ^ 
waren  benoemd  ,  ten  einde  het  opnemen  bij  te  wonen 
der  (lemregfsters,  conftarerende  het  getal  der  goedkeuren* 
de  zoo  wtl  als  afkeurende  ftemmen  ,  welke  daarop  ziJQ 
aangeteekend. 

De  Voorzitter  den  Meer  van  dèr  Foife^  een  der  leden 

van  de  vergadering,  ten  burele  geroepen  hebbende,  heefc 

hem  verzocht  de  pen  te  willen  voeren,   en  de  noodige 

^  aanteekening  te  houden  tot  het  opmaken  van  het  proces* 

verbaaU 

Men  is  overgegaan  tot  een  appel  nominaal,  bij.herha* 
ling,  van  de  drie  leden,  uitmakende  de  deputatie  van  elk 
arrondisfement,  en  ,  nanr  mace  deze  leden  zich  aan  den 
Voorzitter  bekend  maken,  biedt  een  hunner  hem  bet  re- 
gister  aan ,  met  welks  overbrenging  zij  b^ast  zijn  ,  alSü 
mede  ket  proces  verbaal  en  andere   üukken,  welke,  heit 


JAARBOEK  VAN    1815.  45  . 

ly  fchrlftelijke  beweegredenen»  hetzi}  afzonderlijk  uit- Proces» 
gebragte,  en  niec  op  de  registers  aangeieekende  Hemmen  verbaal 

inhouden.  ll^JL 

De  Voorzitter  aan  den  Secretaris  eenen   brief  over-  j.j„*  jer 
handigd  hebbende,  aan   den   Heer  Hoivoet^   geheimrasd  notabelen 
vau    Z.  M. «  gefchreven,  en  waarbij  Z.  Exc.  de  Com<>  teBrusfcU 
misfaris-Generaal  van  Juflitie  aan  den   geheimraad  voor* 
meld  het  voorzitter fchap  opdraagt    der    tegenwoordige 
vergadering,  zoo  wordt  dit  Huk  voorgelezen,  gelijk  me* 
de  bet  befluit  van  Z.  Ezc. ,  provifioneel  waarnemende 
de  functien  van  Secretaris  van  Staaci 

De  Voorzitter  (lelt  aan  de  vergadering  voor,  om  ovef 
te  gun  tot  het  benoemen  van  vier  ilemopnemers ,  welke 
2ich  wel  zullen  willen  belasten  met  het  opmaken  eeneif 
fiemlijst,  uit  elk  der  vermelde  registers.  VerfcheiJen 
leden  der  vergadering  geven  het  verlangen'  te  kennen^ 
cm  de  keuze  der  bedoelde  (femopnemers  aaii  den  Voor- 
zitter over  te  laten. 

Dit  voordel  ,    bij   zitten  en  opfYaan,    in  omvraag  ge-  '^ 

bragt  zijude,  worde  bij  eene  groote  meerderheid  aange- 
nomen. ^ 

Dien  ten  gevolge  benoemt  de  Voorzitter  toe  Hemop-» 
nemers : 

Den  Baron  dé  Bloehaufen ,  vUn  Luxemburg. 

De»  Heer  Graaf  de  ia  Faille  •  van  Gene. 

Den  Heer  Kommandeur  Graaf  van  Nieuporty  vad 
Brusfel. 

Den  Heer  Merghetfnck ,  vaiï  IJperen.  . 

Vervolgens  wordt  door  deze  vier  ftemopnemérs  ,  en 
met  tusfVrhenkomst  van  'ten  minste  een*  der  afgevaardig- 
den van  elk  arrondisfement  %  overgegaan  tot  het  opne- 
men der  onderflrheidene  registert  »  en  blijkt  door  deze 
verrigting,  dat  ket  register  van  Brusfel  inhoudt: 
*  Veertig' ftemmen  voor,  en  vijf  en  veertig  ftemmea 
tegen. 

Dat  van  Leuven  levert  op  dertig  ftemöen  voor,  en 
vier  en  twintig  ilemmen  tegen. 

Dat  van  Ni  veil  es    twaalf  Hemmen   voof  ,  en  vijf  en  - 
cwintig  (leromen  tegen  ^ 

Dac  van  Gent  tien  Hemmen  voor,  en  zeventig  flem-* 
s^en  tegen , 

.  Dat'  van  Audenaarden  twintig  Hemmen  voor,  en  zeven 
en  dertig  Hemmen  tet^en , 

Dat  van  Dcndermonde  rJer  en  twinrig  Hcmnen  voor» 
tn  zes  en  vijftig  Üemjien  te^en, 

Dac  van  Eccloo  dertien  Hemmen  voor,  en  v^Jf  ftem« 
men  tegen  9  " 


4^        ,    JAARBOËË  Va*   igiji 

l^roces-  Dit  vad  Ëragge  ses  en  twintig  flemmeft  voor»  ëh  ni* 

verbaal  geo  en  dertig  (leninien  tegen , 

ventadé.  ^*'  ^*°  Veurne  Vier  itcmmen  vöor^   en  t*atlf  fteni* 

ring  dCT  men  tegen , 

iim abelen      Dat  Vin  IJpereo  geené  ftem  voor»  en  vQftig  ftémoéij 
ieBrusfel.  tégen , 

Dac  Vin  Kortrijk  twde  Hemmen  voor,  en  een  en  ze- 
ventig tegen. 

Dit  vin  Aht^efpen  geene  Hém  voor,  efa  negen  tÜ 
V^ftig  fteifameb  tegen » 

Dac  Van  Medhelen  vijf  (temmen  voor»  en  drie  eh  der-' 
tig  ftemmen  tegen , 

Dttc  van  Turnhout  èene  (tem  ^ooir,  en  vier  eti  dertig 
(temmen  te^en. 

Dat  van  Bergen  tvtrefe  én  dertig  (temmen  toor^  én  zes 
en  deftig  fteoiaien  tegen, 
'  Dat  van  Doornik  negen  (temmen  vo^r»  en  v^f  én  zé' 

Ventig  (temmen  tegen,  ^ 

Dat  van  Chirleroy  twintig  (temmen  voor  ,  én  twintig 
flemmen  tegen. 

Dat  van  Namen  eéné  (tem  Voor,   en  een  en  dertig 
ftemmen  tegen. 

Dat  van  Dinant  vydien  (teitfmen  Voor^  en  geené  (tem 
tegen , 

Dat  van  IVIarclie  de  Su  Hubért  ti^aalf  (temmen  voor»* 
en  tien  (temmen  ce^en  »  ' 

Dac  van  IVlaistrichc  negen  en  deftig  (le&men  voor»  etf 
twaalf  (temmen  tegen , 

Dat  van  Hasfelt  v{|r  en  tv^intig  (temmen  vbor»  en  zé- 
'      Ven  (temmen  tegen, 

Dac  van  Roermohdé  drie  en  dertig  (temmen  voc^»  etf 
gecne  (tem  tégen, 

Dac  van  Luik  acht  en  dertig  (temmen  voor  ^  en  een 
en  dertig  (temmen  tegen. 

Dat  van  Huy  elf  (temmen  v66r,  en  Veertien  (temmen' 
tegen , 

Dat  van  Vefviéra  ti^ee  en  dertig  (teittmén  Voor »  ett 
geene  (tem  tegen, 

Dac  van  Lnxembnrg  v^f  en  dertig  (lémnïen  voor  ,  ttt 
geene  (tem  tegen, 

Dac  van  Neüfchacean  zeven  én  twintig  (f emmén  voor  ^ 
én  geene  (tem  tegen , 

Dac  van   Diekirch  elf  (temmen  voof ,  en  geene  (temt' 
tegen* 

De  Heer  Voorzitter  verl^aare,  dat  dé  registert  atleni' 
zyn  opgenomen. 


JAARB0£R  van    18I54  47 

Een  lid  YTiigt»  of  meo  het  filet  gepast  zoude  oordèe-  ^^^^^ 
]«Q  aflnteekenin^  In  hec  proces  verbdal  te  honden  van  de  ^^^  ^ 
ftemmen ,  ultgebragt  zonder  In  de  regisiers  te  zijn   ver*  ttr^sde. 
meld »  door  perfonen  «  die .  «fweztg  of  ziek  wared ,  op  ring  der 
den  dag  der  vergaderingen  In  de  arrofidlsfementen  ,  dén  notabeieii 
I4den  dezer  msaod.  leBrusftU 

Dtc  voordel  wordt  door  verfbbeldene  tegenwoordig 
zijnde  leden  onden^nnd;  maar  de  Voorzitter  hebbende 
doen  opmerken »  dat  het  voorwerp  van  <ieze  vereenf. 
ging  Is  het  opaiaken  der  flemmen »  In  de  registers  ver* 
flield,  en  dat  de  overgelegde  ftukken  onder  het  oog  van 
Z*  M.  zuUeo  worden  gebnigt  ,  verklaart,  dat  men  zal 
overgaan  tot  htt  zamenftellen  van  het  proces- verbaal  de- 
zer zitting,  hetwelk  hy  de  ledtn  verzoekt  te  willen  lee* 
kenen. 

De  Secretaris  begeeft  zich  naar  een  ander  vertrek  ^ 
on  het  procea-verbaal  op  te  maken»  en  komt  omtrent 
een  half  our  duma  .weder  binnen  ,   ten  einde  hetzelve?  , 

▼oor  te  lezen. 

Geteekend,  P.  J.  Hohoet^  Voorzitter  \  Er^  de  Aieu* 
f$rt^  komnrtndenr,  M.  J.  ran  Cobbehehroj  ,  Vicomtcj 
VmuUrfoife^  d'Onjn  tk  Chaürêy  Baron  de  Peuihj,  dé 
Jongh,  C.  BaefeMf  Idetbalde  SnoJ^  H.  y.  G.  Deman  de 
Lenntck^  de  Graaf  J.  de  ia  FaiUe,  /'A.  Graaf  de  Lens^ 
y.  Fantoers,  Em.  de  ketchove-Piert  ^  J.  Fostier^  P.  F* 
Cftudde  Bauwens^  jflèerf  Sfifaeis^  F.  de  Craecker^  Eve^ 
rserfs  de  Geeikoffts  p  /Int»  Anné^  E»  Defck'tiere-MaeU 
ftap^  M.  Peers^  Verftroiten  ^  />.  J.  ff^ynckitmam  ^  J.  f. 
yam  Zuylen  ^jkerJIeotA^  Roeit  ^  F.  Biangêrn,  J.J.  Ma* 
xemau  de  Cemhove ,  (Wivier  ^  Carton  de  fFinezeie  ^  L./Éi 
Heyp/ers^  Mer/^fjeiyrck  ^  B.  £•  Demee^  C.  /f.  Mattajs  ^ 
p.  de  Bliiiié  Fertrujs/e ,    >*.  J.  Vermoeien   Martini ,    ^^ 

?.  Kanttekens ,  C.  M.  Hf.  Nanteuiiy  S.  L,  J.  Ptmppe* ,  //. 
.  van  der  Bosfikè,  mrix  de  Kesfei^  P.  %  Diercks.J. 
C  y.  FoKaei^  Defieriont  ^  de  Baron  di  Secus^  de  Baron 
de  ia  Barre  de  Fiandres%  Vicoiate  de  NUuport^.  ilf.  /t 
X.  Baron  de  Joigny  de  Pamei^  Baron  de  Cazier^G.  Bont'» 
tier^  de  Marquis  de  Trazegnies^  de  Graaf  de  Spangen^ 
Brouwet^  Troje^  H,  C  de  Namur  ^  Vicomte  d'Ehie^ 
Jef»  C  d.  Üefmarmei  de  ^/«  ü/^rr,  X  ff^asfeige^  dé 
Gai^fien^  Tarnt  f  on  ^  J.  F.  Decoppin^  de  r  Haiie  ^  ét  Gmviï 
Beriaimont  de  Bormenvill^  C  de  Carüer ,  M.  D.  Bon- 
bonte  1  Léopold  Baron  de  Goes^  A.  C.  Afembrede^  de  Graaf 
de  Hoen ,  de  Graaf  de  Renesfe  Breidkaei,  C.  Mniet-Ikfors , 
ff.  B.  T,  Depitteun »  de  Cord  Hommeien ,  de  Ridder 
iiighieis  di  His/enich^  d$  Lirnmr  da  jieUt^  f^andonx^ 


48  JAARBOEK  van   1815. 

trocti'  horgh  dé  Vttilo^  Dandrimon^  J,  B.  Baron  de  Coes^  dé 
vcrbsal  Warzee  éTHermalU  ^  de  üraaf  Hjacinthe  de ^ Liedekerke  ^ 
VcrVide-  ^'  Baron  van  der  Steen  de  Jéhay^  loon,  de  Graaft 
rin^  der  ficjuelmonê  de  f^jU^  trvan  Simonii^  de  Gmt  d^Hoerm^t^ 
notabelen  Pierre  Godin  ^  J.  Bleckhaufen  ^  terrant  ^  Marechal  ^ 
tcBrusfci.  Holfichmidt^  CoUard  Üttmoret^  J.  Jof.  Chabi  ^  de  Graaf 
LamiUe  de  f^ilUn ,  Né  Necht. 

Voor  kopij  conform: 
De  Secretaris  van  de  Staats- Secretarie  te  Brusfel^ 

L.   VAN   GOBlELdCUaOY. 

^ubiica*  Op  dien  a4neh  Augustus  gercMedcfe  aan  dei^ 
tie  van  z.  Nederhndrchen  volkc  door  Z.  M.-zeWe  deze  pir» 
4c'1onne!  blicatie  der  aanneraiag  van  de  Grondwet. 

11) ing  der 

J^eu**'  Wij  WILLEM,  bii  de  gratie  Gods,  Koning  der 

Nederlanden  y  Prins  van  Oranje- Nasfau  ^  Groeit* 
Hertog  van  Luxemburgs  enz.^  enz.j  enz:  ^ 

Aan  alljs  degene,  die. deze  tMen  zien,  faluc:    * 

Van  hec  oogenblik,  dpc  Wij  de  KouinkJiJke  waardig^- 
beid  aanvaard  hebben»  is  Onze  voornaami^e  wensch  ge* 
weesc,  alle  de  inwoners  van  het  nieuwe  R^k  on^er  ge- 
Ii>ke  Staacs-innellingen  vereenigd,  en  si  dus  alle  aanfejding- 
tot  naijver  oï  tweefpalt  verwijderd  te  zien. 

Dien  een  gevolge  moest  de  reedi  voor  een  gedéeUe' 
Onzer  onderdanen  vert^indénde  Grondwet  in  het  belang 
van  allen,  en  overeenkomstig  de  bedoelingen  der  Mo- 
gendheden«  aan  welker  üaack^nde,  onder  de  leiding  der 
Goddelijke^ Voorzienigheid,  de  nieuwe  coeüaud  van  za- 
ken re  danken  is,  gewijzigd  worden. 

De  conimisfre,  aan  woike  Wij  die  gewigtige  taak  heb- 
ben opgedragen,  beeft  uit  ma  men  bedaan  ,  die  zich* 
door  hunne  kunde  en  vaderlandsliefde  de  achting  honnér 
medeburgers  verworven  badden.  Maar  boe  voliiomea^ 
óok  hei  vertrouwen  was  ,  dat  zij  Ons  hadden  ingel)#e- 
zemd  ,  moeuen  Wij  echter ,  in  eene  yoor  het  heil  des 
Vaderlands  zoo  beflisfcude  omflandfgheid ,  de  algëmeene 
denkwijze  over  hec  ontwerp,  dat  de  vrucht  huoner 
overwegingen  was,  trachten  te  kennéu. 

In  de  noordelij üe  provinciën  had  de  Grondwet  zefve] 
danrtoe  den  weg  aangewezen,  en  de  Suten-Genéraar 
werden  in  dubbelden  getile  bijeen  gero  p:u*^  ^ 

Voor  de  zuidc'ijke  provinciën  fchcen  ,   bij     gc'.ifeke  , 

tètitt 


JAARBOEK  VA^   i8iji  49 

eèncr  vergadering,  die  befchoüwd  kón  worden  bét  volk  Publlca. 
wccHgUJk  te  vertegenwoordigen,  die   maacre^el  in  "^"'m  Jlïi^ 
tnerking  te  moeten  komen,   welke,  nasuwelijks  een  j^ardo^^i,^ 
geleden ,  bij    de    invoering   der  eerde   Grondwet  iü  de  miag  der 
Vereenigde   Nederlanden,   zonder   iemands   legenfpraak,  Orond* 
ter  uitvoer  gebragc  was;  Maar  niectegeDdatnde  die  voor*  ^^^* 
beeldt   werd    de  vrage   opzettetiik   onderzoclir,  en  het 
wta    op  \ïQi   adviei  der  commisile   van  herziening,  dtt 
WIJ   befloten    om  in   ieder  arrondisfemenc,  in  evenredig* 
Jieid  van  deszelfs  bevolking.  Notabelen  te  vergaderen. 

Met  leedwezen  hebben  Wij  vernomen,  dfti  Onze  be- 
doelingen te  dien  opzigte  of  miükend  ot  verkeerdeiillc 
tiirgelegd  zi)n,  en  dnt,  om  redenen,  die  eiken  goeden 
Nederlander  moeten  bedroeven «  de  bevolen  maatregel 
verdoken  IS  gebleven  van  den  nicflag,  dien  Wij  daarvan 
Verwacht  hadden* 

Byna  een  zesde  der  opgcroepene  perfbnen  iQn  niet 
in  de  vergaderingen  verfcbehen;  en  hoewel  hunne  ut* 
wezendheid  kan  worden  befchonwd  als  een  bewijs,  dat 
tij  met  het  voorg^delde  ontwerp  genoegen  hebben  gea 
nomen,  ware  bet  Cito  aangenamer  geweest,  dat  niemand 
de  hem  aangebodene  gelegenheid  had  verzuimd,  van 
over  de  hoogde  belangen  van  den  Staat  zijn  gevoelen 
vri)moèdi^IiJk  te  uiten,  ' 

Van  de  zere»  honderd  zes  lèn  negentig  Noiflbclen,  doof 
welke  het  Ontwerp  is  afgekeurd,  hebben  hónderd  zes 
in  twintig  uicdrukkeiyk  verklaard,  dat  zulks  gefchied 
wss,  uit  hoofdp  van  eeviige  artikelen  over  dén  é^e-^ 
dienst;  artikelen,  die,  overeenkomdig  met  de  federt  lang 
bedaande  wetgeving,  gegrond  op  de  traktaten  en  droo- 
kende  met  de  beglnfelen ,  welke  de  godsdiendige  Soa* 
Tereinen  in  het  Europefche  fystema  hebben  ingevoerd, 
uit  de  Nederlaiidfcbe  Grondwet  niet  konden  wor.len 
weggelaten,  zonder  het  bedaan  der  Monarchie 'in  dé 
wa^gfchnal  te  dellen,  en  zonder  juist  den  wnarborg  vati 
diegenen  te  verminderen ,  welken  de  bedoelde  bepalingen 
bedenkelijk  voorgekomen  zijn. 

Zoo  deze  waarheid  niet  Verduisterd  Ware  door  cenïgé 
menfchen,    van    welke  de   maaifchappy  inte^rendeel  het 
toorbeetd   der  Evangelifcbe  liefde    en  verdrangzasmheid* 
verwachten  mogt,  zonden  ten  roioda   dé   gemelde  dem*  • 

men  zich  gevoegd  hebben  bij  ^\t  cier  vijfffóndtrd  tevêd 
en  twintig  Notabelen  i  welke  het  ontwerp  hebben  goed« 
gekeurd. 

Oe  Ststeo-Generaa!  hebben  Ons  insgelijks  hunne  goedw 
keuring  te    kennen  gegeven,   des  te   merkwaardiger,  oÉl 

]•  B«  vtn  1815.  sde  Stuk.  D 


50 


JAARBOEK  VAN  1815. 


PnbUca*  dat  dezelve,  in  eene  zeer  talr^ke  vergaderióg,  eeoptri^ 
tievan  geweest  z^nde ,  geböuden  worden  moet  voor  de  dtii- 
£•  M.  deiDke  uitgedrukte  meening  vao  al  de  bewoners  der 
d^2Se-  noordelijke  provinciën. 

njng  der  Eo  tlzoo  Ons ,  na  deze  optelling  en  YergelQking  det 
Chrond*  refpectivelUk  uitgebragce  Iteramen,  geen  twijfel  overblij- 
^v^'*  veo  kan,  omtrent  de  gevoelens  en  wenfcheo  der  grooce 
meerderheid  Onzer  gezamenlijke  onderdanen,  en  de  toe« 
ftemffling  dier  ineerderheid  ten  volle  gebleken  is,  aar« 
zelen  wy  niet,  maar  achten  Ons  integendeel  verpllgt  , 
het  ontwerp,  dat  Onzentwege  aan  de  Staten  Generaal 
en  aan  de  Notabelen  medegedeeld  is,  plegcig  te  be» 
krachtigen,  en  te  verklaren,  zoo  als  WQ  verklaren,  bij 
deze ,  dac  de  daarin  vervatte  bepalingen ,  van  dit  oo» 
fenblik  af,  oicmaken  de*  Grondwet  van  het  Koningr^k 
der  Nederlanden. 

Wy  zullen  onverwQId  de  maatregelen  nemeè,  die  toe 
bet  in  werking  brengen  der  Grondwet  vereisebt  wor« 
den,  en-  vooral  door  eene  (poedige  b^eenroeping  der 
belde  kamers,  de  Staten-Generaal  in  de  gelegenheid 
Hellen  om,  gezamenlijk  met  Ons,  de  wetgevende  magc 
Qk  te  oefenen.  De  eed,  dien  Wij  aldaar  zuilen  uic« 
fpreken,  ilaat  Ons  federt  lang  gegriffeld  in  het  harte. 
Nimmer  hebben  Wij  eene  andere  bedoeling  gehad ,  nim« 
mer  kunnen  wij  eene  andere  bedoeling  hebben ,  dan  het 
bevorderen  der  algemeehe  welvaart-  en  het  befchermen 
der  algemeene  en  bijzondere  vryheid  en  der  regten.vao 
alle  Onze  onderdanen. 

Gezind,  om  zelve  de  maatfchappeiyke  inftellingen  t» 
eerbiedigen,  welke  die  treffelijke  panden  waarborgen, 
verwachten  en  vorderen  Wij  denzelfden  eerbied  van  alle 
de  Inwoners  dezer  landen,  en  hi[),  die  zich  voortaaa 
veroorloven  mogt  door  daden  of  gefcbrlfcen  de  gevoe» 
lens  van  onderwerping,  verkleefdhfid  en  trouw,  die  elli 
burger  aan  de  Grondwet  verfchuldigd  is,  tegen  te  gaati 
of  aan  het  wankelen  te  brengen ,  zal  zich  zelven  het 
leed  te  wyten  hebben,  dat  voor  hem,  uit  de  ftrenge 
toepasfing  der  wetten,  op  zulke  overtredingen  gefteld, 
volgen  zal. 

Maar  verre  van  Ons  de  gedachte,  dat J de  toepasfing 
dier  wetten  no  of  immer  noodzakelijk  worden  kan* 
Deze  dag,  die  alle  onzekerheid  doet  ophouden ,  moet 
tevens  een  einde  maken  aan  alle  ongerustheid,  aan  alle 
verdeeldheden.  Pe  Nederlanders  zullen  de  weldaden 
aiec  miskeuBen,  die  de  algoede  Voo/zienigheid  hun  aan- 
biedt.   De  üem   der    driften  zal   weldra   zwijgen   voor 


JAARBOEK  Vaïï  1815.  Ji 

het  koele  oordeel,  dat  dezen  badaard   eigen  iè,  en  al-  pubtfca^ 
]en  zolleó   deelen  in  de  overtuigïo;,   dat  het   nationaal  tie  van  z. 
gelalt  9  waarvan  de  grondflagen  gelegd  zgn,  niet  mdera  ^-^^^^"^ 
kan  worden    Toltooid  of  bevestigd   dan  door  onderlinge  nJing*der 
welwilfeildbeld  en    een   onwrikbaar   vertrouwen  bp  den  Grond- 
8oaverein ,    die  linn  allen   geüjkeiyk  genegen  h  en  die  wet. 
f^n  geheel  beftaan    toewijdt  aan  hunnen  voorQ)oed  en 
aan  hunnen  roem. 

Lasten  eti  bevelen,  dat  deze  zal  worden  gepnbiiceerd 
en  gesffigeerd  alomme»  waar  zufks  re  doen  gebruikelijk 
fa,  in  het  Staatsblad  en  in  bet  oIBciêle Dagblad  geplaatst 
en  geregistreerd  bQ  de  Hooge  Geregtsboven  te  'sGra- 
Venhage,  te  Brusfel  en  re  Lutk. 

Lasten  en  bevelen,  voorts,  dat  de  ministeriële  depar^ 
temeneen  en  andere  autoriteiten,  wfe  zulks  aangaat,  aan 
dé  naauwkeurige  uitvoering  de  band  zullen  houden  ^  zon* 
der  éenige  conniventie  of  disfimulatie* 

Ten    Eelfden   dage  eo   bij  gelegenheid  der  ver-  BepaHng 
eeniging    van    alle    de  Nederlandfche    Provinciën  van  bet 
tot   één   Koninp-iik,   nam   Z.  M.,   het  Rijkswa- ^^^*^*^ 
pen  willende  vastflelleii,  dit  befluit*  ^   ^ 

I 

Art.  lé  Het  \i^apen  vati  het  Koningrijk  der  Nederlan- 
den, *zoo  wel  al»  dat  van  Ons  en  onzé^  fuccesfeorea , 
Koningen  der  Nederlanden,  zal  beftaan  In  ons  aangebo« 
ren  geflagtswapen  van  Nasfam  zijnde  een  klimmende 
leeuw  van  goud,  getongd  van  keel^  op  een  veld  van 
azuur,  bezaaid  met  gouden  blokken,  welk  wapen  wQ 
als  nu  vermeerderen  door  te  bepalen ,  dat  de  leeuw  zal 
zijn  gekroond,  met  eene  koninkiyke  kr90n,en  dat  hl| 
in  den  refter  voorklaauw  een  opgedoken  zwaard  hon- 
den zal,  en  in  den  linker  een  bundel  pijlen,  met  gou^  ' 
den  punten ,  de  punten  om  hoog  en  de  pijlen  met  een 
gouden  lint  te  zamen  gebonden* 

3«  De  Prinfón  van  Oranje^  KroonprinOn  def  Neder* 
landen ,  zullen  het  Rijkswapen  voeren  gevierendeeld  thet 
de  wapenen  van  het  Prinsdom  van  Oranje,  zoodanig» 
als  wij  die  tot  dui  verre  gevoerd  hebben  \  lerwQI  de 
ondfte  Zoon  van  den  Prins  van  Oranje  hetzelfde  wapen 
als  zijn  vader  zal  voeren,  doch  gebroken  met  een  ba^ 
renfteel  van  keel  met  drie  (lukken  oïptndainu. 

3.    De  tweede  zoon  des  Konings  zal  het  Rykswapen 

D  a 


5t  JAARBOEK  vak  i8i5. 

5J?  hi?^    vocrro ,  gebroken  en  Chef"  met  een  barenfleel  ?aa  keel 

Rtfk&wft-  ^°  ^"^  ftukken  eo  een  ^gouden  piH  op  dezelve.    . 

pcfl.  .4*     r)e  oudfte  dochter  vsn  den  Kooiog  ztl  mede  hec 

Rykswtpen  voeren,  doch   gebroken  nee  een  bsrenfleet 

van   keel   van   drie  (lukken,    eo   op  bet  middelde  eene 

gottde  Koninglijke  kroon. 

5  Aan  de  jongere  zonen  en  dochters  det  Koninga 
wordt  insgelijks  het  Rijkswflpen  met  een  barenileel  van 
keel  van  drie  (lukken  toegewezen,  doch  voorzien  van 
zoodanige  verdere  teekenen  als  in  der  tijd  voor  ieder 
hnnner  zal  worden  bepaald.  ' 

d.  De  jongere  tonen,  en  de  dochteren  des  Prinfeo 
Tan  Oranje,  alsmede  de  verdere  kleinzonen  en  klein- 
dochteren  des  Konings,  voeren  het  Rijkswapen  gebro- 
ken met  een  bsrenfteei  van  vy f  (lakken,  onder  bijvoe- 
ging van  zoodanige  teekenen,  als  in  der  tj[|d  voor  ieder 
hunner  zal  worden  bepaald. 

7.  Alle  onze  wettige  descendenten,  zoo  vrouwelijke 
aVs  manneiyke,  zullen,  tot  dekking  hnnner  wapenfcbiU 
dien ,  de  Koninklijke  kroon ,  en  tot  fchildhonders  of  te- 
sants  twee  gekroonde  Leeuwen  voeren. 

S  Wij  behouden  voor  ons,  en  onze  manneiyke  de» 
scendenten  het  devies  Je  Maintiendrai  en  liet  aloude 
Nasfaufc^e  Helmteeken  of  CImier,  zijnde  twee  uit  eene 
gouden  kroon  zich  verhefTendeOlifantstroiApeuvan  Azunr^ 
met  gouden  blokken  bezaaid, jusfcben  welke  de  onge- 
kroonde gouden  Leeuw  zit. 

En  hiermede  was  dalt  de  (laat  des  Rijks,  uit- 
wendig gewaarborgd  door  de  verbonden  der  Mo- 
gendheden en  door  eigen  beproefden  heJdenmocd, 
ook  inwendig  verzekerd  op  eenen  grondflag,  die 
nu  aan  allen  kennelijk  werd  in  de  volgende 

DeGrond.  GRONDWET 

wet. 

Wedcrl.     .  VOOR   HET 

Staatse* 

00.204.)       KONINGRIJK    der   NEDERLANDEN. 

EERSTE    HOOFDSTUK. 

VAN  HET  RIJK  EW  OESZBLFS  INWONERS. 

•Art.  I.    Het  Koningrijk  der  Nederlanden  C»>o  tfs  her* 
zelve  omfchreven   ia  by  bet  traktaat   tusfcben  de  Mo- 


JAARBOEK  ta;»   1815.  53 

gendbedeo  van  Europa,    op  bec   congres  van    Weenen  DeGroiKU 
vergaderd,  gefloten  en  geteekend  op  den  yden  Junfl  1815)  wee, 
befhat  nit  de  volgende  proviDcién:  (NedcrU 

Braband,  CNoordO  •if'*!S:.> 

Braband,  (ZuidO  '    '  .  «o.  ipfj 

Limburg,     . 

Gelderland, 

Luik, 
'Vlaanderen,  (Oost-^ 

Vlaanderen,  {Weit-) 

Hengeouwen, 

Holland, 

>^land  9 

Namen  y 

Antwerpen» 

Ucrechr, 

Vriesland, 

OverösftI » 

Groningen  en  ' 

Drentbe. 
Het  Groot- Hertogdom  van  Luxemburg  t  In  de  grenzen 
^J  bet  gemelde  traktaat  bepaald,  onder  dezelfde 'Sou vc- 
«reinicelc    als  het    Koningrijk  der  Nederlanden    geplaatst  •    - 

ztiode,  zal  dezelfde  Grondwet  hebben »  behoudens  det- 
xelfs  betrekkingen  tot  hei  Ddltsch  verbond. 
-  1.    De  provinciën  van  Gelderland,   Holland,  Zeeland » 
Utrecht,   Vriesland»  Ovetijsfel»  Groningen    en  Drentbe 
behouden  hare  tegenwoordige  grenzen. 

Noord-Braband  belhat  uit  de  "Provincie,  die  tegen* 
woordfg  den  naam  van  Braband  draagt^  net  uitzondering 
van  dat  gedeelte,  hetwelk  tot  het  departement  der  Bene^ 
den«Mf«s  heeft  behoord. 

De 'provincie  van  Zuid-Braband  (departement  van  de 
Dyle) ,  van  Oost-VUanderen  (departement  van  de  Schel- 
de), v«n  West- Vlaanderen  (departement  van  de  Lys), 
yv^^  Henegouwen  (departement  van  Jemmapes)  en  van 
Antwerpen  (departement  der  Beide  Nethen)  behouden  im 
grenzen  van  die  departementen. 

De  provincie  van  Limburg  is  zanengedeld  uit  bet  ge- 
heele  departement  van  de  Beneden-Maas  en  die  gedeelten 
van  bet  depanement  van  de  Roer,  die,  volgens  bec 
uaktatt  van  Weenen,  tot  het  Rijk  behooren. 

De  provincie   van   Luik  bevat   he(   departement  der 
Ounhe,  met  uitzondering  van  dat  gedeelte,  hetwelk  bj|| 
betzerfde  traktaat  daarvan  afgefchelden  is.    . 
De  provincie  van  Namen  beftaat  uit  dat  gedeelte  vaa 

D3 


N 


54  JAARBOEK  van  1815, 

De  Grond*  faec   deptnemenc  der  Sanbre  en  Maar,  du  oiec  lot  het 

7^^'a        ^foo<  Florcogdom  Laxemimrg  behooru 

Sutcsc         ^^    grenzen   van    bet    Groou Hertogdom    Luxemburg 

Ao,  aoi*}  2^°  ^U  ^^<  gemelde  traktaat  bepaald. 

3*<  De  meer  juiste  bepaliogeu,  welke  nader  omtrent 
de  grensfcheidingen  der  proviDciéo  onderling  mogtea 
noodig  en  dienfliig  worden  geoordeeld,  zullen  bij  eene 
wee  worden  geregeld,  mee  in  achcDemlBg,  100  wel  vaa 
de  belangen  der  ingezetenen,  als  van  bec  gerief  der  «!• 
gemeene  adminidraiie. 

4*  Allen,  die  zicb  op  het  grondgebied  van  bet  RQi^ 
bevinden,  hetzy  ingezetenen  of  vreemdelingen,  hebben 
gelijke  aanfpraak  op  befcherming  van  perfoon  en  goe* 
deren. 

5.  De  oefening  der  burgerlijke  regten  worde  bij  de 
wee  bepuld. 

6,  De  oefening  van  het  ftemregc  10  de  (leden  en 
een  platten  lande,  zoo  wel  al«  de  bevoegdheid  om  deel 
ie  nemen  >an  de  provinciale  en  plaatftl^ke  b<;fturen, 
wordt  bij  de  provinciale  en  plaatfeiijke  regiemeuteq  gp^ 
regeld. 

f»  De  befchikkingen  de^er  reglementen,  hee  regr  en 
de  bevoegdheid  in  het  vorig  artikel  gemeld  betreffende^ 
100  als  dezelve  op  hec  einde  van  het  tiende  Jaar  na  de 
afkondiging  dezer  Grondwet  in  werking  zijn,  zullen 
befcbouwd  worden  een  deel  van  deze  Grondwcc  uii  ce 
makco. 

8*  Tot  leden  der  Staten* Generaal,  hoofden  of  leden 
van  de  departementen  van  algemeen  beftuur,  leden  van 
den  Raad  van  State,  Commlsfarisfen  des  Kocings  tn  de 
Provinciëa  en  leden  van  den  ijooj^en  Raad,  kuunen  aU 
leenlljk  benoemd  worden  Nederlandfcbe  ingezetenen «  ge« 
boren  binnen  hec  Rijk  of  deiZ9lf$  bulteniandfcbe  bez\%^ 
tingen,  uit  ouders  aldaar  gevestigd* 

Die  uit  zoodanige  ouders ,  ter  oorzake  van  *s  landa 
dienst  afwezend,  of  anderzins  op  reis  zynde,  buiten 
het  Rijk  geboren  aijn,  worden  met  de  vorige  i^Jk 
gelield. 

g.  Toe  alle  andere  bedieningen  zijn  al  de  Ingeiete* 
nen,  zonder  onderfcheid,  benoembaar,  welke  geboren 
Nederlanders  z^n,  of  hetzü  door  de  wecduidipg^  het^U 
door  naturalifttie  daarvoof  gebonden  worden. 

io«  Gedurende  een  Jaar  na  de  invoering  dezer  Gronde 
wet,  fcaac  hee  den  Konfog  vrij,  aan  perfbnen  buiten 
*il^pdi   geboren,  ioQk  tjilnuea  ^ee  Rijk  geveatigd^  l^e^ 


JAARBOEK  VAN  1815.  55 

volle    regt  van  ioboorüagfchsp  en    de    verkiest^trbeid  ^^G'oxut'^ 
toe  alle  ambten,  zonder  onderfcbeid,  te  vergunnen.  ^^  , 

II.    leder  is,    zonder  onderfcbeid  van   rang  en  ge- «tu^^/ 
boorce,   tot  alle  ambten   en  bedleningen    benoembaar ,  no,  204.) 
behoudens  betgene  betrekkel^k  de  zamenflelling  der  Pro- 
vinciale  Staten,  by  de  reglementen ^  ingevolge  het  4de 
boofdftuk,  is  bepaald. 

TWEEDE    HO^OFDSTüK. 
VANDENKONING. 

I.     APDEKLINO* 

Fan  de  troonopvêlging.  / 

Art.  ia«  De  kroon  der  Nederlanden  fa  en  blijft  op* 
gedragen  aan  Z^ne  Majesteit  JVilkm  Brederik^  Prina 
van  Oranje-NasAu ,  om  door  Hem  eo  Zijne  wettige  na- 
Itomelingen  te  worden  bezeten  erfelijk»  overeenkomftig 
de  navolgende  bepalingen. 

13.  De  wettige  nakomelingen  van  den  regercoden 
Koning  zijn  de  kinderen  reeds  geboren,  of  die  nóg 
nogten  geboren  worden,  uit  zijn  tegenwoordig  huwe» 
lijk,  met  Hare  Majesteit  Frederika  Louifa  mihêMns^ 
Prinfes  van  Pniisfen,  en  voorts  In  het  algemeen  alle 
aframmelingen,  welke  geborea  zullen  worden  uit  een 
huwelijk  p  door  den  Koning  met  gemeen  overleg  der 
Suten«Generaal  aangegaan,  of  toegeftemd. 

14.  De  kroon  gaat  over  bij  regt  van  eerstgeboorte» 
des  dat  de  oudfte  zoon  van  den  Koning,  of  wel  bet 
mannelijt  oir  van  den  oudften  zoon,  bQ  reprefeautla 
opvolgt. 

15.  Bij  ontfientenis  van  mannelijk  oir  nit  den  ondften 
zoon  gefproten,  gaat^  de  kroon  over  aan  diens  broedera 
of  hun  mannelijk  oir,  insgelijks  bij  regt  van  eeraig^ 
boorte  en  reprefentatie. 

i6.  Bij  geheele  ontfientenis  van  mannelijk  oir  alt  hec 
Huls  van  Oranje-Nasfaui  gaat  de  kroon  over  op  éê 
dochters  van  den  Koning,  bij  regt  van  eentgtboorte. 

17,  Ook  dochters  van  den  Koning  ontbrekende,  brengt 
de  oudfte  dochter  van  de  oudfte  nedergaande  mannelijke 
llin  uit  den  laatften  Koning  de  Kooioklijke  waardigheid 
in  haar  huis  over,  en  wordt,  bij  vooroveriijden ,  door 
hare  aframmelingen  gereprefenteerd. 

18'  Zoo  er  geene  mannelijke  nedergaande  lijn  nit  den 
lutilen   Koning    beihat,    erft  de    oudfte    aedergaandf 

D4 


§6  JAARBOEK  van   i»i5. 

BeGrond  vroawelijke  lijn,  des  dac  de  tnanneltjlte  tak  vóór  den 
^ct*  vrouweiyken  tak ,  en  de  oudfle  vóór  den  jongeren  *  en 
(Ncdcrl.    -jj  igjjeren    tak   mannen   vóór  vrouwen ,   en  ouder  vóór 

ilo"  204.)  jonger  <^^n  voorrang  hebben. 

19.  Wanneer  de  Koning  zonder  nakomelingfchap  fterft, 
en  er  geen  mannelijk  oir  uit  bet  Huis  van  Oranje- 
Nasfau  overig  is,  volgt  ti^m  zijne  naaste  bloedverwant 
ce,  mies  van  den  Koninklijken  Huize  zijnde,  pp,  ea 
wordt,  mede  bij  vooroveriijden »  door  hare  afftammeltn. 
gen  gereprefenteerdl. 

20*  Wanueer  eene  vrouw  de  Kroon  in  een  ander 
Hnia  heeft  overgebragt^  treedt  dit  Huis  in  alle  de 
regten  van  het  oorfpronkelijk  Sc^rohuis,  en  de  vorige 
artikelen  zijn  op  hetzelve  tocpasfelijk ,  met  dat  gevolg» 
dac  haar  mannelijk  oir  vóór  alle  vrouwen  of  vrduweUj[|ce 
sfHammetingen  erft,  en  geene  andere  fijn  geroepen  wordt, 
zoolang  Iemand  van  bare  nakomelingen    in  Jeven  19. 

ai.  Eene  Prinfes,  bulten  toefteroming  der  Staten- 
Geneiyal,  een  huwelijk  hebbende  aangegaan,  heeft  geen 
regt  tot  de  Kroon. 

Eene  Koningin ,'  buiten  die  toeftemming  een  huwelijk; 
aangaande,  doec  afl^and  van  de  Kroon. 

2«.  Bij  *önifbntenis  vvn  nakomelingrchap  pit  den  te. 
genwoordigen  Koning  ïVtHem  Frederik  van  Oranje^ 
Nasfau^  gaat  de  Kroon  over  aan  deszelfs  Zt/ster,  Prin- 
fes Frederik a  Lquifa  H^ilhelmina  van  Oranje^  Douariere 
van  wijlen  i2arel  Qcorge  Au  guit  ^  Erfprins  van  Brunjwijl^ 
Lunenburg,  of  hare  wettige  nakomelingen,  uit  zoodanig 
nader  huwelijk,  ais  door  dezelve,  overeenkomf^ig  art, 
13»  °>ogt  worden  aangegaan. 
•       ^  Q3.    Indien  ook  de  wettige  nakomelingfchap  v^n  óezt 

VorlHn  ontbreekt,  gaai  het  erfregt  over  op  het  wettig 
mannelijk  oir  van  Prinfes  Carolina  van  Oranje^  Zuster 
van  wijlen  Prins  fVitlem  den  F^jfdin^  en  Gemalin  van 
wölen  den 'Prins  van  Na?fau-Weilburg,  insgelijks  b^  regc 
*         vao  eerstgeboorte  en  reprefentatle, 

94.  Wanneer  bijzondere  omflandigheden  eenige  verao- 
gering  in  de  opvolging  van  den  troon  mogten  noodza- 
kelijk maken ,  is  de  Koning  bevoegd ,  daaromtrent  eene 
voordragt  te  doen  aan  de  Staten  Generaat  in  eene  ver» 
fenigde  zitting  van  de  beide  Kamers.  In  dat  geval  worde;' 
de  Tweede  Kamer  opgeroepen  in  dubbelden,  getale. 

25.  Ingeval  er  geen  bevoegde  Troonopvolger  vofgena 
^Qze  Grondwet^ moge  bedaan,  draagt  de  Koning  aan  de 
^tuten* Generaal;^   vergaderd  en  zamengefleld  in  vp^gealf 


JAARBOEK  VAN  1815.  S? 

bi]  bet  vorig   artikel   is  taogewecen»    eenen  Opvolger  DeOrondü 

voor.  •       *  rN^-derl 

q6.  De  Stateo-Generaal  deze  voordragt  hebbende  goed*  sciaisc* 
gekeurd,  brengt   de   Koning   dien   Opvolger  ler  kennis  qq,  90^'») 
van  'de?Q  volke,  op  dé  wijze  waarop  de  wetten  worden 
afgekondigd,  en  doet  denzelven  ptegtiglijk  uitroepeu* 

27.  Indien  zulk  eeo  Opvolger  niet  mogt  benoemd 
zijn,  vóór  bet  overlijden  van  den  Koniig,  zuilen  de 
Stiten-Generaal ,  vergaderd  en  zamengedeid  als  by  art* 
24,  eenen  Opvolgtr  benoemenen  plegtiglijk 'uitroepen, 

28.  In  de  gevallen,  bij  art.  2a,  23,  94,  25  en  a;r 
omfcbreven ,  wordt  de  Troonopvolging  geregeld  naar  de 
bepalingen  van  art,  13,  14,  rs,  16»  17»  18,  19  en  20. 

29.  Oe  Koning  der  Nederlanden  kan  geene  vreemde 
kroon  dragen. 

In  geen  geval  kan  de  zetel  van  de  regering  buiten  bet 
rijk  worden  verplaatst* 

IT,      A  F   D  E  E  L  I  N  Q» 

Fan  hét  inkomen  der  krco/im 

30.  De  Koning  geniet,  uit  *sLands  kas,  éen  Jaar* 
lijksch  inkomen  van  ƒ  2,40Q,eoo* 

31.  Bij  de  wet  kan  worden  bepaald,  dat  aan  den  te« 
genwoordigen  Koning  fpil/em  Fredcrik  van  Oranje-Nas*  ^ 
fau,  des  verkiezende,  tot  gedeeltelijke,  voldoening  van 
bet  gemelde  ]aarlijks(;b  inkomen t  in  vollen  eigendom  als 
patrimonieel  goed  zullen  worden  overgegeven  zoo  veel 
domeinen ,  als  een  zuiver  inkomen  van  vijf  tonnen  gouds 
opbrengen. 

32.  Den  Koning  worden  tot  deszelfs  gebruik  zomer* 
en  winterverblijven  In  gereedheid  gebrsigt,  voor  welker 
onderhoud  echter  niet  meer  dan  ƒ100,000  jaarlijks  ten 
laite  van  den  Lande  kunnen  worden  gebragt* 

33.  De  Koning,  mitsgaders  de  Prinfen  en  Prinfesfêa 
van  zijn  Huis,  zijn  vrij  van   allé  perlbnele  lasten  en  be* 
fcbreven  middelen ,  mee  uitzondering  van  de  verponding.   . 
De  gebouwen,  tot  hunne  woning  of  gebruik  beftemd,  zijn 
van  de  verponding  ontheven* 

Geen  vrijdom  van  eenige  andere  belasting  wordt  door 
ben.  genoten. 

34.  De  Koning  rlgt  zijn  huis  naar  eigen  goedvin^ 
^en.in.  i 

95.    Eene  Koningin  weduwe  geniet,  gedurende  harcA 

05 


5*  JAARBOEK  van  1815. 

DeGrónd*  wedawelijken  fiaiiCy  uit  *iLtnds   kn,  een  jaarlijkich  ia* 

JJöt»      '  •  komen  van  /^i  50,000. 

suttsc         3^-    De    ondde  vtn  des  Konings  Zonen ,  of  verdere 

Wé  af^)  Vïtnxïéiïilie  nikomelingen»  dit   de   fermoedelijke  erfge* 

fltim  Is  vsn  de  kroon ,  is  des  Konings  eerfte  onderdtan,      ' 
j      en  voerc  den  ricel  van  Prins  van  Oranje, 

37.  De  Prins  van  Oranje  geniet  als  loodaolg,  uit 
*sLands  kas,  een  }aarll}ksch  inkonen  van  ƒ  loo.oeo,  te 
rekenen  van  den  djd  dat  bij  den  ouderdom  vnn  18  jaren 
zal  hebben  vervuld;  dit  inkomen  wordt  gebragc  op 
ƒ200,000  na  bec  voltrekken  van  een  huwelijk,  over* 
eenkomftig  art*  13  dezer  Grondwet. 

UU     A  F  D  E  B  L  I  N  o. 

Pan  de  voogdij  dê%  KMngi* 

39.  Oe  Koning  is  meerderjarig,  a/s  zQn  acbttienda 
jaar  vervuld  is. 

39.  Ingevalle  van  minderjarigheid,  flaat  de  Koning 
onder  de  voogdij  van  eenige  leden  van  het  koninkl^k 
Huis  eo  eenige  aanzieniyke  inboorlingen  van  het  Rijk. 

40.  Deze  /  voogdij  Wordt  vooraf  beraamd  door  den 
regerenden  Koning  en  de  Scaten^Generaal ,  in  eene  ver- 
eenigde  zitting  der  beide  Kamers. 

41.  Indien  de  fchikking,  betreffende  de  voogd)),  niet 
mogt  gemaakt  zijn,  vóór  bet  overladen  van  den  rege« 
renden  Koning,  worde  daarin  door  de  Staten- Generaal « 
in  eene  vereenigde  zicring  der  belde  Kamers,  voorzien, 
met  overleg,  zoo  veel' mogelijk,  van  eenige  der  naaste 
bloedverwanten  van  den  minderjarigen  Koning. 

4a  Alvorens  de  voogd(}  re  aanvaarden,  lege  elk 
der  voogden,  in 'eene  vereenigde  zitting  der  beide  Ka» 
mers  van  de  Staten  Generaal,  in  handen  van  den  PreQ* 
dent  af  den  volgenden  eed; 

„  Ik  zweer  trouw  aan  den  Koning,  en  dat  ik  wij* 
^  ders  alle  de  pligten,  welke  de  voogdij  mij  op* 
»»  legt,  heiliglijk  zal  vervullen,  en  ihij  bijzonderüjk 
,,  zal  toeleggen,  om  den  Koning  gehechtheid  aan 
„  de  Grondwet  en  Uefde  voor  zijn  volk  in  te  boo. 
,,  zemen. 

,»  Za#  vaar  lijk  hilfe  mij  God  Almagtigf^ 


JAARBOEK  VAN    1815.  59 

t 

IV.    A  r  o  S  >  L  I  N  o.  2!?™°^ 

f^  A«/  Riegenifihafi.  Staatse, 

43,  Gedarende  de  minderjirigheid  vtn  den  Koning» 
worde  hec  koninklijk  gezag  wtargenomen  door  eenea 
Regent. 

Deze  Regent  wordr  door  den  regerenden  Koning  ea 
de  Staten. Geneiaal,  in  eene  vereenfgde  zitting  der  beide 
Kamers » te  voren  benoemd.  ; 

Op  gelijke  wijze  kan  worden  vastgefteld  de  opvoU 
ging  in  bet  regencfchap,  tot  dei  Konings  mearderjarig- 
beid  toe. 

44,  Wanneer  bij  bet  leven  van  den  overleden  Koning 
geene  fcbikking  omtrent  bet  regentfchap  is  gemaakt  t 
wordt  daarin  door  de  ScaremGeneraal ,  volgens  de  bepa* 
lingen  In  art.  24  vergaderd  en   zamengeHeld,  voorzien. 

Ingevalle  de  opvolging  in  bet  regentfcbap  niet  \$  gere» 
g^\é9  kan  dezelve  door  den  Regent  en  de  Siaten-Gene- 
latl  als  voren  gezamenlijk  worden  beraad. 

45,  De  Regent  legt,  in  eene  vereenigde  zitting  van 
de  beide  Kamers  der  Staten  Generaaf ,  in  handen  van  dea 
voorzitter  den  navolgenden  eed  af.        / 

,,  Ik  zweer  trouw  aan  den  Koning;  dat  ik  voorts 
,,  in  de  waarneming  van  het  koniokiijk  gezag»  zoo 
f»  Is^SC  de  Koning  minderjarig  is  (zoo  lange  de 
»,  Koning  buiten  ftaat  blijft  de  regering  waar  te  ne« 
,,  men)  de  Grondwet  van  het  Rijk  Seeds  zal  on-  * 

,,  derbooden  en  handhaven,  en  dat  ik  daarvan,  bij 
„  geene  gelegenheid,  of  onder  geen  voorwendfel 
„  hoegenaamd,  zal  afwijken  of  gedogen,  dat  daar* 
„  van  afgeweken  worde. 

„  Ik   zweer  wijders,  dat  ik  de  onafbinkeiijkheld 

9,  van  het  Rijk  en  de   aigeheele  uitgeftrektheid  van 

»,  deszelfs  grondgebied,  met  al  mijn  vermogen  zal 

.   »,  verdedigen  en  bewaren;  dat  Ik   de  algemeene  en 

„  b^zondere  vrijheid,    en  de  regten    van  alle  dea 

»»  Koninga  onderdanen  en  van  een   leder  derzelven 

„  zal  befchermen,  ea  tot  indandboudlog   en  bevoi;. 

„  dering  vaq  de  algemeene  en  bijzondere  welvaart» 

»,  alle  middelen  aanwenden,   welke    de  wetten   ter 

»»  mijner  befcbikking  (lellen ,  gelijk  een  goed  en  ge- 

»»  trouw  Regent  fchuldig  Is  en  behoon  te  doen. 

„  Zoo  wasplijk  keipe  mij  God  /ilntagtig  I  ** 

f(.    Het  IConinklOk  gezag  wordt  mede  waargenomen 


60  JAARBOEK  van  1815. 

e  Grond-  door  een'  Regent .  ingevalle  de   Koning  buiten  (Iflat  ge« 

rNcdcïi     "■'^^  ^*  regering  wnr  te  nemen. 

Siaa:sc.'       Winueer  ^n  den  Raad  van  State,  zamengelteld  ntc  de 

no,  M4«)  ieden  daarin  gewone  zitting  hebbende,    en  de  hoofden 

der  ministeriële  Departementen,  na  een  naanwlteurig  otw 

derzoclc  gebleken  is,  dat  lolk  een  gevai  bedaat,  roepc 

dezelve  de  Staten-Generaal ,  en  wel  de  Tweede  Kamer  ^ 

in  dobbelden  getale  bijeen,  ten  elpde  daerin,  gedurende 

bet  beftaaude  beletfel,  te  voorzien* 

De  leden  der  Staten  Generaal,  die  zich  op  den  een  en 
twintigften  dag  nn  deze  oproeping  ter  pUatfe  bevinden» 
waar  de  zetel  van  het  Gouvernement  gevestigd  is^  ope# 
nen  de  vergadering. 

4y.  Indien  er  eenig  toezlgc  op  den  perfoon  des  Ko* 
nings,  dfe  zich  in  de  omftandigbeden ,  bij  het  vorig  ar* 
cilcel  bedoeld,  bevindt,  noodlg  is,  wordt  daarin  voor* 
zien,  naar  de  beginfelen  omtrent  de  voogdij  vfn  eenen 
minderjarigen   Koning,  bij  art,  3^  en  41  bepaald* 

48.  Wanneer  de  Prins  van  Oranje  in  dac  geval  zijn 
achttiende  jaar  vervuld  beeft»  is  h\j  van  regtswege  Re- 
gent. 

49*  Wanneer  de  Prins  van  Oranje  zijn  achttiende 
jaar  niet  heeft  vervuld,  gelijk  mede  in  de  gevallen  b)| 
nrt*  27  en  44  voorzien,  wordt  het  koninklijk  gezag 
viigeoefend  door  den  Rand  van  Scate,  zamengefleld  op 
dezelfde  wijze,  als  bij  art  4^,  tot  daaromtrent  door  de 
toten-Genei;gal  is  voorzien,  j 

De  leden  van  dien  Raad  leggen  in  handen  van  den 
voorzitter,  en  deze  in  tegenwoordigheid  der  vergadering» 
ef  den  navolgenden  eed : 

»,  Ik  zweer,  dat  ik,  als  lid  ^voorzitter)  v^'n  den 

,1  Raad  van   Siste,  de  GromUvec  van   bet  Rijk   zal 

»»  helpen  onderhouJen,  en   handhaven,  in  de  waar* 

,;      „  neming  van  het  KoninklUk   gezag,  tot  dat  daarin 

»,  door  de  Staten  Generaal  zal  zijn  voorzien, 

„  Zoo  waarlijk  helpe  mij  God  Almagtig !  ** 

50.  Bij  de  benoeming  van  den  Regent  wordt  tevens 
bepaald  de  fom ,  die  op  hec  jaarlijksch  inkomen  van  de 
Kroon  zal  worden  genomen,  voor  de  kosten  van  hec 
regentfchap.  Deze  bepaling  kan»  gedurende  het  regent* 
fchap  niet  worden  veranderd. 

51.  Indien  de  Koning  aan  de  Staten. Generaal  geen* 
Trooropvolger  hcefc  voorgedragen  (art.  «5^ ;  indien  ge» 
zamenlijk  met  dcnzelven  geene  voogdij  uver  den  min# 
derjarigen  Koning  15  beraamd  (^n,  40};  indien  er  geen 
Regent  is  benoemd  (art,  43) ,  verklaren  de  Staten-Gen«« 


JAAR.BOEK  VAN   i8i5*  6t 

rAal  pl^iglijk ,  welk  geval  bedaat,  en  voorzien  daarin  DeGrond» 
vervolgens  ^p  de  gronden,  hiervoren  gelegd  b\)  art.  2^9  ^^ 

41  «O  44*  Sttktsc. 

no.  2040 

V.     AfDEBLINO. 

Fan  de  inhuldiging  des  Koningi. 

52.  De  Koning  worde,  blJ  bet  aanvaarden  der  Rege^ 
ring,  plegtiglijk  beéedigd  en  ingehuldigd,  in  eene  open- 
bare en  vereenigde  zitting  der  belde  Kamen  van  de  Sta- 
ten-Generaal ,  welke  te  dien  einde  onder  den  blooten  He* 
mei  gehouden  wordt;  in  tijden  van  vrede  heeft  deze 
plegtigheid  plaats  beurtelings  te  Atnderdam  en  in  eene 
der  (leden  van  de  zuidelijke  provinciën,  ter  keuze  dea 
Konings. 

53.  In  dezei  openbare  vergadering  worde  aan  den  Ko« 
ning  de  geheele  Grondwet  voorgelezen,  'en  daarna  door 
denzelven  de  volgende  eed  afgelegd: 

„  Ik  zweer  aan  het  Nederlandfche  Volk,  dat  ik 
„  de  Grondwec  des  Rijks  (leeds  zal  onderhouden 
„  en  handhaven,  en  dat  ik  daarvan,  bij  geene  ge* 
„  legenheid  en  onder  geen  voorwendfel  hoege* 
„  naamd,  zal  afwijken,  of  gedoogen,  dat  daarvan 
„  afgeweken  worde. 

,,  Ik  zweer  wijders ,  dat  ik  de  onafhankelijkheid 
„  van  het  Rijk*  en  de  algeheele  uirge(lrek(heid  van 
„  deszelfs  grondgebied  met  al  mijn  vermogen  zal 
„  verdedigen  en  bewaren;  dat  ik  de  aigemeene  ea 
„  byzonderè  vr^heid  en  de  tegten  van  alle  mijne 
,  ^  onderdanen  en  van  ieder  derzelve  zal  befchermen 
„  en  beveiligen,  en  tot  indandhouding  en  bevorde- 
,^  ring  van  de  aigemeene  en  b^ zondere  welvaart, 
'  „  alle  middelen  zal  alinwenden ,  welke  de  wetten 
„  ter  mijner  befchikking  (lellen,  zoo  als  een  goed 
„  Koning  fchnldig  is  en  behoort  te  doen. 

„  Z4fO  waarkji  helpe  mij  God  Almag:igV^ 

54.  Na  het  afleggen  van  den  voormelden  eed ,  wordt 
de  Koning  in  dezelfde  openbare  vergadering  ingehuldigd 
bij  de  Staten-Generaal ,  welker  Voorzitter  de  volgende 
plegtige  verklaring  uicfpreekt,  die  vervolgens  door  hem 
en  eU  ^af  leden  hoofd  voor  hoofd  beledigd  worde  i 

„  WIJ  zweren,  in  dt^  naam  van  het  Volk  der 
„  Nederlanden,  dat  wij,  krachtens  de  Grondwec vaa 
„  dezen  Scaat,  U  als  Koning  bulden  en  omvangen; 


62  JAARBOEK  VAn.tSiSé 

DeOrond^        ,^  dat  w^  de  rekten  U#ér  Kroon  znlieo  beitmreii 
rS^i  •»  *°  onderhooden,  ü  getrouw  eo  gedlenftig  zullea 

StMwc  ♦»  '^^°  *^  ^®  befchenning  vin  Uwen  perfoon  en  van 

oo*fl04Ó  >*  ^^^  KoniaklOkt  wcafdigheid;  wy  zweren  voorts 

M  alles  te  tullen  doen^  wat  goede  en  getrouwe  Sta» 
91  ten-Generflal  fehuldig  zijn  en  behoorcn  te  doen* 
„  Zm  waar  a/k  kêlpe  mij  Ged  Almagtigr* 
SS*    Na  dat  deze  beéediging  en  Inhuldiging  door  deil 
Koning  zijn  gebragt  eer  kennlafe  vin  de  Staten  der  Pro^ 
iriiicléoy   brengen  dege  aan  Hem   honne  hulde  toe,  In 
maniere  als  volgt: 

»,  Wif  zweren  I  dat  wij  U,  den  wettigen  koning 
,9  der  Nederlanden,  (leeds  gebouw  en  getrouw  zuU 
9»  len  zyn,  in  de  beftherming  vin  Uwen  perfoon 
9,  en  van  Uwe  Koninklijke  waardigheid;  d^t  wy, 
9,  icbtervolgeos  de  verpligtioged ,  ons  bij  de  Oroud- 
99  wet  opgelegd ,  de  bevelen»  door  U  of  va6  Uwent- 
^9  wege  aan  ons  gegeven»  zullen  gehoorzamen: 
^  voorts  ille  uwe  dienaren  en  raden  In  de  nako- 
,9  mfng  van  dezelve  tullen  helpen  en  bi|lliin9  en 
99  w^ders  alles  zullen  doen  9  wit  getrouwe  onder* 
9,  danen  fc  huldig  zijn  en  behooren  te  doen. 

9,  Zoo  waarlijk  helpe  4as  Ooi  ^imagtigï^ 
l)e  Sutes    der   Provinciën    brengen   é^z^  fcbrifceiyke 
irerklaring  aan  den  Koning  over»  door  eene  plegtige  be* 
tending  van  eenige  leden  uit  hun  midden» 

VL     A  P  D  E  B  L  I  N  o* 

Fan  de  rn^t  des  Keaingié 

55.  De  Koning  heeft  het  beflnur  der  buftenlandfclfe 
betrekkingen.  Hl]  benoemt  en  herroept  de  Gezanten  en 
Confuls. 

57^  De  Koning  verkladrt  oorlog  en  maakt  vrede.  Hij 
geefc  daarvan  kennis  aan  de  beide  Kamers  óet  Staten^* 
Generaal,  met  bijvoeging  van  lUe  de  openingen,  welke 
Hii  met  het  belang  ea  de  zekerheid  van  het  Rijk  be* 
fiaanbaar  oordeelt^ 

58.  Insgelijks  wordt  aan  den  Koning  opgedragen  het 
regt  om  aile  andere  verbonden  en  verdragen  te  doen  (luU 
ten  en  te  bekrachtigen* 

Hij  geeft  daarvan  kennis  aan  de  beide  Kimers  der 
Staten-Gencraal,  zoodra  Hij  oordeelt,  dat  het  belang  en 
de  zekerheid  van  ba  Rijk  zulks  toelaten. 

Ingevalie  de  verbonden  en  verdrigeo9  In  tijd  van  vre- 


JAARBOEK  VAN   i8tjé  63 

de  gefloten  •  mogten  Inbonden  eenigen  ^flhind  of  rniling  De  Grond* 
van  een  gedeelte  van  het  grondgebied  des  R^ks  of  van  (jJedcrl* 
deszelfs  bezittingen  In  andere  werelddeelen ,  worden  de-  Sta«tsc«*f ' 
zelve  door  den  Koning  niet  bekrachtigd,  daü  nadat  deno«soi4^. 
Staten*Genera8l   op  dezelve  hunne  goedltenring  hebben 
gegeven. 

59.    De  Koning  heeft  het  oppergezag  over  de  vloten 
en  legers.    De  militaire  officieren  worden  door  Hem  be-    , 
noemd    en    ontflagen,    of,   daartoe  termen  zijnde,  op 
peniioen  gelleld. 

da  De  Koning  heeft  bt)  nltflnitlng  het  opperbeflnui' 
over  de  volkplantingen  en  bezittingen  van  het  Rijk  la 
andere  werelddeelen. 

6i.  De  Koning  heeft  het  opperbeflnur  van  de  alge- 
meene  geldmiddelen.  HIJ  regelt  de  bezoldiging  van  alle 
kollegiên  en  ambtenaren,  die  uit  ^s  Lands  kas  betaald 
worden ,  en  brengt  dezelve  op  de  begrooting  der  Ihats- 
beboefcen.  * 

De  bezoldiging  der  ambtenaren  Van  de  regterlQke  magc 
wordt  door  de  wet  geregeld.  < 

62.  De  Koning  heeft  het  regt  van  de  munt.  Hij 
vermag  zijne  beeldtenis  op  de  mnntfpecISn  te  doètl 
ilellen, 

6s*  De  Koning  verheft  in  deu  adelftand :  al  wie  dooif 
den  Koning  in  den  adelftand  verheven  wordt,  brengc 
de  brieven  van  adeldom  ter  kennis  van  de  Staten  zijner 
Provincie,  en  deelt  aandonds  in  ^lle  de  voorregten  daar-* 
aan  verbonden,  bijzonderlijk  In  de  bevoegdheid,  on 
befchreven  te  worden  in  de  ridderfchap,  mits  voldoen* 
de  aan  de  vereischten  voor  dezelve  bepaald* 

64m  RIdder-orden  worden  door  eene  wet,  op  bet 
voorftel  des  Konings,  ingefteld. 

65.  Vreemde  orden ,  waaraan  geene  verpligtingen 
verbonden  zyn»  mogen  worden  aangenomen  door  den 
Koning  en  mee  zijne  toedemmlng  door  de  Prinfen  van 
t^n  Hois. 

In  geen  geval  mogen  de  overige  onderdanen  des  Ko* 
nings  vreemde'  orden  aannemen  ,  zonder  deszeifs  bijzon-* 
der  verlof. 

é6.  InsgelQks  wordt  tot  het  aannemen  van  vreemde 
titfels»  waardigheden  en  charges  t  hec  bijzonder  verlof 
van  den  Koning  verelschc. 

Het  Is  in  het  vervolg  geen*  Nederlander  geoorloofd  ^ 
vreemden  adeldom  aan  te  nemen. 

6j.  De  Koning  heeft  het  regt  van  gratie,  na  tngeno- 
advies  van  deu  Hoogen  Raad  der  Nedejrtenden. 


\ 


64  JAARBOEK  VAN  iBts.' 

DeGrohd*     62é    Bebtlve  de  gevAllen,  waario  he(  re^   van  dll^ 
wee.         penAtie  aan   den  Koning  b^  de  wee  zelve  wordt  toege^ 
(Nederl.    kend»  verleent  dezelve  ook,  wanneer  de  Scacen-Generaal 
M^Mub   "*^^    vergaderd  zön,  en  de  zaken  niet  gevoegelijk  uit- 
■^•«04./   ftol    kunnen  lijden,  na  den  Raad  van  State  gehoord  lé 
bebben »  dispenfatiën  op  bepaalde   verzoeken  van  bijzon- 
dere perfonen,  wier  belangen,  na  ingenomen  advies  vaii 
^    den    Hoogen    Raad  in  materie  van  justitie,  en  na  be- 
hoorlijk onderzoek  der  zakeiv  bij  de  overige  departemen- 
ten van  algemeen  befluur,  welke  zulks  aangaat,  geble- 
ken zifn  zoodanige  vrijf^elling  van  wettelijke  bepalingen 
in  biliykheid  te  vereifcben.      . 

Bij  de  eerst  volgende  vergadering  der  Staten-Generaal» 
wordt  door  den  Koning  opening  gegeVen  van  alle  de 
dispenfatién  door  Hem  alzoo  verleend. 

69.  De  Koning  beflist  alle  igefchi tien ,  welke  tusrcheii 
twee  of  meer  provinciën  zoaden  mogen  ontftaan,  wan- 
neer bij  dezelve  in  der  minne  niet  kan   bj/leggen. 

70.  Oe  Koning  draagt  aan  de  Suten-Generaal  wetteii 
•    voor,   en    doet    zoodanige    andere  voordellen,   als  HQ 

Doodig  oordeelt* 

Hij  heeft  het  regt  om  de  voordragcen ,  aan  Hem  dóo^ 
de  StateuGeneraal  gedaan,  al  of  niet  goed  te  keuren* 

VII,      AFDEBLIIfG. 

Fan  den  Raad  van   State  en   dé  MinUferiëic  Depar^ 

tementen. 

71.  Er-  is  een  Raad  van  Statfc. 

De  Koning  benoemt  deszelfs  leden ,  ten  getale  van 
niet  meer  dan  vier  en  twintig,  zoo  veel  mogelijk  uit 
de  verfchillende  Provinciën  van  bet  Ri)k.  iiij  oncflaac 
dezelve  na  welgevallene 

De  Koning  zelve  is  voorzitter  van  den  Raad:  zulks 
poodig  oorcteelende,  (ielt  hi}  eenen  Secretaris  van  Staat 
Vice-Prefident  aan. 

72.  De  Prins  van  Oranje  is  van  regtswege  lid  Van 
den  Raad  van  State,  en  neemt  zitting  in  denzelven^ 
wanneer  ziju  achttiende  jaar  vervuld  is. 

i-let  Üaat  aan  den  Koning  vrij,  de  Prlnfen  van  den 
Huize,  die  tot  meerderjarigheid  gekomen  zijn,  zitting 
in  den  Raad  van  State  te  verleenen. 

Het  getal  der  gewone  Leden  ondergaat  daardoor  gee- 
i)e  verandering. 

V73.    De  Koning  b*^engt   ter   overweging  bij  den  lUad 
van  State  aiie  voordel  Jen  docr  Hem  aau  de  Scateii>Gtf. 


jAAQ.BÖ£tt  fAV9  1S151  65 

taeraül  te  doen ,  of  door  dezen  am  Hem  gedun ,  alime*  I><|  Groii^ 
de  alle  algemeene  maacrégeleo  van  inwendig  bellaar  van  ^jj^^i 
den  Scaat  en  van  deszelfs  bezittingen  in  andere  wereld- scai^' 
deelen.  .^  no*  ao40 

Aan  het  hoofd  der  iiit  ce  Vaardigen  Wetten  en  beve* 
len  worde  melding  gemaalct,  dat  de  Raad  van  State  det- 
wege  gehoord  is. 

De  Koning  neemt  wijdera  de  gedaeticen  Van  den  Raad 
van  State  In,  over  alle  zaken  van  algemeen  of  bijzonder 
belang,  waarin  hy  zulks  noodig  oordeelt.. 

De  Koning  alleen  befluic,  en  geeft  telkens  van  z^n 
genomen  befloit  kennis  aan  den  Raad* 

74.  Üe  Koning  kan  buitengewone  Staatsraden  benoe- 
men :  zO  genieten  geen  traktement. 

Htl  roept  dezelve  in  den  Raad,  wanneer  bU  tnlks 
noodig  oordeelt. 

75.  t>e  Koning  (telt  ministeriële  departementen  in^ 
benoemt  derzelver  hoofden  en  ontflaat  die  naar  welge- 
vallen. 

Hy  roept ,  zulks  geraden  oordeelende »  eeti  of  mee^ 
deczelve»  tot  bijwoning  der  dellberatlên ,  in  den  Raa^ 
van  Sute. 

764  Onverminderd  den  verderen  Inhoud  van  den  eed^ 
welken  de  Koning  goedvindt  aan  de  hoofden  van  minis- 
teriële departementen  en  gewone  of  buitengewone  Staats- 
raden voor  te  fchrijven,  wordtt  hun  daarb))  opgelegd 
gturouwheld  aan  de  Grondwet  te  zweren. 


DERDE  HOOFDSTUK; 
VAN  DE  STATE  N-G  £  N  E  R  A  A  L. 

I.    A  r  0  £  t  t  I  tf  o. 
yan  di  zamenftelling  der  Staten-ÖéneraaL 


«    #  • 


J7*    Pe    Statén-Generaal  vertegenwoordigen    hef  jjé-* 
fceele  Nederlaodfche  volk. 

78.    De  Staten-Génétail  beflaan  uic  twee  Jtaniers. 

7P.  £ene  dier  Kamers  bedaat  nit  iio  ieden»  be- 
tioemd  doof  de  Siacen  der  Pfovincién ,  te  wetend 
voor  •        •      . 

]•  B*  van  18^5.  side  Scuk«  £ 


scuuc* 


65  JAARBOEK  van   i€li5« 

De  Grond»         Ndord-Brabsnd  •  •      '     •  f4 

wet,  Zufd-Brtbtnd  •  .  .té 

Gelderland  «         •         •         •           ^^ 

Lntk  •          é          * '       "  •            6« 

Oost-Vlinnideren  •             •              io« 

Wesc-Vlaandereo  «               •                 té 

Henegouwen  •              «           •           8« 

Holland  •               «            «             22* 

Zeeland       '  .               •            •               3* 

Namen  «           •          •            •         t. 

Antwerpen  •            «            •            5« 

Utrecht  •        .     •                «              3« 

Vriesland  «           •         •             .5. 

OvtriDsfet  «           •           •           •4» 

Groningen  •           •                     #          4. 

Drenthe  •           •           .          •           u 

Luxemburg  «          •          •          •     4« 

110  léden« 
8a  De  tndene  Kamer «  wellie  den  naam  van  Eerfte 
draagt  9  is  zamengeQeld  uit  niet  minder  dan  veertig  ea 
niet  meerder  dan  zestfgf  leden,  den  voUen  onderdom 
vin  veertig  jaren  berefkt  hebbende»  welke  door  den 
Koni/)g  voor  faun  leven  benoemd  worden ,  en  gekozen 
x&z  ben,  die  door  dienften  atin  den  Staat  bewezen ,  door 
hunne  geboorte  of  gegoedheid «  onder  de  ftanzfenIQkften 
van  den  Lande  behooren* 

IL     A  r  D  E  K  L  I  N  o» 

Van  de  Tweték  Hamer  der  Staten-Genêraat, 

lu  Toe  leden  der  Tweede  Kamer  zijn  verkiesbaar 
Ingezetenen  der  Provincie,  wjaruic  zIJ  genoemd  wor* 
den,  bereikt  hebbende  den  vollen  ouderdom  van  dertig 
jaren. 

De  leden,  uit  dezelfde  provincie  gekozen»  mogen 
alkander  niet  nader  dan  in  den  derden  graad  van  bloed- 
verwantfchap  of  zwagerfchsp  beflaan;  geen  zee-  of /and- 
officieren  zQn  daartoe  verkiesbaar  ,  welke  eenen  min- 
deren rang  dan  dien  van  hoofd-officier  hebben* 

82.  De  leden  de:&er  Kamer  hebben  zinlng,  gedurende 
drie  iaren. 

Een  derde  van  hen  valt  jaariyka  uit ,  volgens  evn  daar 
van  te  maken  rooster» 


JAARBOEK  vAn  iétj.  ^7 

bé  oitvailende  zijn  dadelijk  weder  Verkiesbaar.  DeOhMii 

83,  De  leden  dezer  Kamer  flemmen  voor  zich  zéU  ?JJe*dcrt» 
Ven,  en  zónder  Itst  van  of  ruggefiiraak  met  de  vergade- ^taAtsci 
Hng,  door  welke  zy  benoemd  zijn.  no.  a04») 

84.  fiij  bet  aanvaarden  hunner  waardigheid;  doen  ii) 
teder,  op  de  wijze  zijner  godsdiendigé  gezindheid»,  d^ü 
haVolgtiden  eed: 

„  Ik  zweel:   (belove)  dat   ik  de   Grondwet  der 

;,  Nederlanden  zal  önderhonden  en^  handhaven;  dac 

,f  ik,  bij  geene  gelegenheid  en  ónder  geen  voor- 

yf  wendfel,  hoe   ook  genaamd,  daarvan   zal  afwijk* 

9,  ken ,  of  toellemmen ,  dat  daarvan  afgeweken  wor- 

,,  de !  dat  ik  voorts  de  onafhankeiykhehl  van  den 

^,  Staat,   de  algemeene  en   b^zondere   vr^beld  dtr 

„  ingezetenen   bewaren  eo  befchermen,  en  het  aU 

,,  meen    belang  roet  al  mijt  vermogen  bevordereti 

9,  zal ,   zonder  m^  daai^n  door  éenige  provlAdalë 

„  of  andere  b^zondere  belangen  te  faiteii  afciekken; 

„  £00  waarlijk  helpp  mij  Qêd  MmdgtigV^ 

JÉy  zulled,  alvorens   tot  dien  eed  te  worden  toegela» 

ten,  doeju  den  volgenden  eed  vaii  zoivering. 

„  Ik  zweer  (verklare)  dat  ik ,  om  tot  lid  vad 
;,  de  Tweede  Kamer  der  Staten-Generaal  te  wor« 
„  den  benoemd)  directéiyk  of  indlrectelijk «  aan 
„  geene  perfonen,  hetzij  in  of  buiten  her  béiïuur; 
„  onder  wilt  naam  of  voorwendfbl  ook»  e^nige  gif- 
„  ten  of  gaven  beioofd  of  gegeven  beb»  üocbtë 
;,  beloven  of  geven  zal. 

,,  Ik  zWeer  (belove),  d^t  ik  oni  ieu hoegenaamd 
„  in  deze  betrekking  te  doen  of  te  Jaten  i  vap  nie* 
\y  mand  hoegenaamd  eenige  beloften  of  gefchenken 
„  aannemen  zal,  dirèctelijk  of  indirecte^k, 

„  Zoo  iJi^aariijk  helpe  mij  Go4  jihnagtigV* 
Deze    eeden  worden   afgelegd  in  handen  van  den  Ko- 
iiing^  oUe  wel  in  de  vergadering  dër  Tweede  Kamer  t 
in  handen  van  dèn  PreQdeni,   daartoe  door  den  Koning 
gemagiigd.  > 

85.  De  Koning  benoemi,  liit  eene  opgave  van  drie 
leden.  Hem  door  de  Kamer  aangeboden,  één,  óm  liec 
voorzitterfchap »  gedurende  den  tijd  van  liet  openen  loc 
het  Huiren  der  zitting,  waar  te  nemen* 

86.  De  leden  deier  Kamer  genieten  v.QOir  rei^kotten 
zoodanige  fom,  als,  in  evenredigheid  der  afliandent  by 
de  wet  zal  worden  geregeld. 

Tot   goedmaking    der  verbiyfkosten  ia  it  flatti  der 

£  s 


68  JAARtJOEK  vak   1815. 

Dc  Grond- bljeepkotost ,  wordt  hun  toegelegd  eeoe  fom  vtn/isob:-: 

(Nederl.    '•]««»• 

btucsc.        ^C2e  verblijfkosten,  die  miandelijks  betaa!d  worden, 
ao«  fto40  worden  in  hec  C4)dvak  van  de  eene  zitting  cot  de  ande- 
re niet  genoten,  door   de  leden,  die  bij  de  laatde  zit- 
ting niet  zijn   tegenwoordig  goweest,  ten  ware  zy  be- 
wezen door  ziekte  belet  te  zijn  geworden. 

IlL      A  F  D  E  E  .L  I  «i   G* 

Fao  de  lEerfte  Kam^r  4^r  Staten  Généraal. 

87.  Dé  leden  der  Eerfte  Kamer 'genieten  voor  reia- 
en  verbluf  kosten  *«  jaarlijks  eene  fom  vaf»  ƒ  ?  000:0:0. 

88*  Bij  hec  aanvaarden  hunner  waardigheid,  leggen 
tij  in  handen  van  den  Koning  af  dezelfde  eeden,  als 
voor  de  leden  der  tweede  kamer  z^n  bepaald,  leder  op 
de  wtfze  zfjner  godsdienfltge  gezindheid.. 

8^    De  voorzitter  van  de  Eerfle  Kamer  wordt  door 
den  Koning  benoemd,  om  het  voorzitterfchap ,  geduren«. 
de  den  tijd  vaa  het   openen-  tot  het  fluiten  der  zitting, 
wtar  te, nemen. 

V 

IV.     A  P  D  E  E  L  I  N  G. 

Befshikkingen^  aan  Mdê  Kamer$  gemeen. 

5to.    Niemand  kan  te  gelQk  lid  der  beide  Kamers  zijn. 

91.  De  hoofden  der  departementen  van  algemeen 
beftnnr  hebben  zitting  in  de  beide  Kamers. 

Zij  hebben  alleenlijk  eene  raadgevende  ftem,  ten  wa- 
re zlJ  tot  leden  der  vergadering  mogten   benoemd  zijn. 

92.  De  leden  der  Staten-Generaal  kunnen  niet  te 
gelijk  zijn  leden  van  de  rekenkamer,  nochte  eenigen 
aan  den  lande  comptftbelen  post  bekleeden. 

93.  Leden  van  provinciale  Staten  in  eene  der  Kamers 
,    van  de  StatenVGeneraal  zitting  nemende,  houden  op  tot 

de  provinciale  Staten  te  behooren. 

94.  ledere  Kamer,  in  den  haren,  onderzoekt  de  ge- 
loofsbrieven der  nieuw  inicomende  leden ,  en  J)enist  de 
gefchilleh.  welke  dien  aan^iannde  mogtén  oprijzen. 

95.  Elke  Kamer  benoemt  haren  griffier. 

^6.  De  beide  Kamers  der  Siaten«GeneraaI  voeren  den 
titel  van  Eé.  Mog.  Meeren, 


JAARBOEK  VAN  1815.  69 

97.    De  Scaten-Geneml  vergsderen  t^P  minfle  een»  De  Grond» 
mtal  •sjiars,  ;^t. 

Slunne  f?ewone   vergadering  worde   geopend ,  op  den  simmc. 
^    n  manndag  In  October.  no,  «04.^ 

De  Kening  roept  de  buiiengewene  vergadering  bij 
een,  zoo  dikwijls  hij  zulks  noodig  oordeelt. 

98*  In  tijd  van  vrede,  ii^orden  de  eiciingen  der  Staten* 
Centraal  beurtelings  om  het  andere  jaar  in  eene  (lad 
der  noordelyke,  en  in  eeue  der  zuidelijke  provinciën 
gehouden. 

gg.  De  Staten-Generaal  vergaderen «  zonder  vt>oraf* 
gaande  oproeping,  bü  overlijden  des  Koniigs.  De  ie-, 
^den,  die  zich,  op  den  isden  dag  na  dit  overlijden, 
bevinden  op  de  plaats ,  w»ar  de  zetel  van  het  gouver* 
nement  gevestigd  is,  opeiven  de  buitengewone  vergade- 
ring. 

100.  De  vergadering  der  Scaten-Generaal  worde  in, 
eene  vereenigde  zitting  der  beide  .Kamers  9  door  den^ 
Koning  of  te  wel  door  eene  commisfie  van  zijuentwege, 
geopend»  en  op  dezelfde  wijze  gefloten,  wanneer  hQ 
oordeelt,  dat  bet  belang  van  het  Ri)k  niet 'vordert,  de 
vergadering  langer  bijeen  te  houden. 

De  gewone  jaarlijkfche  vergadering  blijft  ten  minftei 
fio  dagen  bijeen. 

101.  Geene  der  belde  Kaniers  vermogen  eenige  zaak 
te  beiUsfen,  zoo  niet  meer  dan  de  helft  van  hare  lede» 
tegenwoordig  is. 

102.  Alle  beflniten  worden  bij  voldrektt  meerderheid 
van  demmen  opgemaakt. 

103.  Over  alle  zaken  wordt  mondeling ,  en  bij  hoof- 
delijke oproeping  gedemd;  doch,  bij  het  doen  van  kea« 
zen  of  voordragten  van  pcrfonen ,  bU  befloten  en  onge- 
ceekende  briefjes. 

104.  Wanneer,  volgens  deze  Grondwet^  de  beide 
Kamers  eene  vereenigde  zitting  houden,  bet  zQ  de 
Tweede  Kamer  in  enkelen  of  in  dut^belden'  getale  xij^ 
zitten  de  leden ,  zonder  onderfcheid  tot  welke  kamer 
zij  behooren. 

De  voorzitter  der  Eerde  Kamer  heeft  het  beleid  der 
vergadering» 

V.    aVobkliho. 
Fan   de  wetgevende  magt. 

* 

105.  De  wetgjBvende  magc  worde  gezameal^k  door 
den  Koning  en  de  Staten- Generaal  uitgeoefend* 

E  3 


?o  JAARBOEK  van  18/5.; 

D^GroDd.  ï66.  De  Koning  lendc  z^ne  voordellen  ttn  dé  Twee- 
wet,  de  Ktmer,  heczQ  btf  eeoe  fchriftelijke  boodfcbap»  wel* 
CNe.4cr!.   j^^  j^  redenen  rin  het  yoorllel  inhoudt,,  of  door  cenc 

SÓ"^iSl.)  commisfie. 

'  *   '  lojr^    Over  eenig  {ngekomen    voorft^l  des  Kooings  ^ 

wordt  bij  de  volle  Kamer  niet  geretdpleegd»  dtn  nadac 
hetzelve  is  overwogen  in  de  onderfcbeidene  tfdeelingen, 
watrio  alle  de  leden  der  kamer  zich  verdcelen,  en  wel* 
ke  op  gezette  tijden  bij  loting  vernieuwd  worden, 

io8.  De  zittingen  der  Tweede  Kamer  van  de  Staten- 
Géneraal  worden  lu  het  openbsar  gehonden,  Oe  Kamer 
raadpleegt  met  gefloten  deuren ,  wanneer  een  tiende  ge* 
deeice  der  tegenwoordige  leden  het  vordert,  of  de  pre- 
Qdeni  het  noodig  oordeelt. 

-  Over  de  punten,  die  in  de  befloten  Kamer  zijn  be- 
liandeld,  kan  ook  in  dezelve  een  bcflutt  genomen  wor^ 
flen. 

1Ó9.  Wanneer  de  Tweede  Kamer,  na  geraadpleegd 
te  hébben  over  hét  algemeen  verflage  uit  naam  der  on* 
derfêhéidefte  afdeellngen  uitgebragt ,  tot  het  aannemeq 
Van  bet  voo^rftel  befluit,  zendt  zij  hetzelve  aan  de  Eer- 
èe  Kamer,   met  het   volgend  formulier    van  goedketi- 

ring  : 

„  De  Tweede    Kamer  der  Sta  ten*  Generaal  zendt 

„  aan  de  Eerfte  Kamer  het   hiernevensgaande  voor* 

„tlel  des  Kt)nings,  en  is  van  oordeel,  dat  de  Sta-: 

„  ten  Generaal  zich  met  hetzelve  behooren  re  ver* 

„  e^niigen.*' 

II  o.    Zoo   de  Tweede  Kamer  vermeent  het  gedline 

Vög^rflel   niét  tè    moeten    aantsement  geeft  zij  daarva« 

kviïtii^  aan  den  Koning,  in  de  voegende  bewoordirigen: 

,,  Dfe  Tweede  Kamer  van  de  Stateu-GencraftJ  be* 

„  tuigt  den  Koning  haren    dank  voor  deszéli^  ijver 

„  in  het  bevorderen  van.  's  Rijks  belangen,  en  ver- 

»,  zoekt  denzelven  eerbiedlglflk  het  gedsnc  voorite! 

„  jn  nadere  overweging  ie  nemen. 

1TI.  2^00  de  ïerile  Kamer  eenig  vobrüel  des  Konin;gjr, 

door    de  Ti^eede    Kamer  aangenomen,   ontvangt,   vei> 

tcnit   zff  liet^elve  naar  4e  verfcbillende    afdeellngen, 

^aarin  zj|j  verdeeld  is, 

^  Zoo  zij,  na  gerudpleegd  te  hebben  over  het  algemeen; 
verllag  uit  naam  der  onderfcbeiden  afdeellngen  uitge* 
^ragt,  het  voorftel  unneemt,  geeft  zy  daarvan  kennis 
fiap  den  Koning  in  de  volgende  bewoordingen: 

M  iPe  StvtèV' Generaal  betuigen  ^en  iEoning  hnnnep 


JAARBOEK  VAN   i9i$.  71 

,,  diDk   voor  deszelfs  Qirer  in  lm  beronleren  vto  De€roQ4> 

f,  *f  Rijks  belangen,  en   vereenifen   zicb  met  bet)!!!!^^*    , 
voordel "  Cwedcru 

mitsgaders    aan  de    tweede  kamer  in  de  volgende  bo^  qq.  $04*) 
voordingen, 

,,  De  Eerfte  Kamer  der  Staten-Generaal  geeft  aan 
^  de    Tweede  Kamer  kennis,  dat  zU  zich  met  bet 
,,  voordel  des  Koniogs,   aan  haar  doof  de  Tweede 
,,  Kamer  op  den  •    •    •    .  becrekkeiyk    •    •    •    .. 
„  toegezonden,  heeft  vereenigd.** 
11a.    Zoo  de  £erCl«  Kamer  vermeent  het  voarftel  niet 
te  moeten  aannemen,  drukt  zij  zich  op  deztlfde  w^se 
uit,  als  In  art.  na 

Zij  geeft  daarvan  kennis  aan  de  Tweedo  Kamer  In  de 
volgende  bewoordingen» 

„  De  eerde  Kamer  van  de  Staien-GeneiMl  geeft 

„  aan    de  Tweede  Kamer  kennis ,  dK  zH  den  Ko- 

,j  ning  eerbiedigiyk  verzocht  beeft »  deazeifs  voor* 

s»  (lel  van  den  •  •  •  •  ,  ^  betrekkelijk  •  •*  •  •  .  •  m 

»,  nadere  overweging  te  nemen**' 

113.  De  Scateo  Generaal  hebben  het  regt»  om  aan 
den  Koning  voordellen  te  doen,  met  inachtneming  der 
volgende  voorfchrif&en. 

1 14,  De  voordragt  daartoe  behoort  by  nitfluitlng  aan 
de  Tweede  Kamer,  die  dezelve  overweegt ,  op  gel^ke 
wijze  als  zulks  len  aanzien  van  des  Konings  voordellen 
is  bepaald. 

II 5*  Zoo  zy  het  gedane  voordei  goedkeurt,  zendt 
zlJ  hetzelve  aan  de  £«rde  Kamer ,  bi)  bet  volgende  for* 
mulier: 

«I  De   Tweede  Kamer  der  Scacen-Genepal  z€ndc 
„  aan  de  £erde  Kamer  het  biet  btffaand  «oordel , 
„  en  is  van  oordeel  <  dat  hetzelve  aan  den  Koning 
„  zoude  behooren  ite  woiden  aangebodea*' 
11 6.  'Wanneer  de  £erfie  Kamer,  na  daarover  op  de 
gewon^  wijze  geraadpleegd  te  hebben,  bet vooidel goed- 
keurt, zendt  zt)  hetzelve  ter  bekrachtiging  aan  den  Ko*       ^ 
ning  in  dezet  voege: 

,t  De  Statén-Generaal ,  oordeele«de ,  dat  bet  ne* 

„  v^nsgaande  voorfiel  tt  bevordertnf  van  'a  Landa 

„  belangen  zonde  kunnen  drekken,  verzoeken  eer- 

„  blediglijk  des  Konings  bewilliging  op  becaelve/* 

Zy  geeft  éuLPfzn  kennis  aan  de  Tweede  Kamer  op 

deze  w^iMt: 

„  De  Eerde    Kamer  der  Staten  -  Generaal    geeft 
„  kennis  aan  de  Tweede  Kamer,  dat  nii  zicb  net 

E4 


•  •  •  « 


y 


71    ,         JAARBOEK  vak  iSrj, 

l>eOrond-         ,,  hatr  voorftel  van  deo  .  •  .  .   betrekkerijt  .  .  .  ^ 
rNedcrl  »»  ''^^^  vereenfgd  ,  en  hetzelve  namens  de  Sttten. 

^ttatsc*  »»  Generaal  aau  den  Koniijg  ter  bekrachtiging  heeft 

no.  •C4 J  9»  gezonden/* 

117.  Ingeval  van  afkeuring,  gttït  zJJ  daarvan  aan  de 
Tw^tde  Kamer  kennis  in  deze  woorden  x 

,,  De  Eerlle  Kamer  der  Scaten.Generaal  heeft  gee- 
^„  ne  genoegzame  reden  ijevonden,  om  het  hier  ne- 
„  vena  teruggaande  voortlel  den  Koning  aan  te  ble- 
.,  den;* 

118.  Wanneer  de  Koning  het  voorftel  van  de  Statca- 
Generaal  aanneemt ,  worde  zulks  in  de  volgende  bewoor* 
dingen  uitgedrukt: 

„  0c  Koning  bewilligt  in  het  voorftei.** 
Zoo  de  Koning  het  niet  aanneemt,  wordt  zulks  00 
èt'Lt  wijze  te  kennen  gegeven: 

„  De  Koning  houdt  bet  voorftel  In  overweging.** 
II5>.    Alle  voorftellen  van  wet,   door  eL^n  Koning  eii 
de  beide  Kamers  der  Stacen-GeneraaJ  aangenomen,  ver- 
kregen kracht  van  wet»  en    worden   door  den  Koning 
afgekondigd. 

120.    De  wijze  van  afkondiging  étx  wetten,  en  de 
tQd  wanneer  zij  verbindende  zijn,  worden  door  de  wee 
geregeld. 
Het  formulier  van  afkondiging  is  het  volgendes 

„  Wij ,  enz.  .  .  .  Koning  der  NedeHanden ,  enz, 
y,  •  .  .  allen ,  die  deze  zullen  zien  of  hooren  lezen 
„  falutf  doen  te  weten.  ' 

„  Alzoo   Wij   in    overweging    genomen    hebben. 
-„  dat,  enz.  Cde  beweegredenen  der  wet.) 

„  Zoo  is  het,   dat  Wij,  den  Raad  van  State  ge- 
„  boord,*  en  mtx  gemeen  overleg  der  Staren-Gene- 
„  raal  ,   hebben   goedgevonden   en   verdaan  ,  geJijk 
,,  wy  goedvinden  en  verdaan  b^  deze,  enz. 
(De  inhoud  dtr  Weti) 
,,  Gegeven,**  enz. 

VI,     4  F  D  B  E  L  I  M  G. 

Fan  dB  begrooting  der  uitgaven  van  hei  Rijk^ 

ni.  De  inwilliging  der  Staten-Generui  wordt  ver- 
Ciscbt  op- de  begrtoting  van  de  uitgaven  van  het  Ryk, 
welke  aan  de  Tweede  Kamer  door  den  Koning  in  d« 
l^ewone  vergadering  wordt  Ingezonden. 

\%2,    Pe  geipcidf  t>egrQottng  wQrdc  Iq  (wec  «fd^^üq^ 


JAARROEK  VAN    i8rj.  75 

geo  gefplïrsc;  deze  fpIlcHng  zal  moéten  piMts  heHben  blJ  DeGrond» 
de  begroeiing  over  den  jare    1820,  of  zoo  veel  ^^öe- Jï?^*j^ 
ger,  als  de  omftandigheden  het  roelacen.  Staatse! 

123»    De  eerde  afdeeling  bevat  alle  zoodanige  gewo'  qq.  «04,) 
oe ,  zekere  eo  fteeds  voortdurende  uir^ven ,  u>elke ,  aic 
deo  gewonen  loop  der  zaken  voorcvloeijende  p  in  het  blJ* 
zonder  cot  den  (laat  van  vrede  betrekking  hebben. 

DezQ  uitgaven  door  dé  Scaten«Generaal  goedgekeurd 
zQnde ,  z^o ,  gedurende  de  tien  daarop  volgende  jaren , 
aan  geene  jaariijkfche  toefiemming  onderworpen. 

£r  kan  over  die  uitgaven  geene  nadeie  beraadltaging 
vallen, rten  zij  de  Koning,  in  di^n  rtisfcheDtijd ,  te  ken* 
nen  geve,  dat  een  gedeelte  dier  uitgaven  veraólClerd  is, 
of  geheel  opgehouden  heeft.  ^.. 

124.  BD  de  goedkeuring  van  deze  afdeeling  wordeo 
tevens. voor  gelijken  tjyd  vastgeHeld  de  middelen,  cot  do 
vinding  dier  uitgaven  bedeoid. 

Deze  middelen  eens  bepaald  zijnde»  bleven  vutge- 
ileid  ,  gedurende  dien  tijd,  ten  zij  de  Koning  ,  noodig 
Wdeelende,  dac  een  dier  middelen  gewijzigd,  of  door 
een  ander  vervangen  wierd ,  daaromtrent  een  voorftel 
doeu 

IA5.  Een  jaar  vóór  den  afloop  van  den  termyn,  voor 
welken  deze  vaste  uitgaven  geregeld  zvja  ,  wordt  door 
den  Koning  de  nieuwe  liaat  voor  de  tien  jaren  ,  die 
op  dten'cerQ(|u  volgen,  voorgelleld. 

126.  De  tweede  aideeliDg  der  begrooting  bevat  die 
buitengewone,  onvoorziene  en  onzekere  uitgaven,  wet* 
ke,  inzonderheid  in  t^den  van  oorlog,  naar  voorkomen* 
de  omftandigheden ,  moeten  worden  geregeld. 

Deze  uitgaven  ,  en  de  middelen  tot  beftrijding  der* 
zelve,  worden  flechts  voor  een/jaar  vastgelleld. 

is/v  De  uitgaven  voor  ieder  departement  van  alge- 
meen beiluur  maken  een  afzonderlijk  hoofdftuk  der  algt« 
meen  e  begrooting  uit. 

De  penningen ,  voor  eeb  departement  toegeilaan ,  kun- 
nen alleenlijk  en  by  uicfluicing  worden  gebruikt  voor 
nitgavtn,  tot  dat  ^^epartemem  behoorendc,  zoo  dat  gee* 
ne  fom  kan  worden  overgefchreven  van  het  eene  hoofde 
fittk  van  algemeen  beduur  op  een  ander,  dan  met  ge« 
meen  overleg  der  Staten  Generaal. 

138.  De  Koning  doet  jaar.ijks  aan  de  Staten-Generas^l 
een  uitvoerig  vi^rflag  geven  van  bet  gebruik  ^r  geld- 
ipiddelen. 


Sf 


74  JAARBOEK  van  1815* 

I>«<ï«»d»  VIERDE    HOOFDSTUK, 

vet. 

i^!^^'  VAN  DE  STATEN  DER  PROVINCIËN, 


S(aac9c. 


I.     AFDBELING. 

f^an  de  zamenfteiiing  der  Staten  van  de  Provinciën, 


Art.  139.  De  Sttten  der  Provinciën  zijn  zamenga* 
field  oic  leden ,  gekozen  door  de  vofgende  drie  Handen  f 
namelijk  i 

Door  de  Edelen  of  Ridder fchappen  , 

Door  de  Steden,' 

'Door^dett  Landeiyken  Stand. 

130.  Hec  getal  van  de  leden  der  Provinciale  Staren* 
irergadering  en  de  evenredigheid  der  verfchfUende  (hin- 
den worden  géraigeld  dpor  den  Koning  ,  die  nic  elke 
provincie  eené  commisfie  benoemt ,  om  Hem  dienaan- 
gaande ce  dienen  van  advies. 

131.  In  elke  provincie  maken  de  edelen  of  een  lig« 
Chaam  van  ridderfchap  uit  of  niet ,  naar  mate  zulks  hee 
^oegel^kst  geoordeeld  wordt. 

De  eerde  bijeenroeping  der  edelen  of  rtdderfchappeit 
#n  de  eerde  admisfie  tot  dezelve  worden  door  den  Ko- 
ning gedaan  en  verleend. 

ZIJ  ontwerpen  zoodanige  reglementen  als  zij,  befion« 
dens  deze  Grondwet,  noodig  oordeelen,  en  zenden  de* 
^Ive  aan  den  Koning  ter  bekrachtigtngt 

I39«  De  (!edelijke  regeringen  zijn  zamengeftefd  op 
zoodanige  wijze ,  als  noodig  wordt  geoordeeld  bij  4io 
reglementen ,  door  de  befhande  regeringen  of  bijzondere 
commiafl€n,  door  den  Koning  te  benoemen,  ontworpen. 

De  alzoo  ontworpen  reglementen  worden  aan  de  pro- 
vinciale Staten  toegezonden ,  d\t  óete^^  met  bunne  be» 
denkingen  aan  den  Koning  ter  bekrachtiging  aanbieden. 

Bij  deze  regTementen  wordt  bepaald  de  wi^ze,  op  wel* 
ke  de  leden  der  provincinie  Staten  ,  die  ter  benoeming 
van  dien  fland  (laan,  zullen  gekozen  worden. 

133*  In  a)ie  Heden  worden'  ingevoerd  kiezers-kolle- 
(iên.  ZQ  worden  eenmaal  in  het  jaar  door  de  regering 
bQeengeroepen  ,  alleenlijk  ^  tot  het  bedoelde  einde ,  om 
de  raadplaatfen ,  in  dien  tusfchent^id  open  gevallen ,  door 
bevoegde  perfonen  te  vervullen. 

134.  f)e  openvallende  plaatfev  In  de  kieaerf-ko!le« 
giën  worden  vervuld  bij  .meerderheid  van  (lemmen  der 
gezeten  borgeren  ,  eene  zekere  in  ledere  üad  bil  hec 
(ied^i\)k  reglement  te  bepalen  (om  bcialeode  io  de  UC- 


JAARBOEK  VA^  1U3.  u 

fgbrfsirene  middelen.    Datrover  brengt  elk  dier  burgeren  DeGroadv 
fens  ia  hec  jaar  zijne  flem  uic»  by  behoorlijk  geceeken- wet. 
ide   en  gefloten   briefjes ,  die  aai)   de  huizen  opgehaald  (N»derl. 
worden  van  wege  de. regering,  noraoSl:) 

135»    Tot  de  verkiezing  van  den   Igndelijken  ftaad  ter     *      •  ' 
provinciale  vergadering,  wordt   elke   provincie  verdeeld 
in  distrikten. 

i^óf  Niemand  ka»  te  gelijk  Ui  zijn  der  Staten  van 
meer  dan  ecne  provincie* 

I37«  De  Koning  (lelt  in  alle  provinciën  Commisfk» 
risfen  aan,  onder  znlke  benaming  als  Hij  goedvindt,  en 
foodanige  inflrucdên  ,  als  Hg  tot  de  rigcige  uitvoering 
der  wetten,  tot  de  waarneming  van  het  belang  van  dea 
lande  en  van  de  provincie,  noodig  oordeelt. 

Deze  Commiafariafen  zitten  voor  in  de  vergadering 
der  Staten  en  in  die  dei;  Gedeputeerde  Staten  ,  volgens 
art.  153  te  benoemen. 

Zij  doen  ,  bij  hunne  a&nüelling  ,  den  eed  van  ge- 
trouwheid aan  de  Grondwet. 

138^  De  leden  der  provinciale  Staten  leggen,  bij  hel 
aanvaarden  huiiner  functiên^  ieder  op  de  w^ze  zijner 
godsdienstige  gezindheid,  den  volgenden  eed  af: 

„  Ik  zweer  (belove^  dat  ik  de  GroQdwec  van 
^  het  .R^k  zal  onderboude^i  t  zonder  daarvan  opt 
ff  eenigerlei  wjjze  of  onder  eenig  voorwendfel  hoe 
^  pok  genaamd  af  te  w^ken;  dat  ik  de  reglemen- 
„  een  dezer  provincie  zal  achtervolgen  en  nako- 
^  men ,  en  voorts  de  welvaart  van  deze  provincie 
9»  met  alle  mUne  krachten  zal  bevorderen. 

,,  Zoo  waarlijk  Mpe  wij  God  Jllmagtigr 
Zij  worden  toe  dien  eed  toegelaten,  na  alvorens  te 
hebben  afgelegd  den  eed  van  zuivering  en  tegen  verbo- 
den giften  in  gav«n ,  bierboveo  art.  04   voor  de  leden 
der  Scaten-Generaal  bepaald. 

139.  De  Staten  der  provinciën  vergaderen  ten  minste 
eens  in  het  jaar,  en  vervolgens  zoo  dikwijb  als  ^  door 
den  Koning  worden  b^een  geroepen* 

140.  De  leden  der  Staten  (temmen  ieder  voor  zich 
welven  en  zonder  ruggefpraak  met  de  vergadering «  die 
ben  benoemd  heeft. 

141.  Tot  het  nemen  van  eenig  beduic  worde  de  ce« 
genwoordigheid  yan  meer  d|n  de  helft  der  leden  ver- 
eischt. 

De  beflniten  worflea  bij  volfirekte  meerderheid  vaa^ 
^mmen  opgemaakt. 

142.  OvfT  all^  züken  worde  s^ondeling  en  by  hoef- 


76  JAARBOEK  van   1815. 

DeGrond-  delijke  oproepfrg  gcftemd ;  doch  bij  het  doen  van  keu* 
^^  ''^•,  ,  zen  of  voordragcen  van  perfonen ,  bij  befloten  en  onge- 
^:^:  weckende  briefjes. 

»^-  ^''^•^  IL      A   F  D  E  E  L  I  N  Q. 

P^an  de  magt  der  Staten  Provinciaal. 

143.  De  Staten  dragen  de  kosten  van  hun  beftoor 
voor  aan  den  Koning,  die  dezelve,  in  gevalle  van  goed- 
keuring, op  de  begrooiing  der  ftaatsbehoe'ten  brengt» 

144.  Aan  de  Staten  der  provinciën  wordt  opgedragen 
bet  verkiezen  van  leden  voor  de  Tweede  Kamer  der 
Staten-Generaal  in  of  bulten  hun  midden,  en  zoo  vtel 
docniyk  uit  alle  de  oorden  van  hunne  provincie, 

14-.  De  Staten  worden  bela&t  met  de  uitvoering  der 
wetten  opzigtelljk  de  befcherniing  der  verfchillende  godr» 
dienstige  gezindheden  ,  en  derzelver  uitwendigen  eer- 
dienst  ,  het  openbaar  onderwijs  en  armbeOunr,  de  aan- 
moediging van  dèn  landbouw,  den  koophandel,  de  fa- 
brieken en  trafieken,  en  voorts  omtrent  alle  tndere  za- 
ken rot  de  algemeene  belangen  betrekkelijk  ,  welke  aan' 
hen  te  dien  einde  door  den  Koning  worden  toegezondeiu 

146.  Aan  de  Staten  wordt  geheel  en  al  overgelaten 
de  befchikking  en  beflisCngvan  alles,  wat  xoi  de  ge- 
wone inwendige  politie  en  oeconomfe  behoort.  Alle 
zoodanige  reglementen  en  ordonnantiën ,  als  zij  voor  het 
algemeen  provinciaal  belang  noodig  oordeeien  te  tnaken » 
moeten 9  alvorens  baar  beflag  te  hebben,  aan  de  goed- 
keuring van  den  Koning  worden  onderworpen. 
*  ifl^.    Zij  zorgen,  dat  de  doorvoer  door,  de  uitvoer 

naar,  of  de  invoer  uit  eenige  andere  provinciën  gcene 
beletflmeriBg  ondergaan,  voor  zoo  verre  b^  de  algemee- 
ne wetten  dienaangaande  geene  bijzondere  voorzieningen 

mogten  zijn  gemaakt. 

148.  Zy  trachten  alle  verfchlllea  tusfcheo  plaatfelijke 
beftuien  in  der  minne  bij '  te  leggen.  Indien  zij  dèRria 
met  kunnen  (lagen  ,  dragen  zij  bet  geval  ter  beüisfing 
voor  aan  den  Koning. 

149.  De  Koning  heeft  het  vermogen  de  beflnïten  der 
Staten  ,  die  met  de  algemeene  weteen  of  het  algemeen 
belang  (Irijdig  mogten  zQn,   te  fchorfen  ên  buiten  effekc 

te  dellen. 

150.  De  Staten  dragen  aan  den  Koning  voor  bet  on. 
derbouden  en  aanleggen  van  zo9danrge  werken  ,  als  zy 
voor  het  belang  van  hunne  provincie  nuttig  oordeeien* 
Zij  kunnen  de  middelen  daaibl  voordragen»  om  dMili^ 


JAARBOEK  VAN  iti^.  jy 

geheel  of  een  deele  ten  koste  der  provincie  ce  voor:deo.  DeGrond" 
Ingeval  van  goedkeuring,  worde  aan  hen  hec  beduur  der  wet. 
werken  en  de  beheering  der  penningen  opgedragen  ,   on-  (Nederl. 
der  de  verpllgiing  tot  rekening  en  verantwoording.  Staatse. 

151.  Zij  mogen  de  belangen   van   hunne  provinciën  "  '  ^^ 
en  derzelver  ingezetenen  by  den  Koning  en   de   Suten- 
Generaal  voordaan. 

152.  De  wijze,  waarop  het  gezag  en  de  magt  aan  de 
provinciale  Staten,  bij  en  ten  gevolge  van  deze  Grond- 
wet gegeven ,  wordt  geoefend ,  worde  geregeld  bij  zoo- 
danige reglementen  ,  als  door  de  Staten  der  provinciën 
gemaakt  en  door  den  Koning  goedgekeurd  worden. 

153*  De  Staten  benoemen  uit  hun  midden  een  kolle- 
g!e  van  Gedeputeerde  Staten ,  aan  hetweik  moet  worden 
opgedragen  in  het  algemeen  alles  wat  toe  het  dageliiksch 
betcid  der  zaken  en  de  uitvoering  der  algemeene  wetten 
berrekkfng  heeft,  en  zulks  hetsij  dé  .Staten  zijn  verga* 
derd  of  v.\:t, 

In  de  provincie  Holland  vermógen,  wegens  derzelver 
ulrgedrektheid  en  bevolking,  twee  kollegien  van  Gedepu* 
teerde  Staten  worden  aangedeld. 

IlL     AFDEELINO. 

Vsn  ée  Plasffeiijke^Befiurcn. 

154.  De  Beduren. ten  platten  lande,. hctzi)  vsn  heer« 
IQkheden «  distriktcn  of  dorpen ,  worden  iogerigt  op  zoo* 
danigen  voet,  als  met  de  bijzondere  omdandigheden  van 
elk  derzetve,  met  de  belangen  der  ingezetenen  en  hec 
wettig  verkregen  regt  der  belanghebbenden  onderling  be* 
Ibanbaar  geoordeeld  wordt,  alles  in  overeen demm ing  met 
ótzt  Grondwet,  envolj^ens  nadere  reglementen,  op  last 
der  Staten  te  maken,  welke  dezelve  met  hunne  coniide- 
ntién  aan  de  bekrachtiging  ym  den  Koning  onderwerpen. 

I55>  De  Plaffcfelijke  fifduren  hebben,  overeenkomstig 
den  inhoud  hunner  reglementen,  de  vr^e  befchikking  over 
hunne  huishoudelijke  belangen ,  en  maken  daaromtrent  de 
vereischte  plaatfe>ijke  verordeningen  ,  welke  echter  ^  ia 
geen  geval ,  met  de  algemeene  wetten  of  het  algemeen  be- 
lang drlJdlg  mogen  zijn. 

Zij  zenden  affcbnften  van  dezelve  aan  de  Staren  der 
provinciën,  blijvende  bet  voort?  den  Koning  onverhr, om 
ten  allen  tijde  inzage  te  vorderen,  en  zoodanige  bevelen 
te  geven ,  ais  hij  vermeent  te  behooren. 

156.  De  Plaatfelijke  Beduren  zijn  gehouden  en  ver^ 
pligt  de  begrooting  hunner  inkomsten  en  uitgaven  aan  de 


r 


.      1 


iü  JAARBOEK  VAN  i8i§i 

ikCrond-  Staten  over  te  leggen ;  eo  gedra^eo  zich  naar  hergèeri  (Her- 
wet,        aangaande  door  gemelde  (Staten  noodig  geoordeeld  wordt. 
(Ncderl.        157.    Voor  zoo  verre ,  tot  goedmaklog  der  plaatfelijké 
?^*"^*    uitgaven,  eenige  belastingen  mögten  «oodig  z^n,  gedrt. 
*>4»;  gg^  dezelv#  Befturen  zich  ftlptelijk  naar  hétgene  deswege 
bij  de  algemeene  financiële  wetten ,  ordonnantiéo  en  bepa* 
llngen  ia  vastgefteld. 

AI vorené  de^e  belastingen  in  te  voeren ,  zenden  zij  dé 
daaromtrent  gemaakte  ontwerpen  ter  goedkenriog  aan  de 
'  Staten  der  Provinciën,  met  ovérleggiog  tekens  van  éenen 
juiscen  fhat  hunner  behoefden. 

BU  bet  onderzoek  daarvan  hdüdéti  de  Staten  oök  bij» 
zonderlijk  in  het  oogj  dat  de  voorgedragene  belastlnged 
nimmer  bezwareti  den  vrUdi  invoer  éa  d<>orvoer  vin  pro- 
ducten van  den  grond  of  voonbrengfeU  van  nijverheid 
van  andere  provinciën  i  Heden  of  plaatfen ,  boven  die  van 
de  plaats  zelve,  waar  de  belascing  gelegd  Wordt. 

158.  Qeene  aienwe,  plaatfel^fce  belastingen  kuhnèn  wof* 
den  ingevoerd,  zonder  voorafgaande  goedkeuring  des  Ka> 
hings. 

iS9<^  Dé  Staten  zenden  aan  den  Koning  alle  de  bé« 
grooiingen  van  inkomscen  en  ükgftveo  »  welke  Ui|j  vor^ 
dert, 

Ten  aanzien  van  bei  opnemen  en  Ouieea  der  plaatfelijké 
rekeningen,  worden  door  den  Koning  de  verèischte  voor* 
zieningen  voorgefchreven. 

ï6o.  De  gemelde  fiedurén  mogen  dé  belangen  van  hirü* 
ne  plaatfbo  en  derzelver  ingezetenen  b}}  deff  Koning  en  dé 
fitaieii  hunner  Provinciën  voorftaan. 

IV.     Ü  F  D  E  B  L  I  N  er. 

jiigemeenè  befchikking. 

i5l.  teder  Ingezeten  beeft  het  regt  om  verzoeken 
tan  de  bevoegde  magt  fchriftel^k  in  ee  dienen ,  mits  dié 
|>erröonIijk  en  niet  uit  naam  van  meerderen  t^orden  onder^ 
teekend,  Welk  laaifte  alleen  zal  kunnen  gefchijden  door 
öf  van  wege  ligchamen ,  wettiglijk  zamengeiieid  en  all 
zoodanig  erkend,  en  in  dat  geval  niet  anders,  dan  ovet 
onderwerpen ,  loi  derzelver  bepaalde  werk^umheden  he* 
koorende. 


JAARBOElt  VAN  i«i5i  ?p     '^ 

VIJFDE      HOOFDSTUK.  DcGroni* 

^  wet. 

VAN  DE  JUSTJTIE.  f^^^^l^ 


h     AFDEELINO* 

jUgemeene  befchikkingen. 

i62.  £r  worde  ktomine  in  de  Nederlanden  regt  ge« 
rprokeOi  ia  naam  en  van  wege  den  Koning. 

i63*  Er  zal  worden  Ingevoerd  een  algemeen  wetboek 
Tan,  burgerlijk  regt ,  vin  koophandel»  van  iijffh^ffelijk 
regc*  van  de  zamendeUing  der  regterlijke  magi  en  vin 
de  manier  van  procederen. 

164.  leder  ingezeten  wordt  gehatidhsafd  b!j  bet  vreed- 
zaam bezit  en  genot  zijner  eigendommen.  Niemand  kaa 
van  eenig  gedeelte  derzelve  worden  ontzet ,  dan  ten  sige- 
meenen  nucte»  In  de  geTailen  en  op  de  wijze  bij  de  weC 
1^  bepalen ,  en  tegen  behoorlijke  fchadeloosftelling. 

165.  Ail6  twistgedingen  over  eigendom  of  datfruit 
voortfpruitende  regten,  over  fchuidvorderlng  of  burgerlij- 
ke regten,  behooreu  bij  uitfluiting  tot  de  kennis  van  de 
règterlijke  magt. 

166.  De  regteriyke  magt  wordt  alleen  geoefend  door 
regtbanken  ,  welke  b^  of  ten  gevolge  dezer  Grondwet 
worden^  iugedeld. 

t6j.  Niemand  kan  tegen  zijnen  wil  worden  afgetrok- 
ken van  den  regter,  dien  de  wet  hem  toekent. 

i68.  Behalve  het  gevalt  dat  iemand  op  beeter  daad 
wordt  betrapt,  ma|  niemand  in  hechtenis  worden  geno«> 
men,  dan  op  ten  bevel  van  den  regter,  inhoudende  de 
redenen  der  gedane  aanhouding,  en  welk  bevel  bij,  of 
onmiddelijk  na  de  aanhouding,  moet  beteekend  worden 
aan  dengeen ,  tegen  wien  hetzelve  is  gerigt. 

169.  Wanneer  een  ingezeten  ,  in  buitengewone  om* 
Asndigheden ,  door  het  politiek  gezag  moge  worden  gear- 
xeüeeid,  is  hij,  op  wiens  bevel  zoodanige  arreflatle  plaats 
heeft  gehod ,  gehouden  daarvan  terftond  kennis  te  gevett 
aan  den  pUatfelijken  regter,  en  hem  voorts  den  gearre- 
fleerden,  binnen  den  tijd  van  drie  dagen  ,  over  te  leY6* 
ren. 

De  criminele  regtbanken  zijn  verpllgt,  elk  in  haar  res« 
fort  te  zorgen ,  dat  znlks  üiptelijk  worde  nagekomen. 

170.  Niemand  msg  in  de  woning  van  eenen  idgezetea 
zf]ns  ondanks  treden,  dan  op  fast  van  eene  magt,  daartOd 
bij  de  wet  bevoegd  vcikiaard  ,  (O  volgeas  de  formeo 
daarbij  bepaald. 


a^*  J204') 


f^    80  JAARBOEK  VA*r   1815* 

DcGrond'      171»    Óp  geene  misdiad  mag  een  (baf  gefteld  worderi 
^^^-         de  verbeurdvcrkUrJfig  der  goederea,  deo  fchuJdigen  coe^ 
y?«iVc'    behoorende. 
feo'Wo       '7^'    ^°  ''^^  crifflioele  vonnisfeii,  een  laste  van  eenen 

befchuldigden  gevrëzen,   fboet  de  misdiÉd  worden  uicge« 

drukt  en  omfchreven ,  met  aanhaling  van  de  apiikelen  der 

wee»  waarop  de  uitfpraak  is  gegrond. 
1 23*    Alle  civiele  vonniafen  moeten  de  gronden  inbou* 

den,  waarop  öeielve  zijn  geweien.  ^ 

174.    Alle  vonnisfen  worden  mee  opeue  deuren  ulege» 

rproken, 

IL    A  F  D  K  fi  L  i  M  o. 

Fan  den  Hêügen  Raad^  de  Hoven  en  Kegib^nken^ 

'175.    Ef  beflaÉe  voor  het  gebeele  Rijk  een  öpperftef  • 
Geregtshof»  onder  den  naam  van  Hoogea  Raad  der  Ne- 
derlanden* 
Dcszelfs  leden  wofdeti,  zoo  veel  mogelijk,  xiit  alle  der 

Provinciën  genomed. 

176.  Van  etne  voorgevitleti  vsdature  worde  door  den 
Hoogen  Raad  aan  de  Tweede  tCamer  der  Statctf-Generaa/ 
kennis  gegeven,  die,  ter  vervutüng  van  de2elve,- eener 

,  nominatie  van  drie  perfonen  aan  den  Koniüg  zal^  aaoble* 
den,  len  einde  daaruit  eene  keüze  té  doen.  De  Kouiajf 
benoemt  den  Prcfidenc  uit  de  leden  van  den  Hoogen  Raad^ 
en  heeft  de  directe  aanftelliiigvan  den  I^rocureur^GefteraaL 

177.  De  leden  van  de  Staten-Generaal,  de  hoofden  det^ 
departementen  vati  algemeen  beflunr,  de  leden  vah  den 
Raad  van  State,  de  cofamisfafisfen  van  den  Koning  in  dé 
provinciën,  Öaaö  té  regt  voor  den  Hoogen  Raad,  w<?gens 
aMe  misdrijven,  gedurende  den  tijd  hunner  funcclên  be- 
gaan.  Wegens  misdreven  iü  het  uitoefenen  van  derzet-' 
ver  functiên  begaan,  worden  z^  nimmer  in  regten  btf* 
trokken ,  dan  nadat  door  de  vergadeHng^  der  Staten-Ge- 
neraal  daartoe  uitdrtikkeiyk  verlof  ts  vetleend 

178.  Bij  de  wet  wordt  nader  bepaald,  il^elke  indetef 
ambtenaren  en  Jeden  van  booge  kollegiên,  Wegens  roisda-* 
den  door  hen  gedurende  detf  t^d  Hunner  functiên  be« 
gafin,  voor  derf  Hoogen  Raad  te  regt  Haan 

.179.    De  Hooge  Raad  oordeelt  over  alle  aktiën,  wiaf» 

in  de  Koning  de  leden  van  het  koninklijk  Hiiisi  of  do 

I  Staat  als  ge^ai gden  worden  aaflgefpröken  ,  met  uitzonde 

ring  der  reële  akiien,  dia  voor  den  gewoned  regier  wor^ 

den  behandeld. 

iFo.    L%  Hooge  Raid  heeft  net  loezigi  op  den  gefCi. 

gel* 


;JAARB015K  VAR  ï8i5..  8i 

§(eld€n  loop  en  de  afdoening  van  re^r$gedinged ;  afttr^ga.':     .    ^ 
dera  op  de  nakoming  d^  wetten   bij  ade  hoven  en  reg^^f^      ' 
banken,    en   kap  derzelver    banJelingen,  dispoGcj^n   en^t^e^er). 
Vonnlsfen-,  daarmede  ftrijdig,  vernietigen  en  bulten  effiekt  Siaacsc. 
flellen»  volgens  de  bepaling  door  de  wet  daaromtrent  it^^>^^A*f 
makf^n. 

i8i.  Aan  den  Hoogen  Raad  vale  beroep  van  aile  ge« 
WQsden,  welke  ter  eerder  in(lancie  gediend  hebben  voor 
de  provinciale  hoven*,  naar  de  bepalingen  biervan  bQ  dé 
wee  re  maken. 

i8a.  In  elke  provincie  ia  een  Geregtahof,  ten  ware 
bi)  de  wet  eén  hof  over  meer  dan  eene  provincie  moge 
wolden*  gefield.  Bij  eene  voorgevallene  vacature,  wordt 
door  de  provinëlaië  Staten  céne  nominatie  van  3  ^erfo^ 
Ben,  eer  vervulling  van  dezelve,  den  Koning  aangebo- 
den, tefi  einde  daaruit  dé  keuze  te  doen. 

De  Kdnittg  benoemt  de  Prefidenten  dier  boven  nit  dé 
teden ,  en  béefl  de  directe  aanliêlling  vali  den  Protureur» 
Generaal.  ^ 

183;  Hét  beleid  der  criminele  jdaütié  wordt  bl)  uit* 
iluiting  ann  de  provinciale  Hoven  en  de  tlegtbanken, 
welker  oprigcibg  dkartoe  zal  nöodig  i^orden  bevonden  j 
toebetrouWd. 

184.  De  civiele  juatitié  K^ordt  nitgeoéfend  door  de 
provinciale  Geregtlhoven  en  civiele  Regtbanken. 

185.  De  zaménfteUfng  der  provinciale  Geregtshoven , 
'der  criifaittele    én  civiele  •  Regtbanken ,  derzeiver   bena- 
ming, magt  bn  regi^gebiéd,  zoo  wel  a!s  het  gezag  der 
Prokuredrs^enefiil >  Hoofdofficieren  en  üaijuwen  wórde    ^ 
door  de  wet  bepaald. 

^  i86.  Dd  ledeü  en  Minimiers  van  dén  Hoogen  Raad; 
de  provinciale  Geregtshoven,  en  criminele  Regtbanked^ 
béne^énS  de  Proknréurs  Geüeiatal  éii  HooTd-öfficieren  bi} 
dezeke,  worden  ^Oor  buö  leven  aangefteld. 

Dé  wet  f egeie  den  t0d  der  bedieelng  van  andere  reg* 
iers  en  regterlijke  ambtenaren.  • 

Geen  refter  mag,  gedurende  den  bepaalden  tijd  zf)ner 
bediening,  vaft  zijnen  poit  wórden  ontOagen^  dati  op' 
eigen  verzoek  of  bij  regteri^k  vonnii» 

187*  De  wet  regelt  de  judiéarare  wégéna  verfchHlen 
én  overtredingen  op  het  ftnk  van  ane  belasdngen  zonder 
Onderfcbeid. 

l88.  Het  krijgsvolk  te  wateren  te  lande  wordt ,  we^ 
l^ena  alle  delicten,  döqr  hetzelve  gepleegd,  te  regt  gé* 
field  vodr  ktl[]gsraden  en  een  Hoog  lüiliiitair  Geregiibof^ 
tolgena  de  bepalingen,  bij  de  wét  vaat  te  (lelleB. 

ƒ.  B.  van  1815.  ade  Stuk.  F       . 


^  8a  jaarboek  van    1815. 

DcGrond»     D!r  Gerechtshof  zi\  u!t  een  geiyk  geul  ^e  vJSileeu 
wcr.         ^eii«  Ze'e-of(iciereD  en^  LaodofRcieren  be(l32n,  die  voor 
^Ncdcrl.    jj^j,  leven  door  den  Koning  worden  benoemd, 
io^a^)       De  Prefident  zil  aUiJd  een  Regwgeleerde  zijn. 

iSp.  Het  1cr{|gsvol]t  te  wacer  en  ce  lande  U^  met  be^ 
trekking  tot  tlle  civiele  ziken,  aan  den  burgeriijkta  reg- 
ier onderworpen. 

ZESDE    HOOFDSTUK. 

VAN  DEN  GODSDIENST. 

» 

190.  De  volkomen  vjyheid  van  godsdieudige  be- 
grippen wordt  aan  elk  gewaarborgd. 

191.  Ann  alle  godsdieullige  gezindheden,  in  het  Ko« 
ningrijk  beüaande,  wordt  gelijke  befcberming  verleend. 

192.  De  belijders  der  onderfcbeiden  Godsdienden  ge» 
nieren  allen  dezelfde  burgerlijke  en  politieke  voorregten, 
en  hebben  gelijke  aanfpraak  op  het  bekleedcn  van  waar* 
digheden,  ambten  en  bedieningen. 

193.  Geene  «openbare  oefening  van  Godsdienst  kan 
worden  belemmerd,  dan  ingevatle  dexeive  de  openbare 
orde  of  veiligheid  zonde  kunnen  doren. 

194.  De  traktementen ,  penHoencn  en  andere  inkom* 
ften,  van  welken  aard  ook,  thans. door  de  onderfchcideir 
godsdienftige  gezindheden  of  derzelver  Leeraars  genoteit 
wordende,  büjven  asn  dezelve  gezindheden  verzakerd» 

Aan  de  Leeraars*   welke  tot  nog  toe  uit  *sLands  ka» 
geen,    of  een   nfet  toereikend  trskremenc  genieten,  kan 
'  een  traktemeac   toegelegd»  of  bet  beHaaade  vermeerderd 
worden. 

195.  De  Koning  zorgc,  dat  de  toegedane  penningen» 
die  voor  den  openbaren  Godsdienst  ulc  *sLaiids  kas 
worden  betaald  ,  tot  geene  andere  elndc^n  befteed  wor- 
den, dan  waartoe  dezelve  beftemd  zijn. 

196»  De  Koning  zorgt,  dat  geen  Godsdienst  geftoord 
worde  in  de  vr^beid  vtn  uitoefening,  die  de  Grondwet 
waarborgt. 

Hij  zorgt  tevens^  dkt  alle  godsdiendige  gezindheden 
zich  houden  binnen  de  ptien  van  gehoorzaanbeid  aa» 
de  wetten  van  den  Suuia* 


jAABLBOÉk  vAH  iitsi  § 


£  E  V  E  N  »i.     HOOFDSTUK.-         fleGróife 

mederl. 

VÜN  DE   FINANCIEN*  staauc.  . 

,1(0,  204.J 

lp/.  Geene  belastingen  kaoneh  teii  behoeVe  tiq 
'*&  Lands  kas  worden  geheven ,  din  üic  Icrachte  van  eene 

wet 

19$.    Geene  privilegf én  kunnen  in  bet  liuk  vaa  belas* 

tingen  worden  verleend. 

199.  De  tchuld  wordt  Jiarlijks  in  över^yeging  gend- 
inen*  ter  bevordering  dèr  belangen  van  dé  fchuldeiföhèrs 

van  den  Staat.        '       , 

200.  Hec '  gewfgc  én  gehalte  der  müntfpècién  ,*  tod 
ivel  als  derzelver  waarde,  wordt  door  de  wet  geregeld. 

act.  Het  toezigt  en  de  '2org  over  de  zaken, van  de 
innnt  met  ded  aan^evè  van  dien  en  de  beflisOng  der 
<]uestien  over  het  allooi;  e^fai  en  wat  dfos  inêeris,  worde 
opgedragen  aan  een  kollegié,  onder  defi  ticel  vun  Radeti 
en  GeUeraal  Meeiten  i^4n  Je  Munt;  achiervölgeni  zoo- 
danige inltructlên  als  bij  de  wet  zullen  worden  vaitge- 

fteld. 

Bij  vacaciifé;  zendt  de  Tweede  Kamer  van  dé  Scacetl* 
'beneraal  eene  nominatie  van  drie  perfönen  aan  den  Kö* 
iiing»  welke  daaruit  de  verkiezing  doet. 

201.  Er  zal  eene  Aigemeene  Rekenkamer  zijn;  ten 
éinde  jaarUJks  de  rekeningen  der  verfirhillendé  dtparée. 
mencen  vati  algemeen  beduur  dp  te  nemen  en  te  liquide-' 
i'en ,  Mitsgaders  behoorlijke  rekening  eti  verantwoording 
te  votderen  van  alle  bijzondere  iands  comptabelen  en  lin^ 
dere,  alles  achtervolgens  zoodanige  inHrucciéa  ,  als  bl|f 
de  wet  zullen  worden  vastgefteld. 

Dé  ïeden  dezer  Rekenkamer  worSen,  zoo  veel  moge- 
lijk, üit  alle  de  Provinciën  genomert»  .         . 

Bg  vacature  ;  zendt  de  Tweede  Kamer  vau  de  Staten- 
Öeneraal  eene  nominatie  van  drïe  perfönen  aan  den  Ko^ 
tóng,  welke  daaruit  de  verkiezing  doet. 

AÈHTSTÈ    HOOtDsfüK. 
VAN  DE  DEPÈNSIE. 

t 

a(>3«  Het  dragen  van  wspenen  tot  handhaving  der  on- 
af bankelijfcheid  van  den  Staat  en  de  b^vaiügll^ .  van  de^'- 
zelfs  grondgebied  blijft,  overeenkomftig  *s>asds  oude  gi^-^ 
#6onte,  den  geest  van  de.  pacificatie  van  Gene  mi  dier 

■  F  2 


\ 


JAARBOEK   VAVr   1815. 

BeGrond-  groodHe^nfelen  bij  de  Unie  vin  Utrecht  laitfreoooien ,  eea 

iwcr,         der  eerde  pligten  vao  ilie  ingezeteoen  vao  het  R(fk. 

CNederl.       204.    De  Kpuio;  zorgt,  dat   er  teo  itlen  t^de  eene 

Bo**  «ei-)  toereikende  zee-  en  landioagt  onderhouden   worde  9  tan- 

geworven  uit  vr^willigera,  hetzy  ioboorlingen  of  vreero* 

delingen,  00  ce  dienen  in  of  buiten  Europa,  naar  de 

omftandigheden. 

2o5f»  Vreeasde  troepen  worden  niet  dan  met  gemeen 
overleg  des  Koninga  en  der  Stacen-Generaal  in  dienst  g9* 
nomen  ;  de  kapituiatién  dienaangaande  door  den  Koning 
gemaakt,  worden  aan  de  Siaien-Qcneraal  medegedeeld, 
zoodra  HIJ  zulks  geraden  oordeelt. 

ao6.  Behalve  da  vaste  zea»  en  landmagt,  ia  er  tleeda 
eene  nationale  militie,  wauvan  in  vredes^jd  jaarl^ks  eea 
vijfde  gedeelte  wordt  ontflagen. 

207.  De  miiiiie  wordt,  zoo  veel  mogel^k,  genomen 
uit  vrijwilligers^opde  w^Jze  ais  by  de  wet  bepaald  wordr. 
Bij  gebrek  van  genoegzame  vrijwilligers,  worde  de  mi* 
litie  voltallig  gemaakt  bii  loting  uit  de  ingezetenen ,  die 
op  den  iflen  TanuariJ  van  eik  jaar  ongehuwd  zijn,  hup 
ipde  jaar  ingetreden  z^n  en  faun  23^6  nog  niet  hebben 
volbragt}  zQ,  die  hun  oniflag  bekomen  h^ben,  kunnen 
onder  geen  voorwendfel  tor  eenigen  anderen  dienst,  dao 
de  hierna  te  melden  Schutterijen ,  worden  opgeroepen* 

ao8.  De  miütie  komt,  in  gewone  tijden,  jaarlijks  een- 
maal ce  zamen ,  om  ge Jurende  eene  maand  of  daaromtrent 
Iji  den  wapenhandel  te  worden  geoefend:  blijvende  het 
nogtans  aan  den  Koning  voorbehouden  ,  om,  wanneer 
Hij  zulks  voor  *s  Rijks  belangen  mogt  geraden  oordeelcn  « 
een  vierde  van  het  geheele  getal  te  doen  zamen  blijven« 

flop.  Indien  het ,  bij  dreigend  oorlogsgevaar ,  of  aode- 
re  buitengewone  omftandigheden ,  tkoodig  mogt  zijn,  de 
geheele  miüiie  bijeen  te  roepen  en  te  doen  zamen  bli}« 
yen,  zal  zuiks,  indien  de  Siacen-Generul  niet  vergaderd 
zijn ,  gepaard  gaan  mee  eene  buitengewone  bijeenroeping 
van  dni^iï^tf  ten  einde  van  het  verrigce  opening  te  geven 
en  de  verdere  daartoe  betrekkelijke  maatregelen  met  de 
vergadering  te  beramen. 

110.  De  militie  mag  nimmer  en  in  geen  geval  naar  de 
koloniën  worden  gezonden. 

21 K  De  militie  kan  nimmer,  zonder  bijzondere  toe» 
fiemming  der  Staien-Generaal ,  buiten  de  grenzen  van  bec 
Rijk  worden  gezonden ,  ten  zij  In  een  oogenblikkdijk 
dringend  gevaar,  of  ook  wanneer  ,  bij  gamizoens-verai»' 
deringen  ,  de  kortfte  marscbronte  over  vreemden  bodem 
loopt.    In  beide  deze  gevallen,  geeft  de  fConing  van  de 


/ 


'JAARBOEK   VAN    iSij*  85* 

ddor  hm  deiwege  gefielde  orden,    zorodra  mogeUJ  1,^5*5^"*°*" 
kennif  uo  de  Staceo-GeneraiU  (Nedert. 

212.    Alle  de  kosten  voor  de  legers  vsnhet  Rykwor  Scaitac, 
den  uit  *sLands.  kas  votdaaiu  bo*  ftai«) 

De  iDkwjiitteriDgen  en  het  onderhoud  van  het  kr^gf. 
volk»  de  transporten  en  leverantién  van  welken  a«rd  ook , 
MQ  *sKoninga  legers  of  vestingen,  kunnen  niet  ten  latte 
van  een*  of  meerdere  inwoners  of  gemeenten  worden  ge* 
bragL  Zoo  door  onvoorziene  onoflandigheden  zoodanige 
uvnsporten  of  leverantiën  van  bijzondere  perfonen  of  ge« 
ineenten  worden  gevorderd ,  zal  bet  Ryk  dezeWe  te  ge« 
moet  komen  en  op  den  voce  »  b^  de  reglementen  be- 
paald ,  ibhadeloos  ftcllen. 

ai).  In  alle  gemeenten»  welker  bevolking  binnen  den 
befloten  kring  of  omtrek  der  gebouwen ,  2500  zielen  en 
daarboven  bedraagt ,  worden  9  als  van  ouds »  fchutterijen 
opgerigc»  toe  behoud  der  inwendige  rust»  Deze  fchutte» 
r^en  dienen,  in  tijden  van, oorlog  en  gevaar,  tegen  de 
'aanvallen  van  den  v\|and«  In  andere  gemeenten  worden, 
in  tUd  van  vrede,  rasterde  fchutcerQen  ingeftctd,  welke,  v 
iogeval  van  oorlog,  gezamenl^k  met  de  vorengemelde , 
dienen  als  een  landflorm ,  tot  verdediging  des  Vsderlands* 

2i4«  De  bepalingen  ,  welke  door  den  Koning,  zoo' 
omnreot  liet  geial  en  de  inrigting  der  militie,  als  opzfgt^' 
ijjk  het  geen  de  fchutcerijen  en  den  landflorm  betreft  ^ 
noodig  geoordeeld  worden ,  zijn  bet  voorwerp  eener  dobr 
bem  voor  ce  dragen  wet. 

NEGENDE    HOOFDSTUK* 
VAN  DEN  WATERSTAAT. 

2iS*  De  Koning  beeft  het  oppertoezigt  over  alles  wat 
betreft  den  Waterflaat  van  het  Konlngr^  ,  de  wegen  en 
bruggen  daaronder  begrepen  ,  zonder  onderfcbeid  of  d# 
kosien  daarvatf  worden  betaald  ttit  *§  Lands  kas  of  o|^ 
eene  andere  wQze  gevonden. 

ai 6,  De  Koning  doet  het  algemeen^  beftunr  van  de» 
Wacerllaat,  wegen  en  bruggen ,  uitoefenen  op  zoodanige 
wyze,  als  b^  meest  gefchikt  zal  oordeélen. 

217.  Het  gemelde  algemeen  befluor  zal  ,  behalve  de 
uitoefeniag  van  zoodanig  algemeen  oppertoealgt ,  tis  de 
Koning  goedvindt  aan  hetzelve-  op  te  dragen  over  ëe 
werken ,  die  door  kollegién ,  gemeenten  of  paniculferei» 
bekostigd  worden,  meer  bepaaldeJ^k  en  acbtervolgeoa  de 
inflrucUe ,  door  den  Koning  te  gevao  »  belast  zya  met 

F  3' 


8$  JAAI^BOEpL  V4N  x8r5, 

Ik  Grond  ttl€  zoodanige  netterwerkeo  vto  ^eebtvens,  reedai,  it*' 
r^Zi  vieren,  fchorreo,  duinei|,  d^ken,  flaizen  air  andèrcfns .• 
^2J^'*  initsgadefs  van  alle  zoodanige  ifcgen  cit  bruggen,  waar- 
to.  «940  van  de  kosten  van  aanleg  en  onderhoud ,  hetzij  geheel , 
betzij  gedeeltelijk,  zijn  toe  laste  van  ^^Lands  kas. 

91 8*    Voor  zoo  verre  nogtans  onder  de  werken,  wegefi 
en  bruggen,  in  hot  flot  van  het  voorgunde  artikel  ver»' 
meld,  dezulke  gevonden  worden ,  waarvan  de  bebeering,. 
beczQ  uit  hoofde  dac  dezelve  niec  van  een  zoodanig  t^ge^ 
nieen  belang  voor  den   Staat  z^n,  hetzU  om  andere  r^» 
denen,  uit  het  nut  der  zaak  ontleend,  beter  en  gevoeg* 
lijker  door  de  Staten  der  Provincie «  waarin  zij   ^\égen    • 
z|In,  zouden  kunnen  worden  uitgeoefend,  zal  dezelve''bé« 
heering  aqn  gemelde  Staten ,   herzij  afzonderlijk ,  -hetzy 
gezameniyk,  met  de  islgemeene  directie  worden  opgedra* 
jen. 

flip..  Qe  Koning,  oa  de  Staren  der  Provincie  gehoord, 
en  het  advies  van  den  Riad  van  Stare  ingenomen  te  heb* 
ben,, bepaalt  vvetko  de  werken  zifn,  die»  uit  hoofde  van 
gemelde  onderfcheiding  ,  onder  de  beheering  der  Staten 
zullen  worden  gefield,  zoo  wet  ais  de  wijze,  op  welke 
ip  de  betaling  der  onkosten  van  die  werken  tal  wbrdei^ 
voorzieu. 

220  Zoodanige  3?ee-  of  *rivlerwater-keerende  dijk-, 
(luis- '  en  andere  waterwerken  ,  als  door  kollegiên ,  ge- 
nieerten  of  particulieren  bekostigd  .en  beheerd  worden , 
flaan  onder  het  onmiddeiijk  toezigt  van  de  algemeene  di« 
recrie  van  den  Wareiftart,  welke  zorgt,  dat,  bij  het  aar» 
jeg^en  of  herflellen  dier  werken,  nfeta  gefcbiede,  het- 
welk nadeel  aan  de  algemeene  belangen  zoude  kunnen 
toebrengen ,  en  aan  dezejive  'kollegiên ,  gemeenten  of  par- 
^coïteren  danromtrent  de  noodige  voorfchrifren  geeft. 

Het  onmiddelijk  toezigt  over  de  in  dit  artikel  vermeV 
de  \f erken,  zal  almede  door  den  Koning  un  de  Staten 
der  Ptoyioci^*  in  weike  de  werken  zich  bevinden,  kun- 
nen worden  opgedragen ,  voor  zoo  veel  amtrent  eeaige 
fan  dezelve  .redenen  van  nuttigheid  beltaan, 

fl3^.  i>e  provlocble  Staten  hebben  het  toezigt  ovez 
file  andere  in  be(  vovs^  artikel  niet  bedoelde  waterwer» 
ifen  9  miis^dera  de  kanalen,  vaarten*  meren «  plasfen, 
wegen  en  bruggen  binnen  hunne  provincie,  welke  wor- 
den beheerd  en  bekostigd  door  kollegicn,  gemeenteen  of 
Ïarttcolieret.  7A)  zorgen,  dat  die  werken  benoorlifk  wofr 
en  gemaakt  en  onderhouden. 

%2%,    De  Staten  hebben  het  toezigt  en  gezag  07er  alle. 
^^ge  eu  andere  Heemraadf^^bapi^en »  Wateringen,  Water», 


JAARBOEK  VAN   1815.  g; 

fch^ppen  •  Dijk*  eo   Polderbeftnren  en  «odere  dergelijke  De  Gronii 
kollegiêo»  boe  ook  gCDiomd,  binnen  hvone  provinciën ,  ^ec.    -  • 
onverminderd  ooguns   becieen  10  un,   aeo  omtrent  hetj,^^^^'»' 
onmiddelijk    loezlgt   vin  de  tlgemeene  directie  vin  den  no"aoV.) 
Waterdnat  over  de  daaibij  genoemde  zee-  of  rivierwater-     ' 
keerende  werken,  is  bepaald. 

De  laatst  goedgekeurde  reglementen  ^ezer'  kollegiën 
maken  den  voei  van  derzeJver  inrigtingen  uic,  behoudens 
4iogtan$  het  regt  der  Scaien,  om  dsarin»  onder  goedkeu» 
ring  van  den  Koning,  verandering  ie  maken,  en  onver- 
minderd de  bevoegdheid  dier  kollegiën  ^  om  aan  ^e  Sta« 
een  zoodanige  verandcrlni^en  daaromtrent  voor  te  üellen«  ^ 
tla  zij  voor  het  belaag  der  ingelanden  znllen  vermeenen 
te  behooren.  Wat  de  benoeming  en  bet  maken  van  no- 
minatiêo  voor  gemelde  koUegiên  aangaat*  zal  daaromtrent 
door  de  Sraten  der  Provinciën  eene  voordragt  aan  den 
Koning  gedaan  woroen. 

323.  De  Staten  hebben  het  toezigt  over  alle  vervee. 
nïngen,  ontgrondingen,^dlj kingen, draogmafcerj[}en»  m^n- 
werken  en  fleengroeven  binnen  hunne  provincie» 

De  Koning  kan ,  uit  hoofde  van  het  grootcr  en  alge- 
meen  belsng  van  zoodanige  ondernemingen  ,  het  onmid» 
deljljk  toezigt  over  dezelve  aan  de  algemeene  directie  van 
den  Watcrflaat,  wegen  .en  bruggen  opdragen. 

224.  Wanneer  bij  vervolg  eenig  fubfidie  uit  de  alge« 
mteoe  fchatkist  ven  bet  Rijk  wordt  verleend»  ter  zake 
vfin  ecnige  in  dit  Hoofdduk  bedoelde  werken ,  zal  tevens 
worden  bepaald  ,  op  welke  wijze  het  beheer  of  het  to& 
zigt  over  zoodanig  werk  zal  worden  nitgooefeod* 

a^s.  De  opbrengst  V9n  weg.  brug-  en  (Inisgeldeo  ia 
tiitfluitend  bellemd  tot  bet  onderhoud  en  de  verbetering 
van  die  wegen,  bruggen»  vaarten  en  bevaarbare  rivieren, 
waarop  dezelve  betaald  worden;  hetgeen  boven  dit  on* 
'derbogd  mogK  overschieten »  wordt  tot  uitgaven  van  deiw 
selfden  aard  in  dezelfde  provincie  befteed ,  met  uitzoa» 
d. ring  der  gelden ,  ontvangen  op  de  gioote  communica» 
liën  vai>  h^t  Rijk ,  waarvan  het  overibbot  tot  gelijke  ein« 
den  kan  worden  belleed,  dé4r,  waar  de  Koning  zal  goed* 
viodesi 

TIENDE     HOOFDSTUK. 

.  YAN  HET  0M0KR,Wl]a  EN  DIT  ARMMSTtrUA. 

S26.  Het  openbaar  onderwas  i$  een  sanhoudend  voor» 
^  werp.  vw  de  zorg  der  Regering.     De  Koning  doet  vm 

F4 


9lt  JAARBOEK  van  1815^ 

DeGioQch  deo  ftat(  der  liooge,  nlddelbtre,  en  Uge  fchofen ,  }i«-. 

wet*         IJtlkt»  MO  de  Sctten-Gencraal  een  uitvoeriK  verflag  geves. 

(NederU        227*    Het  is  aao  elk  geoorloofd  om  z^ne  gedflchten  e» 

ao*«D40  9^^^^^"'  ^^^^  ^  drukpers,  als  een  doelmatig  middel  ter 

¥.  •  «Hv»  QftiireidlDg  van  kennis  en  voortgang  van  verlickting  ,  ce 

openbaren »  f  onder  eenig  voorafgaand  verlof  daanoe  noo^ 

dig  te  kebben  ,.  bl^vende  nogtans  elk  voor   betgeen  bi) 

fcbr^ll,  drnkc  »  oitgeeft  of  ver(|>reidc,  verantwoordel^k 

aan  de  mtatfckappl}  of  bijzondere  perfooen »    voor  xoo 

verrt  dexer  regten  mogten  lijn  beleedigd. 

sig.  Als  eene  saak  van  hoog  belang  wordt  ook  hec 
armbeAaur  en  de  opvoeding  der  arrae  kinderen  aan  de 
aanhoudende  zorg  der  Regering  bevolen.  De  Koning 
doet  insgelijks ,  van  de  inrigtingen  dienaatigaande  ,  jaar* 
l^ks  een  uitvoerig  verflag  aan  de  Staten- Generaal  geven. 

ELFDE      HOOFDSTUK. 

I 

7JM  VBRANDKRINCKN  EN   BIJVOBOSKLBEf. 

aftpi.    Ingeval  in  bet  vervolg  eenige  verandering  of  bi^  * 
voeging  in  de  Grondwet  noodig  mogte  z0n,  moet  deae 
noodzakelijkhtid  bQ  eene  wet  verklaard,  en  de  verande- 
i^ing  of  b^voeglng  sdve  'duidelijk  aangewezen  of  uitge- 
drukt wolden. 

230»  Deze  wet  wordt  aan  de  Staten  der  provinciën  ge- 
zonden, welke,  binnen  den  4^d  daanoe  telkens  bi)  dé 
wee  bepaald,  aap  de  gewone  leden  der  Tweede  Kamer 
van  de  Staten  Genenal  een  gelijk  getal  buitengewone  toe- 
voegen, die  op4tezelfde  wijze  als  de  gewone  beuoenid 
worden. 

331.  In  de  gevallen,  wsarb,  volgens  art.  c/,  44  en 
46,  de  Tweede  Kamer  der  Staten-GenersaI ,  volgens  deze 
Grondwet,  in  dubbelen  getale  moet  b^een  komen,  wordt 
deze  benoeming  door  de  Stateii  der  Provinciën  gedaan ,  op. 
last  van  dengenen,  die  bet  koaiokliyk  gezag  oitoefent. 

S32.  De  Tweede  Kamer  der  Staten-Generaal  mag  over 
geene  voprlUUen  tot  veiaodering  of  b^voegtng  in  de 
Qiondwet  eenig  befluit  nemen  , .  ten  zij  twee  derde  g»- 
teelten  der  leden,  die  de  ver^aderii^^  uitmaken,  tegen- 
woordig  zQn, 

De  beilulten  worden  bij  eene  meerderheid./van  drie  vier* 
^e  gedeelten  der  tegenwoordige  leden  opgemaalit. 

Voor  het  overige  wordt  in  allen  gevolgd  het£een  over. 
^et  maken  der  wenen  Is  bepaald. 
a^3»     Geene  v^andenng  in  de  Crondw^  of  to  d^. 


/ 


JAARBOEK  VAN  igi$«  (^ 

erfH>pf olgtng  D«g  gedurende  een  régentfcluip  worden  ge-  BeQfoaiN 
ntskr  '  ^^t» 

fl3f    De  vefinderingen  of  bflwoegfelen  in  de  Grond  ^^'J^ 
wer»  door  den  Kooiog.en  de. Siaten-Gdnenal  vascgedeld  »qQ.  ^^ 
worden  plegüg  a%ekQnd^d ,  ^n  by  de  tlg^m^ea^  QroAd- 
Wtt  gevoegd. 

ADMTIONELE  ARTIKELEN. 

Art.  I.  De  Kbnfng  Is  bevoegd  ilfe  die  maatregelen 
te  nemen »  welke  vereiseht  worden»  om  de  vorenllaande 
Grondwet  in  alle  htre  deelen  op  eene  geregelde  wijze ,  en 
200  fpoedlg  als  de  aard  der  zake  sulki  zal  toelaten,  in 
werking  te  brengen;  te  dien  einde  zal  hij  voor  de  eer* 
fie  reize  benoemen  eq  aanftelleo  alle  kollegiên  en  ambte* 
\  naren,  vyn  welke  anderzins  de  ainfi^tling  of  voordragc 
bj)  de  Grondwet  aan  anderen  is  toegekend. 

a.  Alle  beftaande  autoriteiten  blijven  voortduren  ,  en 
alle  thans  in  werking  zijnde  wetten  behouden  kracht, toe 
dat  daarin  op  eene  andere  wijze  zal  ^^n  voorzien. 

3.  De  eerde  aftreding  der  leden  van  de  Tweede  Ka* 
ner  der  Sucen-Generail  zal  plaats  hebben  mee  den  der» 
den  Maandag  in  October  van  bec  jaar  iti/. 

Heilfpellender  kon  des  Konings  drie  en  veer-  •sKoning^ 
'tigfte  geboorte- verjaardag  niee  invallen  ,  dan  op  verjaar«i 
denzelfden  dag  der  proclamatie  vaq^  de  aanneming  ^^^^ 
der  IJrondwec  voor  alle  de  vereenigde  Nederland* 
iche  provinciStt  tot  één  kontngr^k;  welk  verjaar- 
leest  dit  bqsondere  tevens  had  »  dat  hetzelve  door 
Nederlandfche  kriigslieden  als  overwinnaars  op 
eenen  vijandel^ken  bodem  gevierd  mogt  worden^ 
~cer  eete  van  den  herfteller  van  hunne  vaderlandfche 
vrijheid  en  den  ouden  Nederlandfchen  roem.  In 
de  vlakte  JjQFrancoville  verzamelde  zich  de  twee- 
de afdeeling  van  bet  Nederlandfche  leger.  Na 
bet  nttvóeren  van  eenige  manoeuvres,  werd  den 
troepen  de  plegtigheid  van  den  dag  herinnerd.  De 
menigte  hief  het  geliefd  volkslied  aan  ,  hetwellc 
met  een  driewerf  herhaald  A^^^/  Uyc  de  Kaning ! 
{leantwQord  w«rd«  De  dlvifie  gedefileerd  heb» 
bende,  werd  een  carré  geformeerd,  in  welks  mid* 
.den  de  Veldpredjker  eene  zeer  gepaste  rede  hield , 
jevolgtf  dóór  eea  gebed  voor  het  weUijQ  v^n  het      ^ 

F  5 


^  JAAHBOEK  VAN  1815. 

^«Konfngs  ^^'^^  ^9"  Oranje  en  van  het  dierbaar  vaderland. 
verjaar.    £eD  groot  aantal  ingezetenen  waren   de  troepen 
W9U      gevolgd  ,  om   die  plegtigbeid  bij  te  wonen,  en 
werden  niet  Weinig  getroffen  door  de  geestdrift, 
waarmede    elk   kriTgsman   zijne   gehechtheid    aan 
Vorst  en  vaderland  aan  den  dag   legde*     Prins 
Fredcrik  ontving  de  Generaals  aan  eene  maaltgd, 
waarbij  de  teugen  ojp  het  heil  van  Z.  M.  en  de  ko- 
.ninklijice  Prinien,  door  een  herhaald  gejuich  der 
te  zamen   gevloeide  foldaten   van  het    garnizoen  ^ 
werden  beantwoord.  —  Op  gelijke  wijze  werd  dit  v 
feest  in  de  kantonnementen  van  Eamerilk  gevierd* 
—  Op  den  volgenden  dag  gaf  Prins  Frederik^  bij 
afwezigheid  van  zijnen  broeder  den  Prins  van  O- 
ranje,  aan  de  Prinfen,  Dignitarisfen  en  Generaals 
der  verfchillende  Mogendheden  te  Parijs ,  een  df* 
ner  van  80  couverts. 
Rotrstder     'ieiilond  na  dezen  feestdag,    door  geheel  het 
koniniiö- Rijij  Hiet  geestdrift  gevierd,  begaf  Z.    M-   zich 
op  hec     op  d^n   ssften  Augnstus  naar    firusfel  ,    alwaar 
pnieis  te  Hoogstdezelve  reeds  des   avonds   te  «zeven   urea 
fcaken.     aankwam  in  het  paleis  van  het  park.     H.  M.  de 
Koningin  volgde  eerlang  met  de  Prinfes  Marian^ 
ne^  thans  van  eene  ongefteldheid  ,    in   de  maand 
Tüllj  H.  K.  H.  aangekomen,  ten  volle  herfteld ^  ea 
kwam  den  4den  September  op  het  kasteel  van  Laken* 
Op  étti  5dea  begaven  zkh    HH.  KK.   MM« 
naar  Gent ,  alwaar  Hoogstdezelve  met  eene  geest- 
drift  werden    ontvangen  ,   die   moej^elp  te    be* 
fchrljven  zou  zijn.    Na  gehouden  revue  der  troc» 
pen  reed  Z.  M.,  vergezeld  van  den  Gonverneuri» 
Generaal  ,  de  voornaamfte  ftraten  der  ftad  lanfi^ 
9aam  door»     Ook  werden  de  uitmuntendlle    ver» 
^amelingen  van  fchilderijen  door  Hunne   Majes- 
teiten befchouwd,  waarb^  het  gegrond  knnstoor- 
deel  en   de  zuivere  fmaak   van    Hare    Majesteit 
werden  opgemerkt.   •*—    Op    den    /den   kwamen 
Hunne  Majesteken  te  Bruggen j  ea    keerden   in 
den  avond  van  den  9den  in  Brusfal  WBilffr ,  vaa 
Hoogstderzelver  reis  naar  Vlamderea.    •'  . 
vcrcerin*      Z.  K.  H.  de  Prins  van  Oranje  wasdenaiftea 
gen  va9    Augustus  uit  Parys  te  firuafi^l  aangekomen  ca  ia 


J  AA  R  &.0  E  K  •  V A w. :  t8  15^  M 

4en    ^OüTViiHirg  met  geeetdrift  begroet;  op  deQ^én Prins 
d3(len  was   de^zelfs   komst  in  's  Gravenba];e  >  ge- y»  Qran* 
weest;  den  poften  nogt  Ao>fterdiimr:d&  Jiuifie  aan  i^* 
den  held  van  Quiitre-bKis  en  Waterloop  l^^wijzenj» 
en  was  bet  ter  zyner  eere  hoogtijd  in  den  fchouw* 
burg.  —  Met  gcerte  'mindere  ge^stdriff  had  'sPrln- 
feri    ontvangst  '  plaats    op    den  '  iftcn  September  : 
té  Utrecht.    Dés  arvonds  van  dien' dag  kwam  2l 
K.  H.  te  Soestdijk  pp  het  paleis,  welks  toegan»     :..    .. 
gen  fierlijk  waren   verlfcht «  terwijl  de  landftorm 
yan  Baren .,  Emmenea  en  Zoest  langs  dezelve  ge« 
fcUaard  ftond.     Een  twaalftal  jbnge'jnfyrouwen 
ftrooide  bloemen  voor  de  voeten  van  den  Kroon- 
prins bij  het  intreden  van  het  palei's.     De   oüdfte 
dochter  vair  den  Heer  Kcmper  ,   verwelkomde  uit 
aUer  naam  Z.  :K*  H.  »   9^0  wien  vervolgens  weid- 
den voorgefteld  de  OoaverneQrider^pfovincie^.de 
odicier  b^  de  regtbanl  te  Amersfoort,  de -Burger 
meester  van;  Baren  en  Zoest  j*  benevens  de  Lecr^ 
iars  van  de  beide  lcerf:genootfchappen  en  de  oiB* 
eieren  vart  den  landftorm,  als  roede  eenige  heereti 
ea  dames,,  die  van  bmgelegen  bnitenverblljvenwa^ 
reti  gekomen  ^  en  wier  talrijke  .tegenwoordigheid 
niét    weinig,  toebragc    tot  den    Iiii&ter    van   dien 
ivond.     Hetv  viras  reeds  half  el£  ucen  geworden, 
en-  niemand  vleidde  zich  meer  .dan  Z.  K.  H»  zicii 
nog  m  liet  open baa»  zou  vertoonett,  wanneer  %« 
K.  H.  zich  bij  fakkellicht  in  éene  ^openecales  be- 
gaf naar  bet  huis  Pekin|t  te  Bar,en ,  door  den  Heer 
Kemper  bewoond,  en  zich  aldaafr 'nog «nigen  tiid 
minzaam  onderhield    met    de    aldaar    verzamelde, 
heeren  en  dames ;  voorts  ging  Z-  K.  H.  naar  het 
fraai  verltehre '  dorp ,  hetzelve  tweemaal  /doorrli* 
dende.  — •  Den  volgenden  morgen  befteedde  Z« 
K.  H.  om  het  paleis  ,   de  tuinen  en  parken,  bew 
nevens  een  gecjeelte  van  het  domein  naatiwkeiiffg  • 
te  bezigtigen,  bij  deze  wandeling  cene  minzaam* 
lieid  aan  den  dag  leggende  ,  ivefke  in  ^e  oogen 
aller;  aanfcbouiver^  aan  .den   glaos  zijner   groote 
^adea  nog  groóter  luister  biizèttede.  —  Op   den 
SdQi.werd  Z.' K*  H«  te  Spa.  op  de  luisterr^kné 
Yfjjze  ontvangen,  en  kenmerkte. fcifhi*»i.dagd<W< 


OcQ^ruh 


p%  JAARBOEKi  TAN  zSi5W^ 

nieuwe   vreugdebedrijven  ,  gedurende  Hoogstdes» 
selfs  verl)I^F« 

Z.  K.  H.  Prins  Frederik  kwam  tusfchen  den 
I5den  en  f  0den  September  van  Paj1)8  te  Brusfel« 

Ntimlijtc  Uit  bachte  van  het  eerfte  additioaele  artikel 
Uer  Leden  der  Grondwec»  had  Z.  M.  bij  verfchillende  be« 
van  de     j]aitea»  tot  Leded  der  Staten  Generaal  benoemd: 

Il    '■  .  .,        .       . 

VOOR  DE  EERSTE  KAMER. 

F.  jt.  Graaf  di  Mean »  voonnalig  Ptltis  Bisfc^iop  vaa 
'Luik;  de  Gratf  ^  Thiennei  de Lomblze;  Jonkheeren  van 
Lynden  van  BUtterswjk^  Steengracht  êTOêiterland  ^  van 
TujU  van  Serooskerken ,  M  ^  van  Ayha  »  van  Païiandt 
Ut  Eirde^  O.  R^  Aiètrda  van  Ekênfiein ;  de  Heer  K.  J^ 
lÜehimmelpéHnhick ;  de  Prins  dt  Gavre;  de  Maniois  de 
Ttamegniesi  de  Graaf  di  Hant  d€  Sfumütyne;  de  Burg- 
graaf  de  Nieupart^  .  .  »  .  Se  Brnges;  de  Heeren  Deila 
Faille  di  Leverghem^  H  yan  SfrOlen ,  /*•  van  der  Heim^ 
.Ja  f,  van  Hegendêrp  ^  B  4.  van  Riiiswjk ;  Jonkheerea 
Sloet  tet  fFarmeh^  M*  Bouvier  ^  M*  van  der  Qoet  va^ 
Dirxünd;  de  Baron  van  Spain  La  l^Cf;  de  Graaf  i/if 
tint;  de  Baron  von  Blockhaufen;  Jonkheer  van  Brienen 
yan  di  Croête  Lindt;  6t  Baron  d^Amthan;  ét  Graaf  Dé 
Chaitel;  de  B<iron  Sfockkem  de  Heers;  de  Graaf  de  Borek» 

S^avi;  de  Heereo  Oèirt  di  Qjavj^  N.  fParin,  F.  fK 
ars;  fonklieer  F.  A.  C  Lampgns;  de  Graven  Fhnmi 
dê  Barüimenf  Ranêffi  ,  de  HarMet  de  FlamirUnghi  s, 
Jonkheer  G«  F.  van  Aêtak. 

VOOR  DE  TWEEDE  KAMER. 

'    PHOVIBCIE  NoORD-BaABAIfD. 

JoDkfaaerea  H^asfenaer  van  Onfineiri ,  van  der  Brnggkem 
van  Oey;  de  Heer  /f.  Reigersman;  Jookheeren  U  van 
Sasfi  9an:  IJsfili  ^  J.  Z).  van  TnjU  van  Seroeskerken  van 
IhiZi  in  Leende ;  de  Heerea  F.  %  Oot^rt  en  A.  J.  % 
IL  Ferkejen^ 

Voor  ZuiD^BaaaAND. 

De  Kommaodeur  di  Nienport ;  de  Heeren  d*ihiyn  da 
Chastre^  Detrenge,  Baefen  de  ff&uiain,  di  ia  ^^*«f 
(de  toon) ;  de  Graaf  Cormr  di  Gri^;dt  Heeren  de^pmh 
èertè  fByKikenu^  F.  J.  Mans. 


JAARBOEK  VAN  1815»  93 

VoorLimbtoc.  .     Naainli!« 

'tier  Leden 

De  Birofl  Btvenherg  van  JUengt^r ;„dt  Heerai  f.  A.  ^^  ^* 
C.  vm^  Pémhujs ,  ^  .ï»rto  dê  Chokier  >  MèmbreJi.  otncnTal. 

Voor  Gklderlard» 

••         '    .  • 

Jonkheerea  vsm  l^itt^  ymt  H^êvêlmken »  yan  Hêêckirtn 
tos  KfU;  de  Heeren  van  Markel  Bouwtr^  C.  P.  vsm  Utè 
ée  yeude;  de  Baron  Sfaan  van  £iljêen;  Jöokheer  O.  vm 
RéÊHdwyk. 

Voor  Ldik» 

De  Baron  Ph.  dt  0$êr;  de  Heffen  de  Pitttun  Budiu^ 
gen ,  Iwan  Simenis ;  de  Btroo  Emete  fFoot  de  Tinkt ;  de 
Heeren  de  Crsdy  de  Beiiaire^  Ótkieryei  d'AUemkreuck. 

Voor  Oosr-VLAanDSRW» 

De  Gmr  de/la  Faitle  rHuytfè;  de  Craif  Pilain  kl^i 
de  Heeren  C.  Faemeii^k  ,  Nar  hert  van  Aken ,  P$cke^ 
Baus  de  RasmoM,  Verjiraeien  ,  Jém  Taek,  Httyteos  ker^ 
remrnis^  L.  de  Potter, 

Voor  WRAwVLAAHnitift^ 

De  Heeren  Vitn  Zny/f»  vm  Nievek  ft^yker/looik  ^  de 
Schieiere  de  Lopkêm,  9an  de  Maté  de  Njs,  y.  B.  Ser^' 
n^f  Hdfoêe^  de  Cedt,  keyfUns^  Dubeh  (de  rader). 

,  r 

VooR  HeneCouwen. 

De  Gruf  de  TUennes  de  Antaine;  de  Heer  GendeUen$ 
de  Baron  de  Secns ;  de  Heeren  A^de  Ut  potte  de  Béêrnfe^ 
de  Lebidart^  troje^  de  Rmfei  de  Burggraaf  de  Ham. 

Voor  Holland. 

lonkheeren  yan  H^atfenmer  Patteroi^  Ó.  it  rttn  Hogen, 
derp^  %  Siichtr;  de  Heeren  J.'  M.  Colht  éEseun%  ^# 
yan  Hoegfiraten^  A.  Hope.  ?.  Buuh;  Jonkheeren  Seknj- 
ienbnrek  tien  hemmenede  ^  Deutt  valk  Asf endelft .  Roest 
van  AUemade;  de  Heer  J.  P.  Wiekevoört  Crommelin^ 
Jonkheer  C»  A.  M.  van  Bommel;  de  Heeren. C.  P.  Ce* 
vérs  f  C.  CBffbrd.  V.  Repelaer\  P.  van  Heés^  E.  CeHne- 
mtsn^  T.B.^sJacob.  H.  Carbafius^  R.  Meteirkamp,  C.  * 
DtsfeUsin  rmt  de  Spiegel^  %  M.  Snoe^k  rms  Loofinl 


$4  MAÜEÓÈX  vAit ;iSj5^ 

Natxttl]{st     •  Vomt  Zfe£tAND« 

der  Leden 

van  de         tonkhecrèn  fikjif(^n  van  KatienijH»  F.  C.  dff  3(mgei 

stuca..   iie  Heer  CCBylfvild.  '^ 

Voo&  IÏAmen. 

De  iïeeren  ITat/eigé^  F  f  ui  Maibé. 

Vooit  AifrwMiMN. 

De  Heeren  dt  t^ntk  vm  fTeitwael^  ie  fTargny^  ff^oü^ 
tier  van  Geneehteu^  de  Bors^  A*  Cogels» 

Voor  Utrecht. 

Jonkheer  Pestert  ifOB  Cattenhroek^  ée  HeéreB  ^h.  Üam^ 
Fcet  vanr  fVimfen. 

Vooa  Vriesland. 

JoDkfieer  S,  H.  R.  van  Eyfinga;  de  iffeerén  tjckidmi 
JjehoU^  H.  L.  \an  Sminia.;  Jonkheer  IF^H.vap  Syt»' 
zama;  de  Heer  i^an  Andringa  de  Kempenaet. 

Vook  OveaijtiEL, 

Jonkheer  ^an  Heerdt  tot  Everiberg;  de  Heer  A.  vat- 
.  êuchtehn  tot  de  Ifaerje;  Jonkheef  A*  ü  Bentinck  tetl^jeu^ 
huis  i  de  fleer  S.  %  Sandberg^ 

YooR  GaoNurcÈi^. 

JonkbéereA  C.  t^A^AIberdé  van  Ren/kma,  j^.  Jdrgèis 
de  Heeren  C/  H.  Qocltinga\  P.  C.  vam  Iddekinge^ 

Voor  DRsriraSf 

Jonkheer  S.  %  van  Heiden  tot  de  keinelléifi. 

Voor  Lusebibürg.' 

De  Heeren  5^.  A  d*Oiimart,  Em^  de  Uoffckmidt ,  f. 
B.  de  Geriacie  de  Bi&nrge ;  de  fitron  de  ïkmaco  dé  Berk, 

Tot  Griffiers  wa^en  door  Z.  M.  èaogefield: 

By  de  Eerde  KAflUr',  Jonkheer  van  PabU  i^t  Binget^ 

den ; 
Bij  de  Tweede  Kamer,  de  Heer  Ch^  van  Hukkem; 
-  En  lot  Prefidenteii ,  geduren^le  de  buuengewqne  ziwiof  ,• 

die  in  Brusfei  zou  geopend  worden ,  benoemd.*. 


JAARBOEK  tAtf  tSigé 


95 


De  Cttaf  de  TAiennes  de  LomHae  «  yooV  de  Berfie  ^ 
•D  lonkfaeer  7.  £•  N.  van  Lynden  van  Hoeveiaken ,  voor 
de  Tweede  Kamer. 


B'y  bed  uit  vatt  2.  M.  vM  denzelf'deri  i6den 
September  werden  de  Graven  van  Hogendorp  en 
de  TMcnnes  benoemd  tor  Staatsministers.  Tevens 
werden  tot  Mini5ter3  benoemd  voor  het  departe- 
ment van  Juftitte  de  Heer  '9an  Maanen  ;  voor  die 
Buitenlandfche  zaken  Jonkheer  A.  ïV.  C.  van 
Nagelt  eot  Ampfen ;  voor  de  Marine  de  Heer  van 
der  Hoop;  voor  de  Binnenlandfche  zaken  Jonk- 
heer^. JF.KoiU;  voor  de  Finaneiën  C.  C.  Six  van 
Ooiterleck ,  en  voor  den  Waterftaat  en  de  publie- 
ke werken «  de  tegenwoordige  Supenntendentie 
der  gebouwen  daaronder  begrepen ,  de  Hertog  van 
Uffel. 

De  Generaal  Graaf  "Pan  der  GoUt  werd  htwts* 
tigd  in  de  functiën  van  Commisfaris-Generaal  van 
Oorlog ,  welke  hij  tot  dus  verre  ad  interim  had 
waargenomen.  Het  Commisfariaat  -  Generaal 
voor  het  Onderwijs  en  voor  de  Kunsten  en  We-^ 
tenichappen  werd  opgedragen  aan  Jonkbeer  Q. 
Repelaar  van  Driel^  die  tevens  proviQoneel  be« 
last  werd  met  de  portefeunie  van  den  Hervormden 
en  andere  Eerediensten^  met  uitzondering  van  den 
Roomsch-Katholieken. 

Voorgemelde  Staatsambtenaren  formeerden  des 
Eoni.ngs  kabinetsraad. 

Voorts  benoemde  Z.  M.  tot  Difecteurs-Öeneraal 
den  Staatsraad  Goldbcrg  voor  Koophandel  en  Ko- 
loniën ^  den  Staatsraad  Appelius  voor  de  indirec* 
te  belastingen;  den  Heer  tVichers  voor  I^onvooi- 
jen  en  Licenten ,  en  den  Baron  Ooubau  (FMavorst 
voor  de  zaken  van  den  Rootnscb-Kaftbalieken 
Eeredienst. 

De  dag  van  den  bitten  September  w^as  tot^de 
plegtige  inhulcRginfif  van  den  Koning  étt  Ne- 
derlanden  te  Brusfel  belïerad.  Den  avond  "it 
Tpren  hadden  de  herauten  van  wapenen,  bet  lui- 
den der  klokken*  len'  een  falvo  van  toi  kanonfcho* 
ten »  aan  bet  volb  deze   luïstenyke   pleftcigbeid 


van  Mi-* 

niscers» 


Commlu 
farisfcn^ 


•sKobinVf 
Kabinecs* 
raad.i 

Directeu- 
ren-O eue* 
rttl* 


Wegtlge 
inhuldi* 
ging  van' 
den  Ko« 
liing  te 
Brusfel, 


gi^  JAARBOEK  van  tSii. 

Wegtiire    lUngékondfgd,  BQ  de  herdenkiof^  dat,  nog  nH^ii^ 
inbuidu    welijks  drie  maandeh  geleden  y   het  donderen  vaii 
Sra^K»»"  ^^^  gefchuc,  fcbier  aan  den  voet  der  wallen^  het 
Hing  te     teeken  was  van  den  moorden  de  verwoesting^  gevoel- 
BMiffei«    je  men  levendig  dert  zegen  vth  deh  tegenwöordfgen 
toeRand,  waarin   het  gebulder  van  het  gefchu^  » 
toen  zoo  vreeslijk  ^  nu  zoo  heugelijk  ^  de  tolk  der 
algemeene  blijdfchap  en  voorbode  des  aanftaanden 
votksgeluKs  was.    Op  den  beftettdeh  dag  ten  half 
tien  uten  waren   de  Staten- Generaal  vergaderd  in> 
het  lokaal  ;   te  dien  einde  op  het  Stadhuis  in  ge- 
reedheid gebragt^ 

Nadat  de  Voorzitters  der  beide  kémers  af^on* 
derïljk  het  decreet  van  hunne  benoeming  hadden 
voorgelezen,  vereenigden  zich  de  Stateil  in  eene 
algemeene  vergadering,  ten  einde  den  Koning  af 
te  wachten,  die  ten  elf  uren,  vergezeld  van  een 
talriikeh  en  luisterrijken  ftoei,  geranHffehikt  naar  de 
iviize,  bij  een  programma  voorgefchreveUfHoogsfi» 
daszelfs  paleis  verliet  (i)*    De  tallooze  menigte ^ 

weU 

Ci)  Het  pTrogfratAmii  Had  èéi  Volgenden  trein  bepaald. 
«*  Een  kommando  kavtlcrie.  ^..Een  pikeur  te  paard  mee 
twee  palfreniers  te  paard»  r.  Een  pauker  en  troiopettefs 
ce  paar4-  <^*  Vier  bemuren  vin  wapenen  ce  paard  op  eene 
ry,  en  bO  ieder  een  boflakei.  e.  De  KamethèerCeremo- 
biemeeiter  met  hec  teeken- zQn er  functie ,  in  eene  koets 
met  twee  paarden ,  gaande  éèn  lakei  naast  leder  portier; 
en  de  bofFoerier  met  een  wagenmecdcer  ce  paard  naasc  ^e 
köet^.  f.  De  Leden  vari  deii  R^kd  van  StÉte,  de  Groot* 
kruiifen  der  miiiraire  \ViIIeiiisorde  id  eigen  kóetfcn ;  niialc 
leder  portier  een  Itkei  te  voet,  rifdende  de  jongtle  ia 
htng  vooruit,  g.  De  SecretHrisfón  van  Staat  ea  Hoofden 
der  departementen,  gej^ten  en  rijdende  ais  boveo.  ^, 
.  T5vaalf  Kamerbeeren  vi^n  2.  M. «  gezeten  vier  aan  vier  ia 
drie  hof  koetsen,  met  zes  paarden  *  gaande  naast  ieder 
^  portier  een  lakei,  i»  Dé  Groot-Offlcieren  van  'sKonings 
luis  ,  gezeten  in  eene  koets  met  zes  paarden  ,  gaande 
jiaast  ieder  porder  twee  lakeijén.  i.  Een  onderlïalmeestër 
inet  vier  ptgts  te  psÉrd»  /•  Twee  koningen  vas  waperieü 
te  paard ,  een  lakei  bij  ieder  paard.  m.  De  Ihndaahl  vin 
het  koningrijk,  gedragen  door  den  Heer  Graaf  Leópóid 
9é$n  Limburg  Siitmm  ta  paird ,  flciet  twtfe  IwtfirekiQra  t^ 

voet 


JAAHBOEtC  VAN  x8i5i  ^f 


tarnen  betettede,  de  helderheid  van  den  Tchpon- '?Qg 
Ren  herfstdag,    de    pracht    dfer   eqdipag;iën,    deden] 


Welke   dé  ftraten  ter  wederzijde  vervulde  crt  alle  P\«-*|i^. 

Ko« 

fchóbne  houJing   der"  troepen,  alle's  i^af  ain  ^e- óing  te 
zen  optogt  het  luisterrijkst  aanzien.    Aan  hét  ho-   '"*    * 
tel  der  Staten  Generaal  gekomen,  plaatdé  2.  M^ 
sich,  roet  het  bepaald  ceremonieel,   ten  troon  en 
fprak  van  daar  de  volgende  redevoeritig  uits 

voet  daflse  het  paird.  n  Het  rijkszwaafd  dnibloót»  {te« 
di'f»gen  door  deo  Hertog  van  Vrfel  ie  pdsrd ,  mee  iweé 
palfreniers  te  voet  naast  het  paard«  o.  Z;  M.  de  koning^ 
gezeten  io  eene  koets  mét  acht  paarden ,  tiaast  feder  vad 
welke  eert  palfrenier  te  voec*  voor  op  de  koers  vier  pa- 
ges ea  acKter  vier  lakeljen;  nlast  de  koets,  voor  zoO 
V^r  de  ftracen  zulks  toelieten  en  anders  ichter  de  koéti  i 
de  Aides-de-Champs  des  Koniogs  te  paard,  en  eén  brU 
gftdier  mét  tvraalf  Üeibaardlers  te  voet  nüast  detelve, 
makende  déze  hatfted  tWee  buitenHJen»  —  Z.  K.  H.  dé 
Prins  vah  Oranje «  alsmede  Z.  K^  H  Prins  Frederik  der 
Nederlsnden  geplaatst  in^  de  koeta  van  Z.  M.  den  Ko^ 
ding,  tegen  over  HqögstdentelVen  gezeted.  p.  De  Lul* 
ténant.Gen^al,het  generaal  eommiindo  voerende ^  en  dé 
overige  aanwezige  Vlag-of6ciers  en  Generaals  it  paard, 
tydende  achter  de  koets  van  Z,  M. ,  doch  zonder  eenigé 
begeleiding,  f.  Een  commando  def  gatdé  d'iionnefir  te 
paard  tot  fluiting  v«ti  den  trein*  -^  Dezelve  trok  door 
de  hértoigefOke  ftraat ,  langs  bet  paleis  van  justitie ,  door 
de  koningllraat  en  de  tréureftbergftraat,  over  hét  St»  Gd*' 
dtila*s  plein,  door  de  bergifraac,  over  .dé  gröenmafkt  e« 
door  de  voorfte  poort  vad  het  liadliuis ,  a^nde  dete  ge-» 
héele  weg  door  gewapende  burgers  ed  het  garnizoen  iri 
dobbelde  rijen  bezet  ^  In  de  vergaderzaal  plaatflen  z^eU 
de  oflSeiered  van  *s  ROnings  Hnis  regta  en  Ifoks  vad  ded 
cfoon,  dé  Groot-ofBcieren  achtef  *sKonlngs  ahnftoel,  dèf 

giges,  zittendfe,  op  de  voorde  (reden  vad  den  troon;  dé 
amerheerCeremonfemeester  ter  itgter  zQde ,  en  de  bei- 
de koningen  van  wapenen  regrs  en  links  i^Oör  den  troon; 
de  Ambtenaars,  des  ttijks  IHndaatd  én  twaafd  dtagéide^ 
fegts  en  Itnksw  op  den  eerden  trap  des  tfooni ;  de  vier 
Heranten  bleVén  in  de  zaal  aan  de  dedr  (laan.  Beide 
de  Kottinkl^ke  Prinfen  zaten  ter  regter  en  linkerzijde 
Vfdi  Z.  M.  op  ^tn  troon ,  op  ftoelen  een  #eli^g  Itgef 
dan  de  arm  doel  vad  Z.  M.  geplaatst. 

J.  B.  vad  iSrs.  ade  S(A.  6 


98  JAARBOEK  vak   i8i5« 

Fleiiilgt  BOfiLMOGENDE  HEERENI 

Inhiilül* 

^êrfjio^      De  dif^,  op  welken  ik  dtK^o  croon  mg  omrlofd  £iAt 
tiing  Cf     van  Scacea- Generaal,  gekozen  uit  de  Nederlandfche  Kro- 
Iruftiel»     Tincijn,  vervult  een    der    vurigfie    wenfcben   van   mija 
hart. 

De  naaowe  en  doursame  vereenigfng  dier  Provloclêo 
was,  reeds  v<k$r  drie  eeuwen,  bei  doul  van  een  Vorst, 
die,  büven  velen  zijner  voorzaten  en  opvolgers,  bet 
voorregt  bad ,  van  bier  te  lande  geboren  te  zijn  en  op- 
gevoed, en  wien  niemand  ooit  eene  difpe  kennis  vtn 
ieszelf»  beboefteQy  of  eane  opregce  verkleefdbeld  aso 
deszelfs  belangen  beeft  kannen  betwisten. 
*  Kl0ril  de  y  was  overtuigd ,  dec  da  Nederltnden ,  on 
'  gelukkig  en  ontffaanketijk  te  zijn ,.  niet  tlleen  tan  den* 
zelfden  Souverein  moesten  g^boorzamen,  maar  ook  naar 
dezelfde  algemeene  wetten  beflaurd  worden.  Hem  ecb« 
ter  werd  bet  ni«t  vergund  zi}n  roeor^k  lev#i  aan  een 
zoo  heitzaam  werk  toe  te  w^den»  «>  in  plaats  van  de 
naauwere  verbintenis ,  welke  bi) ,  zqa  wel  als  z))b  Kwee- 
keHag,  Vader  JVtUem^  wenscbce,  volgde  weldra  eene 
droevige  fcbeuring 

Wanneer  waren  de  nkwerklèlen  dezer  fchenrlng  tre& 
fender  en  noodlotttger»  dan  In  de  laatfte  jaren?  Wells 
geflacbc  Is,  'mctr  dan  het  tegenwoordige,  getuige  es 
tevens  flaatoffer  geweesa  van  bare  rampen  T 
'  *  Het  beftuur  van  het  land  was  In  de  l^nd  des  vreem* 
delings  overgegaan;  de  fcbaduw  zelve  der  flaatkundige 
ze'fftandighekl  vecd weden  »  eu  ^  net  de  magt  ook  de 
naam  des  .NederUndfcben  vol.ks  vernietigd. 

Maar  de  eigenaardige  zeden,  de  goede  trouw,  de  eer* 
bied  voor  Godsdienfttge  begrippen ,  de  gehechtheid  aan 
voorvaderlijke  IndeliingeD  en  gewoonten  bleven  in  at 
deze  Provinciën  aanwezig,  en  mukten  er  een  naauwe- 
]4)k4  zigt baren,  doch  Herken,  band.  En  zoo  is  het  go» 
komen,  dai,  tjQOAf^i  de  OHvcHnfecel^ke  gebeurcenisfeo 
der  (wec  vorige  jaren  de  ftiebting  der  Nifderiandfche 
Monarchie  mogelijk  hadden  gemaakt,  de  bouwftoflèn 
2tch  als  van  zei  ven  fch^oen  aan  te  bieden,  en  in  icbier 
alie  deelen,  als  het  ware»  eene  ftrekking  befpeurd  werdt 
om  7JCb  zamen  te  voeden  tot  heizelf  ie  geheel. 

Dat  geheel,    &d<lmogende   Heeren  t   is  ibaoa  tot  (land 

gebragt,  en    voor   zijne   bewaring    en    bevestiging   zijn 

wQ  aan  it)<igeiw>o/en ,  en  nakomelingen  .verantwoordelijke 

In    den  gewigtigcr    pligt,  die  mij   rebenrt  valt,  re» 

ken  ik  op  uwe  meitewcrking  en  vad^rlandfchcn  i|]ver. 


Bruiftli 


lAAkDÖEK  vAn   i§ij.  ^^ 

iwM fikkien  konneri  ifch  vertóönën;  van  welke  groei- f ^f «{*.?• 
Ie  mk  lijn  iij  «fTcheldeiyk?  maar  zij  zullen  geene  Ne.^;'"';j^ 
tierhhtferé  sffchrikkeD^  aan  wie  de  goede  Voorzienig  den  Ro< 
beid  reeds  zo'ó  veete   teekenen  verleend  heeft  van  ha^e  bing  f 

Vrij  vin  fnWenatgè   tweefpalt   èn    beroerten  ,   fiebbeti 

Ïiijne  onderdanen  rustig  de  aloude  vi^c  kunnen  ontwik- 
elen.  De  koophandel  bloeit;  de  velden  en  woningen 
sijh  veilig,  de  kerken  ei^  kerkdienst  in  éere:  Van  de 
welvaart ,  in  de  meeste  ftreken  des  R^ks  ytripreid ,  heb' 
ben  zij  9  die  door  dèn  oorlog  geleden  hadden ,  trooilc  en 
bijiland  ontleend,  en  die  oorlog  zelve  fcbijnt  flechté 
herwaarts  te  hebben  tiioeten  losbreken,  om  Brtisfels  ina* 
teri  gedrgen  ie  doei»  zijn  van  den.  moed  onzer  vèrdedi« 
gers;  en  hunner  heldhaftige  Bondgènooced;  om  binnen 
tilé  muren  de  deugden  der  lireidadigheid  en  der  men* 
ifchèhliefde;  In  eene  tot  dus  verre  onbekende  mate,  te 
dóen  fchitteren ,  in  één  woord ,  om  allerwege  wederkee* 
Hge  gévoeieiis  van  n&eiwillendheidi  achting  en  Vercrottwëii 
in  té  boezemen  of  aan  te  kweeken. 

Edèlfnö|r.  Heei*eni  aan  u  is  bet,,  dat  dé  ontwikkeling 
deter  heilige  zadeh  'toekomt;  Oe  natie  voor  het  eerst 
in  haar  geheel,  vertegenwoordigd,  hééft  het  oög  óp  tiwè 
kaodèUngeni  Vergeten  wi[)  nimmer,  dflt  de  eensgezind* 
heid  de  beste  waarborg  ii  voor  ons  «lier  veiligheid: 
Toont,  in  alle  gelegenheden,  die  zncht  voor  hec  goede; 
6ié  verkleefdheid  aan  de .  algemeene  belangen  van  ded 
Staaf,  die  den  verlichten  Vadeirlandef  behooren  te- ken* 
merken ;  en  dat  uw  voorbeeld  eerlang  in  aller  harten  dé 
liefde  voor  de  vriybéld  en  voor  de  InQélftngen,  welke 
ïiaar  verzekeren ,  op  onwrikbare  gronden  vestigen  { 

Gelukkig  dan  de  monarchie  der  Nederlanden,  en  ge- 
lukkig de  oouvèrein^  die  hen,  geflerkt  door  hnn  vertrou» 
^en  eii  genegenheid,  op  de  baan  dei  vóorfpoed^,  etr 
der  glorie  zal  geleiden  I 

üt  Graaf  Je  thiehrus^  Voorzitter  der  èerfié 
kamer  beantwooTdde  deze  aanfpraak  tldué: 

iirei  Öe  Staten  Genersal  van  ti^  Kóntagrgt  b'rengerf 
aan  de  voeteA  van  ü.  M.  de  betuigingeö  over  van  hun* 
nen  eerbied ,  en  van  hunne  onbegrensde  verknochtlreid; 

Op  het  oógenblik  waarin  ü.  M.  In  eene  èerbledwek* 
l^nde  plegiigheid ,  volgens  hec  oVeroad  gebruik ,  den  eed 

G  a 


100 


JAARBOEK  VAN  1815. 


iiir<s  ce 
bfuifel* 


fabSiai!  ^"  han^htvlnrf  en  nakoming  der  Grondvet  ztl  gtra 
f  ing  van  uit^'prekeo,  en  van  de  Staten  Geoemi  denzelfdea  eéd* 
<icii  K(v  aliaede  dien  van  fehoorzaambefd  mo  z^nen  Koninkli)* 
ken.perfoon  en  waardigheid ,  zal  ontvangen:  zoo  geven 
zich  de  Siacen  Generaal  vol  vertrouwen  over  aan  de 
hoop  op  het  geluk ,  hetwelk  de  ingezetenen  van  dit  Ko- 
ningryk ,  onder  het  hefluur  van  ü.  M.  en  van  Hoogsu 
deszelfi  doorlachtige  Oynastfe,  zullen  fmaken. 

In  vroegere  tijden  vereen  i^d,  en  Qechti  éénen  ftaat 
uitmakende,  waren  deze  Provinciën,  onder  de  regering 
van  Kefzer  Karel  den  F^  tot  bet  toppunt  van  roeoi  ea 
voorfpoed  gedegen. 

Zijn  opvolger,  dezelve  gewelddadiglijk  willende  beheer^» 
fcben,  ontmoette  eenen  tegendand»  welke  hem  nood- 
zaakte  van  zijn  ontwerp  af  ce  zien,  en  terwijl,  ten 
gevolge  van  de  oorlogen,  welke,  bij  deze  gelegenheid 
uitbarstten,  de  noordeJ(|ke  provinciën  hare  onafhaoke* 
lijkheld  bevochten,  verwierven  de  znldel^ke  bet  ba> 
bond  barer  wetten  en  gebruiken ,  wurin  zy  ai  haar 
geink  (lelden 

Eindel^k  hebben,  na  drie  eeuwen   van    affcbéidlng, 
en  vele   wisfelvalilgheden ,  de  jongde  gebeurcenisfea  de 
vereenigtng  der  twee  landen  onder  den  Schepter  van  V. 
'M   ie  weeg  gebragt. 

Aldus  ia  het  aan  den  afTlammelIng  van  hem ,  die  de 
Republiek  vafT  Holland  heeft  gegrondveat,  en  d#  BeU 
glfche  Provinciën  van  het  juk  bevrijd,  gegeven,  om, 
op  nieuw  het  geluk  der  beide  landen  te  verzekeren. 

Uwe  regering,  Sire!  konde  onder  geen  gelukkiger 
voorteeken  aanvangen  De  eeuwig  gedenkwaardige  dag 
van  Waterloo  heeft  het  loc  van  die  nieuwe  rt)k  onher- 
roepelijk bepaald ;  en  onder  de  aanvoering  van  uwen  d»p. 
peren  zoon,  den  Doorluehtigen  Prins  van  Oranje,  hebben 
de  Nederlandfche  troepen  aldaar  hunnen  ouden  moed 
gehandhaafd  en  in  dapperheid  gewedijverd  mee  de  krijgs» 
lieden  van  den  onderfeiyken  ff^Mngtcn* 

Uwe  volken,  Sire!  hebben  den  voodbaak  gehad  vzn 
het  geluk,  dac  zij  onder  uwe  regering  zullen  genieteo. 
Uwe  deugden,  de  wisheid,  wetke  afle  uwe  daden  ken. 
jaerkc,  de  fchUterende  hoedanigheden  der  beide  Priofeo, 
uw^  belde  zonen,  en  eindelij  Ie  de  dandvastigheid ,  en 
gematigdheid,  welke,  door  alle  tijlen  heen«  het  erfdeei 
^mii  het  Doorluchtig  Huis  van  « Oranje  Nasfau  geweesc 
jdjn,  vermeerderen  en  verderken  hunne  hoop  op  de 
coekomati  en  de  Grondwet      welke   de  burgerlijke  ea 


JAARBOEK  VAN   i8i5«  loi 

fiutkundige  regcen  vsii  ten  volk ,   dat  watrHJk  vrij  is ,  Plegtice 
regele  9  is  de  sekerfte  waarborg  van  zijn  geluk.  inbulcH- 

Wij  bidden  het  Opperweienv  dit  bec  cijne  zegenln-  J^"*^" 
gen  op  Uwe  Majesteit,  baar  Doorluchüg  Huis  en  hsar  „ing  ^e* 
Rijk  uitftorce*    LêVi  de  Koning  I  BrusreK 

m 

I 

Zijne  Majesteit  tiierna  de  vergaderzaal  verlaten* 
de   en    in   het    vertrek    geleid    wordende ,    voor 
Hoogstden^elven  in  gereedheid  xebragt ,  begaven 
sich  de  Leden    der  dtaten*Generaal ,  gezeten  in 
eigen  koetfen   met   een   bediende  naast  ieder  por« 
der ,  door  een  commando  kavallerie  voorafgegaan 
en   door  een  ander  gevolgd,  naar  de  plaats  der 
inhuldiging,   en   zulks  langs  .den  kortften  weg^ 
door  de  beuveltlraat,  langs  de  kleine  groenmarkt, 
de   Magdalena-draatberg  van  het  hof  en  de  ko-   - 
ningsplaats.    Aldaar  gekomen  ziinde,  begaven  zij 
zich,   door  de  Aides  van  den  Ceremoniemeester 
ontvangen,  naar  de  zitringen  voor  hen  bereid  op 
de  verhevene   ftellaadje  der  huldiging,  om  er  de 
komst  van  Z.  M.  te  verbeiden.-^  De  trein,  waar. 
mede    Hoogstdezelve    derwaarts   kwam ,    trok  de 
^rooie    markt    over^    de    henvelllraat    door,    de 
groenmarkt  langs,  de  cathedrale  ilraat,de  wind* 
flraaty  de  St«  Gudula*s  plaats  en  de  treurenberg* 
flraat   door.    Op    de    koningsplaats    ontwikkelde 
dezelve    zich    naar    het  bepaald    voorfchrift,    en 
.plaatste  Z.  M.  zich  op  den  troon,  omringd  even 
als  in  de  Vergaderzaal..    De    vier    herauten   (leU 
den    zich    vóór  aan   de  verhevene  (lellaadje^   de 
jpaukers  en  trompetters  aan  de  twee  zijbogen  van 
de  koningsplaats,   de  hellebaardiers  aan  de  trap* 
jien   in  een  dubbelen  VQ  ,   ook   de    livereibedien- 
den#  -«-*  Z.   M-   gezeten   zijnde,  gaf  last  tot  het 
voorlezen    van  de    Grondwet    ingevolge  deszelfs 
art.  53;  welke  Grondwet  benevens  de  Koninklijke 
krx)oii,de  R\iksftar  en  Rijksappel  op  eenè  kredens- 
tafel  in  de  nabijheid  van  den  troon  gereed  lagen  ^ 
toevertrouwd    aan    de    Officieren  van  *sKonings 
Huis,  die  niet  in  den  trein  waren  geweest.    Ge- 
durende de  lezing  zaten  de  Staten*Genertalj|.  doch .    • 
met  ongedekte  hoofden. 

G  3 


|oft  JAARBOEK  VAN  1815. 

Wcatigc  Nt  de  leting  der  Grondwet  ftond  Z»  M.  op, 
'  iohulcu.    ontdekte  desselfs  hpofd  ep  fprak  den  eed  uii  met 

giog  vtn  ggnen  nadruk,  die  aan  de  toelchpuwers  nie(  ont- 
Ing  w  ging,  en  ten  waarborge  ftrektc  eener  getrouwe  uif 
fti.  voering  Uca  y^fdrag?.  Ilierria  >i<^erd  de  plegiige  ver- 
klaring, by  art- 54  der  Grondwet  voorgei^hreven  ^ 
in  de  beide  talen  uitgerproken  door  de  Voorzit- 
ters van  de  Eerfte  eq  Tweede  ^amer,  ziéb  ge- 
{leid  hebbende  aan  den  voet  des  troons.  Nu 
hief  een  der  Wnpenkoningcn  onder  het  zwaaljen 
van  zijnen  Schepter,  driemaal  de  kreet  aan  kvc 
^f  Koning^  welke  telkens  herhaald  werd  door  dè 
menigte,  aan  den  voet  der  (lellaadje.  Onmidde* 
lyk  daarna  werden  de  gedenkpenningen,  te  dien 
Hnde  geflagen ,  onder  fan  volk  geworpen.  De 
yoorzijde  van  den  penning  draagt  bet  afbeeldfU 
van'  ^.  M.,  met  het  opfcbrift:  IFilh.  NasA 
Belg*  Rc:f  Luxemb.  M.  Dux.  (VVillem  van  Nas-? 
jfau.  Koning  der  Nederlanden,  ;Groot« Hertog  vad 
Luj^emburg;)  op  de  keerzijde  'zijn  de  woordene 
P,atr.  JSial.  É,cg^  et  Ord.  Solen.  Sacnam*  ^sferta 
MDCCCXV.  ^Het  heil  des  vaderlands',  door  den 
4)i.cgMgcD  ^cd  dés  Konings  en  der  $taten  geves* 
tigd.)  Daar  zijn  er  géOagen  in'  goud,  jn  zilver 
pn  in  ^opcr.  — -  Te  gelper  tijd.  deed  zich  het 
'pauken*  en  tronipetTen-gefchal^  hoorch  mef'  het 
Vaderlan^fch? '  J-ied  Wilhelmus  yan  Nasfoufftn^ 
fn  werd  de^e  'plegtige  verri^ting  door  iöt  ka*- 
jponfchoten  aan  den  volke  bekend  gemaakt.  -^ 
Hierna  begaf  'zich  de'trdn  te  voet  naar  de^Ca* 
tbedrale  ,kerk.  .Zijne  Majesteit  was;  öthhaii'^e^ 
mét  den  mantel  der  oude  'Sonvtreinen  des 'fands^ 
welk  heerlgk  kostuum  hef  aandenken  ot:^wektë 
|an  het'.  lufsterVijkst  tijdperk  van  roem  eff  vo6r- 
fpoed»  -^  Het  7>  Dfium  geëindigd  zfinde,  keerde 
(Ie  trein  paar  het  'paleis  t^  rug,  alwaar  te  <^ijf 
uren  een  banket  plaats  had.  De  ftraten  waren 
tot  aaii  niiddennacht  vol  mcnrchen^  pnder  het 
gepof  der'  illu'minatiën  ^  door  ^enen  fchoonen 
avond  begundigd.  Voor  bet  hdtel  def  jusriue 
las  men  op  een  doorfcbijncnd  raam,  twee  leeuwen 
V^rtoonende^   houdende    te  zamcn  d^  j?  pijle?^ 


JAARBOEK  VAN  tVi5«.  ic) 

waarboven  een  gekroonde  Leeuw »  dk'detelve  bè'^  Pitfiifi» 
fchernide,    dit  tiidfchrift:   iataf^oiêLgaB  ^'  ^*'*itar*tüii 
ConCorDcs  rtgêHt.  saLFtënt  (ét  Bataven  en  BeN  Sta  ko^ 
gen»  waarlyk  eensgeaind»  groetehi  den  Koaiiigj^  ning  te 
voor  dat  der  financifn,  wetka  dooribbijmnd  raam  ^"*^^^« 
de  Zon  verbeeldde,  door  de  wolken  brakende  en 
bare  ftralen  rébietende  op  eene  hand^  die  ty  p^ 
len  gevat  bield ,  las  men  t  Redeunt^  in  onum  (ai[ 
keeren  'tot    één   terug).     Op   het  doorrcbijnend       ^ 
raam  van  het  oud  hotel  van  den  Onttanger-gene* 
raal  van  het  departement,- zag  men  eên  Leenw 
opder   eenen  Oranjeboom ,   de  17  p^len  befcher« 
mende,  met  dit  t^fchrifi:  fIDes  itLgICa  If^rom 
ta  gViLLleLMo.  (Nederlandfche  trouw  aan  Wil* 
lem  gezworen.) 

Op  den  aaften  September  legden  de  Ministers  BeSe^i- 
des   Konfngs,  die  zich  te  BrusHel  bevonden,  de|[|?^.<^v 
Secretaria  van  Staat  en  de  Hoofden  der  verrchtl  ttr^rLe» 
lende  departementen  van  algemeen  beftiiur  in  ban«  den  van 
den   van   Z.   M.  den  eed  af,  voor  hunne  rcfpec-  <*«"ƒ; ttts- 
tive   fun^tiën  bepaald.  ^  Op   geipe    wifze  Het  won^  èL 
Z.  M.  tot  den  eed  toe  de  ]Leden  van  dén  Sfaat<;  .buicenge* 
raad,  alinde  de  Heeren  Molhrus^  Orasf  vat»  der"^^^ 
Dujn   9am   Maasdam^  Lj^den  yan  I^rjftettbur^,  pr^yitli 
van  Hdmbroêek^  Barört  ,%  ^H^^^QM^Vf^^  va»  ciaie'.:  h». 
Lami'^urdêy    Alhtrêa^Ktfigers  ^    yan   Geffnep^]^^^^* 
Ivaron    yan   FeUz^    Limp^m  ^    ds  ia    Vtilkufc^ 
ÜBhoiP^  Graar  yan  Aèrfchht^   Lammens  ^  Baron 
Goubeëu   de  Bergefk^  tn  Baron  d^tdneiAan;''^ 
voorts  de  'Staatsraden  in   buitengewrmen  dienst, 
zijnde  t)e  Heeren  AppêUür^    Céfnfteman  ^  Ridder 
de  Cófiimk ,  Baron  n.  fagel^  Baron  /t»  LamoHe 
de  Baraffe  en  Pteptfrsv  — •  Alsmede  de  Provincia- 
le Gouverneurs,  zijnde:  de    Heer  dê   Rr0uckêre 
voor    Limburg;    de   Graaf  Jtlex.   de  Liedekerhe 
voor  Loik;   de   K\Aitt    de  Coninek  voor  Oost* 
Vlaanderen;   de  Baron  He  Locn  voor  Westvlaan* 
deren ;  de  Heer  Bonavcfifure  de  BauÉiés  vi>ot  He» 
negouwen,  en  de  Baron  de  Kcverkergdê  Kés/êl 
voor  Antwerpen;   —   ook   de  Admiraal  Kikken^ 
als  Gouverneur-Generaal    van  .Cnraeao  én    aan* 
hoorigheden:  de  Heer  DaendéU  als  Cónverbetr- 

G4 


fo4  JAARBOEK  van  i8ig^ 

MgwBW^  Generttl  der  etablisrcmenten  van  Z.  M«  op  de 
SLenTc  ^^^  ^^  Guiflct;   —  en  eindelijk  de  Leden  van 
Sru«re^    den  Raad  van  Adol ,  zijnde,  de  Heeren  O.JCctIj  d€t 
Gaüvan  en  de  Witte  V0n  Otters. 

ZuQ  wel  dcM^if^ftg  en  24 (Ie  ala  de  aifte  Sep* 
femher  waKn  beftemd  voor  de  kunstTerlicbting^ 
der  openbare  gebouwen»  en  toonden  de  ingezeteneq 
levens  hnn  aandeel  aan  deze  algemeene  vreugde 
door  de  verlichting  hunner  hniaen.  Ook  hadden 
er  ^gedurende  die  dagen  verfcheidene  openbare 
vermaaklilkbeden  plaats «  welke  almede  door  een 
programma  waren  geregeld.  Men  fchoot  naar 
•enen  vogel  van  vuurwerk  om  den  prijs  eener 
zilveren  ko0ijkan*  Voor  de  overwinnaars  tn  de 
kaatsfpelen  waren  vijf  prijzen  van  zilverwerk  be* 
ftemd.  Den  ziften  woonden  Hunne  Majesteiten 
den  fchouwborji^  biï«  Den  ssflen  werden  de  ge«. 
denkpeiiniHgen  {un  de  rcbuttery  uitgedeeld,  waar^ 
by  de  Kroonprins  zelf  alle  de  gelederen  door* 
ging*  en  de  uitreiking  deed,  en  werd  er  dea 
middags  roet  den  handhoog  naar  den  vogel  ge? 
fchoten ,  zijnde  kostbare  zilveren  gefchenken  voor 
de  ovePwii>i\aars  gefteld,-  Des  avonds  (lond  de 
fchouwburg  om  niet  opeit^  terwijl  fcbuitenxmet  o)u« 
zijkanten  de  vaart  op  en  nedervoereoi  -r  Op  deo 
S4ften  werd  eene  loterij  van  eetwaren  getrokken; 
des  avonds  was  h^t  park.  door  illuminaties,  en 
muzyii  jn  een  vauxhal  ^veskcerd.  Er  'waren  te<« 
vens  qrchesten  opgeri]^  om  den  dans  te  geleiden^ 
Qok  weed  een  pi^achtig  vuurwerk»  op  bet  iiur^ 
door  Z»  M>  zei^  bepaald,  afgedoken  —  Op 
den  d^den  bie)d  S.  K*  H.  de  Prins  van  Oranje 
bij  en  in  de  vlakte  van  Laken  over  de  28fte  en 
s^fte  bataillQ.n.s  militie  en  over  het,  in  garnizoeq 
liggend,  bataillon  Zwiifers  wapenfchouw. 
verhef-  2Uifie  Majefleit  bij  gelegenheid  der  vestiging  van 
wng  tot  het  koninklfik .  gezag  en  van  Hoogatdeszelfs  fn- 
toar^ej?'*"'^'^'"*»  een  nieuw  bewiis  van  desselfs  bl||ven- 
*  de  erfcenteliikheid  willende  geven,  voor  den  moed 
ep  de  zelfsopcvffering  4  waarmede  verfcheiden  Ne* 
^erlanders,  in  een  h^gcheljük  tijdsgewricht,  den 
weg  gebaypd  bebben   to.t  d?  b«vrgdi<ig  van  b^^( 


JAARBOEK  VAN   1815.  105 

■vaderland  en  de  herftcUtng  van  den  Staat,  heeft 
tot  Graven  verheven  :  Jonkheer  A.  F.  van  der 
Dujn  van  Maasdam  en  Jonkheer  G.  H.  van  Ho^ 
gendorp;  in  den  Adeldand,  den  Luitenant-Ge- 
neraal Krayefihof\^  met  den  naam  van  Qaron;  -» 
mitsgaders  de  Heeren  J.  M»  Kemper ,  Fanniut 
Schotten ,  F.  D.  Changuion  en  J.  Ö»  van  Otden* 
è/rrnevelil^  genaamd  ÏViêuTuUingh,  -^^  Nog  heeft 
Z.  M.  den  titel  van  Graaf  verleend  aan  Jonkheer 
y.  C.  van  Heerdt  tot  den  Eversberg  ,  Opperftal* 
meeatef ,  en  den  titel  van  Baron  aan  Jonkbeer  //• 
Fagel^  Ambasfadeor  bij  het  hof  van  Engeland; 
aan  den  Staatsraad  J.  C.  Fagei ;  aan  den  Kapt* 
tcin  ter  zee  Frans  Fagcl ;  aan  den  Luitenant- 
Generaal  Robert  Fagel^  extraordinaris  Ënvoyé  en 
Minister  Plenipotentiaris  te  Parijs  ;  aan  Jonkheer 
Willem  Pagel^    Secretaris  van  Aittbasfade  in  En* 

Jreland;  aan  den  Luitenant-GenerJal  Dupont^ln^ 
pecteur-Genersuil  der  aaillerie  ;  jaan  den  Luite* 
nast-Generaal  RalpA  Tindal^  kommanderend  Ge^ 
neraal  in  de  zuidelijke  departeftienten  van  het 
rijk,  en  aan  den  buitengewonen  Staatsraad  jIu» 
gust  de  la  Motte  Baraffe. 

Gelijktüdig  heeft  de  Koning,  een  blijk  willende  ver^er^ 
geven  van  Hoogstdeszelfs  gerfègenheid  aan  Neder-  fmg  toe 
landfche  fsimiiiën,  zoo  adelgke  als  andere,  welke  Jfc ƒ '*^"' 
m  tijden  en   onder   een  vorm  van  regering,  wei* 
ntg  gefcliJkr  ter  wettige  uitbreiding  van  den>4ideK 
ftand,  diensten  aan  den   Staat  hebben   bewezen; 
de  nagenoamde  perfonen  in  den  adelftand  van  het 
koningrijk  verheven: 

De  Heeren  W.  Aiewyuy  D.  F  van  Aipkeft^  C  Bachr^ 
Dtla  Basfêcour  Caan,  Bichm  Hs^k  Jr.^  H.  Bscker,  J. 
j1,  B.  Btop  jan  Tr^ilong^  IV.  O.  Bhjt  van  Tresiong  ^  />, 
S*  Dedel^  S.^  Dedel^  J.  van  der  Dnsfen  van  MUJeihar* 
mts  9  Duvelaer  van  de  Spiegel ^  D.  W.  Eliat^  Pauhs  Ge^ 
raerts^  L.  R  CevaertSy  C.  P.  Gevers,  y.  GraaflsndPz.^ 
Croeninx  van  Zaeien ,  P*  Iwan  Ho(:guer ,  />,  van  der 
Heim,  E,  van  aer  Hoeven^  IK  van  Ihgendorp^  D.  Hooft 
Jbz.^  /f^  Hope ^  J  van  Loon,  A,  C.  (V.  Munter,  %  van 
dê  Po/i,  iF.  Rendorp^  HT.  F,  Roëll^  A.  vnn  den  Santheu*^ 
♦f/,  van  SoHnnOy  C.  C,  Six  van  Oterleek^  J.  D»  rau' 

95 


/ 


IO0  JAARBOEK  van  1815. 

Sün^eïanit^  fT.  rm  Sypefiêin^  J.  P.  Ttdingh  ¥ém  Birè. 
Amt/,  jT.  Tedimgh  van  Berkhoui  van  ffêinUof  van  TeyUné 
g$»^  A.  C  Twint^  N.  fVarin  m  D.  WitU  van  CUten* 

Beaoe«        Eiodel^k  is  door  Z.  M.  benoemd  en  getdoiit'» 
f*T!?  *"  ^^^^^    *°^   ^^  Riddcrfchap  van  Holland  Jonkheer 
ïffchap.  ^^**   -^^-  ^^^  Ho^ndorpy  Lid  dtfr  eerllc  kamer 
van  de  Staten  Generaal,  welke  tevens  met  den 
titel  van  Graaf  in  den  Nederlandfcbeh  ader  is  ia* 
^elijfd;  en  in  de   Ridderfchap  iran    Utrecht   de 
Heer  Ev$rard  van  Wudt  vmn  DjkvcU ,  een  der 
36  Raden  van  Amtkrdam^  en  later  onder  de  Ede^ 
leu  van  Zeeland  den  Graaf  van  Spangen. 
Vergtde-       De  eerlle  aitting  der  Tweede  kamer  van  de  Staten* 
nng  der    Generaal  werd  den  asficn  Sepf ero her»  des  morgens  tea 
Gcncrul.  ^'^"  uteit^  geopend ,  èn  had  ten  onderwerp  het  ontwer* 
*  pen  van  een  concept-reglement  van  orde  »  en  bet. vér» 
deelen  der  Leden  in  een  zeker  aancal  fectiën  ,  refpecri. 
velijk  beiast  met  bet  werk,  betrekkelijk  tot  de  ob^ 
jecten,   tnet  welke  zich  de  vergaderittg  bad  bezig 
te  houden.   —  In  de    tweede   zitting  ,    op    den 
sollen  9  was  men  bedacht  op  eene  inftructie  voor 
de  Griffiers,  in  de  beide  talen,  op  te  maken;  ea 
kwamen  twee  boodCchappen  van  Z.   M.,  betref- 
fende de  eene  bet  voorftel  eener  dotatie  ten  voor« 
^^^^^f  deele  van  den  Prins  van   Waterloo ,   den  Hertog 
]tnfrtTn    y^^  Wellington^   beftaande  in  landerijen  en  bos- 
worde  als  fc  hen  op  de  plaats    zelve  gelegen,  alwaar  deM 
^^^uriQo  Veldheer   had  gezegepraald  ,   en  welke  hem  eene 
cedoteerd.  jaarUikfche  inkomst  zouden  verfc haffen  van  fio,ooa 
liollandrche  guldens ,  als  een  bewijs  der  nationale 
dankbaarheid;  de   andere  boodfchap  behelsde  het 
voorftel   lot  de  inftelHng  van  eene  orde  van  bur- 
gerlijkc  verdiensten ,  onder  de  benaming  van  Or^ 
de  van  den  Nederlandfchen  Leeuw  ^  ten  zinfpreu|: 
voerende  :   Hrtus  nobUitat  {deugd  veredelt^    en 

de?*orde  b^^^^^^^  ^^^  belooning  van  burgerdeugden,  en  van 
van  den^  belangrijke  ontdekkingen  en  vorderingen  in  de 
hcdcr.  kunsten  en  wetenCchappen ;  en  werden  deze 
Leeuw*"  boodfchappen  naar  de  lectiën  verzonden.  -  In 
'  dé  zitting  van  den  a7ften  gaf  de  kamer  den 
Wensch  te  kennen ,  dat.  er  eene  doutia  mogt  w#f » 


den  yootgedugta  Toor  den    Prius   van   Oranje ,  yergad^. 
wegiïns  'zijna  daden  te  Quatre-bras  en  te  Water-  ^^{f^^^^^^ 
loo  ,    terwijl   zij   zich  vere,^nigda    met    de    beide  Q(|'neta«lt 
voordellen)  in  ^sKoilingS  boodschappen   van  den 
fióften  vervat.  — >  Zij  ontving  op  den  ABften  eene 
fb^odfcbap  van*  de  eerde  kamer,  dat  zij,  ziqh  mo*   ^ 
de  vereenigd  hebbende  met  die  beide  vporftellen, 
dezelve  ^Is  aangenomen  had  terug  gezonden  aan . 
'^.  M. ,  en  tevens  dat  eij  zich  had  vereenigd  met  Nitfbji^tl^ 
^en  wensch  der  tweede  kamer,  omtrent  de  natie*  «rkemb- 
liale  erkentenis  aan  den  Prius  van    Oranje ,    en  ^^ ,  ^°g, 
daartoe  een  voordel  bij  Z.    M.  do.ar  eene  depu-  van  ortQ- 
tatie  bad  ingezonden  ,  om  op  hetzelve  (loogst-  Je* 
deszelfs  bekrachtiging  te  vr^gsn. 

'  In  deze  zitting  werd  door  Z.  M»  den  Koning,  Trkkt^^t 
overeenkorodig  art.  58  der  Grondwet,    rer  k«i»  ^«JJ^.^^^®- 
iiisre  der  tweede  kamer  gebragt  de  vier  volgende  vj^croou 
traktaten  en  overeenkomsten ,  met    andere    Mo«  Btiuan. 
gendheden.     i^.   Het  traktaat  van  toetreding  van  2^5""^* 
Groot- Brittanpie ,  op  den  ^sden  Maart   1815  te  Mogcnci. 
Weenen  gefloten  (ij.    2**.  De  overeenkomst  tus-  ö«tcH. 
fcheji  Rusland  en   de    koningrijken    van    Groot* 
Brittannie  en  de  Nederlanden,  op  den  ipden  Mei 
1815  te  Londen  gefloten,  ten  einde  i)eptaldel9k 
de  Rusfirche  Tchuld  in  Holland  te  regelen ,  zijnd^ 
Van  dezen  inhoud: 

Z»  M.  de  Koning  der  Nederlanden ,  verlangende  h^  de 
volkomen  vereenfging  der  Belgifche  provinciën  roet  Hol '  ^^"**** 
hod ,  aan  de  verbonden  Mogendheden  ,   welke  pmijen  mec^  Rus- 
waren  in  het  traktaat,  gefloten  ce  Chauffiont  den   t^en  land  en 
Maart  1814,  eene  behooriijke  vergelding  te  geven  voorwet 
de  zware  uitgaven.»  hun  veroorzaakt  in  het  vérlosfen  der  ^'5^'' 
gezegde  landen  alt  de  nwgt  des  v^Jands,  en  de  voorzefde  """"^ 
filogendbeden  ,*  in   overweging  der  onderlfng  gemaakte 
ibhikkingen,  wedèrzyds  overeen  gekomen  z()nde ,  om  vaa 
hanne  wederkeefige  pretentién  te  dien  opzif^te  af  te  zien, 
ten  behoeve  vm  Z.  M«  den  Keizer  aller  Rusfeu,  zoo  heeft 
Z.  M.  de  Koning  de;r  Nederlanden  beflöten,  om  dadelijk 
pver  te  gaan  tot  het  fluiten  met  Z.  Keii.  Maj.  eenef  Con- 
ventie van  den  onderflaanden  inhoud',   waarvan  Z.  Britti- 
fcbe  Majefleit  bewilligt  )>arty  te  wezen »  in  nakoming  vaiT 

(O  Zie  boven  ifle  St.  bl.  178. 


nie. 


io8  JAARBOEK  van  1815. 

Verj^ade»  verblndtenisfeii ,  door  Z»  M.  voorind ,  nee  deti  Koning 
ring  der  ^^f  Nederlanden  getroffen,  b(f  eeoe  Cofl?encie,'^ereekeQd 
cSal.  ^^  Hden  AugDiioi  iBi^ 

An.  I,     Z.  M.  de  Koniof  der  Nederttoden  Terblndt 

Overeen-  Sich  b^  deze,  om  op  zich  te  nemen  een  gedeelte  der 

fcoinflen     hoofdfon  en  der  achcerftalllge  tmerei fen »  toe  op  den  iflen 

"'-'  Janotrd  18^6,  veodt  Ruififche  leening,  in  Holland  ge- 

T^  Utanoie  ^*'"  *  ^^^^  tusfchenlromtt   ?an  bet  luintoor  vtn  Hope  em 

n  met      Cêmp,  te  Anderdam ,  ten  bedrage  v^n  v^f  on  twintig  miU 

Kualand.    Hoeoen  goldena  Holi.  Cour.,  de  laarHIkrcbe  interest  v«a 

welke  fom,  benevena  tene  jaarlijkfche  betaling  toe  ttquióêm 

lie  vtn  dezelve,  zoo  ala  hierna  bepaald  wordt,  zullen  ge* 

dragen  worden  door,  en  komen  ten  laste  van,  het  koning* 

ryk  der  Nederlanden;  en  Z.  M,  de  Koning  van. het  ver* 

eenigd  -koningr^k  van  Groot  Brlttannie  en  Ierland  verbindt 

zich,  om  vtn  zUne  zijde  aan 'zijn  parlement  aan  te  bevelen, 

dm  eene  gelijke  boofdfom  drr  gezegde  Ru^fifcbe  leen  ing, 

namelijk  vijf  en  twintig  millioenen  HolL  Cour,,  op  zich  te 

nemen  ;  de  jtarltfkfcbe  /nterest  van  welke  fomy  roitagaders 

eene  h?(aliog  ter  liquidatie  van  dezelve,  zoo  als  hierna 

gefpecificeard  is ,  zullen  gedragen  worden  door ,  en  komen 

ten  laste  van ,  het  gouvemfment  van  Z.  Britt.  Majedeir* 

2,  De  toekomstige  lasten  ,  waartoe  gezegde  Neder- 
landfche  en  Britunidrche  Majefleiten  refpectivetijk' ,  In 
geiyke  deelen,  verpligt  tullen  zijn,  uit  hoofde  der  voorz. 
(bhuld,  ztl  beHaan  in  «enen  jaarl^kfchen  interest  van  5  pCt« 
van  de  voormelde  kapitalen,  ieder  van  vijf  ^n  twintig  mik 
iloenen,  benevens  een  amortifatie-fonds ,  ter  vernietiging 
van  dezelve  fchuld ;  kunnende  echter  het  voorz.  amortifa- 
tie  fonds  vermeerderd  worden ,  op  verzoek  van  het  Rus* 
fiesch  Gouvernement,  tot  eene  jaarlljkfche  fom,  die  geen 
drie  pCr.  te  boven  gaat. 

3.  Voorfz.  honne  Nederlandfcbe  en  BrltMnnifche  Ma* 
jesteiten  vg^bindcn  zich,  op  of  voor  den  gewonen  dag 
of  dagen  in  etk  jaar,  op  welke  de  interest  van  gezegde 
fchuld  vervallen,  en  betaalbaar  is,  met  den  Agent  van 
het  Rusfifche  Gouvernement  in  Hollftnd,  hunne  reO>eci 
tive  evenredige  gedeelten  van  gezegde  ioteresfen  eti  fonda 
te  deponeren,  met  dien  verftande,  dat,  vopr  de  nade» 
ring  van  eiken  zoodanig^n  termen  van  betaling,  gemelde 
Agent  gemagrtgd  zi}n  zal  om  een  Certificaat  af  te  geven 
van  elk  der  iwee  genoemde  contracterende  parti|}en,  ver* 
klarende,  dtt  in  den  voorgaanden  termijn,  de  betaling 
van  deq  interest  en  a&osiing  van  het  kapitaal  van  göp 
Z^gdt  fchuld  deugdelijk  gedun  is,  tt  tamco  met  gelijke 


I 


JAARBOEK  ifAuf  1815.  109 

fettHofen»  vto  wege  het  Rusfifclie  GoQTeroement,  root  vergté^* 
dac  gedeelta  der  fchuld»  beiwtik  een  iMce  van  dat  Gou-  ring  der 
Ycrnemenc  blifven  xaK  Scaceo- 

4*    Het  RusGfche  GoaverDemcut  lal,  afa  tpt  hiertoe,  ^«>eraaï, 
mtt  de  zekerheid  voor  het  geheel  dezer  leening  voor  de  overeen 
(bbaldeifchers ,  >  en  met  de  adtniniflracie  van  dezelve  be-komften* 
last  c^n»    De  Gonvememénien  vao  den  Konirvg  der  Ne-  méc 
derlanden,  en  van  Z.  Brit«  Maj*  blijven  verpligt  en  ver.  Groot* 
bonden  tan   het  Goavemement  van   Z.  Keir.  Maj.  elk  ï^^^^nnlc^^ 
voor  Ó9  (liptelljke  voldoening  vao  kunne  refpeetieve  ge-  Ruak^d* 
deelten  in  genoemden  laat.      ^ 

5.  Wordt  bicrbg  verftaan  en  overeengekomen  ta^ 
ibhen  de  hooge  contracterende  partijen*  dac  gemelde 
betalingen*  van  wege  HH.  MM.  den  Kotflng  der  Ne- 
derlanden en  den  Koning  van  Groot  Britcannie  zollen 
ophouden  en  eindigen,  ingeval  bet  bezit  en  de  Sbave* 
reinitelt  der  Nedertandfche  Provinciën ,  hecgeen  God 
verhoede,  ten  enigen  lijd  van  ouder  de  heerfchappij 
vtn  Z.  M.  den  Koning  der  Nederlanden,  mogt  afgaan « 
of  van  dezelve  gefebeiden  mogt  worden ,  vóór  de  ge- 
lieeie  afdoening  van  dezelve» 

Ook  wordt  nog  hierby  verdaan,  en  overeengekomen 
tosfcben  de  booge  contracterende  ptrtijen,  dat  de  bein» 
lingen  van  wege  HH.  MM.  den  Koning  der  Nederland 
den  en  den  Koning  van  Groot- Brittannie  niet  afgebroken' 
sullen  worden,  ingeval,  hergeen  God  verhoede,  er  een 
oorlog  moge  uitbreken  tusfbhen  eenige  der  drie  hóoge 
contracterende  panden;  z^nde  het  Gouvernement  vao 
Z.  M.  den  Keizer  aller  Rusfen  thtna  door  eene  gelijke 
overeenkomst  met  zijne  fehuldeifchers  verbonden.  --* 

Staat  van  de  hoofdfom ,  interest  en  amortlfatie« 
fonds»  van  dat  gedeelte  d^r  Rusfifche  fcbuld 
in  Holland,  wurin  door-  Groot- Brittannie 
voorzien  moet  worden,  ter  nakoming  der  Con« 
ventic  van  den  ijKien  Mei  1815. 

Holl*  guldeif# 
Kapitaal        •        •         •  «         •         a  5,000^000* 

Interest  è  5  pCt.        •         •         .         •       i^a5o,ooo, 
Amortlfatie-fonda  k  4  pCc  ,  •       .   nso^ooob 

Geheele  juriykfche  last.  •  •  1,500,000^ 

3^.  Het  traktut  tan  greosrcheidiog  oiet   PruiV 


Hó  jAAkBÖEk  VAN   thii 

Verffidéi  ^^^  <  ^«  Wccncn  óp  deii  stfteft  Mei  1815  j^^Aii^ 

Hng  der  ten;  4^*  het  traktaat  Van  grenifcbelding  met  En« 

Staten-  geland,    te   Wcenen  op  den  3iften  Mei  1815  gé- 

Gencraii.  j^^^^^  ,   ^^    j^^^  traktaat  van  grensfcheiding  mèt 

Tnku-     Oostenrijk  i  te  Weenen  op  den  31IICII  Mei  1815 
ten  vtn    gefloten)  van  dezen  inhoud: 

Irens- 

In  üaam  def  i^eef  Heilige  en  ondeelbare  Dneieoigheid. 
Traktaat       Zijne  Majeftett  d^  Koning  der  Nederlanden  tn  Zj)nè 
Th  ^di'^°^  Majefteit  de  Keizer  van  O^^scedryk^  begeerig  on  cén  nfi> 
iDefoor  ^^^  ^  brengen  €ti  volkomen  té  maken  de  bepadógeo  van 
teartk.    *  ^^c  te  ParQi,  op  deii  3offeri  Mei  1814,  gefloten  Vrédes^ 
Trakaac  4  bêt#eik ,  een  eifidé  een  jnist  evenwigt  in  EtttoHS 
pa  daar  cè  (lellen  en  de  Vereénigde  Provinciéo  in  die  even- 
redigheid te  brengen^  welke  dezelve  in  flaac  (lèliefi  kaa^ 
door  eigene  middelen,  bare   Onaffankiijkbefd  ie  faitfndha- 
ven^  aan  haar  d^  verkregené,  en  tnsfcbeo  d0  Zeé,   d« 
Grenzen  van  Frahkrijk  en  de  iMaaf  gelegene  Landen  vee- 
bekert  ^  maar  hetwelk  de  grenzen  op  .den  regter  oever 
van  die  Rivier  nog  niet  bepaalt;  èn  Hnnne  voótmeldff 
Blajefteiten  beflotcn  hdibende  te  dien  einde  een  afzon. 
derlijk  Traktatie,  overeenkomfilg  de  bepiltngen.van   het 
Congres  te  Weenen ,  daa^  te  ftellen  ^  hebbed  Oevólmai;» 
tigden  benoemd,   ten  einde  omtrent  al  bet  geen  tot  die 
pnderWefp  betrekking  heeft  4  over  een  te  komen ,  vast  té 
fteDen  en  te  teekenen;  (yólgên  alhier  de  namen  en  iitéis^ 
dewelke^  tit  hunne  fo  goede  orde  bevondene  Voimagtesl 
nirgewisièld  te  hebben  i  omtrent  de  vöügeiide  Artikelen 
zijn  overeen  gekomen* 

Arr«  I.  De  oude  Provinciën  der  Vei'eétiigde  IVeder- 
landen  en  de  voormalige  fielgifche  ^ovincién  zuilen,  dé 
eenen  zoo  v^el  als  de  anderen,  binnen  de,  bij  bet  voegend 
Értikel ,  bepaalde  Grensfcheidingen  ,  gezamenlijk  met  dé 
In  hetzelfde  artikel  aaagednide  landen  en  grondgebied  ,> 
onder  de  fouverciiiiteft  van  Zyne  tieoinklijke  Hoogheid» 
den  Prins  van  Oranje-Nasfau ,  Souverein  der  Vereenigde 
Nederlanden  ,  nltmaken  het  Koningrtfk  der  Nederlanden , 
erfelijk  in  de  reeds  door  de  akte  van  Conftitntie  der  vooN 
melde  Vereenigde  Nederlanden  va^tgedelde  orde  van  op« 
volging.  Zijne  Keizerüjke  en  Ko^nklijke  ApostoHfcha 
Majefteit  erkent  den  titel  en  voorregten  der  Koninklijkei 
waardigheid,  in  het  Huis  van  Oranje-NasfaUd 

ft.  De  linie  van  hec  grondgebied.,,  het  welk  bet  Ka. 
ningrijk  der  Nederlanden  zal  uitmaken,  is  bepaald  ,  op 
da  volgende  wijze :  dezelve  begint  van  de  Zee  af ,  e« 


JAARBOEK  VaA  liis»  m 

firekt  2lch  üft»  langs  de  Greozen  fto  Frifikrl)k,  Un  de  Vergadé- 
zi}de  der  Nederlanden »  zoodanig  ali  dezelve  Grenzen  bij  f  ing  der 
het  artiljel  3  van  het  Traktaat  van  Parijs  van  den  soften  5.'"^* , 
Me!  1814,  zijn  vasigefteld  en  bepaald,  tot  aan  de  Maas,  ^«""^"'- 
en  vervolgens,  langs  die  zelfde  Grenzen •  tot  aan  de  oude  Traktaat 
Grensfchetdingen  van   het   Hertogdom  Luxemburg;  van  van ^rcns<> 
daar  volgt  dezelve  de  rigtlng  der  Grensfchefdingen ,  tas  fcheidiog 
fchen  dat  Hertogdom  en  het  oude  Bisdom  van  Luik »  tot  "Jc^  pos* 
dat  dezelve    (ten   Zuiden  van  Deiffek)  ,  de   Weitelijlce  ""^^  • 
Grenzen  van  dat  Kanton  en  van  dat.  van  Malmedy  ont- 
moet, tot  aan  het  punt,  waar  op  deze  laatfte  de  Orens« 
fcheldlngen  tusfcben  de  oude  Departementen  van  de  Ource 
en  van  de  Roer  i>erelkt;  dezelve  gaat  vervolgens  Isn^s  dïe 
Grensfcbeidingen ,  tot  dat  deze  met  die  van  het  voormalig 
Fnniscb  Kanton  van  Bupen,  in  het  Herio^don  Lioiburg, 
in  aanraking  komen»   en  volgende  de  Wescdijke  Greos« 
Ibhelding  van  dat  Kancon  Noordwaarts,  Istende  ter  regeer 
sijde  eeir  gedeelte  van  het  voormaiig  Fran5ch  Kanton  van 
Auhel  liggen ,  vereenigt  zQ  zich  op  het  punt  van  aanraking 
der  drie  oude  Departementen  van  de  Ourtbe,  de  Neder* 
Maas  en  de  Roer,  en  van  dit  punt  der  linie  afn^aande^ 
Tolgt  dezelve  linie  die,  welke  deze  twee  laatfte  Departe^ 
meuten  van  een  fcbeidt,  tot  daar,  waar  dezelve  raakt  aan 
de  Worm  (eene  Rivier,  Welke  in  de  Roer  uitloopt),  en 
gaat  langs  die  Rivier,  tot  aan  her  punt,  alwaar  dezelve 
de  Grensfcheidingen  dier  twee   Departementen   aanraakt; 
zlJ  volgt  deze  Grensfcheiding ,  tot  aan  bet  Zuiden  van 
Stillenberg  (oud  Departement  van  de  Roer)  ,  gaat  van 
daar  naar  het  Noorden,  latende  ter  regter  zijde  het  Knu'» 
con  Stillenberg  liggen;  en  het  Kanton  van  Sitiard  in  twee 
genoegzaam  gel^ite  deelen  doorfnydende,  zoodanig,  dut 
Sirtard  en  Susteren,  ter  linker  zijde  blijven,  komt  zU  aan 
betonde  Nederlandfche  grondgebied; vervolgens  dat  grond, 
gabied  ter  linker  z^de  latende  liggen,  volgt  zij  ócsteïfs 
Oostelijke  Grensfcheiding,  tot  aan^bec  punt,  waar  deze 
met  het  oude  Ooatenr|fkrebe  Prinsdom  van  Gelder  naaf 
den  kam  van  Roermondeln  aanraking  komt;  en  zich  rig- 
tende  naar  bet  meest  OostèlDke  punt  van  het  Neder'and- 
fche  grondgebied  ten  Noorden  van  Swalmen ,  gut   z^ 
voort  dat  grondgebied  te  omvauen.     £indel\)k  uirgunde 
van  het  meest  Oottei9ke  punt,  gaat  zQ  zich  vereenigeu 
met  dat  andere  gedeelte  van  bec  Nederlandfche  grondge^ 
hiisdf  waarop  zich  Venlo  bevindt*     Zij  zal  die  Stad  ea 
deizelver  grondgebied  bevatten.    Van  daar  zal  zi)  tot  asn 
de  oude  Nederlandfche  Grensfcheiding,  bij  Mook^  bene* 
étn  Gennep  gelegen  »  den  I90P  der  Maas   volgen  »  op. 


iti  JAAHBOËK  van  iSigé 

Vergade-  eenen  afftand  van  den  regeer  oever,  zoodanig  dat  ai  ié 
ring  det  Plaacfen  ,  Welke  vaU  dieii  dever  niet  meer  dan  duizend 
Mjitcn  Duiifche  Roeden  (waarvan  1970  met  hét  vöfdende  gef- 
Generaai.  jg^ij^  yao  een  graad  van  den  Meridiaan  over  een  ko- 
Traktaat  "*"-)  »  gelegen  «Ijn  ,  met  derzelvei"  Jurisdlctiên  aKn  he^ 
vanjirens*  Rortingfijk  der  Nederlanden  zuilen  benooren,  wel  te  ver^^ 
fchciatng  Itaan  echter ,  teti  opzigre  der  wcderkeerigheid  van  dit 
inctrk)»-  grondbcglnfel ,  dat  geen  punt  vsn  de  Rivief  de  Maas 
acorljk.  ^g^^g  jggi  yjj,  bej  PfuUfisch  grondgebied  i^al  uitmaken, 
hecwelk  diiar  aan  niet  dan  op  den  ifftand  tÊH  Soö  Duit' 
fche  Roeden  taken  mag. 

Vati  het  pbnt ,  waarop  dé  bier  boveb  befchféveoe  linie 
de  oude .  NederUndfche  Grenzen  bereikt  tot  arü  deti 
^  Rijn  t  zullen  die  Grenzen  voornamelijk  blHven  zoo  tU 
dezelve  zich  in  1795  bevonden  ,  tu^fbben  Kleef  en  def 
Vereenigde  Proviocién.  Dezelve  zullen  onderzocht  wor- 
den doof  de  Kommisfie,  welke  oomfddellijk  door  beidef 
de  Gouvernementen  zal  worden  bedoemd,  ten  einde  toe 
de  naau^Vkenrige  bepaling  der  GretisföhcidtngeD ,  zoo  wef 
van  hec  Koningrijk  der  Nederlanden  alt  van  het  Groot» 
Hertogdom  Luxemburg ,  welke  in  het  4(le  Artike'  opgé^ 
geven  ziiii,  over  te.  gnn.  £n  deze  Kommisfle  Zal,  me^ 
behulp  van  deskundigen,  al  hetgeen  de  IVacerhonwkun- 
dige  werken  en  andere  punten  betreft «  overeen  bomsif^ 
bet  gemcenlchai^elijk  belang  der  beide  Moo^e  koncracte- 
rende  pariij<.n,  op  de  bliiijkfte  en  gefcbiktüe  wijze,  te^ 
geleu.  Dezt  zelfde  bepaling  llr<;kt  zich  nic  tot  de  bepr« 
ring  der  Grensrcbeidingen  in  de  Dlflrlkten  van  Kijfwaerd, 
Lobith  en  Van  het  geheele  Grondgebied  toe  aan  Keker* 
dom.  De  ingefloten  Plaaifen  ,  Hufjsfpn,  Malbnr:?,  d€ 
Lijmer  met  de  Stad  Severiaer  en  de  Heerlijkbetd  Wee^^^ 
bullen  een  gedeelte  van  het  Koningrijk  der  Nedcriandetf 
uitmaken  ,  en  Zijne  Pruisfjfche  Majellelt  doet  daarVan,- 
Zoo  voor  zich  Zelve  als  hare  AfTtnitKnelingen  en  OpvoU 
geren»  aftland,  ten  eeuwigei^  dage. 

3  liet  gedeelte  van  het  oud  Hertogdom  Lustembui'g, 
binnen  de»  in  het  volgend  Artikel  opgegevene.  Grens* 
fi^heidingen  gelegen  ,  fa  aan  den  Souveteinen  Vorst  der' 
Vcreeölgde  Nederlanden,  thans  Koning  der  Nedcrlandéo, 
op  gelijke  wijze,  afgettaan,  om  ten  eeu^Tigen  dage,  doof 
Hoogstdenze^lven  en  Hoogstdeszcirs  Opvolgers,  in  voUeit 
dgendoift  en  fouvefehiiteit  te  worden  bezeten.  De  Sou* 
verein  def  Nederlanden  zsti  bij  Zijne  (itels  voegen  diei^ 
Van  Groot-Hertog  van  Luxemburg;  en  het  vermogen  otn  , 
ten  opzigte  van  de  opvolging  in  het  Groor>HertogdoiiÉ 
van  LuxMoburg  »  lusfcheo   de   PrinTen  f    zijne  Zonen  f 


jAARèOER  ▼Ati  i8ï5é  iij 

loothnigd  Pamilfe-biefchlkkiog  ce  mtkeo  ais  Ftoo^stdet-  verga^re» 
kelfs  vadcrlüke  oogmerken  dveréenkoaudg  2ijn  ^  is  aan  Vr"?^ï!^ 
^ne  Majeftel?  voorbehouden.  OM«al^ 

Héc  Gróoc-Hehogdom  Lusembofj?,  (Irekkénde  rbc  ver- 
goeding, voor  de  PriDsdómmea  NasHiii-OitlenSarg  ,  Sie-  Traktaat 
jgen  f  Hadamèir  ^n   Dfecz »  tal  een  der  Scacén   vah  hec  ^a»  K^cni: 
Puiifcbe  Verbond  ufcoiaken.  en  de  Vowt ,   Konltag  dèr  ^^^'I^^^J'^^^^j 
l^ed^rtanden ,  zat,  als  Groot-Hertog  van  Luxemburg,  tot  l^o,^!^. 
het  ftelfel  van  dat  verbond  toetreden ,   met  al  die  Prero- 
Sitiven  en  Privilegiën»  welke  ille  de  andere  Dbitfcbè    . 
Vorsten  genieten  zullen. 

De  Stad  Luxemburg  zal »  HVet  belrekkibg  'tot  bec  krijgs- 
weten,  beibhouwd  worden  als  eetie  Vesting  van  bét 
Duitfcbe  Verbond)  dé  Groot-Hertog  zal  echter  bet  regt 
)i.ebbea  den  Gouverneur  en  Mititairen  Konimandanc  dier 
Vesting  te  benoemen,  behpjadens  de  goedkeuring  van  de 
uitvoerende  jnagc  van  bet  Verbond ,  en  onder  zooiianf^ 
andere  vbprivaarden^  als.  men  gefchikt  eb  noodtakel$k 
zal  oofdeeïen  vast  te  ftellen ,  ovtreenkomatig  de  toekom- 
fiige  Conliitutie  van  bet  gezegd  Verbond. 

4«  Het  Groot-Hertogdom  van  Loxemburg  it\  befhaü 
iiU  bet  geheele  Grondgebied ,  het  welk  gelegen  Is  tus- 
JTchen  het  Koningryk  der  Nederlanden,  zoodanig  ^\s  het- 
zelve in  Anikei  a^  is  aangeduid,  tusfbhen  Frankrijk,  èé 
Moefel»  tot  aan  de  monden  vata  de  Sare,  tusfchén  den 
loop  der  Sure  toe  aan  dé  zamenvloe^ing  vAn  de  Oure, 
èn  tusfchen.den  loop  van  deze  Mcfte  Rivier  tot  tan  dé 
Grensfchèidingén  van  bet  voormalig  Franscb  Kanton  vaii 
§t.  Vith ,  hetwelk  niet  aan  hek  Groot- Hertogdom  LuJtem* 
borg  zal  behóorem 

Aangezien  ér »  wegens  den  eigéndoitt  van  hëc  Hertog- 
don  Bouill.011 »  gefcblllen  gerezen  z^n  ,  verbindt  zicH 
Z^ne  Majeftelt  de  Koning  der  Nederlanden  »  Groot-Her* 
tog  van  Luxemburg  i  dat  gedeelte  van  dit  Hertogdom  ^ 
^et  welk  binnen  de  hier  voren  opgegevene  Grenallnie  is 
begrepen  •  aan  die  der  partJDen »  tü^ier  i«gten  op  eenë 
wettige  wQie  zuJlen  uitgewezèti  tUn ,  terug  té  zollett 
geven.  . 

5»  Zijne  MajefteCt  de  Koning  dèr  NederUinden  ddet, 
too  voor  zich  als  voor  zjt|né  Aflfaimmelingen  en  Opvol« 
gers,  ten  voordeele  van  Zijne  Maiefteit  den  Koning  vaii 
P(ttisren,'^en  eeuwigen  dage,  afftand  van  de  Sou  vér  e!'- 
oe  Bezittingen  ,  welke  het  Huis  van  Nasfiiu-Oranje  iti 
|)uitschtand  beieren  heeft,  én  ii^el,  met  name,  van^  di 
Vorstendommen  Dillenburg,  Dietz,  Siegén  en  Hadamari 
«laar  onder  begrepen  de  HeerlOkhèid  B^lftein»  tu  soë« 
'   ,  J.  B»  vaa  liig,  tdt  Stuis.  H 


114  'JAARBOEK  van  ï8i5v 

Vergidé.  dinff  als  deze  Besicdngeo  beptaldellfk  tusfcheo  de  twee 
ring  der     («kkeD  van  het  Huis  van  Nasfao,  bij  het,  op  den  lidén 

Generaal.  J^^W  '^'*  »  ^^^  ^^  *^  'sGrtvenhage  gefloten  verdrag» 
geregeld  geworden  zijn.  Z.  M.  doet.  even  zeer  afHand 
Trakttat  van  het  vorstendom  Fulda  eo  van  alle  andere  DiArikcen 
vangrena»eo  Territolren,  welke  aan  Hoogstdenzelven ,  bij  het  f  2 de 
fcbeiding  Artikel  van  het  Hoofdreces  der  buitengewone  Rijks-De- 
tcnriii?***'  pntatie,  van  den  aiften  Febniani)  1803  ,  verzekerd  wa- 
^^  *     ren. 

6»  Het  regc  en  de  orde  van  opvolging  tusfchen  de  bei- 
de Takken  van  het  Huis  van  Nasfan  vastgefteld  bij  Acte 
van  178^9  Nasfmuifcker  Erbverein  genaamd,  wordt  ge- 
handhaafd 9  en  van  de  vier  Vorstendommen  van  het  Hula 
van  Oranie^Nasfau  op  het  Groot-Hertogdom  van  Luxem- 
burg  overgebragt. 

7»  Zyne  Majefteit  de  Koning  der  Nederlanden  ,  de 
hier  boven  in  Artikel  2  en  4  aangewezen  Landen,  onder 
zijne  Souvereiniteit  vereen igende*  treedt  fn  a(  de  regtea 
en  neemt  op  zich  al  de  lasten  en  al  de  verbindcenisfen» 
welke  bedongen  zi)a^  betrekkelijk  de  van  Frankrijk,  in- 
gevolge  het  te  Parys.»  op  den  soden  Mei  18 14,  geQo- 
ten  Traktaat,  afgetrokken  Provinciën  en  Didricten. 

8.  Z^ne  Majefteit  de  Koning  der  Nederlanden,  op 
den  aiften  Jullj  1814,  de  acht  Artikelen,  in  bet  aan  dft 
verdrag  gehechte  fluk  vermeld  ,  erkend  en  bekrachtigd 
hebbende  als  grondflagen  van  de  vereeniging  der  Belgi- 
fche  Provinciën  met  devereenigde  Provinciën,  zullen  de 
gezegde  Artikelen  dezelfde  kracht  hebben  ,  als  of  zif 
woordelijk  in  dit  tegenwoordig  verdrag  vervat  waren. 

9«  Zijne  Majedeit  de  Koning  der  Nederlanden,  en  Zij« 
Be  Majelleit  de  Koning  van  Pruisfen ,  zullen  dadelijk  eene 
komraisfie  benoemen ,  ten  einde  ai  dat  gene  te  regelen  » 
het  welk  betrekking  heeft  tot  den'afHand  der  Nasfaufcbe 
bezittingen  van  Z^ne  IMajefteit,  ten  aanzien  der  archiven» 
fbhnlden  %  ikldos  van  kasfen  en  andere  voorwerpen  van 
denzelfden  aard.  Dat  gedeelte  der  archiven  ,  het  welk 
niet  de  afgedane  Landen  ,  maar  het  Huis  van  Oranje 
betreft,  en  alle,  zoo  als  Bibliotheken,  verzamelingen 
Vpn  kaarten  en  andere  dergelijke,  het  bijzonder  en  per- 
jfoneel  eigendom  van  Zijne  i\flajedeit  den  Koning  der  Ne- 
derlanden uitmakende,  zaken,  zal  aan  Zijne  Majedêie 
verbleven, en  aan  Hoogstdenzelven  worden  uitgeleverd* 
Daar  een  gedeelte  der  voormelde  bezittingen  geruild  is 

ggen  bezittingen  van  den  Hertog  en  den  Prins  van  Nas- 
u»  zod  verbindt  zich   Zijne   Majedeit  de  Koning  van 
Pruisfeo»  en  Zyne  Majeftelt  de  Koning  der  Nederlanden 


jaarboek:  tAM  18154        itj 

tteAt  clttrin  toe  »  om  de ,   bij  dit  tegenwoordig  Artikel  Vergadö* 
bedoogene,  ▼erpllgting,  op  Hunne  Doorluchtige  Hooghe-  rin«  der 
den  den  Hertog  en  den  Prins  van  Nasfau,te  zullen  doen  Qg"^"A» 
ombrengen  ,  wat  betrefc  dat  gedeelte  dier  beziccingen  ,  *^ 

het  welk  met  hunne  Staten  zal  vereeuigd  worden. 

lo»  Dit  tegenwoordig  verdrag  zal  worden  geratificeerd 
en  de  raxlfi:attén  zullen  binnen  den  tijd  van  zes  wvikeo-j 
en,  zoo  mogelijk ^  eer  worden  uitgewisfeld* 

Het  reglement  vatt   orde  voolr  de  Tweede  Ka»  Regi,** 
tncr  bevatiede  de    volgende   hoofdtaken.  mcmVdH 

1.  De  gewone  Vergaderingen  van  de  TWeede  Kamer  iollen  ^^^\^^^1 
plaats  hebben,  gedurende  derzelver  zitthig,  des^  Dings- i^amej, 
dags.  Woensdags^  Donderdags  en  Vrijdags  op  den  mid- 
dag. De  Voorzitter  kan  evenwel  de  Vergadering  bui- 
tengewoon by eenroepen,  wanneer  de  omllandigbeden 
bet  vorderen»  oï  de  gewone  Vergaderingen  uitllellen^ 
Wanneer  de  werkzaamheden  het  gedogen.  —  s.  £lk 
.Lid,  in  de  Vergadering  komende ^  fcbryfl  zijheti  naam 
4^  eene  lijst  lan  het  bureau  der  griffie,  ten  ein- 
^  de  tegenwoordigheid  blijke  van  ^et  vereischté 
getal  leden,  om  een  beflnic  nemen.  Hij  gaat  voofts 
zitten,  waar  hij  verkiest.  Zoodra  de  lijsi  onderteekend 
is  door  vijf  zesde  gedeelten  der  Leden, geefc  de  Griffief 
dezelve  over  aan  den  Voorzitter,  die  de  Vergadering 
opent.  Ook  ligt  er  aan  het  bureau  van  den  Griffie^ 
eene  aanvullingslüst ,  waarop  de  Leden  teekenen,  die  tA 
de  opening  der  Vergadering  Inkomen,  ten  ^inda  van 
bnnne  tegenwoordigheid  bipke.  ^.  Bij  de  obening  Van 
elke  zitting  leest  de  Griffier  bet  proces  -  verbaal  de^ 
buitstvoorgaande  ,  om  aan  de  goedkeuring  der  Ledeü 
te  worden  onderworpen.  Het  proces-verbaat  behelst  te» 
vens  de  namen  der  Leden,  die  tegenwoordig  zijn  ge^ 
weest.  Het  opftei  van  hec  proces^verbaal  wordt  dooi^ 
den  Voorzitter  aan  de  Vergadering  onderworpen*  eii  hij 
arresteert  hetzelve  bij  goedkeuring  en  befluit  der  Meer- 
derheid. 4.  De  Kamer  verdeelt  zich ,  in  voldoening  aail 
art.  107  van  de  Grondwet,  in  zeven  bijzondere  fectiên^ 
die  alle  maanden  bij  het  lot  vernieuwd  worden*  Elkö 
Tectie  kiest  een  van  hare '  Leden  om  haar  voor  te  tii- 
ttn,  haar  befluit  bQ  meerderheid  op  te  maken  en  e^ 
verflag  van  te  doen  in  de  centrale  {ëctie.  5.  De  cen- 
trale fectie  beftaat  uit  de  rapporteurs  der  bijzondere 
fcctiën.  In  dezelve  Prefideert  de  Voorzitter  der  Kamef»» 
en  is  de  Griffier  tegenwoordig.  De  advifen  der  biJzoti« 
dtrt  fectiên  worden  er  in  overweging  genomen  «n  vW 

Ha 


1X6  JAARBOEK  tan   litg, 

Vergtde-  het  geheel  een  ilgtmeen  npporc  opgemiakc  en  doof  iett 
ring  der  Grifier  gefield.  6.  De  Voorziccer  der  Raner  zorgt » 
^^"j /dat  elk  der  Leden  «ijne  wnmcrklngen  kan  maken.  7. 
Wanneer  de  Voorzitter  het  voorwerp  der  overweging 
Regie-  genoegzaam  opgehelderd  acht,  brengt  hl)  het  in  ftem* 
mentvan  ming,  volgens  de  lUsit  bij  an.  a  ver'neld.  Hij  is  niet 
ordf  voor  |^  mfn  gehouden  de  Vergadering  te  raadplegen ,  wan- 
de Ktma'  °*^  ^^  tiende  gedeelte  of  meer  van  de  aanwezige  Le- 
*  den  vorderen,  dat  de  overweging  aanhoude.  8.  Geen 
protest,  aanteekenfng,  contra-protest  of  te^en-aanteeke* 
Ding  mag  in  de  regiscers  ingefcbrevcB  of  in  de  procea- 
fen-vcrbaal  vermeld  worden ;  eeniglijk  heeft  elk  lid  de 
'  vryheid  te  doen  atnteekenen,  dat  hj|}  niet  beeft  gedemd 
voor  het  befluit ,  doch  zonder  melding  te  mogen  maken 
van  z^ne  beweegredenen.  9.  De  Voorzitter  kan,  wto» 
neer  de  aard  der  zaak  bet  vordert,  een  befluit  doen 
uitvaardigen,  zonder  de  goedkeuring  af  te  wachten  vu 
de  volgende  zitting  op  het  opftel  van  het  proces-verbaal 
der  zitting,  waarin  hetzelve  genomen  is,  mitf  daarvan 
gewag  wordt  gemukt  in  het  proces  verbaal  vac  dete 
bttlcengewone  uitvaardiging.  lo.  Alle  teeken  van  goeo^ 
of  afkeuring  Is  verboden  aan  hen,  dïe  zich  op  de  trU 
bunes,  voor  bet  pubüek  gefchlkt,  bevinden,  overeen- 
komftig  art.  108  der  Grondwet.  De  Prefident  kan  eik» 
die  zich  zulks  veroorlooft,  oogenbliklljk  doen  vertrek» 
ken.  £ene  wacht  zal  ter  zijner  befchikking  (huin  aan 
den  In^ng  der  zaal,  en  een  deurwaarder  zai  op  de 
publieke  cribunes  geplaatst  worden,  met  lasc  om  er  de 
orde  en  ftilte  te  doen  in  acht  nemen.  is.  Wanneer 
de  Kamer  raadpleegt  met  gefloten  deuren ,  zal  de  Voor- 
zitter, indien  de  Vergadering  bet  toeftemt,  hec  geheim 
kunnen  leggen  op  alle  de  zaken,  die  zulks,  naar  zijn 
oordeel,  zonden  vorderen.  Die  geheim  zal  zorgvuldig 
worden  gehouden  door  alle  de  Le^en  en  door  den 
Griffier,  tot  dat  de  verpligcing  op  dezelfde  w^jzeis  opge» 
beven,  als  zij  was  opgelegd.  13.  Elk  voorflel,  welk 
een  Lid  zou  willen  doen,  uit  kracht  der  vrijheid,  hem 
b^  art  114  van  de  Grondwet  toegeibiao,  zal  In  gefchrifc 
moeten  gefteld  fijn,  onderteekend,  en  den  avond  te 
voren  in  banden  van  den  Voorzitter  gefleld.  14*  De 
drie  dubbelde  l^st,  tot  de  keus  van  eenen  Voorziccec 
in  te  brengen  volgens  art.  85  van  de  Grondwet,  zal 
aan  den  Koning  fchrifteiljk  worden  aangeboden  in  de 
«erfte  zitting  na  de  opening  van  elke  Vergadering.  2(1 
zal  un  Z«  M.  worden  overgebragt  door  eene  Commisfiê 
fin  ackc  Ledao »  Indjeft  dt  Koning  ziek  bevindt  in  dn 


JAARBOEK  VAN  1815.  117 


•♦ 


Had  9  waar  de  Sctten-Genentl  vergaderd  zyn*  Tot  dat  Vergadt. 
de  bepaling    van  Z.  M.  bekend  11,  ztl  de  laitfle  Prefi.y^S^^ 
dent  de  functiêo  waarnemen.    15.   De  verkiexingen  oFq^J,"^^^ 
de   Toorftellingen    van  Candfdacen,  die  aan  de    Kamer 
behooren »  moecen  gefchieden  by  hoofdeiyke  (lemming.  Reg]e« 
Wanneer  na   cwee    ftemopeningen  geen  der  Candidaten  ni«nt  vn 
de    befliste  meerderheid  beeft,  worden  de  namen  derj"**  ^^^ 
twee  Candidacen ,  die  bQ  de  tweede  (lemming  de  meet-  ^  ^^i 
te  ftemmen  hebben,  uitgeroepen ,  en  mag  de  derde  (lem- 
ning  alleen  tnsfchen  deze  kiezen.  Indien  bljj  de  tweede 
ftemming   meer    Candidaten   onjer    de    genen «   die  de 
meesre    Hemmen   hebben t  een  gelijk   geul    hebben,  of 
indien   er  gelijke   ftemmen  bij  de  derde  (lemming  plaats     ' 
hebben,    komt  de  voorkeur  toe    aan  den    ondften  van 
jaren.    16.    Ingeval    van    kortftondige    ongeHeldheid  of 
van    noodzaaklijlie     afwezigheid    van    den    Voorzitter» 
neemt  de  laatfte  der  onde  aanwezige  Voorzitters  zUnen 
post  waar.     17.  Indien  geen  dér  oude  Voorzitters  aan- 
wezig is,  wordt  de  Vergadering  voorgezeten,  door  den 
oudften    harer    leden,  die  geene  voldoepde  reden  van 
DHtfchnldiging   heeft.    i8«    Ingeval  van    overiyden    des 
Voorzitters,  zal  de  Vergadering  overgaan   tor  het  maken 
eener   drie  dubbelde    nominatie»    waaruit   des  Konings        * 
kens  zal  gefchieden.    ip.  De  Kamer  behoudt  zich  voor, 
dit  reglement  te  vermeerderen  of  te  veranderen »  zoo  dik* 
w^ls  zij  dit  voegzaam  zal  oordeelen 

Op  den  ftQften  September  gaf  ëe  Voorzitter  van  Befiait 
de  tweede   Kamer   te  kennen,  dat  hq  een  befluit ^" '^f*^ 
had   ontvangen  van   den  Koning ,  waarbij  Z.  M.  ]5?Sog** 
den  Ministervan  Binnenlandfche  Zaken  had  gelast,  van  de 
om  zich,  vergezeld  van  twee  Staatsraden ,  .ten  cenY^^sjJJ" 
ure,  naar  de  Vergadering  der  beide  Kamers  vanstaten- 
de  Staten-Generaal  te    begeven  ,    ten   einde  aan  GeneraaL 
hun    £d«   Mog.  te  verklaren,  dat    deze   zitting 
was  gefloten;  en,  thans    alles  afgedaan    zijnde, 
hetwelk  aan  de  orde  was,  noodigde  de  Voorzit* 
ter  de  leden   der  Kamer,  om   zich  gemeenfchap» 
petijk    naar  de  zaal  te  begeven,  ten  einde  door 
de    vereenigde  zitting    aldaar  met  de  Leden  der 
eerde  Kamer  de  Vergadering  der  Staten- Generaal 
uit  te  maken. 

Zijne  £zc.  de  Minister  van  Binoenlandfche  Za« 
ken,    de ^  Heer  Roi/lp   met  de   Leden  van  den 

^3 


\ 


iï8  JAARBOEK  van   1815. 

Bciluit  RaaJ  van  State  de  Ileeren  Quejzen  en  de  Baron 
der  rif-  fcUz  in  de  Vergadering  gekomen  zynde,  deed 
dlT  vèr"«.  hare  zitting  eindigen  met  deze  aanrpraak* 

dcriii;;  der 

gcöcril,  EDELMOGENDE  HEEREN/ 

De  Vergadering»  tot    welker  flaiting  w^   ons  In  der-» 
weiver  midden  begeven  hebben,  zoo  tl  niet  merkwaar- 
dig door  een  aantal  van   gewigtige  onderwerpen ,  wat 
het    in  dubbele  roste  <^oor  de  eerbiedwaardige  plegcfg^ 
heid,   welke  het  hoofdoogmerk   van  hare  zamenroepii;g 
heeft  uitgemaakt.    Hem,  die  het  beeld  der  Godheid  o^ 
aarde  ii,  die  Godheid  zelve,   in   tegenwoordigheid  zijna 
volks,  tot  getoige   te  zien  aanroepen,  dat  bij  de  plig- 
(en,  welke  op  hem  raseen';  met  al  die  getrouwheid  en 
naauw^ezetheid  zal    vervallen,    waarop  zij,  die  aan  zijn 
beftuur  onderworpen  zijn,  aanfpraak   hebben,  kan  niet 
anders  dan  de  leveodi^fte '  aandoening ,  en  den  diepdea 
indruk   bij  al,  wie   zijn  vaderland  bemint  en  een   ge- 
voelig hart  omdraagt,   te  weeg  brengen.    Dit  moet  in^ 
2onderheid    het  geval    wezen,  wanneer  de  Vorst,  dia 
deze  plegtige  verbindtenis   aangaat,    reedt  vooraf  door 
daden  getoond  heeft ,  hoe  hij  den  geheelen  omvang  zij* 
ner  ptlgten  kent ,  en  hoe  hoogen  pr^s   h\i  op  de  heilige 
vervulling   van  dezelve  ftelc.  —  En  Edelmog,  Heeren^ 
wij    mogen    het  met  vertrouwen   zeggen,    de  eed  van 
uwen    Koning  is  de  zekerde  waarborg,  dat  h^  de  be- 
zworene   Grondwet  oogefchonden    zal    bewaren,  en  als 
aen  heilig  pand   aan  de   oakomelingfchap  trachten  over 
te*  brengen.  Het  is  n:et  dan   na  ri)pe  overweging,  dachlj 
aan  de  daarin  gemaakte  verordeningen  zijne  goti\ktviTinz 
heeft  gegeven,. en  het   Is   das  mee  de  volle  overtuiging 
der   mogelijkheid   van  daaraan  geerouw  te  zijn,  dae  hy 
Zich  onherroepstijk  aan  zijn  volk  heeft  verbonden. 

Maar  ook  gijl. ,  Edeluiog.  Heeren ,  hebt  voor  hoc 
oog  van  den  Ai  wetenden  verklaard,  alle  de  bepalingen 
en  voorfcbriften  te  zullen  naleven  en  handhaven,  welke 
de  Grondwet  zoo  wijsfelijk  heeft  vastgeüeld,  om,  aan 
den  eenen  kant,  den  troon  te  helpen  fchragen,  en, 
aan  den  anderen  kant,  de  rei! ten  ^11  belangen  der  ^tne^ 
die  door  Ulied*  vertegenwoordigd  worden,  voor  te 
ftaan.  Die  eed  was  niet  minder  plegtig,  niet  minder 
aandoenlijk  dan  die  van  den  IVJonarch*  Een  ieder,  é\^ 
denzelven  heeft  afgelegd,  heeft  daardoor,  even  als  Hij» 
e^ne  verpligelng  op  zich  geladen,  waarvan  niets  hem 


'JAARBOEK  TAN  i8i5«  119 

ootflmi  kan.    De  vervulling  daarvan,  Edelmog.  Heerèn,  Befloic 
zal  ecbcer  voor  Ulied,  niet  moeijelljk  wezen }  de  Koning  der  zit- 
zelf  zal  de  eerde  voorftander  der  belangen  zijn ,  waar  V"i!^^" 
van    de    behartiging  aan   üEd.  Mog,  is  toevertrouwd;  derinrSa 
Hy  keot  de  regten  en  belangen  zijns  volki  in  het  alge-  stitca» 
ineeh;    bij  kenc  die  van   elk  gedeelte ,  in  godsdienftige  GeocxaaU 
zoo  wei  als  burgerlijke   betrekkingen»  in  hec  bt^zonder. 
£q  heefc  hij   eenmaal    als   Vorst  van   CorveiJ  en  Fulda» 
getoond,  dat  verfchü  van   Godsdienst  met  het  grootlle 
gedeelte  zijner    onderdanen  niet  in  ftaac  was,  hem  in 
het  ininfte  af  te  trekken  van  eene  even  zorgvuldig»  eer- 
biediging hunner  GodsdienHige   regten,  als  Hij  oaatrenc 
z^ne  geloofsgenoocen  zoude  hebben  kunnen  aan  den  dag 
leggen ,  welke  twijfeling  kan  er  dan  blJ  eenea  eenigen , 
die   niet  willens  en   wetens  zijne  eigene  reden  geweld 
wil  aandoen,  omtrent  de  volledigile  en  opregtfte  behar-^ 
tiging  der  godsdienflige  belangen  vao  een  gedeelte  dt* 
zer  volken,  onder   het   opperbeduur  van  etnen  Vorst, 
die    eenen    anderen    Godsdienst    beJigdc,    overblijven? 
jVlaarl   zoo  de  Koning,  aan  den  eenen  kant,  aan  een 
teder    ingezeten  geven  wil,  waarop  hij  aat^praak  heeft. 
Hij  verwacht  niet  minder, dat  een  ieder,  op  zijne  beurr, 
zijne-  pligten  kenne,  nakome  en  zich  de  befcherming 
dtr  wetten  waardig  make. 

Op  u,  Ed.  Mog.  Heeren,  die,  z«o  wel  ieder  afzon^ 
derl(jk  als  al!e  gezameniyk,  de  vertegenwoordigers  van 
het  Nederlandfcbe  volk  z^t ,  rust  inzonderheid  de 
fchoone  en  belangvolie  taak,  om,  bij  het  terugkeerep 
tot  uwe  haardfteden ,  uwe  vertegenwoordigden  het  ge- 
wtgt  dar  verpligtingen,  wurvan  zij,  enkelen  uitgezon- 
derd, reeds  aanvankelijk  200  zeer  blijken  doordrongen 
ce  zijn,  meeden  meer  te  doen  gevoelen,  hun  allen  die 
goede  indrul^ken  in  te  boezemen,  welke  liefde  voor  • 
Vorst  en  Vaderland  kunnen  aankweeken,  en  in  hunne 
harten  vestigen,  en  bun  dsarbU,  in  het  bijzonder  te 
doen  befeifen,  dat  de  volken,  cbtfns  onder  dei  fchepter 
van  bet  aloude  Huis  vereenigd ,  waaraan  allên ,  ook  die, 
welke  van  de  overigen  waren  afgefeheiden ,  zoo  gropte 
verpligting  hebben,  eene  vereeniging  van  kracht  uirma- 
ken,  Üerker  zelfs  dan  dic^;  waartoe  de  grootfte  bnnner 
.  VorÓea  zijnen  wensch  durfde  uitdrekken ;  en  dat  alle 
ander  doel,  dan  het  belang  van  hec  geheel,  dat, alle 
andere  na^ver,  dan  die,  welke  uit  liefde  tpt  hec  alge- 
meen vaderland,  tn  de  zorg  tot  vermeerdering  Van  des- 
zelfs  welvaart  en  luister  ont(t>ruit,  uit  aller  harten  be^ 
hoort  geweerd  te  worden. 

H4 


BefVili  2ijne  Majesteit  vorlnt  zfch  ten  volfe  op  de  goede  ge^ 
5Ser  zitting  xinciheid,  welke  U  £d  Mof.  zoo  ztgtbaar  onderfcheidt. 
vereide,  ^^  ^^'^  waafop  èeo  leder  van  UEd.  Mog.  zich  by  deza 
pngdu  eerHe  alRemeene  vergadêriog  heeft  doeü  kennen;  de 
Ftitea*  toegeyeodbeid ,  welke  men,  fcboon  grootendeel^  nfinnie^ 
r-^fl*  in  eenige  betrekking  tot  elkander  geweest  zijnde,  on* 
derling  heefl  aan  den  óag  gelegd ;  de  eendrachtige  (lem- 
mlng  der  gemoederen »  welke  daarb^) »  onder  de  letding 
uwer  geachte  Voorzitters,  heeft  plaats  gehad»  geven  aai^  ' 
Z.  Majesteit  de  voUedigfte  gerustheid,  van  zijne  keu zq 
gevestigd  te  hebben  op  mannen,  zijn  vertrouwen,  eq 
iat  der  achtenswaardige  natie,  tot  welker  medebeftuur 
zij  geroepen  zQn,  volkomen  waardig,  en  hebben  he^ 
(ioogstdenielven  tot  eenen  aangenamen  pligt  getnukCn 
UEd.  Mog.  voor  al  die  blijken  van  welwitlepde  me-*, 
dewerking ,  door  onzen  mond ,  zijnen  dank  te  doen  be- 
tuigen, en  de  verzekering  te  doen  gevep,  dat  het  fieed^ 
ecne  zijner  dferbaarfle  zorgen  ^al  uitmaken,  door  alie 
iniddelen ,  welke  in  z^n  verpiogen  z^n ,  dié  wederkceri- 
ge  medewerking  en  dat  wederkeerig  vertrouwen  n 
belpen  vestigen ,  welke  de  eepigfte  waarborgen  vaii 
de  vastheid  der  Staten,  zoo  wei  als  van  het  geiik  def 
volken  zijn* 

Ons  blijft  niet  anders  overig,  dan,  u(f  naam  van  Zih 
ne  Majesteit  te  verklaren,  dat  dez^  buitengeweone 
Vergadering  der  Staten-Generul ,  op  (U^  obgenblik,  ha« 
fe  zittingen  geëindigd  heeft» 

Onmiddellijk  hierna  begaven  zich  de  Leden  tei^ 
hove,  en,  in  tegenwoordigheid  des  Konings  toe^ 
gelaten ,  bood  de  Graaf  ds  Thiennef  y  Voorzitter 
•  ^cr  cerfte  kamer,  aan  Z.  M.  de  hulde  der  Ver» 
.gadering;  waarua*de  ^Coning  wel  wilde  beiui? 
gen,  hoe  zeer  Z.  M.  gevoelig  was  voor  4eti 
wensch  d^r  Stalen  Generaal ,  om  een  blijk  vaq 
liationale  erkentenis  aan  Hoogs tdeszelfs  zoon  de^ 
Prins  van  Oranje  te  geven. 

Ten  zelfden  dage  werden  door  Z.  M«  de  wet- 
ten gearrelleerd  ,   omtrent  de  inftelling  der  orde  • 
yan   den  Nederlandfchen  Leeuw  ^^  en  de   dotatie 
^an  den  Prins  van  Waterloo. 

De  wee  ter  inftelling  van  de  orde  van  clen  Na^ 
A^riandfchen  Leeuw^  heeft  dit  ^opifi^erans,  f^  AX% 


V 
V 


JAARBOEK  VAN  xSijfi 


i») 


9,  soQ  wij  in  aanmerking  genomen  hebben,  dat  Wet  ter 
het  uitdeelen  van  vere^rende  onderfcheidiogs- ^^^*^*^"* 
reekepen  aan  \\^n  ,  die  door  beproefde  vader*  «rde  v«i 
landsliefde  ,    bijzonderen  $ver  en  trouw  in  hc^t^^  n^* 
;,  volbrengep  bupiier  burg^rpHgten ,  of  buitenge-  ^Je^ 
,,  wone  bekwaamheid  in  wetenichappen  en  kuna«  Leewv.  . 
9,  ten,zicb  eene  bill^k^  iii^nfpr^ak  op  de  algemee»  (|»*<si^» 
t,  ne   achting  en  onze  erkentenis  verworven  heb-  JÏJ^'  "•^ 
0,  ben,  eenen  beilzamen  invloed  oefenen  kan  op 
«,  de  aankweeking  yan  deugd  en  kennis  ,   200  ia 
f%  het  efit/*     De  wet  'b^vat  de  volgende  grtikc* 


Art.  i«  Er  worde  inf^edeld  eene  orde«  ftrekkeodt 
ter  vereerende  oDderfcheiding  van  al'e  Nederlanden, 
jdie  bewijzen  g^ven  van  beproefde  yaderlandsliefde,  bQ* 
fionderep  ijycr  en  trouw  in  bet  volbreDgep  hunner  pHg« 
ten  9  c^r  |>4it(5pgewone  bekwaamheid  in  wetepfchappeo 
^n  kunden. 

Deze  orde  zal  ?n  bijzondere  geyallea  ook  un  vreem- 
delingen kunnen  gegeven  worden. 

a.  Deze  orde  zat  dep  naam  dragen  van  Qr^  van 
^en  Niderlandfehen  Leeuw* 

3,  wy  var)Ll|iren  out  (e  z^o  Grootmeester  dezer 
prde. 

ilec  Groocmeesterfchap  yan  dezelve  zal  onafTcheide^ 
lijli  aan  de  kroon  der  Nederifipden  verbonden  z^n. 

4.  '  De  prde  van  den  Nederlao^fchen  Leeuw  zal  be» 
(laan  uic  drie  klasfem 

D|S  Ridderf  vao  de  eerfie  klasfe  dragen  den  naam 
van  Groockruiftn ,  die  van  de  tweede  klasfe  dragen  de^ 
paam  vap  fCpmmandeurs ,  en  die  van  de  derde  klasfe 
flragen  enkel  den  naaip.  van  Riddera. 

'5.  Zy,  die  zich  door  nyctige  daden ,,  ^elfsopofferlng 
pf  door  andere  blaken  van  mei>f(cheplierde  eene  ónder- 
fcbeiding  waar^g  maken,  zullen  onder  den  naani  vap 
Proeders  aap  de  prde  kunnen  worden  verbonden. 

|5.  Alle  benoemingen  by  de  prde  gefchieden  door 
dpn  Grpotipeeacer. 

7.  Het  verfierfel  der  orde  zal  beflaan  in  een  wit  ge* 
Imaill^erd  kruis  met  eep  gpudep  W.,  tpsfcben  elk  der 
^rmen  van  hetzelve »  bebbendjc  aan  de  eene  z^de  in  bac 
lidden»  een  blaau^  geêpiailleerd  rond,  waarop  in  gou» 

en  (etteren  gefcbreven  zijn   de  iroorden  Firsui  nêbfH^ 

HS 


i 


itft  JAARBOEK  VAN  1815; 

Tauf  '^f  «ö  on  de  tegcozijde  de  Leeuw,  zoo  als  hlf  fa 

Van  de  ^^'  wapen  van    het  Rijk  voorkomt »  alles  gedekt  met 

orde  vaa  ^°^  gouden  Koninklijke  kroon. 

den  Ne-  Het  lint  zal  ziijn  van  Nasfausch  blaanw  met  twee  fjnal- 

derland*  Ie  Oranje  (Irepen. 

Jc^«  8,    Het  teeken  van  onderftrhefdfng  zal  z^Jn: 

CScaattbf*  --       j   -^        .     ,/< 

l3i5.no»  ^'^^^  *^  Croot'kruifen. 


470 


Het  ordensteeken  van  de  z^fde,  waarop  de  Spreuk 
A7r/»i  nobilitat  gevonden  wordt ,  zonder  kroon  op  eene 
gouden  (Ier  geborduurd  op  den  rok  aan  de  linkerzijde » 
en  het  juweel  van  de  orde  aan  een  line,  vier  vingeren 
breed  en  écharpe  van  de  regter*  naar  de  linker  zijde. 

Focr  de  Kómmandturu 

m 

Het  ordensreeken  als  voren  geborduurd  ^  den  rok 
zonder  der,  doch  gedekt  met  de  kroon ,  en  het  juweel 
aan  een  lint,  drie  vingerea  breed  en  fautoir  om  den  hals. 

Foor  de  Ridders. 

Hèt  ordensteeken  aan  een  lint,  twee  vingeren  breed 
un  bet  knoopsgat. 

9.  De  Broeders  zullen,  hi  plaats  van  het  kruis,  eene 
zilveren  medaille  dragen,  hebbende  aan  de  eene  z^de 
het  zinnebeeld  der  orde,  en  aan  de  keerzijde  hare 
fpreuk  ,  en  hangende  aan  een  Nasfausch  blaauw  lint, 
ter  breedte  van  anderhalf  duim ,  met  een  oranjellreep 
In  het  midden. 

10.  De  genen,  die  tot  Broeders  van  den  Neder-^ 
iandfchen  Leeuw  benoemd  worden ,  treden  dadelijk  in 
het  genot  eener  jaarljifkfche  toelage  van  twee  honderd 
guldens,  waarvan ,  ingeval  van  overlijden ,  de  helft  voor 
hunne  weduwen  behouden  blijft 

if.  Tor  goedmaking  van  deze,  en  van  de  andere 
onkosten  der  orde  zal  jaarlijks  eene  fomme  op  de  be- 
grooting  der  Staacsbehoeften  worden  gebragt* 

13.  Het  lidmaacfchap  en  verfierfel  dezer  orde  kan 
niet  worden  verloren,  dan  ten  gevolge  van  een  ontee- 
rend vonnis. 

13*  Het  kapittel  der  orde  zal  bellaan  uit  zoo  vela 
leden,  als  door  ons  nöodig  zal  worden  geoordeeld  en 
wij  daartoe  uit  de  Groot-kruifeni  Kommandeurs  of  Rid- 
ders, zullen  aanftellen. 


JAARBOEK  VAN    i8iy.  ia$ 

Bij  betzelve  kaptctel  zullen  fangeren  een  Kanfèlier 
en  een  Thefaurier,  door  ons  uit  de  leden  der  orde  co 
benoemen, 

14.  Door  ons  zullen  in  het  vervolg  worden  vascge- 
fteld  *  zoodanige  (bcuaae  bepalingen  als  Wij  eer  rigtlge 
Uitvoering  dezer  wet  gefchikt  oordeelen  zullen* 

De  Wet  ter  dotatie    van  den  Prins  van  Wa*Wftt, 
terloo ,  heeft  dit  confiderans,   „  Verlangende  den  ^^'^^ 
i,  Prinfe  van  Watecloo  ,  Hertog  vi/i  ff^cUington^  Titel  vts 
„  een  blijk  te  geven  van  de  nationale  erkentelijk-  Prfns  ▼■n 
„  lietd  wegens  de  uitftekende  dienden  9  door  hem  J^g  do?' 
I,  in  de  onvergelijkelijke  dagen  van  den   zöden^  tatu 
,,  i7den  en  i8den  Junij  1.1.  aan   ons  Rijk  bcwe*  wrdt vcr# 
^,  zen,   als  in    welke  zijn' wijs   beleid  «n  kalme  ^JJ^J'^j^,^ 
,,  onverfchrokkenhefd  ,    onder    het    opperbeftuur  1815.  nol 
,9  der  Goddelijk^  Voorzienigheid,   zoo  veel  heb» 4^0 
^,  ben  toegebragt  tot  het  afweren  van  den  alge» 
9,  meenen    vijand  en    het   fcbragen  van  ons  pas 
„  gevestigd  fiaats^ebouw,  zoo  is  het  enz/*  waar« 
n^  dan  volgen  deze  artikelen: 


Art.  I.  Aan  den  titel  van  Prins  van  Waterloo  wordt 
gebecbt  eene  dotatie  van  een  jaarlijksch  inkomen  van 
omtrent  twintig  duizend  hollandfche  guldens,  om  door 
den  Prins  van  Wacerloo  en  deszelfs  wettige  nakomeiin* 
gen  onherroepelijk  te  worden  bezeten. 

3.  Tot  voorfchreven  dotatie  worden  ^geafTêcteerd  drie 
parelen  dominiale  bosfchen,  gelegen  msfcben  Ntvellea 
en  de  Quatre-^Bras  aan  beide  zijden  van  den  weg  vaa 
Nivelies  op  Namen,  en  te  zamen.  uitpoteodf  omcrenc 
duizend  drie  en  tachtig  hectares,  of  (waalf  honderd  en 
seventig  morgen  ,  te  weten : 

Fooreerst:  Zes  honderd  v'Jf  en  dertig  hectares,  be- 
ftaande  uit  de  volgende  partijen : 

Het  bosch  van  Nivetles,  gemeente  NIvelles,  groot  vi)f 
honderd  vijf  en  dertig  hectares. 

Het  bosch  la  firuyere,  gemeente  te  Tfainnes,  grooe 
zestig  hectares. 

Het  bosch  Faux ,  gemeente  Obaiz,  groot  veertig  heo« 
isres. 

Ten  tM^eedt :  Twee  honderd  zeven  en  zeft*^  hectares, 
beftaande  uit  de  volgende  partijen : 


iH  JAARBOEK  ▼an  liig* 

Wte,  Het  boscb    Hazoii,  gemeente  ThlnneSy  groüt  twea 

^**«Jfl      honderd  vijf  hectares. 

Tkel  vin   *^^'  bosch  gennamd  grand  et  petit  Forriec,  gemeenctt 

Prins  vtnond  Gemppe,  groot  twee  en  cestfg  hecures. 

Wacerloo      En  ten  der/ie:  honderd  en  uchtig  hectares,  be(haod9 

cene  4o«  ^ft  de  volgende  partijen : 

worde  ver^     Het   bosch   Bosfat*  gemeente  Baizy»   groot  honderd 

bonJca.     (vee  en  twintig  hectares^ 

CStattsbh     Het  bosch  pctit  Bosfut,  gemeente  Fraine»  groot  twla- 

iHi».  Ro.  tig  hectares. 

^*^  Het    bosch    Pierpont,  gemeente  Fraine,  gft>ot  negoi 

en  dertig  hectares. 
3.    Voorfchreven  bosfchen   zullen  aan  den  Prins  vaa 

Waterloo    worden    overgedragen,  met  remisfie  van  allQ 
/  regten  van  registratie,  doch   onder  gehoudenis  van  s)ch 

te  onderwerpen    aan    zoodanige    bepalingen,   als   nader 

door    ons   betrekkelijk    bet  registreren   van  dotaciën  of 

majoraten  mogten  worden  gemukt. 
Zullende  het   genot  der   inkoniden   van  wel  gemelda 

dotatie   aan    den    Prins   van  Waterloo  worden  gegeven 

van  den  dag*  zijner  verheffing  Cot  genoemde  waardig* 

beid. 


z.  M.  de  Nas^owelgks  waren  de  feestdagen  wegens  de 
Keizer  inhuldiging  vao  den  Koning  te  Brusftl,  ten  ein» 
Urn»  ic^  de,  wanneer  de  Keizer  van  Rusland  deze  re- 
Brusfeu  iidentie  met  Hoogstdeszeirs  komst  vereerde.  Op 
den  aSden  September  Mes  avonds  ten  6  urea 
bezocht  Z.  K.  Majesteit  den  fcbouwburg,  alwaar 
HH.  MM.  de  Koning  en  Koningin,  aJsoiede  Z« 
K.  H.  de  Prins  van  Oranje  den  luister  vermeer* 
derdeil  van  dien  fchoonen  avond  onder  veelvaldU 
ge  toejuichingen  9  waarin  de  naam  van  den  Door* 
luchtigen  vreemdeling  met  dien  van  ien  Souve» 
rein  en  van  den  H^ld  van  les  Q/jafre-Bras  ge* 
durig  vermengd  werd.  —  Den  volgenden  mor« 
gen  zag  men  den  waarlijk  grooten  Akxandcr  met 
den  Prins  yan  Oranje  in  de  grootfte  vertrouwe* 
lijkheid  wandelen  in  bet  park.  Het  was  fchier 
eêne  eeuw  geleden,  dat  Beier  de  Groose  zich  te 
Brusfel  ophield,  om  aan  zijne  brandende  begeerte 
naar  kennis  van  fabrieken  en  trafieken,  die  de 
vermaardheid  van  België  uitmaakten,  te  voldoeiK 


\ 


JAARBOEK  tin  l8i^  205 

Het  aandenken  daarvan  is  bewaard  door  het  op*  2.  m.  dé 
fchrift  van   de  marmeren  kom  4er  fontein  in  een  ^'^'^ 
der    boschjes    van    het    park    onder    bet   beeld  i^l^  f^^ 
van  Magdalena»  dus    luidende:   Peirus    Alexio*  ZïmmI^^ 
-wits^  Czamr^   Magnus    Moscoviac  dux\  refidcns 
margittc  hujus  fontis ,  aquam  illius    nobilitavit , 
tibato   vino^   hüra  posi  meridiem    tertia*    Die» 
^6  jtprilis  ahni  1717*    (Czaar  Peter  Alexiowitz^ 
Groothertog  van  Moskou  ^  gezeten  aan  den  kant 
van  deze  fontein ,   beeft  bare  wateren  veredeld » 
door    daar  wijn    in    te    ftorten*    16  April   1717 
des   namiddags    ten  drie    uren.)    Op  den  apften 
des  voormiddags   bezocht    Keizer  AUxandcr  die 
zelfde    plaats ,    hem    heilig    door    het    aanden* 
ken  aan  zijnen   Doorlucbtigen   Voorvader.    Ook 
twee  Prinfen  van   Pruisfen   bevonden  zich  thans 
te  Brusfel.  Dezen  vergezelden  op  den  sollen  den 
Keizer  van  Rusland  en  den  Koning  der  Neder* 
landen  nevens  den  Prins  van  Oranje  naar  Wa» 
terloo.    HH.   MM.  aan  het  dorp  Monr-St.Jean 
(tfgeftapt,  begaven  zich   naar  de  landhoeve  Haye 
Sainte  én  Hougoumont,  waar  zij  de  onderfcbei* 
dene  ftellingcn  opnamen  en  in  het  bijzonder  die  ^ 
waar  de  Kroonprins  werd  gewond.  Van  daar  tot 
boven  Bclle-Alliance  gekomen,  bielden  zij  ftil  op 
eene  hoogte,  om  de  plaatfen  te  bezigiigen,  waar 
de  Generaal  Buloy^  voorbij  Fricbemont    doorbrak 
en  waar  de  Generaal  yon  Zicthen  zich  met  den 
linkervleugel  van  het  leger  vereenigde.    Té  Belle 
Alliance   gebruikte  de   Keizer  een  glas  wiin ,  als 
ook  ziin  gevolg.  Aldaar  het  opfcbrift  bemerkende, 
wendde  zicb  Z.  K.  M.  tot  onzen  Monarch  en 
den  Kroonprins ,  en  fprak  beiden  met  deze  woor* 
den  toe:    „  |a,  dat  is  waarliik  wel  het  Schoon 
^,  Verbond ,  zoo  wat  de  Staten ,  als  de  FamiHEn 
,,  aangaat.    God  geve,  dat    bet  lang  mag  du« 
„  renl"     -    Des  namiddags  bezocht    het  Door* 
luchtige    Gezelfchap    de  publieke  Bibliotheek  en 
het  Mttfeum  va)p  Schildergen  te  BrusfeL  —  Des 
avonds   was  er  bal  op  het  paleis,  door  Z.  M« 
den  Keizer  met  H.  M«  de  Koningin  geopend.  — * 
Na  het  middagmaal    den  iften  October  op   bet 


U6  JAAK.BOËR  Va»  I8t^« 

Zé  H*  Ie  paleis  van  Laken  gebruikt  te  hebben  ^  keerde  dé 
|[^**y Keizer,  de  twee  Prinlen  van  Pruisfen  en  het  ge-^ 
tcBrosrd*  heele  Hof  des  avonds  weder  naar  BrusfeJ^    HeC 
dorp  Laken  was  geheel    verlichc    en    de    fraaije 
landhuizen  langs  den  weg  met  vlaggen   verHerd. 
De  groene  laan  was  inzonderheid  prachtig  vef* 
Ucbt  en   vol  aanfchouwers,  door  den  fchoonften 
avond   bij  zalk  een   heerlijk  feest  ter  ftad  uitge* 
lokt*    Twee  vaartuigen  met  lampions  en  gekleur* 
de  glazen  flikkerende  ^  rondom  de  masten  en  ften« 
gen ,  doorkruisten  de  vaart  onder  een  welluidend 
tnuzijlk ,  terwijl  het  gefchut  zich  bij  tusfchenpoo* 
2en  deed  hooren.    In  de  ftad  zelve  waren  alle  óë 
ftraten  van  de  poort  van  Laken  tot  aan  het  plein 
der  munt  i^erlicht,  gelijk  ook  de  voorgevel  van 
den  fcbouwburg,   alwaar  men  echter  dien  avond 
de  tegenwoordigheid  van    het  Keizerlijk  en  Ko« 
ninklljk    gezelfchap    niet    genoot.  ^—  De  Keizer 
verliet   Brusfel  niet   zonder  kostbare  gefchenken 
gegeven  te  hebben  ^an   de  GrootoEBcieren  en  of- 
ficieren,  die  bij  Hoogstdenzelven  den  dienst  had- 
den  verrigt.  —  De  Prins  van   Oranje  begaf  zich 
met  een  klein  gevolg  naar  Spa,  de  overige  Ko- 
ninklijke  familie  keerde  met  Z«  'M.  den  Koning 
naar  het  paleis  van  Laken  terug. 
Xo^M^     In  den. korten  tusfchentijd  van  het  vertrek  Zij- 
van  Pruis- ner  Keizerlijke  Majesteit  en  van   dat  der  Konink« 
^  te      lijke  Familie  van  Brusfel  naar  den  Haag ,  genoot 
Brusfel.    ^jg    refidentie    nog  de  eer  der  tegenwoordigheid 
van   Z.   M.  den  Koning   van  Pruisfen,   die  dea 
9den  October  in  den  avond   aangekomen,  in  den 
morgen    van  den  volgenden  dag  met  HM*  MM. 
/     de  Koning  en  Koningin,  nevens  Z.  K.  H.  Prins 
Frederik  der  Nederlanden  het  Mufeum  van  SchiN 
dérijen,  het  Kabinet  van  Natuuèliike  Historie  en 
eenige  andere  voorname  gedichten  'bezocht,  en  danr- 
na   zich  naar  het  paleis   van  Laken  begaf.    Den 
loden    werd  de    fcho  wburg  re    Brusfel    met  de 
tegenwoordigheid  van  den    Koning  van  Pruisfen 
en    onze    Koninklijke  familie  vereerd.  *—  In  den 
nacht  van  den  uden  verliet  de  Koning  van  Pruia- 


t 


JAARBOEK  VAN  i8i5«  »7 

ien   Brusfel    weder,   ea   i^eftrok   over  Aken  en 
Keulen  naar  Berlijn. 

Den  laden  October  keerde  het  Hof  naar  den  vorfteijp* 
Haag  terug;  doch  bevorens  Brusfel  te  verlaten  Jj«  •'«*<**• 
had  Z.  M.  aanzienelijke  rommen  afgezonderd,  om  s^feU 
bljftand  toe  te  brengen  aan  die  zijner  onderda* 
nen,  die  het  meest  door  de  rampen  des  oorlogs 
hadden  geleden.  Voorts  bepaalde  Z*  M.  dat  al 
het  vee,  tot  proviandering  van  het  leger  beftemd 
en  waarvan  geen  uitdeeling  was  gefchied,  zott- 
worden  verdeeld  onder  alle  die  burgers,  die  het 
minst  in  (laat  waren  hunne  verliezen  te  dragen* 
Men  (lelde  aan  den  Koning  voor,  dat  deze  af* 
gifce  in  natura  ten  minfte  vier  of  vijf  honderd 
guldens  .  zou  kosten ,  en  dat  het  gefchikter  zijn 
20U  het  vee  te  verkoópen  en  de  opbrengst  daar- 
van op  de  meest  geëvenredigde  wljlze  te  doen 
uitdeelen:  doch  Z.  M. ,  gevoelende ,  dat  deze  gift, 
niet  in  naturd  gegeven,  veel  minder/ zou  af 
doen,  bepaalde,  dat  het  benoodigde  tot  deze 
uitgaaf  uit  zijne  eigene  kas  zou  worden  geno- 
men, en  dat  zij,  die  aan  deze  weldadigheid  zouden 
deel  erlangen,  daarvan  ook  het  volle  genot  zou- 
den hebben*  ~  Nog  had  Z«  M«  gewild,  dat  er 
te  Brnsfel  uit  de  bank  van  leening  gratis  en  ten 
beloope  eener  aanzienelijke  fom,  panden  zouden 
worden  afgegeven,  en  wel  zoodanige,  wier  be» 
leenprijs  aanduidde,  dat  zij  aan  de  behoefcigde 
lieden  toebehoorden;  welke  weldadigheid  aan  de 
armen  onmiddellijk  hare  uitvoering  bekwam. 

Ten  dage  tot  de  opening  van  de  eerfte  gewone  opcnJof 
Vergadering    van    de    Staten- Generaal    bedemd ,  van  de 
zijnde    den    i6den  October,  kwamen   de    Leden  «*'"^® 
der  beide   Kamers  in  derzelver  refpective  Verga-  vergade- 
derzalen,  op  het  Binnenhof  in  den  Haag,  bijeen,  Hog  der 
te  weten,  de  eerde  Kamer  in  de  Trèves-kamer,  ^'^'^^^^^^ 
de  tweede   in  de  voormalige    danszaal  ,    alwaar  !„  den' 
tribunes  voor  het  publiek  en   afzonderlijke  loges  Haag. 
voor  de  Leden  van  het   diplomatiek  ligchaam  en 
Mdere  -perfonen   van    hoog    aanzien    waren    ge* 
thaakt.  -—  De  Graaf  de  Thiennts  was  de  provifio- 
nele    Prefident   der   Eerde    Kamer,   en  de  Heer 


Wl  JAAtlBOÊK  VAli  tèiSi 

D(»eiiiiit  ¥an  Ljfnden  van  Hoevefakcn  der  Tweeden 
van  de  ^^ü  it  eerfte  Kamer  werd  kennis  gegeven ,  dstt 
l^oe  i^  de  tiKreede  een  genoegzaam  untal  Ledcil 
Vergide-  aanwezig  was,  weshalve  de  eerfte  genoodïgd 
st«^  werd  zich  bij  deze  te  voegen,  ten  einde  dei 
Cenenua  optning  der  gewone  Vergadering  der  Staten  Ge« 
In  dtn  uefaal  door  Z.  M.  den  Koning  bij  te  wonen* 
^^^^  Ooic  werd  èene  talrijice  deputatie  benoemd,  om 
Z.  M.  aan  den  ingang  van  het  gebouw  te  oqi« 
vangen. 

Z.  M.  de  Roning,  in  grootó  ftatie^  overeeo* 
komftig  een  daartoe  voorgerchreven  ceremonieel^ 
van  Hoogstdeszelfs  paleis  onder  het  vreugdejuicfh 
der  zatnen  gevloeide  tilentgte  en  een  falvo  uit  hec 
gefchut ,  naar  bet  binnenhof  gereden  zijnde,  werd 
door  de  bovengemelde  deputatie  ontvangen ,  en 
tot  in  de  Vergaderzaal  geleid.  *  Vervolgens  plaat* 
lle  Z.  M*  zicli  op  den  trooti «  omgeven  van 
Hoogstdeszelfs  Kamerheeren  ^  hebbende  vooraf 
^  de  pages  op  de  trappen  van  den  troon  zitting 
genomen»  Daarna  deed  Z.  M«  deze  aanfptaak: 

EDELMOGENDE  HEERÉNI 

ta  de  Vergiderlflg,  welke  ik  heden,  nic  kracht  der 
Grondwet  opeo,  zdUen  gewigüge  beladgen  aan  uwé 
overweging  worden  voofgedragen. 

Sedert  bet  voorjaar  hebben  onvoorzienbare  gebéurtë* 
niafen,  buitengewone  pogingen  noodzakel^k  gemaakt. 
Geen  Neaerlander  of  hy  ziet  met  weigevalf^n  op  déi 
tQdperk  temgt  want  In  hetzelve  werd  de  onafhanka^ 
lykheid  des  vadertands  gevestigd  Dit  algenveen  gevoe* 
Jen  zal  de  opofferingen  verzachten,  welke  bet  otfver' 
ini|deltfk  Is  te  vorderen.  Om,  in  een  zoo  klein  tydsbe-. 
Aek  geheele  rQen  vestingen  in  (fant  te  Aelleo ,  het  na* 
tionale  leger  te  verdubbelen»  enun  de  nog  talrijker 
legers  der  Boodgenooten  het  noodige  te  verfcbaéeii, 
hebben  (bhatcen  moeten  hefteed  worden»  Ü£.  Mo^. 
tullen  kennis  nemen  van  hetgeen  in  alle  opzigcèn  gë- 
dun  en  van  het  aatimerkeltfk  bezwaar»  dit  daa^uft 
voor  de  finantiën  gefproten  Is. 

De  regtvurdigheld  pleit  hier  met  dubbelde  kracht 
voor  de  voldoening  der  fchuldeirchera ;  want  een  «ro^c 
gedeelte   de^zeive  behoort  tot  die  fireken  dei  Rijk^f 


JAARBOEK  VAM  .i8t5.  1&9 

welke    oonilddeiyk    de  nmpen   gevoeld   bebbeti ,   van  Op«nin| 
1crUg<bew«gingen  ontfrchcidbaar.    in  de  bcrtming  echter  g"ij2* 
der   flzoo  noodtflkelijlt  gewordeae    mflatregelen  ben  ik  gewone 
Korgvttldfg  ce  rade  gegaan  met  iiec  vermogen  mijner  goe^  Vacgtde^ 
èe  onderdanen »  en  heb  getracht »   den  fase  door  verdee»  ring  de» 
Hng  over  een  ianial  jaren,  en  onder  alle  (landen,  ^«ö  J,^f?^ * 
ligt  all  geluk .  eo  die  naatregdeir  dat  de  onberchroom*  iq  den 
de  goedkeuriU^'^der  Sttten-Generaal  wairdig  te  maken.      ujug. 

De  berekistmt^  der  ftaats  uttgaVen  voor  het  toekoih« 
filge  jaar  en  de  mifideien  rot  derzelver  beftrljdlng  zulleil 
vervolgens  een  even  ernflfg  onderwerp  van  uure  raad* 
plegingeri  opleveren ;  maar  ik  ben  verre  van  te  twijfelen, 
of  ook  deze  raadplegingen  znlleU  eenen  heitzaaien  uitflag 
bebbeh  ,  en  de  voorzigrige  vastflelling  van  gelijkfoortige 
belastingen,  In  alle  deelen  van  het  Rijk  zal  de  belemme* 
ring  doen  ophouden,  die  dercelver  onderling  vttke^ 
thans  nog  moet  öodervinden* 

Onder  de  wetten ,  die  bereids  Itl  kracht  voor  eeblge 
ofii^r  Provinciën  met  behoorlijke  wijzigingen  voor  ille 
toepii$feliJk  te  maken  zijn,'  bekleedt* die  op  de  nationale 
militie  6^ne  lanzienlpe  praats;  Ook  ren  deze  zij  de 
geiykmaiige  behandeling  van  alle  Nederlanders  en  de 
trouwe  betrachting  van  hat  beginfel  hnnner  vereetiigiiig 
ons  aller  doelwit^  en  al  bleek  die  Inftelling  nog  jaren 
lang  voor  volmaking  vatbaar  ie  z^n-,  geene  poging  kan 
ona  te  nioeiJeli)k,  geene  inlt)anüng  te  groot  fchijoen^ 
ivaar  het  er  op-  aan  komt  om  in  haar  het  ftevigfte  bol* 
werk  «der  veiligheid  van  den  Suat  te  gronden. 

Overigens  moicen  UB*  Mog*  de  billijke  hoop  koesr&' 
ren,  dat  het  volgend  j'aaf,  vreedzamer  dan  het  tegen* 
"Woordige ,  geené  on verboedfcbe  of  bovenmatige  opofie-  ^ 

ringen  tot  behoud  dier  veiligheid  zal  verei(ched«    Waar*  ^ 

fchifofijk  2al  ik  binfieo  weinige  dagen  u  een  algemeeitf 
.traktaat  der  thans  nog  gewapende  Mogendheden  mede- 
deelen^  hetwelk  nieuwe  waarborgen  zal  aanbieden  voof 
de  mat  van  £uropa.  2oo  aal  eindelijk  de  tijd  genaderd» 
cijn ,  dat  de  wetgever  ,t!iet  meer  van  zijne  eigenlijke  beliem- 
sningafgetrokken ,  ziftie  geheele  aandacht  aan  de  verbetering 
van  tncbr  en  zed^ ,  aan  de  uitbreiding  van  het  open»  ' 
iNiar  onderwijs ,  .a^n  de  doelmaiiglle  hervorsDiog  van  het 
trmbeflnur  kan  wijden.  Reeds  heeft  het  vertrouwen^ 
dat  de  vrede  Inboezemt, veele  takken  der  oude  volksvlijt 
doen  herleven.  De  -  koophandel  zal  een  nienw  voedfiMl 
ootleenen ,  niet  alleen  uit  die  koloniën ,  welke  aan  Ne' 
derland  leriTg  gegeven,  co  toe  welker  bezetting  de  koaa^ 
bire  toebereidftlen  thans   voltooid  ll}n»  maar  ook  «Ü 

J.  B,  ▼«a  iSij^t  Ade  8(ttk.  I 


130 


JAARBOEK  VAN  iSig. 


Opening 

vtn  de 
ecrfte 

^ergade* 
ring  der 
Stateii- 
Genernl 
in  ón 
Haag. 


die»  io  welker  afftand  ik  vertedeD  iaar  heb  móeten  b€* 
wlitigcn.  De  nadere  overeeokomsc ,  deswege'  met  de 
kröoA  vtQ  Grooi-Brlttwie  gefloten  ,  zal  U  .E4.  Mog, 
worden  medcgedepid,»  êq,  zoo'il^  vemou^v,  in  een  du^* 
bftd*  opzigjc  welgev%|J^('^iJD,  ditr  zij  een  bewijze  (Irekc, 
l^  wei  vad  d«.  bilUjk^  ea  welmeeaeode  gezbdbeid  vau 
dien  magtfgen  BondgejiooCy  ah  van  de  SRfg»  met  welke 
ik,  van  mijne  zijde»  vooj;  "sLands  CQmiq[^;t[i|le  beliogen 
gewaakt  beb 

Onderden  bljQand  der  Goddelijke  Voortienigbeid»  zal 
}k  net  ogafgebroken  ijv^,  en  regcvairdrg  jegens  allen,  in 
de  mij  opgelegde  pJlgten  voiba;den.  Uwc  medewerking 
Io  bet  dtarftellen  der  tlg^meene  bepsling^a,  maakc  u  toe 
g«uiigcn  en  loc  borgen  tevens  van  de  zuiverheid  der  be» 
4oelingen  vat  *8Landi  regering»  Bezigt  den  invloed, dien 
deugden  en  knndigbêden  u  verzekeren,  en  dien  uwe  vrij- 
moedige  en  eeodngUge  bebarcigiog  van  bec  vofl^sbeUinÈ 
oog  gtat  verder  ken ,«.  om  alierwege  de  kalmte  In^  de  ge« 
moederen  te  opderbouden,  £n  dat  er  weldra  niemaad 
Oflzer  iandgenooten  zij ,  die  niet  in  een  vol  venrouwen 
op  zijne  Vertegenwoordigen  en  op  z(jnen  Koning,  zicb 
■tn  bet  genot  der. voordeeien  overgeve»  die  de  Stsacswee 
duidelijk  en  oaiitsro^liik  aan  alle  burgera  verzekert. 


f » 


.  Dadelijk  ut  bet  doen  van  de^e  aanrp.raafc  «er» 
trok.Z.  M.  met  Hooastdeazelfs  gevolg.  —  De 
Graaf  de  TMcnnes  hléld  daarna,  als  Prcfident  der 
Eerde  Kamer,  in  dé  Franfche  taal  deze  rede: 

EDEL  MOGENDE  HEBREN!^ 

Dtr  aloude  en  dappere  Nederlandfche  natie,  weffce  wij 
op  dir  oogenblik  de  eer  hebben  te  verreiken woordigeiiy 
ten  gevolge  vlo  de  oortogen  .en  van  onder fcheidenliaall» 
tnndfge  gebbunenitreo  verdeeld  ,  vervolgens  door  den 
revoluciojiairen  ftroom  van  FrankrQk  mede  gevoerd  eo 
logtzwolgen ,  zag  zich  ooiangs  fan '  de  iiftc  der  natfdi 
ultgewiacbr. 

;  Ona  vaderland  was  ona  ontrekt ,  maar  was  echter  in 
'onze  harten  diep  ingedrukt;  gebleven  \  de  dierbaarfte  iier* 
Innerlneen  en  de  onfierfelijke  jaaitioekea  der  gefbhiede* 
aiia  "deden  het  in  dezelve  vooMttnen. 
*  Gélukklglljk  wpitlen  ,  met  de- h vip  der  Goddelijke 
VöorZtenifÈtieid ,  en  naar  de  beQnitcn  b.icer  oneindige 
WQabeid  ,'  de  ontwerpt  vun  den  gemeeoea  vtfaad  der 
Batiën  verjydeid  en  omver  gewoipeiw         i*  /  .a  .\ 


>AARëÖËli  VAN  i»i5;  ijt 

r    Voor  ihlJifm  é^.  l ,   deo  döórlachcigeii   araÉmineliiig  Opening 
Vtil  Md  Ituii  i  ▼»tt  heturelk  Nederliind ,  federt  vele  feen-  ^^^^^ 
nrétt,  iitec  din  Mbbeynibg  en  weldadeii  hnd  ohtfangen,  gewone 
%irM  fiet  beMraard,  o«  hetzelve  coc  eeb  bieüv  «atawezen  Vergade-^ 
lerog  tt  fotpcn^  de  tlijtibliéideD  en  at'genitccë  dee^eii  van  ring  <lei^ 
hetMlvé  byetii.  ce  verzametétiy  «n  eindelijk  hec  edele  erf*^^^^*"*! 
^oed  vao  fiourgondie  te  hereenigeti  en  te  doéii  herleveil.  jj^^ij 
De  gefchiedeois  sal.bpmerkeoï  dac  Nederiaod;  Weleer  Haas« 
boder  eeueti  Vorsc' vereenigd ,  aaa  wien  hec  den  bijoaam 
Van  den  goeden  B^rtog  gaf^.tkaoa  wederom  v«reenigd  it 
boder  i^illem  den  /,  aan  wien  hec  den  bijoaam  vari  den 
^óedèn  koning  é^FU 

Wdké  iiitzigten  openen  tich  voor  onten  geeict  Wetk 
irertroDwen  ineec  ons  bezielen;  vooral  wanneer  wi}  hec 
goede  oveywegenVhet#elk  rétds  vtn  deéielff  croon  ifgeï. 
Vicidd  in'  ^  .  . 

Ja ,  Mijne  Heeren  i  ik  ztg  hec  mei  volkomen  over tii&S 
i^lng  en  oncwijfelbare  zekerheid,  kennende  de  grootmo^ 
digbeid»  ji^cTchapenheid  en  vaderJaodaÜefde  v^Q- .  otueit' 
'gdeden  RQQing:  ^j  zal  alcijd  de  vooimaamfte  befcberme^ 
van  de  beltngjen  iijner  Yolk.en  zijn ;  hij  kenc  hunne  regceii 
ën  behoeften  i  \il;  kenc  ke  io  derze!  ver -betrekkingen;  zoo 
tot  hét  gbdsdiênttigè  >  als  toe  het  burgerli^e  en  ftaatkun.'  . 
^ige,,  en  za)  niets'' onbeproefd  laten  van  hetgeen  tot  hnd 
Voordeel  Ifrekken  tan.  Onze  ijver.  Mijne  Heeren I  éd 
onze  zorgtd  zdllen  zijne  pogingen  onderftetinén ;  yé\]  ±v^ 
.len  door  de  ifti^i(le  naaowkeurigheid  bij  het  onderzoeLèii 
de  behaddding  déi;  taken  beiMijzmi » dac  de  Koning  en  zij- 
ne volkennooit  c#  vergeeft  op^ons  zullen  ftaac  maken; 

Wij  zifUen;  ieder  in  onze  f efp^dve. Kamera,  de  aan* 
rpfUak  overwegen  ,  v^elke  Z«  .M«.  zoo  even  van  tyned  ' 
troon  aan  ona  geclaan  heeft; 

Het  bli^age^den  Opperregeerder  vin  hèmel  en. aardt,' 
de  oveH^toed^üe  zegeningen  'over  onzen  goeden  Koning,' 
oyer  Hoog^tdeszelfi  bnif  én  k:oningrljk  nic  te  ftohen-f 
Lere  de  Kvnhig! 

Ë.enfleijimig  Werd  de  fcreet  herhaald^ »  waamé- 
de  deze.  a^nfpraak  was  beOoten.  * 

In  de  zitting  der  Tweede  Kamer  vafi  deri  ï7<ieii 
Octobergiög  men  over  tot  hei  verkiegen»  bghoof* 
deiyke  ftetnming,  van  drie  kandidaten  ^^  om  aan  Z\ 
M.  te  wórden  voorgedragen »  ten  einde  uit  deaen , 
achtervolgens  art»  85  der  Grondwet,  eeo'  Préli* 
'dent  van   dera  Kamer  •  voor  de  tegeawoordige 

1» 


/ 


132     '     JAARBOEK  tan  1815^ 

yergUe.  zitting ,  te  >epoemen  ;  eo  werden  ,  ni  herhaald^ 
^ng^der  ftcmmlngcn,  tot  kandidaten  verkozen  •  Jonkheer 
Ccamua.  van  Ljtidcn  van  Hoevelaken  ,^  Graaf  G«  K.  van 
Hogcndgrp  en  de  Heer  Dotrcnge,  Vervolgens 
werd  door  den  Voor£|iter  eene  deputatie  van  acbt 
Ltden  benoemd  »  aan  wier  hoofd  sich  de  Jonk^ 
beer  van  Sasfe  van  Tsfeh  bevond  ,  om  de  voor«» 
melde  lijst  van  kandidaten  aan  Z.  M.  aan  te  bie* 

den. 

In  de  zitting  van  den  iSden  October  deed  de 
Voorzitter  een  befluit  van  Z.  M*  ,  voorleden  • 
waarbQ  tot  PreDdent  der Tweede^ Kamer,  voor  de 
gewone  zitting  van  dit  jaar,  uit  de  Iqst  der  kaoi^ 
didaten  benoemd  was  Jr.  yan  Lynden  van  Hoef  e* 
laken.  Hierop  deed  de  benoemde  Prefident  êene 
op  de  aanvaarding  dier  waardigheid  toepasfelgke 
aanrpraak.  Vervolgens  werd  eene  Misfive  gtlezem 
iran  den  Secretaris  van  Staat ,  kennia  gevende , 
dat  den  volgeoden  dag  de  Minister  van  PlnatF- 
dën  «  vergezeld  van  twee  Leden  van  den  Riaad 
van  State ,  zich  in  de  Kamer  zonde  vervoegen  ^ 
om  eene  boodfcbap  van  Z.  M»  voor  te  dragen  » 
en  benoemde  de  Voorzitter  eene  Commisfie  vaa 
.vier  leden. tot  derzelver  ontvangst  en  inleiding.  — • 
'  De  Griffier  eti  Commies  van  Staat,  tot  asfifteotie 
van  den  eerstgemelden  aangefteld,  legden  in  han<> 
den  van  den  PrtGdent  den  eedaf  ,b§  hunne  inftruc* 
tien  bepaald.  —  Vootts  ging  men  over  tot  de 
loting  voor  de  verdeeling  der  leden  in  fecttën  ^ 
die  ,  zich  afgezonderd  hebbende  »  elk  derzelver 
'PreGdenten- Rapporteur  benoemden,  gezamenlifk  de 
'Ceotfale  fecrie  uitmakende,  aan  welke  opgedragen 
werd  het  delibereren  over  een  adres  aan  Z.  M. 
in  antwoord  op  Hoogstdeszelfs  aanfpraak  aan  de 
Staten  Generaal  gedaan  ,  waarvan  het  ontwerp 
door  de  refpecUve  fectiën  zou  worden  overwo*» 
(en,  om  alzoo  eindelijk  tot  een  voordel  aan  de 
_£er(le  Kamer  te  befluiten  ,  ten  einde  gezamen- 
lijk zoodanig  adres  van  wége  de  Staten  Generaal 
te  arr^fteren  en  aan  Z.  M.  aan  te  bieden.  —  Op 
den  ioden'  gaf  de  Voor/Jtter  te  kennen ,  dat  de 
Centrafó  fectie  gereed  was ,  haar  rapport  daarover 


f 


.    JL 


JfAAKBOEK  riv  ittg^  15) 

xt\t  té  brengen  ,  en  werd  befloteti  hetxelve  in  ge-  Vcrgtd*. 
beim  Committé  aan  te  hooren,  waarna  de  Verga*  ^^^  ^^' 
dering  weder  werd  geopend.  Gtncnlai. 

En  nu  werden  ter  Vergadering  van  de  Tweede 
Kamer  binnen  geleid  de  Minister  van  Financiën, 
de  Heer  S$x  van  Ourkek  f  nevens  twee  leden 
van  den  Baad  van  State  ,.  ter  overbrenging  van 
een  ontwerp  van  wet  tot  regeling  van  het  te  kort, 
veroor2aakt  door  de  buitengewone  uitgaven  vait 
het  loopend  jaar,  en  tot  bepaling  der  middelen , 
gerchikt  om  dezelve  te  beftrijden,  doende  de  Mi* 
nieter  van  Financieel  daarbij  dere  aanfpraak ; 

EDEL  MOGENDE  HEBREN  1  Voordragi 

van',  den 

Bi]  den  eerften  di^enad'  van  hec  tegenwoordig  jaar » Minister 
befpeurde  bet  kortsiend  menfchetijk  oog  geene  wolken  ^^^  .^^* 
aan  den  Staatkondigen  gezlgteioder ;  maac  de  misdaad ,  die  °^^^^» 
nimiCer  mait  wat  daaroai  oiet  minder  in  het  duister  werk* 
saam  9  en  geen  drie  maanden  daarna  »  bijna  een  zelfden 
dage,  dat  van  Weeneo  de  aangename  mare  werd  aange« 
bi:pgt  van  de  volkomene  hereeniging  der  te  lang  van  elkan- 
der afgetcheideo  keventien  Gewesten ,  trof  ont  het  (bbrik-  ' 
kelQk  berigt «  dat  de  vijand  van  het  measchdom  ^  dat  on- 
ze onverzoenbare  vQand  uit  zUne  fchuilplaats  weder  te 
TOorfchijn  getreden  was  ,  en  dat  >() ,  voorafgegaan  door 
verraad,  omheind  door  begnicbeling,.en  in  de  hand  ge- 
werkt door  ligtzinniffheid  en  gebrek  aan  Vaderlandsliefde , 
zonder  flag  of  floot*  de  Hocrfdplaats    van  Frankrijk   na» 
derde. 

De  natie,  die,  in  znike  oogenblikken  van  overrompe- 
ling en  fchrik,'niet  moedig  en  vereenigd  bigft,  gaat  ten 
gronde:  maar  wanneer  zlJ  nog  voqrouderiyke  deugden  en 
moed  bezit;  wanneer  aan  ha2r  hoofd  een  Vorit  ftwat,  die 
op  God  boven  al  bonwt,  di'e  den  tegeofpoed  kent,  en 
die,  gerust  op  zijne  goede  zaak,  gemggefiennd  door  do 
ovgeveinsde  liefde  van  zQn  Volk»  en  van  de  trouwe  zQ» 
oer  Bondgenootea  overtuigd ,  het  gevaar  durft  te  gemoec 
neden,  en  met  fpoed,  onpartydigheld  en  volharding, 
gebruik  weet  ce  maken  van  de  middelen  t  die  een  krach- 
üge  r^eringsvorm  en  de  ontvlammende  algemeene  geest* 
drift  in  zijne  handen  (lellen ,  dan  ftuit  niet  alléén  de  viff# 
and  tegen  eénen  koperen  munr  van  zelfvertrouwen ,  dan 
kUift  die  naiie  niet  alleen  behouden ,  maar  uit  het  kwa«i 


134      .    IAAIbM>EK  VAii  xi^; 

^etf ide-  ^^^  ^^'^  mad^wvr  'ecu  goed  gthoren't  dtc  tfaderztof 
ring  der    niec»  of  moeyeiykec  ce  hmikeo  sonde  %^u  geveesu 
Suteo  Indien  ooit«  heeft  zlcl^.def^  gefchiadkundtge  waarheUU 

pcneraal.  |^  ^^  beveiligd,  EM  Mogeodf  Heereo  1  ZQqder  deq 
«^^^  geweldigen  i^ok^diea  het  gevaar,  van  ouder  .(^  ondm^ 
yf^S^ti  ê^^'i^  )uk  t^r^>S  gchragc  te  ivotden ,  aan  den  Vaderland. 
Minister  ichc^n  geest  gegeven  heeft ,  zoudea  Vorst  en  Volk ,  Veld* 
yaa  Fi-  heer  en  Stoldaac,  Belg  en  Hollander,  oudere  en  jongere 
P^^\^.    Broeders  van  het  thans  hereenigd  hnfsgezin  ,  elkandereq 

fn  het  veld  van  eer  en  gevaar  tóó  niet  l^ebben  leertn 

kennen,    Zy  ilien  weten  nu,  dat  sij  op  ellpinder  ondes* 

Hngale  op  éónen  man  kunnen  bouwen. 
Dezt  nu  voorbij  gegane  Staais^oritaan  fteeft,  re  diea 

aanzien,  een  nut  gedicht,  dat  in  dtszt\ü  heilrijke  gevoK 

{en  op  den  vooripoed  van  het  vereenigd  Rijk  onberekeo- 
aar  is;  maar  dezelve  heeft  ook  tevens  iporen  nagelaten ^ 
die  ^  fonder  verdere  opofferingen  ,  nlec  uit  te  wisfchen 
tijn,  en  die,  zonder  fpoedige  voorslening*,  'êLwds  cret 
diet  en  bet  geheet  Gebouw  der  PInaociéle  Adminifiratlè 
volkomen  zonden  ondermanen. 

Deze  voorziening  ligt  onzen  geëerbitdigdCB  Koning 
naauw  aan  het  ban ,  en  Zijne  Ma)eftef t  baast  zich ,.  door 
mijnen  mond,  de  aandacht  ^wer  Vergaderbig,  in  de  eeiw 
lle  dagen  van  bare  gewone  byeenkomst ,  op  het  belangd 
r^k  onderwerp  van  *s  Rijk^  tegenwoordige  Financi^len  toe» 
lland  je  vestigen ,  en  met  U  £d.  Mog.  over  dn  middelen  ^ 
pm  Benzelven  te  verzekeren,  te  raadplegen. 

De  Wet  van  den  2dep  December  1814  bad,  voor  eoo 

'        ve^I  de  Noordelijke  Provinciën  aangaat ,  dé  begrooting 

der  uitgaven  van   den  Staat  over  het  loopend  jaar  vasw 

gefield,  en  tevens   bepaald   de   bronnen   van    Inkomst, 

^aarult  deze  uitgaven  zouden  worden  befheden» 

Deze  begrootluff  bedroeg  een  montanc  van /5i^90o,ooo^ 
de  middelen  ter  beffrljdfng  werden  geraamd  op  een  ge* 
beel  van /5i,3S4,ld8;  en  Ik  kan  de  eer  hebben  U  fid« 
jyiog.  de  verzekering  te  geven,  dat,  niectegenftaande  de 
iboeUeiyke  oogenblikkcn,  die  wij  doorgeworsteld  hebben  i^ 
het  nieer  dan  wurf^hgnt^lk  Is,  dat  de  ondervinding  hei 
iuisté  dezer  raming,  ^po  niét  in  derzelver  onderdeden., 
immers  in  hare  flotfom,  zal  komen  te  bewaarheden. 

Voor  de  Zni^el^ke  Departamenten  waa  In  de  behoefd 
^en  en  middelen  van  den  dienst  van  1815  insgelifks  vooe^ 
zien  in  het  begin  van  dit  jaar;  voor  ^00  verre  dee  toen* 
maligtn  (land  van  zaken  aldaar  aanging;  en  ook  daar  éot^ 
2ich  éen  gerustfteMend  yooruitzigt  op  ,  alhoewel  de  in» 
I^QVt^n  ^por  hft  in.  b^zit  «eaaen  van  qeh  nieufr  g^^V% 


\ 


JAAR^bpEK  VAH  1.815,  13$  ' 

vnn  centloir,  tan  den  eeneo  kaot»  vermecrderin^eii,  en,  Versadei 
flan  'den  lodéretf  k«m,  door  dé  gevolgen  ven  den  OoAog^^H  «^  * 
verinin<?criDgen  ondergtan  hebben  »  en  het  das  voor  tb  ocnSta!' 
nog  olet  oK^gel^k  Is ,  een  opzigce  rtn  den  finaneléten  toe»  * 

fhiod  van  dac  gedeelte  van  het  Rt}k ,  op  even  zekere  en  voordragc 
bepMide  datas  door  ie  gaan »  tis  omtrent  dien  der  Moor«  van  dea 
delijke  Provinciën  ,  welke  geehe  verandering  ondergun  ^^^^.^ 

■ccic»  '  nanciin. 

Aldus  zouden , Indien  Europa  fn  rust  gebleven  ware» 

ia  geen  der  bef  de  gedeelten  van'  bet  RQk,  èenige  natc- 
regelen  noödfg  geweest  zijn ,  om  den  dienst  van  het  te- 
genwoordig jaar  geregeld  te  doen  afloopen  ,  en  alleeii' 
bebben  behoeven  gezorgd  te  worden;  dat  *s Rijks  in« 
komsten  ,  voor  bet  vervolg  ,  in  genoegzame  mate  ver^ 
groot  wierden »  naar  aanleiding  ,der  vermeerdering  vah  de 
Landmagt ,  en  van  verfcheidene  andere  onontbeerlijke  i 
Staarsuirgaven  ,  welke  het  onmiddelffjl  gevolg  moeten  ^ 
afijn  der  tegenwoordige  gefleldbeld  van  zaken. 

IVfaar  de  Voorzienigheid  heeft  dit  anders  gewild:  wlf 
zijn  plotfeiing  in  eenen.  Oorlog  ingewikkeld  geworden « 
dtnr  het  óp  lijf  en  leven 'annkwam,  en  de  eer  en  veilig* 
beid  van  den  Staat»  bet  behoud  varf  é\  wat' den  reg<:rcha« 
pen  mensch  dier&aar  is,  hebben  mtatregefen  en  onkosten 
gevorderd,  even  groot  als  onvoori:en. 

In  de  maand  Maart  dezes  jaars  zifn  die  buitentrewpne 
ultgt^ven  reeds  begonnen,  en  desniettemin  beeft  *sR{jk^ 
Schatkist  nog  üeeds  hare  betalingen  behoorlijk  voortge- 
zee 

'  Dit  heilzaam  einde  is  bereikt  geworden  door  b||  def 
gewone  Inkomsten  tt  voegen  bet  gebruik  van  bet  over- 
fchot.der  aanzienlijke  hulpmiddelen,  door  de  MTet  vaü* 
I4  Mei  1814  9  tot  herflel  der  Nationale  Sebuld  aange* 
bragt;  door  de  adminfftratie  zoodanig  in  te  rigten  ,  die 
*8  Lands  penningen  (n  geene  afzonderlijke  kasfen  opgéflo* 
een  gerakende,  fteeds  een  des  te  grooter  bruikbaar  ge« 
beel  opleveren  ,  en  eindelijk  door  den  vervroegden  op* 
brengst  der  Directe  Belastingen  iv  de  KoordeHJke  gedeel* 
ten  van  het  Rijk  ,  voorgefcbrevén  bij  de  Wet  van  dea 
asften  JuniJ  dezes  jaars,  en  in  de  ZnfdeiQke  bQ  ZQner 
Maj.  Beflnit  van  den  volgenden  dag.  ^ 

Doch  deze  middelen  hebben  de  fukomften  ,  welke  tU 
leen  berekend  waren  om  de  gewone  uitgaven  te  bdbQ- 
den  ,  niet  doen  vermeerderen ,  en  het  oogenbllk  la  ns 
gekomen,  dat  deze  Inkomilen,  zonder  verder  uitftel,  óp 
eene  prompte  en  geregelde  w^ze»  moeten  worden. opge- 

I4 


/ 


1^6  JAARBOEK  tan  1815! 

Vt 

Vergtde«  VMnd  toc  gflQte  hoogte  t  •!>  «He»  wurtoe  ide  bnhenge- 
rtag  der    wone  behoefteti  geUommen  sQii. 

c'^tfLi       ^^^  ^^  '^^  '^  genken  ,  tNi  dao  in  de  eerde  pistte 

Qenenai.  ^^^^^jg^  ^ese  liatlte  zoo  goCd  mogelijk  ce  leeres  kenoeo* 

Veordrm     '^^^  beretkiog  ven  die   (x)ginerk  heeft  Zijne  BAajefteic» 

van  den     soo  TU  tls  de  draog  der  omftmdigbeden  etoige  vertde- 

IdiDiscer   niog  ^f  en   eenige  berekening  op  de  toekomn  duldde , 

^  f^'    zich  bezig  gehouden  met  de  diepte  dezer  wónde  te  pel- 

'    len ,  en  uit  de  Rapporten ,  door  de  hoofden  der  verfchit 

lende  Staats-Departeaemen  gedaan,  ii  gebleken,  dat  de 

fiippletoire  begrooting  vni  Scaacs-beboeften  voor  den  dieoac 

van   1815  op   niet  minder  dan  de  aanzleniljke  fom  van 

veenig  mUliienen  Guldeni  kan  bepaald  worden. 

Te  gelQkea  tyde  had  ZQue  Majefteit  met  zorge  de 
verfthillende  wegen  nagegaan ,  langs  welke  men  tot  het 
dragel^k  maken  van  de^en  nieuwen  last  zoude  kannen' 
geraken ,  en  ik  zal  alleen  b^  dezen ,  als  het  ware ,  den 
leiddraad  harer  gedachten  aan  Ulieder  Vergadering  heb* 
beo  te  openbaren. 

Het  eerfle  middel ,  dat  in  znike  gevaüen  voor  den 
geeft  komt « Is  dat  van  eene  vrijvHUige  Negotiétie. 

Dit  middel  prijst  zich  aan  door  het  aangename  niter- 
jyke  van  niets  gedwongens  met  zich  te  brengen ,  tgx  doe 
alle  ftof  tot  kbigen  voor  te  komen;  maar  het  is  onnitvoer- 
l^k',  in  den  toeftand,  waarin  wlJ  ons  als  nog  bevinden. 

De  proef  in  de  eeilte  dagen  onzer  herkregeoe  onsfhan« 
Itelljkhdd  van  dit  middel  genomen,  doch  met  zeer  weinig 
vracht ,  bewijst  dit  zonneklaar. 

De  rédfenen  biervan  z^n  te  vinden  \  in  den  waarlijk  ver« 
armden  (iaat  van  de  eigenlQke  Renteniers ,  die  dan  booCi' 
stiLkeiyk,  zo€|  niet  uitQnitend,  de  gene  zijn,  welke  nïüke 
Negotiatlên  moeten  doen  gelukken;  tn  den  />ecnlaciven 
i^est  of  zucht  tot  winnen,  die,  tie\T$  b(|  dimi.  üftnd  ^^ 
Maatfchsppy ,  door  den  lost  tot  herftel  van  het-verlorene  « 
aanwezig  is  geraakf;  en  in  den  ftaat  van  onzekerheid,  ge- 
/boren  uit  alle  die  buitengewone  en  fcfaiei^k  elkander  op« 
gevolgde  gebeosteniafen  ,  waarvan  wij  ooggetuigen  zijn 
geweest*  en  waardoor  eene  zekere  hulverigbetd  ontftaan 
ia  tegen  het  eigenlijk  plaatfen  of  vast  leggen  van  geU 
den;  «^  in  het  groot  onderfcheid,  hetwctk  er,  in  dk  op- 
g^t,  tusfchen  ona  en  het  naburig  Engeland  ,  alwur  dit 
middel  met  vrucht  wordt  aangewend,  beftaat. 
,  Sedert  den  4zre  17^  verdeeld,  overheerd,  vergnfsd, 
hébben  wlJ  te  veel  geleden ,  en  zijn  nog  te  kort  in  eeoen 
ftaac  v«n  vooruitgang  geweest ,  om  middelen  tot  pteatfing 


JAARBOEK  VAW   1815.  X37 

Voor  over^wdnnene  ktptralen  te  behoeven  ;  want  deze  vergide-  ^ 
bezitien  wij  nog  sicc;  de  vermeerderende  tatodel  en  al- ring  der 
omme  op  vakkerende  nijverheid  vinden  gereed  en  goed  staien- 
gebniik  voor   de  beifaiande  .    en  hec  zonde  dan  alleen  Generaal, 
door  bet  uiiloven  vaa  zeer  grooce  voordeeïen,  bl)  hec 
^D^enen  eener  vrijwilltge  Negotiaiie,   zijn,  dat  men  de^®^^^"** 
niet  losfe  kapitalen  tot  deze  destlnatle  zonde  kunnen  nii-  Miiiism 
lokken;  maar,  boven  en  behalve  bet  altijd  onzekere ,  of  vm  Fi* 
deze  voerdeeien  grooc  genoeg  zouden  wezen  in  de  pu-oaaci.'B* 
blieke  opinie  om  hec  voorgemeld  doelwit  te  bereiken,  en 
iiet  overgroot  nadeel  dezer  onzekerheid  voor  *s  Lnnds  ere- 
diec  en  voor  de  rigtlge  adminiftracién  der  Financiën ,  fprulc 
hieruit  het  tweeledig  kwaad  voort,  van  den  Staat  aan  de 
bezwarende  gevolgen  dezer  meerdere  voordeefen  bloot  te 
fielten I  en  van,  wac  nog  erger  is,  de  beftaande  Nationale 
fchttid  in  waarde  ce  doen  dalen ,  door  nieuw  voordeellger 
ppier  naasc  dezelve  te  (lellen. 

Dezt  vrijwillige  weg  dan  niet  Ingéflagen  kunnende  wor* 
den,  werd  het  noodzaak  en  pligt  toe  gedwongene  mid« 
^elen  over  te  gaan,  en  uit  deze  de  minsc  drukkende  te 
kiezen. 

De  eenvondigfte  dezer  gedwongene  middelen  zijn  gi^ 
füraerde  Heffiitgen  ^  percem9w\ize  op  Bezlttfngen  of  In- 
komilen  te  flaan;  maar  de  bittere  ondervinding,  die  hec 
misbruik  van  dic  middel  opgeleverd  beefc,  heeft  te  veet 
dóen  zien,  dat,  vooral  In  een  handeldrijvend  land,  waar 
hien  alle  inquificoriale  vormen  nog  meer  dan  elders  moet 
vermijden ,  het  bijna  nltfluhend  op  de  verklarlnir  va<i  con* 
tribuabelen  en  op  de  waarde  van  deo  eed  in  dezen  aan- 
komt ,  en  dat  als  dan ,  hec  geweten  bij  velen  voor  hec 
belang  wijkende,  de  eerlijke  en  gemoedelijke  Ingezeten 
dubbeld  moet  opbrengen ,  om  dat  zijn  ztdelouze  en  fliio*- 
iner  nabuur  onbeichaamd  zijn  fortuin  verzwijgt  en  (trajb* 
loos  de  Wet  ontduikt. 

Deze  klip  beboorde  gcmijd  ce  worden,  en  ook  de  an» 
dere,  namelijk  die  van  hec  hatelijke  en  willekeurige,  al- 
tijd  gelegen  In  een  tweede  middel  van  fobrtgelijken  aard, 
dat  van  quêtifatiën^  op  geenen  bekenden  msatdaf  van  op- 
brengst gebafeerd,  maar  alleen  verhoogd  of  verlaagd  een 
gevolge  der  vermoedelijke  waarde  ^an  elks  beziccingen  of 
inkomften,  berekend  naar  mate  van  zijne  vertering  of  «in 
dere  uiterlijk^  en  zeer  bedriegeliike  kenteekenen. 

En  uit  deze  negative  confideratiêo  la  gefproteo  het 
denkbeeld,  om,  gebruik  makende  van  de  kennis,  die  hec 
.Convememeni  drasgt  van  een  ieders  opbrengat  In  de  Di» 
recte  Belastingen  door  middel  der  beftaande  Kohieren »      ' 

is 


1%%  JAAHBOEK  rAjt  iBis, 

■  « 

Y^^^  deze  wetenfcluip  te  nemeo  cot  baGi  van  deo  sis  nu  t^ 

SiSeh-     lieffea  Oorlogslast. 

Geacnal*  .   Dït  bepaald  zijode,  kwam  in  de  tweede  plaats  fn  aan- 
ïnerkjng ,   of  deze  last  een  don  gratuit  zoude  behooren 

Voorilrigt  te  zjjn ,  waaruit  geene  verdere  bezwaren  voor  den  Lao» 

vin  den     ^^^  jj,  |,gj  vervolg,  zóudcQ  voortQ>rui(en,  dan  wel,  of  f. 

vm^f^    voor  de  te  bepalene  (boa  ,   recte^gevend   Papier   in  de 

panciln.    pt&^tfe  zoude   moeten   worden   gegeven  en  dan  gezorgd 
voor  de  Interest- betaling  en  aflosfing  van  dit  Papier. 

Ware  de  gevorderde  (bm  kleiner,  geweest ,  dan  zeker 
zoude  Zijne  Maiefteit  aan  bet  eerfte  dezer  akemacivea 
de  voorkeur  gegeven  hebben  ;  maar  dezel'de  redenen  ^ 
waarom  men  van  vrijwillige  ne^otiatiên  geen  fucces  kaai 
verwachten,  zoo  lang  er  geene  ove  tolHge  Kapitalen  aan» 
wezig  z^n,  pleitten  hier  met  dubbelde  kracht  tegen  he^ 
opnemen  van  zulk  eene  groote  Tomme  e^tlds  uit  de  Kas» 
feu  der  Ini^ezerenen ,  zonder  dezen  tast  aanmerkelijk  tó 
verminderen,  door  hun  andere  verkoopbare  waarden  ia 
de  plaats  te  geven. 

Mn  deze  verkoopbare  wr^arden.  den  hoogstmogcfijkeil 
prijs   te  verfchaiTen  ,  te  gelijken  tijde  deze  geforceerde 
geidpiaking,  zop  veel  moge^yk,   te  yerdeelen,  zoo  wel 
door  het  getal  der  opbrengers  ,  als  door  de  term^nen , 
binnen  welke  de  opbrengst  gefbhieden  moet »  en  einde* 
lyk  te  zorgen  ,   door  middel  eener  op  tijd  ^^vkende  re* 
IHtutie,  dat  dezelve  niet  alleen  op  de  fcboudera  der  be- 
kende Contribuabelen   in  de  directe  Belastingen  drukke, 
is  hetgeen  Ziyne  Majefleit»  in   de  noodzakelijkheid  ge^ 
bragt  om  tot  eenen  gedwongenen  maatregel  over  te  gaan, 
zich,  by  deze  gelegenheid,  voor  den  geest  gefield  had, 
en  wat  Hoogstdezelve  vertrouwt,  dat . U  £d.  Mog.'mel 
hem  bewerkitelllgd  zullen  vinden  in  de  Wet ,  weike  ik 
gelast  ben ,  op  heden  ,  ter  dezer   Vergadering  over  ter 
brengen  ,  en  waarvan  het  mQ  aisnu'-geoorloofd  zQ  iec« 
tore  te  doen. 

Delibera-      Hierop  volgde  de  voorlezing  der  concept-weC 
dc^fin»^  en  de  voordra^c  der  ophelderende  en  aandringen- 
cièiecoifde  aanmerkingen  van  deo  Minister  vaA  Financiën^ 
ccpfwei,  omtrent  onderfcheideoe  artikelen»  ^<-«  De  concept* 
wet  aan  de  bijzondere  fectiën  ter  overweging  ver- 
wezen  zijnde ,   deed  de  Centrale   Sectie  op  den 
4den  November  Rapport  ,   dat  gij  eene  bedenking 
had  ingezonden  aan   Z.   1V1.  over  een  ardkel  der» 
i     zelve 9  bij  hecwelk  ^  onder  de  gepriviligeerde  fckuld* 


yofr^etiiigen ,    de    hypothecaire  fchiildvocdetiDgen  V^^|^ 
piec  fj}.ecia4|l  w^^ren  genoemd;  en  werd  nu  èene  mis-  smenf^ 
live  gelezen  yan  Z.  M*  9   waarbij  gemelde  beden*  OeneratU 
kipg.  werd  geapprobeerd  9  en   de  begeerde  veranr 
gering  vpor^efteld.    Ook  deze  werd  ter  overwe-  y|jj^^*^ 
ging  aan  de  (ectien  overgegeven  ;  en  den  volgen- de  «^nan- 
(iea  dag  re^da  bragt  de  Centrale  Sectie  baar  na*  cieiecon^ 
ikr  rapport  uitt  waarvan  voorlezing  in   de  beide -^^P^'^^* 
^a]en  jgefchiedde,  Verfcbeiden  bedeqkijngen ,  in  de 
ffpctiën  gemaakt  y  werden  daarin  .opgegeten ,  opge-    ,. 
lost  Cfl  wederlegd ,  en n,  in  de  overtuiging,  dat  er 
nUe  redeiykheid  en  gemajckel^kheid    zou    worden 
gebezigd «  om  de  opb^engden.  der  belasting  voor 
^e  beiastingfchuldigen  gemakkeliik  te  maken ,  naar 
Mpiftidiog  van  bet  meest  gemanifesteerd  gevoelen 
lier  fectJin,  werd  bij   hetzelve  tSt  de  aaimeming 
^er  CQncept*wet  geadvifeerd^  '^  Onmiddelijk  daar« 
na  gaf  de  Prefident  te  kennen  «   dat '  eene  der  be« 
deokingen,  bijzonder  door  de  Leden  der  zuidelij* 
\t  departementen  geopperd»  en  voornamelijk 'daar* 
in  beftaande,  dat  de  zoodanige  der  coiitribuabe- 
len  f  welke  flechts  geringe  fommen  hebben  om  op 
te  brengen  ,  bgzonder  aan  hadeelén  en   agiotage 
gouden  kunnen  ten  prooi  worden,  hem  van  zoo 
veel  gewigts  was  voorgekomen  ,  dat  hij  zich  ia 
perfoQn  bij  Z»  M.  bad  vervoegd ,  en  aan  Hoogstden*    * 
telven  de  gemelde  zwarigheid  had  onder  het.  oog  \ 

gebragt ,  dat  Z.  M.  gezegd  had,  den  Minister 
van  Financiën  daarover  te  zullen  onderhouden » 
zoo  veel  mogelijk  den  wensch  'der  Kamer,  to| 
het  welzgn  zgner  onderdanen,  te  zullen  te  gemoef 
komen,  en  den  Minister  voorn,  te  zullen  autho* 
riferen,  deswege  aan  de  vergadering  het  noodige 
verflag  te  doen  en  de  vereiscbte  inlichting  te  ge- 
ven*  -r-  Ziine  £xc.  de  Minister  vaA  Financiëa 
zich  nu  ook  in  de  vergadering  vervoegd  hebben*  - 
de,  lat  een  répport  voor  wegens  den  last,  bem 
door  Z.  M.  opgedragen  ,  hierop  neder  komende^ 
,;  dat  Zi  M.  de  hier  voor  omfchreveoe  beden* 
kingen  willende  te  gémoet  komen ,  en ,  wanneer  d^ 
^oncept-wet  anders  geene  zwarigheid  zou  ont* 
liQ.etcn.,  d^zel\r(  uit  den  weg  ruimea,  eene  daar^ 


140  JAARBOEK  VAn  i9f5« 

v^rgade.  toe  ftrekkende  ifilasrcbing  voorftclde/*  —   Ook 
riog  der  ^  dit  aan  de  fectiën  gereDvogeerd  «  en   daarop  dea 
^|22Sii  ^^^  November  rapport  nainens  de  Centrale  Sec* 
'  tie  gedaan    zynde  »    overeenkom  (tig   bet  door  Z. 
Beilberf  M.  voorgellelde «  zeide  dePrefldent:  ,,  voor  zich 
defi^*  gcenc  zwarigheid  te  maken  om  dadelgk  ter  hoof* 
ciciecon-  dclijke  (lemming  over  te  gaan,  doch  aan  de  leden ^ 
ccpc^wec  die  bet  woord  begeerden  ,    zulka   gaarne  te  zul« 
len  seven,  met  herinnering  alleen»  dat  men  zich 
~  by  de  concept  wet  moest  bepalen ,    zonder  zicti 
met  nieuwe  ontwerpen  bezig  te  houden/*  -^  Eenl* 
ge  leden  hierop  het  woord  gevraagden  gevoerd  heb- 
bende en  door  den  Miniater  van  Financiën  beant« 
woord  zijnde  9  had  de  hoofdelijke  ftemming  plaats^ 
en  bleek  het ,  dat^77  Leden  voor  en  aj  tegctt  het 
ontwerp  hadden *ge(lemd  ,  zoodat  de  Kamer  de 
concept^wet ,  met  de  daarin  gemaakte  bijvoeging, 
aannam  en  aan  de  Eerfte  Kamer  verzond. 
Bij  de  Eerde  Kamer  had  de  goedkeuring   der 
^     financiële  wet  plaats  in  hare  zitting  van  den  loden 
November  9  waarna  dezelve  als  wet  werd  gearre* 
fteerd  op  den  uden,  zijnde  van  dezen  inhoud: 

Wet  vw  Alzoo  Wy  10  overweging  hebben  genomen ,  dat  de  t^d 
11  Nov.  daar  Is,  om,  door  krachcdadige  buitengewone  raiddelea 
tot  ver^  te  voorzien  in  het  te  kort ,  te  weeg  gebragtt  <loor  de 
meerde*  extraordinaire  oitgiven ,  waartoe  de  tbant  zoo  gelnkkig 
''"*^  als  roemrijk  geëindigde  oorlog»  de  vereeniging  der  bev^ 
tin^van  '^^  ^'^  elkander  afgefcbeideo  gewesten «  welke  bet  Ko- 
1815  e«  ningrQk  der  Nederlanden  uitmaken ,  en  andere  buitenge^ 
toüt  vast*  wooe  oorzaken  aanleiding  hebben  gegeven ,  en  Wi^  hec 
^^^^S,  taadzaam  geoordeeld  hebben  ,  dac  dit  te  kort  worde  be- 
tcDffewcK  ttreden  zonder  ten  gevolge  ie  hebben  eene  veraieerdê^ 
neSdde-rlng  der  nationale  gevestigde  fchuld,  waaromtrent  het 
len»  on  ge(hitueerd#  bQ  de  wet  van  14  Mei  1814  (sle  Stastt* 
die  ver-  [>]sd  d*A**.  1S14.  n*.  5S)  tot  herftel  derselve,  in  allèii 
S^fr  ^««'«  **^  blijven  worden  nagekomen ; 
{[^deii.  ^00  is  het ,  dat  Wfl,  deir  Raad  van  State  geboord» 
(Staackbl.  en  met  geneen  overleg  van  de  Siaten-Generaal ,  bebbcft 
no.  s^)   goedgevonden  en  verftaan ,  geljik  WQ   goedvinden    en 

Terftun  bf)  deze. 
Art.  1.     De  begrooiing   der  uitgaven  van  den  Stuc 

over  den  ]»re  1815,  wor.dt  vermeerderd  lor  maniere  aia 

volgt : 


JAARBOEK  TAN    18154 


MI 


yterg  aile# ; 
ring  der 

Generaal^ 

Wet  VM 

II  Nov* 

^*v\  tf^^M  tot  ver- 
300.000  ^^,,j^ 

ring  der 
hegFOOm 
ting  Ttn 
x8i5  ea 

van  bui- 
tengewo- 
ne midde^ 
len ,  om 
joo^ooo  die  ver-, 
meerde* 
ring  te 
beftrlfdett» 

0.800,000  £«-5'- 


De  eerfte  post  d^zef  v«  t 

Voor  her  nrsiekjk  Huis , 
ter  vokloeoing  un  trr.  30 
der  Groodwei»  over  de 
Tier  laatfte  muiiden  federc 
1^.  September  f  meceeoe 
(bni  Tio     •••••'/ 

De  tweede  post» 

Voor  het  Departement  f  om 
den  Ster  et  mis  van  Staat « 
net  •.«••«••< 

De  derde  post: 

'  Voor  het  Departement  yan 
Binnenlandfihe  Zaken  \ 
met    •••••••< 

De  le^tni^  poit» 

Voor  htt-Departement  4ir 
MaHné^  met  •    •   «    • 

De  tchtfte  poat: 

Voor  het  Depahement  9an 
Oer^gi  met    •    •    •    • 

De  tiende  post: 

^  Voor  Èuitengewone  en  On*  ' 

peerniene  Uitgaven  ^  met  -    l,loo»ooo. 

.  £a  dos  te  stmen  met  eene  fom  vin    •   f  4o»oo0t0oo 

•  o.  De  baiteogewone  middelen  ter  beflryding  der  vo- 
rehütande  fom  van  veertig  miiliotnen  guldens  9  znllea 
worden  gevonden  op  foortgeiijke  w^ze»  sis  in  de  af  btu* 
ling  der  preteofiên,  antérieur  aan  den  jare  iSió*  en  in 
de  meerdere  behoeften  van  öat  jaar  in  de  Noordelijke 
Proviocién  is  voorzien  geworden, 

3*  Het  ten  laatstgenoemd  einde  opgerigt  Syndiltaat  lal 
met^ primo  Januari)  aanüaande  ontbonden  z^n,  en  alle  de 
als  \itA  nog  ontfgeloste  bons  fuccesfi^reiijk  losbaar  we- 
seo»  te  weten  die  van  de  6de  Terie^ ,  vöór  of  op  uhimo 

ianuarJJ ,  die  van  de  7de  feries ,  v6ór  of  op  ultimo  Fe* 
ruarlD ,  en  die  van  de  8fte  feries  »  vöór  of  op  ultimo 
Maart  aaoftainde. 

4.  Tegen  het  opgenoemd  tydftip  van  'i  Januar))  aaii* 
fiaande  zti  ook  het  thans  geheven  wordende  tddidoneel 


35,000,000 


Vmide»  ^oo^  *  ^^  ^^^  overrfébleven  fyn^fttat  -  bon*  geiicel  iéia 
rtng  d«r  ftreo ,  eo  z»!  door  Odi^  eetf  «ledw  fyodikaac  der  Neder- 
bistra-  Mdeiï  wordet)  b^noeiadf  betwetk  belast  zal  t\jn  met  dé 
Ccneraaf.  ij^n\ng  der  DOf  adNcrftiUige  fttetMfiëi  Vali  het  voormalig 
^  iyndikait,   mee    dé  afdocÉiog    der  Tcrdere  bij  betzelre 

it  Nov.  aanhaiifende  «ikenv  nee  do  iafer«st*bccaHng  eii  üdosQng 
tot  ver-  der  bier  vootmelde  reatereode  boiia,  op  de  biertroren  be« 
meerde*  patlde  c^rfDijnea*  en  w^dera  met  de  werktatmbqdti  vtii 
ring  der  ^^  tegeowéordif^e  wet  voorcvloeiidnde,, 
dn?  vnr  5«  '^^  inkonflett  van  het  fyodlkaat  'der  Nederlifndeo  4 
X815  én  tullen  bedaai»  hf'TS  tdditioiiftfe  percenten,  net  den  «ati- 
iot  Vaat^  vtng  vêsi  bet  volgend  jtaf-te  'beffen  over  de  gebeele  óp^ 
^^'l"^  pertlakte  van  OAa  Rijk ,  op  bec  prlndpttk  dea  nèvo^a* 
twafewó-  ^*  bdasilngen  en  regiep,  .te^  w^^tft^  op  de  perfonele  ed 
fic  midac*  mobiltire  belaating,.  op  het  regt  op  de  deuren  eb  veng-^ 
len,  om  tera^  op  bet  dienstboden-,  paarclen-*  plafsier-  en  ItUdpu- 
dia  vér-  ftgie-geld,  op  het  rêgt  op  de  pacéncen,  op  ille  d«  indf- 
"^^'^^V  rc"^  belaadngett  zonder  uitzondering,  bet  tegr  vifh  yeflü 
ibtfdeV;^  iwtie,  zegel  €«,)iypP«fctek/  heiftgc  van  fiicrcesfie,  en  dch 
rscaacsbf.  beiaülDf  op  d^  gouden,  eii  i^lveren  «erken  daaronder  bé- 
^*  S^)  grepen ,  en  eindelffk  op  den  Impoaê  op  de  bnitealandCché 
prodakttin,  miisgadefa  op  de  tol-  «n  'konvooi-regten,  al- 
le^ zoo  ala  dIMvè  thans  beAaab  ^  of  by  vervolg  van  ti^d 
beMan  tullen/ 

6.  Dttt  inkomfien  zullen  bi)  nltfluiting  .gebeilgd.wor- 
den,  en  verbonden  zQn  en  blUren,  tot  db  reiuebecalinf^ 
en  fuccesfivé'  anosfing  van  een  kapitaal  van  veenig  ttiN^ 

'  tioenen  fcbuldbekentenlafen  van'  bet  ^ndikaat,  welke  ge- 
creëerd '  zullen  worden ,   on ,   op  de  hierna  te  mel^ené 

'  tirljze,  te  voorzien  In*  de  e&craptdfnalra^  behotfcéti'vaa. 
het 'tegenwoordig  jaair^ 

7.  Deze  ftbuldbefcentenisfen  znllen  feder  pdot  z(fn  id 
kapitaal  ééd  honderd  guldens.  ' 

De  renten  derzelve  zullen  fng^an  mét  i  lanuarij  aafi» 
fiaatide,  tegen  vijf  ten  Ubtoderd  in  bet  jaar  en  betaalbstar 
half  jaars  gewijde. 

8.  De  aüosflngen  zullen  plaats  Jiebben'  naar  aahlêldlffg 
fan  te  doene  maandelijkfcbe  lotltigon,  bij  rcekfen  van 
honderd  achtereenvolgende  numxefr^,  op  gelijken 'Voet^éol 
wijze,  als  bij  bet  tegenwoordig  fyndikaae  gebruikelijk  Ui 

£r  zal  dna  maandetif ka  een  twaalfde  gedeelte;  v^n  hee 
jÉarllJksch' Ibsbaar  kapitaal  worden  afgelost,  i\étwelk  ba* 
t»aald  wordt  over  bet  e^fle  jaar,  zijnde  van 'i.^«!  jifinnsrlj 
tot  31  Deceml^r  1817  op  ƒ  3»ooo,odo-o  o  en  zoo  van 
jaar  tot  }ur',  'doch  telkens  zoo  veel  meerder  aü  'dt  ^' 
d«  retttebeUllBg  door  Irootafgiande  aflosfiogen,  zal  2l}ii 


5AARB0ER  VA«^'igi5.  J49 

tiitgefptci^ ,  zop  éÊt  op  nhiiDcr  Doceniber  i8ad  «He  de  VerxA^ 
-uiieee^veD  fcboldbeketttenlslte  znllea  sijii  ifgelo9i  co  ii-  ^>^  <^<^ 

getfokKefI*  GMcraaL 

Deze  flUodlogeli  tulleti  attr  beklad  vtfuken^  wel 
*^or  vcraeerdefiflg  en  Vervreieghig ,  m»  nimmer  toot  y^  ^m 
vermindering  of  tercrtglng  vitbetr  idtfn/  ii  Not^ 

9«    Dè  'flidQS'  door  htft  (yn^ilMir  der  Nederlanden,  m^  ^^^  veiw 
der  verbind  f«rf  de«*»lff  inkomfteit^^  tf  creCren  ft^buld- JJ^"^»^ 
bekencenisfen»  xnllen   bij  *«  Rijles    Rekenkamer   wordm  b<^o. 
geregistreei'd   en  i^ontmfigoe^rd  ren  bH^ke   van   echt- tloy.  vad 
hetd>    en  tot  waarborg^  'dat  ber  befnald   moatanc  van  i8<5  ^ 
veertig   nflllloenen  gulden»  niet  kan   warden  overfchre^  ft  V"*** 
'den ,  «ij  «allen  vervdigenê  Vn  •«  Rp«.  Ibbfickin,  trarden  "„  ^i* 
gellort»    om  te  ftrekken  toe  de  einden  bQ  deze  wet  be  tengewo# 
paaid.        .'  '     •«        '  aemidda-» 

to.    Ten  einde  dadelijk  *sRVka  Ibhackitr  van  de  be-  ^*  «» 
'noodfgde  penniiigeo  te  voorzietf,  Mieenvieder  gehov-  „JeüST. 
den  zQn,  al9  oerioi|tb«ia«cit»g,  ep  *  deze  fcbuldbekenre  rins  te  be« 
nisfen,  een  voorfchotjn  g^reedén  geüde  ie  tloen^  gewijd  ipden* 
tfgd  tooals  In  êè  'volgeöde  attf kelen  wordr bepaald,  <^«««»W* 
terw^t  bet  overbIQvend  niet  aldtna  befleed  gedeeke  der  ^^  ^'^ 
gezegde  fcbuldbekentenisfen  zal  ftfekken  om,  met  bif- 
voeging  van   ten  minlte  een   derde  gedeelte  in  gere«d 
geld,  in  betaling 'te  "worden  gegeven    voor  zoodanige 
der  buitengewone  uitgaven   van  'tet  tegenwoordig  jaar , 
'aT^  daarvoor  door  Ons    znlfen  worden   vatbaar  geoor# 
'  tfeeldj  '  ■  .-     • 

'  lïl   Dit  vooribbot  Zfil  bf'ftaan  In  den  opbrengst  eener 

"Tom^  geiyir  flaaiide  ian'  betgeen'  een  ieder  dir  jaar  io  dtf 

grondbelasting ,  perfonele  en  mobilaire  belasting ,  het  regc 

"Op 'dé  deilr^n'  ett  vensters,  bet 'dienstboden  ,  paarden-^ 

pfaizier-  en  hmdpasfagie-geld,  mitsgaders  bet  regc  op  de 

patenten;  te  zsmen  genomen,  volgens*  den  voHen  aan« 

fisg  der   prifflitive   kobieren,   de   eddliionele    percenta* 

'en  gaardetloonea  daaronder  begfepen^  béeA  moeten  op^ 

'brengen.  ' 

'  12.  Voor  zoo  ver  In  fommige  prov!ncreQ*de  brtrfIMr 
^of  buurder  van  eenig  veak  goed  tn  de  kobieren  der  dl*' 
^recte  betastingen  v6or  de  grondbelasting,  bet  zij  atleen 
of  te  zamen  met  den  eigenaar*,  zoude  mogen  z^n  aangé^ 
"flagen ,  zal  deeélve  wè)  v§rpli|t  djn  het  geheel  bedrag*, 
waarvoor  bij  in  bef  voorfcbot,  bQ  bet  vorig  artikel  be« 
'paald,  volgens  den  f  etter  dezer  Wet  moet  deelen,  tcTvol» 
'doen,  doch,  voor  zoo  veel  bet  aandeel  nlt  dit  algeiiitfM,  ' 
'bedrtg  betreft,  hetwelk 'op  de  grénêbehittfag  gebafeefti 
k,  tUeen  voor  cpkening  vta  ea  bebovdeai  tlin  legrc» 


144  JAAXB0£K  van  zBigk 

« 

Vctpde»  tegen  deo  ei^Mtar;  anvermiflckrd  aoftaof  een  ïeóttê 
riii«  der  onderling  goed  rfgc «  heiwtik  hieraede  niet  zoude  mogm 
^^1^2^  ovcreeokonifn,  co  met  dien  verftande,  dat,  waoneer  oa« 
^^^"*^  varbooptelQk  eenige  c&ecutie  te  dezer  zake  zoude  moe- 
wet  v«i  ^^  plaats  hebbes»  dezelve,  oovérmioderd  ieders  re^ 
II  leov.  als  voren,  zal  gedirigeerd  worden .tegfii  den  eigenaar»  ea 
tot  y*  het  vast  goed  daarvoor.  Ingevolge  de  bepaling  by  bec 
"^X"  iaatfte  artikei  dezer  wee  vooikoownde,  in  de  eerde  plaats 
^J!^    ttofprakeltfk  z«tt  zaU  , 

tlag  vin  13.  Vai^het  doen  van  dit  voorfcboi  zullen  alleen  vr^f 
1815  en  x|}a  zoodanige  conirtboabelen ,  welker  volle  aaoflag  in 
^.!^*  maniere  als  voren,  over  elie  de  gezegde  beiastingeo  ce 
yn  ba  i «  >*nen  genomen ,  de  fom  van  zft  guldens  niet  te  bovep 

tengewo*  gaat»  >     • 

nemidde-  14.  Natr  aanleiding  van  de  belde  vooriz,  artikelen^ 
jen,  om  gotlcn  er  bebooriyke  kohieren  worden  geformeerd,  aad* 
BtMT^  wQzende  een  ieders  te  dragen  aandeel  in  het  gezegde 
Tint  te  voorfchot,  en  executoir  te  verklaren  door  de  refpeccivjB 
beftröden*  Gouverneurs  der  provincién. 

(Staufll»l«     15.    Aan  de  betastingrchnldlgen  zal    van  het  moütnnt 
no*  Quj    ygn.den  door  hen  te  dragen  oorlogslast  eene  henpiigeving 
door  de  ontvangers  der  directe  belastingen  worden  uitge^ 
zeikt  ^  welke  zQ  verpligt  zullen  zyo  bi|  het  doen  der  be« 
•caUng  van  dktn  hierna  te  bepalen  termyn  te  vertoonen» 
ten  einde  op  dezelve  den  t^d  en  het  monunt  der  gedai^e 
«betaling  en  de  handteekeotng  vao  den  ontvanger  zpuden 
kunnen  worden   gedeld,    ten   bewijze  dat  de  belistlnf* 
fchuldige  aan  deze  wet  heeft  voldaan  9  doch  znlleii  zoo- 
danige kennisgevingen   overigens    geene   wurde  .  hoege* 
oaamd  bezitten. 

16.  De  opbrengst  van^  dit  voorfchot  zsi  gefchiedett, 
In  vijf  gei^ke  term^nen,  waarvan  de  eerlfe  verfchyaen 
sai  vóór  of  op  uliimo  November  aanlUande,  de  tweede 
vóór  of  op  ultimo  Debember  datraan volgende,  de  derde 
vódr  of  op  ultimo  ]anuar||  1816,  de  vierde  vóór  of  op 
uUimo  Februari)  daaraanvolgende,  en  laat(lell)k  de  vijfde 
termijn  vóór  of  op  ultimo  Maart  1816;  —  zullende 
«isarentegen  de  opbrengt  der  gewone  directe  belastingen 
over  den  jare  1816  eerst  met  de  maand  April  eenen  aaii- 
vang  nemen  •  en  bij  negeodk  gedeelten  van  die  maand  af, 
tot  op  ultimo  December  f||iaraauvo!gende,.aroeuald  moe* 

*-   len  worden, 

17.  De  gezegde  ontvangera  der  directe  belastingen 
znUen  tegen  betaling  der  vervallc^ue,.  of  voor  die  genea 
dirzulka  vitUezen  zuUeni  nog  tt  vervallene  termynei», 

a|. 


^AAkBOÉt  fin  AiSi  i4| 

t^fereil  ttctplBÏka  vtn  Boodinigtf  HbnMBen  als  eeU  Méf  in  Vergader 
Clk:en  ternijn  te  beisten  beeft  ^  ring  der 

Het  tal  eeo  ieder  vrijihan  den  voorfchrevcn  oorlogslan  ^'^.^^*' , 
te  kwijcen,  bij  wï]U  vtn  af  koop,  dpor  alleen  het  vijfde  ^®°^"" 
gedeelte  of  twintig  teta  bonjerdvan^  zijnen  aanflitg  iü  ge-  ^^^  ^i^ 
ceeden  gelde  op  te  brengen   en  zifne  anderzin^  te  erian-  n  nov« 
gene  retepüfen  md  de  fcbatkisf  af  te  fttan.  fot  ver. 

In  dit  getal  '  sal  loodanig  vijfde  gedeelte  vóör  of  ui.  ™ectdc- 
lerliik  op  den  vijftienden  Januarij  aanlhande  möeteo  ^èsfoo-^ 
iijn  opgebfagt.  ling  van 

18»    Alle  de  aidii9  ddor  de  onivadgera  der  dtreéitf  be^  1^15  en 
iflstingen   uit  te  geven  recepisftn  cullen   inhou  len  den  jr^.|y*^^" 
iiaam   Vin  Toen  eotiinbuibeleii  ter  r^tigeeomról.?  voor  "^^""^^jjj 
Nl^iJlc*  fchfikiac,  doch  dcsniettediin ,  met  opzigt  lOt  de  t^gew<I 
'particuliere    belanghebbenden,   als   gereed  geld ,  en  even  de  midde-? 
ih  of  dezelve  aan  toonder  hielden,  worden   befehouwdt  l<^»  ^°^ 
CD    dienvolgeas    voor    dezelve    nimmer  ^    in    geval  ^^^l^^t 
térlies  of  omvreemding^   duplikaten  kunnen  wordee  af  rinnr  te" 
gegeven.  .   .  ^         béilry  ied/ 

19.    Deze  recepisfen  znilen^  na  prinld  Mei  1916,  op  cS'a&^sblt 
gooéanige  wiize  als  Wij   een  meescev  gerijve  der  fdn-  ^^*  5»> 
tribuabelen  zniten  oordeek*n    te    behoMen  , .  ingeWfsfeld 
worden  tegen  (khuidbekentenrisfen  van  bet.  Qmdikaat  der 
Nederlanden^  wasrvan   de  inceresfen  ingaan  sullen  mei 
2<^.  ]flnuary  aanftaande. 

Voor  zoo  verre  de^e  recephGsn  io  dé  znidelQke  pto^ 
tinciên  van  het  Rijk,  en  ém  alsnog  in  franken  «nlleo^ 
Worden  uitgegeven  4  tal  bij  de  verwisfMing,  de  ^ollaad- 
H'he  gulden  berekend  worden  tegen  2  franken  6  centl^  ' 
^  nes,  in  dit  bijzonder  gevffl  en  zonder  prejudicle  vaw 
de»  ilider  by  de  wet  te  regelen ^  onderlinge  verhouding^ 
der  binnen  bec  R^k  circulerende  muitfpeci€a  jegenl 
eikanderen.  *  ; 

20.  Ten  einde  de  verwisfelkig  der  gebrokenè  fonimeif 
In  volle  fcTiuIdbékGncenisfea  van  éen  honderd  guldena 
des  te  gemakkelijker  te  maken,  zullen  de  ambtenafenf, 
datfrtee  gekwalificeerd,  tevens  g^utorireerd  zifn  oifi  at-' 
Ie  de  (lotfommen,  die,  hetzij  aan  gecombineerde,  bet^ 
tij  aan  afzonderlijke  recepisfen  teogien  ontbreken  ,•  toe 
completering  der  vereischte  fom  van  een  honderd  gut' 
dettS,.iD  gereedea  gelde,  ce  asogen  aauaemen. 

SI.  Die  genen ,  ^welke  over'  hunnen  aanflag'  vaa  181^. 
doleintiên  hebben  ingediend,  zullen  wei  gehouden  zy«# 
^00  )sng  dezelve  niet  volgens  de  beflaande  wetten  ba^ 
Qordeerd  zijn,  de  termijnen  door  ben  in  dit  voorfchoo 
tetfcbnldigd,  aani  te  zuivereii,  doek  sullen  t\]  nielc  vdkV 
J.  B.  van  iSij.  sdc  Stukt  Kï 


• 


f4&  JA/tHBrOEK  'fMnA9ïS^\ 

▼«f id«-   ^Ugt  wtzen  t  deswef «^  i^Q ve  fadimtt€n  io  xt  dfemMT 
fflttg  der  '  s^otiende  de  beoordeeltng  omireDt  dén  nuifltg  van  iSi^, 
rniMiif    •^'^  oBK'^ni  dit  voorfchoc  ?ao  tppUcttie  xtfn,  eo'fnge* 
oriicriir.  ^^^^  ^^  ^^^^  ^elwele  of  gedeekelijke  vri{(!ellhifr  oveÊ 

Wer  w$n  i8i5«  ook  eent-  evenredige  vnjtleiliiig  tad  dic  voorfchor, 
tl  Nov.  '  of  wel  deresdtmie  vtn  bec  kereids  bectalde,  ler  voldoe* 
tot  ver-  nfng  ^^jj  Jen  inhoud  dezer  wet.  ceo  gevolge ^ebbeir. 
Sn^'^dtt  ^^'  ^^  zoMeo  overigens  geene  irrdere  of  nieowe  re^ 
t^<^  denen  van  bezwaar  worden  fteadinkteef  d ,  en  bf  de  be* 
tinu  van  oordeeliog  der  onwaarden  en  van  de  oninvorderbate  po»» 
s^i5  «n  ten  van  dic  voorfclioc  xnllen  de  ftacen  van  het  }aar«i8i5 
ftelHn*'"    *^^  giondflag  wordeot  genomen. 

vao  bui*  ^3*  Aile  de  werkzaamheden  betrekkeHjk  tot  dk  roor^ 
teogewo*  fthot,.  tullen  buiten  koscen  vtn  de  j^êtoitingfcbnldigeit 
ne  niiUde-  verrtgi  worden. 

Un,  om  ^j|  referveren  aan  Ona  om  nader  te  regelen  het  mon- 
m^rVe'  ^^*  ^^^  befooning,  welke  uit  *sR)}ka  fchackiat  voor  d^ 
rtfiM  te  ze  buitengewone  werkzaambeden  en  ce  maken  onkioaren 
beflrtdw.  ^Mf)  de  daarmede  belaste  ambtenaren  zal  moeten  worden 
CS  aatsft.  toegedaan. 

9AO  24.  De  genen  ^  die  in  gebreken  mogren  bHjven  ooi 
bet,  ckKK  ben  op  te  brengen,  voorfchot  binnen  de,  bff 
deze  wet  geftatueerde,  termijne»  te  voldoen,  zullen  js 
nllen  deele  op  dezelfde  wifze  daartoe,  worden  geconilrhw 
geerd«  en  dezelfde  penaliteiten  incurrereir,  aia  bij  de 
vetten  op  de  directe  belaanngen  is  vastgefteki;  worden* 
de  daarenboven  alle  zoo  wei  onroerende  als  tndere  goe^ 
ëeren  der  con tri bua beien  voor  dé  rigiige  opbrengst  van  d\t 
voorfchot  verbonden  en  executabei  verklaard,  behoudens 
desniettemin  elks  gepriviligeerd  of  gehyporbekeerd  regt 
daarop  tot  aan  de  publicatie  dezer  wet  behoorlijk  veiw 
kregen, 

In  de  zitting  van  den  soflen  October  had  Z* 
KI.  twee  misfives  bii  de  Tweede  Kamer  ingezon- 
den, vvaar\^an  de  eerde  ten  onderwerp  bad:  ,»  om 
(et  defectueufe  in  fommige  akten  door  den  Notarie 
Jff  Sage  ten  Hrock  in  den  jare  1809^  x8io  en  181 1 
ffepasfcerdjti  dier  voege  te  redresferen ,  dat  tl  de 
bedoelde  akten,  benei^gns  liet  protocol  van.gem» 
Motl^is  nul  en  van  geener  w^rde  zonden  zijn 9^ 
ten  zTï  dezelven  door  den  Notaris  de  Lange  te 
'  Rotterdam  zoMden  zijn  gevifeerd/'  — Bij  de  twee* 
^e  werd  eeoe  concept^wet  voorgedragen^  houden» 


v^ 


ééhöofözaltel^kt  ^^dit  de  dlipofitjen  van  dé  Sta-  vehgr()d^ 
ten   der  refpective  provinciën,   of  van  deraêlirei* ""«  ^*^r 
gedeputeerde  Befturen ,  betrekkelijk  doleabtiSn  van  ö«eraa!» 
partijen   omtrent  het  regt  ym  ^ucce&fle  enz.  iftan 
herziening  zullen  onderhevig  zijn  ^ .  en  dat  daarvan 
«al  kunjien   worden  geappdieerd  voor ^, bet  hoo^e 
Geregtshof  van  Financiêi»  en  Zeezaken/^ 

Het   rapport   der   centrale  Sectie»   betrekkelijk  ^^ii<i 
bet  redrealcreit  vatt  het    defectueuie   in  fommige  ^^^^'^^^p*' 
tkt^n  door  den  Notaris  U  Sage  ten  Broek  ^  voor-  het  re 
maats  te  Rotterdam  refidercnde  en  nu  woonaéhttg  ^'"^'^r*^'* . 
te   Naaldwijk ,  en   tenderende  om  overeenkomn:! g  ^J,  5eit 
de  voordiragt  te  befluiten  t   ,,  dat  de  wetgevende  nbcaris 
j,  magt  e»  pleniêüdine  potestatis  zou -verklaren,  ^^^«^f^^. 
^»  dat  de  hierbij    bedoelde  akten»   benevena^  het  olêc  aan- 
I»  protocol  van  gemelden   Notaris»  zouden  lvo^  senomeor 
M  den  gehouden  voor  valide  en  authentiek»  mité 
^»  dezelve  door  den  Notaris  de  Lange  ^  te  Rot* 
^  terdam  refiderende»  werden  gevifeerd;  *-  werd 
in  de  zitting  van  9  November   gediscutleerd»  -^ 
JMen  beweerde»  dat  bet  onderhavige  geval  in  gee* 
nen  deele  was  van  de  bevoegdheid  der  wergeven^ 
fle  magt;   dat  deze  zich  met  eenmaal  gepasreerdé' 
akteA<  niet  kon  inlaten »  als   hetwelk  aireen  t4)t  de 
fegterltjke  magt  behoorde;  dat  zoodanige  inbretik 
op  die  magt  aanleiding  tot  misbruik  zou  geven 
en  nadeelige    gevolgen   kunnen    hebben  ;  -  terwijl 
volgens  hei  burgerlek   Wetboek  eéne  akte  wegien» 
gebrek  aan, den  form  nul   was,  en  dit  vooral  het 
|eval  wa3  met  Testamenten.  —  Hier  tegen  werd 
wel    ingebragt»    dat    de    voorgeftelde  wet  eeneil 
maatregel  behelsde,    die  niet   vHemd  Vas  in  ds 
noordelijke  Provinciën   van  hti  Rijk;  dat  de  be« 
langen  van  geïntresreerden »  die,  buiten  bun  tóe* 
doen,  benadeeld  waren,  niet" behoorden  te  ^or-* 
den    opgeofferd  aan    een  bei^infel;  dat  ef  in  hét 
Onderhavi$;e  geval  alle   zeke.rheid   beflond»  dat  de 
gcinteresfeerden  ter  goeder  .tjouwe  waren  tewerk 
gegaan;  «dat  het  flechts  eenigè  fo^militeiten^wa-» 
ren»  waartegen   de   geïnteresfeerden    niet    hndded 
kunnen  waken»  en  dat  Zr    Ms-  oogmerk  bli  det 
ift  wet  was  voot  te  komen»  dat  de  chtcaMv^M 

Ra 


t4t  JAARBOEK  vak  x8t5* 

Vergtde»*  kwide  tfouw  qisbraik  van  her  ongeval  der  gé!i»> 
SMce^^  tresfcerden:  zouden  maken ,  rgndc  daarenboven  de 
Oeoenal.  voordra){t  gerchied  .  op  het  rapport  van  den  Mi» 
nister  van  Financiën  en  nadat  eene  Commisfie 
Beoe  .van  •  wegc- den  .  f erflen  Prefident  van  het  booge 
we"^ot^'  Gereutahof  de  zaak ,  op  de  .plaats  zeWe^  had  on* 
htt  re-  derzf'gt;  lerMr^il  volgens  het  yigerefKle  burgerliik» 
teÜktra  ^*^^****^  no'tariecle  akten  bij  ^b/ek  aan  form  wel 
van  den  nui  waren  ^  maar  zulke  akten  tea  niftde  met  on* 
I«forarU  derhandiche  akten  werden  geliHi;  i^fteld;  ^  ook 
um^^sroek  ^^^^^^  de  Prefident  wel  aafi  /  dat.  onder  de;^  b^ 
«iet  aan-  de  concept  wet  bedoelde, akten  flechts  één  test;.* 
geooaieab  nent  was,  en  dit  flecbta  aan  gebrek  van  aegcl 
laboreerde;  —  doch  de  hoofdei^ke  fte'mming  over 
de  c^nceptwet  gehoord  zijnde,  werd  dezelve' af* 
gekeurd  met  5a  tegen  aj  (leromea,  en  Z.  M« 
verzogt  dezelve  concept  wet  nader  in  overwegiug 
te  nemen, 
wetvta  Het  rapport  der  centrale  fectieop  hel  ontwerp 
<i  ^'  ^*"  ^^^  9  houdende  bepalingen  omtrent  de  judi* 
JoudSlA  CMtnw  over  de  directe  belastingen  in  4a  Noojde» 
alteratie  Hike  Provinciën  van  het  Riik  en  bepaaldelijk  wem 
*«*'"'"  geiia  Ambtenaren  in  oft$to  begaan,  ftrekkendo 
BUIT»  ^^^  rappoft  tot  aanneming  van  de  andere  Con* 
a8i4,  ten  ceptwet,  was  den  8(lea  November  overwogen.  Na 
der'mtilie  onderfcheidjsne  gemaakte  en,  weëerfp roken  beden- 
van proce!  kingen,  werd  dezelve  bij  hoofdelijke  (lemmiog 
^lereo  in  iDet  46  tegen  41  (temmen  aangeiK>men ,  waarmede 
fommigt  »'^*^  ^*  Eerde  Kamer  vereenigde. 
directe  Ten  gevolge  daarvan  werd  door  Z.  M:  den 
beiastin*  uden  November  eeoe  wet  gearresteerd ,  boudeiU 
wffcSde.  de  deze  artikelen : 

(Staatsbl. 

*^  5iO  Art.  u  De  ^  jorisdictfe  en  judfcttare  over  de  bij  de 
wetten  van  den  loden  Pebraarij  1815,  o^  47  en  48^ 
en  den  9den  Maart  1815  n^«  7,  ^earresreerde  belascio- 
gen.  ouder  de  ntmen  vm  dienstboden-geld^  pmaréen-^ 
plaizier  en  land-pasfagie^geid  ^  en  het  regt  van  patent 
(zie  Stsaublad  van  ilis,  n^.  12,  13  en  «22)  ts,  zoo 
wel  betrekkeiy^  toe  malverfacién,  ootronw  en  ^Xïóert  de* 
ficten  in  officia ^  door  de  anbrenaren  en  bedf enden  In- 
gaan,  als   b*trekkelljlt  tor    rcfiscendén »  feiielQkbeden  of 

geweld  9  die  z^  by  liet  aicoefeneo  hunoer  fttactita  iiof« 


JAARBOEK  TAM  1815.  149    ' 

«O  oBderffndett,  ^et  nUfluftlog.  vtn  den  gewooen  reg  ^Z^f^ 
«er,   opgedwgen  «a  het  Hoog  Geregi^hof  voor  de  fi- ^^iJ^^n. 
«anciéo  es  jcewketi,  ea  lao   de   kollet^tên  vtn  Gedepu^  OeueruL 
teerde  Swen  in,  de  refpectlve  Noordelijke  Provfnciêri , 
ieder  voor  200  veel  iijn  gewoon  resfort  atngaac;  en  zal  Wet  van  , 
het   reg    v^,  de  overheid  worden   waargenomen  bij  het  l[^^ 
Hoog  G^'egtfhof  voornoemd,  door  den  Rtad  en  Advo-  houdencfe 
feanc  EJikAnlGencrwl    over  de  middelen   te   water  en  te  lUcraiie 
Jan*<e  eq  bjj  de  koilegiên  van  Gedepuceerde  Staten,  door  der  wet 
de   A-^vokaten  F«sk  al   voor  de   miodelen  te  lande  In  <*evaM  J»- 
refpecrWe  Noorcielijke  Provinciën.  ^^^  '  ^^ 

.    Gezej/de  Raad  en   Advokaat-Fiskaal-Generaal  en  Advo-  opzlgte 
katen-FsVal   zullen  de  vervolgingen   der  voorfchrevene  der  nuni^ 
delicten ,  refistentiên  en  frauHes  voor  het  Hoog  Geregcs  van  pro- 
hofen  de  refpecive  KolKgfên  van  Gedeputeerde  Si«en  f;j*>J^^' 
vervolgen  •  overeeokomftig  huine  irflrwctiën ,  en  op  den  fommlge 
▼oet,'als  bij  de  wet  van  den  4den  JaouarQ  18^4  n^'^SS,  directe 
r «ie  Staatsblad  van  1814»  n*».  4.)  »  bepaald."    .  belastln- 

%.    Aan.  het  Hoog   Gentgrshof  en   de    Kollegfén  van  f**/„«J 
Gedeputeerde  Staten  voornoemd,  is  op  den  voet,  en  wr  .g^^^j^^^y. 
inftaiuie  van   den   Raad   en    Advokaat -Fis kaal- Generaal  n^^  5^^.) 
en  de  Advokaien- Fiskaal   art.   i.  gemejd,  met*  uitfluiting 
van  den  gewonen  Regter ,  almede  opgedragen  de  cognl* 
t|e  In  alle   zaken   betrekkelilk    de  delicten  door  ambiena^ 
ren  en  bedlenden  van  de  overige  directe  belastingen ,  al* 
d»ar  Is  de  grondlasten,   zoo   op   de  gebouwde  als  op  de 
#ng  bouwde  eig<todoromen,  bet  deuren,  en  venscer- geld, 
de  perfobele  en  mobilaire  belaatingen    en  de    bclasdng 
voor  het  vee   fonda,.  in  ojpcio  begaan ,  eii  de  refisteoMêa 
en  feitelijkheden  door  h.n   ondervonden  bii  gelegenheid 
van  bet  uitoefenen  hunner  functiên. 

^  De  onivangerg  en  percepieara  van  *s  Landa  direc- 
te belastingen  in  de  NoordeHJke  ProviBciên ,  voor  zoo 
verre  dezelve  In  die  kwaliteit  en  ala*  een  gevolg  vaii  d.e. 
zelve  tevens  zyn  ontvangers  vao  Geaieanten,  eenige  de* 
lictenjn  oficio  begaande,  zal  de  actie  ten  hunnen  opzlg# 
te  ni^  worden  gefpitst ,  maar  door  den  Raad  en  Advo- 
kaai -Fiskaal -Generaal  en  de  Advofcaten- Fiskaal  wordeq 
vervolgd  als  in  artikel  i  en  a  Is  gezegd. 

4  De  ontvangers  en  percepteora  vao  'aLnuds  dlrec- 
ic  belasiinRen  In  de  Noord^HJke  Provinciën-,  voor  zoo 
verre  dezelve  tevens  zt)n  ontvangers  van  Gemeenten,, 
doch  niet  uit  de  wet  of  tls  een  gevolg  ttn  hunnen  lan- 
deiUkea  post,  zullen,  geiyk  mede  de  affonderiijke  fte- 
delijke,  gemeentelijke  of  plaatfelijke  ontvangers,  wanneef 
doot  dezelvea  eenige  milverfaiie,  ontrouw  of  endere  de» 

K3 


\ 

\ 


l"5o'         JAAHBOBK  van   iftis,  . 

yergade.  licteh  {«  btmne  fteddtjke  c^  pteitfeHtte  kwiil(c«ffc  moim 
rin'^  der  worden  begtan.  deiwege  £ijn  en  MQveo  onderworpei^ 
s riten-  ^Q  ^^  jodicAcure  taa  •den  gewooati  Heffter,  en  sal  dutt 
y^Kïctfai.  ^^g^^Q  i^g^  li^  irdinario  made  oioecen  wofdea 
geprocedeerd,  ,     ' 

In  do  2itting  van  den  ft4(len  Oct^er  bad  do 

tweede  kamer  eene  Misfive  ontvangen  van  Z.  M% 
daarbij  overzendende  cene  Conventie  door  Hoogst^ 
denmei  ven    den    uden   Augustus   dezes  jaars  met 
de  kroon  van  Groor-Rrittannie  gefloten  ,   bij  weU 
ke ,  ten  gevolge  van  bet  eerde  additioneele  artikel 
des  trakcaata  van  13  Aug.  1S14,  de  noodige  be-» 
palingen  vastgedeld   zijn ,   omtrent    ^t  vaart    ^i\ 
handelsbetrekkingen   der  onderdanen   van  ^.    Mn 
den  Koning   der    Nederlanden  op   de   aan  Groot-» 
Brittannie  gecedeerde    kolomen   Demerarij  ,   EsCe^ 
quebo   en   Berbice  ,   en   opzigtelijk  de  betrekking 
over  den    eigendom 'der  Nederlandfche    onderda* 
nen  in  dozelve  koloniën  gelegen :  -^  en  werd  de^ 
ze,  op  grond  van  art.  58  der  Grondwet  gedane, 
kennisgeving  als  zoodanig  aangenomen. 
Conventie      Het   hierb^   vermelde   traktaat   van    den    i3deQ 
lusctitn    Aui^rustüs    1814  tu&fcben  Groot-Brittannie  en  do 
Brittannie  ^''«reenigdè   Nederlanden ,   te  Londen  peteekend  ^ 
en^^c"      was  op  last  van    Z.  K.  H*   den   Prins  Regent  in 
V(ïreenia.  Jünii  j8i5   aan  de  beide  Kamers   van  het  Parle* 
?a''ndén^^'^"  ^^^^  voorgelegd,  en  had  dezen  inhoud  i 

reru"lvï  I®  ^-"  """  ^^^  AllarbelHgfte  eo  ODdeeJbaneDrieêenheid, 

öer  Neder-      De  VereenigJe  Provinc  en  der  Nederlanden  ,  onder  de 

hnoiciie    |,Qógf  gunst  dcf  Goddelijke  Voorzienigheid,  in  bare  oo« 

(Siamc%  '«fh'nkeHf'ihdd  hcrfteld  ,  én  door   de  getrouwheid   dep 

no«  I4ió   HoHandrche   n;cie,  alsmede  door  de  wapenfeiteo  dac  ver« 

bonden  Mogen  Jbeden,  onder  het  begluur  van  hét  "door* 

luchrig  Huis  van  Oranje  geplaatst  z^nde;  en  Z.  Britfch^ 

JM,,  verlangende  mee  den  Sonvereinen  Vorst  fier  Veree- 

nigde  Nederlanden  ,  ren  upzigte  van  de  koloniën  der  voors, 

Vereenigde  Nederlanden,  welke,  gedurende  den  jongdeii 

oorlog,  door  de  w  openen  Zr.  M.  veroverd  zijn ,  in  zoodanige 

fchik kingen  te^omen,  als  tot  den  voorfpoedvan  den  vooi^ 

melden  St?ai  kunnen  medewerken  en  een 'duurzaam  bewj|ff 

VRH  Zr.  Mu  vriendfchap  voor ,  en  verkleefdhefd  aao  bét 

Onnje^f<uis,  kunnen   opleveren  ;    zoo    bebbea   gezegen 

koo^e  Qoutraptc.ende  partyeQ^  ^eiijkelp  door  die^evo^ 


JAARBOEK  TAN  lUg.  tSt 

lens  vin  hurwlöke  welwUIcndheld  eo  vcrkleëfdliefd  voor  Vergtde. 
.elkander  bezield,  coi  hare  gevolroaflftègdeii  benoemd:         V/Xel" 
{Hier  volgen  de  refpecti^e  benc0mifi%enOi  owcr  j* 

Aft.  !•    Zijne  Drit.   Maj.  verbindt  zich,  om  den  Sou 
verelnen  Voni  der  Vtreenigde  NederUfulen ,   binnct»  de  conventie  , 
hierna  te  4)cpalen  tijdperken,  de  koloniën,  faktoren  en  tii^^fciie^ 
ec«bli«remeG»tn  terug  ie  geven,  welke  door  Hol!>  d,  in  ^;?;;;  j ' 
het  begin  v«n  den  Iwiften  ooi»oir,  beieceo  «ijn,  ie  we  ^„"J,'/""' 
ten:  den  iften  J«nuarij  1803,  in  de  reeën  en  Oi'  bet  vta   vcrcenfg-    , 
te  land  van  Amerika  ,  Afrika  en  Asia,   mee  ufczondering  de  Ned«« 
van  de  Kaap  de  Goede  Hoop  en  de  eiabHsfètnenttrw  van  lan<|en 
Demerarij,   Eifequebo  en  Berbice,  over  welke  betïttliv  ^^^^^^^^^^^ 
gen  de  hooge  contracterende  Mogendheden  zich  het  regt  dcfNeder-  . 
voorbehouden,  om  bij  eene  fopplement«ire  con^/eivie  te  Uitdfche  , 
befchlkken»  welke  hierna,  bvereenkom«fg  derzelver  we  koï.miën. 
dewi)d(che   belangen,   zal   genegoileerd  worden,  en  bö- ^"/^ 
sonder  «et  betrekking  tot  de   voorzieningen  ,    vervat  In  ^"^ 

het  6de  en  ode  arfikel  van  het  vredes-rraktaar,  lusfchen 
Z.  Brit*  Maj    en  Z.  Aüelrc  Ma}  ,  den  3often  Mei  f814, 

gtteekend.  /'  •         ,.     .  « 

ft.  Z.  Brït.  Mm.  bewilligt,  om  het  efiand  Banca,  m 
de  Oofitlndifche  zee,  In  volle  fouvereJnlieii  af  te  (ban 
aan  den  Souverelnen  Vorst  der  Vereenfgde  Nederlanden , 
tegen  het  etablisfement  van  Coch|n  en  deszeifi  onderhoo- 
righeden  op  de  kust  wn  Maltbtr,  welke  In  volle  foti- 
veretniteit  aan  Z.  Brit.  Maj.  zal  verblöven. 

3.  De  pUtftfcn  en  forten ,  In  de  kolontéo  en  etablisfh. 
menten,  weike,  krachiena  de  twee  vorige  art IkeFa,  door 
de  hooge  conti  acterende  partijen  rffgeftaan  en  verruild 
worden ,  «uHen  io  dien  ftaat  overgegeven  worden ,  waar- 
in  «ij  zich  bevonden,  op  het  oogenblik  der  teekepin^ 
van  de  tegenwoofd'ge  conventie. 

4.  Z  Brit.  Maj  waarborgt  de  onderdanen  van  Z.  K. 
H.  den  Souverelnen  Vorsf  der  Vtreenigde  Nederlanden, 
dezelfde  gcr^ven^  voorregten  en  befcheiming  ,  roet  be- 
trekking tot  den  handel  en  de  veiligheid  hunt)er  eigendoia- 
ven^  perfonen  ,  binnei)  de  grenzen  van  het  BritfcW  gt- 
Jiied  op  het  vaste  land  van  Indie,  welke  tbana,  of  Iroor»* 
tan  zullen,   worden  verleend  aan   de'  meest  begunstigde 

nriën  ..      _j. .      • 

Z.  K.  H.  de  Souvereine  VorM  van  zijne  zgde  nfeti 

«leer  ter  harte  nemende,  dan  de  onufgebroken  voortdu- 
ring van  dta  vrede  tusfchen  de  kroon  van  Engeland  en  de    . 
Vereenlgde  Nederiandert,  en  verlangende  al,  wai  moge- 
Mik  ia,  te  doen,  om  alles  te  vermydeh  ,  hetgeen  aan  der^ 
Saivec  wedergjidfehff  goede  veijbukibouding  zonde  ktt»: 

^^4 


15»  JAARBOEK  ?ah   1*19^ 

Ver(ta.ie-  neo  otdeetlg  cyo,  verbindt  zich,  oin  gaene  fonMcttiffi» 
f\nct  (kr  op  te  werpen  io  de  ccaMUfiimenteR»  we>ke  bem  moeiea 
Staten-  terug  gegeveo  worden  binnen  de  grenzen  van  het  Bricich 
Cencraal.  gebied,  op  hec  vaste  land  van  Indie«  en  flechw  in  dio 
^^^^({^  etablftfementen  een  geul  troepen  te  plaitfen,  |oodic  cec 
tus«chen    handhaving  der  politie. 

Groot-  5.    Die  koloniën ,  faktor'én  en  ettbllsfeiienHn ,  welka 

Bri  (ano:e  joor  Z.  Brit.  Me}.,  in  de  zeeën  of  op  het  vaste  Itnd  vaq 
Vereeniff.  Amerika ,  «an  Z.  K.  H.  óen  Souvereinen  Vorst  der  Ver» 
de  Neder-  eenLde  Nederlanden  moeten  tfgeflaan  wordei,  zuilen» 
landen  binnen  drie  maanden,  en  die,  welke  tan  gene'  lijde  do 
ve{;ens  de  |i^gap  de  Goede  Hoop  gelegen  zijn,  zullen,  binnen  zes 
ier  Ncücw  •■"°^"  "*  ^*  ratificitie  der  tegenwoordige  conventie, 
Undfchc     overgegeven  worden, 

koloniën.      6.    De  booge  contracterende  partijen  ,   wenfchende  de 
cSiaaisc.  verdeel vih^den »  welke  £uropa  beroerd  hebben,  in  een(| 
W*W^)    voikomene   verjfetelheld  te  begraven,  verklaren  en  belo» 
ven,  *d9c  niemand,  van  welken  rang  of  flaac,  in   de  bl) 
hot  tegenwoordig  trvktaat  terug  gegeven  of  «fgedatie  lan« 
den,  in  zijnen  perfoon  of  erftendao,  onder  welk  voo|l- 
avendfrl  ook,  vervol«;dv  verfl  oord,  of 'gek  weid  zal  wof« 
den ,  het  zij  uit  hoofde  van  zijn   gedrag  of  fta^itkundfge 
gevoelens,  van  z^ne  verkleefdheid  s^sn  eene  der  contrao- 
.  terende  partijen  of  aan  een  gouvernement ,  hetwelk  opge* 

boU'len  beeft  te  hedaan,  bet  zij  om  eenige  andere  reden, 
behalve  voor  fchulden,  tu<ifcben  afzonderlijke  perfoneo 
M^^i^^^*"*  o^  voor  daden,  na  den  dainm  v«n  het  tegen* 
WOO rdig  traktaat  verrigt^ 

^.  A  n  de  Inboorlingen  en  vreemden,  van  welke  nu 
de  of  ft:ind  zij  mogen  zi)n,'in  die  landen,  welke  van 
^ouverein  zu'len  veranderen,  zoo  uit  krachte  van  de  te- 
genwoordige conventie  alf  van  volgende  fcbikkingen  , 
.Iprsartoe  dezelve  aanleiding  zou  kunnen  geven,  sal  eei^ 
tijdvak  van  zes  jaren  vergund  Worden,  te  rt kenen  van  de 
«itwt?rtling  der  rarificntiên,  téa  einde  over  hunne  eigem 
dommen  te  befchikken,  indien  zij  zulks  voegzaam  oor» 
deeien,  het  zij  dezelve  vóór  of  gednreode  den  liatftea 
4)OT\dfi  vetkregen  zijn  ,  en  zich  te  begeven  naar  well( 
^nd  zij  mogen  verkiezen, 

!•  De  Souvereine  sVorst  der  Vereenigde  Nederlanden, 
ifertangende  op  de  krachtdadigfte  wijse  met  Z.  M.  den 
^oning  van  h^t  Verecnigd  koningr^k  van  GroocBritanoie 
'fn  Ierland  mede  te  werken  tot  het  daarftelleo  der  aigebe^ 
Ie  aflchaffifig  van  d^n  fl.venhandel  op  de  kust  van  Afrika« 
eh  hebbende,  den  i5den  Juny  1814;  uit  eigen  beweging 
tCQ  ^MOm  (Vervaardigd »  hthtlifioit^  dat  geeoe  fcb^pui 


JAARBOEK  VAM   1815.  t5J 

.  éf  vn^tiilgen  boegea^toind «  tot  ^en  hsndel  in  (Isven  be-  Verjridi* 
Oemd  ^  in  eene  der  bave::t  of  pisÉilën  vin   tijn  bewind  ^}^  der 
•golfen  uitgerust  of  bemand,  of  in  de  forten  of  '^ezhUn- ^^Ï^k 
gen  op  de  kost  van  Guinea  toegelaten  worden,  en  dat  T 

<  geene  Hifroneri  van  dat  l^ind  als  Oaven  verkoebt  of  ter  Conventie 
koop  zullen  aangeboden  worden ,  verbindt  zich ,  buiten-  tosfcben 
•dien,  bij  deze,  om  al  zijne  onderdanen,  op  de  kracbtdn*  ^^P^^* 
*  dijjfte  wyie  en  bij  de  plegti»>(le  wetten,  «e  verbieden  eenig  ^"^JJ 
.dl  el  hoegenaamd  in  dien  onmenfcheiijken   handel  te  ne-veroenig- 
IHen»  de  Neder« 

'     -  Castlfreagh.'  landen 

der  Neder* 
Eerfie  Mddithneei  arUkêL  laodfche 

kolouifio» 

Ten  einde  te  beter  in  de  verdediging  en  vereeniging  der  C^iaa"c« 
Pdgiicbe  provinciën  wet  Holland  ie  voorzien,  en  levens,'*^*  *^^ 
pvereenkomftig  bet  ^t  artikel  van  het  trakcaat  van  Pa* 
rij$,  te  zorgen  voor  een^  behoorlijke  fchadcvergoedliijr, 
uegens  de  regcent  door.  Z.  Zwcedfche  Maj.  bij  gezegd 
pnikcl  afgefl^an  ,  welke  fchadever^oeding ,  ingeval  der 
voormelde  vereeniging,  Holland  zou  beboprcn  ie  geven, 
(cT  volbrenging  der  bovengemelde  bepalingen;  zoo  zijq, 
.bij  deze,  de  hooge  contracterende  psriijen  overeengekö* 
men ,  dat  Z.  Brit«  Mnj.  op  zich  nemen  en  zich  verbindca 
^i  tot  de  volgende  uiibecaiin^eii ; 

1°,  Het  b^ialen  van  1  milJipep  ponden  (lerüng  aanZw^* 
den,  ler  voldoening  van  de  voorz.  regten,  en  overeen- 
komdig  een^  conventie,  op  heden,  met  de  gevolmagtig* 
den  van  Z.  Zw^edf.  Maj    te  dien  einde  gtfloteq.  ' 

2^.  Het  vQorfcbiecen  van  2  ipillioenen  pond.  (1^1., om, 
geztiitienlijk  met  den  Sonvereinen  Vorst  der  Vereènlg4e 
^ederUnden,  en  met  bijvoeging  van  eene  gelijke  fom, 
door  Hoogstdenzelven ,  tot  bet  vermeerderenen  verbete- 
ren de?  verdedigingspunten  van  de  Nederlanden  te  doen 
Jlrekken,  ...f 

3^.  Het  dragen,  gelijkelijk  met  Holland,  van  zooJani- 
ge  verdere  lasten ,  als  waaromtrent  de  hooge  contracte- 
rende partijen  en  derzelver  Bondgenooten  zullen  overeen 
komen,  tot  de  eindelijkë  en  voiMmea  vereeniging  der 
'Nederlanden  mee  Holland  ,  onder  bet  beHuur  ^an  bec 
Hots  van  Onnje;  echter  alles  te  ?amen  de  fóm  vsn  drie 
aiillioen ,  door  Grooc-Brltannie  te  betalen ,  niet  te  boven 
gapiide. 

Uk  overweging  en  ter  voldoening  van  de  voórz.  ver* 
b|o4(enisfen^  als  ^or  Z.  Brie.  Maj.  aangegaan,  bewUüil 

.     K5 


154  JAARBOEK  taIt  1815. 

V^ergtde*  de  SoQvereine  Vorit  der  Nederiaaden ,  om  atn  Z.  Brir» 
rinf  (Ier  iftf  cle  Kaafi  de  Goede  Hoop  en  de  et^bliftfensemea 
Conmilj  ''*"  Demertrlj,  Esfequebo  en  Berbice  in  woUe  foiverei- 
nlieic  af  te  (taan»  op  voornraarden  echter,  dat  de  onder- 
CooVmcie  daneo  vao  gezegden  Soovereinen  Vorat,  gronddgemttra  la 
ttisfchea  voort.  kotoni^Q  of  etablisfementen  tijnde,  de  vrijheid 
R?^**  tuUeo  hebbeo  Tonder  zoodanige  regeHpgen,  als  wa«iw 
^"^g  *over  neo  naderbtnd,  blJ  eene  roppJemencaire  convcn- 
Vci-eeaig-  ti^t  Ml  overeenkonen)  om  handel  te  draven  tu>rcbeii 
de  ^eiie^- gezegde  eiab'iffementen  en  de  landen  in  £uropa  van 
landen       gezegden  Sonvereinen  Vor«i, 

teffifiMvc  ^^  ^^^^^  hooge  contracterende  partyen  z^n  tevens 
derNed^r*  ^^^^^^"9^^o™^°9  dat  de  fchepen  van  allerlei  foort»  aaa 
londCche  Holland  toebehoorende,  vrijelijk  naar  de  Keap  de  Goe- 
koloniën,  de  Hoop  Zullen  mogen  varen,  toe  bec  innemen  van  ver- 
C^^'^^^^*  verfchingen  en  het  doen  van  reparaclén;,  zonder  onder* 
nu.  MA*;),gyj^  (^  2ljn  aan  andere  laaten,  diji  dezulke,  welke  do 
y  firiciche  onderdanen  verpligt  zijn  te  betalen. 

Tu^eeiie  mdéitioneei  artikels 

Het  kleine  distrikt  van  Bernagore,  digc  MJ  Calcnttt 
gelegen,  noodzakel^k  zijnde  coc  de  behoorlijke  bevtni-* 
ring  vSki  den  vrede  en  de  rust  dier  ftad,  zoo  bewilligt 
'  de  Souvereine  Vorst  der  Vereenigde  Nederlanden,  om 
gezegde  distrikt  aan  Z.  Brit«  Maj.  af  te  (laan,  tegen 
jaariijkfche  beraling  van  zoodanige  fom  aan  Z.  K.  H.» 
als  Commffsfarisfen «  door  de  re(]}ect!ve  Gouvernementeii 
te  benoemen,  billijk  en  betamelijk  zullen  oordeelen, 
net  inachtneming  der  voordeelen  of  inkomften,  welke 
het  Hollandfche  Gouvernement  gewooniflk  daarvfn  er» 
langde. 

Gfgevea  te  Londen^  den  r^den  Augustus  1814. ' 

CAaTLBRBAOS. 
H.     F  A  G  B  U 

De  Conventie  over  de  vaart  en  handel  op  da 
West-Indifche  volkplantingen  van  Demerarij ,  E's* 
fequebo  en  de  Berbice,  den  uden  Augustus  van 
dit  jaar  te  Londen  gefloten,  en  in  de  zitting  der 
tweede  Kamer  van  04  October  medegedeeld  loidt 
tldus : 


|AiVR&OEK  VAN  iStf.  ifs 

'    lo  d€&  08tUD   der  AUerb^Hgfte  ^q  Onverd«e|b»ire  Vergid»» 

Orieceolieid»  rm  ^er 

Staten- 

Zffae  M»)efteit  de  Koning  der  Nederlanden  en  Zifne  ^^^^^ 
MtjedeU   d^  Koiitog  fan  hec  Vereenigd  Koningrijk  van  conveatif 
Cfoot-Br!tcsnni$n   en    Ierland,    beide  even  xeer  verlan  tuffchfn 
gende  om  de  eensgeiindbeid  en  goede  verflandbouding)  den  1^ 
dff#  foo  gelokkig  tnsfbhen  de  beide  landen  beftaat ,  te  ^fedan» 
bevorderen  en  (e  bevestigen,  door  het  in  dadelijke  wer*  den oa den 
king  brengen  van  dat  gedeelte  der  bepilingen  van  hec  Koning 
eerfte  der  additionele  artikelen  van  de  conventie  van  den  vanGroot* 
raden  Aogttitus  1814,  hetwelk  mede  brengti  „  dat  d^Jjfl'fï?** 
»,  onderdanen   van  j^tfne  Majefleic  den  Koning  der  Ne»^Q,„ent* 
i,  derlanden,  zijnde   grondeigenaren    in    de  Kolonie  van  de  vaare 
„  DcmerarQ,  Esfequebo  en   fierbice»  de  vrijheid  snllen  en baodelto 
p.  hebben  om  tuafcben  de  voorz.  Etablisfementen  -en  het  v^""^*^'^ 
k,  grondgebied   van    Uoogstgei.  ZQne   Majefteit  In  £u-  l^^erUn? 
,,  ropa  f  onder  gekere  bepalingen)  ie  handelen;*'  hebben  dcrsopdo 
benoemd'  toe  hunne    Plenlpotentiarisfen  te  weten  3  Zijne  koloniën^ 
Maietteit   de   Koning  der  Nederlanden   den   Heere  ffen-  ^^?^^^^ 
^rik   Bbron  Fagel,  Lid  van  de  Ridderfchap  der  provin  f^"^^^i^ 
pie  van  Holland  en  Zijn  Ëxtraordinaifis    Ambasdideur  en  ce« 
Plenipotentiaris   bij   Z^ne  Groot  firiunniicbe  M^jesceit ,  (Neer- 
en  Zijne  Majesteit  de  Koning   van    het   Vereeaigd  Ko  i«"j*« .  B«^ 
ptngnik  van   Groot- Brftannie   en    lerhnd ,   Henrj   Grave  ™  isTa 
Bathurst ,  Lid  van  Hoogstgemelde  Zijner  Majesrcits  Ge-  — iSi^f 
heimraad    en    een    Zijner    voornatne    Secretarisfen    van  hU  977,^ 
Staat ,  dewelke ,  na  zich  onderling  medegedeeld  te  heb- 
ben  hunne  refpeccive  volmagten,  in   goede  en  behooriij* 
lie  forma  bevonden  zijnde,  overeengekomen  zijn  omorènc 
de  volgende  artikelen ; 

Art  !•  De  vooraz.'  handel  zal,  gedurende  den  tijd 
van  vQf  jaren,  beginnende  met  den  iden  JanuariJ  i8i6« 
mogen  gedreven  worden  met  fchepen,  zijnde  het  eigen- 
dom van  de  onderdanen  van  Zijne  iMajeileic  den 
'pinig  der  Nederlanden,  waar  ook  gebouwd,  en  zoi 
eenige  bepaling  of  restrictie,  voor  %oo  veel  "berreft 
zeelieden,  die  dezelve  bevaren;  ma«r  na  verloop  van  de 
vöorsz.  vijf  jaren,  of  zoo  veel  vroeger  als  ZQne  M^ 
)esteit  de  Koning  der  Nederlanden  %ti  zal  goedvinden, 
^al  gemelde  handel  moeten  gcfchieden,  alleen  met  zoo- 
danige  fchepen  in  de  Nederlands  gebouwd,  en  waar* 
van  de  föhipper  en  drie  vierde  v«n  ^t  equipagie  zijn 
t»nd(irdanen  van  sQne  Majesteit  den  Koning  der  No^ 
^erlandmi. 

Ar^  a«   jfijoe  MM^tftit  d«  Koning  der  Noderiandev 


\ 


156  JAARBOEK  tan  i8i5. 

ITeriride.  behoudt  titi  zïeh  de  vtijMd,  op  dea  fovoêr  van  pm* 
ring  der  ducteo  uic  gezeilde  Kaiuniêo  in  de  Caropefcbe  Staten 
Stitcn  vsQ  Hoogstgezegde  Zijne  Majesteit ,  en  vlce  verft ,  op 
cenerati.  ^^  uitvoer,  zoodanige  regte*  als  Hoogstdeselve  Esl 
Conventie  oordeelen  ie  bepalen;  maar  de  regicn  die  in  de  Kolo^ 
tinfchen  ni€)  zelve  geheven  worden,  zijn  toepaafeiyic  zoo  wel 
den  Ro-  op  den  Nederlandibben  aU  op  den  Engei(cben  handd* 
nmg  der  ^^,^  .^  d^.  onderdanen  van  Zijne  Maiesteit  den  Ko- 
dcn  en  den  "'"^  ^^'  Nederlanden ,  zijnde  grondeigenaren  in  gezegde 
Koning  Koloniën,  zullen  de  vol  komene  vrijheid  hebben  om  naar 
vanGrnor-^zegde  Koloniën  te  gal^n,  en  van  dezelve  terug  te  kee« 
lirirtannie  ren ,  zonder  in  dit  opzii^t  aan  eenig  uiiftet  of  moeife» 
S^urlnV  ^^)^^^^^  *«  »J«  btootgefteld;  ooit  perfonen  icunnen  aaa- 
de  vrtrt-  ft<>*ilcn«  om  in  bunnen  naam,  In  dien  handel  hunne  za* 
en  han-  ken  te  doen,  of  bet  op/igt  over  buone  eigendommen 
dc!3be*  aldanr  re  houdsn;  zullende  echter  dezelve»  gedurende 
Pf^n'^der*  ^""  verhiijf  m  de  voorz  Kolooién , -aan  de  wetten  ^ 
Yi.'ci  'lan-  ordonn*n(iêa  aldaar  onderworpen  zijn  Zij  zullen  ook 
dr>  on  de  volkomen  vriihtrid  hebhen,  om  over  hnn  eigendom ,  op 
,ii>)t.)nièn  zoo  :an^ge  w^jze  ala  zij  gelbhikc  zullen  oordeelen,  te 
rii'^  f^f e  befcmkk  n;  met  dien  veribinde  nogtana  dat,  me<  opzigc 
qu\bSen^^^^^  Negera,  zij  gehouden  zullen  z^n  aan  dezelfde 
|3crhice,  bepahnt^en,  ala  de  B^itfcbe  onderdanen. 
tNceri.  4     Ten   einde  de  eigenaren  van  ptantagiën  in  vooras;» 

ycxr.  bl  Kiloriën  van  de  verderfelijke  gevolgen  welke  eene  oa* 
^^^*^  middellijke  executie  van  de  hypotbe'cen  die  zij  aan  de 
onderdanen  van  Zijne  iViajeateit  den  Koning  der  Neder^ 
landen  mogten  verfchuidigd  zijn,  ta  beveiligen,  zoo 
zijn  de  üoöge  Concrnct^^oten  verder  overeengekomen , 
dat  in  alle  gevallen ,  in  welke  de  eigenaar  van  eene  plan» 
tagie  aan  den  boudfr  van  aeuig  hypotheek  op  dezelve 
ptantagi*,  vroeger  dan  den  eerften  januarij  1814  (zoo* 
dani;  hvpoiheekbbuderv  zijnde  een  onderdaan  van  Z\)ne 
IMAJesreit  den  Koning  der  Ne^ierlanden) ,  de  hieroa  ie 
neiilene  zekerheid  mogi  aonbieden^  de/tlve  hyDotheek* 
i  kouder  de  vrijheid   niet    zal   hebben,  om  tot  immediate 

ez(.cu(id  v»n  gezegde  hypotheek  over  te  gaan;  wel  ver* 
(taande  echter,  dai  io  ^He.  gavallen,  in  welke  zoodanige 
ftcuriteir  ónor  den  eigenau  nier  gal  worden  aangcbo* 
den,  de  hypotheekhouder  alle  zijne  regten  tot  de  eze» 
eutie,  tot  welke  hij  geregtigd  is,  behouden   zal. 

De  bedoelde  zekerheid  moet  bepalen,  dat  de  hypo» 
theekhojdef  ten  koate  van  den  ei(;ena»r  van  de  pi^nra- 
^ie,  eene  ifieuwe  hypotheek  zal  bekomen  tot  hèt.gaiv 
fóhe  beloop  van  de  fcbuld  tbana  aan  denzele^  ver* 
ftbuidigdt   daarin  bagrepeh  zoo  w«i  éit  ged^ie  vn 


JAARBOEK  VAM  i»tj.  tST 

§ 

4e  ooKl^ronkeliJke 'fclnild ,  betwehc   nier  is  afg«lon,  tl  f  Veff|id0^ 
ét  i])cre«t,die  duflrop  ie  goed  nofc  zija  tot  den  siften  ^ing  d«r. 
December  1814  ingedoieB.    Dtc  deze  zekerheid  asn  den  q^J^J 
iiypocheekhouder  zal   voof behouden    dac  regr  vlo  pret'*- 
remie »  boven  andere  hypocheekhaudera  en  fcbuldeifcbers «  Coavniti» 
wianoe    hij  onder    z^n    ooffpronkei^ke  faypotbeek  ge*  tusiciieB 
zegcigd  wai.    Ofc  bet  zal  loopen  tegen  een  jaarlijkfcben  ^f"  ^  '* 
looreat^  beginnende  met  deo   eerflen  Jannar^  1815,  van  ^'^|^J 
hetzelfde  beloop  en  betadfaiar  op  dezelfde  w^ze  als  bet  den  ea    ^ 
origineel  hypotheek  madebragt;  en  dat  hei  ganfehe  be  den  Ko^  . 
loop  van  de  nieuwe  fclwld  betaalbaar  zal  zijn    in    achc  ^%  v«i 
Jaari^kfche  lermitlnen,  de  eerfte  van  welke  zal  vervaHen  ^'u^^[|^ 
op  den  eerden   Janoar^  i8aa    Deze  nieuwe  asekerfaeid  gcuoten,» 
cal  mede  aan  den  bypotheekhonder  waarborgen  alle  zoo  omurcBt 
danige  middelen  van  legale  vooritiening  In  caa  van  wan- «'e  vaare 
betaling  van  increat,  of  van  achterliijk  bl^en  in  het  aA  ^^^^^ 
losfen.  van   bet  kaplual»  wanneer   bec  zal   verfchaldigd  ,re)Li(iiir 
ft^D,  en  alle  zoodanige   andere   voorregten  en  voordee  ga»,  uer    • 
len «  wtfartoe  h^    onder  zijn  tbana  beftaande  hypotheek  Nedcrlao* 
geeegtigd   it ;  ea  zal    bem   met  opxigt  tot    de  fcbuld ,  ^!ïl^^* 
voor  welke    de  nieuwe  zekerheid   gegeven    wordt «    InnemerA^,. 
denzelfden  ftaat  fteUen^.in  welke. hy  was  nat  .betrekking  r|j«  fisfe- 
cot  zijne  oorfpronkelijke    vordering    op    de   plant#gie ,  quebo  aa 
aec  uitzondering   atleaa  van  het  geea   betrekking  beeft  ^^^^^^  ' 
tpt  deo  tijd,  op  welke  de  betaling  gevorderd  zal  kunnen  fi^tV^bl.. 
«orden.,   te   dien   eflecie   dat   geen   latere  fcbuldeitcher  ^770  ^ 
aiif  deze  fchikking   eenige:  de   minte   bevoegdheid   zal 
kiinaen'  afleiden  ten   nad^ele    der  regten  van  den  oor<» 
ipronkelijken  crediteur  ^  en  dat  geene   verdere,  opfchor- 
aing  van   betaling  (fofcbeance)  buiten  die,  welke  hierin 
bepa*!^  IS  9  plaats  zal   kunnen  liebSeo  zonder  bet  fpeci* 
a^l  confent  van  den  cDedi(eur« 

Vttfder  wordt  bepaald ,  dat  -ten  einde  de  bypocbeelb* 
bouder  geregtigd  a^*  om  de  zekerheid  ia  dit  artikel 
omfchreven  te  bekomen,  hQ  verpligt  zal  zijn,.  omL« 
soodra  de  gemelde  akte  in  de  Kolonie  zil  zQn  gefe|ia» 
areerd,  en  aan  den  hypotheekhouder  of  z^n^  agent  fn  de 
Kolonie  ter  hand  gefield  {de  onkosten  van.  .^elke  regis- 
ffstie  door  den  eigenaar  moeten  gedngeij  wprden).oveff 
te  geven,  ten  fine  van  roijerin^,  de  akte  van  byp#the<» 
ken  of  ichuldveiblnienisren  bem  oorfpronkelijk  ter  hand 
gefield,  of  een  legaal  bewijs  over  ie  leggiSD,  dat  die 
akten  van  hypotheek  of  fchuldverbintenisfea  behoorlijlc 
zijn  gerodeerd,  eo  niet  verder  van  eenige  waarde  of 
kracht  «ijn.  ^  ^ 

Wüioeude  verder  wel  expreafelijk   bepaald  *  dat,  met 


I5l  JAARBOEK  VAM  idt|. 

t 

Vtfpde^  nitzoodering  Ytn  de  wijzlgtngeti  Ut  dit  artfkel  gef^eetf* 
ting  der  eeerd,  de  rtgten  van  'de  bypotheekhoaderi  of  fchuldeU 
^^i^    fcbers  znlleo  blij?co  ia  hun  geheel. 

5.  Aile  Ncderltfidfche  efgeMreo»  die  lU  toodanlg  hQ 
Conventie  deze  coovcfitie  erkend  worden «  zotleo  bevoegd  zijn  ^ 
tusfcben  om  hoone  pleniagiCn  uit  de  Nederletoden  van  de  gewone 
den  Ko-  beooodigdbedeo  ce  voorzien;  en,  ia  retoor  nm  de  N'e^ 
vSJSL^  <Je^l*»<'«n » *•  «ogen  uitvoeren ,  de  pradultten  vin  vooi> 
den^denfchreven  planctgién;  ma«r  zaf  aHe  tnd^re  Invoer  vnn 
Koning  prodokten  uit  de  Kolonido  neer.  de  Nederlanden  (hilrte- 
^DOroot-||||^  verboden  zljn|  en  worde  verder  bepaald,  dat  getn 
leflm?" **  **''^*^  van  eenig  artilrel,  heiwelk  «ogi  verboden  zijn* 
Snitrenc*  Qi^  ^^  Britibbe  Staten  derwaarta  te  voeren ,  uit  de  Piek 
de  viarc    derlandeo  derwaarts  zal  mogen  gefebfeden.  ' 

•n^^  6.  Door  Holandfcbe  eigenaren  moeten  verltaan  wofi 
«reMUn  ***"»  vooreent!  alle  onderdanen  van  Z^^  IVïajefleit  deii 
gen  der'  Koning  der  Nederlanden  In  Hoogstiieaztifê  Enropefrhe 
Nederlao»  Staten  wonende  en  thans  grond-^igenaren  in  de  voarsZé 
ders  opdc  Kt>lonién  zijnde* 

IwioDicB  j^^  iweedei  «ie  onderdanen  van  Hoog«raezegde  ^Sfjóé 
BafequeSi  Majffteit  óie  In  vervolg  van  tijd  mogren  gerpken  In  het 
ta  Berbi.  bezIt  der  phMKagié»  thans  aan  Hoilindfcbe  eigenaren  lit 
€••  deze'ive  beboorende. 

(Neerh         j^    derde:  alle  zoodanige   groiid^lgenareti ,  die,  M 

wli        gezegde  Kolonién  tbaos  wonende ,  in  de  Nederlsiideh  gei 

boren  zijn ,  en  In  conformiteit  van  an.  8  van  deze  con^ 

▼entie  mogten  veritlaren  ais  Nederlandfbhe  eigenaren  bM 

voortduring  te  willen  blijven  geeonfidereerd ,  en 

Ten  vierde :  alle  onderdaneiv  van  Hoog:srgezegde  Zijne 
BHajescdt,  die  mogten  zijn-4iDuders  van  bypotbelren  oy 
pianiagICa  In  gezegde  Kolóniény'vóór  de  dagteekeniné 
van  deze  conventie  gevestigd,  en  die  volgens  faunne  alt' 
te  van  hypotheek  bet  regt  bezitten,  om  de  produkieti 
van  gezegde  plantagiên  naar  de  Nederlanden  uit  te  voe* 
zen ,  onder  de  reftrictie  echter  In  artikel  9  bepaald* 

7.  In  alle  gevallen,  m  welke  bec  regt  van  voorzidi 
ning  van  gehypotbekeerde  ptancsgiên  met  behoeften  i^n 
het  regt  van  uk  voer  van  produfcten  van  dezefve  naat 
Nederland  niet  dadelijk  aan  den  bypoi beekhouder  ver* 
zekerd  Is,  zal  het  dezen  vergund  zijn,  om  alleen  uif 
de  Kolonie  zoodar.lge  kwanriceit  van  produkten  nic  te 
voeren,  als  genoegzaam  zal  zijn,  om,  gerekend  naaf 
de  prijs^conrant  in  de  Kolonie,  her  beloop  van  de  fo» 
teresfcn  of  kapitsai  jaarlijks  aan  hem  verfchuldigd,  te 
betalen,  en  daarentegen  in  dezelfde  evenredighifd ,  air« 
tikeleo  vaa  benoodigheden  in  de  Kolonie  ia  te  voeren; 


lAARfiOEK  vAir  1S15.  159 

'  S.  .  Alto  elK«nirea«  onderdanen,  zijnde  van  Zi|ne  Ma-  ^.^^t^^ 
}efteic  den  Kooinc  dar  Nederlanden  ibaw  in  deselva  Ko- y^"j[^^^^- : 
lopien  wöonncbtifTi  zuilen  verpllgc  zifn,  een  einde  tot  q^^^^ 
ét  voordeelen  van  deze  conventie  geregcigd  ce  z\jn» 
bÏDoen  drie  maanden,  ot  de  pubiicaiie  van  dien  in  de  Convencif 
90orfz*  Koloniën ,  ce  verkltren «  of  z^  genegen  z))n ,  als  tu^^fcheii 
jsoodentg  bU   vooriduring  te  irorden  tangemerkt.  nS?t  <ter  ' 

9.  .  In  alle  de  gevellen  ^  in  welke  beide  Nederlandfcbe  j^ederfa»^ 
tn  fiagelfcbe  onderdanen  op  dezelfde  plantagie  in  de  dén  en  dey 
jvoorfz.  Koloniën  bypocbeek  bebben,  zal  de  boevealhetd  Koning  . 
:ran  p«odnkieo«  die  nen  de  onderfcbeiden  hypotheek-  ^^^^^ 
houders  moet  worden  geconfigneerd ,  z)]n  in  «venre- -^j|""„^ 
digbeiii  vsn  bet  beloop  van  de  fcbald  aan  elk  refpec-  omcreoc 
dwlif  k  ver(cbuldigd«  de  vaare  , 

10^    Ten  eiode  de  Jhepalingen  van   de  tegenwoordige ^^T* 
conventie   é9B   te  geaukkelVka'  In   werking  te  brengen  ^^J^]^^** 
CD  ce    booden,   wordt   bepasld»  dat  eik  jaar«  op  order  gen  der  ', 
van  den  Koning  der  Nederlanden »  naauwkeurige  en  9p^^  Nederlan* 
CiMce  lijsten   zullen  worden  opgemaakt»  bevattende  de  ^^s  op  de 
namen  Vn  woonplaatfen  der  eigentren  in  de  Nederlanden  -^emmürl 
redderende;   ce  gelijk  met   de  namen  en  befcbrijvingep  esfequcuST 
vin    de    plamagién    bun    reTpeecivel^Jli    toebetoorende ,  en  Uerb*^ 
•et  b^voeglng,    of  de  laatstgemelde   zij  een  fuiker    of  cc         ; 
«enige  andere  plamsgle    en  of  de  eersrgomelde  voor  het  ^^^''r  ^ 
febeel,   dan  voor  een  gedeelte,  eigenaars  der  plantagie  ^-^^     ƒ 
sijn;    foortgeliike  liisren   zullen  ook  worden    opgv.'maskt 
van  de  bypotbekeil   op   de  piamagiën  gevestigd,  In  zoo 
verre  .  die    hypotheken  in  het    bezit   van  Nederlandfcbe 
cmderdanen    z^o;  fpecificefende    het    bedragen    van   de 
fcbuld  op  hypotheeK^zop  als  die  thana  beftaac,  of  zoo 
•la  die  »ic  krach<e  van  m>  4  zal  worden  bepaald. 

Deze  lljtten  zullen  aan  bet  Britsch  Gouvernement 
worden  ter  band.  gefteld «  en  naar  de .  meergemelde  Ko- 
loniën worden  g<*a^den«  ten  einde,  met  bQvo^glng 
v«n  de  IQst  der  Nederlandfcbe  eigenaren  in  de  voorfz» 
Koloniën  wonende,  te  kunnen  dienen  tot  bet  bepalen 
van  het  ganfche  bedragen  van  de  Nederlandfcbe  popu- 
lade  en  eieendom  of- interest  inde  voorflk  Koloniën 

I  f.  Z^ne  MafeMeft  de  Koning  der  Nederlanden ,  aan 
Zijne  Groot  Bntcannircbe  Majesteit  voorgefteld  hebben* 
de,  dat  de  ' Nedertaindrche  kooplieden  en  aktiehoodera 
(bekend  ondi*r  den  naam  van  ée  Sociëteit  van  iê  Bef> 
èice)  eene  regtmatige  aanfpraak  hebben  op  zekere  phin- 
lagiën  voormaala  door  dezelve  in  de  kolonie  de  Berbice 
slangelegd,  ait  bec  bezit,  van  dewelke  z^'door  de  revo- 
iotioaaire  regering  in  Holland  gezet  waren  1  en  welke 


ttf«  JAARBOfiK  «AM  iitjii 

Vergide-  bf}  (fe  tastfie  foftsiiie    vin  ée  ^Hielde  Kolonft  4o6f  éê  - 
ring  der     wtpenen    ▼tn   Zflnc   Groot-  Brlttanöifche    Ma jeftdc   2^ 
Céoeraïl.   **°^^2^^n  geworden    ils  i^ouvelfreiiients-cfigendoai^   zoo 

verbindt  zich  Zijne  Groot- BrtttJi^nifche  Mafedeit  Ma  éê 
Conventie  gemelde   focieieic  van   de  Dcrbice,  binnen  den  tijd  vu 
tiisrchea    zes  mttnden   ni   de  uitwisfeling  der  rtfificatién  vun  de 
dec.Ko-    tegenwoordige  conventie  té  rescinieren,   de  plantagléo* 
Sreferlan^  Dageraad,    Daifkbaarheid ,    Johanna   en   Sandvoori,  nfec 
den  en      derzelver  negers  en   verder  toebehooreii ,  teganir<K>rdig 
deo  Ko^    op  dezelve  dtdettfk  -gebfuikt  wordende,  tn  züJIm  hi  voU 
Ung  van    kotneil    vergoeding  en   voldoening  van  alle  preieoilën  § 
B/r«annie  ^^*^*  gemelde  focieieit   Zoude  mogen  hebben   of  fiia» 
seltoten,   tinerën   te  hebben  ten   laste  van   Zlfne  Groor-rBrittannl* 
•ftitrenc     fcbe  Maj^delt  of  Hoogstdeszelfs  onderdanen  uit  hoofd* 
dé  vaar:     yan   eenigen  elgendoA ,  >oorinaals  aan  mctergeftielde  r<K> 
dclsbe-'     cietdt  in  de  Kolonie  de  Berbice  cdebeboord  hebbende^ 
trekkiiï^         i^*    ^''^  kweët'iën,  die  cusr^hen  b^zoadere  perfonetti 
gen  der     betrelekeüjk  de  eigendonsregten  in  de  bepal/iig  van  dei 
1^2 ederbn*  2e  tegenwoordige  conventie  vallende ^  mogten   onti^aan^ 
ders  op  de  jj^jj^i,    door  den  bevoegden  regter  volgena  dt  wette0| 
Braen*    'n  de  voorfz.  Koloinién  in  kraeht ,  Worden  befliai. 
If,  Esfe*      13.    Zijne  Britföhe  MNjesteic  neenx   aan,  onn,  In  mUt 
quehp  en   gevallen,  waarin   de  regcen  en  büangen .  van  de  Neder» 
Wwd*'    landfcbe  eigenaren  betrokken  zijn ,  roet  de  uiterAe  WI* 
Betr.  M.   MJ^heid  en  onpartydigheid  te  werk  te  gaan. 
0770     '  '     14.    De  belde  hooge  contracterende    partijen  bohó»» 

den  zich  de  magt ,  om   In  het  vervolg  zoodanige  4Dodi>> 

ficatiên  In   deze  tegen viroordige  conventie  te  mak^u,  ak 

de  ondervinding '  mogt  doen*2len,  dat  voor  de  belangeA 

van  beiden  mogten  te  verlangen  zijn. 

15.    Eindelijk   wordt    bepaald  dat  de  (llptttotiéri  van 

deze  convende '  van  kr»cbt  ztfltenr  zf^n  van  den  dag  der 

uttwiafaHng  van  de  ratificatiên  van  dien* 

i5«    De  tegenwoordige  conventie  zal  worden  geratlfi*^ 

ceerd  en  de  ratlficatfên  van  dien  worden  uitgewiafeld  tef 

Londen  binnen  drie  weken  na  de  dagteekeoing-  d^xelve 

of  eerder  indien  mogel(|k. 
Ten  oorkonde  der.er  hebben  de  refpeetive  Pleniporten* 

tinnsfen  deze  geteekend  en  met  het  cachet  hunner  wa* 

penen  voorzien. 

Aldus    gedaan    te    Londen,   den   larden   Augaatus  ïaÈ 

bet  jaar  ^oazea  Heeret»,  een  duizend  acht  hoaaecd'  e» 

vigftieo.  ' 

<;US.)     ,  QSeti)  tL    FAGËL. 

1» 


JAARBOEK  VAH  1815.  161 

De  tegeowoordige  conventie  Is  den  asften  Angatras  Vér?»^ 

^       1815  door  ZQiie  Ml)eftefc  den  Koning  der  NMeritnden  ^^^"J^^ 

gemtfceerd>  CcneruL 

en 

Den  aSfien  Sepceaber  1815  door  Z4}ne  Groot  Brkc  - 

*  Majtfteic.' 

Ten  ffevolge  dezer  *  Conventie  bepaalde  Z.  M.  Beflult 
bij  benuit  ven  den  ökften  December  dezes  jaars^Jïïai 
de  volgende  nadere  voorfchriften  nopens  de  vaart  December 
op  dfc  \yest-Indi5n  door  de  Nederlandfche  inge- JJJ^«^"*** 
zetenen^  voor- 

fchrifcen 
nopens  dt 

Alt.  I.    De  bovengerrieïde  eonvenrie  tsl  worden  pn.  J«;jJ^P 
btf<flc  gpmssltf',  len  einde  een  tegelijk,  wien  xulks  m»-i,^^^'    *■ 
gaat/  n'ch  -daar  nan  kunne  gedragen.  ^oer  Ne. 

a.    Nsar  aanleiding  vsd  de  nadere  befj^sllngen ,  bij  dfe  dcrland-, 
convende  vasrgeft'^Id,  worden   de  voorfclirlften  ♦  betrek- f^*»*^»" 
kelljk  de  opengeflelde  vaért  op  de  Weft- Indien,  doorK'J^JbU 
Nederlandfche  Ingetetenen,  bij  de  wet  van  den  pden  Jn-no.  55O* 
IQ    1814,  n*.  47,  (^Staatsblad  n*».  75).  gegeven,  van 
co   mee  den  iften  Januari)  aanftaande,  gehouden   voor 
vervstlen. 

3  De  Nederlsndfehe  onderdanen,  erond'- eigenaren 
sljnde  tn  de  Koloniën  DemerariJ,  Esfequebo  en  de  Ber* 
bice  V  of  hypotheken  hebbende  op  plantagién  aldaar  lig» 
gende,  zullen,  te  beginnen  met  1^.  JnnuariJ  1816,  op 
die  Koloniën  «ogen  varen  en  handelen ,  mies  zich  ge- 
dragende  naar  de  bovengemelde  convende.    - 

4,  De  bepalingen  van  artikel  1  en  2  der  wee  van 
den  fl^ften  Mei  1815  »••  25  (^^taatthlad  n*.  37)  wor- 
den verklaard  toepa^feiyk  ie  zijn  op  de  Nederlandfche 
'  'vtart'cn  handel,  Aoo  wel  naar  de  Kolonfén  DemerariJ, 
Bafe^iuebo  en  Berbice  en  van  dezelve  nsar  de  Neder« 
landen ,  sis  naar  de  Rolonién  SnrfjiBme  en  de  eilanden 
Corseso,  Sr»  Eustatlus  «h  S«.  Martin  en  derzelver  on* 
éerhoori^heden ,  en  van  daar  herwasfts ,  met  deze  ulo» 
sondering  riogtans,  dat  de  goederen,  welke  met  Neder* 
landibhe  (chepen  \At  de  Nederlandfche  havens  nsar  Su« 
rfnsuie  wordea  vervoerd,  vrij  zullen  zQn  vsn  de  bets« 
Hng  vsn  oitgasnée  regten. 

5»  De  Nedertsndfche  onderdanen ,  groni*  eigenaren 
Zijnde  in  de  Roloslén  Demerari],  Esfequebo  en  Berbice* 
en  in  de  Nederlanden  wonende»  zullen  utceriyk  op  den 

]•  B«  vaft'iSrs»  ade  Stuk*  L 


'  '  I 

i6a  JAAHÖÖEK  van  1815. 

Vergtde-  ifteo  Fcj'-rvar^  sfli^ftai^ide  «tii  faec.  Dcpmtment  vta 
rirg  der  Koopbtndel  en  Koloniën  (ingevolge  art.  jo  der.  C9a* 
cênmal  ^^°'^^)  OPS^^^  hunne  namen  en  woonpiaaefeo «  de  na* 
*  men  en  befcbryvingen  der  planngiën  in  de  vooifjs.  Kolo- 
Beniitt  B^en  gehjeeKof  gèdèèlremk  hun  toebehdórende,  met  b'^. 
van  Z.  M.  voeging,  of  deze  zijn  fuiker-  of  andere  pltntagiên. 
van  at  ^.  pe  Nedcriandfche  onderdanen,  houders  zijnde  van 
to'^^bou-  ^'P<'>^^^  ^P  plantagiéft  in  de  voorfz.  Koloniën  gele* 
dende  na*S^«  zuUeo  mede  vóór  of  olterlUk  op  den  iden  Fèbro* 
dcr^  voor- art)  aanftaande  aan  bet  Departement  van  Koopband^ 
fcbrifren   en  Kolonlin  opgeven  het  bedrag  van  de  fcbuld  op  &y« 

v^c'l^p  Pot^^^^n »  '00  *^*  ^^^  ^^^^^  beOMMi ,  of  zoo  all  die 
dt  we>t-  ui'  krachte  van  artikel  4  der  conventie  zal  worden  be* 
Indien,     paald. 

door  Ne-  j.  Qe  opgaven  in  de  twee  voorgaande  trcikelen  g«» 
|!*J|,'!jJ^  vorderd  >  zullen  door  de  befsnghebbenden  in  bet  vervolg 
zeceneiu  J**flUk*»  en  wel  vóór  den  eerden  Januar^  van  ieder  jaar 
CStastsbl.  moeten  worden  yfinueuwd^ 

o<^*  55O  8.  Het  Departement  van  Koophandel  en  Koloalêii 
zat'  van  de  voormelde  opgaven  jaarlUks  Uysien  doen  for« 
meren  en  daarvan  afrcbrlften  zenden  aan  de  Departemeo* 
ten  van  Buicenlaodfcbe  Zaken  en  van  de  Konvo^^en  en 
Licenten* 

9*  Het  Deparcemept  van  Bnicenlandfche  Zaken  wordt 
geautorifeerd ,  om  de  veranderingen,  welke*  door  Ona^ 
naar  aanleidipg  der  conventie  van  den  iiden  Augnscu^ 
1.L*  in  de  bepalingen  op  de  vaart  en  handel  met  de 
West-lndifche  Koloniën  z^n  gemaakt,  officieel  te  doen 
mededeelen  aan  het  IVIiniiterie  van .  Zjyioe  Groot-firic* 
tannifche  Majeateit,  alamede  om  de  iaarlijkfcbe  l^aten» 
welke  ^ingevolge  bet  voorgaande  artikel  aan  hetzelve 
door  bet  Departement  van  Koophandel  en  Koloniën » 
zullen  woeden  toegezonden,  telkena  te  doen  brengen 
ter  kennis  van  dat  Miniaterie,  met  aanzoek  geltfktVdig 
om  te  verkregen  de  communicatie  dar  lijsten  van  Ne- 
derfandfcbe  eigenaren  van  plantagien  of  hypoifaeek^bou- 
dera  in  de  Koloniën  Demerar^,  Eafeqnebo  an  fierbice 
wonende,  welke  lj[)sten  ingevolge  de  artikelen  8  en  lo^ 
der  conventie  aldaar  moeten  worden  geformeerd* 

10.  De  laatstgeoelde  lijsten  zuUeo»  naarma^  dezelve 
hii  bet  Departement  van  Buitenlandfcba  Zaken  ontvan» 
gen  worden,  telkena  kopijelijk  worden  madegededd  aan 
dat  van  Koophandel  en  Koloniën  ea  aan  dat  der  Kon- 
vo^en  en  Liceoten. 

Ten  zelfden  dage^  den  a4ftea  October»  droeg 


lAAHfiÖEK  VAN  tiiSé  1*3 

Z.  M.  bij  roisfive  ccne  conceptwet  voóf^  hou- Ver|iiW 
dende  bepaliup;  van    den  tyd,  binnen  welken  alle  JJJ^^JJf' 
preten(i£n,   ten  hst  van  het  Ryk^  zonden  moie- ocncrtaU 
ten  worden  ing^dieod.  Dit  concept  ^  bij  de  tweede 
en  eerftè  Kamer  aangenomen  zijnde^  nadat  Z.  M* 
de   bedenkii^geti  der  Centrale  Sectie »   omtrent  dë 
kortheid  des   tiids   bij  de  Conceptwet  optigtétlik 
de  inlevering'  dei-  pretenfiën  tot  30  November^ bad 
goedgekeurd  9   en   dien   ten  gevolge    het   concept 
Aï^ó,    veranderd)   wérd  gearresteerd   door   Z«   M« 
den  Sfien  November  in  de  volgende  artikelen; 


\ 


Art.  t.  Alle  pretenficD/teti  laste  vün  het  Rijk,  lOo- tVetVM 
pende  van  het' tüdüip ,  dat  bet  Frinsch  Beflutir  hi  deze  8  Novcni* 
hoden  heeft  op'göhmMen 'te,  beftrfan;,  toe  op  den -^''ften  ^^ï"»  *»«"* 
December  xti^  l»gt<floren .  lulled  door  de  belnngheh  p^°^*-*  J**^* 
benden  moeten  zQq  Ingediend  vöör.  of  uiierlijli  op  dén  \^  ^h\!^ 
liacflen' Occemi^er  <fezes  jtars  1815.  nen  wei-» 

a«    Alle  precenfiên^  ten^Ja^re  vao  het   Rijk»  zulleo  in  ken  tlle 
het  vervolg  akijii  moetto  .vvoiden  ingediend  binhen  zes  K*""*' 
maanden,  volgende  op  het   jiar,    wanrover  dezelve  loo- j],,"^  J^" 
pen  >  en    zuilen    alzoo  de    prêcenfiéo   ten   laste   van  deo  het  kqIl. 
dienst  van  het  thans  loopend  laar  1815   moeten  sljn  in-  zunen 
gediend  vóór  of  op  den  laacfteu  der  maand  Juiiy    1816,  >B<>eren 
en   zoo  vervolgens  van  jaar  tot  jaar.  io^edfertcL 

3*    Afle  zoodanige  pretenfiën,  wèlke   nfet  binnen  de-^staatsu. 
termijnen,  bij  de   vor»rgaande   artikelen  bepaald,   gullen  ao»  gt.> 
wezen  Ingediend ,  kullen  worden  gehouden  voor  verjaard 
en  vernietigd.  ' 

4.  Onder' de  pretenfiën    fn  de  voorgaande   artikelen 
.bedoeld,  ziin  niet  begrepen  de  fénten  en    kansbiljertea 

'van  de  narionate  fchuld,  de  burgerlijke ,  mfütaire  en 
kerkelij'fe  penfioenen ,  op  het  grooibocè  der  p'enfloenen 
Ingefchreven  t  de  vasce  traktementen  en  foldljen  van  dé 
burgerlijbe  en  militaire  ambtenaren  en  bedienden,  eti  al^ 
Ie  zoodinige  andere  pretenfiën ,  welker  bedragen  bepaald 
en  weiker  afdoening  en  betafoig  é^brnlkelijR  Is,  zondef 
dat  eene  vooVafgaancie  aanvrage  of  productie  van'  (luk- 
ken van  de  ztjde  der  belanghebbenden  gevorderd  wordtj 

5.  De  indiening  van  alle  pfeierfiéo  ld  het  iQe  eii 
2de  artiket  bedoeld,  Zal,  ten  allen  tijde,  behooret)  té' 
gefbhleden  bif  zoodanige  adminifiracfên ,  tcollegiên,  aoco«' 
ritenen  of  ambtenaren ,  als  welice  de  orders  tot  her  docd' 
der  icverandËn  of  anderzins  gegevan  hebban  en  op  dé' 

L  a 


i64.         JAARBOEK  vak  iSi5. 

veuade-  wi}fe  b'i   elke  adminldritie,   kollegie    of  aii*oiibeft  §m- 

rlngder     bruiktlijk  en  voorgefchreven ;   *   en  zulfen   de  belang- 

^^"'      hebbenden  getcht  worden  door  dntdinige  indiening  aan 

Crfflerii].  jj^  geftatneerde  bQ  dete  wet  te   bebbeh   voldaan,   rer. 

wiil  aan    dezelve    worde   onverlet   gelaten,  om  van    de 

'     tdminlllratle,  het  kollegie»  de   aotorkeit  of  de  'tmbr^- 

■aart  aan  welke  zij  hunne  pretenfiên  hebben  ingeleverd, 

een  bewijs   van   die  Inlevering  te  vorderen,  ten  einde, 

zich,    In  allen  gevalle,    daardoor,  tegen   de  appHcaiie 

der   prescripcie  b^  het  3de  artikd  dezer  wet  bepaald » 

te  kunnen  vrijwaren. 


Den  ssften  Ocrober  werd  Jonkheer  Bentinck 
tot  Njenhuis  aU  Lid  der  tweede  Kamer  ingelehiC 
Voorts  kwam  van  de  eerde  Rafnerberigt^in,  wegens 
bare  goedkeuring  van  het  gedane  voordel  der 
tweede  Kamer,  tot  het  zenden  van  een  adres  aan 
Z.  M.  iii  antwoord  op  Hoogsrdesrelfs  gedane 
aanfpraak  bij  de  opening  de^er  Vergadering  der 
Stiten-Generaal ,  en  tevens  wegens  hare  aanne* 
ming  van  het  daartoe  voorgedragen  ontwerp ,  van 
-  den  volgenden  inhoud: 

'SIRE! 

Het  is  aan   den  voet   van  oen   troon ,  dat  wij  onze 

^*^^J^"  eerbiedige  dankbetuigingen  komen    nederleggen  voor  de 

statea-     voorloopige    mededeelbgeir,    die  het  Uwe  Koninklijka 

Oeneraal    Majefteit  beeft  goedgedacht,  ons,  bij  de  plegrfge  ope* 

op  de  aan- Ding  dezer  gewone  ,Vergaderiag ,  te  doen*    Uwe  Konink* 

^''■Jj  ^"5  lljke  Majefteit , heeft  on$  een  uitzigt  gegtvtn  pp  vrede, 

betope-^^'  en  fteeda   toenemende  welvaart,  die  ^sLanda  lastea* 

nên  dezer  dragelijk,  en  alle   infpanning   van    krachten,  welke  zij 

Vergade-   regt  beeft  van    het   volk   te   verwachten,  mogeli}k  ma. 

*>"<•         ken.    Uwe  Koninkliike  Majeatelt  verbergde  ons  nief,  dai' 

die  toekomende  voorfpoed  door  oogenblikkel^ke  opo^e» 

ringen  gekocht  moet  worden,  dat  die  onafliankelijkhéld 

van    ons    vaderland   behouden    en    bevestigd  Is,    door 

ontzettende  uitgaven,  en  dat  daardoor  ^sLands  fcbatkisi 

^  eene   buitengewone   toelage    behoeft.     Maar  die  onaf^ 

bankeiykheld   is  tot  geenen   te  duren  prijs  verworven» 

tn  wij  moeten  dan  ook  verwachten',  dat  alle  msatrege* 

len,  die  tot  herftel   van  het  geledene  moeten  dienen» 

aiet  bereidwilligheid  zullen  worden  aangenomen,  omdat 


JAARBOEK  TAN  i8i5,  t6s 

onze  natiomile  eer  gehandhaafd ,  en  onze  Metomende  Vergadle* 
ireiligheid  gewaarborgd  is.    Al  de  lasceo  kannen  niec  an-  "'^^  ^ 
den  daa  vol  vaardig  gedragen  worden  ,  om  dat  de  wijze  Geomaf» 
voorzorg  van  Uwe  Koninklijke  Majeileic  de  gei,ykniacfge 
vcrdeeling  over  alle  ftandeo  en  over  een  aantal  jaren  ge-  Antwoord 
boden  heeft.     Met  vertrouwen  zien  wU  dan  ook  nu  te  van  de 
/geraoet  de  vordering  der  onvcrmydelöke  opoffcringc»  t  qJJJJÏ^ 
en  de  vöordragc  der  benoodigdheden  voor  htt  volgend  ^^p  ^  g^. 
jaar»  en  der  middelen  tot  derzelver  beHryding  vereiscbt,  fprsakvn 
wanneer  alle  gedeelten  dea  Rijks  het  gebonw  gelij;ceiijk  z.  M« 
ztiflen 'fchragen.    Op  getfjke  w^ee  zien  wQ  de  algeme^.  ^Ohet 
ne  invoering  Jer,  na  omflandigheden  gewijzigde,  wee- ^^^^p^^^ 
ten   op  de   nationale  militie ,  ftlf  een  onderpand  onzer  gadering,* 
veiligheid  aan.     Reeds  hebben  onze  jongelingen,  door 
hunne  dapperheid, en  door  hun  vergoten  bloed,  het  ze-' 
gel  yan  goedkeuring  op  deze  groote  en  heilzame  Inrig- 
ling  gezet. 

De  betrekkingen  met  de  overige  bultenhudfche  Mo-  - 
geudheden ,  met  onze  hooge  Bondgenooten  %  z|]n  dooa 
ii  we  "Koninklijke  Majeaceit  behartigd,  zoodanig,  dat  w(f 
voor  onzen  handel  en  volktviyt  de  onde  lianalen  weder 
zullen  zien  onrfloten ,  of  niéuwe  gevormd  ;  en  zoo  de 
vrede  van  Europa,  die  Uwe  Koninkiyke  Majefteit  ona 
op  korten  atiland  4oet  aanfchonwen,  op  komt  dagen, 
zullen  Wy  fpoedig  de  gezegende  uitwerking  befpeuren 
van  die  rust,  welke  wQ  voor  onze  zedeiykheid  zoo  hoog 
noodig  hebben,,  en  die  ons  zal  vergunnen,  om  aan  hec 
openbaar  onderwas,  aan  kunsten  en  weten fchappen,  tn 
alle  nuttige  en  ^heilzame  inrigcingen ,  onverdeeld  onzen 
tyd  ce  hefteden. 

Mede  te  werken  tot  alle  hooge  en  edele  bedoelingen 
van  Uwe  Koninklijke  Majefteit,  zal  fteeds  onze  zucht,  en 
ons  dreven  ,  het  volksbelang  te  behartigen ,  zal  altoos  ona 
doel  z\\n  ;  en  Uwe  Koninklijke  Majefteit  vindt  ons  be* 
reid,  om,  onder  den  bijdand  van  den  Opperregeerder, 
de  gewigtigt  belangen,  waartoe  w\j  hier.zifn  zamen  ge- 
roepen,, mee  onpartijdigheid  en  eensgezindheid  in  ernsti- 

overweging  te  nemen* 


Eenige  plaatfen  van  Leden  in  de  Tweede  K#»Beooe. 
mer,  zoo  door  fterfgeval  aU  anderzins  open  zijn-J]!^^^ 
de,  gaf  Z.  M.,   bij  Misfive  van  den  aoften  Oc  de  twcedt 
tober  ,  aan  de  kamer  te  kennen,   eenige  beöoe- Kamer, 
mingen  toi  vervulling  dier  plaatfen  te  iiebben  ^c* 

L  3 


i66  JAARBOBK.vAiv   1815. 

VfTKade*  dtan  ,  sis:  'voor  ót  provincie  Luik  de  Heer  y» 
ring  der  j^  Simotiis  ,  in  plaats  van  den  Heer  Iwan  Simo- 
gjjll^,  nis^  rn  de  Baron  de  flo^n  ^dUrcfüna^  in  plaac* 
fe  van  den  Baron  fVoot  de  iinlai  ;  voor  de  pro« 
vincie  Antwerpen  de  lieer  de  Oacter  ,  kommafi- 
danc  der  fchuiierij  van  Antwerpen,  in  plaata  van 
den  Heer  IVauthier  van  Génechte^  en  de  Heer  dA 
la  Fatlk^  prcfidcnt  der  regtbank  van  czrfkn  aan-* 
leg  te  Mechelen  9  in  plaats  van  den  Heer  d^ 
Bon.  —  Üe  Heer  de  Faille  naoi  ten  zelfden  da- 
ge zitting* 

In  de  zitting  van  den  a7(len  Occobcr  zond  Z* 
M*  aan  de  Tweede  Ivamer  een  authentiek  affcbrift 
van  een  traktaat  9  gefloten  met  Z.  JM.  den  Keizer 
van  Rusland  ,  houdende    hepatingen    nevens    de 
gutste  grensfcheidtn^en    van    het    Konin/^rijk    der 
NederlandeTi.  —  Men  beOoot  dit  traktaat,   in  aU 
len  deele  eensluidende  met  die »  welke  met  de  ho« 
ven  van'^Londen  ,  Beritjn  en    Weenen,  te   dezen 
•opzigte  waren  gefloten  en  reeds  den  &6(len  Sep* 
tember  i.  K  aan  de  vergadering  medegedeeld  (O  9 
in  het  archief  te  deponeren,  en,  in  de  beide  ta* 
len  gedrukt  ,  aan  de  leden  uit  te  deelen. 
Akte  van     De  akte  van  het  Wcener  Congres  (2)^  waarvan 
*^JJ^^^  bovengemeld  traktaat  een  bijzonder  deel  uirmaakte» 
^gs,    *^  was  re  Weenen   opgemaakt  en   geteekend   wegens 
Oostenrijk ,  Frankrijk ,  Groot- Brittannie ,  Portuiial , 
Pruisfen,  Rusland  en  Zweden,   op  den  pden  Ju<» 
nlj    1815-     13e   akte   bcftond    uit   13 1    artikelen, 
waarvan  er  negen  (van  art.  6^   tot  art»  73)  be» 
trekking  hadden  tot  het  Koningrijk  der  Nederlan- 
den en  het  Groot* Herto.^dom  Luxemburg, 

Deze  artikelen  7.\Sx\  overeenkomftig  met  bet  door 
ons,  hierboven  bl.  iiO'- — 115,  Ingevoegde  trak- 
taat van  grensfcheiding  met  Oosteririik,  behalve 
alleen  in  de  meerdere  uitvoerigheid  omtrent  de 
volgende: 

Cl)  Zie  boven  bl.  107. 

(a)  Dezelve  wordt  gevonden  In  de  Staatse,  N*,  iBo^ 
«n  ia  Keirlandi  Bitrekkingeuj  bl*  I57^at& 


JAARBOEK  VAN    1815.  ^67 

Sckiikiugen^  befrekkdipt  het  hertogdom  BouUhn.       Vergado* 

ȕng  der 

€^.    t'  M.  de  Koning  der  Nederlaiiden ,  Grootbenog  q^^ÏT'iL 
^nn  Luxeoibarg,  atl»  een  eeowigen  é^gt^  voor  stch  en  <.       *^ 
cijoe  opvolgers «  de-  volle  ea  gehec^le  fonvereinicett  van  ^i^^e  vm 
dtt  gedeelte  van  b«c  hercogdotn  BouHloo  •  <l>t  bij  het  bet  Wee- 
traktaat  van  ParQs  aan  Fi'ankcy t  niec  is  afgedaan ,  bezit«  ner-Con* 
ren ,  en ,  in  deze  betrekking ,  aai  heizeJve  met  bet  groot»  ^^'* 
hertogdom  Luxemburg  vereenigd  worden. 
'  ^Daa^  er  gefchillen  over  bet  gemelde  hertogdom  Bouil- 
lon ontlhan  zijo,  zal  die  geen  der  ihededingers,  wiens 
regcen^  op  de  wij^e  blerosder  bepaald»  werdgtijk  erkend 
zullen  worden  ,  het  gemelde  deel  van  het  hertogdom  in 
ellen  eigendom  bezitten,  zoo  als  hetzelve  door  den  liai^ 
ften  Hertog  bezeten  is*  en  znlka.  onder  de  foovereinlteic 
van  2.  M.  dea  Koping  der  Neder  hinden»  Groot*HertQg 
van  Luxembof^^.  •  .     * 

Deze  beflisfirg  zal  onherroepelijk  by  arbiiraal  vonnis 
Ditgefproken  worden.  Scheidsmannen  zullen  te  dien  ein- 
de benoemd  worden  »  een  door  ieder  der  beide  mede- 
dingers ,  en  de  andere «  ten  gecalle  vaa  drie  «  door  de 
boven  van;  Oosten  rijk,  Prui  fen  en  Sardinië.  Zij  zulten 
te  Aken  bijeenkomen,  zoodra  de  Ihi^r  van  oorlog  en  de 
lomdandigheden  zulks  zullen  toelaten  ,  en  hunne  beoor- 
deeling  zal  binnen  zes  maanden  ,  te  rekenen  van  hunne 
bUeeokomsc,  moeten  afgedaan  zijn. 

Z.  M«  de  Koning  der  Nederlanden,  Groothertog  van 
Luxemburg ,.  zal ,  in  dien  tusfchentydt  het  eigendom 
van  het  gemeld  gedeelte  van  het  hertogdom  Bouillon  In 
bewaring  nemen  ,  om  het  terug  te  geven,  te  gelijk  mee 
de  inkomsten  ysn  dit  (usfchenbefluur ,  aan  dien  der  me- 
dedingers,  ten  voordeele  van  welken  de  arbitrale  beflis- 
fing  zal  uitgefproken  zQn.  Gemelde  Z.'  M.  zal  hem  voor  > 
bét  verlies  der  inkomsten  ,  berkomende  van  de  regten 
der  fouvereiniteit ,  fchadeloos  ilellen,  mies  onder  eene 
'billijke  fchikking.  En,  indien  aan  den  frkïi  Karet  van 
Rêhan  deze  teruggave  gefchieden  onoet  »  zullen  deze 
goederen  9  in  zijne  handen,  aan.de  wet  van  erfopvol- 
fiogy  die  z^q'  titel  uitmaakt ,  onderworpen  z||n. 

In    dezelfde  *  zitting   van*  dén    37flen  October  \ 

ontvin'g  de  Tweede  Kamer  bij  misfive  van  Z. 
M.  de  authentieke  afTcbrlften  van  kapitulatiên 
aangaande   bet  in  dienit  nemen  van  verfcheidene 

L4 


$ 


I68 


JAARBOEK  y A ff  lE IS. 


op  reces 

^cfcbei 

deo* 


Vcrgaae«  regimeiiten  ,    gefloten    tusfchen   Z.    M*    en   deo 

ring  der    Vorst   ¥an   Na%fau;   deo    Graaf  yan   Atntinck^ 

G<mrial.  Heer    van  Kniphatiren»  de    Zwk&rt'che  ktotODS 

Bern ,    Graauwbunderland »    Zurich    en     andere 

Roomfche  kantons.   ^ 

De  Heeren  y.  jt.  Simonh^  de  htron  Je 'F/oen 

jidlercrona  en  de  Caeter  namen  den  3iften  Octo- 

ber    aitiiug*    De   Heer  van  Alphen  j  wegens   de 

provincie    Holland  in  plaats   van   den  overledea 

Jonkheer  J*  SlicAer  door   Z.  M.  benoemd  ^  naoa 

den  3den  November  ziitiog 

Se  Ver-  ■     De  Voorzitter  gaf  ia  de  zitting  van  den  lodea 

Sl^üllS   November  te  kennen  f  dat ,  er  geene  (lukken  meer 

""  ""^'^   in  deliberatie  z^nde,  bij  «tch  bij  Z.  M.  bad  vev» 

voegd,  om  een  reces  van  eenige.  areken  te  erlan» 

gen ;  en  werd  in  de  volgende  zitting  eene  bood» 

Icliap  van  Z.   M.  ontvangen ,  behelzende ,  dat  ^ 

dewijl  de  zaken ,  welke  het  dringendfte  de  tusfcben- 

komst  der  Sfaten-Generaal  hadden  vereischt,  warea 

geëindigd,  en  er  eenige  tyd  zou  verloopen,  alvo* 

teus  er  zaken  van  groot  aanbelang,  van  wege  Z* 

Mk  aan  de  Kamer  zouden  worden  voorgedragen  ^ 

Hoogstdezelve  er  geene  zwarigheid  inzag »  dat  de 

beide  Kamers  dar  Staten  Generaal  tot  en  net  den 

uden    December    precies  fcheidöen;  dienvolgens 

adjourneerde  de  Prefident  de  Vergadering  rot  den 

daarop  volgenden  dag  van   den  isden  December» 

Hervatte       De  hervatte    zitting  der  Staten-Generaal  werd 

siciing.     op  de  heugelijkfle  wijze  geopend  door  eêne  bood* 

ichap  van  Z.   M.  vanden  irden  December,  aan 

de    tweede  Kamer    te   kennen  gevende,  dat  door 

voordrtgt  Hoogstdenzelven    was  befloten    tot   het  Huwelijk 

vau  het    van  Z.   K,  H.  den  Prim  fan  Oranje  met  Me- 

vatT^den  ^'^ö"*^^  ^^  Groot-Vorftin   jlnna  Paut&mna^  zus^ 

Prins  )^c)lter  van  Z.  M.  den  Keizer  aller  Rusfen ,  HooitsD» 

'Or«v>«     deszeifs  bondgenoot ,  met  inzending  eener  C^n- 

ceptwet,  om  daarop,  ter  voldoening  aan  art.  13 

der  Grondwet,  de toeftémnfing  der  StatenGene- 

raal  te    erlangen.   —  Reeds  den   volgenden  dag 

werd    het    algemeen  verflag    der    centrale    fectle 

voorgelezen  t  soo  als  hetzelve  waa  opgemaakt  «it 


JAARBOEK  VAN   i8i5.  169 

het   rtpport   der  verfchtllende    afdeelingen  f    aan  Vergtde* 
welke  'sKonings  boodfcbap  was  gerenvoljeerd.  -?—  y"«  **^  ' 
Üeuelve  was  van  dezen  inhoud:  GeoeruU 


*  'De  centrale  «fdeeling  beeft  de  eer  bi)  deze,  ter  ken-  Atmie- 
fifsfevan  ÜEd.  Mog.  te  brengen,   den  uiiflag  der  over- «»«g^» 
wegin^n  vtn  de  onderfcbeiden  ifdeelingen  der  Kamer,  ^''J^*^* 
ter  zake  van  hec  ontwerp  van  wee  aan  UEd   Mog.  toe-  huwe'^fc 
gezonden,  bij  de  boodfcbap  des  Konings^van  den  uden  y$n  z.^ 
dezer,  en  ürekkende,  oai  de  verelichte  toeüeiDming  te  H. 
verleenen    toe    de  voorgenomene    ecbtverbindtenis  van 
Z.    K.    H.    den    Prin^  van   Oranje  met   Me  vrouwe  de 
Grootvorüin  yfnna  Panlowna  suseer  van  Z.  M.  den  KeU 
Ier  aller  Rnsfen.    In  elke  der  verftbillende  afdeelingen 
van  de  Kamer  heeft  dit  ontwerp  van  wet  den  eenparig- 
Üen   en  nadrukke^fkften.  bijval  gevonden.    De  centrale 
'afdeeling  neenc  zich  verzekerd  te  mogen  houden,  dat  * 

bij  alle  de  leden  eene  volkomene  overtnij^ing    heerscbc , 
van    de   wezenlijke  en  duurzame  voordeelen,  die  men         " 
Dit  het  voorgéftelde  huwel^k  te  wachten   beefl  voor  de 
natie,  welke   wj^  vertegenwoordigen*     Deze  natie    zal 
zich  daardoor  te  naanwer  verbonden  zien  aan  een  volk, 
dat  dóór  z]^e  moedige  volharding,  zoo  wel  alt  door 
zijne  magtige  hulpmiddelen, 200  krachtdadig  tot  de  ver- 
losfing  van  Europa  en  toe  de  berfchepping  van  ooa  va- 
derland bedroeg,  en   welks   ihatkundige  belangen  wei- 
ligt   In   geen  enkel  opzigt  rtegen  die  onze  flrljdig,  en  9 
buiten  allen  twijfd ,  in  het  algemeen  volicomen  met  de» 
zelve  overeenltemmendé  ^  zijn.    De    voorgeOagene    ver- 
bindtenis    tusOsben    ons    Konlnkl^k    Stamhuis,    en  bet 
'Doorluchtig  S'ambuis  van  Rusland   zal   te  naauwer  toe« 
I-alen    de   banden    van    wedeizijdfbhe    vrieiidfchap    en 
hoogachting,  d\^  aireede  tusfchen  de  beide  Souvereinen 
bciiaan;  en^de  menscblievende  en  edelaardfge  gevoelens 
van  Keizer  Aiexatider   en  deszetfs  tféfelijk  geflacht,  al 
die  bekcMomeringen   wegnemende,  waartoe  anderzina  de 
vermaagfebapping    met  .magtige  Vorllenbuizen  ie  meer- 
Rtsleo  aanleiding   gaf^   kan  snlks  integendeel •    in  deze 
aof    een  itevigea  waarborg  ftrekken ,  tegen  .de  heerscbc 
zucbiige  inzigten,  'die   zicb  andere  volken  of  VorQen» 
lencenigep  tijde^  omtrent  ona  geluk  en  ónze^onarhanke* 
lijkhetd,    mogten   veroorloven.     De    koophandel,   met 
welken  de  weivaan  eii  bet  beftaan  van  eeö  zoo  aanzien» 
i^k  deel  der  Nederbfndfcfae  natie  in  héc  naauwfie  veN 


\ 

•  * 

170  J.AAR.BOEK  TAN  1815. 

V^Brgadc-  bind  fiue»  ziee,  in  de  Yerwachting  van  menigvnldiger 
ffiag  der  en  dnurzamer  betrekkingen  mee  hec  Rusfifche  Rijk ,  bec 
Staten-     h^é^    vooruitzigt  Vin  cencn  Tcrmeerderdcn  voorlpoed 

Aanae-         ^°  behalve  deze  overwegingen ,  geput  nit  de  befchoti» 
ini»g  dtf  wiog  van  de  beiaogen  der  Natie/ welke  UE.  Mog.  ver« 
voordrtgc  tegen woqrdigt ,   overwegingen  ,   die  ,   daardoor    zelve  , 
h*"  ^^i    ''^^  '"    ^^   eerde  plaats   I>i)    ona  moesten   voordoen  » 
vbTz  K.  ^^^''^    ^^  centiale  atdeefiiig  bovendien  nog,  even  alge* 
H,     *      meen ,   andere   bewe^redenen  ontmoet  voor  het  aanne* 
men  der  voorgetlelde  wet.    Al   hetgeen  ter  onzer  ken* 
nb  gekomen    ïz^  aangaande  de  perfoneiyke  deuvden  en 
uitmuntende  hoedanigheden  vtn   ée  Qroot-Vorilin  /fnna 
Paul9wna   levert    in    de    voorgeftelde   echtverbindtenis 
eenen  waarborg  op  voor  het*toekomftrg  gelak  vtn  dea 
'    jongen  held*  die  bet  voorwerp  is  onzer  algemeene  lief- 
de en  erkentenis*    Wij   vinden  er  dageltfks  eeoe  reden 
van   bet  levendigAe  en   wairacbrigQe  genoegen  in  voor 
onzen  Ooorlocbtigden   Koning  en  des^ifa  i9%%TA\%(t  Ge- 
malinne.  En,  indien  het  voorbeeld  van  huis(^)ke  deug- 
den  op   den   troon   ten  alien  ti[|de  den  w<.'}(Kd>g^en  in* 
vloed  uitoefent  op    de  deugden    en  bet  geluk  der  vol* 
ken  ,  en  zoo  wi)  het  uitmuntend  voorregt,  hetwelk  wQ 
ce  dien  opzigte  genieten ,  op  den  waren  pr|}s  weten  te 
ftellen,    zal    het   UE     Mog.   niet  bevreemden,  dat  de 
centrale  afdeelmg  ook  als  eene  der  beweegredenen  ten 
voordeele  der   aangebodene    wet   bQ  de  leden  der  oll- 
derfcheidene  afdeeliugen    hebbe   opgemerkt    de   welge- 
l^ronde  hoop,  van»  In  de  benoemde  doorluchtige  huw^ 
lyksvereenlging,  een   dergeiyk  voorbeeld  van   Vorsten» 
t     deugden  vernieuwd  te  zien,  en  alzoo   ons    tegenwoor- 
dig onfcbatbaar   geluk  ook  tot  de  volgende   geOachtei 
te  zien  uitgeftrekc. ' 

Dit  rapport  dadelijk  in  deliberatie  gebragt  zijn» 
de,  werd  bi)  hoofdelijke  (lemming  eenparig  dien 
overeenkom iUg  bedaren.  —*  Twee  da«en  later 
ontving  de  tweede  Kamer  de  goedkeuring  der  eer^ 
fte.  «-*  Z.  K;  H  de  Prins  '9an  Oranje  was  den 
spfleu  November  reeds  ^  uit  den  Haag  vertrokken 
Yiaar  Beriijt),  om  van  daar  met  Hoogstdeszelfs 
gevolg  de  reis  naar  I^etersburg  aan  te  nemen » 
Van  waar  men.  vernam ,  dat  Z.  K«  H.  er  ge» 
Jukkig  aangekomen   was  en  de  openbare  buwe* 


/ 


JAARBOE.K  v'AN  ]8i5. 


171 


]]^sbe]^end0aking  bad  plaats  gehad  op  dén  sjden  Vjergida* 
.Pec^mber.  '     '^^IJ^ 

In   de  zitting  van  den   I4den  December  werd  Gcner»ai, 
eene  misiive  gelezen  van  Z«  M.,  daarbij  voordra- 

Sende  ee»e  Concept- wet,  hooldzakelijk  behelzen- ^''^^*'|'* 
e^  vooreerst  de  bepaling  ^^  dat  de  eerlle  uitloting  p^ji^g  van 
vao  de   uitgebelde   fchald,    welke    met   i   April  4niitnoeo 
^anftaande  moest  plaats  hebben »  in  plaats  van  4^^eid« 
ipiltinenen,  bij  de  wet  van  14  Mei  1814  bepaald,  fcUuift. 
6  millioenen    zou  beloopen,   welke  alzoo  tot  de 
werkelijke   fcbuld  zouden  overgaan 9  en,  ten  an* 
dere  de  aanwijzing  van  verVchillende  fondren  tot 
Ilijving    van   de    amortiratie^kas,  ten  einde  daar* 
door ,  boven  en  behalve  de  fóm  van  2  millioenen 
guldens,    welb^. jaarlijks  op  bet  budget  komen, 
de  jaariijkfche  amortifatie  tè  verzekeren  van  zoo» 
danig  gedeelte,  der  fcbuld,  hetwelk  niet  minder, 
maar  wel  meerder  mI-  kunnen  beloopen  dan  eene 
fom  ^an  4  millioenen.  -^  Op  deze  Conceptwet , 
tan  dé  fectiën  verzonden,  kwam  geen  rapport  uit 
voor  in  het  volgende  jaar« 

Op    deti   isden   December  kwamen  twee  Con^  Reiskos- 
^eptwetfen  in,    houdende  de  eene  bepaling  van  ten  be- 
reiskosten,   aan  de  Leden  der  St^ten-Generaal ,  JI'^lT^ 
ter  voldoening  aan  art.  86  der   Grondwet  toe  teder  si«- 
kennen ,   wiinneer  zij  zich  naar  de  plaats,  waar  ten-Ge» 
de  Vergadering,   wordt  gehouden,   moeten   bege-"""^* 
ven  ;    de  andere  (Ifekte,   om  'thans  over  het  ge-pond* 
heele   Koningrijk,  beginnende  met  den  jare  lU  16 voordes 
tot  het  jaar  18^  ingefloten ,  in  te  voeren  de  be-  [|^^ 
lasting  op  bet  rundvee ,  paarden  en  fchspen,  wel» 
ke  toe. een  fonds   voor  den  Landbouw  (trekken 
zou  en  bijzonder  beftemd  was^  om  den  eigenaar 
van  vee,  dat,  bij  gelegenheid  van  veepest,  gedood 
moet  worden  ,  dadelijk  en  op  eeoe  voldoende  w^ 
«e  fchadeloos  te  (lellen.  ^  / 

Pe  eerfte  Concept-wet  werd,  na  gehoord  rap- 
port der  centrale  fectie,  op  den  soften  met^algc* 
meene  (lemmen  aangenomen  en  daarna  door  de 
eerfte  Kamer  goedgekeurd. 

,   Op  de  tweede  .Conceptrwet  k^^am  het  al^meeiL 
rapport  den  aaften  in,  (trekkende  ter  aaau^minf 


/ 


17a  '        JAARBOEK  tan  lits. 

vwgide-  der  Contept-wet,  waartoe  op  den  ajüen^  m  g«- 
stSen^  houdcne  deliberatie  met  75  tegen  a  ftemroen  werd 
Oeneraal.  befloten.  —  Het  befluit  der  eerde  Kamer  kveam 

eerst  in  na  bet  einde  des  jaars. 
Geheim        In  de  Zitting  van  den  ipden  December' ontving 
^"t^'dcQ    *^  tweede  Kamer  eene  Misfive  van  Z.  M;  daarb^ 
Kefzer  van  inzendende  een  aFzonderlijk  en  geheim  artikel,  ge* 
qosteo.     floten,  tusrchen  Hoogstdenzelven  en  Z.  M.  den 
^^^*         Keizer  vaii  Oostenrijk  op  den  11  den  October  !.l. 
betrekkelijk    de    overneming  van  zekere  fchulden 
van    het  voormalig  België ,  welke  tot  dus  verre 
ten  laste  van    Oostenrlïk  waren  loopende  ten  be» 
drage  van  /  31,466,679 »  die  als  uu  door  het  Ko- 
ningrijk der  Nederlanden  zonden  wórden  overgeno» 
men ;    zijnde  de   intrcsfen  daarvan  ten    laste  dit 
Koningrijk  infi:egaan  met  i  November  1.1.     Bij  de* 
zé  misfive  waren  gevoegd  alle  de  protocoUen  der 
*    conferentiën  over  dit  onderwerp,  te  Weenen  heb» 
bende    plaats    gehad    tusfcben  Zr.  Ma*    buiten- 
gewonen    Gezant    en    Gevolmagtigden    Minister 
met  de  Commisrarisren  van  Z-  K.  M.;  de   door 
Zr.  Ms*  Minister  deswege  overhandigde  nota;  bet 
I    geheim  artikel,  behoorende  tot  het  traktaat  met  het 
Hof  van  Oostenrijk  op  den  a7fte»  September  l.K* 
gefloten  en  de  daaruit  g^erefUlteerde  Conventie*  — . 
Deze    misfive  werd  voor  kennisgeving   aangeno- 
men, de  protocollen  ter  griffie  gedeponeerd,  en  de 
overige  (lukken,  in  de  beide  talen  gedrukt  aan  de 
Leden  (gedistribueerd, 
rotipfipt»      In    dezelfde  zitting  werd  eene  boodfchap  xsn 
Mcnati-^*  ^    gelezen,  geleidende  eene  Concept*wet  ter 
onaie  er-'  voldoening  aan  het  voordel,  door  de  'Stmten^Ge* 
keiuenis    neraal  op  den  s7(len  September  IJ.  ^an  Z«  M» 
pHns^^van  ^^^""  (i)   «rekkende,  om   aan  Z.    K    H*  den 
öiaoje.     Prins  van  Oranje  een  blijk  van  nationale  erken» 
tenis  te  geven  wegens  de   verdediging    der   pofi* 
tie  van   les  Quatre  Br$s ,    tenderende    de   Con- 
èept-wet,   om   voor  rekening  van  dén  Staat,  in 
de  refidentic  Brusfel  aan  te  kobpen  een  pateis  ^ 
en    hetzelve  gemeubileerd   af  te  ftaati',  benevens 
%tt  domein*park  van  Tér  Vue^en  y  gelegen  in  het 

(i)  Zie  boven  bl.  io6eo  ie7. 


JAA,RBOEK.TAN  1815.  173 

bosch  van   Soignies  \  met  een  daarbij  bchooretid  ^«^Jj* 
jagchuis. —  Op    den    aiden    bragt    de   centrale  5^en. 
1'ectie  bet  volgend  verflag  uU:  •  GMeraii, 

UEd.  Mogende  litddea,  in  de  laacfte  biiiiengewone 
*aicting»  aan  Z  M.  den  weiisch  nkgednikt,  om  aib  den 
Prins  van  Oranje  een  openbaar  blijk  te  geven  van  de 
gevoelens,  welke  de  uaiie  hem  toedraagt.  Als  verte- 
genwoordigers dier  natie  hadden  U£.  Mog«  te  kennen 
gegeven,  dst  bet  bar  tang^naam  lijn  zoude,  waardigl^k 
ce  zien  vereeuwigd  de  dankbaarheid  en  de  liefde,  itfe 
zU  gewUd  beefc  aan  den  Vorst,  wiens  dappere  en  hard- 
nekkige verdediging  van  den.  belangrijk,  n  post  van  Qna» 
tr^Bras  4e  gedenkwaardige  overwinning  van  Waterloo  .  '  ' 
heeft  voorbereidt  en  die  onder 'al  de  belden  ^an  dien 
r.oiiderfclijken  dag)  door  den  rcbitterend4.cn  moed  en 
door  de  uitdekefiiUte  talenten  uitblonk 

Z^ne  MajeOeit  is  toegetreden  toe  den  waarlijk  vader- 
iandfchen  wen$cfa,  door  Uë^  Mog.  uitgebngt,  en  de 
w^ze,  waarop  Z.  M.  gemeend  heefl»  aan  dat  verlangen 
ce  moeten  beantwoorden,  levert  eene^  nienwe  drangreden' 
op ,  ten  voordeele  van  het  ontwerp  van  weu  Het  is  in 
de JiabUbeidj^n. dezelfde  oorden,  die  bet  tooneel  wa- 
ren der  krijgsverrigtingen  van  den  Prins  van  Qranje» 
en  alwaar  by  het  geluk  htd,  van  t^xk  ^bloed  voor  bec 
vaderland  te  (lorten,  dat  men  u  voorltelt  hem  een  pa- 
leis en  een  behoorlek  domein  aan  te  bieden.  Zooda* 
nig  'ontwerp  van  wet  moest  noodzakelijk  niet  flechta 
eene  algemeene  goedkeuring  verwerven ,  maaf  met  alge» 
«neene  geestdrift  worden  ontvangeen;  en  de  leden  der 
.«enifate  aftkeling  hebben  zich  biervan  in  a!  de  verfcbil* 
lende  feciién  kunnen  overtuigen.  Zy  twQfelen  niet ,  .«. 
of  de  Vergadering  zal  zicb.  met  de  voorgeftelde  wet  29  dZ'" 
yereenigen.        .  v  ccmbfer, 

wiarbQ 
«-  .         «  •  .  wordt  be- 

-  Mee '  eenparige  flemming  werd  overeenkomftigpaaid^dac 
dit    rapport    befloten,   hetwelk    voorts    door  de  vtncwe 
eerRe  Kamer  werd  goedgekeurd    en    ten  gevolge  eên  Paicis    ' 
bad  deze  wet  van  Z,  M*  van  den  «rften :  (^  Brusfei 

•  ,     •  en  bet 

park  Ter 

Al  zoo  w))  In   overweging  genomen,  hebben,  dat  he^y»'«'«*  *"« 
volgens  een  voorllel ,  op    den  27ften  September  laatstle,  zift!!oS?n 
den  door  de   Staten-Generaal  aan  ons  gedaan,  de  natie  »jgïftgg„', 
aangenaam  zoude   zt)n,  dat   een  openl^k   bew^s    van  '^mcibu 

«••  570 


174  JAARBOEK  vaw  1815* 

Verxade-  goedkeuriog  en  dfltikbtarheid  ato  onien  bemfnden  Zoöü 
t'mt  étt  den  Prins  vin  Oranje  gegeven  werd,  wej^eos  de  hard* 
fttatcn-  nekkl^e  verdediging  van  den  poat  bQ  Quatre-Bus  isp 
Ociictaiu  j^jj  j^j^j^  jyj^y    ^gj^^   Pi^  jj^j   lofwaardig  aandeel^  door 

Wet  v»n   ^^^  genomen  aan  den  orfterfelijken  flag  by  ^acerioö. 
apDccem*     Zoo  il  bec «  dat  wit  •  den  Raad  van  State  gehoord  en 
bcr«  uatr*  net  gemeen  overleg  van  de  Stacen*Genertal ,  hebben  goed* 
bil  wordt  frevonden  en  verdaao ,  zoo  alt  w^  goedvinden  en  ver* 
5^f»5^»flaan  bU  deze: 

Prins  van  An«  i«  lo  Onze  refidentiedad  BrasCel  zal,  üeA  kosrd 
Oranje  ^  der  publieke  fchatkist ,  een  paieia  worden  uógekoCbr, 
ecH  E^lets  eo  behoorlijk  gemeubileerd ,  en  zal  hetzelve  vef volgeiu 
te  Brusfcl  ^^^  onzen  beminden  Zoon  den  Prlna  van  Oranje «  ala  eea 
park  Ter  ^^^U*  der  naiionate  sciting  en  erkemetyuheid,  is  vrQ* 
Vucren  in  en  en  vollen  eigen  'om  worden  over^etf ragen. 
eigendom  3*  Ten  zelfden  einde  Zal  hem  JÉ^votleii  efgéfldoa 
xal  wor-  worden  afgeftaan  het,  in  het  bosch  vaiiSofgniea  gelegene « 
fUtii  '  domein,  bekend  onder  den  naam  van  bet  park  van 
(Siaarsbl.  'Ter  Vueren  op  eene  behoorlijke  wVze,  en  zelia,  den 
00.  570    noods',  met  eenige  dominiaie  grondftakken  vergroot ,  en 

nadat   in   hetzelve «  mede  ten  koste  van  bet  Rijk,  een 

Jagthuls  zal  zijn  opgerigt* 

S.    üe  overdragt   van  het  park  van  Ter  Vneren  nee 

desztlfs  aanhoorigheden ,  en  liet  te  Brusfcl  aaq  ce  koo- 

pen  Pileia,  zal  vn|}  zQn  van  alie  regten  vtn  regiatracle. 

Kapitola*  In  de  zitting  van  den  soften  December  werd 
iwich!  ^*°^'  naisfive  gelezen  van  Z.  M- »  daarbij  lozen^ 
^  *  dende  eene^  tusfchen  Hoogstdenzelven  en  de  Re- 
gering van  het  Kanton  Zurich ,  geflorene  en  fera* 
tificeerde  kapirulatie'^  tot  het  in  Nederlandfcben 
dienst  nemen  van  een  regioic^nt  Zwitfers  van  dat 
Kanton;  —  hetwelk  voor  kennisgeving  werd  aan« 
genomen* 

De  Voorzitter  deed  in  deze  zitting  het  vdljgen* 
de  voor  (te  U 


EDEL  MOGENDE  HEERENI 

* 

Vparftci  De  vierde  afdeeling  van  het  vierde  hoofdftnk  van  dé 
J»"  ^cn  Grondwet»  handelende  over  de  Staten  der  Provincila» 
wMtns  de  ^«^^^"  ^*°  ^^^^^  •"ikel  onder  het  opfchrift  van  4^#- 
peiiiiön.   f^^^ne  befchikking. 


I       j 


JAARBOEK  VAW  1815.  '175 

.      '    -    .  *  ,       ■         >  -  -     "•  • 

'  By  dm  aütifeel  \%  bep««M ,   dat  elk  iojreaeten  het  re^  \>rjgade- 
h^efc  on   verzoeken  mu  de   bevoegde  majc  fcbriftelüfL  rMig  der . 
in  te  dienen»  dnder' zekere  daarbij  geflelde  bepklingen.    siaien- 

Wie  \%  disi  bevoegde  magi  ?  ^.ijn'dat  ook  andere,  dan  Generaal. 
Ijvanrvan   melding   gemaakt    wordt   \xé  dit  hopfdduk?  en  y     a  . 
toude  men  ook    uil  het  isifte  artikel  moetefl  opmaken ,  y^n  den 
dat  hier  inzonderheid  ^^eoogd  worden*  de  Staten  der  Pro-  Prendent 
Tfnclên',   daar  aan   Hun    Ed.  Gr    Achtbare  toegekend  waaaoad* 
.Dvordt,  niet  alle?n  het  1^^  en  de  belangen  hanner  pro^  P^^*^***' 
vfncie  bi(  de   Staten- Gener-nal  yoorae  (laan*   maar  ook 
die  van  derzelver ^ingezetenen,  en   dat  dos  deze  door 
hec  intermediair  der  provibciale  Suteo  alleea  toegang  coc 
U  £d.  Mog«  hebhen. 

Dan,  dit  gevoe|/?o  fcbijot  niet  algemeen  te/z^n..  On* 
kngs/heb  ik,  met  iLe  jpost,  petitiên  vn'n  mj[j  onbel^enden ' 
ontvangen,  De  qór^k^héid»  of  petitiën  van  partlculie- 
ren  een  onderwerjr-^an  Uwer  Ede)  Mog.  raadplegingen 
kunnen  zijn  ,  de  onbekendheid  der  t>erromn%  de  aard 
der  verzoeken  zelve  ;  hebben  mlJ  tót  düs  verre  weer* 
honden,  die  petitiên  ovrder  het  oof^vah' (J  £d.  Mog.  Ü 
brengen ;  en  daar  bet  mQ.  voorkomt ,  dtt  d!t  eeoe  zaak 
van  het  hoogst  belang  ia,  zoude  ik  iU  £d.  Mog»  voor* 
fleffeo,  door  eene  büzondere  Commisfie  ».  b^fhande  uit 
zeyen  leden,  te  doen  oqderzoeken ,  of  hcic   ióifte  art.    "  '^ 

in  geen.  verband  ^oax   m^t  bet  overig  gedeelite  van  die   ^     • 
hoofdihikt  én  of. ook ^  uit  kracht  van. dat. art.  ,   bijzon-     . 
dere  perfonen,  met  voorbij^jaan  van  de   Provtncfale  Sta.-     ' 
ten ,  en  andere  bij  *  dat   hoofdftuk  genfoemde  bevoegde 
mageen,'  het  regt  hffibeir,  bm  'hunne  verzoeken . fcbrif* 
tclijk  aan  de  StateuTGeneraal  in  re  dienen.  •        ' 

*  indien  dié  Commilfie  be^TlJpén  moge,  dat  te  alleniQ* 
de  aan  eik  Ingezeten  de  vrïje  loegang  tot  U  £d.  Mo^. 
dieiNie  open  te  daan  %  zoiute  het.  dan  ook  niet  raadzaam 
zijn,  dat  dezelve  aap  U  £d.  IVlog.  voordroeg  een  reglef' 
ment,  om  te  bep^leq.^t^  wij^^  >  op  welke  die  verzoe* 
ken  aienden  jngeri^'^te  worden,,  tea  einde  zeker. te  zijn 
dat  de  peifonen  en  de  zaken  ,  ..het  onderwerp  der;  ver-  '  ,  > 
zoekfchriftcn ,  weaenlijk  betonden. 

Iniiien  dit  mijn  vc/órflel  bij  U  £d-  Aïdg.  bifval  mogt 
vinden  ,  zoude  ik  verder  voordrigen,  om  betzel^  te 
verzenden  atQ  de  onderfchefdene  afdeeltnges,  met' ver* 
toek  om  uit  dan  baren  élk  een  Lid  te  "wNlen  baJaae^ 
men,  otii  die  Commisfie  \%  helpen  •  oftaiticenMeii  einde 
deze  zaak  te  onderzoeken,^  eq  daarvaa  ter  Vergadering 
lapport  te  doeiL 


i 


■> 


1^6  JAARDOEK  van   tSt5« 

Vtrgade-  -  De   Voorzitcer   bragt  daarna 9  öp  den  a^ften^ 
'men^    ter  kennisre  van  de  Vergadering»  dar  de  verrchil- 
Ceoeml.  lende  fectiSn,  ten  gevolge  ran  dit,  door  hem  gedane, 
voordel,  ieder  een  Lid  hadden  benoemd,  om  de 
Commjsfiè  uit  te  maken  ten  fine  van  rapport  om- 
trent hetzelve  voorllel.  —  Welk  rapport  eerst  in 
.  bet  volgende  jaar  werd  aitgebrag% 
C4mcept^      Op    den   gallen   December  werd    door  Z.   M* 
wet  der    eene   Concept  wet  ingezonden^  houdende  de  be* 
iniili"el^*  paling,  dat  de  nationale  miltctè  nog  eenigên  lyd 
langer  in   haar  geheel  op   den  betn  zon  blijven  ^ 
dan    bij  de  wet  van   a7  Februarn   van  dit  jaar 
voor    de  Noordelijke,    en  bü  arr*  4  vaor  hei  be« 
fluit  van  I  April  voor  de  Zuidelijke  gewesten  was 
bepaald   (ij,  en   wel  in  haar  geheel  tot  1  April 
1816  en  de  helft  derzelve  tot  r^nij  daaraan  vol* 
gen  de.  —— Na   dat   door  de   cemrale   fectie    pm« 
irent  dit  concept  gunilig  was  ^eadvlfeerd,  werd 
hetzelve  op  den  oêden  met  eenparigheid  vanHeiB* 
med'  aangenomen;   doch    kreeg    deze    wet    eecic 
baar  vol  bcflag  In  het  volgende  jaar.  ); 

Concept-      ^^   ^^  'itting^  van  den  ajiltn  December  werd 
wee  om-   gelezen  eene   mislive  van   Z.  M.,'daarbgJnzeB- 
treot  het  dende  eene  Concept  wet ,  waarbij   werd  voorge» 
^|37cn*°<J ragen,   dat  de,  fints  eenijjen  tijd  in  de  noordc-, 
•nz.  op     lijke  provinciën  beftaan  hebbende  bepalingen ,  op» 
trtkie.     xigtelijk  het  leggen  van  arresten  en   het  bekomen 
^^"^^     van^ kortingen  op   traktementen»  foldgen  en  pea« 
fioenien»  en  het  invoeren  van  aigemeene  bepaliii* 
gen  deswege ,  waarvan  de  ondervinding  het  nat 
heeft  bewezen »   thans  algemeen*  over  het  geheele 
vvjConlngrijk  zouden  worden  ingevoerd, 
nvèriiet      In  de    Vergadelring  van  den  sSften  December 
Invoegen    merkte  de   Heer  van  Hoogftraten^   na  het  voor- 
v!fen1n    ^^^^^    ^*"   ^^    flotulcn    va%i  het  verhandelde  in 
de  notu-    de  vorige   zitting ,  op  ,  dat  het    hem    ongerchikC 
len.  en  ftrijdig   met    hét    reglement    v^n    orde    voor* 

kwam  9    dat  er  melding  in  de  notulen   werd.  ge« 
maakt  van  de  advifen  der  Leden*    Eenige  Leden 

'  ziclrvoop,  andere  tegen  ^  dit  gevoelen  verklaard 

•  > 

(1)  Zit  boven  ifte  St«  bl.  5  en  131. 


i 


döcb  4e  ?nHif ;  of  er  voortwra '  yaii  de  «dneicn  smw^ 
der  Leden  ïn  Ha  aotalén  meldüi|^«oii  worden  ge<  Otncwit 
meekr.»  vèrsdDdrin  eau  de  ftG^JlQ.i  «^  lo  dese^  sit» 
ting  derïdridevVoonitter'eeoe^  door  .hem  onc» 
vanjteae  keimfege^ngloiède  uit  iiet  kabinet  mui 
Z.  M.^  dsarl^  aankooidigeode  v  dat  op  den  dag 
van  moi^en^'t^-'^^^  tene  CotDmiafie  van  vft^ 
ge  Z.  M.  een  ontwerp  van' wet  in  de  Vergade» 
rins  zbu  bren^ren ,  welke  Commisfie  beilaan  soa 
uit  Z.  Exc.  dèit  ftffoï*^^^  ^^^'  Financiën,  ed  de 
Leden  van  den  Staatnaad  vm  ü^Mcp  en  de  Ba* 

ron  vtfii  PcU%  ^        A     ^  ^   .       ^    - 

Deae  Commtffie  op  den  aOR^n  Décümber^  doof^dordrigt 
cene  Cominlsö^an  vier  Leien  uic  de  Vergade-  jj^  *?^ 
ring»  ter  Klbicf  ingeleid  Böftde  en    ^ling  t^^tU 
iiMien   hebbehcfe ,    deed  de  Mimstér  van  Finan-  oru  i8A 
c«n  yoorleeing  ^ti  eene  Coneeptwet,  houdende 
bepaling  *  van    *»  Rijka*  uitgaven  -over*  den    jare 
1816/  welke  in:i5  HoofdRidtkcn  Jbf  posten  waa 
ingedeeld ,  te^^cM^en  8a  miUioen^en  guldena  bedra-* .        j 
tehde;  en  van.  eene  andere  Concept  wet,  houden* 
de  de  regeling  van  •sRyks  inkoqtften  over  den2elf> 
d^n  jare  iSidrtrslirna   1.  Eic.  eene  omftandige 
deductie  voorlaa.  tot  .  toeRcKting  van  de  meeate 
artikelen  en   poaten^  in   laats tgenieide  Concept- 
wet  voorkomende'.  -^  Dtzt  Cooimiafie  vertrok* 
ken  z$nde«  wffvUn  de  betde^  ontwerpen  verzon* 
den  aan   de  afdee^ui^n,    terwyl  tij  in  beide  de 
talen   gedrukt   en  aan. ét  l^en  tonden  worden 

uitgedeeld*  ^       '  x    \  ^   ^ 

In  die  telfde  i^ittin^^  de  laatfk  Van  dit  jaar,  Ceoeept* 
werd  eene  miifiye  geBuen  van  Z.    M. ,.  daarbij  j;%^ 
voordragende ,  om    over   bet  geheele   Rijk  In  te  undfctie 
voeren  de  wet ,   met  bet  begin   déaea  ja^jra  gear*  tiüciicrih 
reateerd,  betrekkell)k  de  Vaart  óp  Oroetalatifd  en 
de  Straat  Davida^  tot  berlevendiging  en  aaumoe* 
diging  van  die  Vaart  en  ViafcherS;  ^  welke  voor*  • 
dragt  ahnede  aan  de  afdeelidgen  Werd  Veraqnden«   . 

Op  den  aden  Decem'ber  ëS^  door  2.  M*^  naar. 
aanleiding  .  fan  art.   i  van  de  additionele  artike* 
j.  B.  van  iMS*  ^^  ^^^'         ^ 


\ 


I  •     • 


» 

« 

ÏÏSr  ^.  ^^  «"^  Vergtderiogcn  de^  Brpviaciale  en 
•^  Gedepttteesde  Sucm  der  PfoHncWft  Noord-Brf» 
btnd,:  GelderkMd^  Holhad»  ZeèlAd,  Utrecht. 
^Vricftltnd,  OMrijsfeU  Gföaingcn  en  Ptedtbé,  in 
dcneter  fiiBctifti  ihtvaicigd  »  es  voorc<  toe  ver- 
▼nlliag.der  bdUtnde.  vieétvrM  in  :de  Verttd^rin*» 
gen  der  ^uten  bedlUBd  ét  ntmigende  Hcerea  • 
ilti  - 

In  de  Ptovmcn^  N<K>KiKBMi4iip« 

Voor  de  RUdcrfehtpj ,     '.        .  .     ^ 

De  Heer  J.G.K^9(m  lUeéf  M  GinUt 

Voor  de  Sceden :  m 
t9BÊatnA.arérMm,     .    voor  •tH^ttogmboirt. 

C.  Hjm^n^vm  Hêek^^^^  Bmea  op  Zoos. 

Voorde  Eigenérrden: 
Do  Heeten  S.  J»  >w«#«r  yjo  NUiwkmi^' 

O.  de  J^ng  vsn  St.  Oêéênredê^'  f 

lo  de  PaoviHca  GiLDui^Aifiv.  ' 
:    »  Voor  do  ÉiiWerftlitpw ,      , ,    * 

Oe  Hetm  F.  S.ran  Bjlané^  ffatr  ^ 
G.  rsn  Hardenkrdêk  ^ 
Jt.%  ».  C.  C  MO  HèectMn.' 
&%UmtmrgStirum. 
d.  9ém  PmOanii. 

^     '  Voorde  Scêdens 

^Reèrm^^^r,        .        .        footmjmégen. 
T.H.  9M  Btckelmi    .   .  —  btrdenrijk; 
Voor  de  Elgenerfden: 
De  Heer  B.  mUink^ 

Ia  de  Paovuf cm  Hollahow 
Voor  de  Steden:    . 

De  Heeren  R  %  Groen  9am  PHmterer^  toot  'j  Gn  venbi ge^ 
D*J.  vmn  Lemmp^^    .    ,    ^«^  Aoiflordaül 
ILCfm  MereHknt,   ;  «'^•«-^LeUeB, 


'•^'A^óo»  ^éi  EigenérfiU't  ";  ' 


■i^ 


G.  y.  H.  H«»fti 


•      ^t» 


UU  / 


flpoVuhtiü 


f\    V.  ^ » ♦  • 

1 


Voor  ie  Eilelêb:^'       '^ 
fit  ttecMti  j^,  C.  i^.r«ii  JTm^ü^aï  il«rfif'iii  il^M*i>4 

A>    Voor' d«  Stiitt^l 
De  Hètt  £  P.  »«f*r»  '  ••.    '-'■  ::'*"'".Wof  IÖ*Ufc««|^ 

Voor  de  KlgieiiciflUBt    . 
t)e  Beer  j;  0^  Caftwèrêpé. 

'    '  n  de  PftOvimhi  t)t«EQlt* 
Voor  de  Ridderfchip» 

t>e  tteet  jF.  M  li^.  ^w  C^mAh^^  ^#>  0^*11^^ 

Voor  deStbdeb. '  .     r;      . 

De  tieeten  %  &  C«l/iB»       4        *       toor  MèfllAièfb 

•  Voor  de  Elgenerfdl»  ï 

De  Heefeii  #é  JÊ^Bmimrtt  ¥m  Bfykhm/^     . 
4.,»;  tStriek  ¥m  Ll»pAê$m^^ 

...  .  ; 

ttt  de  PtOTlUCtt  VUttSLAIftt»    , 


»n   • 


1    I" 


.     1  ».. 


t  M  ^*  ^0«  M^pii  toot  Aèfif  tfariftéltfBé 

J,  ^.  iv^w  Boeiensf     •  t — 'Leroatctïftnd*     * 

y  Cannegieter  ^       •  -* — WóèkoiD. 

C  5Vr*irtoj        *  —  ld|Vdettidèeli 


/ 


i8o  JAi^R^BAPf  VAN  ^j5, 

Jjf^*^  b  de  pRovuwi»  pmipttL.     , 

"l^*"-  Voor"  de  Rldéttfi*^*  •        ,*    ;/ 

Voor  de  Scèdeo:      *  * 

06  Heeren  T  R.miêe^f.     • .       .  :  -toor  Zwolle. 

H.j.ff^euenherg^       .  —  Zwolle. 

-  .      ...         ,     • 

Voor  de  EigeoecfdeQ: 
t>e  Heer  H.  Penuimêk^  if4^ 

lü  de  Pft^if incEK.  Gtuouuwmu 

-  Voor  de  RidderiShjH;: 
De  Heer  \^f.  fsn  Pémkais. 

Voor  de  Stedeo: 

De  Heerea  T.  J.  %  Cnmert,       .       Voor  Groningen. 
^.  %.jfM4hr  Uq$P^    .    .   —  Idem. 
U^.  tF.  JuÜen%  ^       .        .    -:-  Idem. 


Ten  atnzien  der  financiën  liad  Z.  K.  H.  iii 
dit  jaar,  behalve  de  r£edi  vef melde  (i),  de  vol- 
gende  beQuiten  genooien. 
Befluit  .-  Uit  overweging,  dat,  daar  bv  de  tlianf  beftaande 
Jjn^Mt  orde  vaa -aaicen  ,  ia  de  noordeiyke  provinciën  der 
Sl^ctl^  Neéirlandeo  het  beheer  der  domeinen^  van  dat 
Mluor  der  registnde  waa  afgercbeiien ,  bet  noodzakelijk 
raistnicfe  ^^""^  bepalingen  te  maken ,  ten  aanzien  van  zoo% 
belast  danige  verrigttngen ,  voortvloeiende  nit  de  exe» 
bigfc  mcc  cutie  van  contumacieele  condemnatiin ,  als  aan 
^tmZ^  ^^^  voormaals  vercenjgd  bcftuur  der  registratie  en 
zen^fprui-  domeinen  bij  de  vigerende  wetboeken  waren  op* 
tendeiiit  gedragen,  .befloot  Z.  M.,  het.  rapport  van  dea 
iiVvS"*  Scactaris  ^*"  Staat  vdor  de  Financiën  en  van 
coocmma^  den  Eerfteo  Prefiderit  van  bet  Hoog  Geregtshof 
vi^fsfcn,*^''^^^»  ^  ^^"^  H^en  April:  ,,  dat  bet  belluur 

(i)  Zie  hoven- ifle.St.'  Ml.  8  .  ip. 


JAARBOEK  VAN Ti'Sr;*  tte 


» 


it 


j\  van  éeregïAf ratte*  bet  ztgél   en  de  hypotliael^  (Staauu, 

,,  regten  behtsc  zou  bUjven  mee    sfiet  zoo^ifn  °^*  33*) 

^j  bemeeijenisfeny    tMi^    met    betreülcin^   ttttHdi» 

9  9  executie  van  comtumacüele  condeibntttifin^^h^ 

„  de  beftaande  wetten,   aan    bet   veieemgd  è^^ 

ff'  ftuor  der  registratie  en  domeiiiei  waren  •jpgfvi 

,9  dragen."  •    «.i,  . 

Bij  befluit  van  den  iSdcn^JnnS  mrieeodejZ.  ^"^^ 
M«9  op  het  rapport  van  dea  ConMniafiiJB  .Gen»*  im .  .. 
raal  der  Financiën,  vrijdom  van  uitende  .«qdrell]«^^>Qi«» 
tutie  van  de> inftoitf«lide  regten,  ktnUngekoienêBY^  uiitii^ 
welke  van  woonplaats  vertodefden^  van  .  ene  naM  ••<iqaaa»» 
plaairen ,  door  de  toen  oog  beftaude  toMime  ^  *?^ 
gcicheiden.  het  Rük. 

Z«  M.  in  overwefiDf  neveode ,  dat  bet  billijk  cstati»u« 
was, '  om  te'  gemóet  te  komen  4urQ  de  bezwaren  ^^^^  ; 
van    aoodanige   houders  van  domein  -  reacriptiéa  ^èt  van 


en  van,  daarmede  bif  art*  34  dsr  wet  van  14  Mei  9  Aug« 
1814  (r)  gelijk  geftelde,  renre^cenifiksten ,  wcikev  J^";   ,_ 
geen  gebruik  gemaakt   hebbende  van   de  faculteit  pajlngeir* 
"hun  bij  art.  33  dier  wet  tot  plaatfing  deraelve  toe*  ttaopxigt* 
gekend,    en    ook    niet  in   de,  gelegenheid  geweest  ^*'>  ^. 
zijnde,  om    hunne  domeiivrefcripiiën  in  betaling  S^"  Mg ?o 
van  gekochte  dominiale  goederen  te  bezigen,  ver- omloop 
zogt  hadden,  dat  bun  nog  een  weg  tot  en^plooi  J*^^!^^ 
hunner  vooric  breven  domejn*refcri.ptiën  en  rente*.  refcHp» 
ceriifikaten    mogte^  worden    aangewezen «  ordon^  '<<^n  «n 
néerde   bij  eene  wet  van  7   Augustus,  den  Raad  [JfiH^JJI^ 
van  State  gehoord  en  met  gemeen  overleg  van  de(sttatsbK 
Staten  Generaal :   „  dat  gemelde  domeiii*refcfip«  »o.  41.} 
„  tien    en   certiiikaten  als    nog  zotiden  WDrden 
9,  anngenomen  op  den  voet,  bQ  de  wet  >an  1814 
,,  bepaald,  in  dier  voege, dat  tweeduizend  francs 
,«  derzelven,  meerdere    of  mindere  fommen  naar 
^,  evenredigheid  5  met  alle  daarop  te  goed  zijnde 
„  interesfen  zouden    worden  befchouwd  als  één 
„  bij    vocrrfchreven    wet    bepaald    foui:nisfement 
,,  van  oude  rentefcbulden ,   en  dienvol^ns,  met 
„  bijvoeging- der  vereischte  b^lsffe  van  ƒ  ^ao-:* 
,,  worden  verkregen  ƒ  aoo»:*  kapitaal   a^  ps9* 

C)  Zie  bet  Joërhek  van  i9f4i  bL  301— 809^ 

HL  % 


I 
^ 


}AA%9iP.%]li  WAn  «ti|. 

^.  cilit  tonwttlt  wedülil»  es  /4m  kêpkvd^»  u\u 
^  feflcMe  fehDld,  wmfvüi  4e  t^ku  9011  ingaan 
9«  met  i««  J11I9  deses  }a|it»  «ei  in|ttpctk  van 
^^  italNid  ter  oonvtrfie  Taof»  of  «beerlijk  op  ^ 
^  December  vao  i^etycive  jtat  oode?  poenaluciteii 
f«:t#  tm   r9  eb  ao  der  wet  mn  14  Mei  1814 

^1^  _.    MM  MÉnjpfa€lM«*de  V»  eb'  Ifefoccns  %i|i  ta  lan^ 

•  Aog.     da  Veftcaa  Ubbeoëè^.  .docd'  op^  a?  Februaag  1811 

f^'A  L  gcftip|ifMcafriai>iikftiie.  wit  4  Siim  v^n  Utrecht» 

^üSSblr^^^^^  vlittteL  Mnr.deaeHia  ordt.yfraogt:  Z.. 

aida,  ia«  ftL   akbr  jenegaÉ  JbaaiadinHki  em  aaif  dk  ver» 

v^AdEL  ^  aocii  tM  foMacii^ivtWj  aaa  ver  xulks  met  de  be« 

-  wordt       ftaadde  regeringavorm»   met  Ho^stde^aelft  legt 

iieHMK   eo  lÉet  da  algerimaa   bflalQ^eik^iaas»,  overeen  te 

^^^^^  bf eggen,  bapaakla  op^  dea  lAw  >%iiga«tiia»  den 

.    Kaad  van  Staaa  geboord;  lea  oiet  giHDCfiP  ovarie( 

«         van  de  Scaien-Gejiaiaat  ecM  aret  ^  varvauea^  éSt 

vo^evde  artikeleaa 


.  Ari.  K  1 1>0  Daitibbe  ofdt»  MQa  vaa  tftreebc  vonh 
berftald » ipodaaig  air  dezelve,  ten  c^de  van  derselvef  ftp« 
preste  in  !iea  jara  1811 ,  beeft  bfftaan;  voörbehoadeoa 
aógtaoi  Onae  bevoegdheid  om  aan  deiiélfe  orde  Ai  iQd 
en  wifle  aoodanfga  «oidefe  ea  aieer  doctaarige  fnrfgiing 
te  geven ,  th  Wij  auRen  goedvinden ;  en  vo<i#(i  tfp  dei^ 
voet ,  en  onder  'de  bepaiiatenv  '^  déTvolgeade  artikelaii 
varaiald* 

a*  Zo^ittt  mofaHjir  aa  )da  dagteelKnIag  vaa  dit  ba« 
ftih»  aoUan  alia  goedtrea  n^  eigfiütommen^  boe  ook 
giaaihaid,  en,  waaria  deeelve^ook  niogen  bafltMt,  4kt  urn 
i^  Doitfcbe  'orde,  b^  derxelvec^pprc^^Se  in  181  f  bébr* 
ben  behoor^  $  voor.aoo  ver  dfe  air  nog  fn  nmMu^m  voor^ 
bandeii  z^,  en  tbsns  <^oor  de  admioffh*>tte  der  dotnet« 
nen  beheerd  worden,  doch  verder  of  anders  n*»ei,  «aa 
de  ordje  worden  overgegeven,  en  znlks  met  de  tevenvta 
over  den  jare  1814  en  vervolgens  •  wsftrtegea  de  arde 
gebonden  zal  wesen  om  aaaviakie^lr  ^^te^  1814  en  ver** 
votgéas  t  te  betalen  al  zoodanige  II snn  en  uitkeernigea 
itn  dioDile  van  kerken  ea  icfaolen  en  .f>)  aoodanige  bèta- 
Nngen  vsn  predikanten  <  %\%  aoderzuic,  met  welken  af 
bevorens  ts  belast  geweest. 

g.    Oe  goederen,  watka  tot  da  Onitfchc  orde»  flaiya 


ma  VtüdKi  hebben  bckoahlt.  «BtMèrt  htrt  ibfipffifif  Wet  ^ 
door  de  FflMiche.  adfliiDiflncle  tl^  vetlMidit  geworden^  ^  Ang.  • 
suUeo  WÊOk  de  kdoptn  vfrb^^vMi';  behoodent   dr  be»||£'  55 
voegdbeid  wi  dexé  Ittktfteo,  m  skb»  Indien  zU  tot  o^^l^  \ 

vernieciffaig  vin  den 'terkoop  genegen  zyn,  deswege»  ^rde, 
'in  der  minne  met  de  orde  te  verfiian.  -  Belle  ven 

De  tennOnen ,  welke  op  de  koopfbof  dier  goedeite  Utrecht » 
itn  de  Fhmfche  tdaiDilhiKie  iQn  b^Mld  geworden ,  znW  i^^Iêa  * 
Jen  door  de  orde  niet  knnnen  worden  geredtmeerd ,  docb  rgHMiiiV 
Mlen  de'  onbemlde  ttiRM}nev  door  de  koopen  hin  de  nc^o 
Of  de  xehre  voidiin  en  nitbemiU  worden  v  onder  gefboVA 
denheid  on  het  bediagen  ditpnn  tiar^  ie  ieggen  ea.  o» 
bieden    tot   etnkoop  vin  veste  goedetent  of  liendea 
binnen  deke  landen  gelegen^  of  va»  in(l:hr|fvtegen  bi  he^       % 
Grootboek  der  Nationale  SchnM. 

4.  Alle  bypocl^éken »  en  ka(>iuüen  ten  biste  vnn  part!*» 
cnlieren  geloopen  hebbende  en  welke  voor  i^.  TarnHrf) 
2Si£  afgelost  en  altoo  aan  -dé  Franlbhe  admhiiftntiè  be-  r 

taaki  zijn  feworden,   znllen  evemhln   als  de   betitldo 
kooppenningen   door  de  orde  kannen   worden   gciedai  • 

%  meerd^  edoch  tal.  aan  dezelve  wonlen  nbgekeefd  bet 
bednlgen  van  ai  znike  kapitalen,  als  in  den  loop  van  dei| 
jare  1814  afj^elosii  en  aan  de  dooiioitle  adminiftratie  tijn^ 
verantwoord  geworden* 

§•  De  kapitalen,  welke  op  het  grootboek  dernatio* 
nale  werkelQk  reatef evende  en  nitgefteldè  "fchuld »  teo 
name  tui  de  adnüniftratle  der  domeinen  zt|n  logerchre* 
ven  en  f  eprovenieerd  zQn  nit  00de  kapicaleli  ^  welke ,  sert 
,  tVde  vab  de  (Irppresfie- der  Daftfbhe  orde»  aandeMve 
hebbeo  toebehoord ,  znllen  lev  aéme  van  de  orde  won»  1 
den  overgelbhreven ,  en  de  Imeresfbn^  daarvan  fbdert  ént 
iflen  JanoarO  1814  gqiercipieerd ,  een  dezelve  worden  nltgo^ 
*  keerd,  wtartegen«door  de  or^e  aan  de  adaahitllratle  des 
domeinen  zal  worden  gereariMAirftesd  het  bedr^CK  der 
bQlagent  welke»' Ingevolge  dt  wet  van  den  I4den  Mei 
1814  voor  die  kapliateo  ztfn  gelinieerd*  gewordeav 
nlugaden  de  kostea  op  de  recoaverfie  deteelve  ge- 
vallen. 

(S.   V»  gevolge  van  de  heiiMIfaig  der  DnMbfae  orde» 
Baiye  van  Utrecht «  znllen  de  fbhadevergoedfngen  aav  r 

de  titniarlslbn  en  geSmploQeerden  ttev  «rde  i  b^  de  de* 
«  creten  vaneden  4^  Jnttf  i8ffl  eo  van  den  isden  An* 
gnstns  1813  toegfistn^  komen  te  cesfereny-en  dieovot* 
gens  de  ifigefchrevtne  iQf^enten  #erden  gebonden  vooe 
vernietigd  op  bet  tljdftfp  van  déa  iftsn  Jaauar^}'  18141 
terwiül   de  kapitalen  rentende  5  pCt«  integiatft  op  het 


l 


W«rv«  oMt   uroortMik  dèr.'nnCoinl»  MnM  cni  bêboere 

«  ürVirtJ  ^^***  «^^^•««"••B  »iigdth«?Hl,  worde»  ^^Httn^tr  éï9* 
2e  Diii?  P^^^  ^^"iB  ^^  oHe,:  mder  gtbaodeabald  Vtff>e«n^  met 
Hbt  orde,  opc^^  «ME  ^  bekKi^  4i€r  incifftitn,  gelQkflttnd  kspftasi» 
Bal^e  vaa  oleowc  weikel|fke  fekiild ,  f n  de  deenoe'.bebooreóde  ks- 
V<|^<»  pitalen,  uicgedelde  fthold  mi  *#  Hiiide '»«otti(«€ie.b9s  mf 
iierfteifi  ^^  MrlYvea ,  wmncfen  aan  de  orde  stl  wwdcii  veri;oe<l 
CscvK'U.  ^^*  volgcoa  de  wee  tea  14  Mei  1814,  gedtne  bijbeta* 

7.  De  fegevolge  hec  vaflg  irtiket  Tenrtecf^d  wordei^ 
de  iVfreeten ,  eoor  «00  ^red  deaeliFe  niet  nn  de  tinila* 
fiifesi.anr  tae  geémplo^^eefdeii  det  orde  wereo  coe^e* 
kevÜ ,  tntkiif  door  4e  orde  M)  voonderNig  tin  desenre 
M  geXapleOeerden  monto  worde».  iiitbe»a|d,  te  reenen 
irao  dea  xden  Jannai^  1814  tf  ea  toe  r^d  en  wt}le  z^ 
sal  foedvïadeo  ben  lii  hmiDe  oude  fmteciêa  te  her- 
fteMeii. 

••  De  cfêe,  aiet  en  Merc-de»  tden  JumÊf^  18  4 
wotdcade  gefield  in  bet  genot  der  revenoeo  vm  alle  de 
goederen,  «elke  ato  dezelve,  ree  gevolge  vm  de  voor- 
gaande artikelen,  intlen  worden  gerestitueerd,  nl  ver* 
illgt  tijtt  tot  bet  bettien  van  alle  groadttsten,  d^fk-» 
Irfs  en  siolengeklen  en  dergelQke  Toor  bet  gehee'e 
}ur  1814,  soo  nede  alie  de  kosten  Tan  onderbond  caa 
leiMMratie,  die  na  1  janaafit)  1814,  al[)n  gelmfendperGi 
geworden  •  tuitende  betgeen  deswege  over  bet  |at^8i4 
reeds  door  de  admtnirtratie  der  'domeinen  -aioi^e  t^tt 
kecatJd  geworden ,  door  de  orde  worden  gerestitoeerd . 

9,  B$  den  ilaat  van  üqiiidaiie  en  afrekening  tusfche» 
de  admlnUbitie  der  domeinen  en  de  Doitfcèe  orde» 
welke*  ter  etoliedige  executie  van  de  vorenfhMnde  befia» 
lingen  moer  worden  opgemaakt,  is  fpccbni  ia  bet  m>g 
te  honden  en  tot  bafis  te  nemen^ 
*  f^erwnf ; dat eao  aUepacbten, renten  ent.  in  den  too^ 
van  bef  }aar,  en  aizoo  niet  met  nkimo  December  ver* 
ftbUneode,  flecbts  too  veel  ten  voordeele  van  de  Doft<« 
Ibbe  orde  worde  nitgetrokken ,  als.  gelffk  flaai  met  bec 
getal  van  dairen  federt  den  iden  Januari  1814.9  toe  aan 
den  verékl^Adag^  in  óm  pfn  verloopet>,  en  dat  het  res* 
aerendeels  levenoen  van  4813»  ten  beboeve  van  deDo^ 
seinen  wordeli  bekeerd. 

Dat  wederkeerig  tgmtwfeJe  van  alle  renten,  nitgsogen 
en  dergelllke  in  1814  verfcbenea  en  betaald,  niet  met^ 
der  ten  laste  van  de  orde  gebrtgt  worden ,  dan  vqlgens 
dezelfde  berekening  naar  gelang  van  het  getal  dagen  via 


•  flr 


JAARBOEK  ^AK    iSiffk  ^^ 

^  'jMisMj'  r8i4  iDr  tto  dta  mWUiVAdag  ovtr  1^14  ^^- 

4chyidigd  fc». .  En     -  <    ■     •  ^ 

.    /te  4rri/rv  cUic  de  tienden,  gtryejoideii  efi  hoptgewae-' . 
ftn  in  1813  verRocbc 9  .gerekend  tullen    wordeji  loc  de 
iokomften  van  dti  jMr  te  behooren,  al  ware  het,  dt^  de 
^betaling  ia  1814  bepuld^  en  gepresteerd  mogte  s^n  ge^^ 
worden*  «  *  ,     ' 

Een  Koninklijk  beflait  van  dep  Sdeti  Augustus  meuwe  \ 
bragt  eene  nieuwe  tolltnie/toV  llahd,  in  plaaifi  ^^^''J'®  .* 
▼an  die,  welke  aan  de' oevers  van  de  Maas  be-Jtversvap 
Rotïdm  Oexelve  werd  verdeeld  in  zes  boofdkan-  de  Maas^^ 
toren,  waarvan  de  hoofdplaatfen  waren  Dinant,  J^JSy^"** 
Florenville,  Luxemburg,  Vianden  ,  Hcnri-Cha*  regt  tiii 
pelle  en  Roerorond.  Bij  hetzelfde  befluit  werd  de  ftad  \ 
aan  de  ftad  Venlo  een  ftapelregt  voor  den  koop*  Xj^'J^i, 
Jiandel  toegedaan,  mits  de  fhd  voor  het  daartoe  staatse/ ' 
nood!ge  gebouw,  zorgde.  '  no.  aoi.) 

Öe    doorvoer   van    alle  goederen^    behalve  'di6  Gevolg 
jenen,  welke  bij  het  tranfit  'van  07  Ociober  «814  JJJjJjp 
waren  uitgefioten  ^  werd  ,  ten  gevolge  van  bovenge?  op  ijaa 
beid  befluit,  gepermitceerd   langs  de   navolgende «loorvoer 
kantoren,    op  de  zuidelijke  grenzen  van  liet  Ko- JJ"^*^ 
ningrijk  en  vnn  het  Groothertogdom  van  Luxem«  (Amllcrd. 
burg  ,   te    weten  :    Dinant  ,    Paliznel ,    Remich,  Covr.  no* 
Wasferbilüg,  Echrerwach,   Bocholtz  of  BebanJt ,  ^^^'^ 
Petii-Hïer ,  Stavelot ,   Francorchamp ,   Gemereth , 
ïfenri  Chapelle  ,  Moresnet ,   Herlcn »    Susteren*, 
Roermond,  Reuver,  Venlo  en  Wel. 

Z.    M.  nani  voorts  een  bedult,  waarbij  de,  in  Bealuft 
de   zuidelijke  prov'inciSn  beftaande,   indirecte  be^J'^^^ 
la'stingen ,  te  rekenen    van  '  den   iften  September  toir  ver-- 
j5i5%  in  al  de  nieuwelinks  tan  het  beiluur  vanki«I*^«^^ 
Z'  M   onderworpene  departementen  werden  inge  beimSf 
voerd;    wordende   bij   dit   befluit  tevens  door  Z.  |:en  in  de 
M*  de  befluiten  van  «7  Oct.   1814  en  van  10  Ja-JI^^'*' 
nuarlj    1815  alsmede  de  artikelen  6  tot  so  ing^«  JS^d^"* 
floten  van  bet  befluit  van  30  October  1814,  ziïn- parcemen» 
de  een  vervolg  op  dat  van  den  a7ftert  dier  zelfde  StJl^Uf. 
maand ,    in    gezegde    provinciSn    executoir   ver-  Staatse/ 
Uaard.  acAio.) 

Op   den  4den  September  nam  Z.  M*  het  be« 

M5 


ms  JAARBOEK  iTa»  x8^j 

^V  ^^^*  »»  ^  de  Lffwi^  ^.  4ftui9Mel«ice  depatto- 
^^g^^iDfDten    geïntroduceerd»  sou  «oideo  geeontinia^ 
toe  CO0»   eeird;  doch  dtt,  dieo  osiremiiitdi&rd^  &  cdk^ce 
dtt"ta  de  ^'  Cfasfikilé  Loterij,  in  de  noordelijke  prov]n« 
suidcitke  <^>'fc'i>    getrokken,  in  de  xufcfdgke  departementen^ 
ëtpano-    werd  toegeftaan , ,  te  beginnen    met  dètóen  aan* 
Sfta^e  ^^^^^  M7^^  LotcrQ,  en  in  zoo  verre  sou  wor- 
LoierUeaden  gederogeerd, aan  de  bepalingen,  volgens  wel« 
executoir  ke  de  collecte  vin  eenige  andere,  dan  de  soog^ 
vo^^c?  naamde  Belgifche  Locer$,  in  desuidelijke  departe- 
seive  der  menten  was  Verboden.    Voorts  werden  de  wetten 
ftsiemen.  en  reglementen  op  bet  Ruk  der  Clasfikale  LoterQ 
lfi"s'!^Jjf  gecmaneerd  en . bepaaldelijk  het  reglement  van  13 
Löierif  der  Qctober  i8ii  en  het  befluit  van  ip,  January  1814» 
TOórdeij-  n*^.  38,  wsarbg  het  4  de  artikel  van  bet  soo  even 
Trouiru    gemelcfe  reglement  was  gealtereerd  geworden,  la 
(«uttsc.  de  2uideUjke  departementen  ezecuf oir  verklaard •'^ 
**»"70  —  pe  irekking  der  ClaéC kale  Loterij  de^noo^^ 
delijke  provinciën,  de  Nederlandfche  LoterjQ  ge- 
naamd, had  met  de  116de  Lotery  weder  plaats  ge* 
bad  op  '  de  oude  Gottifcbe  zasl  van  het  Binnen» 
bof,  van  ouds  onder  de  benaming  van  de  Lote» 
r^zaal  bekend,  doch  van  wasr  de  Lotérq  federt 
zeven  jaren  naar  een  ander  lokaal  was  verplaatste 
sljnde  die  zaal  in  dien  tusichentgd  tot  een  hos^ 
pttaal  ingerigt  geweest «  maar  nu  weder  op  eene 
soo  fraaiie  wijse  in  order  gebragt,    dat  dit  g^ 
'denk (luk  dér  Graven  van   HoUshd  voor  ingeze- 
tenen en  vreemdelingen  een  opmerkelük  voorwerp 
van  befchouwing  en  nadenken  is  gebleven. 
Befluit         Bij  befluit  van  den   19  December  bepaalde  Z. 
yu  19      M« ,  dat  het  Syndikaat  der  Nederlanden  sal  be- 
£S3S^^  ftaan  uit  50  Leden  ,  en  benoemde  Z,  M.  tevens 
penbehêi-  als  soodanige  de  Leden  van  het  toeii  ontbonden 
seodcom*  Syndikaat ,  zijnde  de  Heeren  :  .flP,  y.  yan  Brh* 
SySS-      iw«  vw  ie  Graoie  Lind^ ,  Jan  Brouwer   Jzii. , 
k«au        7«  Pm  yafi  fVickevoer^  Crommelin^  Jan  Six  van 
nUUgtm.  W.  Willink^  J.  G.  V0n  der  JUeukn^ 
P.  P.  Charlé^  J.  Hedshen^  G.  Blaauif^  J.  N. 
van  EjSy  D.  C,  van  Lennep^  W.  Renderp^  0$ 
ten  Sande^  Z).  Hooft  ^  J^  HuidecopervanAfaar$^ 
feveen^  J.  van  Coilen^  J.  Carp^  j.  Graafiand^ 


JAARAOJEK  VAM  i<i5#  xlljr 

vyk^  f^  yan  de  PoUM  Jonge^  J.  Scricnjn^C. 


T.  M.  dé  Lêfel.   IV.   B.  Vomberg  ^   D.   W. 
£Üa$s  Jn  van  Loori  Jn.^  J.   A.  vah  iddekin* 
ge.  ~  Eq  voorts  de  Ufitttn^xyan^Jken  ^  Barcct^    ' 
ji.  Cogeis  >  Gendebicn »    Htnmcy  ,   Holvoet   (^S$. 
G€n$.^^  hztoïï' Keycrberg  df Aidcngoer ^  Overmant 
J^Mut  de   Maibe^  J.  ff.  Pirc$,t  PAarasin^  Jt/.^ 
fóur^  Roemers  9  Serritfs^  Jef.  S^^onis^   Spóel^^ 
ierch   d^Èjnhouês  »   SurU$  de  ChokUr^   Tornaco 
^cMerh.,''^  Toe  $€creuris  van  btt  Syndikaat. 
werd  tangefteld  de  w^  ۥ  At^sioot^  en  tot  The* 
faurier  van  beuelve  de  Heer  J.  Frafer. 

Zijne  £xc»  de  Minister  van  Financiën  heeft  ^  ^ 
naar  aanleiding  van  de  vye;]t  van  ii.  November 
1S15  en  der  nadere  bevelen»  daacfoe  van  Z.  M. 
öntyangeD »  het^  by  decreet  van  %%  September 
18 !•  opgerigt  g  en  b$  koninklijk  befluit  van  % 
Februarij  1814.  n^.  19»  in  d&szelfa  attributiën  ge- 
confirmeerd  Syndikaat^  op  den  poften  December 
181^,  uit  naam  des  Koning»  ontbonden.  Daarna 
heeft  de  Minister. het  nieuwe  Syndikaat  der  Ne* 
derlanden»  in  iiaam  des  Konings  ^  gelntlalleerd, 
aan  de.  tegenwoordig  zijnde  Leden  »  benevens  den 
Secretaris  en  den  Xhefaurier^  den  vereiscbten  eed 
afgenoqien ,  en  de  eerde  vergadering^  van  dit  nieu* 
we  Syndii^aat  geprelideerd* 

By  de  Algemeene  Rekenkamer  waa  door  Z.  M«  B«ioe* 
in  de  maand  Mei  4e  Heer  E%riky  tot  dus  verre  J^J***^ 
Secretaris  dier  kamer »  tot  lid  in  beuelve  koUegie  kamcr*^'^* 
benoemd,  . 

In  de  maand  December  werd  de  Heer  C  ^^*-'f^ 
her%  benoemd  tot  Secretaris  bij  het  departement  coSwo^ 
van  Gonvoijen  en  Licentent   als  mede  tot  Admi*e'  ucea- 
I        aiflirateur  in  dat  vak  voor  de  zuidelijke  departe»  ^^ 
menteo. 

Behalve  de  verordeningen  in  het  Jujlitle-wezen , 
reeds  bevorens  vermeld  (i)  ,  had  ten  dezen  jare 
nog  het  volgende  plaats.  « 

Z.  M;  in  aanmerking  genomen  hebbende  ,  dat 

(1)  Zie  boven  ifte  St«  bU  39 -4a. 


xt8 


jAARIBOER  vah  1815. 


Befloic     foQiipige  (tedcn,  dorpen  of  beerlQkhedc'o »  ren  ge* 
vtnZ.M.  volge  van  Höogstdeszelfs  beflittt  van  ^4  Decete* 
][*°i[  re^^'^  iSU»  zouden  kunnen  noodig  Hebbén  de   w«» 
ladef'de  pens  of  cachetten 9  welke,  in  den  jare  1811  ,  vaa 
finder  den  hen  zjjn  afgevofderd  ep  o[)gezonden  aan  het  toen* 
Siffiw    '''^"*  keizerlijk  Gcregishof  in  >  Gfa vetifiage ,  htffeft 
van  bet    den  i  April ,  op  voordrtgt  van  den  eerften  prefi* 
Hoog  Ge- 'den t  van  het  Hoog  •  Geragtsbof    der    Vereenigdc 
£ïu««-  Nederlanden,  befloten;   ,,   d^it  alle  geipeirfe  wa« 
decftchet- pens   of  Cachetten,   jrioor   de   Itêdelljke  regerio* 
woofwt-^en,  of  door  (fe  regeringen  van  dorpen  of  heer* 
1^^^^  lykbeden ,    zullen    worden    terug   gevraagd ;   -— - 
pbatfen    dit  door    den  fongerendën   e^rüen    Girilfner    iraji 
*»^^'*"  het    Hoog-GèregtsHof    alle    zoodanige    wq>ent 
fwedèH.  of    cachetten  ^    welke    niet  'ten    gebrniice    faeb- 
SiMtac    ben  gediend  van  eenig  regrerlijk  kollegié  of  ter 
"»•  81O    bezegeling  van  re*gterli)ke  akten  *,   maar  alleen  als 
het  voormalig  wapen  van  een jgphatieti^  beft unr 
gebruikt  werden  ,  en  toen  In  zfne  bewaring  wa* 
ren  ,  aan  de  belanghebbenden ,  tegen  bebobrüike 
ref us  ,    zullen    worden    afgegeven;  —  doch  dat 
de  wapens  of  cachetten  van  alle  voormalige  Sch€- 
pensbanken,  Balluagién  öf  Diftrikts-Vierfcharen, 
en  in  bet  algemeen ,  die  van  alle  voormalige  re^- 
terlijke  kolJegiên,  provifioneel  zullen  blijven   ge- 
deponeerd, tot  Hoogstdeszelfs  nadere  dispofitie.'' 

Bil  befluit  van    1    Mei  autorifeerde  Z*  M.  den 

ter  loda-' Procureur' Generaal  bii  het  Hoog  Geregtsbof, 
niMverl^  om  de  perfonen  iii  vrijheid  te  (lellen  ,  die  ,  vóór 
f[(M2rders  de  afkondiging  van  het  befluit  van  10  April 
bevoren»  1815  (i) ,  door  gefprekken  of  oproerig  ge» 
^^^^^^^""^'fchreeuw,  de  publieke  rust  ep  de  veffigheid  van 
April.  den  Staat  hadden  aangerand  ;  wordende  hun  de 
(Amft.  ftraffcn  of  geldboeten,  die  zfi  verdiend  hadden, 
J;°8"/x  *^- kwijt  gefcholden. 

''^,  Op  den  i7den  Angustna  befJoot  Z.  M.'te  ver. 

i\^n"^M^ klaren;  „  dat  alle  armen-difectiën,  hier  ré  Laode 
w.cens  *,,  geëtablisfeerd ,  onder  welke  benaming'  de^.etve 
i.ct  'tatis  ^^  y^ji^  zouden  mogen  voorkomen ,  in  alle  civiete 
diKeK^SiT >f  regtszaken,  die  dezelve  in  hare  kwaliteit,  het 

(i)  Zie  boven  ifte  Su  bl.  izf^^nj^ 


BefluU 
vanZ*  M« 


JA^AR^Q^K  yAK  i8i5*^  189 


I 


•»  zijrjrific:^de;iof  Tordereqde,  voor  de  rerpecciü  ciMcrU 
s>  vc?  ppven»  tf  Rei5,i;bai\ken  van  juftiiic  «ouden  ^wawc. 
^y-^ /achten  rvoerep ^  gcaUs  zullen  worden,  bedjend  ,     '      ''^ 
«•  zonder  eenigpnbeuUug  vaa  zegel^  of  registra* 
^  ue»regten  flerjudiciele  akt^  of  (lukken»  als 
,^  in^e  zonder  iteaijge  betafiqg  van  eei\ige  griffie* 
^  enexpediue^c^cen^.JudicieJe-boetenY  fi^laris* 
y,.  len  van;  praktiz^na .  of  ^eurwavqer^  9  boege* 
,P  qa^ftid^  dan  aHefh .^e^  veel  z^  dié 

^,  vaa  h^re  part  uo^.  f  uilen  Jiunqen  v^rh^len  ,  al*. 
^,  les  met.inh^ïie'der  verdere  bepalingen,  b*9  de 
,,  bei) uiten  v^  -p.  Februari}  1814  n^.  4.  en  aj 
^tJfuni».  daaraanvolgende  uitgedrukt  (!).•*    ]         . 
.   Z*;^M,  oviyrWcgenii<i:^  dat  de  werk^iaamMen.JS^^^^ 
vaa  hecHoog.  Oeregtahof  te  Qrusfel^  door  .het  omtrent 
b^h^if4e)^i   der  zaken  in   casfatie,    aanmerkelyk,  civiele  st- 
^Ijn ,  v^rmcerdqr.^ .,  ,cn  van  den^  anderen  kant  allt  hHüde!^ 
04DflagUghêid  Vi  de^bebandeling»  zoo  TiieLmógef, dea bur- 
lijk^   willende  vérininderen .,    befloot   den  jiifen^^iyi^^ 
Ócxohtxx  \f  daX  alle  civiele  zaken  en  .van  koop- he^HeTtc 
^  iiafidel  ,  voortaan  bn  het  Hoog  Gcregtsbof  té  Brusfei. 
^,  JJrusfel  ,  .door  ecne  kamer»  uU  v'yf  leden  za  CstMwW. 
^  mengefteld»  zuUeu  kunnen  larorden  bellist;  ^^^•^9*} 
^^>£tl.  dat  .hetzelfde,  jnede  zal  plaats  hebben  om* 
ppjxk^t  d^  gefc^ilten  over  den  burgerlijken  (land/^ 
.Qp.  voordragt  van  den  Klimater  van  JuftitieV 
,b/BHoot  Z.;  Mw   4/m   I   November  :   ,,  de  civfele  ^^^]^^ 
'^  kamers  derjlooge  Gfireg^shpven,  belast  met  dchS%pel 
^  kemiisn^^ping.  der  «gedingen  t  in  cas  van  casfa*  vu  ce- 
^  tie»  zuljep^jiBgevanè  dezelvie^om  w^ltc  Vede- ^^^***^- 
^  .nep  dim  o<^t:  h^t'  bu  de  viret.  verèiscbte  getal  (sumM. 
»•  regtcrs  niet!  .moeten  klunen  niieen  brengen  —^00.50.^ 
,^  b^oead  ^Z^ó-V  het  ontbrekend  'getal  aan  te  vul* 
;i.len    dopr-jfeden  vin   de  kamer   van*  appellen 
^'van   correctionele  poltüe^ .  of  dic  van  bel'chul^ 
^  diging ,   daartoe  door  defl  Eerfte'n  Prefident  te 
^  committeren.^ 

.  Slechts  enkele  reiszaken  ,  wier,  bijzondere 
^ard  o/  aangelegenheid  vermelding  vordert ,  te  boek 
kunnende  breiigen»  oordeelen  wgüa'c»  het  volgebde 

(1)  2ie  bet  Jaarboek  vao  1814  bl.  2^4,      '    ^  '  \ 


190  JAARBOEK  Van  i9tf.l 

^^tlcTlfk  gevat   étzt   onderrcbeidiiig '  altinft   véfttstlin  "^  ^^m 
Yoorbcdd  Te  OiAcrzccle  bij  Graminoat  ihrd  óp  'deti  14^9^ 
bSgJSïf  November  ccnc  vrouw  ,  Veréacht  trtn  tooverft 
teoaker«  Op  de  gruwuamtle  W^ze  verbrande  '2^  wtêèem 
^«^e.      ftcgocüe  vrouw  van  50  |aréii ,  kóedet  ^aö'^«ev« 
RiDdert  en  van  eeo   onbefproken  -  gedragé  ^Eett 
landbouwer  Pierre  Brujlsnd\  otiA  5J  Jateir^- ea 
iijnc  huisvrouw  Jeamte  Spitaa$  ;   oud  49jitfen^ 
beide  geboren  en  wonende  te*  Oièkerseete^  étnë 
dpcbter  van  so  jaren  hebbti^  ^  die  doof  eettt 
kwijnende  ziekte  waa  aangetast ,  namen  ded'^i^ad 
van  waarzeggers  In^  en  bieMeti  lich  oveH^kd^ 
dat  hunne  dochter  betooverd  Waê/'  Z^  meeiflett 
de  tooverés  in  hunne  buurvröow  te  ontdekkefi^ 
en  lokten  haar  !h  btds,  waarin 'tij  bevorens  geeii 
voet  had^  gezet.     Meh  floot  tetftond  deoreii  ett 
vensters»,  en  na  baar  met  vervloekingen  overlc» 
den  én  ten  (lerkftt  gedrongen  te* hebben  tot  bes 
.  .     kentebis  hareir  gewunde  misdaadV  bond  men  bnat 
aan  handen  en  voeten ,  zonder  op  %are  verklaring 
gen  van  onfchuld  en  op  hare  tranen  trIèttenV  «n 
\  •  .    bedreigde  haar  met  den  fehr{kkelgk(ten;dood^'  oii« 
der    het  toebrengen    van  verfcheiden  rabeHlagen^ 
Daarna  ftnk  men  een  vuur  aan  f  hetwelk  men'  dri« 
manl  vemte uwd^  ^  én  op  hetwelk  men  de  nptp^ 
zalige  herhaalde  malen  plaatfte/  zoodat  baire'VOe^ 
ten ,  beenen  en  d^en  langzamerhand  verbYaérdden* 
Drie  aren  lang  werd  de  ongdnkkigc  aldus  gep9» 
nigd  ,   zotider  te  kunnen  fcbreenweo  of  om  b|ilp 
roepen  ,  wQi  men  haar  den  ftiond  had  toegdlobr» 
Toen  hare  beulen  haar  zagen  zieltogen   eti   on 
den  Pastoor  fmeéfteti ,  ten  einde  baar  m  hare  faat« 
fte  oogenblikken  bij  te  (laan,  verffeten  t^  baar^ 
pm  den  Geestelijken  te  balen »  waardoor  dit  af*  , 
fchuWeliJk  feit  ontdekt  Werd.    Terftond  in  heeb» 
tenis  genomen ,  betoonden  beide  geen  berouw  hoe^* 

{enaamd  9  gelooveade  door  aoddeiljkis  ingeving  Of 
ebben  gehandeld.  De  ziece  dochter  was  niet 
zonder  deelnediing  aan  dien  gruwel  gebleven';  de 
tweededpchteren  dienstmeid,  welke  de  misdadigtn 
in  eeu  naburig  vertrek  badden  doen  gaan«  had- 
den de  vlugt  genomeo  ,  door  zich  langs  mt>  daH 


JAARj^pSK  VHM  i8i5«  191 

neder  t^  kten*  •  Het  flagto^r  dts  wrc^n  b||g^* 
iQof^^overleed  9  na  een  vcrfclirikUjk  Indea»  op  dedi 
aiffop  NoTember.'  Het  Coior  d*aauf«8 »  zitting 
hoiKteodi-' (e  Gent^  beeft  op  den  ijden  Mei  van  'j 
het  vo^nde  jaar  >,  man  ea  vrouw  beiide  veroor* 
deeld  ,  den  eerften  tot  de  doodftraf  #  de  tweede 
tot ,  dwang^arbéid  levenatang^»  ten  toon  (telling  en 
brapdgierk  n^et  de  lettera  T.  P.  en  in  de  kosten, 
van  het  procea.  ^-f-  De  debatten  over  deze  aaak , 
waarvan  ófi  bija#nderheden  meer  dan  eena  al  de 
toeboordera  met  fchrik  vervulden  ^  leverden  een 
out  zettend  bewiia  ^. ,  wat  het .  bggeloof  vermag . 
op'  wezena ;  zonder  ^opvoeding  »  e^  veryxeeoid  van 
aiearcbei«kwgevod  CO-  / 

Geneeskundige  ftaatazorg  had  Z$  M.  »  bij  on-jeno»* 
derfcbddene  bej^uiten  t  in  provinciale  commtsGën  mióra 
▼an  geneesjc nnd^  onderzoek  en  roevoorzigt  doen^^J^ 
bêèoemen  den  Heer  3^.  de  Koning  ^  Med^  Doct^inodig 
teVollenboven,  in  plaata  van  dei|  Heer^.  TA^w- wevoor- 
0^11 ,  Med*  Doet.  9  eervol  ontflagen ,  voor  Zwoïr  ^^ 
Ie  ,;  en  den  Heer  J.  ^ipping  ^  Med,  Doet,  te. 
Rotterdam  9  in  plaata  van  wi|)Jen  den  Heer  S.  A. 
09  U^un  %  voor  Dordrecht* 

Voorts  wia  ,  b^*  befluit  van  den^dsften  Octo-  SJ^J^. 
bet  \  door  Z.  M.  eeae  perfonele  commisfie  daar-vootwcr- 
gefttld,   belast  omidfif  zoo  wel  in  de  zuid^l^kepea  v» 
ala  noordelijke  pvovincien^bjpftaande  ^geneeskundig  ^3^^ 
ge  wetten  en  verordeBingfcn  te  herzien  »  en '  een  .dig  wcj^ 
geheel  te  ontwerpen  ,  hetwelk  'kis  bet  geneeskun*  <MMk«' 
di|  wetboek  voor  bet  koningrgk  zou  moeten  ver« 
ftrekken,  en  tot  Leden. dezer Commisfie  benoemd, 
de  ](|éeren  P.  J.  Groên  van,  Prinstêr^r.  en  Har* 
hmmr  ^  en  tot  Amanuenfia  den  .Heer  P.,  J.  van 
amaanan» 

Xt)  Een  weinig 'vroeger;  en  wel  den  iSdco  October, 
wat  een  gel^ke  gruwel  door  het  Ulfgeloof  fchler  volbrsgc 
te  Bellegbem,  alwaar  men  eene  vrouw  van  69  jaren , 
door  (lokflagen  tn  het  branden  barervoeteB,  Jisd  wiUen 
dwingen  toe  bekeDtenli  van  bet  be^boveren  'en  tot  bet 
oacteoveren  van  «ei»  kind ;  tot  dat  éiodeigk  de  ?ader 
des  kinda,  minder  dwaas  of  minder  wt^d  dan  da  tve^'i 
'rigHiv  .dt  ongitnlMfi  vteuw  dacd  im  iacan* 


i9f  JAARBOEK  VAU   tttSé 

MHaillea,     BQ  befluitcfi ,  eindcl*^  ,  Tan  étti  ^deff  lYo^oi* 
wcHcns      ber ;   wees  Z.   M.  aio  de  v§f '  Mcd*    Doaarta 
tóhiVD.  .7-  C   Viw  G^/>«^  en  J.C.  SeUn  *t  Oorinchetn, 
tinx  ttU-    G    yf.  Rakiacr  te  Z\^U&,  7-  ^^  Kéning  te  V4»l- 
(crciku     leohoVen,  en,*.  fF.  fan  dtr  É^nde  ie  Meppet , 
goudt^n  medailles  toe  ter  beloonin'g  vau  de  koe« 
pokilöf'inSnti/lg,  in  den  ƒ  are  1814  in  de  pro^in« 
cfën  Zuidholland ,  Overljsrel  en  Drenthe  ,  en  wel 
bet  grootfte  getti  zonder  belooirinf  |   — ^  de  me* 
daille  heeft  de  waarde  iran  tien  dkikaren» 
^rhli        ^''    ^^^    Jaarlfiksch  verOag   van    het    Amfter« 
Amfter*    damscb  Genootfchap  ter  bevordering  4^r  koepoiftof^'^ 
d^msch     inenting  voor  faihtveraogendeit  bleek ,  dat  in  het* 
^^Ver  ^^*^^  ^"  *  November  1814  tot  1  November  vkit 
inentiog.   dit  jaaf,  1407  perfonen,  meestal  kinderen,  met 
den  besten  uitOa^  waren*  gevaccineerd ,   hebbende 
toen  reeds  in  den  tyd  van  twaalf  jaren^  boven  &é 
14000  lu  dit  In  (lij  nut  dese  kunstbewenüfig,  met 
liet  heilzaamst  gevolg,  ondergaan. 
Betioe*         Tot  Lid  der  Commisfi?  tot  bet  el^iminereif  vsn- 
Jï""!  y"  Vee-arizen  9  was  bij  befluit  van  24  Februarij •  be« 
ƒ«•/.' D9cmd  de  Hoogleeraar  G.  Sandifort  te 'Leiden. 


•••■»•*■ 


Aigemecv^    Op  den   i7den  Juni}  had  de  eerfle   algenaeM 
7'^^^  vergadering  plaats  gehad   In  'sGravenhage,  van 
de  Pro!    afgevaardigden  uit  de  provinciale  CumAiafie  vtn 
vinebfe    Landbouw  ,  z^nde  de  Heeren  G.  C  C«  J*  ^»n 
^^"™J* Jf Zy /w/d/»  wn  Sandenburg    wegens   Utrecht,    i^an 
bouw.     ^  Tujll  vau  Scr9óskeeken  vsn    Heeren  en  Lemdë 
wegeifs  Braband ,  ƒ .  iV.  yan  £js  wegens  Noovd*» 
hoiiandy  J.  D.  SuengrscAi  wegens  Zeeland  9  il#« 
Siderius  wegens  Vriesland ,  Ph.  J.  van  der  G09S 
wegens  Zuid  holland  ,    j|^«  van  Riemidyk  wegens 
Drenthe  ,7.  F.  IV.  van  Spaen  van  Biljoen  wt» 
gens  Gelderland  ^  J.  A.  Uilkens  wegens  Grotiia« 
gen  y  en  J.  Teding  van  herkhout  wcgena  pver^s* 
*      fel;    wordende  de  functiën   van  Secretaris  waaf«« 
genomen  door  den  Heer  J\  Kops  ^   CommttTaris 
tot  de  zaken  'van  den  Landbouw  bij  het  departe« 
ment  van  Biunenlandfche  ïakeu.     ï^tzt  vergade- 
ring eindigde  bare  aitting  op  dea  maften  daar  aaa 
Yolgende.. 
Op  het  verflag  door  den  Miüisiêr  ras  BiaoM* 


lllódfche  tftken  gedaan ,  dat  djè  janderpeit  in  vele  Befluit 
dèpériei»cntert  Vah  bet  Ptartfchè  rijjk   verwocèiilr-  vartisNoS 
Jjen  aanrigrede,  eft  zich  bereide  tot  aaj)  de  gren- Ji^'*^^^^^* 
kea  <i€r  N'ederUhdea  bad  ^rrpreid  v  vond  Z.  M.  waarbü*de 
j;oe4  9  ^11  b«fluic  van  tg  Novenlbcr,  allen   invoer ^^^y^^J]^^ 
van.t'urtdVdé  y  innderhuidfn  en    kalfshuiden    uUvecuu. 
jPraii'kdjk  in  Het  koningrftk  der  Nederlanden  ,    tén  Fr.&nkryk 
ttrengfte  eh  onder  verbeurte  der  Ingcvderdfe  vboW  ^Jbiieii. 
Werpen  V  te  verbledcö.  •   csiaa^swl 

Daarentegen   h0  Z.   M.   uit  aanmérkitig ;  d^t  «o.  54O 
'ét  beweegredenen  van  Hoo^atde^^zeifs  befluit  van  n^  vèri 
16  A^ril  t8l4  9   wavbïl   allé  ihvoer   van  "^^n^^^c  |'^^f^^^ 
bik  dé  ftad   Bhini^n   tn  h\\t  oinmeftrek«n    ftreü'- }^r^cnnti"^ 
gelijk    werd    Vetboden  ;   geheel  waren   kötHeii    te  vitn  f6 
Vervallen  >    detü^ijl  aldaafr  Tedfeh  Itrig  de  bermette- j^^^^J^J/f 
lljke  ziekte  omi<er  bet  rundVee  had  opgéhdud4èn\  jMTa. 
-t^  den  4dert  jtiUj,^   Op  vöordragt  Van  den  Secft-:        ' 
t^ris  van  Staat   voor  dt  Binhehjandfehe  2ake#,  . 
l)et   bovengemeU  Verbod  Van    16  April  18 14  in- 
•  getrokken. 

Z»   M.   fn  aanhiérking    géhoiberi    hebbende    ()e  Befiuit 
Üanzietiliike  Voordccleri ,  welke  de  Groenlands-  en  ^'^^/j^p^ 
^iraat-jrfavids-visfbheryi  .de  daaruit  yoórtvloeye^*  ,^.  jiou- 
de  bahdét  fn  traan  en  olie  i  en  de,  inec  beide  \n  oen^e  bé^ 
Verband  llaande, neringen  en  baoiltcriiigeo ,,  in  ï^^  omjreil^ 
Ib^a^nder  de  fcheepa-tioiQierwerven  ^  fmederyeA,  de  prt- 
zeilnakeryen ,  toliWflageryeo  en  andere ;  aan  €tt  min ,  . 
^  nigvuldige  ingcMteiien  en  datrdoor  ook  aan  den  )^^t,!iind» 
étaat  in  vorige  jaren  hebben  aingebfagt^  dat  wQ  kas  aan  d^ 
ders.  Bij  het  aanvanklljk  ^efval  Van  die  visfcheri?  }<'"^en- 
fcn  van  dien  hahdel ,  dezelve  i   door  het  uitloven  suaai.* 
vad  koatbafe  preini^n  van   'sLahds  wege   is  gè-  üaviaa» 
iicbraagd,  en  daarrtede  vol  gehouden  tot   op  hét  JJjY^^' 
tyddip,  dat  dezeljire  dooc  de  rampen  van  dèn  oöf>  iv!>rdetï 
log  ten  eenemale '1$  te  niet  getoopeh;   teri^.iil  aan  iiuge- 
HooffStdenzelVen  de  gèziodheid  was  gebleken  van  l^^J^^,^; 
fommige  ingezetenen,   om  zich  töt  bet  hervatten  no.  ^^ji* 
dier  vlsrchetl}  op  nieiiw  in  Qaat  te  ftellenen  ^^ 
reed  te  maken  ,   wanneer  z'^  z\t\ï   van   de  zijde 
2ijner  Kfajeneit  (bortaelljke  önde^ffeütiing  eri  aan- 
iboediging  konden  beiovefe  ,   als  in  den  Jare  1788 
.  èn  i8ot  adn  dezelve  ziin  toegelegd  en  ten  Atü 
J.  B«  van  itis^  tdc  Stuk.  "^      th 


\ 


194  JAARBoéK'^VAii  lèi's. 

Béflufk  geworden;  -.en  de,/^rangred«9en,4  'WdJ^e  b^t 
v»  19  toenmaiij;;  beftuur  dezer  landen  ^npop^ii,,  om  i  tot 
u^^fcoi??*^  inftandhoi^ding  van  dajtea  belangröfcin  .tak  vin 
dende  bê;  vaderla^o^lfche  nijverheid)  naaif  de.omfta|idji2:bt<iQa 
paiingttn  gewyzigde  penning(ïn  viit  te  iQven^  .en  qit  '^Itiio^'' 
Sfprê!,^  kas  IC  betalen,  vafl  djes.te  meer.  kr^eht  tn*  klem 
tDiin,  s^n»  naar  mate  4R^iP#*n<l  van  ^aken  tiK  dezen 
welke  irit  opzigte  200  veel  ongunstiger  was.  daajn  de;  b^- 


kMiuwde^*  voormelde  jaren,  eü  mttsdiQp.eetie  proeve 
Croen-.  lende  neoien,  in  hoie  verre  geljikfopflife  niMri?e- 
te£i^  gelen,  «Is  toen  ter  ïüd  genotnen,..vermott4d',«ri 
luvidi*  voldoende  zouden  z'^n ,  Qm  het  H(^rgiej[^l«.  éo?I 
vaardtrs  ,tot  aanwakKering  en  herdel  der  voorfphreveo  vl^<* 
woid^  fcherij  ,en  handel  te  Sereikcn  ^,  beflo9t  op  d^n 
tiU(?e-  ipden  Ma^rt,  den  Kaad  ^9Ui  SWe  gehoord ,  en 
loow.  met  gqmeen  averleg  der.  Skaten  Generaal  ,  te  k* 
^"ï^O  '*'^'^^°  ^*  volgende  -bepalingen: 

Art.  !•  Atn  de  directeuren  of  boekhonderes  dj|CTeede« 
iHen  ^n  de  twntf  eerCtefchepen  van.hpadtri^^^tfili  tèt 
twee.  liionderd  Ifst^h.  welke  io  liec*tifdvatc  .vió  def)  iften 
j[»nnflrij  1815  toe  den  ifl'eo  Jaonari}  mI.iv  voor.  xèlètit^g 
vflo  ingezeteneD  deiër  landen,  itoec  een  '^IbófBen >léèc 
van  zes  tot  zeven  ifoèpira,  én  vienêo-deKlg  tot  veertig 
man  )eqof)>a|^  of  daarenboven «  rèr  ^f vtsd^  en  ré^ibéb» 
'VMiglt  nair  GroenlSDd  óf  Straat.DiVidt  'uic  de  Véretafiele 
Naderlandea  znlta  ^n  hi  zee  geftokte , ,  zal  èene  premie 
van  i]Jtn»Uag»  iet  ibmiM  van  vier  duizend  gnideat,  nli 
*ïUind^  kasfe  morden  betaald. 
s^..  Geli)kerwyzQ  ztl  aan  ieder  zoodanig  fcl^p  tfr  Qcoefi- 


worden  goiÓ^ééih  ,  MtwéFk  licti^ve  mfiider  0ah  bob- 
derd  kwahdeeréd  Mnnén  dê  VèreéMg^de  NécTMaWeó  kal 
bebben  abagebragv,  mits'  kèts^ve  fcblp  In  GroéfftlaAdlibe 
den  zvvendeo  JoliJ ,  üoven  de  «nree  en-sevebdg.  gradeq , 
oï  in  de  Scfaat*Davhii  tot  dfen  tfcuden.  Ja^)«..bovta:|^e 
vQfrei^zesdg.gradeii*  en  'aIzQo,^ne.n.  bjrb<^r}i|ke(i.  jyd 
icr  p^atf5,,waar  ^ftBiSj.vaJyisclivapgn  lMi4.kuna^'.yaIlü, 
zij  yerblevep,,  e>,  v^vo»ge»i„zonder  ee^fe  vfeelè^?,&. 
v<;n  te  hebben  aangedaan  Ciep   zö  In  g^al  van  flo6|èn 

nood)  ai  Het  door  iêtielve  "gevangen  Q>ilk  in  éede'Rr 

•* 


\    •»    r»     • 


'  JA  X  R  aO Et  VA V  rt iil  ipt 

haveM  #1  dezed  Staat  hebSett  bhuieA  gebnet}  efl  ^ajgé  fiejtult 


icoepeo»  die  ^  ein  unmeriie»|]i;e  g«jcaen  icnaae«  voor  ckO  welte  u{t 
hiep;i%fde9  {0  ulc'^de  V4«fchi;rj)  zijn' gcloopeifpde welke  <>  SLiiuis 
Soo  zij  van-  huDite  vangst  niecs  hebbes  kunneii  inzenden ,  kksaaii«l^ 
f )}U^o.  warden  befcbouwd  en  b^huid^ld,  ali  (f f  2y  leUi^  p^^^* 
wtren  bannen  gekomen;  docti  wanneer  zJJ  h^Q»e  v»njs^{*t"jj^/*^ 
(j^beel  of  ^edadkelijk  hebben  luonen  bergen  en^ii\ef  in- bavld^ 
cTert;  fcbepen  van  de  vUrcher^ioniên^éD»  de  premie  zullen  vaardf ra 
(eulecea  taii  detman,  die  j^U  minder  dan  hoQderd'kwart-^"M^n^ 
deelea  nullen  .doen  inbreirgcn;.     '    ,  "^^^^ 

ju\  Om  tf  doen. blijken  vin  het  fcWp ,  dè  v^eet  .eb.equl-  loofdT     » 

tegie  èn  de  teize./zal  ipoeten  worden  overgelegd  «en  ?SM«st^ti 

S^laratoir».  piÜdei:  unbod  van  eede«  door  xiè»  aifecc^ur  no*  i7*> 

or  boekboudi^r  enden  komman  deur  en  ftuutman  óf  vgU 

giend^,  o$ci^  bij  deriel  ver  ov^erlijdéa  gegeved  oC  ^ecee« 

kend»  Jnboüdeode*  dat  bet  fchip, genaamd  •  •  •  .  «  hau>' 

dlen^  •  •  •  •  •  la9t>  ia  den  jare  «.«  •..  ter  walviacbvanksc 

Air  Groenléttd  of  iStraatrÜavidi  is  uiigefust  en  ui(gèva« 

reu  met  Wh'ooiriyk  wtlvischvangers^gereed(cbap  «  jf,^s  tp^ 

geven  üoepen,  en  vier-en-dtertlg  tot  veertig  man  of  meer^^ 

der;  dtc  hetzelve  in   Groenltnijl  tot  dan  zeveü^eo  Juj||. 

bQven  de  twee-en-zeventig  graden »  of  in  de  S(ratt»Dn«. 

vids  tot  den  cienden  JuliJ  boven  de  v^f-en^jtet^ig  ||raden 

la  verbleten  {  en  dat  betselVe  geene  vreemde  Jiaven  heeft, 

iangedaan  »  en  al  bet  ()iek  door  bet;zeive  gevtngen  t^  bJn« 

nin  ie  Vereenigde  >  Nederlanden  cf  ,  •  •  •  heeft  aingê* 

biagt  ft  of  ^nderzjna «  dat  bét  099  op  te  geven  hedene^' 

V)n  hoogén  nood,,  ti . binnen.. celoop^n  jn  topaanig^ ,be.^ 

ven,  als  bet  zat'be{>beii  aangedaan  eq  aURaf^qf^it  g($l<H^^ 

zoo  vele  vaien  i^ek,  als  beuelve  zal  benbeo  gefoa(« 

logeval  van  verliet  van.  fdiepen  Q»Qec  liêczelvp  \iea(ite*. 
tqir,  onder  aanbod  Van  (eede  vai)  den  komi;iandeut^(tQa^ 
niiil  of  volgende  oQiciery  tevena  ij)bdade'r4.ié  opgiive  dét^ 
hoeveclbeld  (pek, die  aan  andve  i<r^^P!!?o  i^ /overgegeven t- 
ot  dat  nieca  aen  anderen*  ia  overggdasijii^  ett'ittgevii  f^be» 
pen  vroeger  tiii  de  triafcberij  zyn  geioopen,  opgave  vaat 
de  geleden  febade  gn  de  reden  v  waarom  zij  de  Y^^^^clier^' 
v|oeger  hehben  verlaten  «en  van  den  tiji;  wanneer  zij  de' 
te  huis  reize  vreegèr .  be^^b^  aanf^^tiomfo*  •  .. 

4«    On  tè  doen  blaken  9  dat  waarl^K  mffider  4an  hÖd?^ 

Nn 


X9f         JAAHBO.EH  tak  ili5« 

Befluit  derd  kwtndeelen  traan  h  bevlscbc  en  Uigehmp^  eo  hdê 
virt  19  vee!  minder,  het  ^wraffdeer  gcrekcTld  tot  rwaalf '<lcek-kaii 
«'"hoo^*  of  negeoög  ftoop  ,  tn\  mederen  wórden  overgelegd  e«ne 
dendc  »>ê*  verUlirinj  vtn  d^n  diredietir  of  boekhouder  vadhec  fcfc*!», 
palfngeiT  onder  aahbod  ?fln  eede  ,  es  ge(li*rlit  met  een  declartitoir 
omtrcnc  vtn  den  bnp^  of  meescerkneeht  def  kokefij  ,  'tatóe  odder 
^*  P^*'  aanbod  v<i  eede  en  eén  cercTficatt  van  eeir  beSedIgden 
"ifJJe*„it'oeiJer,  dfe  de  tT««n,  na  dat  bét  fpek  gekookt  zal  zjjn  , 
"tfLandü  ««ï  he>befv  g*?roeld  »  IntgcMfk»  op  den  eed,  bij  hém  ^ïg 
kas  «»Ti  de  roeleer  gêiban »  en  onder  aanbod  van  denzehretf  bif  ver* 
procn-      ftfeiiwlng  £  '^ 

Uifut-^      De  verklaring  ▼«»  den  dfrecceor  of  boekbonder  ra»  moe- 
Pavidjw    ten  behelzen,  dit  at  het  fp^k  met  het  fchfp,  waarvoor 
vaarders    premie  wordt  geragd,  aangebragt,  ter  tokerij  is  opee* 
zirüen       leverd ;  eii  dat  fl   de  traan,  daarvan  gekookt,  aan  dea 
tth^'e^     roeljer  fa  overgegeven  out  gèroefd  re  worden  ;  het  de- 
looi cU       claracoir  van  den  baaa  of  meesterknecht  der  kokeri},  dar 
(Scaitsbr.  uit  het  fchlp,  met  name  te  noemen  ,  ter  koke/lj  is  ttn- 
no.  k2^)    geöragt    zoodanig  getal   ^ten  fpek,   afs  wair/ljk   ié'dé 
kokcrl)*«al  aijn  aaogebragt,  dat  dezelve  zifn  gekookt' al^ 
ronderlifk,  zonder  dac  er  in  andere  keteh^  wanin  ander 
fpek  gekookt  wordt ,  is  overgebragt,  en  dftt  daarvanf  zijn 
^eftookt  zbo  vele  vtteif  tnan  ,ars  de  nkkomst  zal  bebbeir 
dpgeleverd,  en  dattkzehre  te  gelijk,  zonder*  af  bonding « 
aan   dert  beéedigden*  roeijer  ter  roeljiog  cfjn  overgege- 
ven, en  het  certificaat  van  den  roetjer,  dit  alle  de  vaten 
t^aan  aan  hem  geprefenteerd ,  als  geftookt  van  fpek,  door 
bet  fchlp  met  nanre  te  noemen,  aangebragt,  aan  hem  ter 
r'oefjing  overgegeven,  ten  zoodanigeii  getale  als  hem  zul- 
len zifn  overgegeven,  doór  Item  geroeid  zijnde,  liebbeir 
rftgeleverd  «00  veel  ffeek-kafl  of  (toopen;  eo  vervofgenr 
zbo  veel  kwandeelen  vao  twaalf  fteok-kan  of  negentig 
üoopen,  leder  ala  de  roeAiog  bem  zal  hebben  doep  be- 
vinden  ,  de  breuken ,   of  wat  minder  ia  dan  èeo  half 
kwartdeel,  voor  nfets,  doch' hetgeen  daarboven  is,  voor 
can  geheel  kwartdeel  gerekend. 

5.  'Om  vervolgens  de  premie  te  kennen  génieten  zul* 
ten  alle  de,  in  art.  3 en 4  vermelde»  befchelden  door  den 
db'ecteiir,  of  boekhouder  van  bet  fchlp,  waarvoor  premie 
wordt  gevraagd,  binnen  twee  maanden  na'  de  terogkomsc 
van  het  fchip',  zijn  ter  hand  gefteld  aan  het  hoofd  van 
het  plaatfclijk  bellaor,  waar  het  föhip  zal  komeik  te  Jfosm 
ftn  ,  en  znlien  detel ve  aHe  de '  gevallen  en  befchelden' 
oaauwkeurig  moeten  examineren,  en  de  befchelden  vo^ 
ledig  bevonden  hebbende  «  moeten  opmaken ,  hóe  vel» 
prnmiên  r  volgent  art.  x  en  4  van  dit  befluit  ,  aan  ledte 


't-. 


JAARBOEK  VAK  i9i5*  ^97 

ffehfp  toeteoil,  etf  eenen  (faut  dmvao  fomtfreo,  rfohoft'  Befluit 
dende,  dkrt  '^^rmoldtDf*  vaa  dn  uam  «tirden  dimcr^ur  ]|[^»  19 
pf  Uuekhonte! WW  ieder  iübip».  wHniM  c^oige  pre«ii^;  f^^^oü?* 

fpye  y«o  tl|e  ét^i  i«  dit  bcfiuic  omicbrevcDe  en  op.  zoo  paliugen 
daóig  fcbip  cpepaffelijkt!,  b^icooderbedeo,   welke  toe  bet  ^"'^renc 
verki^giiJi  van  premie  i»  aajiroerkiog   moéten  komen ,'  eii  ^^^^^^' 
?an  hec 'bedrag. der,  premie   wrtke»   ui(  boofdsf' dief  .biy  wcike'uic 
zonderheden,  ain  ieder  fchip  zoude  bebooren  te  wonden  *s Laiids 
loegejeg J,"       '  *  •  kaa  «ra  de 

Oe  voorfebreven  aldur  6pgevttfkte  Üitea  ziiHen  o^tf^^t*  P!!^!*^ 
l))k  t  met  de  daartoe  behoorende  betèhaiden^  aan  de  Ge«  straat*'" 
écpmeM'de  State»  der  FroTlncie  af  Labdiobap  van  elks  Davids- 
■e&furt  cotfgexoMlen,  en.  door  dezen «.  oty  gedaan  onder- viardere 
9oek  bevindende^  d>t  ïn  ajlen  deete  ovei>eenko|D$cig  de^'^' 
bepaiip^n,  io  dac  befluU  omi'chreven »  gehanaeid  Is,  >sn  l^^*^* 
bet  .i>epffrtemeot  van  BinnenUniircbo  Zakei^  opgezonden  loofd.      / 
worden  t  ceq  einde  doo#  bet];(^lve,  na  liquidatie  der  ge- (&caaabl« 
i»el(fe  ftaten  hi^  de  Algemeene  Rekenkamer  der  Vereenfg»  "<>•  J7*J 
de  Nedtriandën ,  voor  den  directeur  of  boekhoddler  van 
lede?  fchip  afzonderlijk,  worden  geordonnaat^eerd ;  zullea*  ' 
de,i9gev]»l  van  eenfge  iwijfeli^g  oflutreac  de  toeketinln^*  « 
der  bi)  deze  Qitg'eioofde  premiên,  bec  zij  geheel*,  hec  zij 
gedéeUeii^Z',  ala  mede  bijaldien  hi  -c  algemeen  bt)  de  toen 
pas&ig  van. die b^fluic  zich  zwarigheden  magten  opdoen» 
die  ftiijdig. mm  bet  oogmerk^  waarmede  betzelve  is  geno» 
men,  de  beii^i^gbebbeodan  za9d<!B  kunnen  prejudi gieren » 
uit  hQofJe  dat    zij   in   eeoigerbande    opzi^e    aan    aHe 
^aario  voorltomend^  bepaüngen  j)fL*t  hebi>en  kunnen   vol* 
di>en,  d'^^rutorrcac   door  Oos  zbodanig  wcArden  ^edispo*' 
neerd,  ais  Wij  zulten  rermeenen  te  bebooren»  *  '^ 

Hec  kollegle  van  d^  groote  vfftfcherlj  te  kennen  Wet  van 
hebbende  gfegeven ,  dat  de  belangen  derzelve  zmi- 3©  April 
den  kunnen  worden  bevorderd    indien, -In  navol- o^óireat 
fiiag  van  hetgeen  in  vrot^jere  jaren  hrfd  plaats  ge«  deHarii 
had,   vryhcid    wierd   verleend,    om  ook  in  dezen  ^'i^S^fffT 
jare  ,   een   of  njeer  ventjagers  jiit  zee  direct  na|&  vm  die 
de  Elve  of  VVezer  ie  zeii(kn,^en  bunnen  ow^VS  ''■'*?E« 
j,o«>cn  ham«  te  Ham'jur»,  üremen,  «jritóiehe.  «nM- 
ligoende  nlaatfon  aail  de  roarki;  te  ^l^rf;    *•"  j^       de'tJke 
vcrkoofKn,  heelt  Z.  M. ,  den  Rlgi-jWif^f^.^^  <f  dcparte- 
hoord  en  met  ^aneen  ovcrle/MlgTtt^- ?     -  ^   ^^  ?A»ft!* 

«prn^i    hn  Sf.fiViir  van  Hp'i^«*Kinenftn  dver  tene-CAmft. 

peraai,  oii  Dciiiiir  van  neitfi,  ^.%   ..►; .     .   ..,,    :.,   4.      cour«  ae« 
Tonden:  ^,  om  ,  bij  H=  'W  4     *  17»») 


y 


t9t  JAAK.B,OE,iC  ^aw  s9iff. 

s^  ««iêt.¥«Q  lico  ÈlèBm  JaUj  iSoi  hqpmi»  ^  £b* 
,»  ringviffcherS,  infevelge  hot  be^^e  Imj  jirt.  5 
ti  van  bet  regleneiic  ea  iaftructi^^^  voa»  .hec^  ko)* 
,  91  legïe  von   de  groote  vi»fcherl>  »  «cbter   voor* 
„,fcBi-evcn  wèt   gevoegd  ,  cc  verUaren,   djt  hec 
„voor  dqn  ioopéndeii  Jare  1815200  vrlfftjaa, 
,9  één"  of  inccr  ventjagers  uit  zee  diredt  naar  de 
,t  iSilUc  of  *\V^2er   te  ^z^nden,  ten, einde  bonnex} 
,^  overgenomen  baring  tt  Hamburg,   Bremea  of 
t^  «laar  ^miiigmit  pkMnCeo  ^ao  de  n^ckt  te  hren- 
,)  gen  en  te  verkoopafi/' 
Befltttt         Z.   M.  in  én^ring  gekoaies  «!M<9  dat  ^  ia 
TMi6jii-vveerwü  der  U)  'slands  plakktt»!  «A  &og  mlaog^ 

SSulfciS'bS.  fle  ^^^  y^M  fs  November   1814   aoo   ftaDig 

nadere  bc-  verklaarde  bedoeling  der    Hooge  Overheid  ,   om 

^'*ac?R    ^^^^  kwade  praktijken,  welkenen  gevéstfgdèa  roem 

^vi»***v;(n  dea  Holiandfchen  harioig  benadeeleo,  te  kee^ 

fcberti.     tp  ^aa^  9   Aogtans  eenige    baat^iuchr^fe^  perfooen 

C^'**"^  van  *ich  konden  vcrkrygen ,  \inn  voordeel  te  ipe» 

'  ^"^   ken  in  becUijve» ,  welke  met  dftt  doel  zijd$;lingf 

of  ref tlWeeka  tUijdig  zyn ;   en  tai  ainoieilüng  ne^ 

sencfe  9  daft  bet ,  «oor  het  beéoelde  .«ogmerk  ^ 

volftirekt    npodzakelfik    is  ,    dat  «m    soodanigo 

kWaadwiiligef)  aHe  gelegenheid  ontflomen  worde, 

cia  de  flraj^en »  tegen  zulke  kwade  prakf^ken  ge« 

iUtneerd,  tt  ainduiken,  befloot  den  iSdenJnntJi^ 

4en  Raad  van  State  gehoord  en  met  gemeen  over* 

]eg  der  djt^fc^p  óeoersia,! ,  *  vast  te  (lellen  fie  vol» 

gende  verordeniDgea« 

ft 

Art«  I.    Onj^QT  de  fneidge  redeoeo,  waarqin  door  kea 

kcdlog'e  van  ^e  ,gr(>ote  visfcheri),  volgens  art.  i  der  wet 
X»rt  23  JuUj  iFpi  Qy)i  de  wet  van  den  ^l(len  Janiiarll 
•iPï4,  11^,  31»  Ml  het  SMs»r5bla<!  vtn  d^  jatr  nK  6  ver* 
merd),  confcnr  zal  behooren  gewefgerd  te  worden  ,  »l 
door  hetzelve  worden  be^^en  de  «tvolgende  bepalkig: 
dtr^erfe  fcbepéh  öf  wMnalgen »  koe -ook  genatoid»  voor 
^ouf^hiirtfi^reHepta-znlIen  poften  worden  f ebmikt ,  dia 
ttr  grootte  vw  leo  raiaste  viar^eo  cwiotïg  tefien  ktting^ 
van  veertien  ton  op  jbet  laatp  en  b^maoi^  >met  jiiac  mii^ 
^c  dan  dertien  koopeo- 

jS.    ,(^  verbi^p^  1^  .fcet  yoo^rgaantie,  wprdr,  voor  het 
f exvalg )  e^o  aao;i(aiig  peaiende  ifiia  .den  eerftca  Iianartf 


JAARBOEK  VAN   1815.  xco 

l8i(f,  het  flctal  der  tonnen,  die,  volgens  art.   15  .dfer  fieRuic       v 
«Blflte  niEtt  r  «en0  voJlrf  lading  ifltoMk^n  ^ '  bi}  dezen  be«  van  itf  Ja-  ^ 
fuUop^ea  flfliaafê  twiatig.  éaaieo  todo«n,vol  met  wel  hoJdende* 
fflpikien  ^rifi^,  qtderebo. 

3[.    DeivreenM^biriQg,  «^et  yolgeQs  art  43  d«r  «elf.  paling  n 
^e  wet,;ip  iTf^E^i^tlc  fust,  ^aaxin  die  la  aangebragc,  moei  op  de  Ha» 
wordeóaiige voer d,' zal  t^  plaacfp ,  f^jv^r  die  is  aangeko*  ^^^* 
men,  dadeltflc  *door  of  van  wege  dé  ontvangers  dér  kon-  (StaSsbU 
vo\jen  en  licencen  moeten  worden  gebrand  mee  de  woor»  no«  99O 
écn  9ree$ule 'karing.  "  "^         ,»      .    ^ 

4.  «Wtirden  vai>  tracht  en  wUrdé  verklaard  alle  vroe» 

£re  wetten ,  in  dexe  Landen  o^^  bet  ftuk  der  bat'ingvid. 
lerij  gcëmaaeerd,  voor  sob  verre  de,  daarin-  vo<>rko* 
•mende^  verordeningen  «let  cfoör  laaere  wetten  (lellfg  en 
«iiftdrnkkeiyiK  z^o  fealtereerd  of  geabrogeerd,  en  dk  fol 
(hndhondfog  vai»<'het  eredlet  vaft  Hen  Hotlandfclien  %!« 
ring  ten  doel  hebben ,  en  wórdt  mitsdien  ft>eciBaT'biJ  de* 
^en* weder  to  werking  gebragr  de  wet  van  30  Met  ïffoo. 

5.  Wordt  eindelQk  bfj^^deze  nitdrukkef^k  'vj^rhotfen, 
.eentgerhincfe  bedrijf,  het  vangen"  en  bebandèféh  van  ha- 
jing'  betreffende,  of  eenigen  tak  dff^r  visfcberij  uk' Ve  oe« 
fetten,  zonder  alvorens  van  Hèt  k'óNetiié^  van  de  groore  • 
•viafchéri^  daanoe  akte  van^confenv'  te  hebben  'betfomen'; 
•zolUode tegen  ben,  welke  zich  «fs  nog  mogten  veiftóüceb 
-contrarie  dézes  Ie  handelen,  en ,  het  zij  zonder  zodéiTilf^ 
iconfem ,  hetzjl  na  het  Wkomen  van  hetzelve ,  iets  'té  doéS 

ofte  verrigten,  hetwelk  den  roeni  van  den  Honandfcheh 
•harfng 'door' leene  handelwijze,  (hijdig  met  de  wet,  eon« 
de  koimeii  benadeèlen^  worden  ^eappliceerd  zoodaHigé 
iboeten  en  ftraffen  ,  fis  eb!}' de  betlaantfe  en  weder  fnge- 
•voerde  wetten  M()n  Virirgelletd  f  er!  zullen;  vö(i¥  zoö  ver« 
re  geene  ^oete  of  flraffi^  zonde  mógen  bef>afi1d  Is^n ,  de 
overtreders  worden  gedraf^  met  eene  boete  naar  den  aard 

J 

De  kamer  van  'koophandel  te  Brnsffc  had  een  8«fl'>'J.u, 
adrts  WAzondèn  ineè'vcKoek ',  'flat'Tah'ai-Tèe?  InnéS^ 
'éet^iï^zftrigvisrc\)eTij'h  de  zaidelffk^  depiiH:~e-  Ptemite 


Kien  met  toelaten  ere  wetten  en  Depamriren  op  de  x;;'":^ 
fiarini^visrc-Tierlj'  ii)  'dé ' iféórdelljke  '-pr^biêii  g?  »^?«i. 
iicel  in"  'dé  akiaelifife  deïrsirtèfiiènftn '  dfcr'  te  ne-  CAmft. 

^  *  171») 


y 


loq 


JAARl^OEK  TAN  i»i5^ 


f tnuic  mcQ ,  die  ttk  vtn  ii|verhetd  echter  «lle  atnmftgts 
yan^JttiS liigiog  verdiende;  eti  aap  HoogBcdesselTs  onder^ 
pt^nurn  danea  in  de  aiiidelijke  departementen  een  nieuvc 
voorde  i^wïfi  Tan  Hoogstdeacelfs  deelneming  in  dersel-; 
**f"h'«  ^^^  welvaart  willende  geven»  bepaalde  bij  befluit 
Hudt  Zl  var\  s  JuUj  de  volgende  artikelen; 

nSunl       Ar^  I*     Oaze  Comoilfnirif-Geneoifi  tot   4ci   Uoiiei^ 

'  Amil.'     laodTche  zakco  zai  de  kamen  vas  koophaodel  te  ADtweD? 

four,  no.  pen »  Gene  f    Brugge  e«  Qsieode  aaa&ktijvea  ,  ón  det 

\l^'^        kooplieden  eo  reeden,  weike  gedoreode,  dk  jur.  ickepen 

ler   haringvangst   saiUea  hebben  uitgerusc»  «ick  pjer  r«» 

kweste,  lot  het  bekoipeii  van   premifiMiic  \iLaada  kaa.. 

ytü  atjo  kommUfarUai  «uilen  konnen  vervocgeh. 

2.  Voorfchrevede  premtSn  aullen ,  op  bet  geconbW 
ve^rd  Rapport  van  unse  KoiDaai8(vi9lèn-<^oraal  voor  de 
{>in9eDlaBdrcbe  %tXtn  en  yoor  de  fioaociênp  door  Qni 
worden  geregeld, oaar  mate  van  de  grootte  der  fcb^ent' 
van  deraelver  benanffDg «  eo  van  bet  genl  ciet  netten «' 
v^a'^rmede  zij  ter  viachvapffc  zI)q  tHtgewren  «*  ^elk  «ea 
en  ander  mitidien  in  kei  reltiiesc  zal  moettn  worden  ufa* 
gedrukt ,  wordende  echter  het  maximufli  der  premie  bat» 
paaid  0^  duizend  franken  per  f^hfp  of  buife  Voor  de 
zout-haringvlftfcbera ,  ^n  yaai  vier  bonder^  franken  voor 
^e  yerach-haripgvüfehera, 

3.  Voorfchrevene  pceoiiSn  znllen  In  geen  geval  woih 
^en  gegeven»  ten  ware  de  fcWpeQ  geheel  vei  ooze  oa* 
derdaqen  zijn  benaod  geweeai,  en  voldoende  bewezei| 
W^^de  ,  dat  het  produkc  der  viafcheri}  ^ebeel  in  de  ba» 
y^üt  der  f uideiijke  departeaientfn  ii  lngevoie(4> 


finsseluk 
te  Cnk- 


^n^sriuK  B^  bet  uitloopen  der  bariogbvizen  te  Enkhu^« 
te  Cnk-  f  en  op  den  15  Juni)»  welk  feest  men  federt  bet  jaar 
^"|^7t-^^  j802  niet  had  n(kOgen  lieren  ,  en  waarb^  du  dè 
^open  vlaggen,  zoo  van  het  $tad|hui^  als  van  de  Wés^ 
^er  Ha-  terpoort ,  wapperde^  ten  blLjke  der  .^c^In^ing 
van  de  iledehjk^  regering  in  de  wederopening 
dfzer  bron  Tan  welf  aart  \  was  de  to.evlOje4  9  vaq 
binnen  en  buiten  de  (lad ,  zoo  groot ,  dat  een  treur 
lig  pngeval  aan  dien  dag  een  droevig  herdenkep  gat* 
De  dub(>elde  wipbrug,* waardoor  de  buizen  door» 
ha;iiden^  was  aan  de  eene  zijde  op^ebaald ,  terwijl 
fen^  menigte  menfchen  zich  veri^aoiel^  op  de  ligg^i^r 

i 


iingbui 
[en. 


bw< 


JAARBOEK  tAN  1815. 


^\ 


.fiq  vtl ;  4fze  bezweek  opder  dg  zyGruaTfe ;  de  ijza» 
jcYi  l>Qut,  Waaraan  de  k^tiiog  der  wip  ws|S  yasit 
^ei^lónken )  brak  ^  (fe  val  kantelde,  en  ^e^tian  of 
^v^iiulg  meptVhen  (lorteden  in  het  wat^r.  Door  de 
fn^ll^  hulp  deripeoschlieveüdl^eid  en  deonvermoel- 
|Je  pbgingep  d^r  genees beereq ,  werden  de  meestea 
gered  eq  herfteld  ^  doch  drie  ^agto^er^  vap  d|c 
jpn^eluk  lieten  bitterefi  rouw  n^. 

Te  Qef\t  begon  men  in  dit  jaar  vaartuigen  \t  visfciieffl 
bouwen,  tot  de.grpoté  visfcher^  op  de  Dogg^r^  ^^^?^^ 
t>ank  heheiqd;  d?  iwee  eertte  Hepen  in  de  maand  *^*-^ 
JuUj  af  ,  'en  voerden  ilefi  naaii^  va^  HTitlem  /  en 

/  Onder  de  b^zonderbeden  der  viafcherg  ftelde  Croioco 
,|Den,in  September 9 1^  VVinfchoten een  zwaar^visch  ^ï,** 
|en  tooHt  ^^  lengte  yan  elf  .voet  en  t»r  zwaar^ 
van  ^rie  honderd  pond,  hebbende  op  den  rug  e}f 
fiuini'fpekt  ep  een  bovenfnavel  van  twee  en  eea 
Ib^lif  voet.  Ui)  was  g^vaiigen  ich^er  fu^^ènwol* 
^^  in  d^a  Poliaft^ 


■p^ 


Wat  de  j[agt  betreft.^  '^•M'  benoemde^  b?  be-  dcGtm? 
fluit  Van  den  4  $eptember  ,  tot  Opper jagermee$*  ^'f •  ^«■'^ 
ur)n  de  zuidelijke  departementen  ,  en  rang  J^^b-f^j?!! 
l)eni^é  qhder  de  groor^ofliciereQ  vaA  de   kroon  » mecsc^ 
flen  Graaf  van  Afarnijf.      ' 

In  de  provincie  Notfrd.Brahand  zag  men  !n  Sen* 
temb^cr  twee  wolven  zwerven.  Ook  vfrtoo^de 
zich  in  November  ^en  'wolf  bij  Nijniegei^. 


TV 


Na  de  befcbikkingen  «en  beate  der  belangen  yan  Koopiiiv». 
koophandel  en'ztfevistrt»  in  de  ^ie  eerfte  maan- «^1  ^ 
jlcn'van  dit  jaar,   bpven  door  ons  vermeld  (ij^****^^ 
ftaan  on^  tfians  op  te  geven  de  verdeit  befluitea, 
benoemingen  en  befcbikkingeii  van^.  M.,  bene* 
yens  de  voornaamlte  aangelegenheden  van  die  ry« 
ke  ^ronnen  van  's  Landt  welvaaity  gedurende  de 
pverige  maand«q  fktef  jaars» 

* 

(0  Zit  bov«n'  ifis  Sv  bl.  S*'^Sf»  . 

N5 


• 

CoafU-        Bij  onderfcheidepe   gefluUen  ha^    Z.    I^»    tpt 
^^^  gj^  Confuls    benoemd  :      op    liet     «land     JMader^l 
adóusaëp.  den    Heer    Thonfas    Harrif ori  ^    en '  te     Poole  , 
in    het    Graaffchap    Dotfet    in   Epgeland  ,    deft 
Heer  Jofcfh  Garland  Jr.  —  en  tan  deze    %i^ 
de   i^eadn^iueerd  :    den   Heqr  vaiï  f  eek  Vollcnho^ 
yen  y  door  Z.  M.  den  Koning  yan  Pruisièn  tot 
tioogstdeszelfa  Conful  te  Aa(ljsrdanQ  bepoemd  j 
den  Heer  J,  J.  yan  Hajfelgreen^  bjg  befluit  vaa 
17-  Novjcmber  1814  ,  als  Agent   van  KoopbandeJ 
▼oor  Zweden  'te  Aoifterdam  erkend ,  n^  ^Conft^ 
vap  Z\veden  en  Noorwegen  ;.  — '  den  Hev  ^e^an 
Hcrnande;^  Maciis^    als   0>nrul    def   Spaanrche 
P^ti^  Xfi  Antwerpen;  —  ^en  Tfeer  Samuel  Ha^^ 
'zard^  als  Conful  der  Ver^pmgde  3taten  yan  Attie* 
rika  te  Antwerpen ;  -—  den  fleer  fTaehferj^  koop» 
^anj^  reGderend^  in  dep  Haag,  als  Co^/m- Gene- 
Taal  in  de  Vereenigde  ^fede>lSnden,  dooi*  Z.  M, 
den   Koninij^  van  Wurtembetg  benoppiid ;   —   de^ 
Heer  Sjlvanus  Bourncj   ^eaoemd  tot  ConruI^Ge* 
neraal  der  Vereenigde  Staten  van  Amerika  te  Am» 
fier  dam;  "— ^  den  Jjeer  -CAua^  Uur  ing  eerst  ^  en 
.d^oa  den  F|e.er  3f.  />•  Rs^ ,  ;b  ^iuw,frRêfl  •  en 
.dew  Heer  Jc^n  van  If^^ctn  te  Ostende ,  fS^  Cou- 
^  (uls  van  Z.  M.  den  Koüfing  v^n  {Dene(n^j|ken;--- 

dfin   Heer  C.  W^  TMrwkWy  -«'s  Cwtul  v;in  Z. 
'Prusfifche  Majesteit  te  Ainiy^i;ppri,  ^n  ,dw  tjeer 
MjfcA^rd'  jS/fc^prf.^   als  Caqf»!   ygii  ;Z\  Jtf.  den 
jton.ing  .yan  .(i^oot^Britts^nnie  ,te  Osi^n^c- 
Moord     '    De    H^er  (te  Smirnaf  9    jwiep^   etkènning   a|;s 
CmM     Conful  Generaal    van    Z.    M.    den   Keiier  van 
van  Ruft»  Rusland    wg  boven    vermeldden  (i), 'foeu velde 
.Viid.       diui     ifteia  AuRiiatua    !•    Rottiir44iP  9    9Js  een 
flagtiDiTer   isan  fH}m  Qnwrikt>ar^  .ti^oiiw    voQr*  de 
*  ^lang^n  y^n  agn  Gouvef nement ,  ^aan  de  geyol* 

jgfin  yan  ivshandemigfïQ  ^  jb^m  dpor  de  wpede  vap 
efim  'ziiwt  Ifbog^noaten  aanged^P*  Zeiker.  Rus- 
.fie^'^oh  M;ijoQr ,  met  eemge  financiële  zaken  w^ 
^eïfi  jRu3l4rïd  blla$t ,  w^rd  ,mec;riiialan  door  dep 
Conful  wegens  onee^lijkbi^iM  ^6{i^  >  SU  qiaddüi^ 

(1}  Zie  boven  ififi.Si.  W.  S*. 


J,A  A  R  B  o  Ej;  ;r  AM  {8  is,  pop 

b 

b^4f<fii^J  met  de .  keonisgcving  daarvan  aan  zijn 
'Gouvernement.  Deze  kwam  oihi' igdcfh  jMü  op 
Ules  Coqlju(s  kamer  in  liet  Badhuip')  waar  bg  de/i 
jtleer  de  Smira/^f  Afji  net  Q;^rfiv;ep  Kond^'^en  lieoi 
ierftond  vro^  »  f^f  J19  nog  yff^rij^^imii^  'was  van 
tiet  gebeurde  rafipan  u  cloien»  -file  <>o9Tm1  wjjst 
4ieni  op  bet  voor  bem  liggtmi  ps^tr^  en  unc* 
iiroordtt  daarmede  besif  «e  sijit.  De  aader 
Trekt  terftond  den'  fabet  eo  boawt  .den  CooTul  in 
het' hoofd;  die  dadél^k  opfpringt  en  naerdedeut 
van  de  \amer^ri?pt :  maar  de  moor8enaar -fhiat  hem  , 
jien  re^t^r  idüirn  met  een  deel  vati  de  hand  af, 
^n  brengt  bftin  ^enp  /^cek  ia  de  z^de  toe.  De  Heer 
4le '  S^m^rnof  geyaakt  even.wel  ^npjj'  c^p  ,het  pprtaaï, 
iioch  lipri  uw  de  tr%ppei;i ,  tsx  ^ivangt ,  bi* 
«eden  liggende,  .tlboèwel  de  JcoeeÏM  ïiit  b^clcv* 
gement  tbetebietea  ,  nog  «enen  Jicoiv  Jo  den  ann 
"door  s^nen  woedenden  vervolger,  die  terftood  §t* 
grepen  en^  naar  4iet  doltruis  Mn  verzekering  worde 
leUragt.  —  'Schoon  niet  *éne  wond  van  d(?n  Con» 
fql  doodhik  werfl  gencht  ,  vreesde  men  terftond 
iroo;'  de  gevolgen.  —  Het  lijk  van  dezen  *al« 
giemeen  geprez/i^n  man  w.erd  met  alle  eerbewljzin« 
gen,  aan  )iiinji;n  j^ng  .ygrficbuidigd  ,  te  Rotterdam 
ter  aarde  be(lcld. 

Den  asften  Maart  had  Z.  M,,  deii  Raad  ▼an'''^**^^ 
State  gehoord  en  met  gemeen  overleg  der  Staten*  hoodeode 
iGcn^aal,  (getzretUerd  ^eoiS  wet.,  Jla|^]eqde  ^mg-  oprigting 
liqg  van  ceoe  Maatfd^ppy  vo^r'den  GhinAichiBn  JJJ^it^ 
Jl^diandel ,  Mtai(cvan  dit^t  ibpord  ,yf%fu  '  fciitpp« 

voor  den 
^fzoo  Wij  ]p  <ti}fiierkinjp  hehl^p  gc^nopnm.f  dft,  lipe.  f^^* 
;(ecr,het  A^sds  ome  begeerte  zi),  den  vrijeo  handel  10  Theebaa» 
l^et  ilgemeeo  voqt  ie  fta^o  en  ce  bei^orderèn,  echolr  de  dcU 
aard  yon  ïomvrge  Ukken  van  handel  ,   en  inzonderheid  CSt&atabl# 
Üe  handel  op  CBina,,ecne  uiilondertng  op  dén  algeoee^^  ^^ 
tm rêge!  vereilbhèn ;  en,  «a  ons  de^verfcbiUeade  hvlangen 
dar  g«oort ,  dk  i»  den  Thednadel  betrokken  zijn « te  heb- 
ben doen  voorfaoodsn,  benevei»  het  gewl^  vanden  gao- 
ftben  o«Dvang  van  dMtn  AaaBifnliJ4ten  ,iak  ^^n  l\0nd^l  te 
hebben  vi^rfhen,  0»f  .g^!eken  z^/vle,  hc^ei^er  voorde 
/tdiaiDetcle  in  bet  algêfftieen .«  fifiXiük  voor  broqa^n .  van 


\ 


\ 


«•4  JAARBOEK  va»  litSt 

W#t  vni   vi^ni  dtarmtde  vtrtiW  gMvde  banddttikkf n  eo  niddefea 
Mj^^  ▼tn  Mtaao;  In  tec  byzoDder ,  lUezios  f evord^d  «9ord(  , 
^rifttiotf  ^^  ^^^  tansieoipe  uk  van  è^ndel  akflulcend  voor  de;c0 
vtn  eeoe   kinden   g^Qnferveerd    bt^v^;  'dac  nogtins    dese    kandel 
mtac-        niet  kan  gedreven  worden  »  dan   door  middel  van    eeer 
fchappi     itatlenlQke  kaplulen  ,  op  nitgobrefde   gFondbegiafeleii» 
Cbi«ar°   en  ">^  (landvasdgheld  gedurende  oen  aantai  jnren  oonf^ 
CcUcQ  *      gebroken  .voongegec,  mee  obfervamie  van  alle  zoödairigo 
Thtfcban-  vaste  en  «éigefegelde  iafteUingen » ti$  waardoor  de  ingre^ 
dal-  cetenen  van  het  Rgk  van. China laan  de  goede  vpi|w.  eia 

M^M  j  commerciële  vermogeoa  der  vreemde  naü(So^.mer  kvpliev 
den  bandei  drijvende»  gewoon  kunnen  worden  geinaakc^ 
Dat  dienvoigende  mee  geënt  genoegzame  vefligbeid  tte 
grooce  doeleinden,  de  geftadige  èn  tevens  jaariljkfcbe.ge» 
lioegzame  voorziening  van  de  markt, ^bei'de  voor  inUadb 
Arhe  behoefte  en  bniteniandsch  debiec ,  rot  matige  pt^ 
'zen,  behoudens  een  genoegzaam  voordeel  voor  den  4eelW 
«ever,  aan  de  onzekere  en  afwiafeieode  ondernemingen 
van  WizoQdere  perCbnen  of  asfoclatién  kan  worden  aaa« 
I  betrouwd ,  maar  veel  meer  daartoe  b«|^oodigd  H  een  groor 

Ijgcbaam  van  zaoif ngAvoegda  fondfen ,  aaet  een  uUflulcend 
npoorregt  vooi^zieo,  en  zoodanig  gew^zigd,  dat  aan  eei| 
iegelijk  d<  deelneming  daarin  worde  gefaciliceerd ,  bene» 
vena  alle  uiteenloopende  particuliere  belangen  vereeoigcl 
worden;  weshalve  willende  overgian  tot  het  daarftdl^i^ 
van  fftule  bepalingen  te  dezer,  miserie  di^n^ndei 

-    '         2fOo  ia  het»  w^ 


De  wet  zelve  beftond  uk  ^7  trtfkelen,  inkt^ 

Tfto   de  drie  eerden  de  oprtgtinf^  der  Maarfchap* 

pij ,  onder  den  naam  van  Ntdcrlandfcht  geoetroy^ 

eerde  hfaatfchappij  voor    den    C^inafchen    Thec^ 

i^an'fc/ ,    haar   belluqr,  door  een  koUegie  van  vijf 

Be«A4«<hebiieren, benevens  eenep  Secretaris  en  ge% 

adfiiïeecd  door  eenen  Agent,    te  Amfterd^m   ver» 

gaderende  ;   en   aan   haar  gedurende  den  tijd  vaq 

vijF  en  twintig   jaren    het  uitPuitend  VQorregt  \^^ 

paaidfn,  on  den  regtftreekfch^n  liandel  voor  de* 

2en  Inn  ie  met  het  rijk  van  China  te  driiven 

Interma-       Bn  'i^  fluit  van  den  i3den  April/bepaaMe  Z.  M« 

4\n\\t       inrenncitatre    maatregelen   wesr^ns    den    Theehan» 

Mien.*^"     ^*^U  ^''^  ''^^  Un4e  deze  geoctfoijcerde  Tn^atfchapp^ 

zelve  ia  lUat  zou  zijn  ^  om  door  regtllreekfchèn 


lAAftfiQE^  VAN  léif.         éaé 

«Mvoer  uit  Cbitia ,  in  de  behoofteti  tad  dien  baji« 
del  te  voorzien  Ci)-      ' 

;Aan2ienelIjke  itifchrffi^iageó  tot  aandeelen  in  de« 
M  maarrcbappij  hadden  terftood  plaats.  Behal« 
ve  dat  het  Z.  M.  den  Koning  ifelven  bahaagde^ 
uit  eigene  middelen  da^iraan  deel  te  nemen »  fchre-  - 
ircn  nog  yopr  aaniperkeiyi^e  foillmfn  in^deHeereo 
G#  K.^  van  J^ügêndêrp  ^  véM  itcr  Dujn  van  Maas* 
d.0fn  ,  V0n  Burmania  Rengen^  J.  'F^  van  ^  Hó* 
gendof fi  i 'M^peiaar  van  Driel  ^  RMi^  M^lcrus^ 
fVé  Vim  Hêgéndotp^  van  Lam  fileerde  tn  vele  an^ 
deren  :  doch  Werd  deze  maatfdhappg  'twee  |areii  " 
later  öntbon*den  en  vernieiicd  door  de  wet  van 
^  December  ifii 7  ,  waarvan  op  zgnén.tyd  zal 
WördW.;gewag  geip^wikt  (<^). 

;B9  beÖuit,  van  den   laden  April   vond  2.  M.  ^rfle  ojj- 
^ped  te  bepaleri:  ^^  dat<  de  turf-ascb  9  dit  uit  dej^T^ 
noordelijke    provinciën    naar.  de    snldeï^e    waca3cb. 
ovetgébragt  ip  vrij  zou  kunnen  worden  uitgevoerd  9 
jDiis  een  regt  vail>  uitvoer  van  n  fraiAen    roor 
ftóo  hektoliters  betalende/' 

Z.  M*  tn  aanmerking  genomen  hebbende  ,  hoe  wet  v«i 
tiadsiiam  het*  voor-  de  belangen  van  het  koajng-  27  n*» 
^Ijk  in  het  gemeen  «   en   voor  die    van    deszelfs  U^dcndg 
'  commérciSrende,  ingezetenen   in    het  bijzonder  t^  bepatin- 
l»efchouwen  was ,    dat  de  eenvoudige  en  liberale  k^"  ^i" 
beginfelen  van  wetgeving ,  dia  met  betrekking  tat  j^"  meT 
de  vaaft  en  handel  vp  en  op  Europefi^he  havens  de  cUan- 
in    het  koningrijk  zij;i   aangenomen,    ook  op  de  ^«ocRhec 
yaart  en  handel  vaif  en  op  andere  werelddc elen,  vï©  *^ 
aijlgemeen   werden  tjoepasfelyk  gemaakt* «    en    hoe.  Noord,  en, 
veel    de    daarm^^p    gepaard    gaande    ontlaatinjen  ^^j^,|, 
louden  kunnen  toebrengen  tot   verpenigvuldij^ng.  suaisbu 
van  Noord-/  en   Zui^^AmeriMkanlche   produkt^  ,  «o.  37.) 
en  tot  uitbreiding  van  de  commerciële  belangen 
van.  Hoogstdeszelfs  'onderdanen  met  andere  vol* 
ken  ,  arrefteerde  pp  iden  ajftcn  Meif  den  B^aad 


V 


(i)  SiastseoMr.  ttis^  W*»  96» 
(ay  Deze  wet,  boodeiula  aigeoeene  voorfckrffceb  om* 
crent  den  vrijen  Thèebandel»  kom  v^or  ia  het  SiaaifU. 


Wet  m  v«fr  éhrfè  ^^^r  «U  /«ft'  g<!kii^èn  .  dVMeg   A^ 
'7  Met     Sut«n>Generaat ,  ecne  viot^^ïidiAunit  aitc  ara- 

buodetide  fc-eJcn» 

btpilin.  •  \        ,  .  " 

gea  vaa  Art.  T.  VbóMtil  züiféA  dt>  goiëètOi  ed  k<^<MbÜil 
tó  mï?*  r**  «<•»•.  ^  *»*  fc  elfclidèli  é»  »el  vélke  lifcr  ♦^ 
de  eilan*  M^öfft*  6VV  Ztml-^MMin  Milifn'  fifèt*  lP6DnT^i|k  "Inv  Mfr 
«leoen  het  dèrftjileflr  •  WOrtió^'^  tlHtebl»^  «  'dTttlf  dl^e'  ftHde^  dW 
visit  Umi  trtt^tl  gtéxjsedié^rd.,»  ofre  wel  Mrni'  dii^  df  «erwWMi 

N "ord  en  ^^^  *^  ^*^^*'*^  "'^  ^^"  ^'•*  nrorêB  #w^V  d»*»* 
ZuiiT.  gevotrd ,  •#«  g^^ene  oecrfftre.  of  yifkrc  to^earfes  tit^ 
i^iiierilta.  gMlKle  of  .iiiafi&o  refifii»  of  firmftliieiteii  oiMeiHv^i^rpcji 
(SiaaubU  |ijii,'^o  «s/ï  die*  wcike  mei  bttreUlDg  i/m  étn^iiiiofiM 
«0-I70    fehe  vaan  en  Mndef  xöé  dm£cA«l4.  ..^^,;j     . 

^.  '  Ook  Vait  èe  fcbêf  ën ,  dm  (bc  de  viitrt  èn^^  ju!||ra 
vio  eo  op  bec  va&te  tand',  érr  de  èiVaridetf  van  Noo^r.efi 
2^d-AtDèH1ti'w6ttftff  gébt^f^/  zttil«N  tfeeftir  i)3dfetè^ar 
"   r ,    «AdéMMtf^eldeb  ftbvoréterd  wxMeê,   ihn  éétül&h  Vi0 
•  •    Mr;  wtftié  Vtd  «n  of^  Ebrot)ircfilJ'kfièÉÉ''iiavV^«iJ».  '< 

gkj  Door  4}«  mof^hvrre»'  %etnii)ti(W  vteaif  tffté^ 
écrofeenl   wft  .1m  frorifioneel  gèHMueerte"  btf  de  "««I 
vtn  9  Juiy   1814,  bc(nHiiréU)%  dë  «oor  NMariMU^tNE! 
targtcetettfn  o^:dif  Wefc-IediéD  étg/tOffiiOhié^  va^fX     \ 
4«    ï)é  vaare  ea  handel  van  e^  o|^.do  )MfH  ^t^OjoHi^^k 
.  ,wil  geïeel  en  ai  vF^f  2ij|d 
•  '         *"■' last^itTderf ,  vcSórbehbudc 
regel trr,   ats*  xe^ch  bèr 
DOodTg  '2uitéi  'bètdndeti  Worden. 

werpen.'  dcr  havèft  ^   ch  in  Decèntbèr  rfaftlc  dfc  Oott^el? 
neur  der  pröVineie  bcïkeird)  düi  Z»  M«  d6of  eeo^ 
nietiwe  ^ln^d  van    rrobtRi'6edfighei(l    /e^eu^    zQtii^ 
óiidêrdafieti  vart  AntWér^cfii  aaii 'hén  ha&  tüe^ë* 
-    ftaw  Iri  vollen  èlgefiilom  de  tÜotrh'aVcrni  'tcir  dlef^J' 
té  van  deif  koo^haridd  ,  '  roet  ar  cfe  {taatfb^  gdjè!^ 
gën  eföridfeft ,  Vfij  ra'ft  alle  ho^ctiaatnde  laèfenV - 
Vceivoi.      Wf  bcftnit  virti  «  April  *  Wd'Z.  M.\  eeii  cfeHJf 
nli  van'  ^*^  505000  fr.  toegedaan  »  öm  weder    In    (laat 
4e  haven  vin\  dienst  te  herftelléti  dr  voAli^fl^tiè  JtfgfiA^ 
van  oa-    vm  de  btvèn  vair  Oftende  i^  en  om  de  giten  te 

door  Jen  (lorm  gemaakt  warfea«'-^';.D^  nïóé^ef^^^ 


I 


ke  weraetf^  welke  déze  onderneming  nM)dzdkl%  veeivui* 
*n»akte,  kleden  deu   lódcrt  Jul5  Hati  «ert^  H^érJei  «w 
5^  ^  Aidder  toevwrouivd ,  en  ^'erden,  door  de  de  haven 
zorftea  van  i!e  departementale  regering  ëh  vM  de  va«  Os- 
fldi^iAratie  dèf  }io6lieke  werken  liF  cïe  pi'oviiJ.  ""'^^^ 
ciV  vtri  West»Vlla'ndéréïf ,  Ack  zoo*  féel  iWèf'A 
zulk  èén  goed  gfivölg  voortgezet,  ÜW  ï;.  M,  (ïi?h 
.j;den  September  jetüigVri  köh  ïIjA  Vafl  ééné  6efHb 
'opening  der  (lu^,  welke  hti  jt^ltiki^i^fle  gev^öl^. 
had.»  Dea  6deo  October  werd  de  fluls  op  nieuw     ».    ^ 
geopend,  iHet  d^f  géMk.  dat  detiÉAtt^  ienairadT.        T 
^^ff^  ^(?  a^^Rjia^  \ti\  ^mén  vati  de  h&i^il,'  een  > 

,hoop   jpand    Vppl^öf,  M  $^lhéU^^^^^  breed-      ;     ^ 

te  op  eensmeter  59  centioieters]  fiöogt^:,   en  op  ' 
.  etne 'yirgeftrekthem  vap  sc^^^jiters.  ^^JS^ti^  iïtT^c 
opening    twea   dtgen    later-  pla^it^  bebDende.  gi«  ^ 

liadé  w»  bet  ge volf  daarvan  y dat  y^n  bfc^edeo^e^  . 
'tilcr.  ^orté  bank 9  hftwelk  boiten  hec.  water  wat, 
\   metiers  bi  de  breedte   óp  .eene  uE^ftfftr^ktbetd 
van  ^oó  diérieri»  ^ttitix  ynfê^f^o^ïA  ^  «ir  dut  de 
kil  va«  de  haVeö  beVó^it  Wêrdv  vift  éfti  nfrèftr 
4bt  é^i^  nieter  6f  eend ineicrs , dieper  ttr  iijft  gfè- 
.  worden  9  van  AesJfclfs  "tó^inj  öf  tot  ïan  Se  ftüU, 
en  dat  het  (Ifand.^o  ceRUiBet^rs dlèD^v^ deszèl^^ 
f^heeie  breecUe  Was,uitgeippeld.  ^.-pé  herfhTling 
dier  fluis^  en  4)i  van  den  vtiurtor^  ,4i9-i|ïl^rt  ve- 
le jaren  niet  bnyidél  ,  |^  maken  Vun  .de  bciig,^ 
van  de  dokken  en  de  onttltnn'e.  vitórketi'^  die  aftii 
de  haven  van  Oslféill9e  gemaalft  werden^   of  dcdr 
%.   M.   bedlst  yi¥ti^ti ,   dat    tegen    bet  volgende 
voorjaar  gemaakt  zroudfcn  i)irördett  ,  WaltAórgden 
aan  deze  haven  önfchatbare  vnrdVdêefeh,  en  vbot* 
Ypelden  den  'ineësten  voorrpjied  Un  Üe  ti\Vöir^s 
der  provincie* 

Hec  gnven  e^ner  i^ieiiwe  haven  te  Middelburg  Nieuwe 
natf  den  kant  vau  WulpenbuM «  in  de  maand  ïfj^il," 
Mei  ondernoinen 9  fchonk  aan  cfe  bewoners  dier,^u,g* 
Xveleer  1>loeij6tide  ^  fhrd  atmöde  het  toórniiiEigt  i>p 
herftei; 

Den  ft6(ten  h^l^t^xh  te  Hdlevo^ftttfa ,  4ia  een  HKaerfte 
Ms  vah  4a  dfcgen,  \Av  êèffte' fff^ff^ntifche  fcMp  ^'>  ^» 
Ainnen,  genaamd  Sara  Maria ,  Kapitein  J.  IK.  ^"•^••^ 


1 


0 

jfchfir^yM  Cutacao  voor  Rotterdam,  «an  wnar' 
bec  iii  deceinbcr  ded  vörlgen  jalrs  ^  uit  Goierêe^ 
was  uitgezfüd, 
Oe  mwoiiers  vanCuracao  TcHretfeh  deri  olleifjaii^ 
'  1815  aajD  don  Heer  j^o/in  Ie  CouUur  ^  Laiièmïfiè» 
Gnoverneur  enKotnoiaddaiu-en-chef  In  cti  t^wJF  fiec 
eiland Curacao  én  onderhoorige  dülrikcén^  Bonaire 
en  Aroba  «  ViCé  Admiraal  en  PreGdent  vin  alfé 
Hoven  f  enji*  enz.  eenen  brief  vad  dezen  inbo'iida 

Oe  lowo*     ^^y  oodergeteekeoden ,  Wooeh   en   kdoplletferi    óji 
Curacao  :^^*  eilacd,  fmalep  IzetgFO^^  genoegen,  b  hat  loezeh- 
aan  den    .deo  der.  zuiverftft  jSCco!geni|f  onzer  daBÈburl)ei(l  aan    U 
Heer  J.    Vféi  .£de)e  AehiWe' voor  de  VootiMeQ,*  'wdlkë,  zob 
fe Cow<fi/; leaiir  inliet  bijzonder ,  ^ats  alt^h  fezainenlifk  ,•    dodr  Uw 
Mot.'       Vodrzlgtif  ea  urijt  béftiidr  v^   Ü  Wel  Bdefe  A^hcbsiv, 
Coover^    gedurende  é^  bepVoevendfte  oDifttfndfghedeo^   ea    op  e«a 
teureoA  i4)d^tP«  Waarin  ^  200  door  ^Itfleke- oorzataaoi    ^1$  sic 
boofde  fi»  eentn .  zeer  > ongtiwcil^  oogsi,  nm  iftn  tqn 
fchrikkeitlie  koagarsaood  of  dit  efltèd  te  wachten  lïf  jc(, 
eo  waar^iOi  de  rampzaJige  uitwerkingen  op  de  onderhó- 
tige  difictitrid  zicb  fcedl  gédetiteiyk  lieten  vo^^^e^ 
jioteo  bebbeiL  -  .  -. 

£«0  bloedend  én  rijk  land  g  In  4l<i  ^^  vrede  ^  óvA** 
'^loéd ,  Aiet  goed  fucci-'s  te  Ageren,  la  geeitt  óioeijeHjté 
taak,  maar  een  dor  ea  cMivruehtbaar  efDiad  dft'eileïrde  te 
tedden,  éo  voor  het  nad^i^end  ftevatr  iMra  tetttn  zeer  im» 
hH  zilMen  en  ibbi^f  otfveraiijdel^keif  hofgersnood  ce  be. 
triptn»  daartoe  z^n  wel^^en  ia  figat,  en  is  ten  volfe 
door  U  Wel  Edfle  ActicMare*   door   den  invoer  van  aUé 
foorten  via  brood  waren  gednrlbde  een  bepaalden   cUd 
ce  gedogen  ,  en  bec  afTchaffen  yaa  zekere  bepaHugen  ^ 
welke  den  geneïdtrn  invoer  in  kleine  vaartuigen  ia  deze 
baven  verhinderden»  gelijk  uit  U  Vt^el  Edele  Achtbare    •' 
poblicatiëd  in  dato  20  Sefptember  1814  bl^kt,   bereikt 
geHofden.  v  i 

Omvang  dua  onife  warmde  en  zulverf^  datiicb'ctolehi- 

gen  voor  de  .vaderlijke  Zorg,  drefke  U  Wel  Bdele  Aeht* 

'  bare  voor  «fns  alifB  heeft  genomen  ,  en   gedoog  om  U 

Wel   Edele  Aebtbare  ce  verzekeren  9  dat    dé  waardige 

fiaam  van  iê  Ceuaur  ten  eeuwigen  dage  In  de  J<arboe« 

ken  dezer  landen  ^  onder  deizelver  edelmoedigfle  weldoe 

:• '        scn  ulibHnken ,  en  aia  die  ^a  eenen  waren  an  opregtèn 

'  *         vriend  en  welwanTeber  dezer  liolonie ,  herinncni  n\  wor- 

ien#  ; 


JAARBOÉlt  VAii   iSij.  fiè^ 

bdse  brief  werd  door  den  Heer  L9  Coulear  In  Beatic- 
'fecne^mlsfivc  aan  den  Heer  ĥ  il,  Lai^er  aldua  JJ^fSS^JL 
beantwoord :  voeieos 

der  inivo4 

GédoOiTi  <Iac  lic  ÜBd.  Ver^óeM,  êui  dé  fhwcneh  ^^^V,^ 
bn  ]roopiie4en  mijne  auiirerfte  daokbecuigfos  aao  té  bie-  dtoor  den 
deo  voor  bet  (treelend  adras^  hetwelk  ilt  gisteren  de  eer  Heer  Ld 
iMd,  huooeoti^ege  van  ÜEd.  te  oatvan^eo.     . ,  Coiaurt 

Gehouden  niet  slleeb  door  de  beiligile  bindea*  inU» 
bevorens  ik.  den  pose  vio  Luiteanot-Cionvertieur  over 
üliedèo  aahvfllrdde,  ireedi  opgelegd,  maar  tevens  ook 
door  Hef  verUngeh ,  Waarmede  Ik  aéef  nataürlilk  behield 
moet  tïjt ,  voof  het  welvareii  vao  bet  Britfcbe  R^k » 
*oo  is  het  niét  alléén  nit  gevoel  van  plfgt,  mut  ook 
door  élgen  beweging,  dat  ik  tan  hoögfte  bezdrgd  ben» 
bnze  wetten  omtrent  den  koopbsmjel  ftriktetOk  ten  ak* 
▼oer  te  doed  brengen.  Dan  ik  ban  in  gemoede  over^ 
toigd^  d«t  ieder  Britsch  ondérdaaa  van  gevoelen^  aai 
^üi'óêt  de  ttlewerking  dier  watten  móet  ophouden*  In» 
dien  bet  ooit  gebeurde,  dat  de  nakdming  daarvan,  hon- 
IterSQOOd  en  alle  de  onheilen»  die  deaetve  Vergezellen « 
onder  eenig  gedeelte  2r.  Ms.  onderdanen  kin  te'^ibeeg 
brengen  ;.aulks  dan  mijne  gevoelene  z^nde»  eil  deze  Ko^ 
ionie  zich  iii  düsdanigen  ftaat  bevindeddé»  toen  het  ^ou* 
rememéift  op  mij  overging,  kon  er  ook  gééne  aarze* 
)ing  omtrent  het  aannemen  der  voorgefteide  middeleri 
In  my  opkomen^  Het  gevolg  daarvan  was,  gel^k  heï 
aan  UEd.  bekend  iSi  overvloed,  ten  t^Je  nten  hongers- 
fiood  te  gemoec  zag.  « 

.  Alkoewel  ik  bekenden  moet,,  niets  Van  hetgeen  ik' tot 
Üulp  deier  Kolonie  héb  kbnneh  bedenken,  ontadgerder<i( 
te  hebben  gelaten,  zoo  gevoel  Ik  iiiet  te  mlii,  dat  een 
groot  gedeelte  det  VerJienlléd,  welke  dé  fnivdners  dé 
goedheid  hebben  aan  mlJ  toe  te  Tchrijven,  «an  adderen  ^ 
én  bijzonderlijk  aan  de  fiellzame  raadgevingen,  welke 
Ik  op  vérfcheiden  tljdftippen  tati  Zi*.  Ms«  raad  aihièr 
ontvangen  heb,  verfchnidigd  Is,   * 

Vergun  mQ ,  Mijnheer!  dat  Ik  n  m^ne  erkemeaM 
betttige  over  de  zeer  aangenime  w^ze^  i^aaröp  dé  ge* 
voelens  van  voornoemde  Heeren^:  omtrent  mfjn  iadrag^ 
éoot  UEd.  aan  mij  zijn*  medegedeeld  $  kunnende  gijlie- 
den  altijd  verzekerd  zijn,  dat  ib,  ^edarendé  den  kor- 
ten tijd ,'  welken  ik  ^aarfchynlijk  ondier  ulieden  té  vef« 
toeven  héb ,  fteeds  aanbonden  Zal  myne  beste  poginged 
voor  hét  weltafen  en  géhflt  van  hét  eiland  Cnnr^ao  aail 
ie  benden.' 

Jf.  Bt  van  iiti.  ada  ftnk.  9  , 


tM  .JAARBOEK  TAN  ittg» 

» 

De  Hiveo     Den  asften  Augustus  kwt aet^  op  de  rwiie  Taa 

üwmT  ^^^^^t^^  <<"  ^"^^f  ^sKonings  fchepan  4e  Hoi- 
lander  en  de  Friediand.  Den  volgenden  dag  iverd 
de  Friediand ,  daaroa  de  Vlaming  genoemd  ,  zgude^ 
eyen  all  het  aMere, een fchip  van  Softukken  ^  io  nog 
iniAdef  dan  een  halfuur  binnen  de  haven  en  door  hec 
f  groote  Saa  in  her  tchterdok  gebragt^  •--  Voor* 

maals  hadden  de  Franfchen,   na  het  verbrandea 
▼an  het  Sas,  meerdere  diepte  in  de  marine*hav€0 
van    Vlisfingen   getracht  te  brengen ,  maar  nooit 
was  het  ban  gelukt  een   fchip  van  oorlog,  diep 
gaande  ai   voet  en  S  duim»  in  dien  korten  tijd« 
en. wel  met  dood  getijde ,  binnen  te  halen,  zoo 
als  nu  door  de  tegenwoordige  .directie  der  marine 
gefcbied  was« 
EeaMkf     Oen  aiften  November  zeilde  van  de  reede  van 
i^^  Vlisfingen  het  eskader  van  Z.  M.  voor  de  Wcst- 
Ué^ht'' Indien  beftemd ,  onder  kommando  van  den  Vice* 
bszittin-  Admiraal   van  Braam  ^   bellawde  in  de  fchepen^ 
viirf^'cü^^  Prins  van  Oranje »  Kapit.  Leve  van  Aduard\ 
vitgeioo-  ^sfl  wiens  boord  zich  bevonden  de  Gouvemenre 
pcB.        van  Curacao  en  St.  Martin^  het  Fregat  van  der 
Werf,    Kapit*    Kolf^  aan   wiens  boord  zich  be« 
vond  de  Admiraal;  het  Fregat  de  Euridke,  Ka* 
pit.  Quifencau^  aan'  wiens  boord  zich  bevond  de 
Gouverneur    van    Suriname;    de   B^ik    de  Irene , 
Kapitein -Luitenant  Spenglcr  en  de  Schooner  de 
Haay,  Kapitein- Luitenant  QuartcL    Het  eskader 
had  het  iide  bataillon  jagers  en  eenige  kompag* 
niën  artillerie  aan  boorde  onr  de  bezetting  uit  te 
maken  der  onderfcheidene  Nederlandfche  bezittin* 
gen  in   de    West-lndien.     Dien    zelfden   morgen 
zeilden   tevens  naar  zee  de  Middelburgfche  Fre* 
gatfchepen  dé  Dageraad «  Kapit.  S*  Rinkels  ^  mee  , 
Kalk  en  Steen  naar  Rio  Demerary,  en  de  Onder* 
neming 9   Kapit.   yan.Citters^  rost  Stukgoederen 
naar  ide   Berbice,   des   avonds  'te   voren    uit  de 
dokhaven   uitgehaald,    waar   zij  waren  klaar  ge» 
maakt.  —  Ongemeen  groot  was  de  toevloed  der 
menigte,  ook  uit  l^et  naburig' Middelburg  op  de 
hoofden  en  ftads  wallen  van  Vlisfingen,  on  bet 
vitzeilen  des  eskaders  ^  ter  weder  in  beaitnemiog 


i  t 


j;AAR.BO£fc  TAM  iSif»  aii 

der  avnrseefche  besltuagM  te  unfichouwen,  en 
Voor  de  eerfte  ntal  na  de  verlosfiag  des  vader- 
lands eene  öitrusting  uit  Middeiborg  naar  die 
geweüten  te  aien  (levenen. 

De, Heer  Henrjf  ^  fPHUam  Bcntinekj  Luitenant- j^öcitmt- . 
Gouverneur  en  Kommandant  en  Chef  in  de,  Ko-  ^  ]^ 
lonie  Berbice  en  derzelver  onderhoorigheden  had  H.  ^. . 
.den  8(ien.  Augustus  gedaan  de  volgende  procla- j^^?^^^^» 

*    ^atie*.     -<  nant- 

'Couver- 

Nadcttiaal    fk  op  den  idftg  v«n  dén  4den  Jtnotrij  jIm  Berb !"  .''^ 
kennis   gegeven  heb  van  de,  van  wege  Zijner  Majasteiti  (Amfterd, 
GouveroeoieQt  oncvangefie^  Inllrucciên »  .inhoudende  dat  cour. 
Ik    alle   Procedures  zou   voorkomen ,  die  het   utcwerkfel  °^«  ^^0 
lieb1[>eo  moleen,  om  de  HoHandfche  Hoadera  van  Hy-  , 

potbèett»regcen  op  Plaotagién  in  dele  Kolonie,  in  Ikiat 
ïe  fteitèo,  ëfy  fummler  rêgc,  linnne  verderingen  tégen 
die  'Plancagién  ce  vervoegen,  eb  snlks  toe  dat  er  mhi* 
dèlèn  beraamd  zonden  «z^n,  om.  gesegde  vorderingen  op 
tene  wijze  minder  fcbadel^  voor  de  tegeni^ooidige  ei» 
gennren  te  verVoigen. 

•  Zyner  Majesceitt  Gouvernement  beeft  federt  reden  be« 
komen  om  te  gelooven,  dat  de  bedoelde  Hypotheek* 
bonderf  niet  ongenegen  zouden  djn ,  om  tot  cene  fchik*  ' 
king  te  komen,  van  welke  de  nftwepkibg  zi||n  zon,  den 
tyd  der  betaling  van  het  bun  verfcbuldigde  tpt  een  1a« 
ter  tQdftip  uit  te  ftellen,  te  gelijk  met  den  interest,  dié 
sich  op  hetzelve  heeft  opgehoopt. 

Ik  heb  dienvolgens  op  beden .  door  den  Edelen  Graaf 
Baihuru  Itiftmctie  bekomen,  omtrent  de  bevelen  ven 
Zijne  Kon*  Hoogh.  den  Prins  Regent.  ' 
'  Dat  in  ^lie  gevallen ,  waarin  eene  ibhikking  van  den 
hierna  te  vermelden  aard,  door  de  tegenwoordige  eige« 
Atars  van    Planngién^   voer   d«|ii  eerften  Jannarg  1814  ^ 

aan  Perfbnen  in  Holland  in  Hypotheek  verbonden ,  zal 
worden  voorgeihgen»  aan  hen  by  voonduring  verleend 
Ztl  worden  die  befcberming  tegen  eene  fbmmiere  op» 
segging  dér  op  hunne  Plantagién  gevestigde  Hypdthe.' 
ken,  als  waartoe  magciging  verleend  was  bij  de  mij  |ge> 
gevene  en  dengdell^k  op  den  'hier  bovengemelden'  4dett 
dag  van  Janna^  bekend  gennuikte  Inftructién. 
-  Wel  te  verftian  nogtans,  dat 'gezegde  Inflrncrie  in 
geenen  deele  toepasftlijk  zijn  zal  op  zoodanige  g<^v)llen^ 
waarin  bQ  het  opzeggen  étt  Hypotöeek  geen  veiüag  van 
awd  deer  den  fchnldenaar  gedaan  zal  zlja» 

Oa 


%t%  JAARBOEK   VAit  1815; 

l^rtKlana-     ZoHendc  Is  dftce  gevillen  de  boaden  vao  HypotliAeo 
lie  van     tHe  dfe  regten  vm  oplegging  beho«deit«  welke.ftÜ  -Wase* 
den   Heer  ^^  sonden  hebben «  iogevtlle    de    Order    of  Inftrucne 
3enfl9ci ,  ^^^'  ^^  ^P  voorgezegden  dag  van  deo  4deo  JanoerQ  aP 
Luite»    *  gekondlgd ,  niet  okgevaardigd  ware. 
naot-Gon-     De  fchikking ,    welke    ten  behoeve  vin  den  HoUtDd> 
J^"^^"rcben   Hypoilieekiouder,   in  plaact  van  oogenbttkkelijke 
blct!^*     becalincy  wordt  voorgeflagen,  U  deze,  dat  htf-ien  koste 
CAmftcrd.  van    den  Eigenaar   der  Plantagle  eenti  nieuwen  HQpo^ 
Cour.       theek  brief  zal  ontvangen,  voor  hec  geheel  beloop  vs« 
no.  S48O  de  bera  ihana  toekomende  föbuld ,  bevattende  betde  d«c 
gedeelte  der  oorfpmnkelOke  boofdfoQ,  welke  oog  uree 
afgelost  ,nogc  zijn ,  en  de  interet t ,  welke  zfcb  toe  dcai 
31  den  December  1814  lageflottn  e!p  heuelve  heeft  <^ 
gehoopt. 

I>at  die  verband  aan  hem  die  prioriteit  van  aanCpraak 
over  alle  andere  HypochedklMNideri  eo  verdere  Schuld- 
eiMert  voorbehouden  sal,  op  weifct  AQ  krachreu  zQ» 
aen  ovden  Schuldbrief  vegt  bad»  ' 

Dat  heczeive  eenen  jaarlijkfchen  intereat  zal  opleveren^ 
beginnende  mee  den  eerllen  Januady  iSiS*  van  dezelfde 
hoogte  en  betaalbaar  op  dezelfde  wQze  ala  die,  welke 
volgena  den  ouden  Verbandbrief  betaald  moec  worden, 
eo  dat  bét  geheele  beloop  der  nieawe  fcbald  a^oabaar 
zal  z^n  In  acht  gelijke  jaariykfche  termQnen,  de  eerlle 
van  welke  vervallen  zal  op  den  eerden  JanoarQ  i8aa 

Daarenboven  zal  vereischi  worden,  dat  de  nienwe 
Verband«brief  dea  Hollandfchen  Hypotheek -Hoadera  alle 
die  middelen  van  geregteUJk  redrea  levere,  ingeviile 
^  van  niet  betaling  van  den  interest  of  nalaUgheid  in  hec  * 
aflosCbn  der  hoofdfchold,  op  derzelver  vervaltijden,  ala  ^ 
ook  aMe  overige  prf vjegiéa  en  voorregten ,  coc  'welke  hy 
kracbiens  zQoe  tegenwoordige  Hypotheek  geregtlgd  zou 
zQn;  met  één  woord  hem,  ten  aanzien  der  fohukd,  voar 
welke  de  nieuwe  Verbandbrief  gegeven  wordt ,  omtreoc 
alle  punten  la  denzelfden  toeftand  plaatfe,  ala  waarin 
hU  ftbnd«  met  opzigc  toe  zQnc  oorfpronkeiyke  aanQ>nak 
-  op  de  Plantagie,  uitgezonderd  alleen  den  termUn ,  op 
welken  beuling  gevorderd  kan  worden,  zoo  dat  geen 
later  Schuldeifcber  uk  deze  (cbikking  eenige  nugc  zal 
eriangen,  om  de  regten  der  oorfprookeiyke  Schuldei* 
fchera  aan  te  doen,  en  dat  geene  verdere  furcheance 
van  betaling  zal  plaata  grijpv'»,  zonder  uitdrukkel^ke 
*     toeftemoNng  van  deo  oorfproukelUken  Schuldeifcber, 

Ten  einde  den  Hypotheekhouder  in  (hét  te  dellen» 
den  kier  bovtn  omftkreven  ftleaweo  Verbandbrief  ie  et-^ 


JAARBOEK  TAM  itf^;  .ti3  ^ 

ftmgen*  ui  bet  ftoodf^  2^,  dtt  btf ,  xooên  de  nieuwe  Predi* 
Verbandbrief  tsn   bec  Bureto  der.  Secretarie  vaD    deie  JJ*"'/" 
.  Kolonie  zal  ingefchreven  en  aao  den  Hypotheek-Houder  ^^ 
of  aan  desseir»  t^lasifgden  bier  zal  z^n  overhandigd  (dt  Bgntinrk^ 
kotten  ?an   wellce  inf<rhr()?ing  gedragen  moeten  worden  Lulienanc 
door  dea  Scbuldenflar)  de  oorfpronkelljlc^  un  bem  ge-  ^"\5^\ 
geven  Hypotheek  of  Kustingbrlef  overievere ,  ten  einde  ïSILice. 
decelve   vernietigd   worde,  of  ten  minde  regttkracbefg  f  Amfterd. 
^ewys  Itvere»  dat  de  oude  Hypotheek-  of  Koailngbrlef  Coar. 
vernietigd  6q  niet  langer  van  eenlgr  waarde  Is.  no.  «48.) 

Ten  einde  tlie  en  een  iegelQk  in  het  voorfthrevene 
betrokken  of  belang  hebbende  daarvan  wettige  kennis 
<lrage»  en  dus  in  (laat  geQeld  worde,  om  bunne  regten 
ten  aanzien   der  hier   boven  voörgeflagene  fchikking   te 

bewaren;  heb  ik  noodig  geoordeeld  aan  bet  publiek 

behoorlQke    kennis  te   geven*  gelijk  bij  deze  door  mij 
JtennU  gegeven  vnrit^  van  het  vorengemeide  beveh 

En  ten  einde  niemand  biervan  onweteniHield  voorwen» 
de ,  heb  ik  gelast ,  dat  deze  tegenwoordig  afgekondigd  lal 
worden,  soo  als  gebmlkelQk  Is.  ^ 

Gegeven  onder  myné  handteekenfng  en  het  zegel  nij« 
ner  wapenen,  In  *sRonlngs  Hiiis,  te  Nieuw  Amfler»  '  . 

dam^  deten  siften  dag  van  Jn!^  1815  en  in  het  55(10 
ja«r  van  Z^ner  Majesteiu  Regering. 

H.    W.    B  E  NT.I  N  CK. 
Ojp  deszelfs  bevel,  ^ 

p.    WHITE,  Gw^  Seer. 

Den  sden  Jun*^  Iwam  voor  de  kost  van  Gninea  ^^^11^ 
behouden  aan   her    fchip  de  Afrikaan,    Kapnein  fciiip  un 
Schalt js ,  uitgerust  door  Amfterdamfche  en  Rot  dt  kmc 
terdamfcbe  huizen,  in  gemeeafcbap  met  een  oud^^^* 
buis    te    Vrisfipgen;  hetwelk    finta  onbeugeHiken 
tyd  handel  op  die  kust  had  gedreven;    Het  fchip 
was  meestal  beladen  met  voorcbreagfelen  van  Ne* 
derlandfche  fabrieken,  en    uitgezeild  den  9  Se(N 
tèmber  i8i4«  *-   Ook  deze,    door    een   langen 
oorlog  geftremde^'vnnrt  was  afzoo  herfteld:  do:h 
werd  dezelve  weleer  alleen  gepleegd ,  om  van  daar 
negerOaven    ie   vér  voeren    naar    de   Westindifehe 
Tolkplanttiigen; -Kij  was    thana   eenigUjk    hervat^ 
om  zulke  basdelsbetrekkingen  mei  de  inboorlki^ 

O  3 


SI4  JAARBOEK  vau   iSï5« 

gen  tan  te  knoopen ,  welke  het  w^lzyn  v$ii  hnri? 
nen  inwendigen   ftaat^    door  het  verwisfeleo  vao 
koopwaren  9  bioeijende  konden  makenden  hun  tevens 
'    eenen  voorfmaak  geven  van  die  befchaviog^  wel* 
.    ke  de    Europeërs    tot  uog.  toet^oo  seer.ytn  hea 
deed    verCchiIleo*      De    geestdrift    der    inwoners 
was  onbefchrijflyk  geweest   b^  bet  vernemen  raa 
bet    berflel   der  orde /van  saken  in  Koropa  door 
bunne  hoop  van  wederkeering"  onder  bet  voorou- 
derlijk Gouvernement  van  desen  Staat  ^  wélks  vlag 
zij  nog  Iramer  bad  den  gevoerd. 
Uüloopen    >lct  eskader  van   Z.  M-   ónder  het  kommanda 
eskad?    ^^^  ^^^  Schout  bJLT-Nacht   'Bujsk^s^  naar  Batavia 
uur  ooit»  bedemd»  zeilde  op  den  a9{lên  October  uit  Tezel^ 
^^^*       bedaande  uit  de  Schepen:   de  Admiraal  Ëverfen, 
Kapitein  J)ie$9^  Amfterdam^  Kapitein   Hofmcyery 
Braband ,    Kapitein  ¥an   der  Hart ,  de  Admiraal 
de    Ruiter ,     Kapitein    U    Hêöfi ,    Maria    R»* 
l^rsberg ,     Kapitein    E    yan   iier   Nfcpooriy   de 
korvet  Iris^  Kapitein  Pêct  en  de  Spion»  Kapitein 
van  der  Lotf,   Het  Ichip  de  Braband  ftootede  bij 
bet    uitloopen   op    den  drempel ,  geraakte  weder 
▼lot,    doch  liep  in  Portsmouth  binnen,  en  kou 
de  reis  niet  voortzetten  \  maar  bleef  aldaar  achter  ^ 
om  af  te  wachten, tot  bet  fchip  Prins  Fredrik,on« 
der  bevel  van  Kapitein  van  Zenden^  tie  troepen 
kwam    overnemen ,    hetwelk  niet  voor  den  ai  (len 
September  1816  plaats  had.  —  Het  fregat  Maria 
Reigersberg  trof  hetzelfde  lot,   doch  werd  doof 
de   gevolgen    daarvan    flechts    vertraagd    in    bet 
voortzetten  der  reize. 
vertrek        Z.    M.    had    bij    beflnit    van     16    Septembei^ 
van  den    den    Heer  Baron  van  der  Captlhn^   tot  Gou  ver* 
Mut-^  neur  Generaal    der    Oosiindifche    ^i^ezittingen   be*» 
neraiü  der  noéffld  y  den   rang  doen  behouden  van  Secreiaria 
J^osiindi-  van  Staat.    Den  27(len  daaraanvolgende  verliet  de 
zUtlns^.  Gouverneur-Qeneraal  Brusfel ,  om  zicht  naar  zikie 
'  beftemming  te  begeven «  tol  leedwezen  van  alle  de 
genen,    die    In    hem  de  vereeniging   van  admini-  ^^ 
ftrative  bekwaamheden  en  beminnelijke  hoedaoig* 
heden  hadden  weten  te  waarderen. 

In  de  Middelland fche  zee  was  de  vaart  onveilig 
door  de    Algerijnfcbe   raovers.     DJt   ondervpi^dt 


f 


JAARBOEK  VAK  1815.  ax5 

Kap!t/Bin  Hendrik  pa$  ^  den  aillenMei.  Uit  de  Aiger|a- 
Taaj  uitgezdld  zijnde,  werd  bij  door  een  Alge- JjJ^^^ 
T^nsch  fregaiE  den  volgetulen  dag  ontmoet,  bet* 
welk. op -hem  afkwam,  doch  door  hem,  met 
kracfat  van'  zeilen^^  oatvlugi  werd.  Naauwelijks' 
uit  deaz^fs  gazigt  geraakt,  bevond  by  2ich  op 
zijde  van  eenen  anderen  roover».  die  da^^lljk  met 
h andgeweer  fchoot,  dat  hém  de  kogels  door  de 
seilen  gingen.  Kapitein  JD^i,  zich  daarop  naar 
Land  wendende  kwam  het  roofrchip  vooruit  ^  het- 
geen hem  nog  verfcbeiden  kanonfcboten  nazond.  De 
wind  was  zoo  hevig,  dat  beide  fchepen  fcbier 
onder  water  doorzeilden.  Nabij  bet  land  hkld 
het  rooflchip  af,  en  kwam  Kapt«  Das  behouden 
in  dé  Taag  terng,  alwaar  men  nu  reeds  gewaar* 
fchuwd  was  ,  wyl  de  'Algerynen  eenen  kof  en 
eéne  pink  hadden  weggenomeit. 

Den  ftaften>  Juli}  kwam  het  Nederland&he  eska-  vruciite* 
Aevy  onder  den  Schout- by« Nacht  TulUkm^  ^^dTT 
fregatten  en  èene  brik  fterk ,  met  den  Nederland-  (j^  "er 
fche»  Cönful  op   de   reede  van  Algiers.   -— •  Er  den  Dei 
werden  onderhandelineen  geopend^   doch  zotider^^^^^ 
gevolg.     Qok  'Werd  oc^or    den  Dei   alle  gemeen- ^^^'^^ 
fchap   met  het  Nederlandfche  eakader  verboden, 
hetwelk   vervolgens  In   de-    Straat  van  Gibraltar  ' 
,  kruiste. 

Op  den   i7des  'October  kwam  de  Vice-Admi- ^j^' 
raal  yan  dt  CapelUn  te  Liyorno ,  verzamelde  er  al  dt  Capêh. 
de  fchepen  van  het  eskader  9  heesch  (Zj^ae  vlag  op  lemophti 
«.aan    boord  van  den   Melaopus ,  ^en  ging  eerlang  ^^i^^*^ 
net  hetzelve  in  zee.  deUtnd- 

.    Omtrentrden  (laat  van  Zeevaart  en  Koophandel  fche  sm. 
in  dit  jaar  kwamen  on$  deze  bQzonderbeden  voor;> 
dat    van  de    156  fchepen,  die  in  de  havens  van  dl'tig^ 
,  Kroonftad  en  Riga  waren  aangekomen ,  38  de  Ne^neena 
derlandfcbe    vlag   hadden  gevoerd  ^    waarvan  het  f^  ^^J^ 
grootfte   gedeelte  roet  grinen  beladen  weder  was  baoM. 
vertrokken;    en    dat  de  (laat  van  ontvangsi  der 
belasting  ten  behoeve  van  het  Kweekfcbool  voor 
de  Zeevaart  te  Amfterdam ,  op  de  refpective  kan- ' 
{•ren   van  Convo^en  en  Licentea  ontvangen ,  in 


fti6  JAARBOEK  vam   i8i5« 

* 

(Ie  vier ^departaoencen, geweest  was»  vu  i  Jaai^k 
ry  tot  31  December  iSis* 

Amfterdam  t4aS  Schepen /4o7S»  1 7*2 
Rotterdam  1314  —  *—  •  3089-  9»: 
Harlingea     n'si     ■  ju  ■    f    919   19*1 

Middelburg    195 • — *    a65*  o«e 

■  'II  <  '11-      I 

Toual  5056  Schepen  /:  7348 :  i  r  «^ : 
In  de  Maaa ,  Goeree  en .  MaasOals  waren 
binnengekomen  1603  fcbepen  en  uitgezend  1569  « 
^ebtlve  de  Ttacbhoekers ,  jagers,  haringbnlseQ 
en  fchepen ,  van  Rotterdam »  Dordrecht , 
Schiedam  en  langs  de  *  Zeeuwfcfae  Stroomeu 
in-  of  uitgezeild ,  oF  die,  binnen 'door,  langa 
de  Wadden  van  Hamburg,  Bremen  enz.  waren 
aangelLomen  af  .derwaarts  vertrokken ;  z^de  m 
dit  jaar  meer  dan  in  bet  jaar  18x4  binnengeko* 
inen  4Q{>  fchepen  en  nitgezeild  216  fcbepen.  Do 
gehelde  waren  in  dit  jaar  op»  en^itgezeiki  1673 
fchepen,  waarvan  380  otiéet  HoUaodfchen  vlag 
binnep-  en  143  uttaeilden»  Hieronder  waren 
niet  begrepen^  de  onderfcheidene  kustvaarders  eii 
Udne  vaartuigen  ,  alsmede  de  jagten  ,  ponen  9 
fprietfcbepen  en  tjalken,  zop  met  rqs,  (teeA  ate^ 
fndcse  benoodtgdheden. 

Het  hooger  in  lager  Sehoolonderwgs  werd  in 
dit  j[aar  zop  zorgvuldig  en  zoo  volkomen  gere- 
geld, als  ware  hetzelve  het  eenige  voorwerp 
geweest    der   voorzieningen  van    h^t    Gouverne» 

seflvit  %.  M.  geCzamineerd.  hebbende  het  rapport  den 
▼aiiZ.M*  Commisfie,  big  Hoogsrdeszelfs  befluit  van  iR 
^(Qs^^*  Januarif  1814  ri)  bdast  met  de  orgaoMarle  van 
wmhi^  het  hooger  onderwiis  \  zlinde  hetzelve  rapport 
7e  wi^"*  vergezekl  geweest  van  een  daarop  'gereekend  coi>t 
T»MHoo.  cept-beiloit  en  van  de  bédenkhigen,  fob  dato  3.1 
g^r  on^ '  Mei  1814,  bü  de  CommisGe  ingebragt,  zoo  door 
jÜ^1!5üJ°^'«^*^«'  rocdekden  Munttmhe  en  Camper  fez»» 
deilfke  menlijk,  als  door  laststgeoieiden  arsouderl^k}  — ^. 
|/oyin-     gezien  de  confideratien    van    Hoogscdeszelfs^  S6» 

^0  Nieuwt  Neierk  Tfaark..  bh  35a. 


JAARBOEK  VAH  iSiJ.  di7 

cretaaris  van  Staat  ^oor  de  Binneolatidfche  taken ,  ^^^ 
en  den  Raad  van  State  gehoord ,  bepaalde ,  bij  be^  ^|^ 
fluit  van  den  aden  Auguaioa  dezes  jaara 9 'dè  vol-auvoeaa 
gende  artikelen ;  ^«y^ 

Art.  !•    Onder  den  naam  vaa  A^cger  enderwifs  wordt  u«  52O 
▼erlbian  toodtoig  ojoderwys  »  alt  ten  doel  beeft »  den 
leerlinf ,  na  afloop  van  bet  lager  en  middelbaar  oodeiw 
wi|a^,  tot  eenen  geleerden  Ihnd  in  de  maatfebapp||  vo%t 
ie  l^erdden. 

a«    Het  ftaat  i^der^  die  ;ich  daartoe  geTchfki  voelt, 
vrij »  10  de  onderwerpen  van  dit  onderwlja  aan  anderen    « 
onderrfgi  te  geven ,  docb »  bi)  de  tydsberekeoing  der  (Ith 
dtên,  zal  alleen  in  aanmerking  komen  het  onderwQs,  ge-       ^ 
noten  van  inrigtingen ,  dopr  algemeen  openbaar  gexag  ge«* 
vesiigd  en  erkend^  ;  -^ 

i.    Ala  isoodanlge  Intfgtingen'wpnleB  erkend  de  bij  dii 
gefluit  bevestigde  LaiQnfche  fchol^n ,  Athen^en  en  Hoo-    . 
^e  ibbolen »  en  zulks  naar  gelang  der  bepalingen ,  oxar> 
Item  dezelve  refpectlvelijk  ip  de  volgende  hoofdftokken 
Yoorkomende, 

BERSTEHOOFDSTUK. 

Latijn fihe  ff  holen. 

4*  De  Latifnftrho  fcholen  moeten  befbhoawd  worden 
als  de  eerUe  trap  ^ao  hec  hooger  onderwijs,  en  alt  in- 
sonderhetd  beflemd  voor  diegene,  welke,  na  aanvanke- 
lijk door  het  lager  en  roiddelbaiir  ondêrwija  te  rijn  be> 
Ichaafd  geworden,  nu  verder  tot  eenen  of  anderen  ge- 
leerden ftand  iq  de  maatfi^hsppij  tallen  worden  «geleid*     " 

5*  Geen  leerling  k;in  tot  de  La(yi^ï:be  fcbolen  wor- 
den toegelaten ,  dan  van  wien ,  bij  een  voorgaande  esa« 
men,  cal  gebleken  atln,  dat  hij  wel  bedreven  is  In  hec 
lezen,  fchfUven,  rekenen,  de  gronden  der  Hollandfclie 
ta-il  en  de  beginfelen  van  de  aardrQks-  en  geibhledknnde. 
In  gevallen  echter  ,  waarin  de  vordering  der  kennis  van 
laatitgemelde  beginfiHen  icbfjnen  mogt  eenige  hardheid 
te  hebben  ,  wordt  aan  de  Curatoren  vrvheid  gegeven 
.daaromrrent  naar  billijkheid  te  handelen* 

6.  Tot  het  afnemen  van  dit  examen  aal  tweemaal 
*S]aars,  en  wel  kort  vóór  het  begin  van  eiken  halfpirl- 
gen  eurfit%^  moeten  gevaceerd  worden  door  eene'oom- 
9iisfie ,  te  dien  einde  door  de  (ledel^e  regering  benoemd 
pf  gequallficeerd. 
•    7.  Óeze  commisfie,  eenen  leerllog  hebbende  bek waui       *^ 

05 


\ 


^ 


\ 


»i8  JAARBOEK*  van  1815* 

Beihrit     benmdm,  stl  tin  hem  dttrvaqVeen  gttolgfbhrifc  «Tge-* 

vw  «'aSI  ^^ »  ^^  *^"^  ^y  **^**  ♦  ctoinncde  voorzien ,  b^  deo 
gmtus,  J^«<^or  der  LttUoföbe  fclioieo  ^U  le«riiog  <^  dezcdfe 
wMTbMe  kuDoe  doen  infchiUfeo* 

ófgtaift;  g.  In  tlle  plaai(te»  wttr  op  hoog  geztg  fcholen  tm 
hf t  H^  middefbiar  ooderwUs  mUen  opgerigc  of  erkend  zijn ,  kaa 
gei  Onder»  ^'  bovengemeld  examen  of  gecaigfchrUc  vervingen  vror- 
vi'ii  in  de  i^^  door  eene  fcfaoftelijke  verklaring  van  den  opziener 
iioordeif-  of  befiuurder  dier  fcholen  ,  omcrent  de  genoegzame  be- 
^f  P^P*    ^revCnbeid  van  eeaen  leerling,  in  de  zaken,   bil  art,  5 

vascge*  9'  Op  de  LatOnfcbe  fcholen  zal  onderwas  gegevm 
(leid.  worden,  vooral  gelijk  de  num  zutka  aanduidt «  in  de  Li- 
(BQvoegr.  lynfcbe  »  en  ook  aan  neer  gevorderden ,  in  de  Griekfche 

siaaubL   ^^^  ^^^  ^^^  ^^^^  moget^k  indiervoege,  dac  «Ie  leer« 

X)   n.      lingen  daarb^  tevena  andere  voor  hen  onmiabare  knndig* 

bU  5a-)    heden  opdoen;  en  ^1  daarenboven,  na  dei^  afloop  van 

bet  dagel^ksch  onderw^a  der  oude  calen,  ook  opzettcmic 

in  die  overige  kundigheden  onderw^a  gegeven  wordeiu 

.     10.    De  kundigheden  ,  in  arelke  vooruan  op  de  Latijn* 

fcbe  fcholen,  behalve  de  onde  uien,  onderwQa  zal  ge|^ 

ven  moeten  worden,  zijn:  de  beginfelen  der  wltkunde, 

de  nieuwe  en  oude  urdrQksknndev  de  nieuwe  en  oude 

f  efchiedkunde ,  de  Griekfche  en  Lac\|nfche  fabeikosde. 

II.  Op  de  LatQnfche  fcholen  zal,  buiten  de  vakan* 
Mn,,  onderwijs  gegevtn  en  fchool  gebonden  opeten  wor- 
den f  alle  dagen  van  de  week ,.  uitgenomen  op  zon-  en 
feeatdagen  t  des  morgens  van  negen  tot  twaalf  uren »  en 
deê  oamiddagat  in  de  drie  wtntermaaii^den,  van  cwpe  toe 
vier  9  en  in  de  overige  maanden  van  twee  tot  vijf  oreo, 
met  uitzondering  alleen  van  den  woensdag  en  zAturdag  na. 
denmiddag  ,  op  weiken,  in  geenen  ti|d  van  bec  jaar, 
fthool  zal  gehouden  worden. 

ia.  £r  zal  eene  grooce  vakantie  z^n  van  zea  weken, 
in  den  zomer,  op  zoodanigen  t^'d,  als  met  da  plaatfeli> 
ke  omftandfgbedtn  beat  overeenkomt.  Buitendien  zal  er , 
in  de  kersweek,  en  in  de  week,  die  op  elk  der  hier- 
onder te  vermeiden  halfjarige  ^examina  en  promotiên  volgCa 
'f  ec^e  fchool  gehouden  worden. 
'  13.    Het.ooderwUa  in  de  oude  talen  zal  moeten  gegei* 

:Ten  worden  ,  de%  morgens ,  gedurende  de  eerfle  twee 
«ren  van  tien  fchoolci}d ,  en  des  namiddags ,  gedurende 
den  geheelen  ichooltijd,  in  de  drie  wintermaanden,  pa 
geduaende  de  twee  eerde  uren  van  den  fchoolti;d,  In 
de  overige  maanden  van  bet  jaar.  Het  iaatfte  uur  vaa 
alen  ocktand^fckooltJtd «  gedurende  bet  gebeele  jaar^  en 


lAAKBOÉK  VAW  iSis*  iif 

het  lattfte  u6r  van  óeii  n'atnfddig-ftboökijd  ^  {edtrrcbdé  ^^ï!*^ 
regen  maanden  viin  hetzelve,  zal  aan  bet  opzwtcf^k  qo*  ^^  J'^t 
ijenieijd  in  eene  of  andere  van  de  bij  are.  lo  vermetdé  guscus,  " 
kondlgbeden  worden  toegewijd.  '  Waarbtfde 

14.    De  Lacyufche   fcboólieugd  zal   ve^dedd  Worden  organif». 
in  2ei  klasfcn;  ten  zfl  Curtior^n,  uit  hoofde  der  P'"**  hVt  Hoch. 
iel^ke  omfhndlgheden  ,   eene  andere  verdeelltg  noiDdz^  gerOoder'* 
yeiijk  achten.    Aan  het  hoofd  der  hoogfle  xal  de  Ree-  w^s  io  <!• 
f^r  9  aan  \\fii  hoofd  der  daarop  volgende  de   Conrector  nbordelff- 
fhian;  de  ïagere  zullen  door  Prtteceptoren  beftunrd  wor-^?  P."^ 
den.    De  Rector,  en  bQ  deszelfs  afwezendheid  ofslek-^^^^P 
te»  de  Conrector 9  heeft  het  toevoorzlgt  over  atien.         vastge- 

15*    In  fteden,  wier 'bevolking  nfet  zéér  groot  is,  zul  fteld. 
len  twee  of  meerdere  klasfbn  door  ééoen  Praeceptor,Con-  (BgvoegC 
rector  of  Rector  mogen  oind^rw^eii  en  beftuurd  wor-  g^J^j^j^j^ 
den.  D^  jj^ 

1 6«    Niemand  zal  ata  Praeceptor  op  eenfge  Latit)o(bbe  bl.  52.} 
fchool  aangefleld  worden  ,  zonder  den  graad  van  candi- 
daat  In  de  letteren  bekomen  te  hcl)ben.    ' 

17:  In  fléden  ,  Wier  bevolking  groottr  fs  dan  ia,oM 
ztelefi  ,  zal  niemand  Conrector  of  Rector  «ogen  zQn » 
zonder  den  graad  van  Doctor  in  de  letteren  bekomen  te 
bebbeö/  • 

i8.  Iq  (leded,  wier  bevolking  geen  so,oóo  zielen  be» 
loopt ^  zal  dit  vereischte  vtin  den  doctoralen  titel  alleen 
op  den  Rector  toepasfelijk  z^Jn. 

19.  .Tot  het  geven  y^  onderwfla   in  de  bQ  aft.  1.0 
vermelde  kundigheden,    zollen».  Indien  z^  er  dé  be*         n 
kwaamheid  toe  hebben,  by   voorkeur,  tegen  eene,  aan 
den   meerderen  arbeid  geévenredi^de  ,    verhooging'  vaü 
hun  gewoon  traktement,  door  Curatoren  aangefteld  wor«-  * 

den  de  onderwijzers  en  beiluurders  der  ktasfen,  waarvan 
melding  gemaakt  is  in  art.  14,  doch,  zoo  het  dezen  aaii 
de  vereischte  bekw^^amhefd  ontbreken  mogt,  'Zullen,  tot 
het  geven  van  het  voormeld  onderwijs ,  andere  bekwame 
perfonen ,  op  een  behoorlijk  (rakiement  ^  worden  aange^ 
•fteld. 

30.  Deze  perfbnen  zullen  geen  deet  hebben  in  bet 
mlnerval  of  fchool^eld  ,  dat  door  de  leerlingen  Op  de 
Ltiijnfche  foholen  betaa!d  wordt)  maaf  zal  dit  minefval 
alleen  drekken  ten  behoeve  van  Rector  ,  Conrector  en 
Pr^ceptoren. 

au    Het  onderwijs  zal  bQ  alle  de  klaafen  itr  bec  alg^ 
meen  in  diervoege  worden  ingerigt,  dat  alle  de  leerflngefi 
(cyeoa  op  eene  nuttige  wQze  worden  bezig  gebonden; 
i2.    iiet  eefenen   des   geb^ugena  bg    de  ieerlingeti 


•M  JAARBOEK  VAN  ffttf. 

'*^z^M  '^^''^  '^'^  ^'^^^  °^^  verbodco  ^  attr  lelft  ttn  ttetkÉte 

vao  ft  tanbet o]en ;  docb  xti  het  van  bulten  leereo  mpereB  ge* 
Augiucitt,  Tciiicdea  boiten  den  fchooltyd,  eo  de  ooderw^xer  aieu 
waarM  de  aan  «Que  leerlingen  doeo  vtn  buiten  leereo,  dan  hecgeea 
orgaoift-  i^  hon  té  ^oftn  duideiyk  verklaard  en  bevatte!i}k  £e- 

lieV  Hoö.  »**^^  *•*  hebben. 

aer  Oq-  ^3*  ^  oefeningen  in  iedere  klaift  der  Ladjofch* 
(lerwr^s  la  Tcholen»  en  de  in  dezelve  te  vertalen  «nteuren,  zuUca 
df  noor-  worden  aanceweien  in  een  reglement,  te  dien  opstgc* 
^^^i^  door  bet  oeiwrtefflent  van  BinnenlaDdrcbe  2^keo  uit  t€ 
J'ièi^        yaardigem  . 

wordt  n^*    Ter  bdutdetlng  van  hetgene  tot  bet  tocz^  €>p 

vucp.  de  Latfinfche  tcholtn  betrekkelijk  la»  aal  bet  hoofd  vai» 
rii!i  r  ^^  deiurtement  worden  geadilfteerd  door  eenen  ambte* 
Jp^hT  ■>>*>' '  ^^^^  ^^  "^^  ^*°  CommUfinii  Yêêr  dê  U^ijn- 
Sitairtir.  A^  fc^ékMf  op  soodanlge  inliructie  als  nader  tal  wor- 
I)«  11.  d^n  bepaald  I  lallende  bem  ook  het  inipeetereo  dier  föho* 
bU  5^>    ico  kunnen  worden  opgedragen. 

ai*  Overal ,  waar  het  kjein e  getal  van  onder w^sem 
of  andere  pleatfel^ke  belecfelen  te  weeg  brengen  »  dat 
niet  al  de  bepalingen  van  het  reglement  omtrent  het  on* 
derwi)8  in  de  klasiên  volkomen  en  ftlptclttk  kunnen  wor« 
)  den  nagekomen»  aal  men  deaelve  echter,  noo  veel  ao« 
geiyk,  in  bet  opg  houden  en  achcervolgeii. 

aé.  lo  alle  deden ,  alwaar  aich  Latijnfche  fchoten  be« 
Vinden »  aal  van  wege  de  ftedeiijke  regering  een  kollegi» 
yan  ten  minate  drie  pe'rfooen ,  onder  den  naam  van  Cu- 
ratoren en  Schobirchen  ^  bet  bednur  over  deae  fthofea 
hebben,  en  bepaaldelifk  zorg  dragen,^ dat  het  onderwiia 
op  dezelve  ingerigt  zii  en  blijve  op  dea  voet»  ala  bi^ 
het  jeglement  zal  worden  voor^tefchreven. 

a7.  Dit  kollegie  xal  mtt  de  ftedelike^  regering  d» 
traktementen  van  den  Rector»  Cooreccor  ^  veadere  on^ 
derwttzera,  gelijk  ook  het  minerval  door  de  fcbooljeugcl 
te  betalen,  naar  geianf  eter  piaatfelijke  onflandigheden ,, 
regelen.  ^ 

ft8.  Curatoren  of  Scholarchen  xnlIeB  ook  op^  bet  ze« 
dtil)k  gedrag  en  de  vorderingen  der  firbooljeügd,  zoa 
▼eel  mogelijk,  acht  geven, ^n  beptnidelijk  tweemaal  ia 
het  jaar  daartoe  een  plegclg  examen  houdea,  bi^  hficwelk 
hw  door  de  onderwijzers  verüag  zal  «orden  gedaan  vaq 
de  naarstigheid,  het  gedrag 'en  de  vordei4ngea  van  el^ 
Jeer|ing,>  met  öpgaye  ook  van  het  geul  dcc  foutQii  door 
hen  In  dethemaia  en  ezplicaci^u  gemaakt»  eq  voorts  doo^ 
dc  leerlisg^  zelve»  tt,  dlea  eiode  ondervnagd  zipdfi^ 


/ 


JAARBOEK  VAN  t8i$*  Mf 

V 

proeven  so^lea  irardeti  gegeveo  Ttn  bumie  Mkwtamheid  Be0atc  . 
in  de  ond^rfcheidene  deden  van  her  onderwlit.  ^tn  È.  Ari« 

39*    Nt  den  ilBoop  vtn  dit  eximen,  xnllen  Curtto- J[J2  *  ^"* 
fen  de  teeriini^eo,  welke  <y  wegens  boone  vorderingen  ^^rblf  de 
daartoe  gefcbikc  oordeelen»  vtn  eene  lagere  naar  eeae  organira- 
boogere  klufe  bevo^fderen,  en  aan  die  der  booglle  kb»»  tic  van 
fe  ,  bijaldien  zQ   dezelve  bekwaam  «chten  om  tot  bet  ^'^^  ^^^^ 
akademiacU  ooderw|}«  bevorderd  te  worden  ,  ban  ontflag  £■/'"„  aé 
van  de  fcholeq ,   en  daarbij  een  loffelQk  getnigfcbrift  in  iiiM>rdtig« 
de  LacQnrcbe  taal  verleenea.  ke  pfo* 

30»  Zonder  gewlgtigè  redeoen  ecbter ,  lal  niemand  vlnciSn 
de  taeogfte  of  reccori-klaife  mogen  verlaten»  dan  na  een  ^^e- 
]i|ar  op  deselve  te  hebben  doorgebragt.  deid. 

$u    Leerlingen  van  boiten' komeilde »  die,  zonder  de(Bgvoegr* 
lagere  klasfe  door  te  gaan,  dadel^k  op  eene  der  hooge  op  bet 
re  wenfchen  geplaatst  te  worden ,  zullen  vooraf  blJ  eene  staatsbU 
coqMiiisfie»  benoemd  aoo  als  die,   waarvan  melding  Is  ^^  .^^ 
gemaakt  b^  art.  6 «  een  examen  ondergaan «  waaruit  bl^- 
ke«  dat  zQ  de  verriscbte  bekwaamheid,  hebben  om  toe 
die  hoogere  klasfe  te  worden  toegelaten* 

ga.  Het  openbaar  afkondigen  van  dtt^  en  andere 
bevorderingen  en  het  openbasr  nitdeelen  van  prQzen  aan 
hen,  die  de  minste  «fouten  In  de  themata  en  ezpHcatiën 
gemaakt,  eo  in  het  algemeen  het  meest  nicgemunt  heb-» 
ben,  blijft*  zeo  wet  ats  het  houden  bij  die  gelegenheid 
van  grmümrmm  acticmet  door  de  leerlingen,  als  eene  lof«» 
felQke  oude  gewoonte,  aan  de  Cotatoren  ter  bandhavfnf 
aanbevolen.  , 

33*  LeerUngen,  dSe  door  Curatoren  nee  een  lofièlQk 
getuigftbrift  van  de  fbholen  ontOagen»  en  tevens  mea 
een'  der  eerfte  prQzen  begiftigd  wtmien ,  znllen  ook  in 
het  openbaar  eene  proeve  moeten  geven  van  hunne  vor» 
deringen,  door  het  doen  tan  eene  Latflnfidie  oratie,  of 

K  doen  voordragen  van  een  LacQnsch  gedicht »  door 
\  sciven  opgefteld- 

34.    Curatoren  zullett  tweemaal  in  bet  jur,  na  des*' 
afloop  van  elk  half-jaars  examen «  van  den   ftsat  hunner 
Ibholen  verflflg  doen  aan  Onzen  Secretaris  van  Staat  voog 
de  Binnenlandfcbe  Zaken. 

35*  v  Tot  het  vervullen  van  eene  opengevallen  plaaee 
van  onderarVzer  aan  deze  fcholen ,  zal  t  ingevade  die 
van  *s  Lands  wege  eenig  fnbfidie  genieten  ,  eene  nomi- 
natie worden  ingezonden  aan  den  voonioemdeo  Secrata« 
Hs  ?an  Stiatt  die  daaruit 'de  verkiezing  zal  doen* 


ÈU 


^A^R^aOEit  rAjf  i8t^ 


ke  pro* 
vfnciln 
wordt 
vi$ïge- 

fteld. 

Cftijvoegt 
op  kec 

StattiU. 


37- 


lUfliilc  tWE.&OS     HOOfOSTÜK« 

vuZ.M* 

VM  1  Au-  jÊfiefuea. 

gostos  , 

wtirby  de     3^    Er  tf f  fn  e]ke  provinde  of  tindfcliap   der    Vér< 
org|Di(t«  ees^de  Nedarlanden  ,  met  ufttondeiring  vin    Utreckt  i 
faec  Hoo«  G^pningen  en   Drenthe ,  één    Athensvm'  kannen   z^o  ^ 
geroodtr-  welks  bedoeling  i^: 

wüs  in  de      i*.  Zoo  veel  ndgélljk  »  tlgeifieene  ▼erft^reidfóg'   vas 

(bMtk ,  beibbaving »  geteerdbeid ,  enz. 
Het  i  ten  minste  gedeeltelijk ,  venrabgen  ^n  ée 
booge  fcbolen  en  van  bet  akademiscfa  onderrigty 
'  ten  -  beboeve  van  die  jonge  /leden »  «elke  door 
bonne  omftandigheden  verhinderd  worden «  den 
tQd,  tot  eene  akademffehe  loopbaan  noodzak^Qk, 
geheel  aan  eene  der  booge  fcholen  door  te  bren* 
gen. 
De  genoemde  Atbén^a  zullen  knnnen  beflasnd 

Voor  Gelderland^  te  Harderwijk ^ 
Voor  Hdland^  te  Amflerdam; 
,  Voor  Zeeland^  te  Middelburgs 
Voor  Friesland  t  te  Fianeker; 
Voor  O^erijsfelf  te  Deveater; 
Voor  Braband^  te  Jre4^. 

38.  De  kosten  der  AthersEü  zdilen  sifa  ten  latte  der 
fteden^  binnen  welke  dezelve  zolleo  zijn  «;cveatigd,  owt 
Hiuoideriirg  van  die  van  Harderwijk  eo  F^aneker,  wel- 
ke van  *8  Lands  wege  zullen  worden  bekostigd 

39.  Ten  gevolge  'van  dit  ondertcheid,  zuilen  daaook 
het  beftmir  der  van  .ftadswege  bezoldigde  Aibensia ,  de 
ftanOelling  vati^  Curatoren  en  bet  beroefx»  van  Profesfo* 
ren  g^ieel  ftedelijk  blQven  ,  onverminderd  bet  toezMt 
van  hét  departement  vin  Binnen landrche  Zaken;  terwijl » 
behondeÉs  neaelfde  coezigt »  het/  beftnnr  ^der  Athensea^ 
uit  de  algemeene  kasfên  betaald  worrdende  «  zal  verbty* 
imï  ian  Curatoren ,  door  Ons  te  benoemen. 

'  40»  De  benoemlnir  van  Profesforen  Han  de  laatstgie- 
melde  AthensM*  gefcbledt  door  Ons  ^  uit  eene  dubbelde 
nominatie ,  door  Curatoren  aan  -het  departement  vas 
Binnenlandfcbe  Zaken  io  te  dienen. 

41.  Het  getal  der  oidlnalre  Piofesforet  aan  de  Atlie* 
nea  sal  naar  den  r«gel  niet  meer  dan  vl}f  zifn »  van 
welke  zich  een  met  de  voorbereiding  tot  de  godgeleer- 
de ftudiêtt  f  eem  met  de  voorber^etding  tot  de  r^gtsgeleer* 
de  (hidiên ,  een  met  de  befpiegelende  en  natuurlQke  wifs* 
begeerte  en  wiskunde »  een  met  dé  Griekfcbe  en  Latyn- 


V    JAARBOEK  itvah  tti5»  t^i 

fcTie  f ecterlrande  eik  gèrcbledeoUtèn  en  een  net  de  ;Oos*  Be(fuff 
teribbe  letterkunde  belasten  zal.  vïn?.M. 

ZoUcnde  de  AtheD«a ,  wefke  in  de  boofdrtad  yan  eefil-  ![jStnj,  ^^ 
ge  provincie  of  tandfchap  geveftfgd  zijn  ,  daarenboTeo  wiatbi/de 
eeotfn  Hoogleenmr  hebben  in  de  Nederdnitfclte  aal-  en  ofganii't* 
Jê«terfciifide.  ^^  van 

4s.     De  regeringen  vin  fteden ,  welke  hare  Athen«t  °JJ  "^^"^ 
Jieive  bekostigen  en  van  ouds  het  getal  der  Hoogleeraren  ^j,  ;„  ^^ 
eli   de    vakken  van  oDdêrWl|}a  naar  welgerallen  hebben  öoortUlï]-) 
kwiAen  regelen  ,  zullen  ook  voortaan  ^   met  voorkenflii  kt  pro- 
en  locftemming  van  het  departement  van  Binnenlandfche  viociëa 
Zttken,  van  dt  bepalingen,   In  het  voorgaande  artik  e ^,J[gJ. 
Toorkotn^odt,  kunnen  af^^Jken.  .(Uld.  ' 

45«    In  de  geneeskunde  en  daarmede  verwante  weten-  C0ïjvoc«r« 
fcbappen  van  natuurlijke  historie  ,  fcbeikunde  en  kruid-  op  ^^^ 
kunde»  zal,   om  de  kostbaarheid   der  inifgtïngen,  dsar  l^*n 
mede  in  verband  (h^nde  ,   en   he^  gebrekkelijke  van  die  ^i*  ^^^ 
onderwijs  zonder  die  inrigtingen  ,  aan  de  Atben^a  geen 
^tfdêfw^<  gegeven  worden ,  dan  voor  zoo  verre  in  de« 
retfde  fhd  een  geneeskundig  provinciaal  of  (ledelijk  on- 
derwijs mogt  gevestigd   zyn,  ten  behoeve  vfln   chirnr« 
gijm,   apothekers  en   vroedvrouwen;  in  welk  geval  er 
ook  Profeslbren  aan  bet  Aihetiasum  zullen  kunnen  z^n  ^ 
die  een  voorbereidend  onderwijs  in  de  medicijnen  zul- 
len kunnen  geven  ,  zonder  dat  echter  hierdoor  de  fh]« 
éenten  in  dt  medicijnen,  ontflagen  worden  van  de  ver* 
l^igting,  om  ten  minste  twee  jaren  de  lesfen  aan  eene 
der  hooge  fcbolen  bij  te  wonen. 
•  44.    Onverminderd  de  bepslingen  van  art.  41 ,  znlle» 
echter  op  de  Athenea  van  Harderwijk  en  Franeker ,  uit 
koofde  öet  oude  verdiensten  van  de  voormslige  Akade^ 
mién,  aldaar  gevestigd ,  ook  twee  Profes  foren  ter  v6or« 
bereiding  tot   bekoming. der  geaeeskundige  graden  zijn« 
vpm  welke  de  eerde  zich  met  de  eigenIQk  gezegde  me^ 
difehe  ftudién  ,  en  wel  bepaald    met    ontleedkunde  en 
phyltologie ,  zal  bezig  houden ;  terw^t    de  andere   de  ^ 

gronden  der  voorbereidende  wetenfchappen  van  kruid- 
-ea  fcbeikunde  en  pbarmacie  onderwijzen  zal ;  zuileode 
Dogeana  ook  dit  de  verpligting  niet  kunnen  wegnemen  , 
om  ten  minste  twee  \aitü  aan  eene  der  Hooge  fcholes 
de  letfèa  bQ  te  wonen.  ^ 

45.  De  bepéling  van  art.  40  zal  insgelQks  nfet  toe^ 
piftfelijk  i^n  op  het  geval  ^  wamneer ,  of  uit  hoofde  van 
ouderébm  of  van  ongeücldhefd,  of  van  verdeel  in  g  bU 
Ibhlkkiog,  een  tweede  Profesfor  naast  en  met  een*  an-* 
étf  in  hetzelfde  vtk,  zonder  Bitbreidlng  van  bet  onder* 


»t4 


JAaHBOEK  VAi»  tUié 


fieflaU 

ViD'Z*  li» 

van  ft  All* 
gusti», 
wttrbQ  dé 
orgvnifa*  ■ 
tievan 
het   Hod. 
gerooder* 
wQ's  In  de 
iiodrdelQ* 
ke  pro- 
vinciea 

vaitge* 
ftdd. 
(Bgvoegi; 
Op  het 
ScatcsbU 

8.  Ik 


wijt»  9tt.  beroepen  worden;- zoMeniit  ecbcer  hiertoe^ 
ock  bij  Atbenea ,  die  cec  koste  komen  der  ftedén  *  wr«a# 
z)|  gevfitlgd  siin ,  de  tiicorirtcie  noodig  t}Ja  vio  bcr  dd- 
paneméhc  van  Binnenlendfcbe  Ztkeo. 

46.  Het  ohderwyi »  dat  un  de  Achenct  aU  vöorbe^ 
reidendt  inHgtingen  ter  bekomfng  der  aktdemiftbe  gtm^ 
den  cal  moeten  g^^ven  wordifl»  be(hiat: 

t^.   Voor  de  godgeleerdheid,  in  eéo  koltegie  cnrer  <Mi 
'  kerkel^ke  bittorïe »  een  over  de  gronden  d'^r  btf- 
belfche  nitlégkundei  een  over  de  OKviniyke  god- 
geleerdheid; 

t^.  voor  de  regtsgeleerdliéid ,  th  een  kollegie  orer  dé 
inftitoten,  een  over  dé  pandecten,  een  over  het 
nauiurregt  en  een  over  bet  hedendatgikbe  bur* 

ferlijk  regt  \  » 

^oor  de  roe Jictfnen ,  inêv  dit  onderv^Qt  voTgent 
trt.  43  en  44  gevestigd  is ,  in  eeo  kplieRie  ovef' 
de  omieedkunde  en  een  over  de  phyfiologie; 

4^.  Voor  de  wis*  én  natnurkundige  Wecenfehtppell^ 
in  een  kdllegiè  over  dé  wfsknnde ,  eén  ^tfvef  de 
hatnu'knnc^é,  een  o^er  de  krnidkunde  en  een  over 
dé  fcheikohde,  pbanhacié  en  materies  medici  f 

ff^.  Voor  de  befpiegeletide  w^sbegeene  en  letteren^ 
in  een  kollegie  over  de  redeneer-  en  bOveonaiaor* 
kunde,  een  ovef  de  Latynfche  letterkunde  ,  e^ 
over ,  de  Romèinfcfae  oudheden ,  een  over  dé 
Grlekfbhe  letterkunde ,  een  over  de  Oostericbè 
léïtérkundé  en  oudheden,  een  over  de  gronded 
van  bet  Arabiieh ,  een  over  dé  gefcbiédeoisfen  erf 
een  dvér  de  HoUandfóhe  taal*  en  letterktÉode^ 
daar,  waar  dit  onderwas  gevestigd  is,  vatgent 
art.  41. 

47.  liet  xal  échter  aab  de  I^rofesToren  ^r  Athenaefa 
^(buin  bub  onderwijs  ook  verder  ütc  te  breiden «  dodk 
jilonder  dat  zQ ,  welke  naar  den  graad  vto  Doctor  ftaao  4 
daardoor  yin  de  verpli^ting  zullen  ont dagen  zijn,  ooi 
voor  de  tbeológié  en. medicijnen  twéé,  en  vóat  de  over 

Ïge  vakken  teil  minste  é^n  jaar  ,  en   virel  bet  iaatfte  &f 
t  lastde,  san  écne  der  hóoge  fcholeü  de  lesTen  te  bdn 
Ken  bijiiewöond* 

4^.  Van  deze  laatflé  verp  ligt  ing  ^zullen  echter  Oötfla^ 
gen  zijn  zij  ,  die  ,  zonder  zich  voor  den  reétsgeleerded  ^ 
(land  te  bcltemmen,  na  zich  gedurende  drie  jaren  op  dé 
dudiép  van  bet  regt  te  hebben  toegelegd  ,  alletn  als 
vrucht  van  bnnne  oefeningen ,  eehigen  wetenfcbsppejli- 
Sea  titel  zouden  wenlcben;  zullende  deze.  ook  i^nM 

Un 


%fn    éene.  der  Hoofe  'khntin    ^\gei^  t^d  c«  'Ikébbièi  ndtaït  v 
dooicebnigt«   ot  béhöorlUk    eirsatén  ;  hc<c  regcsgeléer  J  vin  z.  M; 
«kwcontL  •dïpK>rot   tuiinei»  bekbtdeo,    tOKMtam^  ars  dic^'*'  ^^^* 
hiercMidar  «oof  vreamdeting^n  U\  bépiald  wör  Jeo.  -S^ui'ile 

4ir.    Ifom^e^ks   stt   dece   veiTytfgcidg  niet  toe^Mtsrelljk  orftt^a« 

zUn  op  zoodantge.JMvftkeliiigen  vso  de  Acheoct;.  #élke  tic  vaü 

•«jcli^  gedoümle  hun'^terbj^  ^sHIair,  ioodmf^  ^^^^«n'^^JSf!!^ 

bekwaAn  gemaiikt,    dl|c*/<^-'befefd  zijn,    zich    Mi    ie  KpïïT 

-nbcKdan»  moéU^^libdd  nn  éeaë  c^eiibtré  prémö^t  te^rderfK 

onderwerpen*  '     '  "^  '>^   ke  pio- 

50.  De  ctal  ^  iMrin  aan:  de^'e  Ath^nara  óndériv^a  viiKiliir  * 
gegeven  motétj;  Bal*:verfbbftleii  fia«f  geWfiK^tter  dbder-  ^"^^  ' 
werpen,  b'ijvende  V(idr' dé  (inder-werpeii' vW  étgeftl^jke  J^J!^ 
geleerdheid  ook  aldiar  èe  L«ci)nfb)fe  fatf1''gehtndhïiafd,^vMgf; 
'VHwifin^éf  voldoening  aan  bec  eetAe  dóe(  der  Alhémea,  opbér  . 
iu  hec  rï  jllandsch  zullen  moeten  cnde]r#ezeii  éofdea  %  ^*^?^ 
r.    i?  .Hec  hédemkMgacb 'rilic9  -         '    /^>      Bi^lÜ 

ft^  De  wiskunde;  :   «•«>*-^ 

r    a*.  Oe'ntOMirlniildë; '  ',        •    -J'  .-^    r*. 

4^.  Do  fchéikiinde; 

f^.  De  Mtwiritfke  hlaiorit^  ?  -^ 

5^,  De  Taderlaniirche  historie; 

'7'.  De  Holtan^IËhe  létferk^ode. ,. 

duttende  voorts  hét  onderwijs   th  dé  c»ntiéédkiihde  cti 
phyflologié  op  die  plkatfeu,   i^aar  heizelve   te  vore#  id 
let   Nedérdnitscb'  ge^vêd  It^;  oor  vervolgens    in  dié' 
taal  kunnen,  en  op  de  piaatfen,  waar  dit  onderwas  met 
-éefte  dftdeiyit^ .  iiMrigiing '  vM  génce»-  éa'  heelkdndig  on* 
derwys  verboQden  is,  jst^^rdfli  jgagieyen  vwordén.         -  ^  - 
.    f  I. .  Hec  mHiimum  vaA'liei  mkcéoienc  der  Profésfo^ 
'^ten  tan  de;Athenata  wordt  beptalU  op /itfoa;  woe- 
dende dé  iledeiyke  beftnrén  la-filtcfeii,  'Waar  de'Athéoca 
;eheei  ten    ktMté  der  (tedee  katte»  ^  aicgeoöodigd'  dit 

igiofel  ittrhtt  oog  ie  boiidaili     * 

5a.    Dé   Caratortn   vail   de   AiheiUBé  té  fté$ritelrwijS 
én  Fmtneè^  *€uHcn  jaariyk<«de  bégrootiiy  opukkea  vanj 
.de  fymmfi»i  welke  in  Uf  voigend«jaar   bénctodigd  zoK 
len  z\jn,  eii  atD<.bec   depmeméfit   van   BinneulaodMië 
2akén    ittzendeir»  oa   Oas  tér*  goedkeuring  te  worded- 
aaiigeb«dc«<  ^ 


fel 


D£AD£    HOdPdSTUK; 
•  Hoêge  fshêkm  - 


1» 
*  < 


i 


•  •      •         .  V       » 

j.    Ër  zullen  op  bét  tegenwoordig  grosdgèbied  éÊl 
.  B*  Vin  1815.  fide  Stokt  P 


--•^^-  V 


»M 


JAaHBOEK  van   iUié 


Beflitit 
v«n  Z*  it» 
van  ft  Alt* 
gust  lis. 
wttrbQ  dé 
organift*  - 
tte  van 
het  Hod* 
ger  ooder* 
wQf  In  de 
tioördeltH 
kepro- 
vinciea 
wo^dc 
vaitge* 
ütM. 
(BQvoegi; 
Op  hec 
ScucsbU 

taé  s%o 


wQs  ,  9tl .  beroepen  worden  ;•  zoMende  echter  hiertoe  4 
ook  by  Atbenst ,  die  cec  koste  komen  der  deden »  mmmÉ 
züi  gevestigd  «Ün «  de  tatorifttje  noodig  z\J(ï  ««o  bet  dé- 
parteméhc  van  Btnnenlandfche  Ztken. 

41^.    Het  ohdefwljs «  dit  itn  de  Athenca  als  ▼oorlw* 
reidendt   inHgtiogen  ter  bckorofng  der  akadenifehe  gi 
den  aal  moeten  g^g^ven  wordaa»  b^ftatt: 

i<^.  Voor  de  godf«fleerdheid,  in  cén  koltegie  0|ver 
'  kerkeiyke  biCftorre »  een  over  de  groiiden  d^r  b§g^ 
belfthe  nitlègkundei  een  over  de  oitviuriyke  go«f- 
geleerdheid; 
t^.  vook'  de  regtsgeleerdheid «  in  een  koflegje  ó^er  d^ 
infticiiten,  een  over  de  pandecten,  een  over  bee 
nacnurre^  en  een  over  bet  •  bedend^tgftbe  bur* 

ferlijkrcgfi 
'oor  de  meJicynen,  intt  dit  onderv^ijt  vc^gens 
ttt  43  en  44  gevestigd  is ,  in  een   koltegie   ove^ 
de  ontleedkunde  en  een  over  de  pfayfiologie; 
4^.  Voor  de  wis*  én  natuurkundige  Weteofkbappeil  # 
in  een  kóllegie  oi^er  dé  wiskunde «   etfn  «rvef    ite 
batuu'kiint^é,  eèn  o^er  de  kraidkuhde  en  een  ovcc 
dé  febéikniide,  pfiartnacie  eii  materies  medica^ 
j^.  Voor  de  berpiegeiehde  w^sbegeene  en  letteren  ^ 
in  eeh  koliegie  over  de  redieneer-  en  boveonatiuir* 
kunde,  eeh  óver  de  Ladfnfche  letterkunde  ,   ee^ 
over ,  de    Roméinfche    oudheden  ,   een  over   dé 
Griekrbhe  letterkunde «  een  over  de  Oosteiiché 
letterkunde  en  oudheden,   een  over  de  gtooded 
van  bet  Aiabiich ,  een  over  dé  gefcliiédeoisfen  erf 
een   Övér  de    HoUandfche  taal*   en  letierkiiode# 
daar,  waar  dit  onderwtfi  gevestigd  ia,  vcAgeiw 
art.  41. 
4f.    liet  xat  échter  aab  de  I^rofesforen  ier  Atheosét: 
MJfbuin  hub  oioderwys  ook  verder  ütc  te  brilden ,  doek 
jilonder  dat  zQ ,  welke  naar  den  graad  vÈn  Doctor  ftanu  4 
daardo<ir  vtin  de  verpli^ing  zullen  onti&gen  zijn,  onl 
voor  de  theologie  en  wedicijnen  twee,  én  voor  de  096^^ 
rige  Vakken  teü  minste  é^o  jaar  ,  en   virel  bet  laacfte  af 
de  lastde ,  fan  écde  i^T  höoge  fcholen  de  lesfen  te  hébh 
hen  bij^'ewöond. 

4^.  Van  déze  laatflé  verptigcing^züden  echter  Oncfla^ 
gen  zijn  zij  ^  die ,  zonder  zicb  voor  den  restigeleerderi  ' 
(land  te  bedemmeh ,  na  zich  [^durende  drie  jaren  op  dé 
(ludiéil  van  het  regt  te  ht(>ben  toegelegd  ,  alleen  alfl 
Vrucht  van  hunne  oefeningen,  eehigen  wetenrcbsppe<ii«' 
Sea  titel  zouden  wenfehen^  zullende  deze^  ook  s^nM 

ian 


s""??';;.,.  ^,         °''"'""  "'"■^■ï. "S*"^ 

w«rp«n,   b'IJveade  »(Wr  d-  ^I*     "  «ef«i«ntw-  dhrfer- wmt   j' 

k».   N.d,rd„u.cb   ^fi,Ta\V''t°'"'"   "  vorSïï 
tul  to,„,   „  op  <te  oii.r™    .    ™'™i,ö,  ,„  j°, 

,-51.    H«  .'„•„,•  ™'~'«(«™>»<.rd6i,     V!-. 

^goftl  l»,-!»!  „,.„  toj'i,'""'  ■kOTOOdijd-  dl, 

1™  '«n,  a  m  .1»,   dJLi^SÏ  '>"'  l*i*ilW  «iii; 
"««*«1«       ,  '     *    <*""■  ««Mkeurtoj  „  „„S 

DE»  DE    HOÖPBSTDlt, 

5j*   Èr  nlien  op  hdt  »-_„_„Ji,       ^      ' 


1 


J 


I 


Vin  2*  M« 
vtoft  All* 
gnsrui, 
Waa«-bQ  de 

ti«  vaa 
hec  Hoo* 
gfrOndd» 

WffS  Hl  4« 

ttoordéld» 
ke  pro- 
viBciffft 
«orde 

{Md.  ' 
Bfjvoegf, 
op  bèc 
SttatsbU 

^1*  %%•} 


ii8 


jAAftBOEK  TAN  i8i5. 


8*- 


♦•• 


Ifl  <fe  Ttpxfétmèk  iftoheks 

«•  De  ififtictneav 

K  De  paitdecreD;        .     .:     . 

«•  Hec  iDtcaonéfC) 

é^  Hec  INtt^  6ti  volkenccff' I  *. 

e   Het  htiieii4Mgicli  bargerreirt^  eo 

>C.Hec  bedevdatgsek  lyfIrtffelVii  reg;( 

En 'diarenboireii  tto.de  Untvtrfi  ek  te  Leiden^ 
m.  De:  QniJtandlge  hUtorIe  ?M  fiuiojpi  \ 
h.  Oe  /ladstiek; 
i*  De  diplointtiek. 

Oe  cme  Imde  èi)  tAritftiiaK»  4)C  in  het  •!• 

^meen  of  id  htc  ^by tonder,  nee  becrekking  coe 

ons  vaderland. 
Ybl  de  geDcetknndigeikfoliekt    ^      i 
4f/  De  oDiieedtounde; 
h.  De  p'-yii^logie; 
€.  De  pathologie I 
dl  De  prakc^; 

#.  De  pharmtcie  en  mtferiei  nedict; 
/.  De  heelkunde ;      ,     . 
#.  De  vroedknnde; 

A.  De  diaetaeiict^  oMdWat  polftict  et  forenfis.  . 
In  de  ftcolceU  der  wia»  en  necoucknad^e  weten- 
fchappen: 

a.  De  eleneitttte'mkqndei- 
h.  De  hoogere  wiskuode^. 
rv  De  wiskunde  op  wtcecioop    en  ireterboawkno» 

de  toegeput; 
éL  De  proefondervfDdelUke  nataurkun^e^     « 
#.  De  wiskundige  oftiuurkuDde;.     . 
f.  De  oacuurklindige  derf ekunde ; 
/  De  wiskundige   ilerrekunde,  ;gêpttrd  mee  hec 
'    onderwas  in  llerrr kundjg.^  wfifmf^Qiiogen  en  in 

de  fcheepvaart; 
h  De  fcbeikunde ,  feoo  wel  ilgemeene  eis  coege^ 

pastee 
i.  De  Icruidkunde  en  phyOologie  der  planten; 
>.  De  nttnnrlijke  Uitorie  der  ^dieren  en  deifïïof- 

fen,  welke,  voor  zoo  verre  de  dierkunde  be. 

creft«  met  anatéme  caa^aratu  zal  moeten  ver* 

eenigd  worden; 
è.  9e  Itndhnishoudkande* 
In  de  faculteit  der  be/^legelende  wUsbegeerte  e« 

letteren: 
éu  De  redeneerkunde ; 


'  J  De  b^lretttt^CUiirliMHU)  *  Beflulr 

r.  De  gefcinedcnis  der^wijsbegeenei      .  vtnf  *^ 

i.  De  wljsfcerige  zedj^kttóde*  pist..» .   • 

De  beid»  Istifte  z.uJ]en  ec^c^  ook  bitf  afwisfe»  wttfuij  d« 
ling  kunnen  gehouden  wordiW*. .  orKanitt- 

#.  De  UtflDfche  leiterkuodei  «*«  ^A" 

ƒ.  De  Romeinfche  oudheden;  «SondST. 

#.  De  Griekfche  letterkunde;  wijs  in  d», 

k.  De  Griekfche  oudheden;  nMrddij- 

i.  De  Hebreen wfcbe  tetterkunde ;  ^?  P"^ 

/.  De  Arabifcbe^  Syrlfcbe  en  Chaldeeawfth»  Itc- wo^c 
terkunde;  '  vastg«- 

k   De  Joodfcbe  oudheden  ;  fiel£ 

L  De  algemeene  gefchiedenis;  CBïjvocfil 

m.  De  vaderltndrcbe  gefchiedenif  ;  Siaj^L 

0.  Oe  HoIIflodfcbe  leccerkund'e  en  tiireI(t)rekendltefd#D/]i. 
-  ^4t    log^val  de   ProTesforen   over  de  verdeellng  der  bl«  5a»> 
tesfeo,  we^ke  jaarlijks  moeten  gegeven  worden,  onder* 
lihg  olec  mogcen  overeenkomen»  xal   de  befliifing  des« 
wege  door  Curaforeo  gefehieden* 

65.  De  rangfchikking  de^er  wetenfóhappen  naar  der^ 
zelver  aard  tb  het  Ó^fte  anikel  belet  niet,  das  Cnratoreil 
cenen  Hoogteeraac,  wiens   vakken  van  onderwiifs  hem» 

uit  hoofde  van  dat  artikel ,  aan  deze  of  gene  faculteit  / 
fch^nen  te  verbinden»  tot  eene  andere  faculteit  zonden 
kunnen  overbrengen,  waarmede  de  vakken  van  zijn  on^ 
derw^s  in  bet  naauw«t  verband  (laan^  zonder  dat  echter 
deze  verptaatfing  hem  wettigen  zal;  tot  het  geven  van 
•enix  verdeir  akademisch  onderwijs,'  dkp.behoorende  tot 
de  faculteit,  waarin  hjg  bepaald  beroepen  is 

Niemand  kan  echter  ie  gelijk  lid  van  twee  factilteiteii. 
zQn*  De  tegenwoordige  Hoogleeraren  behouden  hunne 
legten. 

66.  De  taal»  van  welke  zich  de  Prof^sforen  in  de 
faculte4cen,  met  uitzondering  alleen. van  de Hoogleeraren 
in  de  Nederduitfche  letterkunde  ed  de  oconomirche  we* 
Mufchappen,.  bedienen  móeten,,  blijft,  bij  v'oortduring  en 
sitflnicing  de  |«atynfche ;   kunnende  échter  hieromtrent » 

ten  aanzien^  ook  van  andere  vakken,  waarin  dit  nuttig  . 

zoude  kunnen  zijn.  Curatoren  de  noodige  vli)(!ellrnge]ii  ^ 

geven.      ^1  « 

67.  Het  gewoon  getal  der  Profesforen  in  e!k  de; 
laculceiten  zal  onderfcheideo  'zijn  aan  eik  der  Hoogt 
(choieu;  haweik  z^n  zal  alt  voigf ; 

If3 


i$  theolorie  • 

4* 

S* 

'     3. 

af  reifi^    •    • 

4- 

3- 

3. 

^  medicyn^B* 

4* 

ak 

> 

M  wil.  en  ntCQor- 

kandige     w^ 

tenfcbtppen  • 

4* 

■  4. 

4< 

„  hfip\ege\tnóe 

ifiDsbegeerce  e» 

• 

lecceren    .    . 

5t 

'5. 

5. 

» 

vin  Z.  Iff.  VoO 

viq:i  Au» 
gosnis  • 
wairbHdt    •* 

«rgmi^*     tt 
tie  vn 
liec   Hwi* 
gerOnder* 
«ïfs  ir  d«     •* 
IKMirdtig* 

w^rdf"        *••    '"   buitengewone  gevallen,  winneer  bec  befau« 
vtnga^     der  wecenfcbippen  die  vorden  ^  «tl  dit  geitl  ook  knimei 
Held.       vergroot ,  of  een  Profesfor  bóveo  bet  gewoon  gecal  kaï». 
(Btvoegf,  oen  beroepen  worden ,  mies  in  dat  geval  .Onze  ttttoriftp* 
|pJSj    tf«  dn^roe  gevnagd  en  bekomen  ^Jv 
D.  JU  ^       69.    Er   gullen,  buicen  de  ordinaire  pTpfeaibren,  «tQ 
vft  ^lO    de  Univerficeic  te  leiden ^   daarenboven,  wanneer 'men 
dit,  hetsy  voor  de  wetenfchappenen  univerfireit,  hetiQ 
voor  het   behouden    van    het  een  of  ander  ufiflekcnd 
voorwerp  voor  de  letteren  of  wetenfchappent    noodif 
oordeelt «  ook  Profesfares  ejf^raoréinarH  in  een  der  vak- 
ken van  booger   ond^^rwQs    kunnen  worden  atngeftelil% 
Oete  aanftelling  geeft   echter  geen   regt  van  opvolgfog 
bQ  de  vxcacure  van  eenen   ordïnairen  ProfeifUr,  en  gul- 
len lelfs  de   Profesforet  es^traoréinarii  niet  tot  opvol- 
gers «Icunnen  worden  voorgedragen ,  zonder  een  gemoti- 
veerd adviei.  Op  de  andere  Hooge  fipbolen  kunnen  dese 
Profeifores  e99tr0eriin0rii  worden   aangedeld*  wanneer 
dnuraame  ongefteldheid  of  eenig  ander  dergelijk  bezwaar 
den  gewonen  Profesfbr  verhinderen  mc^t  de    werkzaam* 
heden  van  zijnen  post  naar  eis^^h  waar  te  nemen* 

70.  Elke  wetenfchap,  die  her  onderwerp  van  eene 
afitonderiyké  lea  uitmaakt,  gal.  naar  den  regel  inéén 
jaar  moeten  afgehandeld  worden;  wordende  de  Curatoe 
ren  Voorloopig  gelast,  vooral  dit  punt  te  beharcïgen» 

71.  £r  zai,  zoo  veel  mogeiQk,  op  alle  koilegién  ge- 
respondeerd  worden,  en  blijven  daarenboven  de  J^rofea- 
(oren  uitgenoivlig^,  de  andere  akademifche  oefepingen 
van  diapuut-kollegién,  reciteer koltegiéii ,  en?,  ais  vaa 
ouds  vQ<^rt  ie  xetten. 

72.  De  leuén  bleven   particulier.    Zil  mogen  aan  é^ 
'huizen  der  Profesforen  gehouden  worden^  en  zal  te  de- 
zen aanzien  aan    elke  der  Ilooge  fcholen  de  (laat  van 
zaken    blijven,    zoo  als   die  in    den  jare   t8io  hier  te 
lande  wss. 

73.  Niemand  wordt  tot  de  eigfuiVke  fsculr^ksle^O^ 


r 


JAARBOEK^  Van^  1815^  *  tp 


r 

der  théologfe »  reptge1eerdh9i4  «n  oiedicijtmii  toegelt*  Be^ult 
een,   loader   voor   de   eerfte  en  tweede  ftcoUeit  den  Y^^^'^-tf* 
gniid  no  KtQdidaac  In  de  Jettereo ,  en  Voor  de  derde  ]^?(f„^°* 
Hcultefc  dien   vtn  Kandidaat  in  de  wit* 'en  nacauriran- ^^ri^K*^ 
ê\gt  wetenlchappen  bekomen  te  hebben;  znlleade  hier.  orgéniia^ 
Iran  alleen  nicgezonderd  zUn  de  letfbn  .  over  de  ootleed.  tie  van 
kande«  osteologie  en  phyfioiogie,  welke  men»  oé  <ï« ''"JÏ^L 
nfcgebreidheid  van  den  medifchen  curfus^  met  de  voop*  ^^^i|  Df ^ 
bereidende  ftudlSn  lal  mogen  vereenigen.  noordeltf» 

74«    Ten  uozien  der  volgorde  van  ftudie,  zal  er  geen  ice  pro* 
bepaalde  regel  z^n ,  doch  zal  niemand  to^  het  definitief  vincia& 
examen ,  waardoor  hQ    eenen  ftind  in  «df  maatrcbappij  ^^L, 
bekomt,  toegelaten  worden «  zonder  te  'bewijzen^  dat  fteld. 
by,  na  de  bekomidg  van  den    voorbereidenden. graad,  rHlhroegC 
gedurende  drie  jaren   in  de  tbeolo^e^  gedurende  drie  ^P  °^L 
laren  in  de  regren,  gedurende  vier  jaren  in  de  medicij- ^^'|"*^'* 
nen,  (oï  drie  jaren,  zoo  men  de  lesfen  in  de.  ontleed- 1,|**^\ 
kunde,  osteologie  en  pbyfiologie  met  de  voorbereidebde 
ïludiên  vereenigd  heeft)  , ,  gedurende  drie  jaren   in  de 
w^sbegeerre »  en  gedurende  drie  jaren  in  de  letteren  ge» 
liudeerd   hebbe,  en  behalve   de  vakken ,  i^arin  hlJ  op- 
zettelQk    en    in  allen   gevaYIe  moet  geëxamineerd  wor* 
den ,  nog  daarenboven  de  fubfidi^ire  koilegiên,  geboudea 
bebbe,  b0  eiken  der  enderfcheidene  graden,  bier  onder 
ilicgedrnkt» 

Z^uUende  echter  de  bepalingen  van  dit  aitikél  nfec 
toepasfeltlk  zyti  op  degene,  die  in  de  faculteiten,  wur* 
ja  zU  (Inderen  moeten,  reeds  by  eenen  vroegeren  cyr» 
fus^  vóór  de  invoering  van  dit  beHuil,  koUegie  hebbeo 
gehouden.    . 

75.  Ook  zal  de  verpllgtlng  van  het  vorig  artikel  niec 
toe)m$t^liJk  zljü  op  hen,  die  zich  tot  de  grootere  moei-  , 
jelitkheid    Van'  de   publieke  promotie  bereid  verklaren  $ 
zullende   deze ,    evenmin    als   vreemeellngen ,    verbon* 
den  z))n,  of  den  tt)d,  of  den  loop  hunner  fludiin»  t#    . 
bewQzen. 

76.  De  Curatoren  der  verfbhfllende  Hooge  fcholen 
gullen  de  maatregelen  voordragen,  die  bun  bec  meeste 
diendig  zulten  voorkomen,  om  het  onderwJDs  in  de 
moderne  talen,  en  In  de  telken*,  rij-  en  fchermkunsc 
op  den  legenwoordigen  voet  ftaaude  te  houden,  of  te 
vei  beieren  en  utt  te  breiden  door  het  benoemen  vaa 
Lectoren  of  andere  OnderwQzers. 


?4 


Xanft  AH-  '     •    -    . 

gustos,  Oy<r  ie  Mkaiimifehe  gra^n. 

Wfitfbjifd^ 

ti?  vjm '  *  y?'  *'  **>**•"  '**  ^^^^  ^^  ftculeelteü  rwec  goideoi 
bec  Uoo".  tt)^ «  ^^  ^'^  Kiodfdm  en  die  vsn  Doctor* 
gcrOnder-  y%/  Geeo  dezer  mdeo  tal  veilurijgbfltr  2ljn',  tender- 
vö*]"J*dft  MerotMler  ca  bepifcn  ewoifnt;  zullende  het  echter  nis. 
ke%ro-  ^*^  oud»  tan  de  Ho!>ge  fcbolen  vr^l  ftaau,  om  atn  ««n- 
vinci2iK  nen  tso  uitiVekende  TerdvenRen,  ^oo  wel  buiten-  ali 
werdc  binncngfinds,  den  doctoral^n  rfTd»  afs  Mijk  Tsn  achtfo^^ 
iH^*'  toe  te' (ban  of  aan  te  bledlen;  doch  zal  In  da^  |eval  de 
SSvóegf.  '••'^'»  °P  vo'^fïJrtp  v"0  deftcultelt^  bij  welke  de  graad 
^p  bet  *  gegeven  wordt ,  door  den  geheélen  fenaat ,  daartoe  op* 
SütubU  zectelijk  bijeen  geroepen,  moeten  behandeld  worden ^  ea 
m'  V*\  zuH«a»  >"  ^^  S^v'U  <^^  koeten  ^  evenmin  als  de  exami* 
¥*•.  ^f    pa,  gevorderd  worden 

79  De  gnad  van  Kandidaat  geeft  geene  re^tern  naar 
tiniten,  dan  yoor  zoo  v^rrt  daarvan  uftdrukkelijtie  uit<s 
zonderingen  hieronder  voorkomen. 

Hij  ia  flech'ts  eert  akodemlfche  graadf.  voori>ereidende 
'tot  dien  van  Doctor «  en  wordt  alleen  door  een  nittrelc- 
fel  nit  de  handelingen  der  facnlceit  bewezen.,  HQ  zal 
door  ben ,  die  «je  akademlfcbe  loopbaan  der  Hudi^a 
yolgen»  f1ü}d»  gcwjgtige  yerhinderlngeQ  alleetf'nltgezoo» 
^  derd,  een  laar  voor  bet  bekomen  van  den  doctoralea 
grud,  moeten  gevraagd  worden»  zonder  iti  dit  echter 
9P  vreemdeiirgen  ft .  of  op  he?,  die  in  art  S5  daarmede 
gelijk  gefield  wordon,  zal  kuonen  toegepast' worden/ 

80.  De  graad  van  Doctor  wettigt ,  zpnd^  eenig  na^ 
'der  examen,  tot  de  waarneming  van  alle  functién,  in 
het  diploma  uitgedrukt,  voor  zoo  verre  dit  in  dit  béfluU 
niet.uïcdrul^kelijk  nader  gewijzigd  Is. 

8|.    De  aard   en  (Irekkiog.  der  ex^fiQlQa' apulleq  onder* 
^Ifeiden    atin,    naarmate  van  het '  tfoél ,  dat  toen*  ticb 
lia^rbU  voor  (lelt.    ^ij  zulle;)  twee4erl.ei  3;ijn,  een  voor 
^     let  kandldaatfchap,  en  een' voor  het  doctorrat. 

89.  ip  de  factjlteit  der  theologie  wordt'  töpr  deé 
]|raad,  van  Kandidaat  verelscht : 

;    i^'.  Reu    examen,    in    de    natuurlijke   godgeleerdheid « 

kerkelijke  gefchied^is  en  algemeeneMeer  van  den, 

Christelijken  Godsdienst; 

a^.  Een  bewijs «  dat  men,  buitendien,  de  leéfén  Over 

-de  bovennatiinrkunde,    de  zedelijke   wijsbegeerte^ 

^h,et  %\]  l^lj  een  Hoogiceraar  iu  het  nacuiirre|Ca^ 


_:;-«t-J 


J.  ^ AiR  B  &£  K  v(a  H '  xti5«  »9S 


«    m 


.  ikftUi  V\ém  Hoo^etrür  ta  dr  irl)*cfetrc^  en  BeMit  ' 
de  Oosterfche  letterkuode  buiten  het  Jiehreeuvvfcb,  ^^  2*^ 
.    liebbeli0gewoood«  gStSs^ 

.    t9b  Tot  liet  doctonel  ejcanen   io  de  theolof  ie  wordt  wairbj)  de 
^OTOVdeMl:  orgftoiia* 

I**.  Een  extneD  in  de  dogmtiiek*  de  CMstet^lEe  te»  ^  ^° 
deknnde,  de.  theorie  der  nitlegkimde  ea  ^e  pastori- T^j|J^, 
Ie  weteofcliep;  wjjiindi 

2^.  De    aitieg^ing  vei  .eene  ptencs  «It  bet  Oodt,  en  oooniclii. 
eene  uit  bet  Nieuwe  TeMameni,    welke  t-e  dien  ke  pro»  ^ 
einde  door  de  ftcuitelc,  biij  den  iiunaigeii  adoop  ^'^^j[|° 
vm  her  vorig  examen ^  suUen  worden,  opi^ge ven.  vutge- 
Dit  extaen  «tl,  daagt  na  bet  evengemeide,  plaats  fteid* 
hebben;  CBijvoegt 

*  •^?«  i^et  ;bewijs,  dat  jncn    buitendien  ^dt    lesfen    der  ^P  ^^^ 
proefondervindelijke  natnarknade*  der  naiuurkun-  i>7*ii« 
«  dige  fterrekwidey  der  aigeneene  gronden  van  land-  bU^«> 

bpishoiadknnde  ea  voerai  over  den  HoIlandfcbeQ 
iiyi  en  welllweitettbeid »  ses :  vrocbc  bebbe  b^ge^ 
'.  woond.    * 

34.  ,1a  de  facaiteia  der  regisgiieerdbeld  wosdc  lot  dea 
^ad  van  Ksndidnai  gevorderd: 
1  ^  Ben  exaaieo  ov«r  de  inttcBitD  «an^  betf  Romeiascb 
regc; 
'   2^.  Het  bewijs  f  dat  «ea  buiteodico-de' lesfen^aver 
de   encyclopedie   der  regfesgeteerde  ftudién»   over 
de  hisiorie  van  bet   regc,  over  de  . historie    van 
bet   vaderland  ea  over   liet'  nmuvicegi.  geboudeii 
bebbe. 
95*    De  doctorale  fnad  ia  de  ^uiteit  der  regten  zii 
tweederiei  aijns  het  dücfa^utu^  jurk  r,omani  tt  hoéOmi^ 
te  verlcenen    aan  '  aoodaaigen ,  die    de    ontw^feibaarfto 
l>roeven  vaa  banne   bekwaagikeid  zuilen  gegeven   heb* 
ben,   en   op  dien   ticei  hunne  aenfpraak  wiUen  vestigea 
tot   de '  waatdégheid,  voor  de  bekoniag  vaa  ^«elke^  c^ 
ekademifelie  gi^d    vefeisciu    wordt,  «o  het  eeavoudig 
49^0rmuz  jurH ^  ten  behoeve  van  vreeoidelingea  eo.vaa 
ben,  wcllie  eenen  wetentebappeij^ben  licel-  vertangen« 

86  '  Tot  bet  doctoraal  eaamea/vaa  de^  leatfle  foort 
worde,  aa  het  Kaadidaaia»esim«n ,  niets. gevorderd^  daa 
alleen  de  fcbrif^a)|fce  uitlegging  van  eene  wet  uit  d^ 
pandecten  en  eene  uii  dea  cod^i^,  ohic  v«rdedigtog  vvaa 
dezelve  tegea  de  hcd«;nkingea  der  Profesforen. 

87*    Tot  bet  doGcoiaa!  enaiefi  io  de  U^oieinfirbe  ea»     ^ 
kedendaagfcbe  regren  wordt  vereischt :    . . 


tS4 


JAA.RBOEK  itaA  itiSt 


BcMi 

¥Ml2«M. 
ITMt  Au» 
fOSCUf, 

tie  viii 
het  Hoo* 
ftr  Onder* 
wQe  In  de 
«eordel|« 
fce  pto* 
vificiêii 
wordt 
¥tsc|e» 
llcid. 
^ügvoegC 
op  bet 
Sieacsbt. 
D.  IL 


i\  Wm  'tXÊimtm  over  hec  kedkudaigidi ;  tafftriVk 
IQfilrdbiijlr  regt; 

^\  Eene   uitlegging   vi«  twee  ptatfett.  cta  oic 
'Rottefofchet  eo  eeu  ok  htt  licdeiiilatgfcliè  r^gr» 
op  irelijKe  w^tdi  aJe  dit  hieiboveii  by  de  theolo^ 
gie  bcpatldl  b; 

3^*  Het  bewQi,  dat  aeo  Imkeodien  d«  leffeo  over  <ie 
pcndecren«  over  het  IHiec-  en  vollieoMgt^  orer  de 
flaciidék  des  vedertond»»  over  de  (Itatkondige  bie» 
lorle  vtD  Eniope»  over  de  fiatisbuiibottdkaode^ 
m^éi€imm  kgaUt  et  ftrénfi^y  en  over  den  fk>llaQd« 
fcben  Hyi-eo  weif]K<^OM^I>«^d  b^gewoond  hebbes 
voor  soo  verre  dfe  koVegiêa  geboudeo' vordes 
tsn  de  akidemle,  winr  de  gratd  gevraagd  wordt. 

88*    In  de  fteoVeit  «kr  medlcijiieo  wordt^iot  hec  est* 
riMn  ven  Ktndidatt  veretscht: 

i'\  Een  exnmen  over  de  eetteedkunde ,  phyfiologie^ 
pathologie,  phamtcie  ee  manriêt  mêéêesi 

^o.  Eene  ontteedkundlge  deaosfbvtie; 

3».  Het  bewija,  dat  men  haiteodleo  de  fesfca  over  de 
Bttmiriyke  gefchiedenla  en  de  mo/mm  c$mfaré9is 
gehouden  hebbe* 

89.  Toe  htt  doctortal  eiaiaea  te  de  medici jsen  word^ 

véreiicbt : 
1^.  Ben  eztnee  over  de  praktijk  der  medici jneo  ea 
over  de  theorie  der  chirurgie  en  an  êbOfttMag 
t^«  Eene  nitleirfiv^g  v«n   iwee  cifus  poficiên  of  apho. 
iffaméli  van  H  ppoeraies ,  weeromcreot  hetieifde  zal 
worden  in  acbc  genomen,  hetwelk  bij  art.  83  om-» 
trent  de  theotogïe  bepaald  is ; 
3^. 'Het    bewijf,  dat  men  buitendien  odt    de  lesfeii 
over  de  diaeiaeiiek   en  de  mtdicina  poUuea  ei  fè^ 
remêi  en  het  clinitch  ooderwiji  met  vrocht  bel4>e 
MJgewoond. 
f9     Wnnneer  iemand,  den  giaad  van  mêélgimH  dfcfêf^ 
bekomen  hebbende ,   ^ich  vervoj^eni  opgettelijk  op  de 
heelkunde,   de  srs  fhêrmacentica ^  of  de    troedkaode 
bepalen  wil,  zal  het  hem  vrijftaan,  gelijk  leder  wtêdichuÊ 
Ar/#r,  die  alch  daartoe  van  boiren'slanda' aanbiedt,  den 
afkonderlljken  tirel  van  fhtrsrgiwe ,  Jrrii  ébsMrieiét  of 
Mffit  pharma€9Uiicé  diftt&r  ie  vragen ;  rn  welk  geval: 
1^.  Door  den  CfUrmfgm^  betialve  een  theoretisch  eza« 
men   in.  de  heelkunde,  eeoi^te  aau   hem   opgege- 
vene  operstlén  op  bet  imUa^tr  zullen  moeten  ge» 
daan  worden. 
««.  Door  den  Obfiüricët^t  b^ve  een  afxoaderlijk 


BK  rAii'  x8i5.  »9s 

•  tümeii  oimr  t(}a  trtkt  Mügt  vtrloffloita  op  het  B«M|> 
ftmiMBe  suileo  moeces  g^nn  wordea,  nee  b|}*v!^f*^ 
.gevoèfd  bewUf,  dac  hij  oi^er  bec  oog  van  een^ugi^iin^ 
kondig  OhllHthaitr  f  of  ia  een  of  andor  cllolscii  wtarbfl  d« 
'  laiycotK  eed  genoeg Eavm  eo  da  faoultöic  bevredi-  orgtniTa* 
getfd  getal  van  narauriyke  ^  onwciuifiyke  verioa  ^f.  ^> 
fingeo  gedaan  hebbe,  ilronto. 

^^.  l>oor  den'  Pkarm^eetoiiBi^  bdialve  een.  «ftpnder  wQs  in  de 
lyk  etaneii  In  de  fcbeikonde  eo  pbarmaoie^  eene  noordeljj. 
•an  beoi  opgegevepe  fcbdknndige  eo  pbarmaceiui-  ^f  provfn* 
fbhe  beweriüng  sal  moeten  gedaan  worden.  imdc 

91.    Tot  deo  graad  van  Kandidaat  in  de  wia-  en  na  ^aatgo- 
ranrkundige  wetenfcbipiMi  syn   de   veielicbieo  onder-  ft6i<L 
fcheiden »  naar  mate  men  dien  graad  ala  veenen  voorbe*  (BVvOegi; 
reidenden    graad    voor   bet  doQCoraat  in  de  wis-  en  na  «[J'J^u.   ' 
cottrkundife  wtttoibhappeo,  of  |wel  9^$  eeoen  «oorbe-n.  u;^ 
reidenden  graad  voor  de  ftudfe  der  gen^eakoode  vraagt,  bl.  ^^) 
-  yfsk    Ala  voorbereidende  graad  voor  het  doaoraac  in 
dte  wia  en  oatonrkimdfge  ivetenfohappen  wordt  toihec 
(umdidaatfchap  gevordeni: 

i^.  Een  examen  hi  de  wiikiiode»  proefonderyindeiy • 
ke  natfwrkunde  t  ftenrekunde  .en  de  algemeene  bo« 
ginfelen.  der  nainiirlOko  hitcoriè  en  kruidkunde  ; 
"  «^.  Hec  bew^f ,  dat  men  boicendien  de  iesfen  over  de 
LatQnfche  en  Qriekfche  letiericnnde»  eo  die  over 
de  redeneerkuode  met  vrucht  bebbe  bijgewoond. 
93*    Ala  voorbereidende  gmad  voor  de  dudie  dec  g^ 
naeaknnde  wordt  toe  dit  kandidaatfchap  geèii^ht  t 
I*.  Ben   examen   in   de    wiakuode«   nacuorkuo^e    en 
kruidkunde,  en  de  gronde^  der  algemeeoe    ibbei» 
kunde \ 
0^  Het  bewijs «  dat  men  boitendien   de  leanui.over 
de   Latijnfche   en   Gnekicbe  letterknnde,  en  over 
de  redeneerkuode  mkt  vrucht  gehouden  hebl>^ 
94    Tot  het  doctomal  examen    In  de   faculteit  der 
wis-  en  nacottrknndlge  wetenfchappen,  waaadoor  de  tite\ 
bekomen    wordt  van  iééUhtfm   Ma§hHr^   Bhkf^kU 
ffüiuralit  OócSüT^  wordt  gevorderd: 
i""   Een  examen  in  de  toegepaate -wiskunde  t  de  wia« 
kundige   natuurkunde,  de  wiskundige   fterreknn» 
de ,  dé  cocgepÉsie  foheikonde  eo  de  geologie ; 
9*«.  De  oplosfing  van ,  een  wiskundig  en  van  een  tta« 

cnurktuidig  vraagdak; 
^K  Het  bewjjfa »  dat  méh  boitendien  de  lesi^en  over  de 
bovpooatunrknnde  en  de  geTchiedenls  der  wiDsb<^< 
l^ecrce  m#i  nopht  hebbe  by^e-ivoood* 


H* 


JAK&BOEX  TAN  1815» 


itdftttt 
nut' Mn 
vto  a 

AttgUSTUSf 

tnarbü  de 

cie  vin 

bet  Hof»- 

gerOoder- 

m%s  in  de 

lioorde!^- 

ke  provin- 

ciëo 

worde 

irtstge- 

Held. 

op  het 
Sctaiabl» 


9^.  Dt  'tffpfomta  in  dece  ftoiftdr  snlten  teiomfer* 
held  olcdniklrai  Iwc  gedeelte  der  wetenfcht|>pefi,  wtarjo 
ienfind '  bQ  vMrkéor  eenea  fliod  gekïscii  heeft>  ea 
wfltrio  htf  'dtn  by  voorkeur  geêivmineerd  u. 

96.  Tot  den  gnad  Tta  Kaodidttt  in  de  letteren  sl/a 
de  vereiscbteo^ereo  •!•  in  ere.  91  ooderfehadeB  our  g^ 
leng  der  bedoeling.  - 

y^j,    AU  voorbereideiide  gmd  voor  bec  doctorMc  la 
de  letteren ,  wordt  toe  dit  kiiididitircbep  getordertf: 
l*.  Een  examen  over  de  theorie  d«  Griekftbe  eo  Ls« 
tijnfcbe  taflknnde,  over.  de  Rosebrcbe  en  Grielt* 
(bbe  düdheden*  over  de  algemeene   gerehledenie 
en  over  de  redeneerkunde; 
9^*  Het  bewlj»,   dat  mén'  bovendien  mee  vmcht  ^ 
legfen  over  de  wlvkinide »   de  proefonderviadd^}k• 
niiruurkonde  en  de  Nederdnitibfae  fetierkttnde  bebto 
bQgenroond. 
98:  Als  voorbereidende  gntd  voer  de  todie  der  god- 
geleerdheid, wordt  cot  di(    kandMiecIcbap  gevorderd: 
l^.  Ben    extmen   over  de  Nederdat'trche ,  Gnekichey 
LetlHiibhe  en  Hebreeiiwiche  letterkunde^  en  over 
de  Griekfdie  en  Hebreeuwfcbe  oudheden; 
2*.  Het  bewijs,   dei  nen*  bovendien  nee   vmchr  dö 
leslhn  over  de  wf^  en  redencerkonde  en  de  tlfe» 
meene  gefbhtedenis  gehouden  hebbe. 
99.  Als  voorbereidende  grsÈé  voor  de  ftodie  der  regts» 
geleerdheid,  wordt  tot  die  kipndhhiaticbep  geëischt: 
1^  Een  extmen  over  de  ^Griekfohe  en  Latijttrche  csal» 
kennis*  en   over  de  Rooeinfche  oudheden  en  de 
tlgemeene  geibhledeois; 
n^.  Het  bewijs ,  dst  men  bovendien  de  lesfen  over  de 
wiskunde  en  redeneerkunde  «et  vmcht  gehouden 
liebi)e« 
loa'  Tot  den  gnmó  vin  Doctor  in  de  letteren ,  welke 
den  titel  ^eeft  vo^PhtUfêpku  Tkeêféücég  Magiuer^  Lè^ 
^èrmrum  Hmmmthrum  Tkiut  wordt  gevordenli  - 
i°«  Een  examen    over  de  hoogere  Griekfehe  e»  La^ 
fijnibbe  taalkunde,  over  de  oude  gelbhiedktuide^ 
de  hovennatuvrknnde  en  de  gefcllledenis  der  oode 
•    wljsbegeene; 
9^.  Het  uitlèirgen   vmi  twee  deiatere  of  hec  te  legt 
brengen  van  cwee  gebrekkige  ptoatibn,  een  uit  een 
Grieksch  en  een  uit  eea  LAti)nseh  Schriiver4 
3^  Het  bewi)t/dat  toen  b6veodien.de  lesfón  o«e»de 
InHHuien;  de  gefchitdenis  dea  Roaeintchenregts» 


JAARBOEK   VAN   »8i5.  43^ 

wm  de  vtderUndfcbe  gelbhtedeois  eoi  de  iNiltiiir- Befluk 
koodige  (terre^cuDde  mee  vruchc  gehouden  b^be».  ..  ^^  ^«^^^ 

.   .   ïo*»    De  eahmina»  waamo  in  de  vorige,  artilceleo  «ge  ^*!?,t«^*^ 
I^olceo  worde ,  moetes  alle  geftbieden  ten  overftaaii  dcir  §^bO*dè 
gebeele  faculteicy.waarby  de  grnd,  gegeven  wordt»  w^ï- orxanlft. 
ker  leden  te  dieo  einde  in  koscuuni  ter  vergadering  be-  tie  van 

.fcfareveii  wcfrden,  en  wel,  tonder  uitdruUelj^e  vcfgun-.)»*^  *ï^^ 
siing  van  Curatoren «  niet  duo  in  de  LaiUnfcb^  mK  Ten  i«^in  dt 
«inde  de  bepalingen  omtrent  de  tegenwoordigheid  der  nuordol9« 
ledeo   van   de  faculteit  niet  vruchteloo?  te  lajten ,  z^\  bt)  l^e  pr o«- 

elke  ftcuiieii  eene  boete  op  de  abrentie  kunnen  bepM(d  ^^*>^j^'<* 
—  ^mA^^  ^       r    ^  wordt 

worden*  .  .        r      .    va^rae* 

>     I03.    Zil ,.  die  de  tkademirche  loopbaan  nfet  gevolgd  ftéli» 
hebben»  en  dua   de  in   irt.  8s  eos.  gevorderde  ceK.(itGa-(;B|iyoeg^ 
ten  niet  geven  kunnen.,  suilen  ook  vpn  de,  ip  dii^  arcuophet 
k^len  vermelde,  kündjgbedeo  bj|}  de  examina  vfin  e^  der  p  "x7. 
graden  blijken  moeten  geveo.  ,    bli  520 

jo|:'  Vreemdelingen  echter»  dSe  van.elden  komen  ian 
«eirens  iperkluren,  lich  ook  fn  bet  vervolg  hier  slet  te 
willen  «nedecf  etien ,  •EuIleo^>van  dei;e  vérpligting»  zoo  wel 
nis  van  de  rbewijzen  va;i.,het  biJvi^Anfn  der  genoemde 
lesfên»  oniflfgen  zijn.  Van  beflulr  veranderende,  xullafl 
dj  sich  in  geen  geval  tot  de  uitoefening  der  weten- 
Icbap,  waarin  zQ  den  graad  bekomen  hebben ,  bier  te 
Lande,  kunnen  oed^erzeiten  »  f  onder ,  op  gelUke  w^ze  ala 
aile  inlanden,  aan  de  verpligtingen,  welke  op  deze  ru»»  . 
tmi,  voldaan  te  hebbei). 

is?4«  Alle  examina .  zonder  onderfcheld  moeten  ean 
Atol  uur  deren,  en  die»  In  art,  10a  vermeld»  twee  orepi 
1^  moeten ,  zoo  veel  mogelQk »  geiykel^k  pver  de  01^ 
derwecpen  verdeeld  worden,  en  voor  ^Qc  toegankel^k 
Sijn;  ce  weiken  eindet  elk  examen  md\v^a$  éuademim^ 
daags  te  voren,  zal  worden  bekend  gfanaakt.  Wann^ 
m  meer  dan  één  aanzoek  tot  examen  is «  zullen  de  Kan- 
didaten echcer  altjQd  afzonderlijk,  moeten  geéxamlne^rjl 
.worden.  Vereeniging  van  examen  wordt  aJet  toege» 
kten» 

.  VS*  2qo  men.  in  aUe  deze  examina  voldaati  h^eft» 
lal  men  eindelijk  tot  de  promotie. iel veu^isgelateo  woit* 
den. 

ipd.  Deze  promotie  zal  tveederJlel  ;iUf>,,  eene  po* 
bliieke  en  eene  private.  Ook.  zal  de  promotie  met  de 
kap,  of  moremmjonm^  bi}  voortduring  worden  loego- 
fiasn  aan  degene,  die  dezelve  verlangen. 
.  107.  Tot  de  pappotlée  is  noodig  het  fcbrijyen  en 
defenderen  van    een  /^etimen  énaügarsli  9  hetwelk »  oT 


fi3*  JaAR&OIïK   VAf*   V^\^ 

Bettuit  '«^W>e  Uitgewerkte  rerh^odeling  over  ten  of  «nJer  os» 
v»tiZ.M.  derwerfi',  tot  de  tt^ctónfchap  Hebooremte ,  waarin  «-en  d<^ 
vtn  ftAü-  gfiAd  vnagt,  üF  in  ttftge^mkte  ob(ervaiiAi  over  ibümitfe 
f?i«tus,  otiderfbbeid^ne  oiiierwerpc»  befttan  «al.  Losfe  üeffiii- 
or^Ml  fi^^  «?^  •  fcotid^r  ««»>»i«è  redenering  Vótxydfifen,  zuffat  nitc 
ttc  van     «ingenomen  worden^       ' 

hét  Haö^  loS.  Die  ftfetfmm  vpgelleld  tOsde*  si»  be^elM  aan 
gerOndef»  éé  beoofdeelltig  dèr   faculceic  ODderworpeo  wotdai ,  om 

^^^iTiM  ^^  ^^  ^^*  ^^^  ^'^^^''  "^^'^  gevoodeu  i^wde,  ftrijjif 
k^rovto-  »«*  ^*  openbire  orde  en  goede  seden »  Öftjvetde  h«t 
clèn  voor  het  overige    feder  ottrerlec, '  de   vrairlucB    zijner 

worde  '  ove^uiging  voor  ce  dragen ,  zondet  dit  die  in  eeolg  ««* 
wue-     y|t{  ^^^f  bet  gevoeled  der  faculteit  of  dtr  Hooge  mooi 

op  bet  ^^9-    ^^  />^cimen  goèdgeleüfd  «ijnde,  ttl  betteive 

StaatsU*   gedrukt 9  en>  bQ  private  promode»  in  de  fteoMr  cegea 
A*  ii*    ^  de  oppofitiéa  der    Profesroren  i  doefa  «lr(fd>  itiet  opene 
w*  $2.)  'iieuren^  eoi  b^    publieke    promocifo «  io  ber  opet^b^Af 
'aodifOrium ,  tegen  de  oppüiltién  vao'a/itfUi  diexici»  da«r^ 
'toe  opgevtrek t  gevoelen ,  moeten  verdedigd  -  Mrdea.    . 

iió.  Het  zal  leder  vrijftaatv,  of  de  ptVvtte  of  de  po- 
blieke  promotie  te  kiezen )  doch  tuHen  zy «  ^eiite  de 
kafto  iiim  de  hooge  Ibholtif»  vbot  bet  bt-Vcn  bepaald 
^nul  jaren'^  niet  l^ebben  bl^éwooiMi  («reemdiftiiigea  s». 
leen  nitgezondèrd)  bun  fpteimên  iuëUgmruh  M^é  piibHek 
^       moeten  defèndefes. 

ii\*  De  .private  defetifie  vfln  bet  ffutcémfn  gèlMiedc^ 
ten  Ovetiliin  Van  den  Reetor  dei*  akademie  en  den  Se^ 
rfetüria  v«n  det)  Senaat  i  welke  aliya  in  de  fïnHilieto> 
Yergaderibgen  te  dien  einde  zollen  gen»epea  worden^  el 
Uk  de  goed  of  tffkeoriog  ven  den-  Kaadidaat  eet»  dbd^ 
jQke  (tem  zttiAAf^  bebben«  Bij  t>ubNèitei  prodtortéa  wonk 
de  geheele  SeflüY'geroepeta »  eb  4ê  adai^  toi  bec  doc^ 
U»faat  ook  ddov  de  meerderbeid  virn  dien  Seneai  uitgift 
mtakt.  . 

*    tUé   De   itdndMaÉtf  tot  den   gt^ad    van  Doctor  adL 

/     inlffibel  verklaard  zgnde4>ordt  bem  deze  graad  plegtig 

«fc>or  eenen  diffProfetToreti  vatr  de  faebkeiti*  naar  vo{gb 

orde  der  beurteó,  eis  Promotor  opgeditgen*  en  de  to 

eretaria   verzocht  ten   (t>oedig(le  vopr  de  expeditie  vai 

.    fiet   diploma    te  borgen,  oadet  echter   vooraf  door  de 

'£h€toft%  mediciné ,  chirurgis  •   mrHi  èkflêtrhüt  en  mfi 

ti%  pharmétceutkéf  de   ambtaeèd  of  verklariog  cal  aQi 

efgelegd.  i 

ti3.  De  inhoud  van  dé  dipfomat  zal  aan   alle  deHooa 

ft  icholen    étMïi^   zKn,  doch.  zal  ia   «ile   voor   bei 


JAARBOEK  VA9   i8j5*  ük^ 

doccoüit   dér  regtén,  oiiderl^bdd  wordea  gemnéti  tns-  neslqii 
fcheo  degeoe  ^  die  het  tioctotatus  fuHs  r^mmé  êi  hwiier  ^v.2:.  <tf« 
11/ «   en  die  ««sike  bec  eesvaadig  dott^rmm  jurit  hAo^"^^%*^^ 
men  hebben.  .       .  wi»rbö**iö 

IT4.    De  ri^en^  «tn  de  •tatdemircbe  graden  in  inm^mn^^ 
riie)  verknocht,  sQn:  /      *  cU  van 

I  •.  De  on  verhinderde  nltoefeninf  der  werküftmbedeft»  JJonSfT 
in  ban  diploma  ttkeedrtdfct,  indien  daartoe  fMI^'wdtia.cto* 
nadere  tdoisfie  gevorderd  irordei  /         noordelV4 

ft*.  Het  refix »  om  loetelAten  te  worden  fot  toodafeige  kt.pro- 
waardigheden,    ambcabedieningcn    en    Ihaden»    *^s  ^',^1^ ' 
cot  welker  bekoming  een  tkadeoirebe  graed  nood-  vi2^  / 

wtóHJk  i»;       '  ftSiT 

t^.  De  rinf  van  vooreiciing  in  alle  kollcgiên  %  waealn  Cügvoegi^ 

Doctoren ..  eo  ong egftdiieerde   peifooen-  tevena  ad-  ^  ^^^ 

nisfl^ei  fijn,  boven  de  onge^ra  lueevde  petfijoen,^^**!!  * 

mee  welke  cij  geiijktQdig  zitting  nemené  ^C  anJ 

fff5  De  waardigheden,  ainbtabedieoingen  en  (bnde9» 
IOC  welke  niemand,  tonder  eeben  akademUbbnü  graad, 
toegelnen  kan  worden,  zVo  die,  aan  welkt  deae  voor- 
waarde bi]  de  vallende  atilkelen  verbonden  wordt^  of 
waaraan'  desèlve»  bQ  vervolg,  oog  nogt  verbonden  woiw 
den. 

1 1&  Niemand  bij  het  Hervormd  Kerkgenootichaf  lal 
lot  den  predikdienst ,  ala  '  Predikant  toegelaten  wordeo , 
sonder  ten  minfte  den  0iaad  van.  Ktmütec^  in  de  ImHh 
ven,  en  dien  van  Kandidaat  in  4t  tbeologio  bekomen^  * 
on  daarenboven  de  bewQien  van  een  tweejailg  mee 
iffQcbt  bewonen  der  leafen.  over  de  nit(«gkuode  vail  • 
ket  Onde  en  Nieuwe  Teitament,  de  dogmetlek»  de 
Chriiteltfke  ttdekoiide  ta  iandknlahoodkonde»  overgegn» 
^en  te  iiei)ben.  w 

117.  D^  bepaltof  v»n  ér.  titf  \i  nlec  tóepaaftiyk  op 
ée  Predikanten  eo  Proponenten ,  weike ,  vddr  bec  nic* 
^paardigen  van  dit  beflnit,' reeda  dadel^k.,|ilL  het  pradik- 
naabt  verbonden  sijn  of  gewccit  zijn. 

ti.8*  Ten  aanzien  van  bet  opleggen  vm  (bortgemke 
^erpligüngen  wn  de  LIkraren  van  andere  gezindheden; 
sollen  In  vervolg  van  tt)d  bfpalingeo  koanes  woDden 
gemaakt» 

X19. .  De  graad  van  Kandidaat  in  de  regten  geeft  vol- 
flrekt  geeae   regten  naar  buiten.  Die  van  Doctor  io  de  . 
Mde  regien,   zoo  ala  ten  behoeve  der  vreemdelingen 
deielve  in  art*  85  vooral  is  aangeduid  geworden.,  geeft 
•Ueen    watenfthappelVbe  en   ffoodani|i  Io  bet  dipk>ma 


«4»        Jaarboek  van  litti 

ftMiuit     altgèdmkce  «epeo ,  welker  üffDefeniog  geeüe  otdere  èi» 

vaa^Z.  M,  qI^^q  0f  voettie  Vereiicbt. 

Sraarb9*de  biokeo  als  Advokatc  ce  mogen  prakiiferen ,  sti ,  ven  hm, 
fMrgtoira*  «k vaardigen  fin'^it  Ook  MMc  cf,  44(êeo  gegerea  wor^ 
tic  van  den  anii  hen,  die  het  diploma  van-  het  doecortat  lOt  te 
1;*^^^^*  hedendflgich  regt'zoo  wel  ila  inliet  Ro»einftlilè;eaItea 
wQsincte  bekomen  hebben.  Alleen  tijn  hienmn  nitge^ondéré  xij« 
noordeiy*  die  vóór  dien  t\^;  een  diploma  vao  Doctor  of  tiiceii- 
^^  t!^  daat  in  de  regtlea  bekomen  tfebben* 
^*^*°  tal.  De  bedieningen,  ambten  en  Waardighedan  ,  toi 
^Sm^  weitoa  tourman  het  eerAe  of  tweede  doéconuc  der  re^- 
fteldt.  ten  veretscht  tt\  worden,  tullen  bQ  aftondeHlffce  bé- 
(Iitfv4egl^  AeHten  Wordeit  i^astgefteld.  Het  laneaarden  dentelve.  zal 
^P  ^^  aHiJd  door  de  overlegging  der  diplomu  moeten  worden 
j^^'iP*   voomfgigaaa. 

ulga'o  l^s-  Oe  graad  ven  MeiUiné  Doeur  wettigt  i  zonder 
eenfg  nader  ezamen,  coc  alle  uitdefóning.  van 'Inwendige 
geneeakunde.  Hetzelfde  gelde  voor  den  ^raed  ihis  cibb 
f»rgi4t  Doctor  i  Doder  mrtit  o^Jhiricüo  en  mrtk  pkmr' 
méÊCtutfrm^  welke,  zonder  eenig  nader  ezamen^  ovcaai 
tot  de  ulÓMfenlng  der*  hed-  en  vroedkiinde  en.  apotlw» 
kerakunst  wetcigeni 

tft3.  Geene  nlioeftnfng  vin  eén'  deter  deAn  der  gé* 
'  lieèakiiodige  wecenibktppen'' (Hit  aan  iemand  vrQ,  aoo* 
*iler  den  diuirmede  in  verband  ftaanden  grud  bekomca  ce 
hebben,  betel ve  nlleta  het  geval  van  dringend^  noodzn* 
kelijkheld,  en  behoudens  de  bepalidgeni  tiertMitreDt  litf 
thani  bedeande  verordeningen  vaitgefteld'^  of  itf  het  vmr* 
vo|g  vaar  re  ilellen.  n 

•  IH*  De  graad  van  ilftf/vlfwtr  3Ê0gkhr\  P^ihpupkim 
néUuraÜs  Dmtêr  oncflfat  vao  alle  nader  enntn  io  4e 
Vakken/ bi}  .tot  rdipl^nm  ttgedrukt,  Mj  h«t*  bekomen 
van  poftenv  wiahoe  anders  'der^iijke  ezamiatf  z^adei 
fcnanen  noodigsijn^  ^^atane^  echter  het  door  den  Dot* 
tor  bekomen  diploma  geene  'uitènkkelijke  en  bifzonrdiai 
melding  maalK  van  ha  vak,  waarin  bip  gepiaacst  tdekt 
16  worden,  aal  het  aan  zijne  leuze  flaan»  om^  of -afa 
doctoraal  diploma  op  di|  puèt.bif  nader  esamefl  ce  doan 
ampliëren  ,  of  zich  aan  het  gewoou  examen  bi]  de  daarcos 
gefielde  kollegiiën  te  onder#erpdai  DeZe  graad  wordt  ge« 
vofderd  is  'aUe  inladden,  welke  op  een  protefonmt  dn 
lectoraat  in-  da  wis*  én  mRUnrfcuiidige  watenföhapp^a 
aanfpnnk  maken.  o 

i25i  De  leKerfeundige  graden  wettigen  «zonder  ecaig  m« 
der  examen,  toe  bet  Qaderwija  In  de  vakken,  bij  de  eza^ 


9  -  % 


Mina  tot  dib  gracfen  ujt^edtukf.    Pnélre  Worden  j^evor-  Bediiic 
derd  bij  tllen»   die  aart  hei  bdderwijs  óp  de  LatQnrche  .^^"  ^*  ^^ 
TcBoféQ  verNtoden  worden,  volgen»  art.'  i6,  17  éo  18      a22t«?s 

X^&^'bt  bef^bliDg  vafi  bet  vortg  ahike)  is  ii iet  toepas- waurbM^ 
Tëïjkop  heti'f  die^vódrde  uitvaardiging  via  dit  befluir^reods  brgtnifa* 
Tdtdelijk  aan  Het  onderwijs  vetbdnden  zijn  öPgeWeèsc  zijn  ^  ^^^ 
•     Ï2/.  ï)e  onkosictt  der,  in  deien  tliei  genoegde,  ghiden  5SE(5J|deJii 
sullen,  voor  ellc  dl^rzelve,  behalve  hetgeen  daanrati  aUwfïs  io  dé- 
)an(lsreg^,  of  thans  gevorderd  wolrdi  x)f  immer  mogt  gevor  hpördelg* 
derd   wordenden  buiten   hetgeen   óp  dit  refpecc  aan  de  kie  pro- 
)^édel1èn  der  akademié  als  emolnmeiit  ial  toegekend  Won  ^^^^ 
tien .  zijn  afs  volgt :  vtótg^. 

1^.  Die  van    hét  kandldaatHSb^p   fh   db   tettelreó  ,    de  ((eld. 
wis-  éir  natuurkundige   wecenfchappen  en  de  tbeo  (B9>^oegra 
logle  ....  .  ƒ  «o:b:o?Ph« 

it^.  Di#i^n  bet  kandidaatftbap  iii  de  Ireg*        ^  p«  if: 

leo  en  tnedictJnen  «  .    5o:;è:obt.  sa*.} 

è^.  D\e  van  bet  doctoraat  iti  de  faculleitéA 

der  théologie  en  letterkunde         .        •    tfo:&io 

4^.  Die  van  bet  doctona^  in  de  overige*  h* 

bniteiién    *        .  .  .    ,       -*loö:6:o' 

terwijl  daarebboveh  door  bet^,  welke  dé  buitengewo- 
ne ektinini  hoodig  lebben,  waarvan  iti  arr.  90,  103  en 
•I24  van  dit  beflnii  gef^roken  wordt,  voor  elk  der  ext* 
Éina  &p  gelUke  wQze  zal  betaald  worden  ƒ  30:ö:ö. 

b  E  &  Ö  £        f  i  T  E  I^. 

Pkn  de  Prtfesfóren^ 

.  i  !i3«  Alle  de  Profcsforen ,  ioo  we!  die  iah  de  énU 
verfiieit  van  Leiém^  ala  aan  die  vatv  Uir^t  en  Gr§nin' 
g^fi,  zijn  .ianda  betmbtem  "* 

ta9%  Zij  ttfn  derhalve  i  eireóitain -alè  de  Cunitoréili 
wegenÉ  bunnerefi>et:tive  Werkzaambeden,  ynige  vetant* 
woordiag  aan  de- provinciale  of  ftedelijke  iH^erlDgeD  fchul» 
éig-  ■  .  '' 

i^a    JDe  vrijdom  va9  fchmterlijkett  diéiist,  aoo   #ëi  - 
Voor  de  mfesforen,  als  v0ot  de  ftudelrehde  jeugd  ^  ii 
geregeld  bij  dé  wet ,  ostrent  de  militie  en  lindflorm. 

T31.    Ingeval  vati  inkwaltieriog  zal  het  den  Pjeoresfd^  ^ 
ten  alt^d  vergund  zQo,  zich  van  dien  laai^  bl)  Mjte  vad 
afkoop^  doolr  eene  fonkme  gelda  te  bevrijden. 

132.  Het  gewoon  traktement  der  Prbfelforen  taü  dë 
Boogt  fchoJen »  waaroj)  Yjbortaan  berof pta  wordto  Xii  1 
wordt  bepaald,  tta  volgt: 

J.  B.  vao  itis*  ade  StiiL  Q 


/ 


«4»  JAAKBQEKvAN   18151 

BesluU  io«  Voor  die  te  Leiden         •  •        f  s^oo:óse 

vtn  z.  M.     2^.  Voor  de  tkadjemie  ce  Utrecht  ea  Gra^ 

Sït5«^^  •'*^'*  •.••»-  ^aooJo:o 

wavbO*de     Winneet  adn  eenige  Ilooge  fchoot  bij  loevat  de  vrife 
orgtnifft-  woQinc  in  een  *s  Unds-buis  of  tkademi^buis  mogie  vei^ 
tic  vao  ^   bobden  zijn «  stl   de  hunr  ?tn  dtt  bois  itgen   eenea  br- 
L»(^^'  puilden  pttfs  bU  de  beie^eninf  Tan  het  craktemem  fo  mq- 
wtfs  Inde  merking  kouden \  deze  bacfte  bepaling  ii  niet  coeptafr^(fk 
noordeltf*  qp  het  geval,  wanneer  aan  eenige  der  Hooge  fcbolafto- 
^  RFp-    demie^hnizen  mogten  z^fn»  yelke  niet  loc  eeae  l^^peaide 
wwdt"     profeafie  bebooren,  maar  als  eea  voorregc  ter  ^looniag 
vastge-     ^^^  iangen  dienst  aan  de  oudfte  I^ofesforen  ht  eenige  hm 
llet(L        Cüitelt  plegen  ter  woon  gegeven  te  worden. 
tBIvoegri     133.    Dertig  jaren  onderwya*  ^a  gewoon  Hoipglèeiaae 
^P  ^1     op  eene  of  meer  der  Nederiandfcbe  Hooge  'feboien  «  geeft 
d!^U       het  regt  op, eene  vermeerdering  van  trakteiieQC,  ces  be- 
bil  5a«)    drige  van  het '  vierde  van  het  gewoon  crakcesieQt  aan  de 
Hooge  fchooli  alwaar  dé  Hoogieenar  zich  dai»'l>«vi0dt. 

i|4.    De  emolumenten  van  bet  geirooft  profedoraac 
sollen  bedaan  f 

i<>,  In  het  gelQkeliJk  toafchen  alle  de  lede^  der  faeof* 
teit  te  verdeeien  faldo,  hetwelk ,  na  afirek  vso  het 
geen  daarvan  aan  de  fltadeinie ,  deo  Rector  tp  dm 
Secretaris  tier  akademie  ztl  te  goMsd  komen  ^  v«rr  het 
betakld  wordende  iToor  de  akademifchQ  gredea  2it 
overfchleten ; 
e^  In  een  gelOkel)}k  tnsfehen  tlle  de  Profecroren  te 
verdeeien  tiende  van  het  geen  door  den  Rector  bQ 
de  fnfchrQviog  ven  elk  SaMdeot  ontvangen  wordt  ^ 
3*»  in  de  voordeelen,  welke  aan  hen,  volgens  de  hier» 
onder  gemaakte  bepillingen,  uit  de  beuftelingrcfaf 
waarneming  'van  eeae  dat  imitengewone  ckademl' 
fehe  werkzaambeden,  zal  .te  goed  komen 
De  oude  »  b|{  fommige  akademiên   In  gebraik  zQodf 
eflM>lumeaceu.  (als  Van  tabbaard-  jon  kohijnengeld  ^  enz.;) 
jayn  en  blVven»ef|^fehaft,    D^tFreftifnn  emtroêrdinani 
en  Lectoren,  in  art*  69  en  76  vermeld»  als  geeoe  iedeft 
der  ftcnltdt  tynde  ,  kinnen-  onder  rgeenen  titel  iamet, 
•aufpraak  op  deze  eüolimienMn  ciakeo« 

Allea  onverminderd  .batgene  in  èet  vervolg  mogt  -wor* 
4en  bepaald  ^oaatrent  ztioMrinhoWleg  oi  «fbeh  op  dezer 
vcrrchilleBde  emnlumimten;»   ten  behoeve  van  een*  ep  n 
*    figten  en  algemeen  wedawen*fonds. 

135»  De  Jcollegie^gelden  voor  de  lesten  ,  wtartoe  ie« 
dfF  l^fesror..iiit  krocht  vafi  liJn  beroep  is  gehoodmi 
zijn  op  alle  onze  Hooge  (cholen  deJfel^e^  te  veietft 


t  » 


JAARMÖEK:  vkn  iiii.  ^AÏ 


f  i$\oi^  voor  een  koltegle  vim  c^eedaal  Uéëtki^  eo  Beéiiic 
ƒ.30:0:0  Voor  kdllégiéo  vi^n  meer  ihin  tireemMl  *s  weeks,  ym  z«  M« 
Voor  boiieiwwone  koilegKo » en  afzoadcrmke ,  étn  eenen  vau  a 
of  aeerdefelnideïicffi  ia  htctUfoHdér  cè  i^eveé,  ^e^^en  ^^H'jl'»! 
C^rhmisfiém)^  fkunt  bec  elke»  ProfelTör  vr^,  soodtnife  organif^ 
fchikkingea  te  nnkco,  als  hij  zal  ffoedvlRdeii.  tie  vaa 

%l6*    Op  de  ^i}ze  eb  t^d  vaè  Je  beculing  dezer  kolré-  o«  Hoo. 
tle^geiden  ttaken  de  fitetmeiten  oF  de  Sv^naac  Zoodanige  ^?^^^ 
fehikklpgeii ,  ala  x^  iaÜM  goedvindeo;    Ia  allen  gevalte  ^'Stli^ 
£al  pen  echter  yöor  de  eenmaét  beiaalcie  /*  15:6:0  of  keprovm* 
f  30:^:6  ^nseiftfirt  cmrfmt  £Öo  dikiüryiè  kunnen  ^^wo-  ciën 
lien,  ali  nieo  gbeMndc.        ^  <    ^'ordc 

k.^7.    Üe  bepalingen  vin  are.  13$  en  136  zyn  ook  |[^|^| ** 
koepaifeti^k  op  de  Prüfésftréi  et tréordi naris.     De  Lee-  (Btfvoegi; 
.  tocen  nUen  ^  iroor  eenen  mÊrfms  van  viermaal  ^s  ireeks ,  óp  het 
liiec  lÉeer  dan  ƒ  ad,  en*  van  cireenaal  *i weeks,  niet  Staaubt: 
neer  dan  ƒ  ió  knnnei  vorderen  i  eo  tel  men  dentelfden  g:  "* 
■è^onen  tmirfm  daarvoor  Ook  cweë^  en  driemaal  kunnen      ^^ 
'  fiooren* 
.   138.    tié  zat  eltiën  Proresfor  aan  ejene  onzer  Hdoge 
iTcbolen  VrQ  fiaan  te  verxoekett ,  oib  ^mérités  ce  worden 
Verklaard  t 

1*1  Op  grbnd  vah  ëebë  zoodanige  ótiKeReldbeid ,  wel- 
ké  hem  verhindert,  de  werkzaamheden  van  zt}neit 
posi'langet  waar  te  nemen;        . 
*    a^»  Op  grond  ztfner  jareb,  warneer  14}  deii  öbderdoai 

#an  60  jtren  bereikt  ^  en  tekent  eeneo  vi^  en  der-  ^ 

tig-jarigeti  dientc  aan  het  akademisch  oodèrwija  hier 
te  lande^  vervntd  hetfh   - 
isp;    Ült  emeHiiat  toegeftaao  ^nde;  geeft  regè: 
1*;  Op  het  behoud  vaa  den  profeiforalen  rang  éii  dë 
•  xintog  ia  den  hkadeMIMen  leaaat  ^  itonder  dac 
men  echter  uit  dien  hoofde  eenige  aanffiraak  o|!^ 
Oe  voortduring  vin  bërrtyt  op  de  emolumeotM 
,    aal  kunnen  makea;  ^  - 

^K  Op  eén  penfloea  1^  /  5ÖÓ  j  #a  vtraooging  klor 
efk  dienstjaar  boven  de  5  jaar  van  ir 'deel  van  hiec 
trèkcemeiN^,  dat  men  bif  bet  vn^eo  vaa  zilfn  pen^' 
fioed  heeft,  tten  'zij  men  ió  het  gevèi  ^n  art.  tsg 
de  verbodgiDg  van  i  bekomen  hééft,  wanéèer  hee 
•  ^nfioea  flecbtf  naar  het  OotfpronkelQk  triktémeni 
tal  werden  betekend  (  kimnende  eehteraialtoeè  h#é 
J>enGoeti  4e  fom  v|in»bet  ttaktéme^  te  boven  giaa.  ^ 
i4d  Wanneer  een  tloogleeraar  den  ouderdom  van  7d 
jkrea  bereikt  beeft,  zal  hg  op  geliJM  w^ze^  alt  in  hei 
artikel  vermeld  4s,  doéh  mat  l>ahoüd  van  z)}ii  valid 


•44  JAARBOEK  TAH^  i3i5. 

Besluit  trakieaenr  en  emolameoceiit  ttn  zQnen  pott  verbonden» 
vanz.  M.  ^^q  self  emeriou  tyn,  met  de  füculrelt  echcer  ven  te  kuD« 
gustus\^  ^^  blQven  onderwazen;  zullende,  d(en  ^on verminderd» 
waarbyde  In  dit  geval  echter  alcijd  cot  verligtinf  dér  werkzennbe* 
organifa-  den',  een  tweede  Profesfor,  heczy  ordiniir,  hetzij  excra- 
tie  van      ordinair,  in  dezelfde  faculteit  beroepen  worden. 

serOnde?-  '  '4^*  ^'°  ^^  ^^^  ^^^  ^^  penfioen  als  emeritos 
w^s  in  él  worde  bU  Iniftnders  de  voorwaarde  verbonden ,  vmn  bet 
èoordeiy*  i^ondgebied  der  Vereenigde  Nederlanden  te  bt^vea  be^ 
^5  Pj^T     wonen. 

^dt  '4^'    Profesforen  of  Lectoren,  bij  hnn  overli^tai.  we- 

vutge»     duwen  of  nlnderfarfge    kinderen  achter  latende ,    znllen 
(leid.        de  eerfte  toe  op  bun  hertrouwen  »  en  de  laatfte   toe  op 
(BQvoegf.  hunne  meerderjarigheid  of  vroegere  winstgevende  üandbe- 
Staaiabl     ^°®'"*  •  ^^  «*"^  hebben  van  een  penfioen  van  f  500 , 
D»  il    *   vermeerderd  met  de  helft  der  verhooging,   wtsrop  bin 
^^  5^0     overleden  echtgenoot  of  vtder  aanfpcaalt  zoude  gemaakt 
hebben ;  zoodanig  echter  ,  dat  dit  peofioeit  nimmer  licc 
dnbbeld  der  oorfpronkelljke  fom  vsn  /  500  zal  kunnen  ie 
boven  gaan» 

I4J.    'Ket  bezwaar,  uit  de  bepalingen  van  bet  voor* 
gaand  artikel  voor  de  publieke  fchatkist  voortfpruicendet 
•  zal,  zoo  veel  mogeiyk,  worden  verminderd  door  het  op» 

rieten  van  een  weduwen-fonds,  in  geli)ker  voe^e  9 is  het. 
gene  ten  behoev^  der  minisieriêle  ambtenaren  bel2:.iar;.  en 
dus  van  de  fommen ,  welke  de  Uoogleeraren  en  andere  be- 
langhebbenden jaarl(}ks  uit  hunne  emolomenten  ot  andor* 
sms  aan  heuelve  fonds  zullen  coniribuêren* 

144.  De  weduwe  overlijiiende,  zullen  de  kinderen  het 
penGoèn  blfjven  behouden  tot  op  hunne  meerderjarigheid 
of  winstgevende  (landbekoming. 

145*  Ook  omtrent  de  weduwen  en  kinderen,  geldt  de 
bepaling  van  art    141.^ 

146'  De  bepalingen  van  art*  138  en  141  zQn  ook 
toepasfelQk  op  Profesfêtês  extrs^réinarii  «  alsmede  00 
den  tegen  woordigto  Lector  fa  de  wiskunde  aan  de  nni» 
verfiteit  te  Leiden. 

147.  Hei  kostuum  der  ordinaire  en  exmordkiaire  Pro* 
fesforen  lal  z^n  een  gekleede,  zwarte"  rok  en  daarover  een 
loga,  zootlf  die  in  ge^uik  was  in  1.810. 

De  Lectoren  hebben  tot  kostuum  eenen  gekleeJen 
nwaften  rok  en  eenen  opgecoomden  punthoed. 

.▼  I  B  R   D  t       T  f'T  E  L» 

Fsn  de  Studenten» 
^48»    Niemand  .zal  als  Student  aan  eti)e«  dér  Hoogn 


JAARBOBK  VAN  18T5; 


M5 


He  holen  befchonvyd  worden  ,^  sonder  ttch,  ilvofeon  de 
oicademifche  lèsfen  bj[)  cet^  wonen,  bQ  4eo  cydelDkcn  Rec- 
lor  d«r  skadeinie  flis  Siudenc  ie  bebbeo  doeo  inifchryveQ 
op  de  rolle  der  Scud^nceo. 

149»  Deze  iorcbr^vlrg  zal  door  den  Rector  niec  mo- 
gen gefchieden  ,  zonder  dac  door  den  Scudenc  een  be 
booriyk  geiuigfchrifc  worde  vertoond,  en^opijel^k  over* 
gegeven,  waarbij  het  biyke,  dat  by.  Ma  afloop  van  den 
^erllen  graad  van  bet  hooger  onderwija,  door  een  be. 
voegd  fchoolbeftuur  aan  eene  der  Lat^fnfche  ftbolen. be- 
kwaam is  verklaard  toe  het  bijwonen  der  altademifcbe  itê' 

150.  Wanneer  iemand  zicb,  of  door  bniaCiliJk  onder- 
wijs of  buiten  ^slsnds,  of  door  eigene  ftudie,  lot  het  bij» 
wonen  der  akademifche  lesfen  heeft  voorbereid , .  en  dus 
boicen  (iaat  is  een  gecuigfcbrift,  als  in  het  vorig  artikel 
vermeld  is,  cé  vercoonen,  lal  bij  zich,  ter  bekoming  van 
hexzelve,  b(J  de  faculteit  der  letteren,  kunnen  aanmelden « 
welke  hem  bet  examen  zal  afnemen  in  éic  kundigheden, 
welke,  volf|[ens  bet  eerde  boofdfiuk  van  dit  beOoit,  kuti^ 
oen  onderlleld  worden  in  iemand,  welke  de  aldaar  ge> 
noemde  zes  ktaslen  deorloopen  beef^. 

15  u  Een  Student,  die  reeds  eenigen  tijd  aan  eene  an« 
dere  akademie,  betzy  binnen  of  buiten  *slands«  heeft  ge- 
ftodeerd ,  en  zich  aan  eene  andere  liooge  fcbool  vervoegt « 
2al  hieraan  niet  onderworf^n  z^n,  otaar  zal,  in  dac  ge* 
val,  een  behoorlijk  gewettigd  getuigfcbrlfc  van  die  ftudie 
op  eene  andere  plaats  genoegzaam  zijn, 

152,  Tot  de  .infchryving'' zullen  iiiet  toegelaten  wor» 
den  zij ,  die,  b^  eene  wettige  uitfpraak  »  van  eene  andere 
akadetnie  om  wangedrag  verbannen  ztjn,  £en  bloot  raa* 
fiium  aktundi  Oulc  niet  noodzakelijk  uft.  maar  wordt  in 
dat  gevai  de  admisfle  of  weigering  aan  Rector  en  Asfesfci» 
ren  overgelaten 

155»  '  De  bepalingen  der  lK>ven(hande  artikelen  »  mee 
uitzondering  alteen  van  bet  iMiile,  voor  zoa  verre  de 
daarin  vermelde  verbanning  bekend  mogt  zijn ,  zijn  niec 
loepasfeiyk  op  vreemdelingen,  die  van  elders  komen,  ea 
verklaren ,  na  i6oop  bonner  ftüdiën  weder  huiswaarts  te 
willen  keeren  ,  fchoon  ook  de/.e  altij  i ,  om  Student  te 
ayn,''zn]len  moeten  worJcn  ingefchrevea 

154,  Voor  deze  infchrijving  zal  aan  alle  onze  Hooge 
fcbolen  betafiid  wordrn  drie  guldens,  behalve  hetgeen  ala 
emoUiaient  aan  de  pedellen  voor  het  door  ben  te  verri^ 
len,  volgens  hunne  iadructie,  zal  moeten  betaald  wprdei^ 

I^S*    Het  wordt  aan  de  prudentie  én  btt  odvdeei  doc^ 


Beflttlz  x 
vaoZ.M» 
van  2  Ap« 
guscus , 
waarby  dr 
organiia* 
tie  vao 
bac  Hoo^ 
gerOodtr* 
wüs  in  de 
noordtl((« 
ke  pro- 
vinciën 
wordt 
vascge- 
fteld. 
tBijvoegf, 
op  bcc 
Scsatsbl* 
D.  11. 
bK  5**) 


\ 


N 


l 


t4«  JfAARBQBK  YAV  18x5% 

f  eitak  AfccoMo  ov3rf etocett  te  heQiifeQ ,  op  wtc  wQze  z^ ,  %|^ 
^^  ^'a**  gelegenheid  doer  iofchr^vlng.y  t«a  deo  Scudeiu  deo  noA 
£u«u!»  'O**'  oWuwe  hecrakWog »  en  de  wpllgting/diaruic  zoen 
V8arb||*de  wel  tU  aic  de  akadenifche  ftt tuceo  voorivloeQeode  »  mee? 
9rgiiiiilat  DCQ  ie  iDOCten  doeip  kenoen  oift^  herionereu.  De  tkade* 
lie  vMi  Buifche  eedeo  en  de  jatriykripbe  voorfezing  der  weciieii 
ccrOntol  ^^^^^  argerchtfc,  doch  ZDlleo  datreocegen  dé  i^demW 
wg«  iii  dêfche  ftïitutea,  te  allen  tyde,  by  den  akademie-drnl^^ 
ooordeiv»  verkr(}gbaar  noieten  zijn^  en  'bQ  de  iofchryving  ondertee- 
^^  Pf?^     kond  wor<(«n. 

^lidt  •        'S^'    ^^^^  •^'^  ^^  inf^fijvlng  d^u^^  niet  langer  dai^ 

vaicge»      k^t  loopende  akadéole-jaa^*.    Na  verloop  van  dien  tifd^ 

field.  '      zal  bèc  echter  feder  vnida^n  zich  op  nieuw  ^e  d<>ien~^iti- 

vUtvoc^C  fchri)ven  of  te  doèi  receoferen,  on  »  op  nieuw  ,   voor 

s^it*hl     ^^^  ]^f\9  Student  te  worden  befchouwd. 

D .  U.  *       157*    ^^  recente  of  herziening  van  de  rollë  derak»- 

hl.  sL)    demie-burgefa  zal    elk  Jaar ,   in  de  eerlle  veertien  dagen 

na  de  aankoninr  v%9  den  nieuwen  Rector  e9  Secretaris, 

plaats  hebben.    Zli  zal  te  bunnen  overffaun  gefchieden  ^ 

en  zal  daarvoor,  bniten  beigeen  aan  de  pedellen»  voor 

liet  na  4e  reqeniie  '^oor  ben   ie  verrfgiene,  zal  wordei^ 

toegelegd,  beuald  worden  één  gulden.    Na  verloop  vna 

ded  t  tot  de  recente  aaog^ kondigden,  tijd  zuilen  de  kostea 

dez6r  rfcenge  drieiitubbeld  ztJDU 

158.  Behalve  de  eigenlijk' gezegde  Studenten»  wefkei 
dadelijk  de  lesfen  der  Profesforen  bijwonen ,  enals  zoo* 
danig  bij^  hunne  otiderWijzers  bekend  zijn  ,  zal  Diemand 
ais  akadènile*burger  ingefclkf eveo ,  of  als  zoodanig  kunneft 
gere^nfeerd  'worden  ,  dan  alleen : 
i^«.  De  Lectoren  en  andere  akademiichie  onden^ ijzers  ^ 

hierboven  art.  76  opgegeven;  en 
9?.  De  eigenlijke  en  dadelijke  (nppoosten  der  akade- 

mie.  i 

Zoq,  er  (e  voren  aan  eenen  of  anderen  van  zoodanige 
akademifcbe  burgers  privi|e(p$D  mogren  toegedaan  zijn  {e- 
wtoty  waarvoor  naderhand  dedomoiagenienten  gegevea 
^ifn,  zullen  iitaze  dedomm^irememen  •  vau  de  dsgteekenl^ng 
dti^es,  voor  den  tegen woorciigen  bezitter  behooren  tot 
hét  crakeement,  ei|  vervuigeo^  aa^  oiemand.  verder  gege- 
ven Worden.  ., 

159*  Tot  voorkoming  van  aMe  mU.bruik  van  den 'titel 
yan  Student,  zfti  de  S<;craaris  van  den  lènaat,  elk  jaar^ 
^nige  dagen  vóór  de  receufiie ,  aau  den  Deken  van  elk^ 
der  faeukelten  eeue  liJK  der  op  de  rolle  ftaénde  Studen- 
fen  doen  toekomen,  welke  tot  hunne  faculteit  beboórtq^ 
ten  ^e  ^  ^i^tsU^  aaj  4ea,  ^t  jaar  fujDgcieniiea  i( 


JAARBOEK  VAjï   i8!5.  147 

Deken  cQiitr  fucblcelt  de  SttTtlênreii  op^evc?,  welke  dtar*  Bealait 
van  dadelijk  bQ  hpm  de  leislbn  bijwoneo;   zuiïeDde  hQ ,  vtn  z.  HU. 
die  onder  geéne  dezer  'opgaven  gevonden  worde ,  in  eeiie  v«"  »  Aiv- 
zamenkomsc  van  Rector  en  Asfeiforen  ,  daaga  vóór  de  ^^pj^Yij^ 
recenGe  van  de  rolle  geroijeerd,  niet  weder  ter  recenfie  orgamfii- 
'  toegelaéen  worden.  ^ie  van 

ido.  Elk  Student  ii  verpligt  zicb  te  gedragen  n^r  kae  Hoo« 
de  wetten  en  ftatuien  der  Hooge  fcbool,  waartbe  hi]  be.  SJf/Jj'S' 
boort.  De  verWtarlooning  van  dezen  pllgt  zal  de  gevot  nMrdelt- 
gen  hebben,  welke  durop  bij  de  ftatutaa  gelleld  zijn.     ic«  pro« 

i6i«    JHiJ  it  onvoorwaardelijk  gehoorzaamheid  fcbul-  vinciSn 
idig  aan  den  Rector ,  behoudens   zijn   regt  van  beklag  ^J"*^J^ 
Éon  den  akademie  raad  ,   wanneer  bQ  nieenen  mogt  ,   ^^^^^^ 
hem  onregt  ware  aangedaan ;  weigering  van  gehoorzaam-  CBQvoeg* 
beid  zal ,  wanneer  de  akademfe*raad  van  oordeel  t$,  dat  pp  bec 
de  Rector  fijne  magt  niet  heeft  te  bniten  gegaan  ,   naar  §{*Y/^'* 
gelang  der  omdapdigbeden,  of  een  cmfiUum  éh0unii^  of  ^J  ?^% 
eene  relegarie  ten  gevolge  bebSen.   *  * 

16Ï.  Het  onmiddeiffk  opzigr  over  het  gedrag  en  de 
zeden  der  .Studenten  behoort  bij  den  Rector  der  Hooge 
fchool,  HQ  zal  dezelve  over  elk 'verzuim  tegen  de  aka« 
demifche  orde  en  ondergefchlktheid  kunnen  onderbonden, " 
en  bepaald  ook  over  bet  verzuim  van  bét  bijwonen  van 
faet  onderwlja ,  zoo  dit  plaars  beeft. 
'  ló.).  HU  zal,  na  herbaalde  vrucbtelooze  waarA:huwfng^ 
de  zaak  kunnen  brengen  voor  de  vergadering  van  Rector 
en  Af feaforen ,  welke  laatlle  r^fpectivelijk  uit  de  vier  fa- 
culteiten gekozen  worden ,  met  uitzondering  dei^  facui- 
teft»  waartoe  de  Rector  behoort. 

Td4«  Ten  aanzien  van  het  ^rivair  privUegiatum  ^  het- 
welk dlhdelijke  Studenten  aan  alle  de  Hooge  fcholen  znlleil 
hebben»  zal  eene  voordragt  worden  gedaan  aan  de  Statea» 
Generaal. 

V]|P0ETXtl'L. 

Oy^r  di  materiiU  fiÊhfiéiin  van  hei  akaitmifihe 

vnéerwijs*  ^ 

i6S*  Dé  aan  den  lande  toebehoorende  gebouwen, 
tlha  ten  j^ebroike  van  het  booger  onderwas  gefchikt» 
of  daartoe ,  bij  vervolg  van  tijd  ,  af  te  Ihan ,  zullen 
worden  gebeld  onder  de  btheerin^  der  refpective  Cura. 
toren  ,  en  ,  ponder  Onze  fpeciale  aucorilitie ,  aan  het 
èvengemelde  i^ebruik  niet  mogen  worden  onttrokken. 

iM.    De  flithiiDjs  vaa  een  nie«w  «kldeniacb  gibouir 


t48  JAARBOEK  tan  18^5. 


Bcslott     te  Leideo  ui  worden  aingevtoceftt  soodn  de  omflMT-a 
Vin  Z.  M.  ^ighedeo  het  maar  eeoigzio/  ci41ea  tcxeltten  »  ea  inmüi» 
!^j^^^  delf  ^ulle;!  Cu^atoreo  de  plannen  en  beüekkeo  doea  v«r* 
vaarM^ de  vurdigen  ,  naar  welke  de  hoeg rootheid  der  d^itoe  be- 
organifft»  ooodigde  uitgaven  zal  k Manen  berekend  worden, 
tie  van         ^^^0    De  blbliocheken,  cbani  aan  de  Hooge  firboleii  en 
cerOttler- ^'^^^'^^  afnwezig«  bl^vea  aan  de  fticbringen  toebeboo* 
^sindc  ven»  waar  zij  zich  thans  beirinden*    l^e  Aihinéta  van  />^* 
noordel^.  neker  en  Harderwifk  bleven  In   bet  bezit   der  biblioUie  • 
I  *e  ipfi^     leen ,  welke  ie  voren  aan  de  in  FrietUnd.  en-  Qslékrlaiuf^ 
XmS^     gevfesiigde  akademiën  hebben  toebehoord. 
\asig».  I<^*    Aan  iedei  der  hooge  fcbolen  van  Leiden ^Utree^ 

fteld.        en  Groningen  x%\  op  de  jafri^Klche  begrooting  harer  uib» 
itt^vo^fi  gaven  eene  ruime  fom  worden  toegedaan  tot  het  unkoo:- 
st  ***M    P*"  ^'"  *^*  roeeat  beianürijke  werken,   die  «00  wel  bfti-. 
11*11.      °^°  ^^^  Kï}^  '1*  buiten  *al<an^s  Micgekomeo  z4)n  of  ver-  ' 
\U  5flO     der  uitkomen  z^llen« 

'  i6p.  Van'  dit  fubfidie  zal  een  derde  konen  ten  bc^ 
boêve  der  natuurkundige  wetenicliappen  (al  de  cakkea 
van,  nat^iurlijke  hifto/ie  daafonder  begiepeo^»  terwfji  de 
'overige  twee  derden  in  geiyke  deeien  vaor  de  behoeftea 
der  vier  overige  faculteiten  zullen  kunnen  befteed  wor* 
,  den »  nt  afcrekking  nogtaos  der  benoodigde  fommen  voor 
de  acta  academisrum  </  fofietatum  io  at  de  alen ,  do 
journalen  en  werken  van  algemeenen  inhoud,  éi^  mea 
noodig  zal  oord^eten.  * 

Curatoren  houden  he(  <^Qg  over  de  biU^ke  yerdfeling^ 
volgena  den  geest  vao  dit  arcikel» 

i^o.  Elke  facL'i^eic  z?i  ce  dien  einde  iaariykaaan  dei^ 
^erllen  Bibliotbekaris  opgeven ,  hetgeen  dezelve  oordee- 
len  zai  dac  meest  dringend  mqet  aangekocht  worden. 
Zij  kan  ook  /  hxy  voorkomende  openbare  yerkoopingeo^ 
tot  op  bet  beloop  van  haar  aandeel  in  genoemd  CubQdiei^ 
aankoopen,  doch  alcijd  met  in  acbmeming,  dat  hec,  aaa 
haar  toekomend, $andeel  nimmer  |e  boven  worde  gegaan^, 
en  na  voorlooplg  overleg  met  den  eerden  Bibliotbekaris^ 
f;rt«  Wanneer,  gedufende  den  lopp  van  een  ia«r^ 
eenige  faculteit  beneden  bv^  aa^uieel  bliffc ,  zaj  het  ovec- 
fchietende  op  een  volgend  jaar  meer  bcflecd  kunneir  wor- 
den. .^  " 

17a.  Het  infteUen  of  onderftennen  v^n  openbare  \i^ 
bliotlieken  door  jaarlijkfclve  fubniüéu  aan ''de  ^them^a^ 
$lijfc  aan  de  beduren  der  deden ,  waar  zij  gevesügii 
a;iin,  aanbevoftn.  ^ij  de  A^henwa^  welke  ten  koste  k(v 
|Den  van  den  laude ,  zai  daarvoor^  jaarlijlf;^  e^n  pet^t  t^ 
M  b.«rp<Vio«  «ebragt  wqrd.eft. 


JAARBOEK  VAN   i8i5* 

173«    De  bedMnde  legiten  of  dotiati€n«  ten  bafaoyeve  Bdlurt 
jüev  tegenwoordige  bibliotbekeik ,  blijven  •«>  de  ptaatren  ,  ^'o  ƒ  a£ 
waaraan  zij  gemaakt  zijn.  gwius. 

V4*    Op  ^^^^  akademifche  bibliotheek,  hetzl)  un  de^aarb^de 
Hooge  fcliolen,  bet^ij  aaq  d^  /Ithmfea ,  zal  eene  dobbel-  organifa- 
de    gefchrevene  of  gedrukte  catalogus  ooecen  voorban^  ^^  ^^ 
den  zijn  van  alle  boeken  of  manufcripten ,  welVe  zicb  al-  ![^^^q„c]^* 
daar   bevinden.     Een   van  deze  catalogusfen  U\    weten*  w|js  {n  do 
rebappelijk,  de  andere  aiphabetiscb  moeien  ingerigt  zijn ;  noordel^* 
Curatoren  zijn  verpilgtte  zorgen,  dat  aan  deze  bepaling,  ^^  P.^ 
^oo  (poedig  mogelijk,  voldaan  worde.     Dé  ongave  van  JJ^'^jj 
den  Üaat  van  zaken  op  d^t  punt  maakt  een  noodzaKeliJk  vasrge-  '* 
deel  uit  vsn  hun  jaa^ijkscb  verOag.  fteid. 

17 5.  Hei.  befliiur  dezer  bibliotheken  en  het  perfoneel  (Bflvoeg^ 
,  daaraan  verbonden,  blijven  proviGoneel  opdeq  beftaanden  Jfj,g,"j 

voer.    Cucatorea  der  Upoge  fcholen  puilen  zich ,  onmid*  y).  ik  ' 
delii)k  na  bunne  benoeming,  onledig  houden,  om  de  bruikv  hU  ^%*X 
|>aarbeid  der  bibiiotbeken  ,  behoudens  die  beftaande  in* 
figtingen,  zoo  veel  mogelijk,  te  vermeerderen. 

Oe  Curatoren  der  Hooge  fcholen  van  Utrecht  en  Qro* 
pingen^  en  def  Atken^ea  van  Harderwijk  en  Frarieker^ 
^ullenhnnne  ontwerpen  hieromtrent,  zo.o  fpoedig  iqat 
ge)i)^«  aan  het  üeparcement  van  Binneuiandicbe  Zakea 
Inzenden. 

176.  Zoo  fpoedig  de  LeidfcM  bibliotheek  naar  eet^ 
beter  lokaal  zal  zijn  overgebragc,  zal  Qns,  dooK^ne  af/ 
i^onderlijke  daartoe  te  benoemen  commi&ile,  een  ontwerp, 
"gorden  aangeboden  van  het  befluur  en  de  inrigtiog  dezer 
bibliotheek  ,  overeenkomstig  hare  innerlijke  waarde  ea 
Jiet  voorbeeld,  ce  dezen  aanzien  door  naburige  valken  ge« 
geven. 

177.  Er  zullen  aan  elkci  der  Hooge  fcholen,  tot  01^ 
^erlleuning  en  bevordering  van  het  onderwijs  in  de  ont- 
(eedkunde,  geneeskunde,  heelkunde  en  vroedkunde,  ka* 
binetten  zijn  van  anatomifche,  phyGologIfche  en  pathoior 
gifche  pra^pariten  en  voorwerpen,  waarbij  ook  zoodani« 
ge  praeparareii  van  aristome  comp/iraia^  welke  tot  ophei^ 
derin^  v|n  de  kennis  van  bt:  menfcbei\ik  ligchaam  kun- 
Qen  dienen,  zuilen  gevoegd  worden;  alsmede  eene,  zoa 
veel  mogel^k,  volledige  verzameling  van  heelkundige  en  ' 
yroa<ikundt|re  inftrumeoten  ii  niet  alleen  voor  zoq  yerre  die 
tiians  in  |[eb.rüik  zijn,  maar  ook  voor  zoq  verre  die  bij 
l^efcbiedkundige  vergelijkingen  kunnen  dienen  ,  om  de 
^orderingen  der  wetenfcbappen,  of  3e  rosr.ier  van  ande- 
ren bij  het  onderwijs  te  doen  kennen*  De  fantQOies  10^ 
yrpedkuiidlj  ocderwljs  zijn  hierondjer  begfepen. 

Qs    ' 


tjo  JAARBOEK  tan  ittg^    ' 

«iftlalt         178.    Het  opdfc  over  deze  ?ernmtliiig  worde 
van  t.  M.  troowd  t»o  de  Profipsforea  in  de  siucomf e »  chlrnrfie 
ym2  Au  ^,  §ifieirMSy  leder  ?oor  zoo  veel  zija  vak  taitgiat* 
vaarbVdc  ^'^l^^  teven'f  de  befteding  der  toegeftane  fommeii ,  bebi 
örginirt-'  A^^^  <Ic  behooriyke  rekeoiog  en  venotwoordiog  ua  { 
tle  van     racoren ,  wo^dc  overgelacea. 
'^^'n^^*     179     De  zorg  voor  de  pltai&og  dezer  (abfnettea  bSf  f% 
fvïsln £* ""  Curatorea  aanbevoleo. 

noordelt*  Ten  aanzieo  der  Hooge  fcfaool  te  Leiden^  wor<k  hii 
ke  pro-  vQpr  herhaald  gehoadeot  hetgeeo  bij  ariikd  166  !z  wm 
vlnclëo      ge(leld« 

7?ue«         ^^'    '^^  ""^^^  **"   ^^  Hoogt  fcbolen   akademiftboi 
1^1/        gaacbuizeo  voor  bec  clloUcb-  gen^-  eo.  heelkuodigy  em 
^eilv^egL  voor 'bet  pracci^b-vrocdkundigooderwijs  zijn. 
op  hec  ]gi.    Om  bi)  bet  meeital  kneio  'getal  bedden  10  des^ 

Siaacabl.  tkaderale-gasih'.lzen   het  cliniich  ^ooderwljs   ecbter    zoo 
We^y    uitgebreid  ais  mogeitjk  te  in»keii«  worden  de  üedelijk» 
*  ^^      regeringen  of  Regenten  óet  ftads-  of  diakooie-gaachaizeM 
ufcgei  oodtgd»  met  Curaroren  der  Hooge  fchoien  (bblkkim 
gen  te  niakea,  len  einde  zoodanige  pat^^o'^c^n  uir  de  di9> 
ko 'k'-armen  of  ftads-gastbuizen,  wetke  voot  bet  cHnifdi 
ondt;rwi)s   nuttig  of  leerzaam  zoitden   kunnen  zijn,    op 
eene  allezini  veilige  wijze  naar  bet  akademto-gaftbuis  war* 
den  overgebragt ,  en  daarentegen ,  weder  uit  bet  afcadeaiic» 
'       gasthuis  naar  het  ftads-gasthuis   worden  overgebragt  zod» 
danige  patiënten,  ó\%^  na  dat  hunne  ztekre  geweien  la» 

{edurende   hun   volgend   verblijf  tot    herfleUIng    bnzmèr 
racbteuy  voor  hec  clinlsch  ondervvljs  oonur   gewordem 
zijn. 

182.  Daar  deze  akademie-gasthoizen  inzonderheid  voor 
bet  onderwijs  gefchikt  zijn,  zullen  Curatoren  toezien* 
dat  dtzehre  niet,  geheel  en  ai  ftrtjdig  met  het  doel  der 
Inftelling ,  in  bloote  liefde-geftlcbren  ontaarden  ,  waar 
voor  het  onderwijs  volftrekt  onbelangrijke  of  ten  minsta 
weinig  belangrijke  padénten  uit  gunst  geplaaut  worden* 

183.  Ten  behoeve  van  deze  gasthuizen  ,  zal  bij  de 
Hooge  fthool  van  Leiden  /lo^ooo,  en  bi)  die  van  Utrecht 
en  Crwingem  t  Ieder  f  4500  In  rekening  kunnen  gebragc 
Worden  ,  alles  daaronder  begrepen ,  ook  bet  miktement 
van  den  Controleur  dier  dichringen»  welke  door  Curaro. 
tfXi  op  een  traktement  van  f  aco  zal  worden  aangedeld. 

184-  r>e  fchikkingen  ointrenc  bec  inwenoig  beftuar 
dezer  ilïchcingen  worden  aan  Curatoren  overgelaten  i 'zij 
zuUen  toeziet],  dat  bij  dit  dinisch  onderwijs»  zoo  veel 
BiogeMjk,  gelijkmatig»  voor  bet  onderwijs. in  de  geneea^ 
kunde  y  de  heelkunde  en  vroedknade  gezorgd  wotrde^ 


JAARBOEK  VAN  "léis,  «jt' 

i. 

1*     "'  1%$;    Er  zallen  aan  dk  decer  gascboiten  te  ffllen  tijde  Bealuir 
J    4e   noodlgé  heel-  en  verloskundlue  Inftrunienten  moeten  ^"  ^*  Mf 
^    «anwezig  «ijn  tot  bet  doen  d«  opemljn,  welke  de  om*  IJ5,5« 
,'    flandigheden  zopden  kunnen  vorderen.    Het  zal  e^e  der  %nt\^óê 
sor^en  van  de  directie  dier  gasthuizen  zijn  toe  te  zien ,  organifa- 
^t    óeze  inftnimenten  altijd  zoodanig  onderhouden  bli)»  ^^  ^ 
■     ven,  dat  zi)  x»  allen  tijde,  ali  het  noodfg  is,  kannen  ge-J^i^S»^ 
bruikt  worden.     De   noodige  aankoopen  daan<)e  zullen  |^,  in  ^ 
'     van   tijd  tot  tijd  uit  de  «  aan '4ie  fticbtftigeq  tocgeSaue»  noordeis* 
'-     fpndfen  gedaan  worden*  ke  pro^ 

iltd.    Ten  behoeve  van  het  onderwijs  in  de  M«^i»-«ordt 
^      kundige  weiênfchappen ,  zal  aan  eike  dér  Hooge  fcbolen  vauge* 
^      een    kabinet  kijn  van   natuurkundige 'indrum^nten,  zoo  (teld. 
H^el  a]5  van  modellenr  der  tneest  belangr^ke  zaamgefteU  CBih^oegi^ 
de  werktuigen;   Curatoreu  «uilen  tot   bewaring  daarvan  gPj^j. 
^èn  droog  en  gefcbikt  lokaal  unw^zen.    Ten   aanzien  ^^  ^i^*^* 
dèr  untverfiteit  van    Leiden  wordt  hier,  geiyk  ten  un-bUsg.) 
zien  van  alle  kabinetten ,  voor   herhaald  geJ^oodeii^  het* 
geen  boven  bij  anikel  |55  gezegd  fa. 

1^7.  Het  beftuur  over  dit  kabinet  en  de  keuze  der 
Itllh-umenten ,  welke  )aariyks  aangekocht  worden,  la  bQ 
den  Hoogleeraar  of  de  Hoogleeraren  in  de  natuurkunde. 
*iS8.  Ten  behoeve  van  het  ascronojnisch  onderw^t^ 
^tillen  aan  elke  der  H#oge  fcholen  de  yerefscbte  astro- 
liömifche  inftrumenten  voorhanden  »l)n. 

1^9  Het  beflour  over  dtie  inllrumenten  ia  bQ  den 
Profesfor  h  de  astronomie;  ie  Leiden  ea  te  Utrecht 
stallen  zichi  deze  inflrumenten  bQ  de  aldaar  bellaandp 
êbfêrré^êria  (bevinden);  te  Groningen  zullen  z^  bij  de 
oatuurkundige  werktuigen  geplaatst  worden;  behoudens 
eene  andere  (bhlkklng  van  Curatoren  omtr^n^  de  plaat* 
fiog,  waar  men  zulks  vpegelgk  qordeelt* 

ipo»  Br  zal  mede  afn  elke  der  Hooge  (bholen  een 
chemisch  hh§raiorium  z^n.  Curatoren  zullen  voor  eea 
cDodig  en  gefchikc  lokaal  te  dien  efaide  zorgen,  en  tan 
de  beftaanc^  M^ratorié  van  tijd  tot  t^d  zoodanige 
verbeteringen  maken ,  als  zij  met  overleg  van  den  Hoog* 
leeraar  in  de  f^helkunde  hef  meeat  nuttig  zuilen  oor-, 
deelen. 

ipu  m)  dit  iaborêtoHum  zal  eene,  zoo  veel  moge- 
lijk volledige,  verzameling  van  cbemifbhe  infinimenteoi 
^Q  van  alles,  wat  daartoe  noodlg  Is,  voorhanden  zijn. 
ipa.  Het  beftuur  over  dit  chemïsqh  hkcratorium  en 
van  de  verzamelingen,  daartoe  beboorende,  wordt  toe*. 
vertrouwd  aan  de  Profesforen  in  de  fcheikiKide. 
ip3-    T^Q   bi^hocve  van' het  ondenrQs  ia.  de  oat«i|y^> 


ft$ft  JAARBOEIt  VAN  1815^ 

BeOaU  IQke  Uitorie,  co  bJüzonder  io  de  zoölogie,  «stl  er  wm% 
vtn2.M.  fe  Hboge  fcholen  een  kabinet  zyii  voor  de  miciuirfyk^ 
v«n  a  All*  historie   der    diereo ,  en    voor  de  é»atome   QomparaSM 

viarbiidc  dcr"»ve. 

or;:aoirf  I94«  Er  u\  insgeUlKi  aan  alle  de  Hooge  fcholen, 
tievto  vooral  in  betrelcking  tot  bet  geologisch  anderw^s,  eeae 
'•**  Woöw  vertaaielin^  van  fteenfoorten  en  minera/ia  beftaan. 
wijs  ?2^è  '^5'  ^^^  beftuur  dezer  kabinetten  behoort  aan  den 
nooKiciij.  Moogleeraar  in-  de  natuuritjice  historie.  Córatofen  dec 
kc  pro.  ref'p^ctive  Hooge  fcholen  zullen  daartoe  de  behoorlijke 
\iflciéa     lokalen  aanwezen. 

vastaa-         '^   ^^  '^^  ^^  ^^^^  ^^^  Hooge   fcholen  een  kmfd* 

fteid! '     tuin  zyn.    Curacoren  zullen  er  een  fpoedigfle  hun  wezk 

CBijvocgr.  ^'an  maliën,  om  zich,  door  den  Hoogieeraar  In  de  kruid- 

?*'  ^^iM     ^^^^^*  ^^^  vefbet«?ringen   aan  denzelyen  te  doen  opge* 

p^Yl*    ven,  welke    hoogat    noodzakelijk  mogten    zijn,  en  uic 

bl*  gt«}    ^^  laarliiks  geaccordeerde  uitgaven    moeijeiijk    kunnen 

worden  gevonden,   ten  einde  de  uitgaven,  ÓMirtoe  r.oom. 

dig,    door  hen   op  de  begrooting   van  bet  volgend  ftiac 

jcoutier  kunnen  gebragt  worden. 

ip7     lilt  belTuur  van  den  kniidtein,  zoo  wel  als  vaa 
de  oaaibij  beboorende  verzameling  van  gedroogde  plap- , 
een ,  is  aan    den    Hoogleeraar    van  de   krn idkunde  roe^  ' 
Vertrouwd.    De  bon^bibliotbeek ,    welke^  licb   thans  ia 
de  Lcidfche  l)ibtiQthcek  bevindt,  zal  onder  dk  befiuur 
wOfden  pebragt^ 

198  Tot  aaoleg  en  onderhoud  van  alle  de-inrfgtin* 
gen,  in  *dit  boofdfluk  vermeld,  zuilen  jaarlijks,  even 
aU  bereids  ten  aanzien  der.  bibliotheken  bepaald  is,  op^ 
de  begrooting  der  uitgaven  van  iedere  Hooge  fchool» 
zoo  vele  afzonderlijke  posten,,  als  er  inrigtlngen  zijn,. 
•  gehragc  kunnen  worden»  daaronder  begrepen  zekere^ 
fommen,  welke,  voor  kleine  uitgaven  en  verfcbotcen  hit 
de  natuurkundige ,  chemifche  en  landhuishoüdkundig» 
proeven,  aan  de  refpectlve  Profesfbren,  behoudens  der*, 
zelver  verantwoording,  moeten  worden  geleden» 
j  199*    De  onderfcbeidj^e  ,  Directeuren   zullen  verpligi 

zijn  te  zorgen,  dat  van  alle  de  verzamelingen»,  onder 
.  bun  bfftuur  zich  bevindende^  voJledige  Inventarlsfen  ot 
Cataioguafeq ,  wetenfcbappel^ik  en  alpbabetisch  ^erang* 
fqbiki,  voorhanden  zijn  Van  deze  zal  zich  altijd  een 
t:Lemplaar  of  kopy  op  het.  lokaal  der  verzameling  moe- 
ten bt vinden,  en  zal  elk  nieuw  Huk  dadelijk  op  dien 
catalogus  moeien  gebragt  wordeo.  De  afgaande  Rector, 
zal  verpligt  zijn,  jaarlijks  vóór  z^ne  aftreding,  deze.^ 
wfchrQving   te   v^rgelixkea»  en   daarvaa  aaa  Curatèrem' 


JAARBOEK  VAN   iÖtjT»  &53 

verflag   doen ,    am    welke    ool^    door  de    Oireöteiiren  \\e\ivt%t 
Jsarlijks  eene  lijst  der  «angekochte  toorwerpeo  sal  gege  van  z,  f^é 
▼en  worden.  van  a 

aöo.    De  beftaufder  >an  elk  kabinet  of  ver^amelteg  <*wt^bTdi 
werantwóordelijk  voor  de  Hukken,   welke  zich,  volgens  or^anifa. 
de  Invenmlifón,  in  zijne  bew|u*ing   moeten   bevldden.tie  van 
'^  Wanneer  eenig  Profesfor  of  ook  de  oeftunrder  van  her  l»et  «o<>* 
-  kabinet   zelf,  tot  wetenftbappelijk  gebruik  of  ten  nötte  Kf J^^Je 
'  van  hec  onderwas ,  eenig  Toorwetp  uit  die  veraaTneütt^  uoordeltf- 
nogi  behoeven,  zal  UJ  ce  dien  einde  wel  zijn  toevhigckeprovin- 
tot  een  der  kabinetten  of  verzameliogen  kannen  nemen ,  cil^n 
doch   zal  blJ   in   dat  gevsl  altijd  aan  den  Hoogfeeraar ,  ^^^^ 
met. hec  beihinr  belast,  een  repa  moeten  afgeven,  waar  ^Jf^' 
door  alleen  de  Directeur  van  zQne  verantwoordelQkbeid  (OijvoegC 
ontflagen  wordt,  mits  het  blljke,  dat  de  terugvordering  op  hec 
door  hem  niet  verwaarloosd  zij»      ,  Staatsblé 

901.   Die  Jaatfte  ^eldt   ook  den  fiibliotbekarfs  of  de  ^|*  "  \ 
filbllothekarisfen,  ten  aanzien  der  boeken,   welke  door 
Profeaforen  uit  de  fiijblioiheken  aan  Mttnne  halzen  geno 
men  worden. 

noa.    Het  getal  der  ondergeicbikte  bedienden  bü  de* 
ze  (Hchtingen  en  hunne  traktementen    worden  .aairCu^ 
'raioren   dvergetoteut  om  daarokit^tit  de  befchHtkii^gen 
te  maken,    die  slj  noodig  of  nuttig   zullen  oordeelen. 
Alles  met  inachtneming  der  bepalingen ,  die  daaromtrent 
bij  de  jaartQkfcbe  begrootingen  van  kosten  nllen  vfot* 
den  gemaakt* 
203.  Alle  deze  mindere  ge£oploi}eerdea ,  in  het  vo- 
'  ri^   artikel  vermeid,  worden  gerekend  flecbts  voor  één 
jaar  te  zyn  aangeAdd.  Zy  woeden  jurl^ks  gecontina* 
eerd,  wanneer   zij  bij  l;et  verzoek  daartoe  een  getufg- 
fcbrif^   van  den   Hoogleeraar  of  de  Höogleeraret  • .  b(J 
welke  bet  beftnur  van  de  inrigting  Is»  overleggen,  waar- 
bij verklaard  wordt,  dat  men  op  den  duur  ovef  huhoê 
vlijt  en  goed  gedrag  wel  te  vredon  is* 

ZESoa'tlTBU 

Over  ds  inrigtingen  tot  aanmoediging  in  oniêrfiêui^inf 

der  êkédemifche  ftudiin»  ^  , 

• 

S04;  Br  zal  tot  beloonhig  Tan  uitftekciide  Verdfen« 
ien,  zoo  wel  als  tot  ondeaftand  yan  bekwame,  doch 
met  middelen  fchaara  bedeelde,  jongelingen,  jaarlQki 
eene  bepaalde  fom  befteed  worden.  « 


AJ4 


JAARBOËi  TAif  i8i5; 


SuatsbU 


leflWe      '   ^5*  Tot    bereiking  van  het  eerfts  oogn^  ^  MUeii 
VsnZ.M.  er  jMTlUkj  mo  de  Hodge  fc&ooi  |e  Leiden  /l«n«  en  ««q 
^uftAu-dle  van  Uirécbc    eii    Gronfngen    ieder   sf|  gottden  m^. 
1*^*^».  daillea,  eUë  tér  waérde  Vao  ƒ  s^:-*  of  de  g!t\d$!tifi^rdé 
o/J^f^van  dien  oicgeloófj  Woeden^  waartoe,  atfeen  4e  elgctti^fc 
tie  van     gèRgde  Scudeactü  a^  Ónsé  Hooge  fcb^leil  laii,  éêaAenmeé 
kec  Hod-regt  zttl^n  hebben,  doch  aityd.mèt  (|ien«verftaB<e^  dac 
MrObdcr-^Q^  elk  dezer  nieda.iUe»«  ««a^  ook  ïtfige|óQM»   »<Mider 
^Vddfl.  •^^  ooderfcheidt  alle   Smdeoceo,    aaq.  Mlte.HoQgè 
ke  proWa-  föhool  of  Jtkméêum  z0  Ook  bot  ««rblUf  bosddi^  xiri» 
ciën         i^n  kiisaen  m^edingta* 

worfit  20d.  De  uiideeüQg  deief  prijzeo   gefcbiedt  iaiiitffca 

fiet^'*  In  bet  openbaar  door  den. .Rector;  na  ha|i4ioen  é^t  re- 
(BOvoegt  dfvoeringt  waarbif^hli  xïjnc  waardigheid  UA  iQneilc  op 
'%p  h^t      volger,  overdraagt^  »       . 

ftoT.  Zg  aullen  iiiqte|öOfd.  woided.,  0|»  ile  beate  id 
bet  Laiilfl  gefchreveoo  beauvoocding.  eeaec  ^rijavraag^ 
waarvan  té  L^4en: 
t  Üic  bet  vak  4^r -theologie #.4doif:  de  tbaoiogifcHe  &• 

cQlcelc  u!c  te  fcbrijven;  *> 

i  Uit  bet  vak  der  tiegtifelteldbeid»  danov  dé  jiirlcH&bé 

uit  te  rcbrijven  ; 
t.Üit  bét  vak   der  geofeèikiüM^,   door  dé  medlftfbé 
nicte  febrijvea;  i 

r  tJit  het  vak  der-  natotirkoiide , 
•    t'  Uit  bat  'Wik  dei*  wlsifuiide^ 
i  Uit  bet  vnk  der  fterrekunde , 
t  Üft  bet«vakdftr  oatnarltlké  his- 
torie^ 
.1  Uit  bet  vak  der  (khèikondé, 

i  Üft  bet  vak  de^  béfpiégelende 

^sbegeerte , 
1  Vit  bet  vak  der  lettéfkondèf  . 

te  Utrecht  en  Öropiogea  i .  i 

\  Uit  bet    vak   der  chéolc^ié,  dóór  de  tfieoltfgifclfé 

féctthdt  bit  te  fl:bri|ven| 
I  Uit  bet  ^k  'dérregtigeleerdheid^  dóór  dé  juridiTdicf 

tiit  te  rchrijtreni 
I  Üit  bet  vak  dér  geneéikiiDde,  d^crr   de  medifcSé 
-tiit  te  fcbrijven; 

%  Uit  bet  vak  dér  wla*  en  nicuntO  door  4é  witf  eo  uu 
knade^  C  tuur  kundige  uit  lé 

ftbrii.?eni 


do6r  dA.  wil.  etf 
Mtilnrtaodiga  nie 
te>  l^ryvao; 

door  dé  wljigeen^d 
en  lecterkundijge,  iJÜi 
te  fthrijven; 


f  UU  het  vik  der  lettaiyn  of  bt -^  door  de  ^jtgéerlge  Ben\ut 
Ipiegelende  «^i jsbegeeriei  'S-eti  letterkoudlge  uit  Van'2.  nti 

3  te  fcbrijveii  \  >•"  i  ao» 

sal  moefen  genomen  2l]ii.  lïïfhfiVe. 

so6.    Men  ztl  de«e  pri}ivf«geo  b!|  bairt^iifelifl^  c»o^  ^anift- 
daoig  lÉdfceir»  dft'xy»  biooeo'  êen  bepnMaftital  jareiH  ti6  vao 
-dett  •  gebeden  ott^mg    ?■&  bef  oiiderwf]s  nlleo  oiivit  ler^Hoo^ 
bebben»  en    bijaooder  in  aclit  oemeo^  dat,  onder  liet  ^"jT^S"' ^5^ 
OToord  pfljtvraq^,  voor  tde  leneilraiidfM  f»<*iTJreft  ook  n^fordaljf* 
jveefhmii  worde  toodanlg  ander  ftuk  vinSK^einf^tlnendbeld  ke  pro-^ 
of  dlclnkande ,  «Is   nmrop  vto  tl}d*  tl»t  d}d  'een  prijs  vshci&i 
xsl  oBoetea  gefleM  wordeti ,  ote  Uen  HollandOfcheii  roem  ^or<i' 
In  liec  vak  der  Lstiinfcbe  welf)»rekendlield  en  ütditkuQ   ^Vid.^ 
de  9  ook  doof  dit'tttddel ,  re  fchragen.  CBgvoeg(V 

aosr.  Men  eil  deae  'prijivragen  o?ef  bet  gehlsel  soo-  op  het 
danig  tiracbm  In  te  figten »  dac  de  beantwoording  daar-  ^^° Y/^' 
mtk  niec  toe  teer  natnitflijke  vlirgbeid ,  ala  wal  meer  ^|'^  ^% 
bi}soitdtre  vUjttge  beotfefting*  ?ao  bet  gegeven  ondei^    *  ^ 
^iH}«  9  oDderlMle*  *  m 

.    ftio«  Wanueir  èenfge  ingekomen  verbandéllng  den' pn'jjl 
tMMfdig'  gekewtt  ia,  -Ml  ^de  facttlteit,  door  wie^ke  dlè 
fffljsvvaagli  iiitg«ftbi^^«  alvoceria  den  pr^a  openlijlt 
toe  xt   kennen,   den  fcbrijver,  wiens  verzegeld   raani* 
.  ÜrteHe»  nflE  deaelfiltf  i^renk  van  boven  onderfcbëiden, 
waamedé   de   verhandritng    geteékend   is,  nu  geopend 
wordt,  nitnoodigen^  em  tien  op  eenen  bepaalden  tijd 
woor  die  fkcnheit  te  vervoegen,  ten  einde,  gedurende 
een  balf  nor,  fijne  verbaodéling  tegen  de  bedeokingeii 
•van  de  fedee  der  facniteit  te  verdedigen.  Wanneer,  nn 
opoitng    vag  liet  naaobrfefje,   tMQken  mogt,  dat  dd 
▼erbandelbig  door  den  fteller'  selvea   in  fcbrifl  was  ge-- 
bragt ,  zal  deze  daardoor   onnriddelQk  bat  regt  op  den 
prijs  verliezen. 

•11*  Wanneer  dit  esameil  bewezen  zal  hébben,  dac 
bet .  ingezonden  f!nk  inderdaad  bet  werk  van  den  inw 
zender  beeft  knnnen  zijn,  zal  aan  hem  de  medaille  töe^ 
gekend  i  en  daarvan  in  alle  de  dagbladan  en  tijdfchriftea 
^^g^  gegeven  worden;  met  bepaling  «van  den  dsg^ 
wurop  de  aiedaHIe  volgens  arr.  ao6  aan  bem  In'bec 
epgnbaar  zal  uitgereikt  wordan. 

aia.    Het  bekomen  van  eené  öf  meerdei^  zoodan  f  ge^ 

medaillea  zal    door  Ona»  t#  bet  aanzoek  tot  bevorde* 

'     ring  of  bekoming   van  dezen  of  genen  ftsndi  rn  aao- 

iNTklng  genomen  worden.  ^ 

ei  3*  De  bekreosde  finkken  snHeff  la  de  JaarboekeaF^ 


/ 


hy6    *      jAARfiOÊt  VAN  itlsi 

beüült^     der  Hooge  Cbfaolen,  witma  hierooder  tiider  kal  ge4»ro» 

van  Z.M.  i^ea  worden,  gedrakt  worden. 

kSiw  ^^*-    Bthalte   dfe  in   wtJkel   acy   genoemde  ƒ  moö 

wMfbö'dfe  ïot  tanmoediging,  zal  èr  jtarlyksj  van  iaodswege»  eëote 
\)rganira«  bepaalde  fom  beOreéi  worden,  loc  ooderfteitniog  van 
tiê  vtn  xoodfloige  joBge  lieden  van  goeden  aanleg ,  welker  óa»- 
^"^2Jr  iandigheden  van  forcuin  hun  niei  coelaceiik  bp  eigen 
wHsTn  4^  kosten «  de  leafen  aan  de  Hooge  fcbool  WJ  ce  wonen* 
noordelQ.  215»  Deze  onderfteuning  aal  befiaan  in  76 'pcnfioeoett 
ke  pr<H  over  de  drie  Hooge  fcholen,  in  dier  voei^e  ee  verdei» 
vinciëa  |^q^  ^i  er  3t  daarvan  een  voord«ele  van  de  Hooge 
^uVe-  ^cbo'jl  van  Leiden  cd  ao  aan  die  van  Uareebt  en  Oro- 
ftéld. '      ningen  refpeccivelijk  komene 

(Btfvocgf.     Deze  penfioenen  vervangen  de  tegenwoordig  bedaand» 

Op  het      of  COC  In  18  fo  beflaan   hebbende  inrigcingen  van  weide*' 

scaatsbi.  ^ig^^i^  V8Q   *f  x^n^s  wege,  ten  behoeve  van  mingegoek 

bU&a'*)  '  ^   Stodeocen,  als    welke  aüe^  onder  war  naam  ooki 

door  dit  befliUt  opgeheven  en  afgeibhafc   verklaard  wori 

den.    Zoo  er  dcMtf  deze  arfchafling  perfoaeO  la  bnn  wet^ 

tig  verkr^n  regc  mogcen    benadeeld   worden  • .  atiüeii 

puratoren   aan  de  zoodanigen  utc  het  fonda  dèr  penfi^^ 

oenen  vooraf  eene  biliyke  (chadevergoeding  kuaneo.  toe» 

Öaan.  ^     . 

216.  Het  bedrag  vaii  elke  dezer  beurzen  of  penij« 
oenen  zal  ce  Leiden  ƒ  300*  ie  Ücrecht  en  ie  Groningen 
ƒ «Boo  iyii  eo  de  jsebeele  /bm  aan  ooderftand^gelden  air* 
dos  beloopen  /  17000. 

317.  De  verdeeling  dezer  penfioenen  over  de  vei» 
Schillende  faeuUeiien  zal  pUacs  hebben  all  volgt: 

Leiden^  .Ucrechc.  Gronlnge^j 
Voor  de  Godgeleerdheid  .  é      10  ,    .    5  5 

9f    9>  legcsgeleerdhèid    ^       %  a  ii     .. 

„  *,,  ihedicSnen    •        .       4  4  .  4 

,,   ^  wis-  «u  i\atuurkundige  s  .     . 

wecenfcbappen    •    .  4  4  4  ,        ' 

0i    9P  wyabeiieérie  en  letteren  io  5,  5 

3Ö  20  SiÓ    . 

at8«  Wanneer  zich  in  eeuige   faculteit  geen   R«iioe^ 
'  zaan  nantal  van  voorwerpen  ^inogt  bevinden ,  welke  i^f 

hiUykheid  op  de  bepaalde  penGoeneu  aanPpraak  t^iogten 
kunnen  maken «  zal  het  in  (kt  geval  aan  Curatoren  vr^<» 
fhian,  zoo  er  zich  in  eene  andere  faculteic  verdien(lel\fr 
ké  voorwerpen  bevinden,  welke  naar  hec  vorig  artiiefi 
geeeQ  ftaBf^ia^  e]^  eene  beura  konden  maiiefi,  a^rl 
*  \  de 


yieze  de  i>Mr(hiifeceii(k  ibm  oF  gebed  of  gêdeekeii)k  ie  ^^^J^r 

•  ^19.  Oomffvic  bet*  toetigc  0^  de*,  toet  deze  beurzen  aususcus; 
Devoorregfe,  jooge  lieden-,  zoo  wel  ten  aanzien  vzn  faun  wtarbSde 
^^dntg^  «Js  vto  liunne  ftudiêo^  zvllen  door  Cnnuorén  organifi- 
de  noodige  bepalingen  wer(|en  gemiakc*  zoo  veel  ipoge-  ^„^«00^ 
iUk  •  bulcea  bezwnar  vin  den  lande  |  bmtrende  inmldiel»  ^êr  Ou* 
tie  Inrpeccoft  die  cban«  in  fiiBCtie  moge  z(fo,  in  het  derwQs  iii 
geoot  vmn  zijn  traktèmeoc  en  emolnmenceil  gehandhaafd,  ét  npor* 

ftno.  ^  Het  begeven  der  beurzen  ftuc  aan  Curaioren  ^!*?® 
Van    ellie   der  Hooge  fch^len,  zullende  bet  echter  aan  j^jj^"' 
elke  fiiculceit- vr^(ban  yerdienflelUke  ionge  lieden^  wer-^vordc 
se  zich  reedj  aan  de  Hooide  fchool  door  vi^t ,  goed  gè-  vastse^ 
drsff    en   goeden  aanleg  onderfcheiden  hebben  ^  aan  de  ?f  L  •*     k 
mndachc  van  Curatoren  aan  te  bevelen,  op  h« 

S3I.     Klke    d^  bovengemelde  beurzen  of  penfioenen  staatabla 
VfQTÓt  ilechca  voor  één  jaar  toegedaan ;  ztj  zulleii  echter  D.  II. 
op  lïleuw  teikena  voor  een  jnar  kunnen  "terlengd,  doch  hU  ^ 
klmmer  langer  dan  zea  iaref  genoten  Hbrden^ 

229.  Deze  verlenging  zal  nlec  kennen  plaati  hebban  è 
sonder  bet  eenparig  getuigenis  der  Profesforen  i  bQ  weW 
ke  zoodanig  een  Student»  volgena  het  hier  voorgeftelde» 
gerekend  moet  worden  kotiegie  te  iioudei?«  dat  hlJ  die 
kafen  getronw  beeft  waargenomen  i  en  zonder  het  fchrif- 
femk  getuigfcbrift  van  de  faculteit  t  waartbe  hjU  be- 
hoort» dat  hy  door  vordering  en  goed  gedrag  étit  ver- 
ktengieg  verdient. 
*  •  aa^*  pe  benrzeil »  aan  eene  der  Hooge  fchoien  vaa 
JLeidei^,  Utrecht  en  Gronltigeo  thaoa  beftaaade,  welke » 
f  oiQf  eenig  kontrakt,  of  nit  aeoige  teatamentairf  be*» 
bikking  vam  bQzoadere  perlönen  voortkomen  1,  biy  ved 
iard|  Qvwretnkomftig  de  kontrakten  en  befchlkkin- 
der  Inftellerii  zoo  er  aan  de  gewezcne  Hooge  fcho* 
Jteneker  en  HarderwQk  dergelQke  onderftand* 
iifn  hébben,  bleven  dezelve  aan  da  Athenaea 
jd  en  Oelderbind  geaflècseerd»  ^ 

bijzondere  bèuraen  .anllen  echter  niet  té 
openbare  beurzen,  In  dezen  titel  vermelde 
ten   worden  t  ten  ^re  de  onderftand  uit  ^ 

idère  bebra  Së  (bm  vin  / 100: •:  niet  té 
in. 

geen*   Stndev  aal  te   dien  eilette  eenig 

iLanda  kas  door  Curatofen  wordea  toege- 

la^eleverd^  verzoekMdft  van  den  Student^ 

rena  verklaart  hefgaet  van  gtan  aüit^ 

1^.  ade  Srak*  |k 


^5'  JAARBOEK:  vak  1815» 

t 

Reduit     re  beun  te  hebVeo,  <hm  welke  tn  bét  vorfg  litncel    fs 
vtn  i.  Al  opge&even. 

irtn  a  Au-  ,^g^  Indien  het  nederbaDd  blaken  mojftv  'dat  een 
?v«rbV  de  Studcöt  bieria  niet  ter  goeder  irotiw  wtfe  te  werk  gei 
or$!anïra-  f  aan ,  of,  f»  het  htleTereii  ▼»  z^ti  vertoekfehrift ,  eene 
tie  vtn  tnderé  beorv,  meer  dta  f  toó:*  gerende,  bercg  op,* 
*«t  ïtoo-  hetiij  buüeii  z^  v^2oek,  nogt.bekomeir  hebben^  ui 
wfia  in  dé  ^^i  dt«rdót)r  o)»mfdd^1H}k  tfie  regt  op  eenfge^  ondèrfhind 

ttoordcHt-  ^«ï*  '« '*"<**  ^«ff«  "'^  •^'•^  '^^^r  ^•f  *«•'' »  W»r  rooc 
\e  pro-  zijne  geheele  tkademifche  loopbain  Terfiezen. 
,yinci%i  207,  Tot  opVekking  vtn  den  naijfer  zoo  we!,  •U 
^Twe-  '^^  proeve,  !n  hot  verre  de,  in  dezen  titel  vermelde, 
fteid.  bepalingen  het  genren«clit  gevolg  gehad  hebbeé,  tallen 
(BQvoegf.  er  ath  'elke  van  onze  Hooge  fcbolen  akadenfffche  Jdtr. 
op' het  boeken  worden  uitgegeven ;  met  de  zc^  van  welker 
StaitsbU  nitj^itve  ''e  Secretaris  van  den  Senaat  voor   dat  utr  jeiI 

*^^'        228%    Deie  7"rboeken  zullen  beftaan :  ' 

I^  Uic  de   rétèvoerfiTg,  met  welke  de  Rector  jatr* 
lljki  zQoeif  post  nederlegt ,  zoodanig  iA$  die  hler*- 
onder  nader  (art.  951 )  bepaald  werdt. 
•  t**  Uit  de  bekroonde  prijsvragen,  in  dezen  titel  ver>> 
meld,  en  • 

3^.  Uit  eene  lijst  der  Inangnrale  of  andere ,  fuk  Prmé- 
fidh  vervaardigde,  disfertatlén ,  welke  dat  jaar  tad 
de  akademie  zQn  nicgegeven. 
In  de  Jaarboeken  der   Leldfche   Hooge  fchool  zalfen 
KlerbQ  'opgenomen  Worden  de  oTttiên  en  de  opgave  der 
disrertatién  van  de  Attaeoaea  vtn  Amfterdam   en  Middel. 
bMgl  in  de  Jaarboeken^ van  Utrecht,  de  oratl^  en  oi»« 
gave   van  disrenatiên  vin  Harderwijk  en  Brtdt;  en  in 
de    Jaarboeken   van    Groningen,  de   oratién  en  opgave 
der'dfst^rtaciên  vanTraneker  en  Deventer. 

Deze  Jaarboeken  znllen  altijd  ^ooraFgegaan  tijti  van 
éene  lijst  der  In  dat  jaar  gefnngeerd  hebbende  Profeslb* 
ren ,  en  van  een  programma  'der  leafbn ,  welke  tan  élke 
der  Hooge  fcholen  en  der  Atheneea  gebonden  z^n. 

» 

•  2RVEffD«TlT&L* 

r 

Over  het  akmdmisch  befiuur. 

229.  Er  zal  bij  4elke  der  Hooge  fchofen  van^LeFden, 
Utrecht  en  Groningen  een  koltegie  van  Curitop^  z{fh, 
aamengefleid   uit  v^f  perfoneni  even  zeer  onderfcbai* 


/     \ 


jAAüiidEË  f  AH  thi*         M§ 

dett  ^Mft  Imifiié  tnièht  vIkjv  de  letcéreti  én  i^étaüfclisi^  •  titOdH  ,. 
penv  als  door  hun' eo  dind  io  de  MatfbbappV*  I^"^*J^ 

•36.  •  Dete    CawtoreD  zttllen   onmiddeiyk  dqor  Ödé  IStos 
worden  utigeileld ,  en   ten  miDfté  voor  drie  vUfiden  gé-  wnr*^'*(le 
koxen    zi)a    uit    het   lflnd(bha|^  *'  waar  de  Hoo|^  fchool  örjanifa. 
gcFcsiJgd  iJ,   terwijl  de  twee^  oyertgé  oofc  öit  aang^n- jj«  vw  • 
ftende  landfcbappen  kunnen  gekozen  worden^  J^  ^^ 

231.    In  de  koIIei(i€n   van  Conuoren  zuileb  de  teden  ^w|fl*i^ 
tang  van  zicting  hebben  naar  de  orde  hunner  aanftelllag.  dé  iioor4r 

2)2.    De  Voorzitter   van  de  fledel^ke  Regering  der  ^'^^ 
fhd  ^  waar  de  Hooge  (bhooi  is    gevestigd «  Is  door  de2e  ^fS^ 
Aardigheid  te  gelijk  lid  van  bet  koilf^^ié  van  Caraco-  w(^t 
ren.    Hij  bll)ft  niet  laiiger  Cnrator,  dan   de  waatdfgheld  vastctf. 
dnurt^  welke  hem  daartoe  wettigt.    Oe  overige  ,-€uraco-  Aald 
ten    bUJven  fcden  van  hét   koilegie,   zoo  laog  zy  ^r^^^l^^^* 
Oüi  geene  andere   beftenkming  ontvangen ,  dié  met  dat  $  uacav^ 
lldnaatibhap  onvareenbtar  is.        .  D*  II4    .4 

933.  De  leden  dezer  i^ergadedn^  tollen  In  die  quaii-  bl.  524} 
telt  geen  traktement  genieten,  masr'ial  voor  elke  ver- 
gadering een  prefentiegeld  van  75,  gtildeoi  te  Leiden  en 
5e  guldens  te  Uirecht  en  re  Groningen «  onder  de  te* 
genwoordig  zijnde  leden  deelbaar  iijn.  De  reiskosten 
sniten  berekend  Worden  naar  de  tweede  klas{ë  van  het 
tarief  i  bQ  befluit  van  dei»  iften  Mei  ieó8;  d^.  3,  ge- 
arresteerd ,  of  hetgeen  In  het  vervolg  door  Ons  moge 
Worden  Vastgefield.       \  ^ 

ey  akademifbhe  plegtigheden  of  i^ei^gaderingen»  heelt 
het  koilegie  van  Curatoren  den  eerden  rang.  ^ 

2344  Oe  werkzaamheden  en  bet  getag,  aan.de^e  Ciɫ 
fttoren  opgedragen^  zQni 
i^  De  torg  en  het  ttiei^rgt^  dat  alle  wetteti  en  bé- 
fluiten  op  bet  Hooger  Onderwas ,  ocrtt  di^akade- 
demifche  Statuut  dsaronder  begrepen,  b^^rljjü 
door  allen,  wtartoe  dezelve  betrekking  hebben^ 
worden  in  acht  genomen ;  . 

a^é  De  zorg  en  het  toezigt,  dat  allé  li^kken  van  net 
onder wlfs  behoorlijk  beaet  zl}h  en  blQven  nie< 
èlléénv  misr  ook  dit  de  bepalingen  op  het  on* 
w|}s,  bij  dit  befluic  vsstgefteld,  behoorligk  wor- 
den In  acht  genomen ;  '  « 
3^.  De  zorg  en  het  loeztgt  otér  allé  ikériemiföhe  gë^ 
bonwen ,  verzamelingen  ,  kabinetten ,  en  over  ak 
les,  wat  middelijk  of  onmiddeiyk  tot  de  Hoogé 
fthool  behoort) 
^  4^  De  oncwerping  en  vutlfelling  ^  of  alteratfé  en  tofpr 
pliitle  ^n  alle  de  Inftmctién  der  geémpJoUeer*' 


töo  JAAItBOEK  VAH  ttis* 


Bdhilc 

ft  Au* 


giucus, 
CrurbVdt 

CieTio 
iMC    Hoo» 

wls  In  de 

aoordell- 

kepro* 

viPcUn 

«orde 

vattge* 

field. 

(BtJvoegC 

op  bet 

StaaitbU 

B.  n. 


)daiif  welke  vwTót  Hoojre  fdiolcs  tfbanfretrs 
suilende  echter  hierop  ilc^d  voortf  hec  uów^ 
ynu  den  Seotat,  zoo  het  de  pedellèn  betreft» 
ca  het  ad?yf  v«i  de  Dlrecteoren  der  vercameito-:" 
geo  en  kabinetten,  wanneer  hec  daarbü  geëo- 
pl<4}eerden  betreft*  en  eindeUDk  dat  van  den  Pro^ 
fesfor  kêtsnicei^  zoo  het  ge€mploi|}eerden  by  dea 
kraidtnin  betreft,  «oecen  worden  ingenomen. 

5*«  Het  toevoorsigt  otrer  de  rigtige  adnfnillnicie,  der 
fondftn»  inkomften  en  eigendommen ,  aan  de 
Hooge  fcholen  beboorende,  niet  aHeen»  oMmr 
ook  der  legatiCn  of  donatién,  van  welken  ord 
ook,  die  ten  nntte  der  Hooge  fcbc^eo  mogreit 
'  genaakt  of  gedtan  zijn,  of  wel  nog  gemaakt  ea 
gedaan  znfien  worden ,  met  oitflaidng  alleen  dce 
donadén  of  legacen,  welker  beheer  uitdnikkeü^^k 
aan  eenig  ander  koUegle  of  panicolieren  door  dea 
ln(leller  If  toevénronwd. 

dP.  l>e  opmaktag  van  eene  jaarijDk&he  begrootin^^ 
waarop  alle  de  prsfnmtive  uitgiven  van  bet  vol- 
gend jaar  zullen  worden  gebragi^  ten  einde  daar* 
uit,  na  aftrek  der  eigene  inkomften  van  elke  Hoo- 
ge (bhool ,  waar  die  voorhanden  z^n ,  de  hoe» 
grootheM  zonde  kunnen  worden  opgemaakt  vaa 
hetgeen  ten  behoeve  derzeive  uit  'sLanda  kaa 
zal  behooren  te  worden  verthekc  Deze  begroo* 
dng  ^wordt  door  ben  aan  den  Secrecaria  van  Staat 
4  voor  de  BInnenlandlbhe ,  Zaken»  om  aan  Ons» 
met  zijne  confideraciên,  'ter  goedkeuring  te  wor* 
den  aangeboden».  logeKondeq»  en  dient,  na  dooi 
6ofl  te  zQn  bekachtlgd,  tot  leiddrai^  der  beca* 

£gen ,  voor  iedere   Hooge  f^hool  te  doen ,  e^ 
^jt  welker  bezorging  het  voorfchreven  depane* 
ment,  btf  voortduring,  zal  belaat  zyn, 
7*.  De  bebartUing  van  ailea ,  hetwelk ,  naar  hun  oor. 
deel,  zoude  kunnen   ftrekken  tot  handhaving  of 
vermeerdering    van    hec  nur  en   dèa  roem  der 
Hooge   fchool ,    wanover  zU   het   toezigt    hel>* 
beu. 
a^5-  By  de  open  va  Hing  van  een  en  profe^foralen  leer- 
fk)el,  zal  de  «'oordragt  van    een  dubbeldtal  tot  vervul»^ 
ling   door    Curatoren,  met  opgave  der  beweegredeoen' 
Tan  hunne  keuze,  aan  het  departement  van  Binnenland- 
fthe  «Zaken   worden   ingezonden »  en  de  definiiive  aao* 
fltUing  door  Ona  gefehieden»  % 


1 

JAARBOE.K  VAN  1815.        .    aSt 

0,^6.    ladlen  Cantoren  vtn  oordeel  lijo,  dti  het  nvt-  BeioU 
cis  wtre,  eeoeo  nieuweo  Jeeiiloel  op  te  rieten,  of  wel  van.Z.  ^f« 
eenen  opengevallenen  te  vernietigen  of  te  f^litftn ,   iul-  V^^^  ^"* 
len  zQ  op  die  puni.  eene  beredeneerde  voordrsgt  tan  het  waarbj*de 
departement  vao.  Binneniandfche  Zaken  doeo  toekomen,   organifa- 

937.    De  begeving  der  beurzen  wordt  op  den  voet  ed  tle  van 
4e  wijze,  ali  bQ  den  zesden  titel  bepaald  Is»  aan  Cu*^-  l!^Ai!^' 
coren  overgelaten.  ^     5^s  inS* 

33).    Tweemaal  in  het  jur  zttUen  Corttoren  verplfgt  nooraéig. 
2yn,  In  de  Oad,  wur  de  Hooge  fcbool  gevestigd  ist  bij  ke  pro^ 
elkander  te  komen  ,  b^   gelegenheid  name'ljk  van  het  ^^^^^^  , 
irerwisfelen  van  het  rectoraat  op  den   oorfpronkelijken  ^^I^ 
jnardag  der  Hooge  fcbool,  en  in  de  maand  Occober,  rot  fteiü 
opmakiog  der  begrooting  voer  het  voJgeude  jaar.    Voor  (Bgvoegf» 
het  overige  zollen  z0  ,  op  ultDoódiguig  van  d  n  Voor  op  bec 
zitter,  zoo  dikw\)l$  vergtderen,  als  de  omflandiglïeden  ^*Yp- 
dit  vorderen.  '  bl,  g^j 

23pi  Curatoren  der  Hooge  fcboten  leggen ,  na  hunne 
benoeming,  in  On  te  banden  den  volgenden  eed  af; 

»,  Ik  zwere  (ik  belove^  trofiw  aan  het  vader- 
91  land  en  den  Kbning. 

„  Ik  zwere  de  wetten  «n  beflaiten ,   omtrent      > 
„  de  akademifche  inrigiingen,  voor  zoo  verre  de»     \'  ' 
„  zelve  met  mijnen  post  als  Curator  van  de  Hoo* 

»,  ge  fchool  van in  verband  (han ,  te 

^  zullen  in  acht  nemen ,  en  ver^dêr ,  zoo  veel  in 
„  9iy  is,  tot  derzelver  bloei  en  luister  te  inllen 
99  medewerken*** 
240»    Er  znllen  bU/het   kojlegie  van  Curatoren  der 
Hooge  fchool  te  Leiden    een  Secretaris  en  een  Rent- 
meester zijn,   op  de  traktementen  ,  die  rot  In  i8fo  be- 
taald geweest  zijn.     De    indructiên  dezer  amb^aren 
zullen  door  Curatoren  herzien  en    vastgefteld  wBrden.       , 
De  tegenwoordige  bezitters  dier  posten  blijven,   zoo  er 
geene  biimke  reden  van  verwgderlng  beftaat,  In  die  poë- 
ten gehandhaafd »   welke   echter  ,  bQ  bet  overlijden  of      ^      -  " 
den  aflhud  van  een  der  tegenwoordige  bezitters,  in  den* 
zelfden  perfoon  als  Secretaris  zollen  worden  vereenigd. 

Bij  elk   der  kollegi^n  van  Curatoren  te  Utrecht  en  ^ 

Groningen  zal  een  Secretaris  fungeren,  op  een  trakte- 
ment van  f  600,  zonder  meer ,  eo  op  zoodanige  Inftnie* 
tie,  als  door  Curatoren  zal  worden  vastgefteld. 

241.  Het  ligchaam  der  oniverfiteit  wordt  vertegen- 
woordigd  door  Rector  en  ordinaire  Profesforen  geza* 
menlek,  vergaderd  onder  voorzitting  van  den  eerfien. 

R  3 


i6' 


\ 


JAARBqER  vAiv   i8i9t 


lUflnit         De2e  vergadering  2b1  den  titel  voêrtn  ?an  fenatus  mem- 
Vin  ^.  M»  iemicus* ' 

^  a  Au»     j^^^    Wanneer  Contoren  bet  noodig  o^rdeelen »  ovw 
wSnrbVde  ^^  boolere  belangen  der  Hooge  fcbool  net  den  gebee* 
^gaoiu^  ien  fênatui  aeademiws  ce  {^tndelen  t  zsl  de  Heccor,  opt 
^  van     verlangen  van  dezelve,  eene  gecombineerde  vergaderia^ 
***niÏÏ^  befphry ven ,  welke  <ien  ticel  voerc  van  fpu$tut  kmfüsfi^ 
vSs  ün  ?e  ^^*    Waaneer  de  fenaat  eene  dergelijke  gecombineerde 
Qoprdeid*  vergadering  noodig  oordeelt.  Ml  de  voordragt  datnoe 
keprcH^  door  den  Rector  aan  Curatoren  gefchieden,  welke  ovo^ 
vincieo     de  noodzakelijkbeid  datrvan  beOisfen  ^aHen*     Deze  ver- 
^wJ    il^^^^*^^i  2*1    iaar^tks  eenmaal  plaati    bebben  voor   de 
OclIT^     overdragt  van  het  reciorut ,  wanneer  Caracoreo  f  nt  met 
iB^vofgf;  Rectoren  en  Aifesforen  in  bunne  vergadering , een*  ScP" 
op  bet      creiaris  voor  bet  volgend  jaar  gekozen  te  bebben  ,  »ch 
8caattb(.  ^  ^^q  fgnatus  academicus  begeven ,  ter  afneming  van  de 
^\  hj\    eeden  der  jaarl^kfcbe  akademifche  waardigheden. 

243.  Het  toezigt  over  de  aktdemifche  tucbt  00  ftn* 
dien  il  aan  den  akademiTchen  fenaac,  onder  voorzitcln^ 
van  den  Rector,  aanbevolen.  De  fenaat  zal  ook  -ean 
Curatoren  zoodanige  voordragten  mogen  doen,  als  bec 
belang  der  tlooge  fcbool  zal  vorderen.  De  Rector  zat 
ten  bovendaanden  dnde  den  fenait  i^oo  dikwijls  b^ee^ 
roepen,  ats  b^  zal  goed  vinden. 

144.  De  fepaac  heeft  bet  regt ,  tot  handhaving  vaa 
orde  .en  tucht,  alle  zoodanige,  met  de  algemefne  we( 
niet  (Ir^dende,  edicten  en  fiatuten  te  geven,  als  het  be- 
lang der  tiooge  fcbool  zal  vorderen.  l>eze  edicten  e^ 
(latuien  zullen  gegeven  worden ,  op  mam  van  Rector  en 
Ibonat;  zy  zullen  door  den  Rector  geteekend,  en  door 
den  Secretaris  van  den  fënaac  gecontraflgneerd  worden; 
De  Mkoge  fcbolen  zullen  zich  on^ling  hunne  Hacuten 
f  mededeeleii  ,  en  daarvan  kopi)  geven  aan  net  kollegie 
van  Curatoren,  met  opgave  der  beweeggronden,  welkf 
tot  leder  edict  of  ftaiuut  aanleiding  hebben  gegeven. 
>  24$^  De  edicten  en  (latuten , ,  Welke  meer  dan  eene 
OOgenblikkelQke  en  voorbijgaande  kracht  hebben,  zulten 
worden  gedrukt,  bQ  de  akademifche  wetten  gevoegd  en 
pigemeen  verkr^gbaar  gemaakt. 
246..  De  biJwoti|ng  der  fensais-vergaderfng  maakt  eeq 
^  deel  der  Profesforale  verpligting  uit  vpor  alle  de  Profeu 

fores  9rdiftarii ,  welke  van  die  verpligting  niet  uitdruk- 
felijk  oniflagen  zijn.  Men  zal  daarvoor  geei/e  buiten* 
gewone  bclooningen  ontvangen.  De  noodzakelijke  kot- 
teij  4icr  yergadetin|  puilen  dppr  4«  ^i^m  m  ^ 


JAARBOEK  ^ê.v  18154 


^$ 


Rector»  cta  4oQr  «fezea  uo  de  Hooge  fchool  10.  rdte-  BeOoit 
Hing  gebiagc  worden.  van  2.  m. 

94^*  Het  blijfc  iJin  eiken  feaaac  op  -ót  onderfcbeideire  «fto  a  Au- 
Hooge  fcboteik  ove^elec^n  ,  omtrent  de  orde ,  rang  vin  ^'^^?l*^ 
zittingen  huiabooddake  reg^li»^  ^^^ooer  wrpdfringen ,  J"^}^* 
ftls  oök  ontrent  bet  gebeimbooden  van  bet  9erb«iidejde.in  cte  vait 
dke  vergtdoring »  zoodanige,  met  de  algemfcene  wetten iict  hoo« 
,  niet  (lr\jdende,  reglementen  temaken,  aU  dezelve .Qattlgi??9°^* 
tal  oordeelen.  J2idd». 

De  taal  ecbter ,  wtarirtn  zich  de  fenaat  in  plegtfge  k«proX« 
Kandeiingen ,  en  wel  bepaald  by  bet  geven  ven  (latuten  cien 
en  edicten  ,  of  bij   bet  fchrijven  van  plegtige  brieven ,  wordt 
bedient ,  biyft ,  bij   voortduring,  eto  alle  onze  Hooge  Slfl^ 
fcholen »  de  LatUnfcbe,  van  welke  men  zich  ook  in  bet  (BHvoeaf* 
.  honden  der  notolen  van  de  fenMts-vergvderiog  bedienen  ep  bec 

2mU  .        ^  ,  «StJiatsbt. 

248.  Het  beftour  en  de  btfeenroeping  der  vergadering  P*  'i*. 
vnn  den  /fenaat  büj ft  ecbfer  ali^  bjy  den  Rector,  of,  ^^"^^^^ 
bij  slAvezendheld  en  wettige  verbinden ng,  by  den  Pro- 
jector, dat  is  den  zoodanigen  van  de  aanwezige  en  niet 
verhinderde'  Profesfores  *ordinè,rH  ,   wellte  bet  laatst   ce     ' 
voren  Rector  .geweest  ir,  als  op  welken ,  bij    verhinde- 
ring of  afwezigheid  van  den  Rector ,  alle  regten  en  plig- 

ten  van  het  rectoraat  overgaan. 

249,  De  waardigheid  van  Rector  der,  Hooge  fchool, 
'  welke  den  titel  van  Rector  mmgnificus  geeft ,  is  niet  be- 

fiendig ;  zij  gaat  jaariyks ,  op  den  van.  ouds  daartoe  be- 
emden jaardag  der  Hooge  fcboel,  van  de  eene  faculteit 
in  de  bndere  over,  'ten  welke  einde  jaarlijks,  veertien 
dagen  vöór  dien 'jaardag,  óf  zoo  veel  vroeger  als  noo- 
dig  zal  zyn,  om  vóór  den  jaardag  der  Akademie,  voege- 
lijk  antwoord  te  konnen  verwachten ,  aan  Ons  door  den 
fenaac  eene  nominatie  van  vier  perfonen  ter .  verkiezing 
zal  worden  aangeboden;  op  deze  nominatie  wordt  de  fa« 

.  culteit ,  waartoe  de  afgaande  Recuir  behoort ,  met  (lil* 
zwijgen  voorbi)  gegaan;   de  faculteit ,  welke  gedurende 

,  den  langften  i^d  geenen  Reccor  gegeven  beeft  ,  boven 
aan  geplaatst,  en  de  daarop  volgende  de  tweede,  en  zoo 
verder»  terwijl*  uit  elke  faculteit  die  perfbon' wordt  voor* 
gedttgÉB ,  welke  ,  gedurende  den  langften  tfjd  ,  geen 
Reetbr  geweest  is,  of  die  waardigheid'  in.  het  geheel  nog 
^iat  bekleed  heeft. 
950.    Wanneer  de  Profesfor,  éit  volgens  het|prig  ar* 

'  tikel  de  eerfte  op  de  nominatie  zonde  moeten  gebragt 

worden ,  nog  geen  ^ol  akademtsch  jaar  aan  de  Aludeaie 

'Dogt  geweest  ziln,  zal  niet  h^^  maaridie  .naar  ié-b^^ 

ï?  R  4  ' 


adk 


JAARBOEK  VAK,  1815.' 


mm  2*  M« 
vtna  Au 
|M>ciif « 
wtarb^de 
orgMÜav 
üe  v» 
liet   Hoo- 
fcrOnder- 
«K»inctoJ 

kt  i»ro- 
vinctêa 
worde  * 
vatcae* 
ftelcT 
(B9voeg(« 
op  bcc 
$ctttsbl« 
P.  IL 


Hng  f«i.  iMC  Torif  tfilkel  ep  litm  Tofgt,  op  de 
febrtp  wordea. 

2Si^  BV  be|  fifKtw  vin  den  Rtctor  van  het  'voi^ 
)tar  ^  dratft  deit  de  waardigheid  mo  st)aeii  op?olg«r 
ovii  Ml  Mi^  pl V^S^  Ut^nftbe  fedevoèrkig  io  hec  grooc 
•odicorlum  der  Ho«fe  fthool ;  dese  redevoering  ^  die 
f^  hl  de  al9<leiri(blie  |Mrboekai  woidc  opgeaoaiet » m 
btvacceo( 

l«.  Een  hif  corirch  overcigt  over  de  lotgevsllea  vm  de 

Hooge  Ibhool »  geduicode  bet  vorig  ^ar« 
t^.  £eoe  venneldiog  van  de  ProfiBeforeo ,  wtlbe  gedw» 
rende  dac  ja»r  overleden  ii)n,  met  een   korc  te* 
rigt  aaogasDde  bun  leven  en  «ecteckandige  verdieai^ 
ten.    Tol  BMerdeae  volmaking  der  akademUcbe  iet* 
teikiiodice  geIbWedenia  aa^  acbcer  cHie  redevocriDff,i 
waarin  soodaolg  eene  vermelding  geschiedt ,  oeoe 
volledige  IQtt  eo  byi«g«  gegeven  worden  vno  nlle 
de  fcbrifien,  éoor  noodanigen  P»ofcflbr  nkgeg^ 
ven  of  tot  de  uitgave  gereed  gemaakt     De  bfM» 
dere  of  minder  breede  behandeling  deeêr  onder* 
werpen»  en  de  beoorde«ling,of  dat  bhtoriacb  ver-^ 
fltg  op  alcb  telf  aU  onderwerp  eeoer  ledevoetin^ 
genoegmam  li),  of  met  een  ander  onderwerp»  ter 
keaxe  ven  den  redenaar » knnne  of  aoece  veiecoigé 
worden,  ia  wilMeorlg. 
%S^.    De  benoemde  Rector  neemt  skting,  <>p  den  faar» 
dag  der  Hooge  fcbool.    Hff  legt,   vóór  dac  de  plegtig» 
overd  agt  van  bet  rectoraat  aan  bem  gefebiedt,  io  hbi^* 
den  van  den  Ftefideot-Carator  deo  volgenden  eed  af:  ' 
f^  Ik  swere  (ik  bclove> ,  dat  ik  de  wetten  en 
„  beflalten ,  op  bet  Hooger  Onderwijs  gegeven  of 
,,  nog  te  ^even ,  en  wel  bepaaldelijk  ook  de  aka- 
*^  dearffcbe  ftutnten  en  edicten ,  xal  in  acht  ne* 
„  men  en  dc»en  in  acht  nemen;  dat  ik  de  verplig* 
^  tingen,  daarin  aan  mij  opgelegd,  aal  nakomen» 
»,  en  verder ,  dai  ik  aiiea  zal  doen,  wat  ik  In  vuy 
„  ne  qoatlteit  ten  notte  van  her  land,  dea  koning 
„  en  de  akademie  zal  kunnen  doen  **  * 
aSJw    Behalve  het  biervoren  opgegeven  nitflnitend  rega 
van  bijeenroeping ,  en  beftnring  van  ea  voorzittlng  In  deiv 
Amaat ,  biekoopt  aan  bat  rectoraat  bet  opperbebeer  vaa  de 
akademifche  policie.     Hif '  heeft  op  dien  grond  het  regt 
niet  a^en  ,   om  elk  Student  bij  zich  te  ontbieden  ,  een 
einde  van  denzeiven  zoodanige  opening  te  vragen  ,   en 
aan  denzeiven   zoodanige  tcregtwUzing   te  doen«aifMf 
itf  nonaUii  oocdeflea,  4aar  ook,  aai,  waaneer  #  a<M^ 


JAARBOEK  .TlH  1S15;  sSs 

4if  «601  iQo,  MO*  Sradist  tneji  op  lOae  iMier  te  ge  B«*iit 
ven  ^  of  deoielveo  In  ▼enekerde  bewtring  te  doen  brei^  v<"  2.  Bl« 
CM.    In  hcc  Itttfte  genl  nl  eckcfr  de  Rector  vcrpllgc  ]?^^^^ 
sjyfo ,  de  tuk  binnen  b4  nren  te  brengen  atn  de  com  ^Mrbg'de 
aUfie  vtn  Rector  en  A»lbifi>ren«  ten  einde  deze  toe  de  orgtniia* 
'Voortduring  of  opheiBnf  ven  bet  arreic  btfloite »   en  de-  tie  van 
4êlQk  ven  de  laik,  die  er  nenleiding  toe  gegeven  h/eeft»  ^|^ 
ItaMit  neme.  /        Si  in  de 

154.    De  befleken ,  edicteB  en  flamen  inHen  altffd  noordeig-i 
een  bet  boofd  moeten  hebben  de  Inleiding:  4F?/  Jter/er  ke  pro» 
•  #»  SêÊumi.    Zij  sollen  ,  even  als  dke  naar  bniten  wer-  ][||"2^" 
kende  akademifche  akte,  In  bet  LatQn  gefchreven ,  door  ^JJ^an» 
-.  4en  Rector  geteekend^  en  door  den  Secretaris  van  den  fSST 
lënaat  geoootrafigneerd  worden.  CBVvoeg. 

%5S'  I>e  akademlfbbe  fcbeptera  ififun  scéukwHsêy^  «P  bei 
soo  wel  all  bet  groot  segel  van  de  Hooge  fchool ,  be.  5^*1]^^^ 
tosten  btf  den  Reetor.  Wanneer  deie  sidi  in  zQne  qua*  y^[  ^^ 
•liteic  naar  de  Akidemle  begeeft,  wordt  bjg  door  eeoen 
ëer  pedellen  met  den  fchcpier  voorafgegaan ;  de  fbnaatf 
Nt  plegtlge  gelegenheden  In  bet  openbaar  verfcbQnende, 
wordt  -voorafgegaan  door  de  beioe  pedellen  der  Hooge 
fchool ,  leder  eenen  der  akademifche  (bbepters  dragepde. 
n$du  De  -uitgaven  en  verfchouen  van  den  Rectof» 
soo  wel  als  de  onkosten  van  den  ukacfemifoben  fenaat« 
sullen  jsarlijks  door  den  Reotor  geliquideerd  en  bQ 
Coracopen  iogedlend  worden ,  welke,  lia  ooderaoek,  be* 
vindende ,  dat  dezelve  met  de  voorfbhriften  der  begroou 
cing  overeenkomen,  de  aootHge  aanvrage  tot  vóldoeniog 
aan  bet  departeownt  van  Binneolandikbe  2Saken  inzenden* 
857»  De  voordeelen  ,  aan  het  Rectoraat  verbonden « 
gön: 

I  "*•  Het  regi  van  infohry ving  ; 

3^*  Het  regt  van  recenfie  ,  te  gelQk  met  den'  Socre*  ^ 

taria  van  den  fenut; 
3^«  Het  tegt  van  deelneming  In  de  emolumenten  der 
promoti€n,  b^  welke  by  prefideert,  gelQkellJk  met 
de  overige  leden  der  lacoltek,  zoo  bQ  van  dezel- 
ve geen  lid  is »  ea  voor  bet  dobbelde ,  zoodra  de 
promotie  geftUedt  bQ  de  facOlteit ,  waarvan  bii 
'  lid  is| 

£r  zal  daarenboven  aas  den  Rector  op  zQne 
jaariykfbbe  rekening  van  onkosten  en  verfcboctenp 
eene  fom  van  ƒ  150  :  o  t  o  in  rekening  geleden 
worden  voor  kleioe  nlcgaven  ,  fcbryf^beboefteOf^ 
bTiafporten ,  enz. 

R$ 


96(  J*AA1RB0£E  v»n  1815. 


Bellvlc 
v)in  2.  Bf, 

«raarbü  dt 

lie  v«ii 
het  Hcicw 
ircr  Onder* 
«-|}9ifi  de 
*  noordelM- 
keprovui- 
ciën 
^wordc 
v&ttge* 
ilcld. 
(Bj^voegf. 
op  hec 

D,   II. 
W-51O 


3S^*    Br  al  by  dea  itaMiairirdMii  ftottt  «en.  Secra»» 
fit  tljB,  die  beint  ift 

i^.  lM«t  dt  bewiriof  mm  Jiet  fewoon  xegel  en  der 
arcWvcn «  welle  laicllen  nnr  en  net  eene  genua— 
verde  eo  Ht^d  difemk*  bU  tt  hondtot  iijst  jaar- 
lyks  Uj   den   oven^n(^  ^m  betTecreuriuc  door 
den  «fjpiiBdea  Secreiirit  taa.^^jQnen  opvolger,  tai 
o?er(laan  van  den    nfenw    aangekomen   Rector, 
suften  moeten  verantwoord  woeden;    . 

3^*  Met  hec  bonden'  d«r  floculen  van  alle  ven^derio- 
gen  des  fenaatt  en  tan  Rector  en  AsfesfotetttJBOO 
.   wei  als  vun  ómxï  fmatus  AmpHsfimuSm    . 

•  De  Inbond  decer  handelingen»  die,  geii}kaliea« 
wat  COC  de  akadeqifcbe  arcbief  bebooit,  in  bet 
I^^  moeten  gefcbrevtn  zijp,  aal  van  nu  af  aan 
door  den  Secretaria  kortelQk  op  een  algeadeen  «^^ 
fhsbetisek  rtgUter  v^n  mkméemifche  kandelingÊn 
worden  aangeteekend  ;  dit  register  xal  door  eiken 
volgenden  Secrerarta  befaoorll)k  bjjgebonden  en 
aan  zijnen  opvotger,  ten  overflaan  van  den  nieuir 
aangekomen  Rector,  verantwoord  worden. 

3®.  Met  het  behoorlijk  in   orde  honden  *vaA  btt  nka- 
»  demiscb  regiacer^en  betgeen  bem  te  dien  aansien 

bij  n*.  a.  ia  opgelegd  4 

4^«  Mee  het  fcbryven  of  doen  febdi)ven  ,  en  bet- ex* 
pediéren  öf  doen  expediëren  van  alle  apodantge 
akieu,  beflniten,  diplomata,  eirz^  ais  een' gevolge 

^      der  akademifche  bandeirngen  sonden  moeten  ott* 
gevaardigd  of  kennen  gevorderd   worden.     Alle 
expeditién  zn'lan.  dien. ten  gevolge    nfet  elleen  ^ 
door  dfn  Rector  ooderteekend ,  maar  door  den  * 
Secrecaris  geconcrafigneerd  s()n; 

5®.  Met  de  redactie  en  bezorging  der  eitgave  vao  de 
hierboven  vermeide  jaarlxi^en. 

259.  Ook  deze  Secretaris  zal  jaarlljka  gekozen  wor- 
den op  gelijke  wi|ze ,  als  bierboven  van  den  Rector  ie 
btpaald^  doch  zal  deze  keuze  uit  de  iogezondene  nomi- 
natie gefcbleden  door  Curatoren ,  met  adjunctie  van 
Rector  en  Aslbsforen.  ■  ^      .       ; 

s6o.  De  voordeden,  aan  bet  feaeiariaat  van  den  fe- 
naat  verbonden,  zijn: 

1*.   Het  regr  van  recenfle,  tè^eiyk  met  den  Rector 
"tfer  Hooge  fcbool ; 

e^*  Het  regc  van  deelneming  in  de  emoinmenten  der 
promotion  »  op  gelijke  wljfze ,  als  dit  zoe  even 


JAARBOEIK  VAN  1815. 


^7 


'%mr'deii  Reetor  gewegA  iu  BtMve  deze  gelijke 
deelneoiiiig  vno  prefencie«geld  ,  sal  Yi^  voor  de 
Qicvatrdidg  vtn  bet  dlpfoiDa/7;o:o  voorulc  ge- 
nieten.  / 

'  £r  zai  dMrealiovea  voor  deo  Seerectris  op  de 
jnrli)k(bhe  ónkost^rekeniog  vta  den  Recior  tan 
fdirljfmecerialen ,  kopiferfoQoeii,  briefporten ,  enx. 
ee&e  globale  fom  van  ƒ  doo:o:o  geleden  wor- 
deii. 

dtfi»  De  Afibsforett  iit  zoodanigen  gtiele  en  zooda 
Big  gekocen  ,  als  bier  voren  bQ  are.  163  is  bepaald»  en 
Jaarjyks  afwislblende ,  inlieo,  op  b^eënroeplng ,  en  on- 
der voorzicilng  van  den  Rector,  bem  bebnipzaam  st)n 
lil  de  afdoening  en  be^iYiag  van  tllè  loopende  zaken, 
"^tn  hem,  wanneer  bij  zulks  verlangt,  door  raadgeving  on- 
derfleonen*  De  werkzaambeden  van  die  asfesfovaat  be- 
-booren  coc  de  profesfotale  fnnctKn,  en  geven  f  een  regt 
foc  beloöningen  of  mfeteaenten* 
•  \26^»  Bettalve  deze  (bnaats*vergadèring  en  commisfle 
4ran  Rector  en  Asfesforen»,  sutien  ook  de^  Profesforen  in 
elke  facolcelc  zlcb  'over  de  belangen  van  die  facuheic  ia 
eene  vergadering  knnnen  vereenigen,,  bij  welke  elke 
•Hoogieeraar  bi)  die  faeoiteic  jaarlijks  op  zijne  beurt  sla 
Deken  zal  prefideren ,  terwijl  de  }ongfte  der  overige  Pro- 
èéifoTea  de  functifn  van  Seerearis  bij  deze  vergadering 
zal  waamemeé. 

963.  Ook  deze  fnnctién  geven  geen  regt  op  eenig 
trakcemenc  of  belooning  oic  dien  hoofde :  zij  zijn  gevol* 
gen  van  de  alg^meene  verpllgting  der  Profeslbren. 

s64«  Het  toekennen  der  graden  behoort  aan  deze  fa- 
'CQlceirs'vergaderingen  ;  de  leden  daarvan  verdeeten  bec 
esamen  onder  ztob,  zoo  als  zQ  dit  meest  gefcbikc  znk> 
len  oordeelen  ,  votgena  bec  hlerboveo  gezegde  in  den 
tweedes  titel» 

065.  Ten  dienste  zoo  wel  vaa  den  Rector  ala  vap 
do  kollegifq  •  in  dezen  titel  vermeld  t  zullen  er  aan  elke 
}-looge  fchool  twee  pedellen  zijn,  hunne  traktementen 
zullen  blijven,  zoo  als  die  tegenwoordig  aan  elke  Hoo- 
ge  fchool  zijn. 

Z^  zullen  daarenboven  vai^  eiken  Student  genieten 
voor  de  bezprging  va»  teder  biljet  van  infcbrijving  of 
•van  recenfie  ƒ  1:0:0,  voor  bet  btf wonen  van  elk  exa« 
men'/ a:o:o9  voor  elke  promotie  ƒ  7:0:0. 

ft6ó.  Eene  nadere  lüftractlé  zal  voor  hen  door  Gnia* 
toren ,  met  overleg  van  deo  Rector  der  Hooge  fchool , 
f)QtWoqpei|  wordéQ. 


Besluie'. 
van  Z.  ^ 
.van'a  Au» 

guscus, 
waarbij  <la 
oe^aiuia^ 
tie  van 
hfit  Hoo« 
^crOndcr* 
wys  in  da 
ooordeUf* 
ke  pror    . 
vinciëii    ' 
worde, 
vasigo^. 
tleJd. 
(^Bövoegf, 
op  b^t 
StaatsbU 
D.  IL 

btaa.) 


>; 


s69  JAARBOEK  vam  iSig; 

telnit  «57.  BQ'de  Uoiveracek  te  Lebten  sti  dtti«riN>va 
^^^•^Ifyeen  poortier  it|a,  gelift  pee  bec  floiteo  e»  oMflujces 
!^(^,^^der  tktdetnie-gebouwea,  wtar  dk  Doodig  if,  gelifk  «e- 
waarb]f*de  de  met  het  fchooa  honden  der  Audiforia:  HQ  ui  oois 
or^tnifa-  de  custodes  fin  de  Bibliotheek  a»fiscereii  op  de  é^geo^ 
^^  ^  waarop  deze  toegaokeiyk  is,  eo  verder  aoodtnlge  dien» 
ierOnder-^^°  TerrigteD,  als  de  Rtetor  ia  der  c^d  ?an  hem  vor* 
wfli  in  de  deren  «ai. 

floorddv*      Hij  al  eea>  traktement  genleteo  van  f  250. 
ke  im»        268.    Omtmc  de  overige  geeaipto))eerdeo  der  Hoo^ 
^dc^     fcholen,  en  de  InrigHngen  daanoe  behoorende,  worde 
vasTM-     hiervoor  herhaald  gebonden,  hetgeen»  oanrent  decelve» 
fteid.        bQ  den  viffden  titel  is  bepaald. 

C^tvoegf.     269.    De  voorfbhrlften ,  in  het  tegenwooMIg  beiittfg 

St  «td»L   ^^^^  *  '^'^  zoodra  mogeiVh  in  de  Noorde^ke  pro»  ' 

^.  ir?  -   vincien  van  het  Rijk  in  werking  worden  gebragt»  ter- 

hll  gaO    ^'  ^4  ^^  voort»ehonden ,  om  dexefve «  bij  de  rege^ 

ling  van  het.Hoopfer  ooderwija  inde  ZnidelObe  provla* 

cién,  lo  dier  voege  te  wijzigen ,  4ts  %«  meeit  ovéreeom 

komdig   zal   bevondao  worden  met  de  pb»i(hl0ke  ooi* 

ihndigheden  en  den  aard  der  aldaar  bereids  aanwenigc 

inrigcfngen. 

370.  Oni;e  Secreraris  van  Staat  voor  de  Binnenland- 
föfae  Zaken  is  belast  met  de  nitvoering  van  het  tegen» 
woordig  befloit ,  waarvan  te  dien  einde  een  aifthrift  aas 
denzelven  zal  worden  toegezonden* 

Wij  vermeldden  reeds,  dat  Z.  M*  bij  befluit  vaa 

x6  September  een   Commisrariaat-  Generaal  afzon* 

derde  voor  het   Onderwas,   de   Kunden  en  Wi^ 

tenfchappen,  en  in  hetzelve  benoemde  Jonkheer  .O. 

Aepélaar  van  DHel:  ten  zelfden  dage  werd  door 

Z.  M^  tot  Secretaris  bij  dit  depaneneot  benoemd 

Jonkheer  J.  L.  IV.  de  Geer. 

van  Z.M.      Willende  voorts ,  .200  veel  mogel^k,  de  iorrg^ 

van  ^   *  ting  van  het  openbaar  0Dderwi|s/ in  de  suideltike 

S*^d 'de  ^^^^^  provinciën  van  het  Koningryk  in  te  voeren^ 

bepiUn-    overecnbrengen  met.  die,  welke  nu  in  de  noordeli}» 

gen  toe    ke  provinciën  plaats  had,  eo  tevens  h^rflielleo « het« 

*^^**ftet    *^^"  weleer  in  de  eerstgemelde  provinciën  bedond» 

openbaar  met  zoodanige  wijzigingen*  als    de  vorderingen 

onderwas  der   verlichting  en  het    beter  bekend  belang  der 

'^^ '"^*  ingezetenen   noodzakeIl)l(    maakten ,  bepaalde  2* 


lAARBOEC  TA»  i8i5«  a^ 

M«  op  bet  inppon  irtn  Hoogstdesselfii  Cfömitiis-  deigtce 
Air Jt» Generaal  iroor  de  Binnenhodfcbe  zaken»  b'g  provintu 
beljttite  van  dan  ajOtn  September  da  na?olgeiidê  HSfederL 
artikelen:  stistsc. 

Art.  t.'  Ia  de  zoidelQke  provfoci^o  tuMen  ecbe  of 
»eer  Hooge  fcbolen  worden  opgerigc,  en  !o  "bet  laitlte 
fevsl  zareeoe  deraeive  ce  Leovea  xya  gaveiilgd» 

ft«  wy  bebondaQ  Ont  vooi  ntder  te  befchikfceoi 

i^«  Omueot  de  middaleo»  om  de  maoier  van  onder- 
wijs op  die  Uoiverfiteteen  ce  doen  overeesftemflMo  nee 
die  9  welke  b^  de  overige  gedéelien  vaa  die  Ryk  gevolgd 
worde; 

a*.  Ontrent  het  geul  der  Acnlteiteo,  waaniit  deaelve 
befiaao  zolitQ; 

3*.  Omfrent  baarjnwaodlg  beftanr; 

4**  Omrent  de  middelen»  om  de  önkosren  van  eerSe 
oprfgciog  en  onderbond  goed  ce  maken»  en  ehidelOk      ' 

5^.  Omcrent  bet  t^ddip»  waarop  bet  onderwQa  la  de 
.  ^darf^betdeif  AculteUcn  aldaar  moet  beginnen. 
.  3.  Eene  Commisfie»  op  de  voordragc  van  onzen  Com« 
nif&ria*Generaal  voor  de  Bimieolaiidrcbe  Zaken  ce  b^ 
noemen»  lal  beiait  zUn  Ons  een  rspport  aan  ce  bieden, 
waarin  de  onderfcbeiden  punten»  bij  het  vorig  artikel 
vermeld^  zullen  worden  omwikkeld  en  omtrent  elk 
derzelve  de  befloicen  worden  voorgedragen ,  welke  deze 
Commisfie  zal  oordeelen  overeenkomfiig  te  zyti  mee  bec 
belang  van  bet  openbaar  onderwas»  {volgende  daarin, 
zoo  veel  mogef|)k »  den  leidratd  in  de  noordeltlke  pro* 
vfnei€n  aangenomen    en  in  werking. 

4»  Onze  CommisMs  Geneiaal  voor  de  BinnenlsDdlbbe 
Zaken  Is  mee  de  aicvéering  van  *c  tegenwoordig  beflalt 
belast »   wurvan   een  affcbrift  zal  worden  gezonden  iiao  ^ 

onzen  DirecteniuGenetaal  van  bet  openbaar  onderwas» 

Beflutt 
Ten  gevolge  van  bovenftaande  beOuit  benoem*  ^"^  *•  *^ 
de  Z.M.  bij  een  ander  van  den  isden  November  k!]^^^. 
tot   leden  van  dé  daarbij  bepaalde  Commisfie  de  ber  tec 
Heeren   de  la  Jffamaide^    Advokaat  Generaal  WjJlgJf-j^ 
bet  Hooge  Geregtabof  t^  Braafel;  des  Baron  €•  Commi»» 
It.  dé  Broeck ,  den   Kanonnik  de  B^st ,  SeniéUt ,  üe  ter 
Labrw$^0rt  en  KouiUé^  sulUnda  vergaderen  te  ^^^ 

BrUSlêlt  .         ,  openbtar 

endcrwgs. 


B  61106 


ft7«  JAARfiOER  ifA« 'ifi5« 

By  benuit  iran  den  tddin  October  werdea  éoot 
Z.  M.  gedaan  toor  de  Hooge  Tcholeo  f  tl  de 
noordel^ki  provincieo  de  navolgende  benoetniiigen;! 

Tot  Cnraiênn  over  dt  H&9gé  fckooi  te  Lèideni   . 

"l^^en  0e  Grtaf  vmn  dtr  Dujn  van  Bwotkêrn  en  Maasdmm , 
Hoog  e  tonkheer  F.  van  Leliën  ¥Mn  ffést-Brnrêkdreekt^émHeet^ 
jcholti»  in  F.  fV.  Boert «  Jonkheer  Hendrik  Ctdht  d'Bunrj  ¥an 
de  noor.  Heinenoord  en  «de  tQdeigke  Voorxitcer  der  ftedel^kc  re<« 
J^lto-  f ertog  Van  Lelden  i 
ello*  To/  Secretarii  van  Curétoreni 

De  Heer  h  de  FremeHji  en 

r#/  Rentmeester  der  Booge  fchooli 

De  Heer  J.  de  Kruyf. 

Tot  Curatoren  over  de  Hooge  fehool  èi  ütreeiti 

Jonkheer  IP4  E  de  Nrponcher  de  SeMnittky  en  f^ot^ 
phaarsdyk^  de  Heer  P.  Ram,  fF.  de  Beaufort , ét  ^Smrott 
f.  f:  f^.  van  Spaen  tot  Biljoen  en  de  tödelijke  Voor« 
fitter  der  fledeigke  xegeting  van  Utretht ; 

Tot  Seeretaris  van  Curatoren  i 

De. Heer  J.  Dé  van  Ewjckt  te  Ucrechc* 

Tot  Curatoren  over  de  Hooge  {thool  te  Groningen  t  - 

De  Heer  H*  L,  H^iekers^  Jonkheer  O.  R,  Alberdd 
^an  Ekenfteint  T.  A.  ten  Berge  ^  T  Sjpkeni  en  de  v^ 
delijke  Yoorziitér  der  üedeliijke  regering  van  Grooiogea| 

Tot  Curator  Honorair  z 

De  Heer  J.  !>►  Qyintut;  '  ^ 

Tot  Secretaris  van  Curatoren  i 

De  lieer  M.  Salverda. 

Tot  Curatoren  ever  het  Athenmtm  te  Hardervfijk  / 

'  )onkheer  J.  H.  van  Kinskergen  ^  A.  C.  fK  Staring 

tot  den  midenborgk  en  J.  C  R  de  Fries. 

• .    Tot  Curatoren  over  het  Athenaum  te  Franekert 

De  Heeren  A.  O.  Camper^   A.  f.Cofradt   en  Joffk^ 
'    beer  F.  G  jL  Boeiens  van  Lynden^ 

«  T6c  emeriti  zQn    verklurd   de^  navolgende   gewone 

Hoogleeraren  en  Lectoren  ^  ce  weccm  1 


1 

JAAR|>0EK  VAM   tSis. 


%7i 


Té 


Beaoe* 


.      De  Heerep  %JK  tè  Vkur.  b   a  9ên  der  Keeski,  "JSTdte 
N.  G.  Bosurdyk^  Af.  Tjjeman ,   ff  Tol/iui,  eo  %    J.  h^ 
Fas ,   met  titel  en  rang  vau  buitengewoon  'Öoogieeniir  ^<^^^on  'm 
in  de  Wiskunde.  de  noor- 

.  Ti  Uireeht:  ^vfaL 

De  Heeren  &  Rau^  M.  van  Geum/en  %  T.  Ro/jn^    ^**      ' 

,  Te  Franek$r: 

De  Heer  E.  Wa%fenhergh^  met  de  ftcniteit  van  ,  un 
liet  Atheneum  te  Franekèr  i  zUn  vorlr  onderwM)  te  her- 
vatten.  \  ......     .      .     , 

Als  gewone  H(]k>g1eèrtiaita    sgti   in  bann«  ttToeaiTV 
-^rdigheden  e©  poacen  b^yestigd; 


Am  ir  Uhük  fckeol  tt.L^d^^  : 
Iq  de^  Godg[eleerdkeid :  - 

De  Heeren  7.  fT.  van  Voent^  J.  Uarisfe  ét  L.  A- 
ringar;  ... 

Itt  de  Regtf g^ieerdbeid : 

De  Heerea  N.  SmafUnburg ,  B.  Hageman^  Jookhfer 
y.  M.  Kemper  en  ff.  H^.  Tyéeman; 

"•In  de  Oéneeskniide :' 

pe  Heerea  JU.  &  Ju  Pui,  C.  Sandifert^  J.C,  Krauh 

In  deWs*  envNktnarkonde: 

De  Heeren  S.  J.  Brugmam ,  S.  Speyert  van  der  Eji 
m  U  Ekama;  .  t 

In  de  Wj^sbegéerce  en  Letterkunde  s 

De  Heeren  J.  ff,  pan  der  Paim^  IK  ff^yttenbach^ 
die  tevens  als  eerde  Bibliothe^arfaisbevescigd,  M.  ó/^ 
genbeek  en  S.  S.  van  de  fFynpenfe. 

40n  de  ffoüge  fchoêi  ie  Utreehi: 

In  de  Godgeleerdheid : 

De  Heeren  ff.  Reyaards ,  5^.  Heringa  Jz.  en  C.  van 
Qordf; 

'   In  de  Regtsgdleerdbeid : 

De  ^eren  C  <r.  dé  Rhoer  en  ff.  ^ineninss 

In  de  Geneeskunde : 

^  PeHe^y.  nMandi     '  '^   '  \  '  ' 


V 


/ 


lteM6*  Ig  de  Wil-  èn  Ntttorktinde: 

voor  ét  be  Reerèn  M  C.  ^  Fremerj  ea  C  M//; 

8c]i3ai  ^^  ^^  Wijsbegeerte  en  Lettertonde: 

i«  ^  De  Heerea  Pk.  9F,  vêm  Heuuk^  D.  buismam  piïJ.A 

vSiSte  '^'^  ^  ^^^  ^^^«/  ^  Gr  swingen  t 

^  U  de  Godgeleerdheid: 

0e  Heereii  £r.  Mitfittngfm^  E.  fUnga  en  ^f.  ij^i 

to  de  Regtsgeleerdbeid : 

De  Heerea  S.  Ormiénlu  en  A.^.  DMjmêir  van  TwisSf 

In  de  Gefteefkondet 

De  Heerén  £.  J.  Thomëtfin  m  Thmtfink  efl  O.  BêUtert 

III  de  Wis-  én  NIttinitimdes 

De'Heeren  ^.  Driesfin%  J.  B.  éi  ia  FaiUt  en  r«  ^m 
StHnienn; 

In  de  wgibegéefte  en  Lectecknndé: 

De  Heeren  C»  ii  ^m/,  J.  R.  vak  BerJt  en  G.  1^/- 

Alf  ProTesCbr  Hongnirtuit 

De  Heef  üT.  D.  Gti^ ,  ttec  liccing  tn  nkg   in  dt 
1roor«el4e  fieoiteit 

Toe  gewone  rioogleeihiren  iDn  benoemd  en  aangefleid  i 

^  /lém  dê  H0§gt  f€koói  te  Leidiê  : 

In  de  Godgeleerdheid :  '  ». 

De  Heer  JB.  J.  Borger  ^  tot  dat  verre  bolcetige#oéil 
Hoogleenuur  atn  deself  e  Hooge  School ; 

In  de  Wit-  en  NecBnrkondei    . 

De  Heer  J*  A.  Bemieii  * 

In  de  Wyibegeerte  en  Létcerknnde  i 

tot  buitengewoon  Hoogieeraar  i 

De  Beer  7«  Bsiot  Conrector  dèr  Lat^nlbllé  rcbdlen 
Ce  Leided. 

Tot  gewone  Hoogieèraréh  aan  Je  Booge  fchooi  te 

üirocht: 

In  de  RegctgeleeMheld  t 

Dé  Beer  t.  It.  ée  Bmeis^  genrodta  Hdogfeéntf  to  dt 
Regtea  an  itt  Athen«vm  ca  Dtteoteri 

It 


'  <  - 

Tb  dé  Geoeeskonde:  Benoé; 

.    Yié  tleé  B.  F.  Süerman ,  gewezen  AoogiMitr  ttn  de  voof  7e 
UX>ó2^  Scbóöi  te  Harderw^k^  Hoogc 

In  4e  Wis,  eo  Natuurkunde:  ,         '  fn^^d?*** 

De  Heeren  %  k  L  ^ScAt'èder  ^  gev/tï&a  birècteur  cnNocirdelii 
fchef  Van    het    vdorniafig    li.ftliuue  ïe    Fyénoor^)»    3^.  ^aSa 
ikops^  Cönii^sftris  toe  de  lalreo  vtn  den  Landbouw  ea 
ï^irecceur  van  bet  kabinet  van.  landbouwkundige'  werktal- 
yen  te  Amftertfam; 

In  de  Wljsbegêerce  èn  Letterkunde» 

.  'At  Heeren  /f.  yan  Gouioeyer,  Hoogleerajir  c»  ftectoir 
der  Laujnfche  Scholen  rexj^wötle,  en  P.  WUiand^^ 
Leeraar  bi).  de  Remonftantrèhe  gemeente  te  Roherdtra. 

fot  ^eé^riê  Bsogiheraren  aan  'dk  Hoógk  StSêol  ^ie 

Gr'óningen  ir 

*     In  «de  Regtsgcleerd^efd  ^ 

,  De  Heer  C  'A.  yan  Enfchut ,  geweten  ^éwödn  Roog« 
lèerèii^  ib'dë  Reglen  te  Uarderwigk» 

In.de  Geneeikunde': 

De  Heer  S.  £;  SltraHnfh^  töc  dds  ^^e  'buitengewooi 
tfoogiveraar  Mn*4«Kelve  Hooge  School; 

Tot  Lector  in  de  Heel-  en  Vroiedkiuidé: 

Dé  Heer  P.  Hendrik^  i 

Tot  gewone  Éoogièéf'MrHtf 

ïn  de  Wia-  eo  Naruurknndet 

be  Heer  %  A.  Vikèni^  Leéraér  bQ  de  kcihrémdA 
Gfemeëme  Ie  Ëenrum; 

In  de  Wijsbegeerte  èn  Letterkondet 

De  H^en  f.  ten  Brink  i^ew^^en  gewöoA  Hooglet^ 
)air  Itf  de  Oode  Lettd^nndev  te  H^rderwQk,  cbéot  Reo^ 
kor  der  Latljnfche  Scholen  te  HUrlem,  tJi,B.H.  Lni^^ 
^bfticnbOfficier  by  de  regtbank  ttn  eerften  aanleg ,  cd 
kutpben.  ^ 

n$  gemno  Sóogiéèroikn  am  het  AtkmÊMB  /# 

tiarierwijk :  ^ 

in  de  Godgeleerdheid: 

be   Heer  i.  A.  Lotze^  gewexen  géwöoii  Ëóogletflutf 
*iaik  de  Hoogè  Schooi  te  Praoeker)  :t 

J.  B.  van  x8i|.  tde  Stuk»  ^4    * 


'  I 


lhm6*  b  de  Wb-  èn  MattiorktiDde: 

vm^  be  Recrèn  M  C  dè  Fremêrj  en  a  MêlJ; 

H<>2JJa  I*»  <•«  Wijsbegeerte  en  Lettertandei 

mjk  De  Heeren  Pk.  IF>  i^m  ttetuA,  D.  buitmam  paJ.A 

vbiSte  "^^  *  ^^^  ^*^*^  ^  Groningen  t 

N  Iii  de  Godgeleerdheid: 

0e  Heereii  H.  Muntingks^  E.  Tingn  en  A.  fjfiji 

to  de  Regtsgeleeifdbeid : 

De  Heeren  S.  GrntéftM  en  ^f.^.  Dnymêêr  van  TaisSi 

fai  de  Gefteefkoades 

De  Heeren  Ë.  %  Tkomatren  m  Thntfink  ett  O.  Baktnrt 

m  de  Wis-  én  mtttmtinidet 

De 'Heeren  P.  DHetfen^  J.  B.  éi  ia  Failk  en  r«  fmn 
•SnisïÉcTcn  * 

'in  de  wyibegéene  ta  Letterkohdé: 
De  Heeren  C,  dé  f^aai.  J.  R.  rnit  EenU  en  G.  I^A 

Alf  ProTeiCbr  Honortriust 
De  Heef  ff.  D,  Cn^a ,  mee  liccinf  en  nbg   in  dé 
toonelde  Aeoiteit 
Tot  gewone  tioogleetaren  s^n  benoemd  en  aangeneld  i 
Aan  4ê  Ibogtfihaoi  te  LêidHi: 

In  de  Godgeleerdheid :  '  ^ 

De  Heer  £•  A.  Borger  ^  cot  dos  verre  biii€e&ge#oéil 
Hoogleenuir  itn  decelf e  Hooge  Scliool ; 

In  de  Wit-  en  Itatwirkonde:    . 

De  Heer  J.  A^  Btnneii  f 

In  de  Wysbegeerte  èn  Léccèrknnde  i 

tot  buitengewoon  Hooglet radrt 

De  Heer  J.  Bake^  Conrector  der  LetQnlblIé  fcbdlen 
Ce  Leiden. 


Tot  gewone  Hoogleer aréh  aaü  Je  Hooge  fckeol  te 

Uireckt: 

In  de  RegtigeletMbeid  t 

Dé  Heef  f.  R-  ék  Bmej%\,  fenrodn  Hdogfeéfai^  to  d* 
RegteA  att  l«i  Athen«vm  ce  Detenteri 

It 


Tb  dé  Gieoeeskonde:  Btnoé* 

Y^  ÜeA  B.  F.  Syerman ,  gewezeb  tloogiMitr  ttn  de  voor  de 
fóoioge  Scftóoi  te  Harderwyki  Hooge 

In  ^e  Wis»  en  Natuurkunde:  '  in  de     . 

De  Heeren  %  P-  L  '^Schrèder ,  «eweüjeo  Directeur  eb  Nociir<^l5- 
fcher  Van    het    vóoniiafig    li.ffliiiue  ïe    Fyénoord,    «?•  vlnclltó 
^Kops^  Cómmiaftris  toe  de  kalteo  van  den  Landbouw  ea 
blrecceur  v^n  bet  kabioet  van  JiAdbouwkuhdlgê' werktui- 
gen te  AmderJam; 

in  de  Wijsbegeerte  èn  Letterkunde: 

Üe  Heeren  A.  van  Goüihèifer,  Hoogleeratr  c»  ftectoir 

èer    Laujnfche    Scholen   rex  Zwolle,    en    P.    ff^eiland'^ 
•eerear  bli  de  Remonftantfëhe  gemeente  te  Rocterdtra. 

fo$ 'geWoiii  BB^iieraren  aan  Ss  Htfigk  Sttnol  ie 

Gf'oningen  i 

.     rn.de  Regtsgeteei^dWid  t 

t)e  Heer  C  'A.  van  Enfchut ,  geweten  téwaótt  Roog« 
kèerèar  ib'dë  Reg^eU  te  Harderwijk, 

In, de  GeneéikandeV 

De  Heer  S.  £;  Straüngh^  tot  dds  ^^erre  'buitengeWooÜ 
koogl«era.it  «sndezeWe  Hooge  School; 

Tot  Lector  in  de  Heel-  en 

Dé  Heer  A  HendriMt 

T$t  gewiuè  ao$i$Béi^Mrén9 

tn  de  Wii»  eo  Neruurkundei 

be  Heer  J.  A.  Viking  Léériér  bU  èe  kehrórmdé 
GfeQéëntt  Ie  Ëenram ; 

In  de  Wgsbegeèrte  èfi  Letterkunde: 

De  H^en  ƒ.  ien  Brink  'gew^ieb  gewboé  Hoo|^e«« 
\Il\x  !q  dé  Oude  LettekkUBde\  te  H^rderwQk,  ihint  Rec- 
tor der  Latljnfche  Scholen  te  HéAriem,  en.B.H.  Lué^^ 
^bftitubOfficier  bQ  de  regtbank  ^vk  eerften  unl^ »  té 
kutpben.  ^ 

ns  gimmt  Hèogféèrarkn  aan  hei  AiketimÊiB  /# 

Harierwiikt 

•  •  • 

in  de  Godgeleerdheid; 

De   Heer  i.  A.  tétze^  gewezen  géwöoii  Ëóogletflui 
"  iatt  'de  Hoogè  Schodl  te  Prandter}  :r 

J.  B.  vtó  rtij.  tde  Stuk*    ■      ^    ^     ' 


'  I 


»74  JltARfiOfelC  VA»   «IJ*. 

Benóe*  In  de  Régtfgeleetdbeld : 

v<i^?c        De  iHeer  ^.  O.  Amivèniüs^  ifewcMo  gewooi    ^ö^ 
H0O86      leerttr  aan  de  Hooge  School  ie  Harderwijk ; 

iS^dc^"  ^°  ^*  Anitorofe  en  Phyfiologle: 

NoorrfelS-     De  Heer  Thé  O.  wan  Lfikk  de  Jeuée  ^  te  Utrecht ;  i 

viBciëo«  In  ét  Boctiiflr,  Chymie  eli  PbvrtHcle: 

De  Heer  %  F&maerf  Med.  Doctltt  te  Zutpheii; 

in  de  Bd)4efe(eade  en  Nsruarlj||ke  W^t^begeerce 

iHAwèti 

De  lieer  B.  Nleuhof^  geweaeo  gewoon  HoogleeittT 
tan  de  Hooge  School  te  Har^erWyk; 

In  de  Gfiekfche  ei|  Lat^oCche  LeitÉrkoode  en  Ge« 

fchiedenufen : 

ft 

De  Heer  C  J*  C  Reupensi 

In  de  Ooicerfche  Letterkonde; 

De  Heer  J.  Amtrtfiétt^  Tfaeol.  Doctor «.  tt  Lddett. 

Têt  gm^we  ffocgienwrem  mm  kèi  Aikmatum  u  Ftaneker^ 

In  d*  Godgeleerdheid  r 

De  Heer  fF.  A.  ¥mt  Hm^Bi^Htr^omA  VttdXam  * 
Grootebi«dc(. 

'  In  de  Regcsgeleerdheid  i^ 

De  Heer  C.'  tkl/V^  bié  der  Regtbank  vu  eeiftes 
lanleg  ie  Leeowarden* 

.  In  de  Aaatomfe  en  PhyG^ologie: 

De  Heer  5*.  En$ ,  gewesen  gewoon  UetgleenÉr  mt 
de  Hooge  dcboet  ce  Praaeker» 

,  In, de  Botnier  Chyaaie  en  Phamwe: 

De  Mser  C  jÉfiay^,  geieemi  gewoon  U#ogieerfln;  eur 
êê  floo^e  Bckool  te  Fmaeker; 

«nr  *  bef{>f'egeltettde  en  ÉtdintiOke  Wijf/beg^m^  «r 

Wiskunde: 

ik  Iftér  f.  IHÈrfoü  Thm$ ,  irê«0^eft  '^Wodtt  Hoog^r 
kttaar  tan  de  Hooger  Schtiol  ie  Praneker^ 


••» 


p '.'' 


^  la.d^  Griekfebe  én  Lat9ol^^  Letttrknnde: 


De  Heer  J.fF.ée  Orime\  gewesen^  geiraott  ti»Q^ 
kenar  aan  *  Hooge  ^oeice  Knnekav, 


hl  de  Ooitcrfbhé   LeherlÉtindet         "'     •'    ?*'*°'^ 

iJt  neer  £r.  A.  Hamalcr ,  te  Atnflerdam .  voor  d« 

^.     Toe  Reccores  Mikgnifici  det  reft^ective  Hbogé  IScboIen  r^Mni 
l^j^n  benoemd  en  aangelleld;  in  de 

De  Hecren  J.  M.  Keg^er,.  «e  Leldcb;  f.  ffMfigut  >» ,  J^J'pilfl'" 
ke    Utrecht*  en  /f.  Muntingke^   \t  .Groningen/  tot  dus  viiiei^o; 
[.^erre  Rectoren,  en    . . 

\  Toi  Secretirisfeh  vAb  déd :  Senaic  jeir  reifpectiTé  Hboge 

«  De  Hoeren  ^.  É.  poü  tier  Pauk ,  tip  Lefdtti ;  C:  fv«^ 
'JOardf,  te  Ücreclit,  tot  dn»  verre  Secreurisfea  der  Hoo* 

.^e  fcboien  ,te  Leideo  en  Ucrechi,  en  ce  iGrostngén,  de 
^-ieeir   £•   Tüiga ,    Uatdt   gewezen   Setreuris   m  ,  dei 

Senaat. 

m 

Op  Aen  64éü  November  liactdeb  de  iriwiic^ihge^ 
ï>laats  der  H  »öge  Arholcü  te  Leiden^  te  Utrectit 
^fcii  te  Groningen*    . 

.  Reed^    zeven  tti  jiettig  Jareh  w^reti  ér  verlo()-  piegtlg 
'))en,  federt  de  Leidrche  Hooge  fchobl  haar  iwcé   hcrftel 

Jle  eeuwfeest   had  geWerd,   hebbende  iii  alle  wis- j^'jj ."{***?• 
eling  des  tyds  haren  naaai   in  eer  en  achting  bf  Leideiu* 
Waard  y  wanneer  zï}  óp  it\i  sdeii   l^oyember  iSta 
.werd    ingelijfd  in  het  grGk)t  en  ^aïnil^hlg   gfebeël 
der  tran^ch» Keizerlijke  Üniverfiteit.  f,erttond  ha  ae 
IreHosfing  de$  Vaderlafpd^  vap   onder  hct..geweM 
fler  Franfche  overheer(ching  had  hét  ongeduld  hec 
tijd(li|^  vooruit .  geloopen ,   waarpp  de  eer  ^^f  va» 
derlandrcbe    letteren    gewroken    étx    hertteld  zod 
ifiordtn.    Eene  verlichte  eorg^oai.Van  al  het  tn(>; 
geliik    goede    uieté    te  laten  verlorei}   gaan;  h^d 
^jdit    tiiddip  vertraagd,    hef.welk    hu   hëerlyk  Mras 
^iangabroken.  De  plegtigheid  der  inhuldiging  werd 
rgevicrd    in    de  St   Pleteri-kfrk^  daartoe,  op, 2 u^k 
j^erie  wtize  ingerigt^  xlat  achtbaarheid  eiidt^ftif- 
.^eid«  theer   d^n    pracht  of  weidrche  vertopninf;^ 
.de    aandacfit  «ji^r  aanwez^en  tcic'  fièb  trok^etlf 
,ifcn  dat  de  grootdt  mogelijke  iheiiigtc'a^nrchQuyv'e^i 
^til  hoorders  4i^arln  bevai  kon  ]\i^0K^é'n*    Een  ye^* 
t^aa^end  aat^tal  U^denVao  rang  ^qf  geleerdheid  :yfa|tf 
M%  de^e  jplegtigheid  toegevloieia^    Ëfunige  \w  jpfi 


l^iegtig    Ms*  Ministers  en  esrfte  Ambtenaren »*  irele  LécééH 
to  Hu>iie  ^^"  ^^  Staten  Generaal »  de  Raad  van  Statao  ^  d^ 
'sdi<^i  te  gedeputeerde  Staten  van  Holland  éii   andere  Hoo* 
Lcideib     g^  KoUeglên,  de  Stedelgke  Autoriteiten  ^  de  Hoof- 
den   der   militaire   en   bor^erlijlce  krygsmagc  ^  eü. 
illeSy  Wac  Leiden  in  aanzien,   wetenfctiappen  of 
verdienden  van  allerlei  aard  uitflelcends  kon  sanr» 
wgsen,  bevonden    sich    daarbij  tn    afgezondercfe 
aitplaatfen    b^een*    Ëen  ftöet    4er   tarfzieneUikae 
Vrouiven ,  zoo  vele    Hechts  bekwameli)k  of  over* 
tenkoaaftig  baren  rang  geplaatst  konden  worden^ 
Toltooida   den  luister   van    het    fchoon    geheel» 
terwijl    het  oog   aan  allé  kanten  ftuitede  op  e«a 
onov'eraienbaar  publiek  tit  bet  deftigfle  deel  der 
burgerij  van  belde  geflacbten*  — -  Heeren  Coraro^ 
renbaan  wier  hoofd  zich  Z  Exc.  de  Comoiisfairi»» 
Generaal  voot  het  otidervirgs,  de  Kuoftefo  en  1Vè« 
tenfc happen  bad  geplaatst ,  en  die.  by  deifzelvA 
komst  door  de  Regering  der  Stad  eerlrol  ^aretl 
ontvangen,  verfchenen,   van  dezelve  vergezelde- 
op  derf  middag  onder  bet  gefchal  van  troropetteki 
en  pauken.  Zij  werden  gt^lgd  doof  den  Akadé- 
mifchen    Senaat  ed,  het  Ugchaam  dct  (luderende 
jongelingrchap,  en  plaatden    zich   tegenover  het 
fpreekgeftoelte  9    oUdef   andere     verfierfeleii    ook 
pronkende  met  het  vaandel,  door  eenige  aanzie- 
ntlQke   Leidfche  Jonkvrouwen  aatf  de  vt^wiflige 

Iagerkompagnief    uit    de    Heeren    ^tndenten    ge* 
'chonken.    Ter  regter  en  flinkefzijde  tin  de  Ca* 
fator^  waren  de   HoogleerMars    gezeten,  terw^C 
de  Studenten  het  middenhiim  befloegen.  De  VooN 
bitter  van  Curatoren ,  Gra^e  van  der  ï>ujn  yan 
Maaidam ,  opende  de  Vergadering  met  eene  tref- 
fende aanfpraak,  liet  Zr*  Wb.  befloh  aabgaan^ 
de  benoeming  der  'Hoogleeraren  aan  deze  Hoogè" 
fchoöl  voorlezen ,  deed  elk  derzefven  den  eed  vaU 
trouw  aan    het  Vaderland ,  den  Koning  en  ban* 
nen   pligt  afleg^gen,    beêedtgde   op    gelijke  wtjte 
den  Heer  Rector,  en  verklaarde  toen,  in  naaèi 
ét»  Roniags,  de  Hooge  fchool  van  Leiden ,  te  iljtk 
tteconftitaeerd  en  geïnftalleerd    —  Nu  beklom  de 
KectorMagmficur  J^.  M.  ScmpenmMt  eea  kesrig 


.1 


JAARBOEK  VAK  i8i5*'  997 

msiik  het  fpreekgclloeke,  ^cn  Tprali  er  eene  rede*  pingt^s   v 
Boering  u(t^  die  oict  «Ueea  door  de  gedachten  ^^oog^ 
en  gevoelens ,  daarin  vervat,  he/  v^rftand  en  hart  schooi  er 
des   redenaars  de  hoogftf  eer  aandeed »  maar  te-  ^^^^^^^ 
vens   j)en   algemecnen  'geest   der  bepalingen  van 
Z*  M.  den  ^Koning  V  volgens  welke  bet  onderwijs 
«n.  beiluor  der  Nedcriandrcbe  Hooge  fcholen  op 
Iiieuw  was  ingerigt  «n   gewijzigd,  200   volledig 
leerde    kennen,    als  de  beknoptheid    des  opfteU 
gedoogde»  .«7-  Terwijl  dQ  Redenaar  bevorens  de 
gepaste    aanfpfaken^    die  tot  flot  z^ner  redevoe- 
ring  gouden  verstrekken ,  eenige  oogenblikken  rust 
nam    en    de   aandacht  der  hoorders  door  de  nm« 
ziik  werd  verpoosd,  i;ond  Z.  £xc.  de  Heer  Gom* 
misfaris-Generaal,    na  alvorens*  opening,  van  zij* 
pen  last  aan  Heeren   Curatoren  te  hebben  gege* 
ven,  zijnen  Secretaris  aan  den  Spreker ,\cn  ver- 
legt hem  ^en  befluit  voor  te  lezen,  hetwelk  Z« 
hl'    hem  had  getast,  gedurende  deze  plegtigheid 
mede  te  deelen.    Hetzelve  behelsde;   dat  Z.  M« 
^  het  uitmuntend  Kabinet  van  natuurliike  voort* 
9,  brengfeis  en  zeldzaamhedeut  door  wj^len  zijnet 
^,  Heer  Vader,  boog  loffeliiker  gedachtehisre,  beze- 
,,  ten,   aan  de  iceidfche  Hooge  fchool  tot  ver« 
^,  meerdering   van    haren   luister   en   uitbreidin|[ 
,^,  van  het  onderwijs  op  dezelve  in  vollen  en  on« 
^,  vervreemdbaren  eigendom    afftond*'*  Dit  kab^ 
net  werd  door  de  Franfche  roofzucht  voor  twin* 
tig  jaren  als  eene    kostbare  buit^  weggevoerd,  ep 
was  eene  parel  aan  de  kroon  des  gevyretdenaars  ge- 
worden, verdienende    alzins  on dat.,de  regt matige 
bezittingen  vgn  eenen  Vorst  te  prijjien.  pe  afftaod 
van  hetzelve,  oni    het,  i;i  plaats  van  tot  praal» 
tot  nut  der  wetenfchappen  te  doen  ftrekken ,  was 
een  denkbeeld,  den  nazaat  van  den  Ea^ften  ffifm 
'l^sn  atzins  waardig,  «r-  De  tledenaar  dapkte  den 
afwezigen  Vorst  met  woorden ,  die^   boe^  krachtig 
opk,  de  algemesne  geestvervoering  nog.  maar  flaau» 
V^eliik    konden    uitdrukkeuA  —    Nadat    de    Heer 
Kcmpfir  bet   fpreekgeftoelte  had  verlaten,  beklogi 
de  Heer  Siegenbeti  hetzelve,  en  droeg  een  dichi- 
|luk    Toor,    waarin   de    naged^cl^teais    van  deii 

S3 


9^  JAARBOEI^  VAM  rti^,      • 

9lefiti9  Stichter  der  Ho^e  fchool.  Om  grondlegger  t^ 
dw  H^dogc  v^"*  ^^^  Nedcrlartdfcfcc  vrijheid ,  en  vap  zoo  imlm 
fcbQQi  te  Oeriiien  vati  TaderlflDdfthe  geleerdheid  met  eeneit 
\'f'4!i^.  Hugo  de  Qrooi  aan  het  hoofd»  d&nkbsiar  werd 
Vereerd»  ei>  voor  den  bloei  van  dez^n  herresen 
0  tempel  der  wijlahetd  wenfcheg  werden  geuk  ,  dim 

in  het  hart  der  aanwezende  Studenten  aU  beiiige 
^         beden  wer Jen  ^opgenonen ,  wordende  aan  allen  ^ 
wel^e  dikaraart  ^eel  kondcif  nemen ,  de  diepftt  io^ 
druk  medegedeeld  van  dan)^ba|irhfid  tooi;'  ^t  bn% 
boren  volksgefuk  (i). 
Wwff         ^^^   treurig    verval,    waartoe   de    Utrechtfch$ 
licrftd      Hooge  fchool  in  de  laatfte  jaren  door  den  invloed    . 
J^J'^^^^^^^*  vanheiFranfchf  regeringsftelfel  en  de  destijds  maar 
y^ccUt?  ^^  ^^  gegronde  vrees  voor  eene  gebeele  vernietiging 
was  geraakt,  had   aller  harten  rot  eene  hoogere 
dieloeming   en    vreugde  bif  bare  nfeuwe  inhuldt*» 
ging   gedeald.    Dezelve    gerchiedde  in  dé   Don»-» 
kerk.      AUe   burgerlijke  'en  militaire    tatoriteitem   ' 
waren  aldaar  vergaderd ,  een  groot  aantal  aansi^ 
xielijke  vrouwen  bekleedde  afgezonderde  plaat feo,  te»- 
wiil  een  grjoot  gedeelte  der  kerk »  voot  een  ieder  vr^ 
gelaten ,  xpet  toefchouwers  vervuld  werd.  De  Hee^ 
rcM   Curatoren,  Profesforcn  en  Studenten,  in  de 
'Senaatkamer  en  bet  Akademisch   Auditorium  vers 

fade^-d,  begaven  zich  in  flatigen  optogt  naar  de 
)[óakerlc,  alwaar  zij  werden  ontvangen  met  ee« 
kenrii^  muzlik ,  zoo  van  het  orgel  als  van  eca 
^ei '  zaïnengéfteld  orchcst*  De  Heer  de  Perpon^ 
chtr   opende  als    Voorzitter  van    Curatoren    de 

Ïlegtigbeld  mtt  dè  voorlezing  van  Zr.  Ms.  ben 
uiftn,  beirctfendfL  de   benoemingen  van  Curato- 

"ren  en  P/ofesro;^n,  en  ontving  daarna  den  voorge^ 
fchrevdï  eed  van  Profealbren.  Pe  Heer  J.  He^ 
Tinga  Elz  fprak '  voorts  als  Rector  Magnificos 
eene  in wgjings  redevoering  uit  teii  betooge  van 

.  de    voordeelen ;  weJke    dé    nieuwe   inrigting  va» 

..l)et  bnoyer  o'nderwlis  belocfde^en  waarborgde,  zoo. 

;^an  de  ftuderenrïe  jeugd,  als  aan  de  Hoogleeraren 
^n  aan  de  maatfcbappij  in  het  algei^eent . -r- Ni| 

■  (O  '^^tJ^^'L  &a0^sc.  n^.  272.;      ; 


JAARBOEK  VAN   i8i5#  a79 

liet    eWu  dfir  redenering,  en   terwijl,  zlcb  het  Pfe«i« 
otchjest  op  rfffeliw  liet  hoprcn ,  ging  de  trein  van  ^^^o  ^ 
CPuratorcn,.  proftsfóren  en'  Studenten  op  dezelfde  fchoörfe 
'wyze,  aia .' Mfji^iróp  zij  waren  gekomen  /  ter  kerke  utrecht, 
uit  .  n;iar  de. 'S.^naatkaroer  en ' bej  Audltoriunl.  der 
Akiicïeatfcr   D?  Heercn  Studehted  maakten  voorts 
Ëuone  Qpwsichting  bij  Curatoren  'en  Profcsforen  , 
en  werden /j^s'Oii^ldags  op  eene  der  zalen  van  het 
St^d^iui^yaift  O^idswege  ter  maaltijd  ontbkald.   - — 
Tan  wege  de.  Hoeren  Curatoren  was  een  fnaaltijd 
bereid  in  het-hiiis  der  fundatie  van  de  Vrouw  van 
Rins'^oudc^ '^BiZt  de  Heeren  Profesforen  en  voor^ 
naao^de   ^ml>tctïaars    eii    piiiUaire    hoofdofiideren   ' 
werden  qn^v^ngen,    Verfcheiden  dichiftukkent'hi* 
ipónd'crhcid  yan  <^e  Heeren  Rfijnyis  Feith^  A.  St'^ 
spons  tn-Div.fin  (fcr  Loo^  verhieven  de  algemeens 
aaodoeninge'P' by  diiL  ftcsi^  hetwelk  ten  (lotte  vér* 
iiat|gtnaan)d  werd  do^pr  eeno  ferenade , ,  bij  hikkel« 
lïi;\\i  doQr  dp  Hoeren  Studenten  gegevéii. 

Het   eerde  fjsf  der  derde  eeuw  van  de  ïïöogepte^ig 
School    te  Groningen  kon  niet  hcilfpellèftdef  jje- herftei 
wcnscJit  worden.^  dan  hetzelve  dooi;  dè'  hérfteinhrg  fchoojT 
en   vermeerdering    \^x\  den  luister  der'  .Akatemie  Gronin* 
fchitterde  ,    en   ook    nu   glansrijk  y^erd    gevferd.  »«• 
De  Heeren  Curatoren  en  Profestofep  vergaderden 
op    dien    ptegtigén   d^g  al  vroeg  in  d^  S.^iiaatka* 
mer^  de  Heeren  Stadenteij  op  dt^area  ;der  alcade^ 
mie^.  waarna   zii    gezamentiik   in   ilarigeit   opto^ 
zich     be|avei)   qaar    de    akademiekerk,.     Aldaaf 
werden  z^  niet  (;en  fraai  n^tuzijk  ontvingen.  !  De 
Voorzitter   der 'Curatoren^,  de    Heer  f^ATeft 
£^g^  l:>ek|qm  héï  fpreekgeflöcUe »   en' verjigteVi 
na  eene  doelmatige  aanfpfaak  aan  de  Heeren  Pro7  ^" 
fesforen ,   Be  beëbdiging  van  dén  Recfpr  Magni-  \ 
ficus  den  Heer  ./iT/  Muntifijghs^   djartojs  door 'd^ö 
pxefld^t    Cufator    opgeroepen»      De  '  Heer'  T^n 
Serge    voorts    het      Ipreekgeftoelte    verlatende  ^ 
bleef  de  Rector  op  hetzelve  <hi  hield  eene   >'cde* 
Voering,  voorname|pk  ingerigt,  om  de' voórtreffe» 
J^kheid    der,  door  hét  Kpoinkliik    ne/Iuit    van  fï 
i\'ugü$tiis  voorgefcbrevene,  inrigijng  van  bethoo- 
wr  'onderwijs,  pi^  té  toorién,  —  JDe  verj 

*  '    '  '    '  S  4  ' 


Sif^  JAARBOEK  vi^  |9i^; 

fkgtig     waa  talrijk  en  luisterrijlc  door  ten  aanzieniy||c 
^^  y*|J^^  tal  yoGurnaofe  vrouWen  ;   de^zelveCcaaijidacht  Wer^' 
School  ^^nu  en  dan  verpoosd  dÓQjr  bet  keurig  muzïjk  vai^ 
orónfah  *^en  voortreffpiyk  prcbe«t.      Na*  4en   afloop    dcc 
f^^        plegtigb^id 'keerde  de  fti^tige  trein  oa^af  de  Senaat* 
iainer    en   de   area    der    Akademie    ^erug.      AH 
daar  gefcheldeQ  aljnde,  gaveni  de  Heeren  Curator 
ren  eenen  pragtigen  maaltijd  in  het  Logement  dei% 
DóeUn  ,  4ic  f  behalve  door  H^ere?  P/o.fesforen  ^^ 
9ok  door  de  yoornaaiafte  pi-ovin^ iale  ,  fte<iel§ke 
en  militaire  autoriteiten  ^erd  bijgewoond,  terw^~ 
^es  avonda  de  Heeren  Studenten  eene  fraalie   Cb- 
renade  gaven.    Z\y  zelve  cagen  zich  door   Heere^ 
Curatoren  op  een  fraai  collation  in  het  Concert- 
huis   onthaald ,   en    werden  daarbij   voor    eentgei 
oogenblikken  door  Heeren  Curatoren  en  Profe.sfb« 
ren  bezogc,    doende   de  Heer  Prefident*  Curaroc 
'  cene  gepaste  aaiiCpraak  aan  de  Studenten.  —    Dcl 

fraage  verlichting  van  verre heidenê  Hulzen    deed( 
van  de  hartelijke  deelneming  der  proningfche  bur* 
ger^l  blijken. 
i««a.ce-       i3en  i5den  November  deed  de.  Heer  B.  B^  i»- 
Yll^f2%Ms^  als  Hoogleeraar  in  de  NederduitTcbé  taal- ca 
ynkeu,    letterkunde    aan  de  Hooge  fchool  te  Groningen  i^ 
i«  Gto-    j^yn^  intrê* redevoering  :   „  over  de  noodzakelijk* 
V?%^.     ,^  heid  van  de  beoefening  der  eigene  ta3|I-  en  let» 
1^  terkuqde  voor   de  zelfftandigneid  en  den  roen^ 
„  van  eene  natie.**  —  Veertien  dagen  later  hield 
de  Heer  jf.  A.  Uilkens  zijne  intré  rede:  ^^  oveij 
,,  den  invloed  der  landhuisboukjunde    op  het  be« 
,^  ftaan  en;  de  welvaart  der  maatfcfaappi).*' 
HetAtbe-  '  Qp  den  aSften   Deceinber  had  de  plegtige  in* 
raju.ii  te  huldiging  Van  Vrieslands  Athenaum  te  Franeket 
fmfehS^  plaats,  en  werd  dit  feest,  hoogst  belangrijk  voor 
ëigd.        alle  ingezetenen ,  die   eenigen  prijs  op  de  ijitbreU 
di.ng  der  wetenfchappen  Ae)den,'  met  den  meeste^ 
luister  gevierd.  -  ^ 

Doodvtn*   Te  Groningen  ftierf  op  den  ft7ften  December, 
èoLgl.      i"  ^^^  ouderdom  van  70  jarefr,   de  Heer  J*  Ru* 
^fari'u    ardi  ,    Hobgleeraar    in    de    Wclfprekendheid  en  , 
Griekfche  en  Lariinfche  taal»  en  letterkunde,   na 
het  Hoogléeraarambt  45  jaren  te  hehben  bekleed  ^ 


yraarvan  tiéQ  te  Deventer ,  de  averige  aan  d^  Qfo- 
piiigfche  Hooge  fchool. 

By  onderfcheidene  befluiten  van  de  naand  De-  w' J^*  v 

frember  beeft  ^-  M.  benoooid  en   aangelUld :   tot  aUCun? 
Curator  bl>  de  Hooge-  ichool  te  Oroningen  Jonk  ror  ie 
httx\dlbcr0la  van  Menkema^\  in  plaars  van  Jonk   ^Z^^?*^ 
iieer  Albtrd^  van  Ekcfifiein^  die  zijn  ontflag  heeft  I/wJjm  ^ 
yérifogt;  en  tot  Hoogle^^raar  in  de  Wijsbegeerte  en  ais  noog^ 
^etteren  aan  de  Hooge  fchpol  te  Utrecht  den  Heer  J^frecht^* 
Adqm  ó/f^o^i  9  Gereformeerd  Predikant  aan  den  benoemd» 
pithoorn  ,    in  plaata  van  den  Heer  A  Wttland^^^  P:  P* 
Leeraar  bij  de  Jjtemonftranifche  |;eiDeenie  te  Rot-  ^sil^im 
terdaiTi,   welke  zich  van  het  beroep  bij  gemelde  «idatr 
Hoogè  fchool  heeft  verfcboond,     Voorda    heeft  *»vi^i<^ 
2.  M.  den  Heer  \P.  F.  HcjUgêfs  herfteld  in    rij- 
fie  oude  betrekking  als    Lector  in  de    Heel*  en 
Yerloskunde  bij  de  Hooge  fchool  te  Utrecht., 
'    Ingevolge, het  beflttic  van   Z-   M.  ,  betrekkelijk  ?. A  rtf# 
^e  inrlgting  van  het  JHooger  Onderwijs»   '^^'^''^^  Hoo^f'tt 
Heeren  Burgem^esteren  van  Amderdam  tot  Hoog  Am^fpr^ 
)eeraar  in  de  Nederduitfche  Taal-  eil  Letterkunde  dam. 
aan  het  Athens^um  aangefteld  den  Heer  ^,  P.  yaa 
Capfclhn 

De  'Hoogleeraar  H.  Bosfcha  had  als  Rector  van  Redevoö- 
het  Gijmnafium    te   Amfterdam  ,   •?  étn   ft4ften  J^|f  ^"* 
blaart  van  dit  jaar  ,  de  vöorjaarsplegtlgheid  der  Hoogi. 
ppenbare  ScbJiolbevordeing  van  leerlingen  in  de  ^^- 'B<'^- l 
Lati^jnfche  en  Griekfche  taal   geopend    met   eene  ^'^^'f^J^ 
redevoering,  waarin  bij  de   aanmerking  maakte»  dam* 
dat  onder  sqn  fchoolbeftuar  veelal  deze  plegtig- 
beid  ingevallen  was  op  een  treurig  ,  doch  in    de , 
laatfte  jaren  op  eèn  heiiglijker  tijdflip  voor  den 
Staat ,   welk  laatfte  hy  nu    weder  op  eene  won* 
flerbare  wifze  bevestigd  zag.  Na  hierop  de  vreug* 
'^e,  waarmede  de  natie  «dezer  dagen,  de  vermeer*  / 

dering  van  'sLands  magt  en  aanzien,  door*s  Vors* 
ten  verheffing  op  den  troon  der  Nederlanden ,  ge- 
yierd^  Had ,  met  jveinige  woorden  gefchetst  te 
hebben  ^  fteldé  M|i  daar  tegen  over  de  treurige 
om  Handigheden,  waardoor  die  vreugde  eensklapt 
'afgebroken,  en  het  zwart  verfchiet  van- nieuwe  on- 
tt^eersbugen  ,  wiarmede  die  b^^    «botttitzigtea 

S  5 


%9%  JAARI^OEft  ▼4if  |8|f9 


itedevoe-  afgewi$rdd  wtren.    Hij  oatveinide  niet  de  tinryfdU 
J"„hXi.  moctligheid ,  die   hieruit  UgtelQk  in   het  zwakke 
B.  Mos  *  meorchel^  gemofd  20a  kunnen  ontftaan ;    doch 
jfhs^  ce     bemoedigde  tevens  zicb  ztlvtn  en  sijne  To^lioor- 
derf  door  de  ondervinding  van  aile  eeuwen  ,  wek 
ke  de  wijze  oogmerken  t   waarmede  het  weigel  uk^ 
ken  der  pogingen  van  geweldenaara  en  onderdrukt 
kers    des    menschdoms     voor   eenen   t^d  wordt 
toegelaten,  duidelijk    geleerd    en.  de    Qoddeliiko 
Voorzienitrheid     (leeds    volkomen    geregtvaardigd 
bsd.  -p^  Na  de  voibragte  fchoolplegtigheid  hefloot 
de  iieer  B^ifcha  met  de  bede  ,  dat  God  den  Ko« 
Ding  en  het  keniokiyke  i^uis  mogt  bewaren,  eii 
het  vaderland   voor  den  ramp  des  oorloge  beboe* 
den;  of,  zoo  de  wapenep  ter  verdediging  van  ak 
uren  en  haardfteden  aangegord  moesten  worden  ^ 
dat  dan  die  moed  eiken  waren   Nederlander  mogf 
bezielen,  om  liever  in  den  Itröd  met  eer  te  fneu-» 
velen ,  dan  andermaal  zich  en  4e  ^Ijoen  het  fchstiv- 
delijic  juk  eener  ondragelijke  dwingelandij,  uit  \^fm 
fe  zucht  tot  een  verachtelijk  leven,  te  {aten  oplegt 
gen***  —  Dat  deze  bede  des  voertfeffelljken  maos, 
wiens  geest  geheel  het  iftfdftorfu^  ontfonkte ,  vol. 
komen  verhoord  werd  t  mogt  dit  zelfde  Jaarboek 
getuigen* 

Ten  opzigte   der   I^tgere   Scholep   werden  d^ 
volgende   beQuiten   genamen  en    inrigtiogen  ge- 
maakt. 
Z    M*  gezien  art,  16  der  verordeningen  op  hes 
van  z.  M,  afnemen  en  afleggen  der  txvBCM  van '  de  genen  ^ 
M^rVno,  welke  Itger  onderwijs  begeren  te  geven ,  bebop- 
z8.  hou*   rende  tot  de  wet  van  3  April  1806,  waarbij  wordt 
^^^^       vastgelleld,  dat  de  getuig(cbrifte«'van  den  derifen 
dd^ke     ^0  vierden  of  laagften  rang  alleen  geregtigen ,  oa 
vcrande*  te  (laan  naar  de  verkrijging  van  fcholen  9   gjelege^ 
be-Vi?ii*  binnen  het  resfort  der  Comnusfie  van  onderwijs» 
gcnV^«  ^^^  welke  deze  getuigfchrifcen  werd^q    afgege- 
trckkei(jk  ven ;  --^  gelet  op  art.  a?  van  dezelfde  venorde* 
wnzcrs*'^^  ningcn ,  waarbij  de  incerpretatli^  tlteratie  en  am* 
van  den    püatie  dezef  reglementaire  befchikkingen  aan  den 
dcraen      j)ouverein  worden  gereferveerd  ,9 :  ep  gehoord  bcbi* 
^^*      teqde  de'  vQordia|t  f  10  de»  $dgfrtvi9  vf a  Sim, 


Bcfluic 


VO«r  de  'BiA9^1fiidCpbe  jcskw  ,  t>ep«al4e  bij  I>e-  Sf'.ü** 

.....  Scholen* 

An,  !•  Oflt  9  gedpri^e  de  drie  eerst  volgende  jaren ,  x  9i5«  H» 
ie  rekenen  v«o  de  dn^ekening  deze^  befluits  af»  aan  de  ^^) 
bezifters  of  verkrijgers  van  den  derden  rang,  als  Ooderwfj*» 
^er»  de  bevoegdheid' zal  worden  verleend,' gelijk  dezelve 
hun  verleetid  wordt  'bij  dezen »  om  binnen  alle  de  provio* 
ciëu  dezer  landen  re  ftaan  naai'  die  Seboien  9  coi  wetke*  ztj 
-wagens  bunnen  verkregen  rapg  geregtigd'zljn.,  blijvende 
TooYts  bet  9  btj  art*  i6-  óet  l^^ordintnQen  •p  de  Examtm 
vasigeüelde,  ten  aanzien  djsr  beziccers  of  verkrijgers  van 
den  vierden  rang,  onveranderd  en  in  deszelfs  volle  kracbu 
3.  Qat  9  ttt  ej^piraiie  der^ersc  volgende  drie  jaren ,  de 
liepalipg,  vervat  in  art»,  16  der  Verordeningen  becrekkelijli 
fie  Getuigfchrjften  v|n  den  derdeii  irapg  9  ^^dt%  bve  volle 
)ti«cht  eo  w^f  Icing  ^1  bernemen, 

De  SccretaFi>  van  Stnat  voor  de  Binnpnlandfche  Bellolt 
^akpn    was  door,  den    Schoolopziener    Th,   yan  van  z.  l; 
i^mndcrea  9  bij   pisGve  ,  verzogt  om  eenige  pen*  cmjJïi 
Dingen  uit  *s  Lands  kasfe ,   ter  onderfteuning  der  yan  stsa^ 
^choolonderwijzers-g^zelfcbiappen  ,  in  deszelfs  di-  voor  de 
(Irikt  gevestigd,  en   had  zich  door  den  School  l"^^);^ 
opziener  {!•  iF.  €•  4*  Fisfcr  zien  aanbieden  een  16  Maar^ 
^gemeen   reglement  voor  de  Schoolodderwijzers-  ^^*  »9 
gezellchappen  binnen  deszelfs   diftrikt ,  en   drek- schoolon^* 
lende  het  daarbij  gedaan  verdoek,  om  aan  het-aerw{|. 
zelve  reglement  9  zoo  door  openlijke  goedkeuring  als  jdf  h^ 
anderzins ,  meerdere  vastheid  en  fcleA  te  geven,  pen.^  *^ 
^«  K*  H.  Relde,  bii  befluit  van  i8i  Februari]  dezes  rNieuwe 
jatrs,  aan  d^en  Heer  Secretaris ♦  «vereenkomstig^gö^^'J^^ 
deszelfs  voordragt,  eene  bepaalde  fonr  ter  «ijner  17431 
befcbikkitige  ,    tot     a^nmoedi^n^  ,  ran     beftaan- 
de   of   optterigten    Schoolonderwijzers^gezelfchap* 
pen  :   -— ^  en!  de    Heer    Secretaris  van  Staat  nu 
.lettende  op  art.  1,  4  en  ia  van  de  inftructie  der 
Commisfijgn  van  onderwijl  en  plaatfelijke  School* 
.^ommisiiën,  benevens  derzelver  Leden  refpective- 
lijk,   waarbij  A^ze.  alle  gehouden  zijn,   de  meest 
IDOgeJijke.zorg  aan  t^, wenden,   dat  de  onderwQ- 
zers  tot  bet  geven,  van  een   verbetetd  en  nuttfg 
4)9((e$wys  ju^  ftai^  woicdea  j^efteldj  voorts  door 


I 
\ 


»fl4  JAARVOEt  'vAH  tBt$» 

^Ottit     onderrigting  en  aanmoediging  den  i|w  der  o] 
van  z.  £•  wijzers  op  te   wekken  en  gaande  te  bouden , 
«rettris    d«*«Jve,  te  dicn  ^indc,  iq  ipeer^er  of  ipinder  aan<» 
V»  scaM  tal  9  op  vistgefteldc  toefen ,  zoo  veel  mogel^k  ,  f>9 
voor  de    herhaling  om  zich  te  verzamelen  ^  ten  cï9de  sicla 
«ken  vin  ^et  hep  tc  ondcfhof^dcn  over  de  bedoeljngeo  cï» 
16  Miar;  werkzaamheden   van    hunnen  post ,   en  over  do 
no.  19      voorgefchreveq  en  beate  wQze^  oip  denzelveo  ge^ 
School  om,  ^^^"^  en  ten  meeaten  nutte  der  j^ugd  waar   c» 
aerwó^      neoee;  -«^   en    voorta  ia   overweging    genomaii 
'^rj^j^®'    hebbende    den    biizonderen    ijver ,    waarmede   da 
pen.  *^  Schoólop^icnera  ns/eF  en  v«*  Swindcrea  zicb»  fc» 
<  Nieuwe    derft  vericheiden  jaren^  onafgebroken  van  boveni^e* 
?8iT^w  "'^'^^  verpligring  ,  ten  wezenlijken  nutte  van  hot 
174-J       Schoolwezen   binnen   hunne  re^^ective  diftrikren^ 
hebben  gcl^weten,   alsmede  den  ijver,   door  verr^ 
de   meeste  Schoolonderw^zera  van  derzelver  res^ 
fort,  in  het  onderhouden  en  bijwonen  van  deze\« 
ye  gezelfchappien  aan  den  da^  g^i^d;  — «  einde* 
lijk  in  aanmerking  nemende  d,t  belangrijkheid  van 
dergel^ke    SchoQlondervvyzers-gezelfchappen ,   ter 
meerdere  v^rfpreiding  en  beveatiging  der  heilzame 
inzigten»  waarmede  de  algcmeene  ScboolverbetOi» 
ring  vroeger  werd  tot  iland  fiiebr^gt,  alsmede  die« 
waarmede  de  algemeene  Schoolwet  van  3  April 
1806,  met  alle  derzelver  algemeene  en  bgzondete 
daaruit  voortgevloeide   verordeningen  en  inrigthii» 
gen  «  hy  befluit  van  ao  Maart  1814  door  Z.  VL 
H.  gehandhaafd  en  bekrachtigd   was,  -^    vond 
bij  dtspofiti^    den    jtfden     Maart   goed   en     vem 
'  fiond;    ,9    dat  de  Schoolopzieners  flsftr  tiki^^n 

I,  Swinderen  zonden  worden  geantorifeerd ,  na* 
9,  mena  den  Secretaris  van  Staat  voorn,  en  onder 
99  vermelding  van  desjtelfs  tevredenheid  over  den 
99  ijver ,  waarmede  de  SchooIonderwi|«ers  binnea 
5,  derzelver  refpective  diftrikten  hadden  medege- 
,,  werkt  om  te  voldoen  aan  de  heilzame  verorde» 
y,  ning ,  vervat  in  ^rt.  4  der  ioAnictie  van  Srhool«i 
^,  opzieners  enz.  en  blizonderlljk  met  verdiende 
„  lofzegiring  aan  die  genen,  welke  daarin  hadden 
,9  uitgemunt  ,  onder  de  gezamenUHce  Scbonlon» 
u  derwxjzera  *  gezelfcbappen   binnea*  faun   diflrikt 


I  AARS  o  EK:  VAK.  tSl^ 


tSf 


^^  uit  te  reiken  9  en  ninr -.denelver  uitgebreidheii 
^,  cc  Terdetlen»  de  fomiBe  ?ftii  ƒ  a^» :  -  voor  die 
^^  oflder  eerst  genoemden  9  en  van  /las:*  voce 
^4  die  onder  laetstgenoeoiden  Sehpolopsien^er  r e%- 
^^  foneiende ,  en  ^ulks  jter  inftandtiouding  van 
1^  dezelve  gezelfchapp^en,  en  ter  goedmaking  van 
^9  derzelver  uitgaven  ^  over  den  jare  18159  ^9* 
f^.  wonderlijk  ook  met  opzigt  tot  de  gevestigde 
3^  bihliocbeken  ,   ten   danste  van  derzeiver  Lé* 

•  ^,  den  9  wordende  voorts  de  Scfaoolopzieners  y$i* 
99  /2;r  en  van  Swinicrcf^,  nitgenoodigd  ^  om  re- 
^,  fpeativelijk^  10.  den  aanvang  van  het  jaar  18169 
99  bQ  bet  departement  v^n  BInnenlandiche  zaken 
99  in  te.  ienden«  een  afzonderlijk  verflag  van  den 
99  ftaat  der  •  bovengemelde  gezelfchappent  tot  hun 

-#f  diflrikc  behoorende,  met  bijzondere  vermelding 

•  ^^  der  Schoc]^o|)ckrwi)zer$  9  welke  zich  9  zoo  in 
.^9  bet  algemeen  in  hunucn  post,  als  ook  byzonder- 

99  I'yk  ala  Leden  van  dezelve  gezeirchappep  zouden 
99  bebben  onderrcheiden  9  gelijk  mede  .van  die  gé* 
99  nen'9  welke  in  bet  bijwonen  van  derzelver  ver« 
'Sy  gzderingen  9  en  in  het  opvolgen  van^het  voor 
,99  dezelve  beffaianoe  reglementen  achterlijk  zouden 
^  gebleycn  syn  9  met  opgave  tevens  der  aanlei* 
.y,  deiide  oorzaken  hiertoe.". 

De^Schoolopsieoer  //«  fFcstcr  den  Heer  Secre* 
laris  van  Staat  voor  de  Binnenlandrcbe  zaken ,  bi} 
flrisfive  vih  ap  April  9  mede  verzogt  hebbende  om 
nenige  penningen  uit  'sLands  kasOe,  ter  onder- 
fieoning  van  het  binnen  deszelfs  diilrikt  gevestigd 
gezelfchap»  nam  Z.  £xc.  in  overweging  den^byzon* 
deren  Qver  9  met  weiken  dez/*  Schoolopziener , 
ook  reeds  bevorens,  de  dadel^ke  bevordering  der 
Schoolverbetering  dezer  landen  van  de  zgde  van 
het  Gouvizneafent.,  daaraan  gearbeid  ep  daartoe 
in  zline  omftrefcen  den  eerden  ^rond  gelegd  had^ 
en  aiet  welken  deze  Schoolopziener  aan  de  meer- 
dere uitbreiding  der  Schoolverbetering  bij  voort- 
during werkzaam  Vira8  9  zoo  door  eene  voorbeel- 
dige waarneming  van  dezen  zijnen  post,  als  Aöot 
'  bet  uitgeirén  Iran  -  doelmatige  Sehoolwerkjes  ,  ge- 
1^  mede  door  het  opsigten  en  onafgebroken  jn 


\ 


f    - 

t 


feertut<., 
van  tmik 

den  ^c^  \ 
crcc*   vaa 
Staat  V9({r 
de  Ëtn/  ^ 
nenU  za^ 
ken  vfin  * 
S9  April 
betrefcl^ 
IQk  hec ' 

dcrwj'  j 
;iers-^è- 
xelfch^jf 
te  Win* 
fcboien.. 

( Niuuwe 

Büdr. 

lSl5«    \Am 

Sï4*> 


\ 


fttnd  hooden  tm  ^ottMA  'ScbdtftondcSrW^lË^li 
^  ^ezeirchap  te  Wiflfcliofeeif  ^   M  rteds    geéurenü 

iryftien  jtrenr^  en  befl#ot^    ottder  iyecuïgidg  vjn 
desseifs  bijsoindere  goedkeurinif ,  wegetis  ^  de  bui* 
tengewone  diensten  ,  door  den'  Heet  tfi  fFtsur 
'tan  bet  lager  Schootweaen  dezer  Landen  fceivc- 
ten  ^    gemelden    Schoolopziener    te    autorffèrefr: 
^,  om  namens  den  Secretaris  vaif  Scaat  voorn,  .ad 
^y  onder   vermetding    van    deszelfs   tevredenlifid 
^y  oTer  den  ^Ter  ,  waarmede  de  Scboolo0der\«f« 
^,  xerè  binnen  deszelfs  d.i(lrikt  hebben    medege^ 
'^,  werttc  9  om  te  voldoen'  aan  de  hèilaariid  Tèrof> 
5,  deningy  vervat  in  art<    I4  der  inflructie  wa 
'39  Schoolopsienérs  enz.  en' bqkondér  met  verdiai^ 
3,  de  'lofzegging  aan  die    ifenen  ^    Wefkef  cfiarin 
59  hebben  uitgenkunt^   met  fiaine  asin  faü  y/èH^t 
$9  g^é  Sdhoolondenvij^et  te  Winkboten  en'^Voor- 
9,  zitter  van  l)et  Schoolonderwi|ters*geze1fchikti  mU 
9,  daar  9  aan  hetzelve  gezelfcbap  mx  te  reiken  nk 
5,  fomme  van  ƒ  75:*  en  zulks  ter  gdDoetkottiiig 
^,  van  deszelfs  nirgav'en  over  desen  Jaré.^*      -  : 
Beffiait         Z.  K.  H.  trad  bij  befluit  Van  «o  Masft  jt8dfc« 
Van  z.  E.  de  wet  van  3  AprH  iSoö^vbetrekkelgk  het  Laftf 
«HBcJif   'Schoolwezen,  in  werking  gebtagt  ook  binnen  die 
inn  Stuc  gedeelten  yan  den  Staat ^  welke;  in  den  jaft  itoé^ 
voordo'  .2icb  daarvan  afgcfehetfrd  bevomlen,  en  eer^t  on- 
•g^"^  langs  met  denzeiven  hereehi^d'  werde\i  W  vefAèr 
^  Aprn ,  zouden  worden.     Voorts  had' 2.    R.  ff.   b$  lȏ^ 
yr  üitro- flujt  van  4.  Maart  dezes  jaars«drienieavi^eSch<>na« 
g^^^*^^  diftrikten  geformeerd  van  dezelve',  met  dezen  Staat 
vm  3       hereenigdé,  gede^ijten,  en  over  elk  derzelven  een 
ApriH*o6  gchoolopzienef  benoemd.   Dé  Secretaris  van  Staat 
belten**' voor  de  Bi|thenlandfche'Z9iken  nu ,  in  overweging 
ivan  itea    genomen  fitfbbciifde,  dat!  in  voorgezegde- gedeelten 
Jte'zich  ^"^''  l«'ï«*^«  de  invoering  dier  weï  ^  pjeHjke ^^ 
In  1806    ze  beboete 'aan  te  vangen  ^  als  tlrdens  derzelvé/ 
vtn  den-  introductie  met  opzigt  tot  de  toenmalige  de^en 
affbbSurd  van  dén  ^taat  plaats  bad»  bepaalde  b^beffuittM 

Wonden,  ao  AprlU'  '  ^  'l 

iBi5»*Ïl       »••  D«'  de  wet  van  den'  sden  Apri/  180*  mer  prhbo' 
•Bi.)   '  ^imtj  iSisaöo wórden  lawerUogtebfagt,  is -ket  rkédh. 


jAAft.&0£&  tAn  1S15.  itf 

I 
t 

Hifit  ScBooI-diftrikt  der  froYiocie  Zeelflod ,  eo  la 
htt  negende  Sckooi-diflrlkc  vta  'die  van  Bnibtnd  »  en 
SulN  ofereeskomaug  hec  acceifoir  artikel  op  dezelve 
ivcc»  ofeder  hec  affcbaffeD  en  buiten  effect  ilellen  van  alle 
plakittett,  (latutpn«  ordonnantiêni  kenren  of  réglemiented 
binnen  de  landeq.  tot  deze  diftrikten  behoorende »  (Sp  faee 
Schoolwezen  geêi&ane'eïd  ,  th  atfe  Schooiverordenlngen 
hoegenaamd.  / 

'    ft".  Dat  aan  de  betroeoide  Sdioolopzienefi  In  êk  gemei-  ' 

ée  drie  diftrikten  zon  worden  toegezonden  een  toereikeai 
aantal  e^éttf/iaren  der  flArmidleren  van  de  hew^zen  vat 
algémeene  eoeiating  toe  S«hoolonderw(^zer  «onder  rang^ 
tot  Scboolboudereife»  en  tot  Huifonderwijzer,  ten  einde 
4oor  hen»  leder  binnen  deazelfa  diftrikt »  te  worden  nit*  ; 

gereikt,  overeenkooKcig  met  het  voorfchrift ,  vervat  in  t 

inrc*  14  van  het  reglement ,  beboprende  tot  de  wet  van  ^ 
jApril  12^69  alsmede  overeenkomt jg  met  den  inhoud  der  '^ 

formolleren  Zjel^e. 

3^.  Dat,  onder'  toezettdfbg  v^n  tet  exemplaar  dezer 
'rormnlieren , '  de  (jToovertieurs  der  provinciën  Brabind  en 
'Zeeland  toudlh  wotden  oiigenoödlgd  eii  :geautori£berd> 
'ItelVk  gdfebiedde  bV  deten ,  om,  ieder  in  ^  e^ne  ,  zoo 
-^eer  nood}g>  van  ket  bepaalde  btf  art.  t  en  a  dezes  be- 
"Ümtsyde  openUDfce  bekendmaking  te  doen  qp  de  gd)r«i« 
•  kelllke  w^ze*  oodar.b^nnering  van  bet  gefiatueerda  bif 
'mm  14  der  wet  vajp  3<April  z8o6»  tegen  de  g^en,welke^ 
^inocgD  meefgjpmelde  dUirikten,  na  i  Juni)  1815»  eene  ifr. 
gere  fchool  zonden  oprigtep,  of  lager  onderwas  geven» 
;jlBondér  voor;(ien  'te  zijn  V^n  ^en  bew^s  van  klgemeene  toe* 
'Isting,  doQr.den  biftrikts-Schóolopzieiler  afgegeven  ea 
onderteekend,        /    '  .  . 

4*.  Dat  de  Jcb^lopileners  dèr  drfe  meergemerdc  dfo. 
trikten  zouden  woréeü  aangéfdirevcn ,  gelijk  ^chledde  b0 
*deten,  om  na  het  exptreten  vani  Junl|  ijBi^,  bij  den 
(^mmisfaris  tot  de  zaken  van   hec   middelbaar  en. lager 
-^ónderWifs  in  té  zepAnh  de  f  lijst  der  perijicmen,  aan  welko 
.  door  hen  rei^eqclvelijk  een  bewijs  van  algemee^e  toela-  \ 

ling  zou  #|fi*  uitgereikt 

Op  de  vcr»oek,cn  van  4e  ScTioolópzIeners  Mr.  y.  D.  ^zA. 
'dender f lautt^Ü» Mariens^  A  Brutning^  J.F.At\i  secrl 
^£orf  en  //.  ftUbuur  icrfy  om  onderiteuoing  uit  van  Bin- 

'aLands  kapfc  voor  de  SchpoloDderwözcrs-gez-l- ]|[en  vmT 
«fchappe»  ia  deczelver  diftriktèn  refpecciveliik ,  vond  27  jont) , 
At  Secrcurig  vi^  ^atc-yoor  de  Bjnnénlanufcbe  [^j^'^j^^- 


fekeldene  zaken,  bij  befluit  van  17  Janij  joed^  toé  té  (laift 
SwwS-'^V  75 :  -  voor  het  dilWkt  van  dtn  Stehoolopziciieé 
»èrs  j;c-  Mr  J.  D.  y^x/ï  rf^/-  P/tf^i^,  ƒ  7*2*  voor  dar  vêd 
•icifchap.  M.  MarUnt,  f  ^0  1-  voor  dat  van  if.  BrutfUng 4 
,Vne5!tiid./4o:-  voor  dat  van  7.  K  Xorfénfaoi-  voor 
^Nieuwe  oie  in  het  dmrikt  van  ff.  Nicbuur  Ferff ;  ovêr 
*ö<*^a.-^«J  dezen  jarc.  •.  n  y       ^ 

Jo^f;     *     Dezcltae  Secretarie  van  Staat  had  üch ,  op  i&i 
ne  voordragt^  bij  befluit   van  Z.  IL   H.    van  \t 
j^reaing  Fcbrüapij  »!•  gemagrigd  gezien  j  om  aan  de  ScbpoÜ 
idiciifteii    onderwijzers   P.  J.    Prinfcn  en   N.  Amljn  Nzk 
•vin  K  y.  ie  Hjarlem ,    ccii  boekgelchenk  uit  te  reiken  ,    eti 
jPfi>/tf»    2ulks   uit   Hoogstdeszclil  naam  en  onder  bétui^ 
\dnstyn     V^%  ^3"  ^Joogstdeè^e^fa  gdedSetiring;  \Krègelis  de 
iir«-         dieusieu^  welke  deze  On^leawijrer*  aanf  dè  Sc^oati 
verbetering   dezer  Laiide^i  ^   rop  öp  bün/ie  fc/io^ 
leni  aU  ,  en  wel  voornaioeltik ,-  door  fautine  g^ 
üchrirtcn  bewezen  badden   en  voortgingen  te  bé^ 
wijzi^n;  dien  ten  gevolge  deed  Z,  ïép.,^  bclluic 
¥an  ft2  Matrc,  Han  P.  ^;  Prinfeni   Onderwijzer 
van  den  eerflet  rang  eh  fungerend  Hoofdónder- 
v^ijzer   by  de  School  va«   hec   departeme^   do' 
Maatfcbapp^   Tot  Nut  ^an  ^Algemeen  tt  Haa#* 
Icoi  ,     ufcreiken    een    net    ceboWlen     exempla^ 
van   het   l^cderduUsch   Taalkundig   ff^oordetiMÊ 
van  Pé  tFeilandy   en   aan  N.  Anslyrt  t9z.  \  Oii- 
derwyzer  van   den    tweeden    «ng    eti    füngererftf 
Hoofdonderwyzef  te  Haarlem,  een   het  gebond'eh 
exemplaar  der  werken  van  J    4.  Uilkens ,   VoL 
maakiheden  van  den  Schepper  in  zijne  Schep/blcf^ 
beTchouwd ,   en  vsm  H^  Mtdir  ^    Lesfen   ovcr^  dé 
Redekunde^ 

Vmtt'mi     Op  gePyke  voordragt  door  Z.  M. ,  bif  beéait 

d^JnftM    ^*"  ^^  Augustus  gcmagtigd,  om  aan  den  School* 

^^n  A.      onderwijzer  K.  Jans  Sikkens  te  OorHrtert   in  ét 

pas       provincie  Groningen  ,    uit    Hoogftdeazelft  naao^ 

êtkkcms.    een.  boekgefchenk  uit  te  reKeri,   én  iulkd  wè^eni 

de  door  derizel ven  daargeflelde  intpering  tan   btt 

onderwijs  ïn  de  fflüzijk  op  defzelft  fcho(fl  ,  ondrf 

betuiging  teVena  van  de  tevredenheid   Z^ner  l^i* 

J'efteit  over  den   ijver,   welke   de    gemaente   van 
}orkwerC9  en  bljzonderlgk  de  i)laatfeli}ke  School* 


y 


ADpriener  ^.  ^f.  Dykhufs  ftccdi  aan  deii  dag  legi 
'den  'ter  bevordering  en  verbetering  vtn  het  t)iaa(* 
ITelijk  ónderw;ljs  aldaar  ,  vond  de  Secretaris  van 
Scait  voor  de.  Bionehlandfche  zaleen,  bij  befiuic 
van  i  September^  goed  daii  K*  Jah^  SiMtens  ^ 
openbaar  Scboplonderwijzer  te  Dorkwe'rt,  ^e  doen 
ïiitreikeh  een  net  gebonden  ekenrpUj^r  vari  de 
Theorie  der  Muziji  door  Ó  FJ.Ruppè^  KdpeU  ' 
la/eesfef  yan  de  Hooge  fchóol  ïe  Leiden. 

i.  M.  Voh'd  H  befluit  van  den  a^d^h  Septeiü- f^eüolc 
W  goed,,  den  Mipister  van  feinöcolandfcfie  ïakeh  ^JJ^^M* 

"te  iaütórife'rénVöp  op  alle  plaatred,>aar  Scliool-.$epccm- 
'onderwijzers- pd&ten  vacant  waren  bf  berden  ^  wher  ter^  Lit. 

Vervulling  aan  'jfloogsrdehzelven'cotopétéerde  ^   de  fen^*^^ 
burgemeester^'  van   zoodanige  jpléatfen  ^te  iAagti-.verv«i- 
jgeh ,  Ötó  Wan  wegè  i,.  M  \  te  dien  aanzien ,  'dat  i>n8  v«n 
alles  té  vérrTgien,   wat  de  teieirwtE>ördigè  School^  5J;^§|,^^ 


Wetten  én  inftellingén  op    Het  vervulleh  van  va^pUétfené 
tantfc  Tchoien  'Vootfchreveii   eii'  öiedebrègten  ;  tot  Rwnde 
EDO  lang   door    Z.    M.   deswege  hiet  anders  zon  mni^enr- 


zijn  gedisponeerd  ;  reretvèrendé  zich  Z.  M.  üit-  ke  begc- 
tdrukkelijk  ,  om  ,  winnéer  aah  Hoogstdenzelveri  J\y8  ^n 
kandidaten  bekend  rtögirti  zijn,  of,  tiit  hoöfdè  jifteu. 
jhunner  bekwtambeclen ,  Zulks  ttioj^ten  yerdienert^  'Nieuwe 
hierin  Zoodanige  i^erénderlngcn  en  excepticp  te  ?^5*f?* 
knakéa »  4ls  Z.   M.   tqa  bordeèteh  r&adiaam   té>i^    * 

zijn*  .    . 

Z.  Eirc.de  Com'misrarU- Generaal  Voot  bist  on*  neénic 
derwijs  en   .voor   de    kanstèn   en   wetenfchappen  ^tii  z.Ft 
beÖoot  i  op   het   verzoek  van  deö  Schoolopziener  Si'ïftri^ 
in  bet  derde  dilbikt  van  Drenthe,  C.  Pothof  i  oiri  Oenerrat 
èenige    ondeKïeunln^    en    aanmoediging   van   het  ^^  *»«! 
SchoolOHder^VijièrS-gezeirchap     in    het    gemelde  SSI^Tn 
diflrikt,  -^   uit  overwe|{ing   van  den  otiafgébro   t\  bet. 
keii  ijver,  welke  gemelde  iSchöolopzlener  ged uren- }J*'^'^^^ 
de  dertien  jaren  bad  aan  deil,.dag  gelogd,   onder  scboofon* 
betuiging   vkn    deszelfa   bljzbndete    goedkeuring ,  tfer^zM 
wege;ns  de  diëtisten  door  hem  kan  h^t  lagetV  On*  ^^^l,'  .^ 
dtrwijs  be^Vezeo ,  inzonderheid  ook  door  hift  tot  hbt  dU- 
tlahi  brenj;en  ch  de  .'goede  inrigting  van  Voorn,  fttittvtn 
pëiéirchap  biftnéii  desrielfs  diftrikt,  ctne  Tom  ^a>!  school- 
ƒ  icotr  aah  gemelde^  gezelfchap  te  doen  uitrel^  dpiicact 

J.  B.  vtfn'x&is.  ade  Staki  T 


«90  JAARÉÖÉK  VAif  x8i5« 

CP9tk9f.\ien  f  .onder    verklaring    van    des'   CoromrisArisf* 
JS^JJJ^  Generaals  tevredenheid  aaa  jlc  leden  vin,  hetzelve 
iSisTwl  gczclfchtp  over  derzelver  bereidvaardi^fiieid ,  om 
^•9»)       zich,  lan.Rd  de^eh  weg,  voor  hunnen  belaiigrijkea 
'post .  meer  en  meer  te  bekwahien ,  als  ook    van 
fiijQ  vertrouwen  ^  dat  dit  allezius  (trekken  zou, 
oqi  hunnen  ijver -niet  alleen  te  onderhoaden  mur 
tevens  tnëer  en  «ïeer'aan  te  vdrén. 
Befluiteo      Bq  onderrcbeidené'befluUen  van  2.  M.  vaa  rx 
^J^fj'rJlJuiy,  8  en  tS  Augustus  cd  ai  Novedihtr  \nten 
i(f »  8  ea  benoemd  tot  Schoolopzieners :  Mn  Af,  Siderius 
•»  4J«-  te  Wolvega   in    bet   Vde  dillrikf  de*   provincfe 
tot  WhSl!  Vriesland  ,  in  de  plaats  van  ü$.  fFJ  Beek  And  s^ 
niag  van  In  de  maand  Februari)  overledeVi  ^  jf.  yan  eter 
schooioiv- ^i7/iV^«  te  Haafledt.    in  het  llde^  diftrikt    vaa 
fNi^^^ê   Noordholland  9  in  plAts  van  Ds.  ^#  C.  Berran^ 
B(fdrt^  gé  9  vertrokken  naar  de  Kaap  de  Qoede  Hoop^ 
«J'5- w^  jj^^  Gouverneur  te  Beesterzwaag  >  Itt  het  Vde  dir 
6$i'en     ft"kt  van  de  provincie  Vriesland ,  vacerende  door 
749«)       het  bedanken  van   VUi^  M.  Sidertus\  en  £.  W. 
CMer^dUeredu  te^Otntnen  ,   in  bét  Vde  ditlrikt  vaa 
de  provincie  Oi^er^sfel ,  vacererfde  door  hec  ver» 
.    zocht  én  tiekomén  ontflag  van  ^.  Bukhmii. 
ytuz^t      ^Ö  befluii  van  den  aSIlen  November  irrefteerde 
deftfh>m'Z.  £•  de  Com'misfariS'-Generaal   voor  bet  pndèr* 
mur.Gen.  wljs  enz*   de  provifioneele    ScbooldiflriktlVèrdee* 

Novf Ml  ^^^f  ^^^^  ^^  noordelijke  provinci$n«  BH  deza 
pfovïoo.,  verdeeling  werden  allé  de  plaatfén  ,  mét  het  itti^ 
Th  u  ^*^  van 'derzelver  fcboolen,  tot  elk  didrikt  'bèhoo- 
dKdLf  r^nde ,  opgenoemd.  Wg  bepalen  ons  bij.' de  ver» 
verdtt-     m'ïlding    der   Schoolopzieners  'in .  de    provfndlafé 

Jf"f.-        diftnkten GeUerland  Ille  «iftrikt\ff.  ft/ Don. 

U^^  hrüurtius^  Ilde.  Mr.  H.  Hoefh'amer,  lilde  f'. 
tSió.  u.  van  der  Linden^'  iVde  H*  J.  Thomas  f  oh  ^  Vde 
^*>  H^  IP'.  VM  fToelderen^  Vide  T.  /üf/  V««  GuU 
$chooto.étf/i.  Vilde  R.  Mdcalesêer  Loup  ^VlMWt  C  fT. 
^^^y^yanJer  Fekz^  IXdc  F.  H.  KettUut^  Xde  Mr. 
itrikt'aa.  ^.  Staats  Esers^  —  ZfsidholUnd  \\\t  diftrikt 
V  E.  Spoel ftra^  Ilde  ifte  gedeelte  Jf^Blusfé  de  Jori'^ 

ge^  ilde  At.  Siegenbeek^  UIde   ifté  gedeelte   It. 

van  Meerten  ^  adcMr.  ƒ.  Meulman^  IVde  G. 

W.  BQot\  V^c  (?:  ytf«' Kooten^  Vide  £.  Jfo^«a* 


jAARDbËk  üfAir  iKi|;  a^i 

tcri^^fUó^  S^  T.  Hifêrj  VlIIfté  N.  Mis/ikaerÈ.  schdoiop; 
i—  NêordhoUand  Ifte  diftrikt    •.,,..••.  .  5«encfi  id 
llde  ^.  i%lii  der  Willigen^  4üdè  iftegedeclté  y.  Jf^^^^ 
IVeU^j  Qdft  ^.  A.  i/rar^  «,.lVde.  i^.  Numa^^  séhool. 
Vdc  ^.   /)i>jijF »   Vide  Mr-.,  T.  de  J^rh$  .   Vilde  ^^ft^iW 
^rfr.  vi^i9  Z)^ifl/>^  Vlllfte. ƒ.  Tpis/ldre  rJfige.  —  *•"• 
jZ^and  l(le  diftrikt  Jln$.  yah  Deinfs,^  lld<  ^. 
Uy$umSb?f0m ^  lilde  Mr**  C  t^/i  £riacA  ld  Moh> 
thci  IVde    7,   H^\  Galland^  ^  Vdc  M   //2;>iM* 
.fum»,  A^  U$rtch$  Ifte  diflrUit  l/lu,  H*  Ar'ntze^ 
'.niuê^  llde  ^v  iSiiVK^a^  9  JUde  ' /f   C^.  S^hluiur^ 
-IVde  ^i  van  Manen  jldz*  ^^  yri^t^pd  Ifte  di* 
•  ftrikt  Mr    J.  D.  van  der  Pldat$j   llde  ^.  i}riy/« 
^sin^y  lilde  üf.  Manen^^  l,Vde  //.  Niebuur  Ferf^ 
Vde  jf,   Gouvesrneur^  Vide  ,^.  ƒ,  ^ar/^  Vilde 
Mr.  ^.  F.  melandt^  V\mt  H.  tV.  CA   VU^      ' 
Jcr^  IXdé  O.  Muinif^  —.  Oyirij^fel  KIe  diftrikt 
4  •••.»•  •    llde  tft6:gfd^eke  C«  Franpenyan. 
^£ck^  dde  .?•  ^.  ^.  A/c//4r,  |IIde  £.  D..  yVi/i 
X^/i«q>  t  IVdt  y.   /?.    F/«A,   Vde  W.  ChevdUe^ 
-rsaa^   Vide  fK   Sanders.  '^.Griiningen  Ide  di» 
-ftrikt  Mr.  Th.  van  Swinderén^  llde  J.  Autgert^ 
JUde  ƒ*  A.  Uilkenê^  lVdti,N.  fFestendorf^  Vdo 
H.  Hesür  ^  Vide   itf*  .%   Adriard.   —  Noord*' 
Mrakand  Ifte  diftrikt  MÏ>  ^.  />«  i$^(>0r,  llde  S. 
Ifan  der  Noarda  ,  lUdQ  (r.  ^«  Ketfchietere  vaë 
Jiavre  i  IVde  ^.  J.  de  VqocIu  ,    Vde    A^  van 
Jdoorf^t^  Vide  ^.  poAim^  Vllde  G.  van  Nou^ 
huis »  Vlllde  A.  J.  Bcrkhwt.   —  Drenthe  Ifte 
diftrikt  O.  A  tUddlngius^  llde  Ut.y.TenckenSi 
Ulde  «d  />#lAi/,  1  Vdif  G.  JmV. 

Op    de^  ftSften  Jung    had,  bet  eerfte    School- Dood  A 
distriht    van     if^ïoordholland :    door     den     dood  *^  van 
Verloren    O^enraad  Wertz  »     eenea     flkan     van  scUbo^op- 
200   .nitftekende     verdienften     foor     de    Jtaaat-xieoervaa 
fchappg ,    dat  er  eenige   buiyccing   moiest  plaats  ^^2u»ds 
vindea  ia  bem  te  do^n  verv^iig^^.  Hy^waa  te- j^e*  .. 
'  vens   Lid   der    Vergadering  /van,  Curatpten    derschóoi^i 
^tads  armen  fcMen  van  Aa>fterdaai*,  O^id   Com- ^'^||^^  •. 
ttisfaris  der  Stads-Drukkerij»  Hoofdjbeftqjurder  d^ 
Maatfcbappij    tot  Nut  van  het  Algemeen  en  jLM 
f  til  verfelieidieiif  Ltturkitndig^  Qen9fi^fc(taf  pépf^-^ 

Tm 


S9a  JAARBOEK  van    1815. 

H9  flierf  betreurd  door-  allen ,  dt«  hem  van  iiabQ 
of   zelfs    flechts  van   verre   hadden  gekend,  da^r 
h^  de  mtn  was ,  die  als  de-  vader  van  het  ver<>e» 
terd    lager  Sc^oolonderwgs  mogt  worden  aangc* 
merkt;  terwijl  zijne  deugden ^  kuocligheden  ea  xe* 
den  bem  vereerd,  geacht  en  btmind  gemaakcliad* 
den    in  -den  kring  van  gade,   bloedverwanten  en 
vrienden.     Het    Hoofdbeftuur   der    Maatfchappij 
Tos  Nu$  ra»  hei  Algemeen  heeft  \  door  eene  Je- 
vens*   en   karakterfchets  van  dien  voorti^ffelyken 
man,    a^er  nagedachtenis  eene  regtnatige  hulde 
töegebragt ;   en    de  twee  Amderdamfche  depanc^ 
^        meuten  dier  maatfchappi)  hebben  een  plegtig  treur* 
feest   ter^ zijner  eere  gevierd,  waarbg  de  gevoel* 
volle  en  zoetvloeijende  dichter   B.  Kljn  Bsz»    de 
tolk  was  der  algemeene  erkentenis  en  imartCi}. 
Optobaar      Bijzondere  vermelding  verdient  io  die  jaar  hec 
estmencn  openbaar   examen  der  Kweekeh'ngen  van  het  In* 
twint^     ftituut  van  dooven  en  Hommen  te  Groningen, om* 
jirig  bc  dat  hetzelve  tevens  de  35  jarige  viering  was  dea 
?eV"iii(H«  beftaans  van  dit ,  den  vaderlande ,  ja  der  menach* 
ttiut  voof  heid  zelve  zoo  vereerend  als  onwaardeerbaar  In* 
dooven  en  ft it uut.    De  Hoogleeraar  Gujo$  opende ^de  werk* 
ftommco.  ijaamheden    met  eene  inleiding,,    waarin    hij   den 
oorfprong,    voorti^ang  en  weidadigen  invloed  der 
%ichtjng    ontwikkelde,   en    ter    ftaving    van  het 
laatfte  herinnerde,   dat,   in  het  afgeloopen  jaar, 
meer  dan    honderd  deerniëwaardige  voorwerpei^^ 
die    bij  hunne  geboorte   veroordeeld  fchenen  ooa 
onkundig  van  zich  zelven ,  -  van    de  pligten  j^ 
gens   God    en  den   naasten  te  blijven,  nu  docir 
eene  kunstmatige  vorming  van  geest  fn  hart  <ier 
maatfchappije  waren  weder    gegeven^  vermelden» 
dende    tevens   deii  lof  der   door  •  hem    gevorm* 
de    onderwijzers ,    waaronder    een    doof-ftomme 
tt\i   zich    bevond,    en    belovende    z^ne,    in  'de 
fchool  der  ondervinding  opgezamelde  waarnemin* 
gen  op  eene,  zoo  veel  mogeiyk  wetenfchappelijke 
wiize,  jn  het  licht  te  zullen  geven.  -^  De  Hoog* 
leeraar  het   fpreekgelloelte   verlatende,  werd  eea 

(t)  Ultgeteven  bQ  J^  ten  Brfnk  te  Amflerdaai  181  tf;    ' 


Jj&ARBOEK  TAn  1815*'  193 

ff 

V  •  ^ 

tunval  gedrukte  berigten,  vtn  het  Jaar  1791  nog  opeabtat 
voorbanden,    aan   de    aanwexigen    door   ecnige"*"^?* 
kweekeliogen  pitgedeeld,  en  revenu  door  anderen,  tvviotig 
Mn  bet  eind  der  tafel  (taande^  met  luider  itemme  jirig  be« 
tot  dezelvi^n  gesegd:   „  wy  danken  u,,  wy  heb*  ^^"JiJ?. 
„.ben  u  lief!%''  en  meer  dergelijke  uitingen  van  tuuc  voor 
dankbaarheid;,    terwijl    weder  anderen  pp   huniie ^ooven en 
zicpiaatfen   klommen  en,  knielende  met  de  oogen  "^"■•"*» 
en  handen  ten  hemel,  een  gevoel  uitdrukt^ ,  bet* 
welk  het  hart   aller    aanfchouv^ers   diep  ontroer* 
de»  — .  Het  eigeniyk  examen  werd  door  den  Heer 
Gmot  aangevangen    met    de    kinderen    in    hunne 
taal,    die  der  gebaarden,    woorden  te  laten  uit* 
druicken,  welke  hij  begeleidde  met  aanmerkingen 
.ter   ontwikkeiing,    hoe  de  dootdommen- xifh  de 
dingen    voorftelien ,  denkbeelden    voripen   en    in 
hunne  natuurtaai  uitdcukken,  hetwelk  hij  voorts 
op  onze  befcbaafde  kunsttaal  toepa^tet  -—  De  ao- 
dere    onderwijzers    J.    Fetun^    IF.  Ottenbof,  txk 
de    i\djunct*Inllituteiur   Ch.    Guyot   vervolgden « 
ieder :  in ,  zijne    klasfe,   dit.  onderzo^  doorlo^fe   . 
woorden  op  te  geven  ,^  die  tot  volzinnen  te  doen 
brengen  en  daarin  de  fededeelen  te.  doen   aanwij* 
.zen.    — -   Nu    vingen   de   fpreek*  oefeningen  aan. 
.Aller  voorbeeld  bewees,  dat  de  ondeit^nrijzer  allt 
2ijne  leerlingen  zonder  uitzondering  tot  den  graad 
van  fpreken  bragt,  niet    ilechts    voor  de  grond- 
^lanken  ,  maar  Voor  de  meest  zamengeftelde  woor* 
den    en  volzinnen,  ja  zelfs  voor  geheele  versjes 
uit  de  kindergedichtjes  van  vai^  Alphen^  welke  zij 
alzoo    vooclazen,    dat    het    bleek,   dat  zy  sel^^s 
verftonden,    wat   zij   zeiden,  terwijl  anderen  d|t 
ook  in  onrijm  óverbragten.  —  Het  uitfpreken  vao 
getalM  in. bet  rekenen ,  uit  bét    hoofden  op  de 
lei ,  voldeed  niet  minder ;  en  de .  vertoöning   van 
kunstfchriften  en  teekeningen  ftrekte  tevens  tot  lof 
vaq    den  Schrijfmeester  WoUhuis  en  den  Kunst* 
fchilder  de  San,  de  onderwyzers  in  deze  vakken» 
Vervolgens  werd  aan  de  hoogde  klasfe  cene  me* 
ni^te   vragen  gedaan  over  de  Zedekunde  en  dan 
'Godsdienst,   de    Natqur-  en  Gefchiedkundet^e 
lastfte  inzonderheid  met    Uetcekkii^g  ,to;  het  :vy* 

T3 


994  JAARBOEK  WAn  i8if/ 

ftfcètairderlafid;  terwyi'  andere  ktiafea  aicfi  MtMfg*  Itiolv 
»%?«■  ^^"    °^  opftcHci»  re  maken ,  hit  tij  in  de  ta^ 
plfindg     der  geluiden  of  die  der  gel>aarden ,  en  zulk  eeoa 
MpW  itrondige  kennU  van  zaken  efr  woorden  tfti  dea 
!ter\n?i^^K   legden,  als   Mj ' booKntSe  en  fpi^lMade  kiiH 
tuot  voi^  tiers  van  hnnne  jaren  zéldefl  morele  gevonden.  — 9 
dooven     ||et  verbaal,  door  Hntn  jongeling  aiin  een*  u^s§e 
ïen?***  met  de' beweging  der  lippen  gedaan  ^  d0.0r.de2e 
-opgefcbreven ,  bewees  i  welke  middelen  de  doof» 
fiommeri    bezitten ,   om    zich    onderiing  re  doem 
verdaan.  -^  Oe  doofftomme  onderwijzer  i/f   Afo 
f^odm  Y  rhtatde  met  teekeiïen  aan  de  leerlingen, 
toe  bij  vóór  zijne  kóttist  aan  hét  inftituut  in  1797' 
iPt  de'  dieplte  dnkünde  wegens  God  en  Godsdienst 
liad  Terkeerd;  hoe  h^,  hetzelve- ia  |go8  verlaten^ 
d^K  in  de  zsmenteving  was  teriijit  gekeerd  mee  alle 
^e   bekwaambeden  om  een   gelukkig  meoscb   en 
nuttig  burger  te  worden,  en  hoe  b$  e<ndel^  in 
4en    vorigen-  jare,    tér  gelegetihcW  der   tweede 
feuwfeest  van  de  Akademie  van  Groniflgee,  doov 
li.  M^  de  Koningfn  van  zyn  handwerk »  hetwelk 
tlém  een  tqiereikend  beflaan  verrchafte ,  was  afge* 
roepen   en  tot  ohderwgzer  aangefleld;  welk  vep- 
haal  door  de  kweekelfngen  met  een  daidelijk  veo- 
ftaanbaar:    ,»  Leve  de  -Koning^!  Leve  de  Konin^ 
'glhl*^  beantwoord  werd.  -^  Alle  de^e^yérwon* 
'^erlgke  bewezen  ?an  de  fcekwaamfiejd  des  Inftt* 
tnteurs  en  van'  de  leerzaamheid  ^r  kweekelinget  - 
werden  «indélijk  befloten/^met  de  proefftukken  van 
ieders  handwerk^  dié  goedkeuring  en  verwond»- 
fin^  tperwekten.  —  De  glans  van  gezondheid  ei| 
vrehivredenheid ,  die  'op  bet  gelaat  van  alle  kwee* 
'fteli>9gen  )ag{  de  zindelükbcSd  en  netheid,  dié  fn 
^  .   liuhne   kleeding /de  bérchaafdheld,  de  naar^ver 

'  :'ijf  ^Ibeftuorde  ^erznqbt^  die  in  hunne  gebear- 

den,   woorden  en'iit^ieren  dodrflraklden; -tüf^ 

*'^eheclilb^id'  aan  hunnen  hoogeerwaardigea  Le6» 

'  r^ar,    die  'zigtbaar  de    ziel  eü  bet  ieven' V9d  de 

};anó?he  rilctiting  i$  j  aller  ijver ,   allier  'kennis ,  at- 
er  tgercbfktheid  om  tè  léyen  tot  eer  van  Qod\ 
.     tot   nut  van  zich   zelven  en  tot  beU  der  maz^« 


J 


TAARB0EX..y.4»,i8l5.  «9J 

^rliev^n^   aandoeningen   in  ,4^\geaiQederen.  Aft^  ^i^fi^kui^ 
aanwèzfgejji.  flie  ppgi^gcn  ïn  ,nïlT<m  Ipf  en  ^ank«x^fflw 
en  zegening,  jegf na' de  Sticlïters,;den  Jnftiweur  JJlJ^^^^^ 
èn  de  Dfir.ec.t'ejuren  in  der  tij4;,,cn  ciacygden,  raet  jarig  bc' 
cene  bede  aan  deh  Algemeenën  yacjer  ,der  ©èri-  Sj'^nSf 
fcljen,  dat  de  tegenwoordige  dire^rtij,'  door.  n|fjd;e,uit  voor* 
bijdragen   in   geld»  erlang  in  (laat,  gefteld  inogt  dooven 
worden ,  om  de,  federt  vele  jaren  t^datrnaar  reik-  ^J^^^ 
l^^lzen^e   ongelükkigen  tq   kunnen^,  opnemen 't  ,en 
^t  getal  der  kweekelrngen,  toen  ii.echta  uit  40 
]>erronen  beftaande,  wederom»    gelijk^   vèorh^i^^ 
tot  80  en  nog  booger  te  kunnen  btengen*  / 

'  ^  In  de  vijf  en  twintig,  jaren  van  |iet  bef^aan  de- 
ieer  menschlievende  iticbtihg  waa  .bet  getal  der 
leerlir|gen,  geweest,  uit  H^llqnd  6%  kinderen»  uk 
Zeélafid  fi  ^"^^li  Utrecht  4 »  uit  Gelderland  8  9  uit 
Oy^rijsfel  ÖVuU  ffrUtfand  13»  uit  Groningen ^3^ 
uit  JQrentAe' 4  ^,uii  Braband  7»  alsmede  nog  uit 
naburige  ge^^e^ten  Kleefsland^^ .  posf^ricsland  ^d 
liQt  fieatheimfcKe  3  kinderen»  bedragende  t,e  j|pa« 
'iDenj[44  pef lonen,  .wajiron^er  193.  van  den  ïjer- 
Vormden,  ,^5  y.a»i  <lw<  Roomsch- Katholieken,  4 
yan  den  Lqrh^cfchen  ,.  (5.  Van-  den^IJpoFSgczindcn^ 
èn  6'  van  den  Isi;aël(tifchen  eerdu?nstg(;weest  wa- 
zen* Zij, waren  van  beroep  gewQrdah;  adlverime*  ^ 
den  a;  fclboenqukers  10;  kleermakers  loifchrim* 
Werkers  11;  wagemakers  6;  zeilmakers  g;  kuiperf 
S;  zadelmakers,  i;  pasfementwerkers  3;  keurs»  ^ 
lljföiakers,  1;  j^nps^fi^J^ilders.  6;  pypenhakkers 'i ; 
blikflagers  1, ;,  letterzetters  a ;  bp^Jibindeiis  3J 
ïloeldraaliers  5;  koekebakkers  1;  knoopmak^rs  |$ 
beeldfnüders  j;,  hoedemakers  a;  (le^nbouwér^  l ; 
papiermakers ;  i ;  konerfla^rs  i ;  ^  kooplieden  ,  i  ^ 
blokkemakers  i.;  ^wQlIe-naai(lerfli  rSj  Unndi^^^asi^ 
fiers,.  44;  vrouwen-hoedemaak^eVs.,  .a.;  mutÓb 
maakfters,,  a;  «-^  terw^  ^e  meeste  Jpfigens ,  ytüg^ 
ge  fchr^vera  zijnde ,  ook  liet  kppjëiftea  leerden^ 
.|ietgee;i  ten  gevolge  gebad  beeft,,  dat  er  .reed3 
yerfchei&n  als  kopiisten  en  klerkep  op  bureaus  ^ 
^^orden  gebruikt. 

Het^    der  meascbheid  even  dierbaar ,  Inflitt^t 
f^t  fif^.irwvs  der  Blinden^  te  Amljterjlam  leverde 

T  4      * 


i 
\ 


Openbttr  gp  den  ipdeii  OctoW  geen  voin  aftfidoNenelijlc  td0^ 

viD°bec    *'^^'  ^P    '^Ö   ''^^  gehoon    opejibMr   txamcn     óe^ 
liiaituot  .leerlingen;    bij    welke  zelegenfitld    de    Heer     MT* 
2g^f        ffoltrop  ê\s  voorritteacT  beftuM'rdcr  een^  redevoe* 
''"^    ring  Weld/De  vorderingen  der  kvyeekeliogen  iq.  de 
onderrch^dene  vakken  van '  onderwijs  ^^  tCfp  in  bet 
wetenr(;happelljke  als  in   de  kunfien  en  handvrer- 
ken,  waren  aanmoedigend  voor  de  Önderwysers 
en  de  Beduurdkrs  en    ipeer  trefl%nd  voor  de  aan* 
zlenelykg    i^fbs^ar  ^    ^elke    daarbij   tegenwoordig 
was. 
lofHomt      In   dit  jair  zag  inen  te  Groningen  eea  geheel 
teaiiu*  ^^^^^  Inltiiuut  tot  ftand*  komen ,  zijnde  eene  in« 
fcbe jeugd  Mii°&   van  Joodsch  onderwijs   der    Israelitilche 
te^Gro.    jeagd,    federt  langen    cgd  op  jgèen 'gelijken  voei 
^^^'^«iK     inet  dat  d^r  Christclij[ke »  hoezeer  zich  de  Qpzie« 
liers  en  Leden   der  Gemeenten  al  vele  jaFeo  bê* 
klaagden,  dat  de   heilzame  fchóolverbetering  niet- 
rot  hun  was  doorgedrongen.  -^  Eindelqk  had  het 
den  Heeren  Parnaafijns  der  Gemeente  te  Gronia* 
^  gen ,  door  voornaine  Leden  derzelve  ODderffeuod,!   ' 
9iaar   bovenal    door  den  Schoolopziener  van  het 
^istrikt,  mogen  gelukken  een  ontw^p  tot  (land  x^ 
brengen ,  volgens  hetwelk  alle ,  to(  dien  ti^    be* 
Haan  hebbende,  Israëlitircrhe  fcholen  te  Groningea 
yrerden  *  vernietigd ,  en    e^n   fnftituut   yan  onder» 
wijs,  in  drie  afdeelingcn  gedicht,    waarbg    door 
vijf   onderwijzers    I^s  werd  gegeyen*    Eene  vr§^ 
willige    hoofdellike  contributie  van  de  Leden  der 
gemeente  vervangt  daarbij  alle  fchoolgeld  »  en  ver* 
Ichafii  Cjcn     geregeld   jaargeld    aan    de   onderwg^ 
^ers.    —   De   plegtige  inwijding  van  dit  fchool^ 
bad  plaats  op  den    iften  Augustus  in  tegenwoor- 
digheid v|n  den  Heer  Gouverneur  der  fH-ovlncit,^ 
nevens    den  Griffier  en  den    Schoolopziener  dea. 
distrikts ,   beoevens    verfcheldene    leden   der  pro-> 
yinciale   regering.    RQeen  gekoijien    in  de  vergaf» 
dierzaal  der  Parnnsfijns,  had  een  Batige    optogt 
plaats    naar  de  Synagoge,  waar  de  onderwyzer^ 
fn  kinderen  zich   hadden    verzameld.     De  Opper. 
,  .    ~       rabbiiu,  de  Heer  jf.  J.  Decn.^   deed.  een  plegttg 
;  i^bed  ia  de  H^br^euvrfche  taajl »  eiji  da«rpa  ^d4 

Vift 


JAARBOEK  Van  i8i5«  «df   • 

•  •  •  * 

f  anlbruk  ;iii  de  *Hoogduit(bbe.  ï)e  onderwgsers 
\verden  dqor  den  Voorzitter  des  beftuurs  dezer  . 
fliCbtingi  den  Heer  S.  9,  van  Cocverden^  mt^'tcw 
tpepas(el$ke  aanfpraak  bevestigd,  die  daariti  ver» 
-fangen'  werd  door  den  Schoolopziener,  den  Hoog**' 
ïeéraar  7».  van' Smndcrer^,  Eindelijk  dééd  de  Heer 
T^t*  M.  Lwc'  ttw^  aanfpraak  aan  de  talr^ke  me« 
liigte,  waarna  tien  kinders'  «en  Godsdienftig  ge- 
iSang  .uitvoerden  naar  de  zani^wlfze  van  het  Eik» 
^elscbe  Lied:  God  f  ave  fhe  kirrgt 

De  vruchten  van  het  lager »  middelbaar  en  boo«> 
yer  onderwijs  des  Ncder)andn:hen  volks»  bétwslk 
ilaarin  niet  flech^s  nimmer  achterftond  bQ  eenige 
patie'.  mkar  ^an  velen  les  en  voort^eeld  tevens 
tepgr  ^éven  ,  vertoonden '  zich  fteeds  met  dea 
ichoónftèn   glans  in  de  veelvuldige  Gfenootfchap« 

{''>en    èn   'Maatfchappijën  van  geleerdheid,  weten« 
ctiap  eü    kunst,  en  leverden  iq  dit  jas(r  wedor 
*^enen  rijken  oogst. 

Het  Inftituüt  van  Wetenfchappen ,  Letterkunde  u^,  j^dj, 
^n  Scfaüone  Knnflen,  te  Amfterdam,  door  Z.  E;  tuut  vin 
Ia.  bij  befluit  yan  a  P^bruariJ  1814  uirgenoodigd,  J^«- » 
'èm  dészelfs    werkzaamheden,  op  den,  tot  dien  gch^»^ 
tlid   toe  gebruikelijken    voet,    voort    tè    zetten^  Kuaftenr« 
werd   in  dit  jsar   door  Z'.  M.   opgeroepen ,  on  ^^^^  , 
üeszdfs  befluiten  en  regledie^iten ,  ten  aanzien  der  gebrek/ ' 
'zamenitelting   en  werkzaamheden^  te  herzien  en', 
naar  aanleiding  daarvtn ,    te    overwegen ,  'welke 
uitbreiding    en  verandering    dezelve   zouden    b«- 
iiooren  te  ondergaan,  ten  gevolge  der  vereeniging 
van   de  Noordelijke  en  Zuidelijke  provinciën  van 
liet   Koningrijk  ,  der    Nederlanden  onder  eéne  en 
'dezelfde  grortdwet,  < 

Bg   de  Letterkundige  Maatfchappg  te  BtusFel ,  De  pritu 
in  de   ftraat  d»Asfaut  wilde  2.  K.  H.  de  JE^^SSÏ^*' 
f  rins  yan  Oranje  den  tftef  van  Iit)norair  Lid  wel  ud  van 
aannemei^,    deswè^ens    Hoogstde^elfs    genoegen  «^^  l^^** 
Iciuigende    bg  den.maaUgd,  die  ter  *ij»er   «ere^S^^h 
door   d(^  maatri^happl)  in  de  maand  FebruarQ,  gé*  cefiwteU 
geven  werd. 

De  HoHandffebe  Maairchappu  der  Wetenrc^ap* 
«en  't^  Haarlem  bekroonde  in  hftf^  6üfte  jaarlyii% 

T$ 


Aifemeti»  fche  Algeoieeiie,  Vergadering  tp  dien  soften..Mrf 
2^y®^g^  onder  voorzuiing  van  d«n  Directeur  i)«  3^..  CM^ 
Holland*  ^^^  Camerling  ^  de  beantwporduig  der  vraag  s 
(cbe  ,^  welke  is  de  oorzaak,  dat  de  gfóei  der  plantea 
i^htppS  »•  ^^^'  llerker  door  iten  regen  bevorderd  vordt^ 
van  We»  t»  dat!  d.oor,  het  begieten  van  dezelve  met  regen-» 
tenfcbap.  ^^  wel» ,    rivier*  of  grachtwater  f  Zyn  f  r  aidde» 

HMricm.  »•  '^°»    ^®   **"  ^^*^  vcrfchillende.  watvren    dat 

3,  vruchtbaarmakend    Vermogen    van    den    regen 

9,  mede  te  deelen;  en  welke  zijn  dezelve?*^  door 

den    Heer  G.   fP'.  Munkcj  Hoogleeraar  te  Mar* 

burg  met  'den  gouden  eerprys ;  —  alsmede  die  der 

vraag;  ^^  wat  is'er  van  alle  die  voorte<;kenen  vaA 

99  aa^aande    gefteldhefd    van  faizoeneh>  of  van 

,9  veranderingen  van  hpt  weder,  die  men  mee^t 

^  te  .viaden  in  de   vtugt  der  voj^eleh,  ;n  bet  ge» 

99  fcbreeuW  of  in  de  geluiden,  die  dezelve  of  an« 

9,  dere  dieren  maken,. en  in,  hermeen  men  vrj^ietê 

9,  omtrent  velerlei  foorten  ^vao  dieren  waarneemt^ 

.  t9  «voor  waar  of  wel   bewezen  te  houden?  Heefc 

\.\^.:de   qndervinding    deaaangaande    hier   te   lande 

.  99  hét  een  en   anoer  genoegzaam   geleerd ,  óm  er 

99  zich   op  te  kunnen  verlaten  ?   Wat  is  er  .daar* 

'     ;!  99  entegeq,~  van    hetgeen    men    hieromtrent  .voor* 

»f  gcc^t*  twUfelachtig,  of  doot  d^  onder vindbf 

99  wederfproken?'  en  iii   hoe  verre  kan^men'»  uit 

,9  den  bekenden  aard.  van. fommige,  dieren  9 ' reBea 

99  geven    van  hetgeen  men  .  hiervan  •  ziet  gebeu^ 

99  ren?"**  door  clen  Hieer  J.  Konjncnhurg^  Hoog* 

leeraar  aan  de  Kweekfchool  der  Remopft^anten  te 

Ai^fterdam.,.  roet  den  gouden  eerpriis  ir^,voojv$ 

4ic  der  vraag :,  ,9.  welke  volkèr^i.  hebben  de  zooge» 

99  noemde  nunnebedden  gefticntf  tn  welke  t^deii 

.  99  kan  men  ^uderftellen ,  dat  ^j^.^  deze  oorden  be^ 

99.  woofid hebben?'*  doprdenHeer  Z^.  Jp'cnèndorp,^ 

\  Prfdikaiit  bij  Üe.  Hervqraidejn,  te,  ^^^^^f P  »  \^  ^ 

.  ,,  provincie    Groningen  ,.  mej  4ei.  mtgeloofde  pré^ 

'  '  ^  mi^  vap  150  Hollandfthe  güldcbs;  —  en  eindé- 

.,  j^k  die  der-yrftag;  «/.ijii  het  eêue  volmaaktheic}  der 

^  Historie  9  en  dus  een  pligt  van  een  G^fchied* 

99  fcbryvei  ziel)  alleen  x&  Itiepalen  tot.  het  mède^ 

.99  deele^.  V9n^,da4eii  en  ge^urtenisren ?  of  ótg 


J^AHBOEK  TAKiSi^, 


mi 


09  *%Q  '  zich  veroorioveo  s$nè  >g«éiieiitm*  en-  oor* 
^9'  d«e}véUiiigen'  tevens  mede'  te  déelen,  zoo  Wel 
99'  o  mr  rent  de  bronnen  ixnoorsakea.i  eter  gei»eor« 
99 •'  tetïïBtén  en  bewtegtedvnen  •  der  daden  ,*  als  ^ok 
9^^0Illtrènt    de  lesfen-van  w^sbdd  en  oenróhea» 
99*  kl^ntiis,  welbe  dtarfirt  2i}ii  af  te  leiden?**  doot 
den   Heer  E,  A^  Bopgiry  Hoogleeraar  te  Leiden^ 
Ittea  den  gouden  cereptijs*  ^^  Tot  JDirècteor  der 
Alaatfchappy  werd  verkozen  de  Heer  Mr.  ^.  £ó* 
t'tei  "van  HógmUinée  xt  Amneadam^''itoc  Leden 
tfe    Heeren  ^.  '/^. 'fiarón  van  Spigi^n  Lahtq  in 
deR  Haag;^«  APntzMiut  te.  vUirecbt ,  J.  Konj*^ 
'  menbiirg    eti   G^  'i^rii*  X)Urür  «te*  'Amfterdam*,  6. 
;j9^«i  Kftêppêlh0ur'  en  Al   6.  rVir^ii  Kampen  ie  Lei» 
Uen ,'  ^.  van  Ifuhhem  en  J.^y^Mta0^ae$  te  Brua* 
fel,  ca  J^,  ^/k^ nAiTi»' te  .Oenrr   ♦ 
;^     De  Nedérlaftdrche  Huishoudeli|ke>  Maatfohappy  ^^^^ 
%é  -Hararlem  nfogt  fn  -bare  -algeneene»  vergadering  dering Ser 
op  den   i^den»  lünij  verneatien,    dat '^  M.  het  Nederl. 
i>rote€toraat^  Azcr  Maairchapptj  htd  gelieven  aan  ^"[^^^^^^ 
te  nemen.    Zi>  bad  bet  genoégeit  de .  nateipeldenr  Muc^cl^ 
'jHljaen  en  remonefatjin'  toe  te  kennen^,  als ;  aan  i«  Hav 
p.  Seholt$  tot  Amfterdam  wsgena  da^rfekijnend^  ^^^ 
i^óorwerfen  voor  ket  Mikroskoop  ti>  den  fmaak  'ale 
^  van.  den  zeer  beroemden  Tptf0nf\  een  >iilvc^   * 
tra  nedaiHe  en  ^ea  dukaten ;  ^^—  aan  den  zender    ^ 
Van  cene  geÉrdvurJe  kutifiprekSj'nw  de  khilde»' 
9ij  van  een  Nederlandach  meester,  en  aandien  yair 
-eene  z'warU  kunuprent ,  ieder  eene  remnneratie 
van  vier  dukaiea,  m'ita  vrijbeid  gè^vnde,  bunne 
«biiletten  te  openen»  zijnde  naderband  gebleketi  te 
%'^n  A.  J,0  Zuimhder  te  Amfterdam;  ^  aan  y^ 
nfié  Marctis   te  Amfterdam- «wegena  zijne  Studie» 
'èeeldm  tn^  fragment tn  ^  naar  het  le^^en  geteekend 
«en  door  bem  ti»  kopevgebragtf  eeno  zltveren  me» 
idaiHe  tot  aanmoediging }  ^  ^aan  A;  t^erftkHuf  te 
•Batneveld  wegSns  zijn  geprojmeéïtl  Fornuis  vo9r 
WMumm€r$'y  ddor  hem  met  fticcea  In  het  groot 
isebruikt,  eene  rettioneratie  van  aehl  ^akaten;  «-^ 
^an  gelntresfeerden  in  de  Qtasfithfték  te  Nijkerk         *> 
'Op   de  Velnwe,    tbana  verplaatst 'te  Loenen  aan 
'^p  Vecht  9  de  preinie  -via  vyf  parceni  ^Oor  bet  in 


Pi  > 


|M  JAA&BOBK  TAW   iSij/ 


dk  fabriek  venratrdigde  ta  gti^biteevit  jfppêJicm 
k0rs   Glaswerk ,    gedoreode    de   leren    18 1  a     en 
181 3;  -«  aan  den  Landman  P.  Janfc  Ryk  ^   op 
Zuid- Beveland  9  n^eis  sgne  wel  gedaagde  proe- 
ven in  de  verbetering  van  het  raa  der  Inlandfchei 
Schapen  doêr  dt  yermenging  met  Spaanfehe  ram^ 
men^  de  ztlveien  medaille,  ea  aan  E.  G«  tV.  C^ 
ken  te  Baarn,  wegena  ziine  tiackinmU  Kaardcm* 
Fabriek^  de  zilveren  medaille.  * 
Alaenee-      De   Maaffchappy   T^   Nut  ifan  het  Jigemeem 
M  Vergt,  hield  bare  faariykfche  algemeene  Vergadering  op 
iMut-       ^^  ^^^^  ^^  9^^  Augnatua  ,   onder  Voorzitting 
TchtppQ    van  den  £erw.  Heer  6. H.  Lagers ^^t  baar  opende 
Tor  Nut  loer  eeoe  redevoering,  ten  betoge:  „dat  de  aiaav» 
Aige-^'    f,  fchappelijice  wetten  hare  weldadige  bedoelingea 
«een.       „  niet  iLunnén  bereiken^  wanneer  19  niet  door.  d« 
„  zedelijkheid    van    de    Leden  der  Maatfcbappij 
„  worden  onderfteund.*'  — -  Vereeringen  wegens 
edelmoedige  daden  werden  bg  haar  altgereikt  aaa 
F.  SUk.^  A.  Kujper  en  C.  de  Graaf  te  Enkh4ii«^ 
Mn;  J.  Bjipp  te  Leiden  en  S.  Ruyg  te  Am  (Ier- 
dnm;  en  ^  voor  de  afwezigen,  verzonden  aan  de  de« 
partementen  der  maatfcbapp§,  welke  het  verhatf. 
van  derzelver  cdelmoediite  bedreven  hadden  inge* 
*    zonden,, als  voor:  J*  Krjgsman^  iL.  Krygsman^ 
y.  Sarst/apj  A.  Klejn^  Z.  Bejer^  A.  van  detr 
Sluis ,  A.  Zoet ,  D.  de  Beo  en  M.  van  der  Süsfe 
tt  Brielle;  Hanije  Pieters  Waldait  Ottdega;»$>f/ir 
Kla/ens  Klunder  te  Veendam ;  Elsfe  Jans  te  Ganf- 
nelwolda  ;  M*  H.  Tromp  te  Oldemark ;  G.  van 
y elfen  Soldaat,  5^9/9  DuM  Matroos^  en  Jn   ÏV. 
JLanfink  te  Zutpben.   ^    De  Maatfchapp^  mogjt 
flecbta  ééne  prgalloffe ,    naar   waarde  bearbeid » 
'met  goud  bekroonen.    Zij    beftond    in    Güsondf-, 
'  hei  d$  les  f  en    en    regelen    voer    den     kinderlijkeu 
'krftijd^    door     £n  •  Heer    y*     M.    Schr4n$  ^ 
Paatoor .  te*   BovenkarapeL   —  Het    achter    blg« 
ven .  van  drie  beoordeelingen    op    vier    Verhan- 
daJüf^S^Q ,    ingekomen    op    de  prijsftof :     „    een 
t,  betoog  van  bet  nut  en  voordeel  der  iniekceo^ 
„  bi|zond<r  der  zoodanigen  ,    die  fchadelijk  ge« 
»,  noemd  irorden ,  en  van  dewelke  een  groot  aao^ 


JA^AHBOEK  VAN   i8lj»  got 

• 

'  »^  tal  menfcben  eenen  natuart^ken  af  keer  fchgiicfn 
^9  te  hebben;'*  bad  ten  gevolge,  dat  thans  geetie 
tiitfpraak  kon  gefchiedeoj  doch  later  werd  bekend 

.{gemaakt,  dac  de  beantwoording  deier  ilbffe  door 

.den  £erw.  Hees  ^«  A.  ÜHkem  ,  toen  nog  P/edl« 
Icant  te  Eenmm^  thans  Hoogleeraar  t^  GroningeOf 

i.den  gouden  pri|S  was  waardig  gekeurde  .  ,  > 

De  Maatrchappij  van  Nederlandfche  Lettfifkan-  Opttibara 
de  hield  den  a7ften  Januarij  «ene  openbare  Vc^  yerg tde- 
gadering ,   die  geopend  werd  door  deq  Heer  Mc*  "Jlf^ 
}ti.  IV.  Tjdemanj  roet  eene  Verhandeling:  ,, over  )4Mrf^h»' 
y,  de  redenen,  welke  de  welfprekendheid  bij  Grie  J[|a  ^^r 

.9,  keo  en  Romeinen  tot  eenen. hoogeren  trap  van  Jk»^^ 
3,  voortrcAijkheid ,  (lan  bij  de  nieuwere  volkeren , 
99  hebben  opgevoerd  ;'*  en  befloten  door  den  Heer 
.Mn  ^.  C*  van  yredtnburgch  niet  een  Dicbtftuk, 
getiteld :  ^9  de  Mensch/*  ^  Zij  herhaalde  zulk 
eene  Vergadering  op  den  gdcn  Maart,  wanaeer 
de  Heer  A.  Blu%fi  de  Jongt  haar  opende  met  eene 
voorlezing  :  „  over  de  manier  dar  Ouden ,  om 
99  wysgeerige  en  redekundige  onderwerpen  in  za- 
„  menfpraken  te  verhandelen  ,  opgehelderd  door 
„  eene  ontleding  van  Cicero's  zameni^raak  over 
„  de  vriendfchap  j  *'  en.  de  Heer  JS.  A.  Borger 
haar  béfloot  met  een  Dichtftuk,  getiteld:  ,,  Mi* 
>,  nerva  verdrukt  en  gewroken.'*  ->-  Zij  verkoos 
in  hare  jaarl^kfche  Vergadering  tot  hare  Ledea 
de  Heeren  J.  J.  Dermaut ,  Mr.  J.  JT.  van  de 

'  Kasuek  en  Mr»  R.  Mtukrkamp  ,  in  den  Haag  ; 
C.  d9  Koning^  J.  van  Waliri  en  A.  van  der 
Willigen^  te  Haarlem;  Mr.  A.  Sm.  van  Reefema 
en  H.  Tollens  Cm.  te  Rotterdam ,  en  Mr.  G.  da 
Wal  te  Leeuwarden.  ^-  ^indel^k  hield  zii  op 
den  a4flen  November  eene  openbare  Vergadering^ 
geopend  met  de  voorlezing  eener  Verhandeling 
vaa  den  Heer  J.  ten  Brink ,  over  i,  bet  Griek<fc  §i 

,/fcbe  Treurfpel,"  en   geilooten  door  den  Heer  ' 

'Mr*  A.  ten  Èraeeke  Heckfira^  „  over  de  oude 
„  volksverhalen  ,  die  ten  grondOag  liggen  by  d« 
„  Romans  der  13de,  14de  en  15de.  eeuw." 
De  Hollandfche  Maatfchap^g  van  fraaie  Kuns« 

.  ten  en  Wetenfcbappcn  hield  den  14'den .  October 


) 


.^1         jaarboek:  ¥Aa  iiiSé 

Algcmee-  ktrei  |atfl9kfcbe  AlgcUDCMe  Vergidefinf .  ttf  .  Aiil« 
«e  Vergt' jhenUn  t  geopcad  mtt  «ene  iTedciroeriog  Ttn  harcü 
ttou*^      Voortittw:  dmütüt.J^  L.  J^.  Schridcr^   bebci- 
MaitVch.  aende.:    ^^  .ttse  ^zedelmndige    btTchouwtng    d<er 
vanfriaf»,,  rdorrchrÜtM  VM  Cifiero  vppe  den  Reden  tan  ^ 
MWemi- 1'  ^'  llrekkende  cea  betoge^  dal  deselvet*  ymUI 
Ichappciii  ^9  met  de  beginfeleo  van  bntfbdd  cn.eeflgkfceid 
«  -  ,9  Rrydig^djn/*  «-^  Zij  had  het  poefen  niet  ^  dtf 

beantvrooriiog  jvm  eeoigc  i  baret  'prijalEpifdD  te  bc^  - 
.    krootteii* 
iHgaeN      Bi|  het  depattttndat.Teekenkunde^tïade  Maat« 
e£Te«.    fcba^pij   Ftfiis  JUsrttist  w<rd  de  goudeo  -eerèpM* 
^Fw/r  ^'"^S  teegewsBeDi.aan  den  Heer.  J^  Brondgtcs^ 
Méritiu   eifeqtfaf'Cidvder.Maatrduppijy.  wegena  bec  Tchi^ 
deren  van-een^  Steaadgsaigt  langa  d«-  Ntdeilaad* 
ScYit  knar  f  elKenaardig/genoffeard  en,  bj)  daglicht^ 
-en  aan  den.HeeE  fV.  GrAmr^  tki^laic  Lid  der 
MaaiCeha{i|)fj «  den  prija  w^na  het  best  getee<* 
4raiid  Akademto  baald. 
ve?^*.L      Da  MaavTchappJI  ter(betordeiiflg,VaQ  den  Land-* 
ring  fier    bOüH^  te^AmfterdaiD'^  hkld  den  aóflen  April  faarif 
Maacfché  gfoote  Vetgaikring  ;  ook   d}   banigeeae  beanc^ 
(^'""^v^oordtiig  haver  Tf^aiboffed  bekroonen^^  doeh  bad 
Anfter^   lier  gtnocgenbet  verlhig,  wéfk  tiy  van  .haat  cor« 
^^°^  *      reap«Hderend   Medelid  den  Heer  h. .  Nèckêts  Cé 
DriesHiai  blj-Dokkinn^  van  tijd:  cot  rijd  hadoiit>> 
vangen  wegena  jde  proeven «  die  dexe.  aadtri^wige 
Beoefenaar  van. den  Lanéboaw  gicnomeii  bad^  om 
het  Chineeaeh  Radijasaad ,  dooï  betaekve  vódr  of^ 
gedurende  den  winter  te  2aaijen.«  zöo  vroeg  te 
do^n  rijp.  worden  i-  dat  het  in  beete  zoiAerdageM 
kon  gedorschl  ^  en  de  moeijetijkheid  van  bet  doi> 
Ichen   daardoor  weggénoBMn  noorden  ^    met  eene 
X  gratificatie  van  lea  do  katern  te  erkennen. 
Prühuic*   '    ^^  Luitenant  <*  Admiraal  fmmj  Kinsbergen  ^  I^fcer* 
loavingoa  fainda  ^addc  SteebeLd^   wkna^  grijsheid  •  zich  too 
^0  den    eerwaardig  beeft  gemaakt  dobtx^tiei  ui  rgehrtide 
Aam^Ti'  menrchenHefde   en  ^  edelmoedige  n  lorgeo  voor  dtf 
•»«»  ATijfx.  epv^èdf ng   der'jengd^   ah  s^ne  etgta  jeagd  en 
^''S*»'    mannelyke  leeftgd  hebben  uitgeblonkeit  door  kr^g^ 
bekwaamheid  en  •  hèldendekgd  i  o6k  bet  z^tit'  i^iU 
leode   toebfeigen.  tot' .  baa  ivtf esulvigea  vasv  eeag  . 


JAARBOEIL  yA^K  18I5. 


S<3^ 


gebeurtenis,  die  zijn  geliefd  vaderland '  uft  den  PfS^viN 
'ttaat  van  vernederende  ovej^heerfching  en  ongeluk  |^^^^|** 
ltoc  dien  vin  onaf  hantelijkaeid  en  voorfpoed »  en  i^iuiiaiit 
onder  bet  gebied  van  'eenëa  NederUndfchen  Vorst  Admirtai 
had  terug  ^ebwgt ,  noodigde  de  Nederlandfche  ge-  J^^Af^*^ 
leerden  9  dichters  en  kunftenaars,  bij  openbaar 
programma,  in 'de  maand  Mei  uft,  om  aan  dit 
oogmerk  hunne  bekwaamheden  en  talenten  dieiist» 
*vbaar  te  maken.  Te  dien  einde  loofde  h§  twefe 
prezen  uit ,  leder  van  zeven  honderd  9  en  twee 
ieder  van  vgf  honderd  'guldens  in  geld ,  of  de 
waarde  daarvan ,  naar  de*  verkiezing*  van  hem^  die 
teen  derzelven  behaalde,  in  bewerkt  goud  of  ziU' 
ver.  De  lEerfle  voor :  „  Een  gefchied-  en  rede* 
,,  kundig  Gedenkftuk  van  de  veriosfing  en  her* 
^^  (lelling  van  Nederland  in  1813,  in  den  fmaak 
j,  der  ouden ,  vooral  van  dien  van  SalluïtiusJ^ 
I)c  Tweede:.,,  hét  bezingen  van  de  opgeroeide 
„  belangriike  gebeurtenis  in  een  uitvoerig  Neder- 
^,  duUsch  Dichtftuk,  In  AÏexandrijnfche  versmaat 
„  als  dat  van  Anton$des\  B'ttona  aan  band.^ 
Dé  Derde;  ,9  het  bezingen  van  dezelfde  gebeur» 
'9,  tenis  in  tenen  krachtpoUen  Nederduitfcheijt 
^,  t'ierzang/*  De  Vierde:  „  een  Volkslied,  met 
^9  de  daartoe  behoorende  muzijk,  in  den  fmaak 
^,  van  de  bekende  liederen  Wilhelmus  van  Nas* 
,,  fauen  en  Gód  fave  $he  King*^  In  alle  deze 
{lukken,  zoo  in  ondicht  als  poêzij,  vorderde  men^ 
dat  niets  werd  gevonden ^  hetwelk  eenigermate  de» 
voórheeu  in  Nederland  zoo  ongelukkig  bellaan 
hebbende,  partijfchappen ,  van  welk  een  aard  of 
tijdvak,  verlevendigde;  maar  dat  alle  gevoelens  en  - 
uitboezediingen  ,  daarin  vervat  ,  eene .  ftrekkfng 
bedden ,  om  dé  billijke  verwachtingen  des  Neder* 
landfchen  'volks,  zoo  uit  desze)^  verlosfiug  als 
Verheffing  gebore<i ,  iii  derzelver  ware  licht  te  ftel* 
len  en  te  (laven;  om,  bij  den  Baat  tegen  alle 
pyerheerfching ,  den  eerbied  voor  eenen  geliefden 
Kdntng,  de  Hefde  voor  Hoogstdèszel^  aloud 
Vordetijk*  geflacht  en  het  venroawen  op  eea  libe- 
raal Staatsbewind ,  aan  allé  Landgenooten  In  re 
boezetteo  en' duurzaam  te  bevestigen  9   zonder 


!> 


S»4  JaARJBOÉE  van   ïüii. 

KQsoU-  ecbteir  datrby  den  geeftt  van  onvcrdratgzutDheiii 
i^ïPrliT*"  ^^^^^"^  andere  volkeren »  met  de  grondbeginrelett» 
tmiic  *  toowelvanethtenGodèdienst  alH  <)»ai^e  Wijdbég^rtè 
Admirtai  onbcdaanbaair^  yöedrel  te   geven.  -^  Hierbij  Voegf^ 

ümJ^'  ^^  ^*  ^^^'^  ^^^  "^?  ^^  uUloöving  Van  twéé  duU 
^^        s(pnd  gbldens  of  efen  gerchetk  als  boven  ^,  Voor  een% 
^,  rchilderlj,  verbteldende  eetie  belangrijke  gebeur* 
^,  tenis  uit  de  eettle  dagen   der  oniwenteling  Fait 
^,  November    1813;*^    en  van  ^én  duizend  gut- 
denè  of  almede  een  even  waaVdiff .  gefcbenk  voel- 
een deft-geliike   Sebilderij*  hetwelr'het  bekroonde 
ip    kunstwaarde  het   Qaasc  2ou  evenaren;  zijnde 
de  hoogte  der  (lukken  vijf  en  de  bi-eedte  op  zek 
voeten    Amfterdatnfóhe   tAaat  be|)aald.  —  Alle  dè 
Rukken  en  kunstwerken  zouden  onderfcheldehl^k 
worden  beoordeeld  door  alleains  bevoegde  eti  be^ 
kwati^e  mannen,  doot  den  Httx^an  Ktnsbergèn  bier^ 
toe  te  bertoemen ,  hebbende  hij  de  Heeren  Afr.  JUfé 
V.'^anHaii^H.  C.  CraSj  D.  Hóoft  en  D.  S.  vah 
ttennep  verzogt  tot  het  algeibeen  toevoorzigt»   -s-l 
feindeiyk*  vohd   Z.  Exc.  ^oed ,  het  Hoofdbeftuor 
^  der  Maatfcbapplj   Tot'  Nut  van  U  Algemeen^  al« 

gemeen    Honorikir   Lid   dier  Maalfdiapp^  zijnde  ^ 
en  onder  hare  warme  begunftigers  erkeiid,  te  Ver^ 
JEOekeii,  öm  openbaar  bekena  te  maken  zijn  ^ver* 
langeh,  dat  er  ook  ilan  den  minvermogenden  eed 
gedenkftuk  wierd  geleverd   ^an  Ncdcria'nds  Ptr^ 
tosfing  en  HerfitlUng  ih  181 3,  hetwelk'' te vehS  aU 
een   Leesboek    voor  de  hoogde  öf  derde  klasfejd  ' 
der  fchooljeugd  konde  dienen ,  en  öm  tevens  zfcli 
tnetde  beoordeeling  der  inkomende  prijsfchrifréh  té 
belaftten  of  wel  daartoe,  door  hut)  bevoegd  geoordeela 
de.  Leden  der  Maatfchslppy  te  verkie;^en ,  met  uit^ 
tooving,  namens  Zijne  £\c.,  van  eëne  soudeti  me^ 
daille ,  ter  waarde  Vail  tien  gouden  dukaten  ,    be^ 
iievens  êene  fömiiie  van   twee  Hondefd  en  i\]h\i 
guldetis^.^  aan  welk  i^erzöek  Van  deb  Heerv^ii 
IRhshergen  gaarile  Voldaan  werd  dooi-  het  Hoofd* 
beftuur  der  Maatfchi^ppij ,  bij  een  ProgtkAma  vaii 
ia  Mei.  ^  , 

De  Mkatfchappij  van  Landbouw   en  Kruldkutf« 
de  te  G«nt  zag  zich  door  Z«  M«   den  j^onïn^ 


**-*4 


Vereerd  mi^t  de  gunstige  nannemiiig  vaü  den  titel  ]?e  Maic^ 
Van  l^artn  Berchermheer,  Zij  benoemde  den  ap^en  Lil;dir*ei 
Mei   toe  bèxe,  elders  wonende  ^  Hohdralre  Ledcti  Kruidki  te 
Z.  Exc.  den  Heer  Mi-.  J.  R.  Falèk,  2,  Etc.  dèti  ctnt*' 
3nron.  V^«  ^^  Capcllth  ,   den    Hertog  V^>i  ArteA^ 
bcrgZ^  Êxc  den  Hertog  van  Ürfctytu  deri  HeeJr 
Verlaat  te  Leuven. 

Deiluurders  v'an  het  Bataafsch  Gei)Ootrcbd|)  det  BBctAfscH 
Proefondervindeliite   Wijsbegeerte  te  Rotterdam ,.  g^*^; 
fiadden  de  plaatfen  v^n   Admlniftrateut  ,  openge-'&occer^ 
vallen  door  het  bedanken  van  de  Heeren  N  Boo  «l«m* 
gamrd  ian  Aïblatfcrdam  en   P-   van  der  [1eim\ 
Vervuld  door  de  benoeming  varf  de  Heefen    A/. 
Hoog  eii  O.  P*  Groeninx  yan  Zoeten  van  Ridder • 
kerk  ^  en  tot  gewoon  Lid '  verkozen  den  Heer  ^é 
J^odell^  Med.  Doct.vte  Dordrecht. 

Het  provinciaal  Ütrei^IuschGenooilctiap  hielÖ^eti  Utféélit- 
I4den  Junij  deszelfs  algeöieene  jaarlökfcl^e  Vergade-  J^j?** 
tingj  onder    Voorzittihg  van  den  Heer  Mr«P^;(bbap» 
^at^j  maar  kon   geene  prijzen  toeleggef)^  2lj  koos 
tot  gcWoiie  Leden  de  Heeren  R.  Wk  J"»  Baron  van 
'  Pabsi  I9t  Jiingerden  in  den  Haag ,  J.  Kopp  Med* 
t)ocr.  en  A.  MoUjiAtA.  Dofct..  te  Nijtüegèni 

Het  ^eeuwsch^Getiootfchap  der  Wetenfchapprt  icédwécii 
fiield  deszelfs   algemcene  Vergadering  deh  i7ften  Genoöt- 
becembet,  onder  Vóor^itting  van  den  Heer  Wtr.'^^'^' 
iV.  C   LainbrechtfeH.  —  De  Heer  %  Öanizhér^ 
Lid  des  Genooti'chaps   te  Rotterdam  »    had  adii 
hetzelve  gezonden  de  befbhryving  v^n  eèn^  ))ij  hem 
uitgevonden,  zoogtnötxndcnConirokur'Tnermöme: 
tér;  zijnde  een,  voor  AtmoSpherifcHe  waartiemin* 
gen  9    ttt\  bruikbare  Lutht-tfaef inometer ,   gebedel 
bevrijd  van  de  drukking  des  dampkrïngs,  êen  ge» 
brck^  waarom  de  aiiders  zod  gevoelige  chertnomé* 
ter  Van  DrebM  Is  in  onbtulk   geraakt;  biii  zag 
isich  daarvoor  niet  dé  zilveren  medaille  vereerd,  «• 
ïot  Directeuren  desGertootfcHaps  Uraren  berioelnd 
dè  rteereri:  jhr,  O.  Repeladr  vah  £>rie/tn  S.  T)nsfc^ 
Vaet  in  den  Haag,  H.    .rouwe^^  H.  Canurtingk^ 
jt».  C-  van  Sphsbeek^  Mh  Af.  ƒ.  dé  ",cnge^  J.  H,^ 
Gm/'eh  ,  Mr.   F.  C.  de  Jonge  ,  '  Mr    U^.   M 
tambrechtfeh  en  Mr.  A,  van  Cittcrs  te  Middel^ 
J.  Bé  van  1815.  flde  Stuk.  V 


%o6  JAARBOEK  vah  x8xy. 

barg;  —-tot  Leden  de  Meeren:  y.  Bajkcj  N.  O. 
van  kamfcn  en  J.  Clarisfc  te  Leiden,  A.  Loos- 
jcs  xt  Haarlem,  A*  Simons  te  Utrcqht ;   B.  Mc^ 
naWa^  ea.Wr,  iS.  *  Wind  te  Middelburg. 
TiedkiM-      Het  Heelkundig  Genootfchgp  te  Amfterdtm  'vier- 
«»i«  o^    de  in  eene  tigemeene  Vergadering ,  op  den  4den  Scp- 
ÏJ^iSï*^  tcuibct  ,  haar  vj^f  en  twintigjarig  bcftaan.     De 
yjü^,    HoogL  A.  Itonn' deed  in   dezelve  eene  aanfpraak, 
ter  ontvouwing  der.  lotgevallen  des  Genootfchaps  » 
«jjnc  Medeleden  inzonderheid  bepalende  bii  de  wq- 
se ,  op  welke  Hetzelve  fteeds  zijn  doel  had  tf ach* 
ttxk  te  bereiken  ,   hebbende   de  Heelkunde  in,  het 
vaderland  voot  èen  groot  gedeelte  haren  bloei  ca 
luister  aan  het  vereenigd  pogen  van  Btttuurrferea 
en  Leden  dezes  Genootfchaps  te  danken.     'Daar 
den  acbtingwaardlgen  Bonn ,  als  eenfg  overgebïe* 
ven  Richter  en  werkzaam   hoofd  van  dit  Genoot* 
fcbapt  veel  van  deszelfs  roem  toekwam,  wa5  h« 
den  Leden   bgzonder  aangenaam  , '  bij  deze  gele- 
genheid den  Hoogleeraar  G.  Vrolik  als  Viceprae- 
fes  te  zien  optreden  ,  om    den  waardigen   man  ^ 
uit  aller  nafWif  te  bedanken  voor  de  gcwigiige  ea 
ouafgchiolcnc.  diensten ,  dezer  Maaifchappij  en  in 
dezelve  der  Heelkunde  bewezen,  en  tevens  hem^ 
•    als  ccnig  overgebleven  Stichter ,  aan  te  bieden  de 
'    gewone  gouden  m^ailje ,    tot   eene   gedachtenis 
Ln  dit  heugeliik  feest.  ,     >%    . 

OeMM-       Het  Genootfchap  tot  vérdedigingf  van  den^  Chris- 
fcbap  ter  ^eigten  Godsdienst  te^en   deszelfs  Tiedendaagfche 
ISfJin  Beftrijdcrs^; in  's Grayenhage,  hield  deszelfs  alge- 
a«rchrif- mcene  Vergadering  den  jden  September,  geopend 
^^iSSf     door  eene  aanfpraalc  vap  den  Hoogleeraar  Jp./f: 
Smu     /<  Wafer   over;    „  de    noodige  oplettendheid  m 
^,  bet  doen  en  beantwoorden  van  vragen  ,  aange- 
*    drongen  door  het  voorbeeld^van  den  Heer  Je- 
"  zus  Christus."  —   Hetzelve  wee^  den  gouden 
ecfprljs  toe  aan  den  Heer  S.  D.  de  Keizer^  Pre* 
dikant  te  Schaeen  ,  en   eenen   zilveren   aan  'deo 
Heer  ilf.  iT^  C.^ Sehenrcick  ^  Pastor  te  Werm^orf 
in  Saxen ,  de  vraag  bi^ani;woord  hebbende  i  ,,  korftt 
^  het  m^t  de.  leey  vap  den.Bybpl   overeen,  dal 
n  het   hoofddoel  van  Uet  Igden.  ca  fterveo  van 


\\^  JeÉtrs  Christus^  %tf9tê^  fe »  i^ef b^tetitijl  !Nft  btt'     . 
yy  meni^chdbp' fe  Wefêg'  te  b^h'g^n  ^  eh  %  ih  Ètaé 
^s  '^^rre  OfJ^h  -^   ook  de^v^IrgëviUfj  dei*  2érftfeii.  te 
'^^'vcn^ervéu ,   zh  dézt,  ttn  gevolg  is  via  ouM 
>,  vcrbcicriügt** 

■    ■*■      ^        '    '    1'  .in. 

De  ftttd  Anrwefpea  btd  reejUs^  io  de  iArttid  Md  ^f^!Sf^ 
18 1 4  eene  Memorie  iDgesondeo  oto  Kotting  Zd^mvnMd 
i^nrjrit  XyiÈi^  met  o<H0oedfg  verxoek  ^  om  Inar  KLiijiKiM<< 
de  fehMder^  van  Ai^bem^  die  uk  haxt  kerker^^*""^ 
Mrareti  weg^eiKMben  »  terug  ie  geven  (i) :  dit  veK  Koqi'>V 
koek  Wfis  sonder  gevolg  gebleveiii    -    Tbtns  cag  ^1^r«iill« 
Aich  Antiw^fpett'iiiet  ftlteen^  matr  elke  plaats  ^  elk '^ 
ikoliegie,  |^  de  ganfcifiè  Staat  «r«der  is  bet  besk 
heHteld  9  vai>  lietgèen  kuust^  wetenfthap  of  gé* 
teerdhefd  sich  eenmaal  door    de  'Fsanfcliea  bad 
jtiea  onivotfreni 

Eene  depucatte,  beftaalide  uit  de  Heeren  ^s^  Ainidek 
^ochn^  Maire  «*  namens  de  ftad  Antwerpen  ;  MisibQ  en 
Halt^  namens  bat  Genootfchap  van  aanmoediging  J[2|^[|<^ 
voor   de^Tchoone  kunsten  ^Vtfii  Lacher ^  namens  aumfiM^ 
de  Koninkhike  Akédemie  van  SchilderkiHidei  eta  van  ont 
Kerken meesierett  Van  Antwerpen ,  vervoegde  sicta  n^e«* 
In  bet  laamt  van  )uli^  deaes  jaafs  tot  onsen  Ko*  dartoop 
Hing ,  om  aan  dr  voetea  des  troons  neer  te  legw 
gen   de    Vereéekrehrirten »   lel^  wedereifcblbg  'der 
kunstftirtcken ,"  die  ohs.  vaderland  200    beiMHid 
hadden  gemaakt,  -aa*^  ii    M«  ofttving  dese  depu^ 
lat  ie  met  eene  b^aondere  gMdheid  en  belangftdL 
'Nngt  verzekerende  5  d^  Hoogstde^selfs*  aandanht 
teedS  bii^onder  op  dat  ftiik  was  gevestigd^  eA 
'dat  de  iiigleaeteneo  de  hoop  konden  voeden  $  viA 
Weldra  Imnne  wenrchen  te  dea^nr  aaniien  vervuld 
te  2ien.  -^  Op  den  sden  Augustui  deed  de  Se^ 
cretaria  vatT  Staat  voor  de  Binnenlandrehe  Mken^ 
tich  dé  raak  opgedragen  ziende  door  Z.  M  ,  om 
alle  de  in  te  dienen  opgaveti  van  voorwerpen  vail 
kunst  en  wetenfcbapf  door 'de  Pranfcheé  oatflö^ 
men  en  Weggevoerde  San  gemeetten  ^  kerkait  0/ 

O  Zlé  hm  JmÊrlHk  vtn  tti4»  UL  44*. 

V  % 


^oS 


JAARBOEK  ▼Aif  i9i5. 


«iider#  |e(licbten  of  'corporaciëo  ia.  de  ooorde}^ 

Iioviociën  des  Rijks  toebeboorende,  te  doeo  toe* 
Ofpen  tan  den  »  door  Z.  M«  tot  de  overneminf 
en  overzendiog  herwaarts  der  ontvoerde  en  zicfi 
toen  te  Parijs  bevindende  Nederlandfcbe  kunst* 
Rukken  9  voor  200  veel  de  noordelyke  provinciën 
betrof,  gecommitteerden 'Heer,  eene  openbare  uit» 
noodiging  aan  alle  befturen  of  corporatièn ,  sich 
in  het  cenoemde  geval  bevindende,  om,  voor  of  op 
dcii  dftften  dier  zelfde  maand ,  deraklver  opgaven 
te  dien  einde  b^  den  refpectlven  Gouveruenr  van 
derzelver  provjecie  of  landfchap  in  te  zenden.  -— 
Even  zeer  had  2^  M.  den  Commisraris*Genera:4 
voor  betzelfde  departement  te  Brosfel  geautori* 
feerd  ,  om  uitvoerige  (laten  op  te  maken  van  al 
de  voorwerpen  van  kunst  en  publieke  documei>- 
ten, -welke  aan  de.  (leden  en  ge/Ucfaten  de/  znide- 
Ii|ke  provinciën»  xonder  uitzondering,  b$  de  on^ 
derfcheidene  invaltea  der  Ftanfche  legers  ,.  warea 
ontvreemd  ;  zijnde  de  Onder  •  Intendanten  belaag 
met  het  verzamelen  van  alle  narigten  ,  welke  tot 
het  opmaken  dier  ftaten  dienstig  konden  zijiu 
Dien  ten  gevolge  werden  de  publieke  ambtenaren 
▼an  alle  klasfen  ,  alsmede  partikuUeren  ,  welke 
eenige  aan  wijzing  konden  doen  nopens  het  weg- 
voeren van  fchilderyen  ,  ftandbèelden  ,  teekenin- 
fen  ,  modellen  ,  boeken  ,  papieren  ,  archieven  » 
documenten  of  eeniger bande  belangrijke  voorwer- 
pea,  de  fcboone  kunsten,  de  .publieke  admint* 
ftratie  of  de  vaderlandfche  gefchiedenis  beire(Fen« 
de,  uitgenoodigd, daartoe  ten  fpoedigfte  en  naauw* 
keurigfte  mede  te  werken.  •—  Voor  de  noordely- 
ke  provinciën  werd  nog  eene  byzondere  oproe« 
ping  gedaan  aan  alle  befturen  van  gemeenten , 
kerken  of  andere  geftichten,  en  ^le  andere  kolle« 

Siên  of  corporatiën^  tot  de  opgave  van  vervoer- 
e  archieven ,  boeken  en  papieren  ,  wier  terugga^ 
ve  zy  zonden  kunnen  verlangen  ,  uiterlijk  voor 
den  tcften  September. 

•  Reetfs  op  den  d$ften  September  mog(  men  ver» 
nemen,  dat  de  Commisfie,  door  Z*  M.  benoemd^ 
ten  einde   de   ksnsrvoortbrenf  feleo  »    dpor  he^ 


JAARBOEK  Tiiif'iSis;'  S©? " 

Franscb  Gouverneoient  ontvoerd  aan  de  prcïvln-  spoedin 
cifin,  thans  het  ÜoAingrijk  dér' Nederlanden  uit- «"geluk- 
makende,  terug  te  Tord^ren  ^  hare  pogingen  met  g||* JJJjT 
eenen  volledigeq  ^itflag  bekroond  zag  ;  ja,  dat  de  pogijigeiu 
neesterftukkeii ,  welke  bet  ondtrwerp  dier  terug- 
vprdering  voortiamelyk.  uitmaakten,  waren  over-. 
gebragtL  naar  .eene  bewaarplaats,  onder  het  toezigt 
der  genoemdi^  Commlsfif!  gèfteld ,  en  fpoedig  ,fton« 
dtn  terug  te  keeren» 

'  Men  was  deaien    uiiOag   verfcfauldigd   aan    de  Bensfre- 
overeénltemming  der  Verbondene  Mogendheden  in  ^tndheid 
hét  grotjdbeginfcl ,  dat  de  kunstwerken  en  fchat-  bSideS*  • 
ten  tot  de  wetenfchappen  behoorende  ,  welke  in  Mogend* 
alle  deelen  van   Europa  een  roof   der  revolutie- ^«den 
oorlogen  waren  geworden ,  aan  derzelver  regtma*  txm^''^ 
tigt  eigenaars  temg  moesten  worden  gegeven  ,  eo 
wel  aan  die  fteden ,  wier  btligke  praal  euTehoon*- 
ften  r0kdom  rg  hadden  uitgemaakt. 

'Belangrrik  is  de  volgende  nota  van  den  Bnrg*Nota  vm 

f  raaf  X^astlereagh  ,  over  de  teruggave   der,  door  iJJJjf®"*" 
rankrijk  ontvoerde,  kunstgewrochtfen,  aan  de  ge-  CastU* 
a1liëer<le  Mogendheden  overhandigd ,  en  in   der-  ^'^{^  atn 
aelver  prothocoi  geplaatst  ^  op  de'u  uden  Sep-^^"^^ 

timbe^*  over  de 

red«BaKl<^ 
en  der 
Alzöo  er  ten  de  Miolsters  der  verbonden  Mogeodh^  kmiim- 
den ,  ven  wege  den  Paus ,  deo  Groothertog  van  Tbeka»  woentiBf 
fis*,  den  Roning'der  Nsderbnden  en  endere  SonvereU 
l^en,  voordra gten  geiten  xlDn,  wmbQ-  zlJ*  door  de  me* 
lèhenkbmst  der  hooge  verbonden  IVJogeodbadea,  <le  ra» 
rofgeve  der  (landbe^tden ,  fchitderlJeD  en  endere  kuass* 
gewrochten  reclemeren,  wierven  huona  rel)»ectievt  Siatci 
fneceifiveiyk  en  (leifelnatig «  door  bei  revointioiieir  gou» 
veroement  ven  Frinkr^k ,  ftrijdig  ne^  alle  groadbegiafUs 
vm  regtvaerdigheld  en  met  de  ffebmiken  van  betiiedea- 
deigieb  oorlogen,  beroofd  cQn  geworden,  en  alaoo  ds* 
zelve  een  de  overweging  van  zOn  hof  voorgefteM  zQn» 
'zoo  heeft  de  ondergeteekendte  van  den  Priai-Regent  dea 
len  omvangen ,  om  de  navolgende  eanmerldngett  over  dtt 
belangrijk  onderwerp  atn  deazelfe  Bondgeoooten  .ter  over* 
weging  te  onderweipen. 

Het  la  ihani  voor  de  tweede  maal ,  det  de  Mogeodb^ 
den  ven  £uropa  gedwongen  zt|o  geworden»  om-,  vmt 

V3 


tie ,         JAAItBp£JC  tak  ^Bi$, ; 

KMtyui  de  iwrdediginf  hpnoer  dffA  vrijheid  eo.  yoor  df  nut  dev^ 
MBurg- wereld ,  eenen  invtl.in'Fxanlkrfjk  te  dpèn,  «n  liu(n^'wft«r 
S?/i«'    P^^i)  hebben  ztcb   twee  fflutéo  meester  éemt^akt  trea  do 
^^jl  ^koofdftid  vto  dien  Staar-,  vraanri  d!e  ioófvii  ket  groot- 
de  M4>*  -fte  gedeelte  van  Boropa  opeengerttpél<|  ik     - 
gcndbedca     De  wettige  Sonveretn  vu  Fraftitii^'  Is,  ëiren  dik  «gis, 
ftStm      ^^  ^^  befcbermiag  dier  wapenen ,   ta  ütat  gewaeat» 
t^n  dar    ^^  'Uven  troon  te  beraeweli ,  en  voor  tijxk  wnik  bij  de 
kunatg».   Boodgenooten  de  beniddeiaer  t^t  nenen  vmde  te  aijn  • 
wroclMu  terwijl  op  de  groote  inTchikkelijkhfM,  bii  diep  wede 
betoond  I  noch  bet  gedrag   van  .daf  ?o^  ii^gens  aipieii 
eigen  !  Monarch  ,  nopb  dat  jegens  andere  Scatfn  gebou* 
den,  teni^e  billtjke  aanfpraak  aan  Veuèive  h^d  gegeven» 
Dat  de   xuiverde  gevoelens  van  hoogachting  voor  /.o* 
diwjk  Xy^Ht  en  voor  deszelfn  aloud  en  dooVkchcig  buis » 
'en  vtn  eerbied  voor  destreHs  oo^efukken »  de'-hadsvei^'' 
^deringen    der    Bondgeooocen    onvenioderlf)1t   befluord 
kebbcrn»  la  bnitea   aNê  regentj^niak  l>e weeën,  toen  xtjf» 
verleden  jaar «  bet  tnfriaat  van-  PutViu  on«eteeftik  bebbea 
opgeCkeld  naar  bnt  gcoodbeg jufei »  vt«  Fnokrljk  deszelff 
algebeele  int^tek  m  doen  behouden «  Jtn  ^  be«rii;|efi 
diC|  na  banne  iimgfie  telenr(\elUag,  nog  krachtiger,  door 
de  pogingen ,  waute  v\  wederom  aarwenden  ,  om   dei 
fnbrtantlale  ititegritcir  yan  Frankrijk  definitiv^lijk  \xi  vei^ 
band  te  brengeii  met  zoodanig  geëvenredigd  fcelfel  vaa 
I  temporake  voonorg  ,  'als  voldoende  is  tot  hetgeen  iii 

een  de  veiligheid  bnnner  eigen  onderdanen  verfcbufdlgl  ' 
.   ïijn. 

Doch  bet  nottde  bet  foppnnt  van  awakbeld  zoo  .irel  aTa 
.  van  onr^tvaardigheid  eijo  ,  en  in  des zéjfs  ulcHferkfelt 
Meer  i^bUtt  weten  om  de  Ingeaeienen  van  Fi^kiiyir 
cene  verkeerde  leiding  ie  geven»  dan  ben  tot  aedel^ke  ei| 
nreedaame  gewoonten  terug  te  brengen ,  Indien  (te  ven» 
bonden  Sonveiieinen,  naar  wie  de  wereld  angstvallig  ona 
'  beicberming  en  rua(  uitziet,  dat  zelfde  beginfel  van  late* 
friteir  in  dfazeJfa  juiMe  en  liberale  toepasGog  aan  andere. 
aiatie? »  bunn^  Bopdgenootrn ,  C^n  mt^  bijaondff  aan  da 
a^weike  en  btilpeipofe)  ^  weigerden  ,  hetwelk  zij  op  hec 
^ont  «yn  van  ten  tweedenmale  aan  eene  natie  in  te  wiUi^ 
jcai«  welke  zt|  aoo  ^spg  bobben  moeten  beftryden, 
.  Naar  walk  giondbeginièl  kan  Frenkrök,  na  bet  elndigeai 
ifan,  aalk  eenen  oorlog,  yerwacfaten,  van  In  dezelfde  laii' 
gefiieil^heW  van  bezitpngen,  nelke  ket  vó<Sr  de  revolutie 
bezat,  te  bleven  en  ter  zelfder  t^d  begeeian  den  buit  der 
.  frpnkftukken  van  füe  andere  landen  te  zullen  behouden  f 
Ja  b^9  e^p  éi(  O  eenige  twyfeUag  beikaan  lan  wegeiMi 


fS 


JAARB0E3t"yAif' Ais-,  Jll 

én  «kflig  ^vaU  den  ktmptftQiS  v^  of  wegeoi  (fe  tit gt^  der  mtt  vm 
Bovdgtiioote»,  cm  d^cn^ne  te  'HeiréHidel^tteo ,  iirat  de  dfeA  Aurf^ 
regtviardigliffid,  en  de  lüatlttfliae  vofdBrdii  ? '  Zöo  èlet^  ff^^^ 
naar  weik  grondbeginfel  kan  inen  dan  Prlnkt^k  vfln  del  ^'^tvt^ 
mft  joogfte aiowinac  en  jgrondfefcied  bemoreif;  en  ctVena  de  Mo* 
henelve  lien  bdfr  luten  behouden'»  welke  "atfo  dat  grondge-  g^ndhtd^ 
bied  toebehoort,  daar  alte  verovefaari  der  llatfte  tt)den  ^"^l  ^\ 
soodanigen  buk  907eranderigk^«ê«tblemgd  hebben,  alr^g^^' 
onanbbeideiyk  zQnde  van  het  laifd»  imriao  deeelrl^  toé  kuitMge. 
behoort?  «Mehtéife 

De  verbonden  Soovereinen  tfjn  mlafchiea  aan  £aro{it 

f  knige*  voldoening  verfcbuldl^  voor  deb  gahg,  wefkia*  • 
ij}  lo  het  verleden  }aar,  te  Par^t  z^nde,  gevolgd  Jieb- 
*  beo.    üet  Ja  ^tar ,  £ij  hebben  UQok  kf  too  v^M  deef 
aan  de  miadadigheld  van  al  dte  rooverQen  gehad ,  dir  ait 
fitcelye  dpor  eenig  bedtng  In  hunne  trtkttten  bel^rachtigd    . 
bebben;  xoodanilge  erkeiAiing  is  van  hunne  cQde  feen|Mrif 
geweigerd V  BaaralJ  hebben  ge^H  'hirnti^   Invloed   tè^' 
bruiki ,  om ,  op  dat  oogenbMk ,  de  èlfbhed  hAfiner  rt^df 
te  betengelen ,   In  de  hoop  dat  Frankryk  «  nfet   nliidet'- 
ddór  hunde  edelmoedigheid  dan  étfof  Hanne  wapenen  on* 
derv^orpen ,  geilnd  zou  xUn  ,   om  ongeibhodden  eene»* 
vr^eMe  bewaren»  welke  opzettelijk' Idgerlj^  wia,  oift  tor 
eeoen  b|ad  ven -verzoening  luafchen  de  natfe  eii  dèn  K(V' 
nhig  te  (hekken..  *Z\]  haddcM  deAalve  eéfe  Itdéo  cfm  Hf' 
verwachten,  dat  2v  M<  ik>n  geraden  tljfl  geworden,  óm 
vc^witligl^k,  eea  aanzienlijk  gedeelte  ten  mbiate  fan  dieil 
bak ,  attn  deaitf  fa  wvttlge  eii^enatm  tehig  te  gêten. 

Ooch  chana^  ia  het  geheel  aadera  met  de  zaak  geftéld^ 
èn  denselfden  gsng-  in  aoo  wezenlijk  veranderde  onflhm* 
dfgbeden  te  volgeil,  zon,  naar  bet  oordeel  van  dan 
Prfna-Regent ,  ta  f elijk  onveKbndIg  fegens  Pranifrijk  ew- 
oaregtvaardig  jegena  onze  Bongenöoten  gehandeld  tljn, 
die  re/ttftreeka  belang  bij  deze  zaak  hebben.   ' 

Z.  K.  Rdae  gevoelen  aarikondigencfe,  gtvoelt,  êkt 
bet  noodzakelijk  ia ,  om  tegen  de  mogel^beid  eener  yer^^ 
'  keerde  uitlening  op  zijne  ho^ê^  te  zl]n« 

Terwijl  hij  bet  van  deh  pligt  def  verbovdelr  Souverêl^  ^ 
nen  acht.  om,  In  de  te^enwoonKge*  èraftandi|heid.,  Mr 
teragkeerittg  diar-  i^oorwerpen  naar  de  pfaatfett ,  waafMW 
zy  ooifükc  fljir^  niet  flechra  niet  te  beletten,  maar  oólt 
gemakkelijk  te  maken,  ibhijnt  h^  niet  minder  bedaanbaar 
met  hnnoe  naauwgezetheid ,  ott  niet  ce  dulden,  dat^ 
toeftand  hunner  wapenen  In  Frankrijk «  ét  de  wegvoeHng 
dier  werken  nk  de  Louvre ,  direct  of  indirect  het  mid* 
del  wierde»  om  blbaen  hunne  eigen  Suten  een  enkel  ai* 

V4 


•  f 


jw  JAARB.O,EX  TAK  tÈXs* 


Kftst  vn  ffitd  oHi  ce  brtnfea  ,  hetwelk  niet ,  ti}éeof  oercel 
acn  Barg«  verovering,  vn  reguvege,  of  un  denelver  icfpecciev^ 
ivtaf  ftBilierventseliogen  ,  of  aao  de  IndeB  »  «nrover  zij 
M^A^  tktni  regfrc9 « toebehoordcD. 

de.  Mo*        Welkio  pri|t  ook  dtPriiM-R^iu  op  itdkê  ulcgelese» 
gfödbedm  gewrochieo  düv  fckoooe  kuascen  noge  freltee ,  iadlea  de- 
^^  <^ .  lelve  op  eeae  aadere  wijzt  verkregen   zija »  begeen  htj 
^J^^*^  geensilos  ta  deifelver  be^ic  te  konwa»  ten  kosien  vaa 
kuik»cg9.    FftDlirijky  of  liever  van  de   Uaden «  vmaraan  i\\  vwa» 
imcliceiw  regcswege  coebebooren,  en  nog  veel  minder  door  eeai 
fpoodbegisrel  in  deft  ooilog  te  volgen  ,  hetwelk  h^  «it 
eeo  verwet  ito  de  neóe,  door  welke  hetzelve  ttngenov 
mtfü  l«t  befohouwi »  en  wel  vefre  van  ilch  de  geiegeiw 
taeld  IM  nacce  te  willen  waken,  om  va^i  de  regcmaügo 
efgcnntra  eepige  artikeU  te  koopen  ,  w^urvan  xiy  xich » 
vU  pccnniêle  overwegtngeo»  zouden  willen:  oatdoen^zov 
2S,    K«   H.»    iniegeniieeU    «erder  gezind  a^o  de  mid- 
delen te  verfchtCèn»  on  ze  ia  die  zelfde  tempels  en  ga» 
lertfen  weder  te  plucfea,  waar  vin  xf^  zoo  iaog  de,ie»« 
den  geweefiC:zyn. 

indien  hec  wogell/k  ware,  dat  de  gevoekoa  2c  K.  H. 
nepena  den  perfoon  en  d^  zaak, van  LêUmyk  X^Ul  ia 
twilfei  getrokken  wVerden ,  of  dat  de  toeHand  vtn  Z.  Al* 
leidb.  Mai*  len  opzigte  van  zijn  eigen  voHt »  daardoor 
nadeel >zoii  lijden»  aou  de  Prins-Regent «. niet  zonder  dea 
ihiafteiyküet^  weériia,  lot  dit  bcQuit  komen;  matr  2.  & 
H.  •  gelooft -.tetegeadeel*  dat  Z..  M.  weacnJ^jk  in  d» 
liefde  en  achtirvg  zijner  «eigen  on^lerdfloeo  l^zea  zal»  naar 
mate  hl)- ziek  vjn  die ,  herionerrngen  tan  den  revabulo:* 
naïr^  oorlog  onidoer  ..Deze  boic,.  wetke  eene  morele 
verzoening  msfchen  Trankrifk  .en  de.duor  heinelve  ver^ 
overde  laadep  verhiDdert,  ia  niet  noodiekelijk  ter  vet^ 
«((ilding  der  daden  van  die  legers ,  welke»  in  weecwil  vaa 
de  zaak,  waarvoor  zi>  geflf^eden  hebben,  de  wapenen  dier 
satte  fh^^  N^ten  *slands  zulten  doen  eerbiedigen.  Dooh 
soo  lapg  de^e  voorwerpen  te  Pactjs  bliiven,  die»  aU  hea 
ware,  het  bezit  der  t^ug  gegeven  kndeo  herinneren^ 
znllen  de  gevorieas,  om>dle  landen  wederom  met  Frank- 
rijk <^  vereenlgen,  nimmer  geheel  en  al  uitgedoofd  z^n» 
eo.  zal  de  g^nie .  vaa  het  Franfche  volk  jslch  nooïi  volfcoi» 
men.  met  hei  meer  beperkt  bedaan  kunnen  vereeaigm»^ 
hetwelk  aan.qe  naiie  onder  de  Doiurbc>ns  is  aangewezen. 

Ook  wo^  dit  gevoelen  .niet  voorgelegd  met  eenig 
oogoierk «  van  den  k'^nt  van. den  Prlns^Regenc,  om  do 
Pranfehe  aatitf  te  vernedeceiu  Zf.  K.  Hs-^algemeene  ftaai 
kunde  a  hQL4;qdrag-  zijner  proepen  In  Frankrijk  ^  ha 


•«  * 


JAilRiWyEt  Van  ièi5.  si|     ' 

bfuik.  At  ■«;,  mt  liet  eerte  ooéenbiik,  'dat  Bumapar^  nqu  Vvai 
ir#  èicb  berft  overgegeven  I  gemtekt  beeft,  om  tan  Frank  den  BukZ 
t|>k  dè  wHbefd  van  deszetfa  koophandel  terug  te  geven  P"*«f  i 
en  boveiFval  het  veriangen ,  behrcHc  bij  onlangs  aan  den  <^^'^-  ^ 
Ag  gelegd  beeft,  o»  aan  dit  tand  deOnitivelijk  de  lote-  STXfo**^ 
fff  teil  van  des^elft  gr^^èd  ie  bewaren  i  mits  zekere  geii4k«dga 
ntff^ïglr^f en ^  welk*  voor  de  veiKgheïd  der  nabufïge*  Sta  ow  4el.., 
len  ModKakcflljli^tilii^  cijit  de  beste  bewijzen,  dac  de  in'"*^**™»-'' 
tcknietttog  der  i«giiFakrdigbeid  j>gens  anderen,  de  be  ki"«tl ' 
gecrte  om  de  wonden,  door  de  revoltitie  loegébragt.  trSfochtSï' 
^t^lert  ,  en  geetfixfM  eeiifg  IIITbehial  gevoelen  omtrew 
Ikankiijk  dit'  belhiiC' hebben  voorgefchiieyen.  ^ 

De  gebeeïe  queitie  hi>ait  bferop  neder:  allo  de  Mo^ 
gendhede»  van  Eürópc  <b*i»a'o(>regtea)k  betig,  om  eene^ 
duoraaiiie  betrekki0|r  aftec -dett^Kontiif  daar  te  ftellenf 
Bo^ftoo  fa,  ttaat  we(t6«  grondbegfnfrls^»!  dezelve  geOo*' 
«m  >#iordtttf  ZÊk  hta  «Hn  éaar  die  van  de^  kl  'de  revolutie,- 
geroofde  goederen  te  bewaren, of  dezelve  terae  te  geven 9 
;   Kat^^e^  Kdoivg  ^w  «igen  waardlgbefd  voelen  rijzen, 
©f  r?}nen  ewnaam  vergrootèo,  door  omrMgd  te  zijn  van 
^atflukken,  welke  de  geleden  ismmeren  van  gjm  eigea^ 
doortochif*  bui>  ,  niet  minder  dan  die  der  andere  nailëa 
van  Bnroïia,  voov  dirn  geest  btfen^en  f  Indfen  het  Fran-' 
iWre  .^04  k  verlangt ;  een  blifk  op  deszetft  vorige  daden  te 
ilaan,elt|n  bet  dan  opjaaiie  redelijke  w^ze  begeeren,  om 
die  bron  van  vqandfcbap  tnslbbes  betaelve  en  alle  aode^^ 
re  natijn  te  behouden  ,  en  indien  het  dh  niet  verlangt, 
b  bet;  dan  OMtkumili^  deatelft  If delbeid  te  vteijeft  eÈ  de 
bQop  ievead^  te  faoadea  ,   welke  de  befcboowlng  dier 

S^^^kens  gefchiki  ziio.  om  qp  te  wekken  f   Kan  hee*     • 
er  zelf  dH  op  e^ne  redelIjkÉi; wijze,  verlangen  f  O,  heiu 
iBnerm?  hiioner  vcldroiten ; kan  nooit  vergaan;   dezelve 
ilaad  IQ  de  militafre  japr^oekeo  van  Eurfipa  opgeteekend,'  > 

op. de  opetibflfe  gedenkxuilep  van  hun  eigen  vaderland'  J 

mrgebottwed.  Waarüin  gou  het  dan  noodznitelfjk  zijn  bon-       ••  ."•*i 
oen  roem  in  bet  veld  oe^  een  fteifel  van  plunder/acht  to 
verbinden ,   dooc  welks  unneming  bet  opperhoofd  ,  dat 
hen ,  fiHjdig  met  de  wetten  van:  bat  JhélmMMgaoh  oorio* 

??'/*^  ï'^'l®  gevoerd  beeft,  deo  glaaa  zijaei  wapenen 
inderdaad  heeft  befwalkrt  -    , 

,  lodltn  wi^  weetoltik  toe  óm  vrede  en  lot.jd^  vmte» 
üelrege^a  zullen  cer«|  peeren,  kmtlma  niet  verthnd^ 
Sun*  om  zoo  veel  va»  de  oorzake»  va»  bü  «erieöcne  t» 

^"^^'V^L?^^  ^^^  ^*  ***•'■•  "^  begeeren,  om  van  dg 
OV<rt>)i]m!len  eener  revolutie,  waarvan  zijne  .ftmilie  eew 
itf  vofmwüQf  fligioAia  goireem  la»  deze  haie^ke  moi 

V  5  ^ 


■  >  > 


|I4  J.AiLRBÖSK  iraif  ttfsi 

M  surg-  f^oQQ^  verMmtriidg,  waike  Frtakijyk  vöör  de  revoliictai 
C#jr/<f  bestt,  vermeerderd  liaor  bet  inbwec  v^  Bocfkefe^  lMie- 
r««7A  atn  welk  fedéri  gekocht  ea  efn  dèr  fcbo^ofte  vaa  dfr  mei^ 
^  ^k^  ^'«  '*'  ^^  KooiDg  mime  niddtleo  verfchitfèD^ '  on  d» 
S^''^^  boofdOad  vflo  x^Mi  B.ljk,  Deer  eese  fchooae  eviearedi|^ 
teclÉiD».  beid «  te  verfierea ;  en  Z*  M«  keo .  sich  vèn  /deie  beso«* 
tian  der  delde  bron  van  o^detfclieMlag  ontdoea,  sjDoder  aao  d# 
l[«Mtge.  beboorJ^ke  aankweekiog  der  kunOtB  la  FfaokHik  etol^ 
«n>cfite0«  fl^deeJ  (oe  ce  breogeD. 

<  Een  geneeemiddel  cegeo  ^  atnflMteiyk  kwt|id  wlU 
lende  aaaweodent  rcbQot  hec.  niei,.  dat  er  eeo  oiiddeb» 
veg  keo  gekosen  wofde^it  welke  niet  op  de  erkéoolng 
^Nlo  eent  groote  aesigce  roo^oedereo  lom  oiüoopefl* 
dlle,  ooder  hec  kieed  der  craktacett  bedekc,  aogeiyk 
fiiooder  vas  aard  ayo»  dan  de  daden  van  oovennopdea 
roof,  waardoor  die  overbUJfTela  in.  hen  tlflieaeen  HHnett 
gebragt  stfn. 
Het  begfofel  vnn  algendo»!  naar  de  reclenwf  van  <fla 
.  ]f oden  geregeld ,  wa«ra ir  de  kuMCgewroditea  g^aM 
nUo ,  Js  de  lekerile  eo  eenigfte  glda  det  reg^ vaardig* 
beid}!  en  weUigt  is  er  nieti,  hetwelk  «eer  ftrekken  knn^ 
on  tegenwoordig  «den  openbaren  geeat  vau  EurofM  t# 
bevredigen,  dan  goodaoige  buide»  van  de  t(ide  dan  Ko» 
nbigf.  vao  Praokr(||k,  aan  eeQ  b^bilèl  nu  deogdi^  vent 
lonning  en  vrede  toegebiegt. 

4  ■ 

Brtef  vao  <^I^JlK  ^^  echter  wel  ie  irerwaefiteflcwis^  dte 
den  Her.  de  teruggaaf  geive  niet  zw  ghd  zou  tfloopen, 
coicy««  isoo  ontbrak  bet  ook  tilet  aan  *  velertege  gerucbteit 
untüT  vw  mocgèiBkhedcn  efn  onaangenaamheden,  die 
den  Kurg.  daarbH  zonden  bebben  plaats  gehnd.  l)e  Hertog 
P'^.  r/ift  fFcllittgion  ' Athtede  bet  nopdig  daaromtreijt 
Mfi!*  >^M  dcD  Burggraaf  C^silercagh^  op  den  i^eii 
ts  fchrijveo  den  volgeAdea,  brief:»  . 


■  <  »  >  •• 


M  ¥X  OR  Dl 


Er  ia  bier  onhraga  seer  veel  gê<^w>keÉ  «ver  de  naaa« 
Mgèlen,  weMte  ik'geooodcaaki  ben  gewteit  te  «eïnen» 
l^n  efnde'  voor  den.  KtKfIng  der  Nedtrfanden  tQne  Tctlil- 
derQen  «o  andere  zaleen  oft  bet  wnftam  mtgtlg  t»  wor* 
den ^»en -opdat  dese  gemobietf  niet  tot. den  Prina^Règent 
nMigtén  kt«nen ,  zoo  dcd  Ik  u »  toe  Zr?  K.  Ms.  ondtt» 
r(gt,:hcc  volgeid  f cftaui  vat  hec  gebeurde  «nde; 


JAARBOEK  JTAJii,  itis,^'         ai5 

Roet  n  do  asDkovfC  der  Sotnrereioeft  te  PtrjDtf  elicli- B^J^^w 
tè  de  Minisier  vné  dea  Koring  der  MederliodAi  ^^blU^^ 
«)«ïljeii,  eo2.,ttii  tffneii  Sovverefii  loébtliooreiide;  tv^i^^f^.' 
•|s  óp  Ministers    der  tndere   Mogendbeéeii  étdtn^  m^toii  tm 
vóoT   lbo  ver  fit  ^emin ,  kon  h^  aoolC  een  voldoend  den  tiur^. 
antwooni  van  bet  Fritoscfa  Goave^oetoent  eriatf^rt.    Ns^^*!^, 
▼'erfcbdden  gerpMkfti  met  mi)  kiaroverj  tood  ^f  «^>^MiC' 
Lordfetaep  eeoe  oAcléle  ngta ,  welke  dea .  Mioistert  der 
geallieerde  SoavereineDy'ia  confereacle  vergiderd,  voor* 
gelegd  werd;  waarop  die  ftak*  herbaalde  liialeB  ia  over- 
weging  genomen  ii ,  ten  einde  eene  wQm  te  onidekkeo» 
om  regt  te  doen  wedervalVn  aan  de  eilbNrs  der  voor« 
worpen  vin  kunst  la  het  mufeon^»  toader  de  favoeleat' 
van  den  Koning  mn  Frankrijk  te  kwetfint    Oadenuf* 
fbhen  hadden  de  Praiaren  van  £.  M.  afec  alleen  de  ech«    , 
te  PrulsfifcYie  Ibhildérl jen ,  naar  oog  die,  wefke  lui  het 
Prulsfifcbe  grondgebied   van  den  linker  Rijd* oever,  es 
alle  de  gealtigerden  van   ZOae  PrüilOfthe   Ma),  toebèd 
boorden »  verkregen ;  de  zaak  werd  ao  dringend,  en  mr 
Lordtbfatp  fchreef  uwe  noca  vaa  den  Cf tden  ScrpttaibèrJ 
i(i  welke  dezelve  irolkonien  behandeld  'mm.  j 

De  Mnfster  vta  'den  Koning  der  Ne^riaadea ,  eo^ 
^n  voldoend  antwoord'  van  ^ec  Fhinteh  Gbaveraeaieaf 
abt  vangen  hebbende,  wendde  zich  tot  mi),  ali^  Coav 
aiandatirienChef  van  het  leger  vaa  dèn^Soain^  der  Ne» 
derlanden ,  en  vroeg»  of  ik  eenlge  tegi^ei^ng  f è '  imn 
fèn^had  oip  Zr.  Ms.  troepen  re  gehfrttlkM^,  tea  eittde  ha 
bezit  te  ge(aken  van  hetgeen  Hoogttdeazdra  oabttwiac* 
^ir  eigen  was.  \k  bragc  deza  vraag  wederom  voor  da 
Minister  der  Geaf Hoerde  hoven;  ca  daar  men  geeae  «e« 

Jenwerping  vond;-  rekeède  ik  hec  -|a9h*  pMgt,  de  noo* 
ige  maatregelen  te  neAieii'  om  zijn  regt  te  verkrijgen. 
Ik  (pïA  dieiivbTgeiii  met  dea  Prina  d0  Talkyrétti  over 
dit  onderwerp,  deelde  beur  mede,  wat  in  de  conftrentié 
voorgevallen'  ijras,  ^n  de  redenen,  ^e  ^  Ik  had ^  *om  a^ 
dfpk^,  dat  de  KoiÜng  der  Nederlanden  regt  ha^  op  dé 
fchilderijen ,  en  verzocht  faem  de  zaak  dén  Koning  voor. 
oogen  te  leggen  èa  Z.  M,  te  verzoeken»  mij  de  gumc 
te  bewyzen ,  dé  mtnier  te  bepalen  om  kei  doel  itn  deaf 

fobing  der  NederUadea  te  bereikèiii  solider  acalgziag 
.  M,  te  bdeedigen.  ••         •      ^^ 

'  De  Prih^'  He  TMilKjtmii  béIpoMe  mQ  eea  antwoord» 
;egen  den  vo^^'e'^den  avond ;  doch  <Hc  n|er  hebbende 
öno^angent  begaf  ik  mi),  dea  nachrs,  naar  hem  toe  en 
^ad  een  tweede  mondge(]prek  met  hem»  waarin  hl)  mi) 
n  kennen  gaf »  dat  de  Koning  «geepa  bevcien  hieifocreac 


Si^  JAARBOEK   VAir  1815»' 

Brtëf  ^mfkoode  :gev€Q;  dar  ik  konde  doaii,  100  a/i  Ik  goadvoni 

«rJ^ïl^^ «   ««'  <*«•  ^^«•»   ^*«^»  (Diffcmir  v«a  h^  mnCtomi 
lIZZ'    konó»  handelen. 

na  deir        Ik  lood  mija'  Aidt^ei^CampT  den  Ltttteoaor» Kolonel' 
Bumniaf  ^eemmale^  des  ocbte&dt»  otar  dea  Heer  Oenen  ^  weika 
^^^*     kep  seide»  dac  b|J  geene  order  bad  om  eenige  (chiide» 
r«^ri»  -    i^j^Q   gj^  ^  galerij   tf  ce  geveov  ea  dat  hij  er  geene 
ZQDder  'geweld  konde  laten  valgeo. 

Toep  aood  ik  .den  Kolonel  Freenuuale  naar  den  PriM 
4$  faiUjrmèd^  om  ken  vai|  die  antwoord  kennia  te  ge- 
veaten heai  ce  doen.  weten ,  dat  de  troepen  ^  den  volgen* 
den  morgen  ten  ifvaalf  uren «  becU  aoudeo  gaan  nemen  vt a 
de  ibkilderyen  van  den  Koning  tier  Nederlanden »  en  te 
verklasesy  dat»  indien eenïge  onungeoaaaokeden  uit  dezen 
naaoegelr  voortQirocen ,  dea  Koolngt  Ministen  en  olec 
ik,  daarvoor  veramwoordeHjk  waren;  Kolonel  FteemMntU 
pf  den  Meer  Dmmi  inagclijka  kennis  van  den  aaaoegef^. 
die  er  geoooien  sonde  woiden»  • 

Hec  was  eeiuer  nier  noöd^g  de  noepee  te  xeaden» 
dewijl  ileeds  eene  Pruisfifehe  wacht  de  gaBerii  bexec 
'  kieki;.en  de  icbildeciien  werden  weggenowen,  xoiider 
^c  ntn  d^  bnlp  van  eenige  der  croepen  onder  mljm 
kommando  behoefde,  behalve  tan  eenïge,  weike  alg 
werklieden  bebfiipu^  waren  in  het  afneaaen  ea  inpak* 
kïtt  •  dcraei  ve. 

Men  heeri  verfpreld,  dat  ik,  aU'bet  werktnlg  geweeac 
srijiide  Ja  hei' Wfgïroeren  der  Ihikken  van  den  Koning  der 
Nederlanden  aic  de  galerij. der  Tuilerien,  mij  fchnldig  ge« 
mtiakt^had  aan -bet  breken  vso  een  traktaat,  hetwelk  ik 
lelVe  jopgefteld'  ha4f  en  daar  er^geene  ,meLding  gemaakc 
wordt  vaa  bet .  mnfeum  In  het  trtktaèc  van  den  ^sHew 
Murt,  en  het  nu  fcbjUnt,  dat  het  trakcaat,  waarvan  mea 
4>reek(,  niet  anders  dsn  de  militaire  conventie  van  Pa* 
j^s  is.  Is  het.ooodlg  uu' te  ioonen*  hoedanig  die  Con- 
ventie op  het  mnf^um'  betrekkiog  heeft,  . 

Ik  behoef  no  de  vr^ag  niet  te  bewijaen,  of  de  Geal« 
lieerden  ai  dan  niet  met  FrankrQk  io  ooHog  wiiren;  er 
is  geen  tw^fel  aan,  dat  hnnne  \t^t%  Psri)8  binnenge- 
tfokken  sija  onder  eene  militaire  convencie,  gefloten  met 
een  oMcief  van  hét  Gouvernement,  den  Prefekt  van  bet 
departement  der  Seine,  en  een*  Officier  van  bet  legert 
veriegenwoordigeode  de  beide  autoriteiten,  op  dat  qo^ 
genblik  te  Pai^s  aanwezig,  en  .door  dese  autoriiekea 
gemagiigd  om  voor  haar  te  baDiiclen  en  te  flulteo. 
t  Het  artikel  vsn  de  conventie,  hetwelk  men  voofgeefk 

verbroWa  te  zijn,  is  bet  iide»  hetwelk  'op  de  pnbliekt 


JAARBOEK  VAM  }8i5< 


S«7 


#igei|do|DiDei  betrekking  heeft;  ik  ontken  (telllg,  dar 
dit  trtikel  eenlgiim  bet  mufenm  of  de  fchlldery-gileriiéa 
lietreft, 

Oe  Fveofche  Commlsrarls(èn  (lelden»  In  kec  orIgiDefe 
ontwerp ,  een  trtikel  voor ,  om  te  voofzieo  in  de  vel 
ligheid  van  deze  foort  vsn  eigendom ;  doch  Prins  Stucher 
nviide  er  niet  in  toedemmen ,  daar  hj|}  Zèlde,  dat  er  in 
de  galerij  fchilderftokken  waren,  welke  men  uit  Pruiafen 
mede  genomen  had «  en  die  Z.  M.  Lodewjk  XHII  beloofd 
bad  terug  t^  sullen  geven ;  doeb  dat  deze  teruggaaf  nim- 
mer  gefchled  was.  Ik  verhaalde  deze  omftandigheid 
«an  de  Franfche  Commisfarisfen ,  en  toen  boden  zlJ  aan» 
het  artikel  san  te  nemen»,  met  uitzondering  der  PrniaQ* 
fcbe  fchiJderijêo 9  en  op  dit  voordel  antwoordde  ik,  dac 
fk  daax  ftond,  als  de  Gélastigde  van  alle  de  natfen  in 
Europa,  en  dat  ik  alles,  wat  Pruisfen  toegedaan  werd, 
Yoor  andere  natién  moest  eisHrhen  v  Bt  voegde  er  b|} » 
dat  ik  geene  Inihmctlén  had  omtrent  het  mufeum,  nocb 
cenige  redenen  on  te  kunnen  befluiten,  boe  de  Sonve- 
relnen  zouden  handelen;  daar  zi|  zeker  zouden  aaxvdrin^ 
f  en,  dac  de  Koning /zijne  verbindten  isfen  gedand  deed, 
en  dat  ik  aanraadde ,' het  brtlkel  geheel  en  al  achter- 
wege ce  laten,  en  de  zaak  voor  te  behouden  aan  de 
bedi^üng  der  Souvereinen»  wanneer  zij  aangekomen  wa- 
ren. 

Dqs  is  de  laak  van  bet  mtifbanif  met  betrekking  tot 
de  traktsten,  gelegëa«  Pe  coovencie  van  ParQs  zwijgt 
over  hetzelve  t  en  er  beeft  eene  onderhandeling  ptaara 
gebad ,« die  de  beOlsfing  daarvan  aan  de  Soovereinea 
overliet* 

VerooderdeTd ,  dat  her  Qilzwijgen  van  bet  traktaat  van 
PaftJs,  van  Mei  1814,  aarkgaande  bet  ènAnim,  bet  Prtn- 
fcbe  Gouvernement  eene  onbetwistbare  aanfpraak  bad  ge- 
geven op  de  daarin  z^nde  dukken,  voor  alle  toekomend- 
de  gelegenheden;  zal  men  niet  ontkenneii^,  dat^die  aitt- 
tjptiik  door  deze  onderhandeling  vernietigd  was. 

Z\| »  welke  in  der  t(jd  voor  bet  Fransch  gouvernement 
kandelden ,  oordeelden ,  dat  het  zegepralende  leger  regc 
bad,  en  dé  kunscdnkken  van  hec  mufbum  tonde'  wegne- 
sièo ,  en  dsaron  trachtten  zt)  dezelve  te  redden  door  een 
artikel  Jn  de  militaire  conventie.  DIc  ardket  werd  ver- 
worpen» en  de  aanfpraak  der  GealiiSerden  op  hunne 
Ichlld^rllufcken  'vorderde  grootel^s»  door  de  onderhan- 
deling van  bonne  zijde»  en  dit  was  de  grond  waarop 
mm  het  artikel  verwierp.  Niet  alleen  toen  werd  de  be*» 
afttlnf  deridve  door  de  mllittire  coifentie  iriet  fewyar- 


Brief  vatt 

defiHd'tbK 

inn  fTeh 

i.ngtom 

aan  den 

BurjKgraaf 

Üastlé^ 

nagkm 


}1S  JAARBOEK  vaü  t^iS^ 

HrW  vitt  bofld  »  ilia*r  bovengemelde  ooderhandeUng  ftrekté  4m  f€ 
dtilrflet*  meer  rot  vef mindering'  Van  hii  téfi  iritt  liee  Frenscll 
io«  VMM  ffoaveroetneoc  op  die  beiittini?»  welke  geerend  w«s  op 
ir<r//i/v-  \^i    ttüïwÜgen    van  hec  MKiiat  vw  ï^i,  nn  Mei 

dcft  Burg^  I  H-  Q^^jjjg^^Q  ^Q  ^  ^g  ftukijrt  ^H  liet  mnftuiit  mtf 

C«/r/4      regcen  te  hunne  mogt  hebbende,  konden  niet  meiers  dmn 

^••gh*      4j|ezdve  eerug  geven  tto  de  linden»  uic  welke  tl},  tegen 

het  gebruik   van  befchaifd   oorlog  vX)eTen,  weg^ometl 

waren,    gedurende    het  rtinptalig   djdvak  der  rranföte 

onwenteling  en  de  dwingehndö  vin  Baonaparté. 

Hec  gedmg  der  GeaUi€erdeni  met  opsigt  tot  K<t  ilitf- 
leum,  lijderts  het  ctikiaat  viö  Parij*  fidogt  men  loe- 
fchrliveo  «an  bun  verlangen «  om  hec  Pnnfcbé  leger  te 
bevrcdiget.  en  d«f  bevredigingr  met  Etiropt  te  vestigeir» 
wurtoe  het  legtr  op  dien  tfld  rich  geneijgd  tooodeé 
/  Doch  de  omftaudigheden  rijn  nu  geheel  vtfrfchijlelitf; 
hec  leger  ödde  de  redcHJke'  verw^chcfflg  der  geteld  ie 
leur.  en  nim  de  eerüe  ge/egenheW  waar,  om  tegéa 
bMt*  Soaverein  op  te  ftaan,  e*  den  tlgemcenen  vijand 
van  bet  menscbdom  te  dienen «  met  eeo  ultiigt  op  di 
hemieawiiig  van  het  akelig  terlodpen  tydvik  en  vin  de 
loóneelen  van  plundeting,  tot  voorkoming  vatt  Wilktf 
de  wereld  too  vele  reusachtige  pogingen  gediai  heeft. 

.  Deie  arinee  verflagen  %\indt  door  de  lege  s  van  foro* 
^a  Is  si)  door  den  vereenden  raid  der  Sonvereïnen  ont- 
bonden, en  er  kaö  geene  reden  befliitn,  waarom  de 
Mogendheden  van  Buropi  hnnneb  eigen  onderdanen  olf. 
legc  louden  aandoen ,  met  oogmerk  oM  hiaf  wederom 
te  bevredigen  I  ook  heeft  bet  mi)  nimmer  noodaeake^ 
'toegefcbcnen,  dat  de  geallieerde  Souvereinen  deze  gele- 
genbeid,  om  bunnen  eigen  onderdinen  regt  te  doen  we- 
dervaren en  te  begunfligen,  zouden  verzuimen,  ten  einde 
het  Ffinfche  voJk  te  believen. 

Het  gevoel  van  bet  Franfche  Volk*  omtrent  dit  oit* 
derwerp»  kin  ni^t  anders  zijn  dan  dat  vin  natloniïeu 
tfotscb.  •  Het  moet  verlingend  zijn ,  om  deze  voorwet- 
iten  van  kunst  te  behouden ,  niet  omdit  Parijs  de  ge* 
fcbïktfte  bewaarplaats  voor  (Jezelve  is, dewijl  kunftenaars^ 
kenners  en  allen,  welke  hierover  gefchreven  bebbetf, 
ovefeenftemmea ,  dat  dezelve  geheel  nair  boline  oude 
vcrbUJfplwfeo  terug  gebragc  moesten  worden,  maar  on 
'  ,dai  «ii  door  militaire  Veroveringen  verkregen  «|}nt  wair- 
'nn  zij  de  z^gcceekeneo  oitmakfen,  t^,u  j    . 

Hetzelfde  gevoel,  hetwelk  bet  volk  vtn  Frankryk  doet 
verlangen ;  om  de  fchüderftukkeh  en  teelden  vin  tndcw 


aJAAR&OEK  van  iSi'Si 


3»9 


fl«ti€ti  te  liondeBt  ttioest  natuurlijk    andere  aatiln   doen  nrfef  vm 
^MnfclieD,  dfar   nuAe  ovenvinning  aan    oom  zijde  is,  den  Her* 
dac  de   e^dommen   atn    derielver    wetti^cr   eii^enaren  nfiZz!t^ 
teitig  #ctfeveta  wierden,  eo  de   geatliéerde  SonvereiDen  ^^  ,J^* 
a^o^ceo  eeoe  begeerte  gevoeiea»  on  die  te  beguolUgen,    den  Burg- 

Hec  li    daareDbpven,    om    verichillende  redenen.,   te  grai^f 
veofchen  ^  zpo  wel   voor  'het  geluk   wan  JPrankrljk ,  als  Ctf,yW#. 
Yoor  dac  der  wereld,  dat,  indien  bet  Franfché  volk  niec  ^'^^ 
•reedt   gevoelt,    dat  Europa  te  (lerk  voor  hetzelve  is»  \ 
men  het    dac  leere  gevoelen,  en  dac,    hoe  ujcgeihekt 
ook,  ter  eéniger  cijd»  deszeirs  oogenbllkkelijke  en  p9t0   , 
tijdige  voordeelen  op  eene  of  meerdere  der  Itfogendbe»     -  - 
den  vfln  Europa  z^n  mogen»  de  dag  der  wedervergeW 
dir>g  moet  komeo. . 

'  Niet  aiieeii  ztoude  bet  dan»  volgiHa  mi}p  gevoelen « 
onregtvaardig  in  de  Souveneintn  warden,  het  Fraofcbe 
volk  .^e  believen,  maar  d^  opoflbring,  die  atj  zouden 
do^,.. zoude  onOastknndlg  lijn,  daar  bet  hen  coii  be* 
.  flooven  van  de  güegeabeid ,  om  aan  bet  Fran^^e  volle 
eene  grooce  ledeles  te  geven. 

* 

De  Heer  C.  j/pmt^ol^  vereerd  net  den  last» 
otn  de  kiinatft  ukken  te  verzaoielen  en  ter  vervoe« 
ring  te  verzorgen ,  was  tot  is  de  maand  Novem* 
ber  met  allen  ijver  te  Parps  bezig  ter  oprporing 
van  eentge  ontbrekende  fchilderpn,  waarvan  hem 
nog  een  dertigtal  io  handen  kwam.  De  reclame 
der  Boeken ,  Prenten ,  enz.  eerat  met  bijzonder  vee! 
moeyelilkbeLd  vergezeld^  werd  almede  rusteloos 
v9orrgezet«  De.  Heeren  Jofi  'en  H^dgi^s  waren  .aaa 
de  Peenten  met  vlijt  behulpzaam  en  den  ganlcheii 
^ag  bezig;  Twee  dnicend  en  meer,  waaronder 
die  ven  Rtmkrand^  kwamen'  den  Commisfaris  ia 
handen.  De  Heeren  Kv^pfnan  en  de  bloemfchiU 
der  yan  Os^  in  Pargs  tegenwoordig  bragren  niet 
weinig  toe  tot  het  welilagen  van  dezen  arbeid  ;^ 
gelitk  ook  de  Heer  Sandra^  die  tevens  den  Heer 
Lammens^  gedeputeerden  uit  de  zuidelijke  depar* 
tementen  ,  bgftond  in  het  tertig  kragen  VAn  kost* 
bare  hapdrchriften ,  uitmakende  de  Boekery  vtn 
Bburgoiijet  uit  eenige  duizenden  boekdeelen  be«  . 
fhinde.  De  jHoog^eraar  Brugmans ,  met  de  zoVg 
voor  de  terugbrenging  van  het  kabinet  van  nt- 
tuurl$ke  historie  vsn  den  Stadhouder  H^Um  F 


SM  JAARAOBR  van  t;t> 

I  .  beitst «    bad  deaen    Usc   «lec  too  ret\  6eklVnT4« 

beid  en  ooverzecteliikhcid   volvoerd,    dit  hetitd^fve 
reedi   den    doften  Ocrober  te  Brusfd  atnkwam^ 
eo  op  den  6den  November  door  Z.  M.  la  votleit- 
eigendom  gercbonken  wierd   aan  de  akademfe  vait 
Leiden^  gelijk  wu  boven  bebhen  vermeld  fi). 
BeOuSf  2*    M*    ^^  beftemdiing    \;^iilerfde    iTegelen    det 

van  ;:. M,  voorwerpert  vaó  kunden  en  WetenFchappen,  vel* 
JU^^ke  len  gevolge  van  den  roetnvolleii  uirflüj;  Vaii 
neiciidê  da  deo  jongfteii  oorlog «  aan  het  ryk  wdren  terus 
bcftciiH  gegeven  9  bepaalde  bji  befluit  van  6  October  ddt 
mjDg  te  Volgende  trtikelens 

kecnio 

voorwcr«  Aft.  i«  De  CcWé^tM^  #elké  dek  ia  de  kerkai«diê 
pen  vtn  |||  ^^^^  v^^^  ^^0.  eerJieosc  gebruikt  worden,  of  wel  in 
{^^^lils  ffoir  beftaaoda  publieke  i^eftlcbcea,  bevondeo  bebt^en^ 
f^happen»  voNen  ter  plaitlè,  •Iw^mt  «feielve  bevorens  ifeweesc  zijn  ^ 
(B(fv«  tot  worden  lerug  gettrugtt  en  toeifenrouwÉ  tian  de  opaigters 
^t  dier  gebouwen,  oader  beding  van  til  derzdver  ooderboudl 

iai4l  M    ^°    bewarmg  ia  voorzien.    Er  stl  door  de  plaitrelQte 
aiio    *  entoriteiieD  acne  «kie  wordeii  opfenuiskt  aopenl  de^tfver* 
gifcei  en  den  oatvang  der  bedoelde   (cbilderAakkeó «  fl§^ 
"    iB[Aéit  nopeoft  dan  ftaac «  waiHo  dctelve  zich  Gevittdea. 
a.    Het  opalgt   over   de  gedenkftukken  der  kunnen^ 
tn  héc  obderboud   van  dezelve  ui  voortaan  opgcjrjgcti 
a^n  aao  onzen  Commisfarii-Gefleraftl  van  het  publiek  óq* 
dei  wijs,  eb  van  de  kaoften  en  weti^ofchappen. 

3«  HVij  behouden  ons  voor,  om  de  ^tdtrt  béftéü* 
fbinir  van  de  overige  fefailderijen  en  v«afwei)»en  vtfn 
kunften  en  weteofcbappen^  van  welke  in  het  tegenwoor«3 
4ig  beOoit  geene  melding  geaMakt  wordt»  of  dte  aia 
hoofde  van  de  ifTcbaffing  of  veraletiginir  der  gedtchien^ 
die  dezelve  bevu  hebben^  niet  op  derzelver  Vorige  piaaia 
kunnen  warden  rerug  gebragtf  nader  te  bepalen.      ^ 

4«  Onze  Commisfiiria  Generaal  'voor  hec  publiek  on* 
derwiji  en  de  kunften  en  wetenfctiappen  il  béitist  ibetf 
de  uitvoering  van  bet  tegenwoordig  befluit. 

* 

£n  na  9  nader  lettende  op  aft«  3  Vin  bef  bo* 
Venftaaod  befluit »  en  gezien  hebbende  bet  advie* 
van  den  Gouverneur   der  provinate  Antwerpelii 

■ 

(i)  Zie  boven  bL  a//. 


Mtder  itngedinpgeji  door^tené  deputatie  %-ttii:  dis  HtAsf 
tkkd  Aniwerpen  f)pecha)  fee  diéa  einde  saii  Zi  M.\'%^:;,^ 
KesondeSt  -bepaalde  de  Kotiing^  na  gehbord  t'e^^f^ov.. 
iiebbeii  de  confiderariia  van  tioogstdetaeifa  Com*  omtrent' 
lstofaii««Gefiertal  voor  btt  onderwijs »  en  de  knn^  werp^ 
ftea  en  wetenfcbappen «  bij  beflutt  van  dea  asflen  van  kun. 
)4ovembér  ^  de  volgende  artikeieif  t  .      fteh  en 

I,.  Oe  fthitdèrthikkéa  eh  Voofweti^ed  VAo 'tcttnfteft  ep 
Sü^eteDfeluppeQ ,  be?orekis  uit  de  '2uideigkè  provHtciëa^ 
vei^toetrdv  A  thins  nti  Pil:iji  cfrug  gekomen,  Millen^ 
%öor.  eoo  Vic  10  nletv  overeenkomftiif  art  -^  van  ooi  ^ 
liefluic  Tan  dea  &i&a  Oetober  U  U  io  de  kerken «  en  par 
iMieke  gefticbceo  defzelver  oude  plaact^  kuoneb  herne* 
IDeo  ^  provifioneel  vereenJgd  worden  fo  d^  boofJflad  der 
t^rovinciéa » .  van'  welke  zij  aftcomdi^  zp* 

a.'  t>Q  proviociaJe  Couvetoeurs  zülleti  >etpeet{velijt 
l£lec  de  fieflpreb  der  hdofvinedéti  ëti  de  Vooraaa^ide  kurr- 
tienaars  o¥erleggeif>;  bp  wetke  wQtt  in  dete  irmenigit)^ 
beat  kan  worden  voorzien,  én  i^  tülieo  teveüa  order 
fteiled  ofi  de  goede  b'ewarkig  en  het  ottdet'limid  der  be* 
ItoeMe  kOttat#«rktb  iiTafaretfbtfiig  der  atgevieette  awati»' 
gtfen»  HiinotDcreoa  door  Onaca:Coiiai5(kri»-OeQetaal  ^ 


3.  De  té  Bruife]  aaagekginen  Wageoi  tuUeto  onver^ 
.Verw^ld,  gerlg't  worden  op  de  boofdpiaatren  i^  veij^ 
rchilicndie  provinciën^  van  iveike  dó  kunscfiuk'keqt  oo^ 
fpronkeiyk  zin.  die  zi^h  typ  die  wageni  geladen  bé^ 
Vrnden*'    ^    '  ^    *   *"'  ,    ' 

'4.  Dé  lit  deè  tioöfde  dèles  pitifdi^eveii  kmtiklMtkén 
nft  eettlÉé'  itwó  of*  plaat»  van  md-Bhband  tfkoiimg 
Zolieb  i^rloopig  fn  hét  üttftuiHr  Van  BraiikI  worded 
toedergctegd  *^  ea  bewaard;  ' 

'       **  -•■»#•         • .     , 

.  Üe    koWj^^nie  ^VriiWiliigé  ^k^^^  Wt'  ded  y|.|ï^ 

Haig  was  door  den  Prins  van  Oranje  vëtêbrd  nt^t  det  knnst« 
den  last ^ 'om  de  fchilderijën  uit  het  dluteiun  vkrif^l!^*** 
I'arijs  herwaarts  te  geleiden  ^  hetwel)(f  d;in  ópk  ge« 
fchiedde  tot  Arttvverpen  ^  alwaar  die  Voólr  dq  nöor* 
^elyke  (Provinciën  Werden  ingéfcbeej^t. 
Het  geheel  konvooi  was   den  ifden  r^ovfember 

Sekonyn  op  de  arenzèn  van  iKt  iToningrijk.     Al« 
[aar  was  dadel^K  jfto  oranje- vaandel  op  den  voolP^' 

J.  Bé  van  18154  ade  Smké  X 


^'JAARBOEK  ¥411  iMg. 

tÉhÉA^   Aenwifea  mhttst  t  >  tervp  bet  g^uich  mm  bm 

<irtoy>^  Koning  dÊt  NtderUmiêni  mtt  eeoe,  «M^el^k 
SulT^     te  befchryvéta^    geestdrift   berbatUL   werd«      De^i» 
vretigdckreat  werd  beantwoord  door  bec  bataiUoii 
■«tioatle  troepeo »  OMde  het  eakorte  uitONikeade  ^ 
ailttgaders  door  de  lageseteBen»  die  vaa  tlle  kan- 
ten  toefoelden   om   bet  konvooi   te  si«n  ▼oorbg 
trekken,  tt  Dit  rchouwcooneei^ -«meldde  een  oo^* 
getuigen»  —  wu  waarlijk  eerbiedwekkenjL •   ,De 
rware  wagena,  bevattende  alle  de  m^eateriluk]^ 
der  Vlaamfcbe  rqhool»  langzaam  op  den  grpotea 
'  weg  ▼oortr'fdendè ,  omringd  van  de  dapperen  ^  die 

deselve  naar  het  oorfpronkeigk  vadarland  dier 
kunst  terug  voerften,  leverden  een  zegevierend  e« 
majeatuenach  * gezrgt  op,  hetwelk  fcheen  te  ver* 
kondigen:  NedeVIand  is  nu  eerst  weder  een  vr'g^ 
seirftaudig  en  onafbanl(el^k  volk  geworden!  ** 

De  Haer  Odemcr^^  ScbildMr  dq$  KoniagÊ^  door 
Z»  M*  benoemd   tot   Commiararia  om  de  TchU* 
derifen»  aan.  de  fteden  dar  zuidelijke    prairinci* 
Cn   bahoorendc ,  te  beAenneh »  te  veraamelen  co 
Mar  bet  vaderland,  lenig  te  ^NmUy  had  die  be^ 
sending  niet  verlaten,  maar  dezelve  op  den  noAra 
ISFovember   tot   aan  Brnsrel  gebragt:  zg  beftond 
«^it  10  wagens»  beladen  met  43  kasten»  bebdzen* 
de  9a  fchilderj^a  en  één  ilandbeeld. 
Voonl  ta     Te  Antwerpen   werd  op  den  4den   December 
Aacwcr*   ondMT  bet  luiden  ^jder  klokJben  en  bet  "gebulder  van 
het^chui  bat  unigk^rend  kiioatwers  ingehaald^ 
0e  geestdrift,  waa  daarbg  ten  top.    De  Antwer* 
penaara  gaven  bet  fchonwfpcl  van  een  buiagezin» 
hetwelk  terng  keen  in  het  bezit  van  een  dierbaar 
goed  f    hetgeen  hel   voor  altQd  verloren  hmd  ge« 
acht.    Keeda   de%  avonda   te  voren  had  het  ge- 
icbut  van  alfe  wa|len  deze  gebeurtenis  aangekon* 
digd.  De  y^tgiuiêfig  rmn  RubienSften  tooneeifttik^ 
door   eenen    liefhebber   vervaardigd «  en  gegeven 
Aa  de  opera  htt  êordect  van  Midas  ^  had  bet  volk 
ill  den  'f<;hoüwburg  voorbereid  tot  het  feest  ran 
deu  volgenden  d^g;.  — *  Op  den  middag  reden  vier 
Wagens   de,   (lad  in»  met  46  J^ilderijen  brfFaden. 
JDeze  iKzc^i^ng  werd  tig  de  intrede  omnfig^^ 


JJ^AH^ÖËIC  Van  1814^  ^       J« 

«Aor  dwi  idi&éV  vefgé«cM  vtó  het  gchcete  ftedc- inJjtlkg. 
-IitIc  ''bdtuar;;vati  «e 'leden  van  het  Genootltbap  J^j^wjJ 
tot  «anmoedJgfng  van  Sthóone  Kunftei),  vao  hctAntwct- 
<tielit-   ert   letterkundig    G^ndotlfehap  en  van  de  ptm 
Kêrkitieeatefa   dèr'parochifnv    Een   der  Wagens 
^S8   met  opfchrifteo'  en   bloemt  Tiloeren  verfierd^ 
«n  iK>erde  vpoff.  èp  eetle  gedenk  naald  mét  bet  jaair* 
tul    i7!^4  onder  aan   •den   voet,  sgnde   dat   def 
wegiH>ering,    eti    boven   aan    met    gouden  lette* 
ren  ilat  van  18*5  ♦  het  roem  vol  tljdsftip  der  te- 
tagk^oist/  Minerva,    op    het   voetftak    geaeteü 
voerde  In  haar  TcWld  de  woorden  av  „  de  Vlaam- 
fche  fchobU    ,,   Pe  Regtvatrdlgfteid ,  naast   de 
Dftftld  ftaande .  kenmerkte  het  regt  der  terugneming, 
•en  de  regtvaardigheid   van  Z  .Ad.  in  de  toew^* 
«ing.     Deze  wagen    werd    voortgetrokken    doof 
kweeketingen    der   teckcn-maatfchappS»     Twaalf 
tweckelingen,  met  behaalde  eerepennin^e^  behan*» 

SR,  hielden  de  paarden  der  beide  rgtuigen^  waar^ 
de  afgevaardigden  en  de  eerfte  leden  van  het 
OenieentebeftuV  waren  gexeten^  —  De  trein  trt* 
naar  het  ftadhinsii   al#aar  de  bürgcriyka  en  nrilh» 
taire  autoriteiten  en  de  Pastoors  der  daarbg  be* 
.    lang  hebbende  parocbign  de  bezending  tfWacht* 
ten!  *-  De  Maire  geleidde  de  afgevaardigden  blnj* 
nen  ♦  ^  onder   het  •  fpclen  van   het  air  de  f^mtm 
door  een  uitgelezen  orchest ;  hnn  daarna  in  eeng 
liitvoerige  aanfpraak  verWdkom*  hebbende,  fthomt 
m  aan  leder  hnnner  eenen  eerepenning,  g^nagen 
ter  gediichtehis  en  erkentenis  van  de  dicnften  doof 
de  Heeren  y.  Odeiaer$\  B.  P.  Ommeganck ,  % 
\  yan  HaU^  P:  v^  Remorter  en  K.  Stier  be- 
wezen.   Op    de   voorzgde   van  den  penning  laA 
inen :  Ant'ifertia  cxules  fic$ura$  aris  et  ttrbi  Gai^ 
iorum  armis  ereptas  faUmrA  applaufu  reeuterani 
MDCCCXF.  iJntfcrfen ,  de  yerbannen  fcMlde^    - 
rijen  aan  de  altaren  en  de  fiat  daor  de  'wapeneH 
der  franfehen  ontrukt^   met  pJegtig  gejuich  w*^ 
derm  krijgende  in   het  jaar  1815- )   En  op  d« 
kcerzgdc:  li  JV.  artium  cuheri^  eeltatis   Lute^ 
fiae  curif  ef  ojMit  de  S.  P.  H^^^^  optime  ^ 
rite.    (JtM  fF.  N%  kèerfenaaf"  der  kanjkn^  ihh 

TL  % 


fohaltac    gêns  iê  parijs  4nat^</mmd$  sorgjp^  ifmjkn  zicA 
d?fi^n  f       /  ^^^  Raad  M  hc$  volk  ian  ^gfüwcrpcn  wel  ver» 
A  werl^  dien  [Ulij  k  gemaf^kt  kcbbcnécy  ~  Vervolgen^  ooc» 
yca«         wikkelde  :  de    Baron   de  Kinrberg  '9an.    Mm  fel  ^ 
Gouv^neur  der  provincie »  pp  eene  welTprekeiidl^ 
wyse    de  Avaarde  van  den  terng. bekomen  fcfaac^ 
deed   den    liildand  der  knnat  opmerken ,  n#  deia 
dood.  dier  groote  mannen  ^  wier  onfterfli}kef  wer^ 
ken    nu  lerug^  waren  gekard;  bemoedigde  èetacfbr 
de   kttustvlijt  door  de  verwyzini;  op  uitKlekèndïi^ 
kuDstgewrochtent  o<4c  in  decen  tijd  voorcgebtagH 
beval   inzonderheid  de  vemieowing  aan  van*  eene 
verdubbelde    vlyc   es  zeide    ten  flotte:.  wanneer 
men  xicb   oefent,  moet  men  onderfteuniog  heb- 
ben; n^yn  befluif  van  heden  verleent  eene  jaarw^ed* 
de    voor  drie  jirén  lang»  om  in  tralie  en  andere 
vreemde  landen  te  reizen  ter*  beoefening  der  kun^c^ 
aan  den  geen  der  jonge  fchïidera^  in  oe  provincie 
geboren,   die»   b$  de  bekrooning  dar  jngekomen 
fchilderftukken ,    deii   prlis   in  het  bistorlEle  vi|k 
sal  bebaald  hebben.  —  De  Heer  T.  ^an  hraehè» 
taer^  dié  in  1813  door  de  maatfthappi},  ter  aan- 
aioediging    van  Scboone  Knnften  was  nekroood 
gMvorden,    mogt   bet  eerst  dete  weldaad  geni^ 
ten*  —  I^a  de  plegtigbeid  vergezelde  de  ftoet  de 
beaendiog  tot  aan  het   mufeum^  bet  gejuich  vej^ 
meerderde   en   de  afgevaardigden   werden  in  dtt 
heiligdom  der  kaaften  oj^nieaw  verwelkomd.  De 
ingang  van   het    gebouw  was  met  een  segeboóg 
verfierd  ^    die  met   zinnebeelden    en   opfcnriftea 
pronkte,   en   het  afbeeldfel  van  den  onderflykea 
Miubtens  op  den  top  droeg,  terwgl  men  ter  zijde 
in  lauerkraiffen .  den    naam   las  van  fan  Djk  eQ 
Jqrdacns.  —  Alles  liep  ten  meescen  genoegen  af» 
alleen   was  des-  avonds    de  regen  aan  de  lunst^ 
verlichting  fainderlgk.  -^  Het  vuurwerk  werd  tot 
den   volgenden    dkg    uitgefteid,    wanneer  er  een 
groot  bal  werd  gegeven ,  waartoe  alle  de  autort-  ^ 
/  teiten  waren  genooidigd* 

Cek  tt        Ten  zelfden   dage  ab  te  Brosfe) ,  namelgk  op 

^'ss&i*    den   ftoflen  November »  was  de  hémomen  kunst. 

fchtt  JA  ^^Greveabage  teriig  gekeefdi  d«  vcm* 


/ 


JAAtRBOBK  VA1I  rtr^/  1^5 


ndfaigwts  iio  (hiks  fchUderQen  groot  t  bp  eenc  laMte 
uinnuntesde  wQzé  cloor  de  zorg  der  Commisfie,^^^ 
welke  te  Parijs  op  last  van  Z.  M..-  was  werkitam  ^  GravoH 
geweest,  in  16  kisten  ingepakt;  Dezelve  werd  op  hêgu 
zeven  wagens»  geëskorteerd  door  de  Delftrcheea 
Haagfcbe    fchutterij^  beoefena  een  gedeelte   van 
het    garnizoen  der  reGdeötie,  in  zegepraal  ioge^ 
ba^ld  en  op   bet  ond  lokaal  gebragt,  wa^^a  dé 
burgerij  vot>r  bare  adflstentie  bg  bet  biunenvoeren 
door.  den  Heer  Commisfaris  •  Generaal    voor  het 
onde^rwgs  én  voor  de  künllen  en  wetenfchappen 
op  eène  hartelijke  wgze  werd  .bedankt,  met  aan« 
moediging  der  kunftenaars,  om  aan  het  doel  van 
Z.    M.  b9  het  terog  eisrchen  der  kunstftakken » 
f  e  beantwoorden ,  op  dat  eens  weder  uit  dit  ver* 
naard   oord  tnannen  opdaan,  die  den  roem  van 
bet  voorgeflacht  bevestigen»  ^ 


Geen  gering  deel  der  zorgen  van  Z.  M..  niaa(« 
te  het  belang*  uit  van  den  openbaren  eeredienst  voor 
alle  zijne  onderdanen,  zich  in  Joden  en  Christenen^ 
en  deze  wederom  Ifi  Roomsch-^  Katholieken  en 
Protestanten  onderfcbeidende  9  doch  gezatnelijk  in 
géén  opzigt  onderfcbeidenA-bg-de  grondwet,  en 
allen  aan  de  onpartijdige  vaderlyke  zorg  van  den 
Koning  voor  derzelver  tijdelijke  behoeften  aanbe* 
volen,  met  voikomene  vrljlatipg  hnnner  Gods* 
diendige  begrippen  en  inrigtingfrn. 

Het  behaagde  Z.  M.  t  ten  aanzien  der  Israëli- 
ten,  b*y  befluit  van  den  uden  Jul^t  om  de  bepa« 
lingen  van  i^oogstdes^elFs  bofliiit  vaf^  den  S4(len 
Julii  1814  n^.  46  van  eene  'meer  algemeene  toe« 
pasfing  te  maken,  te  dien  effecte^  dat  niet  alleen 
de  Nederlandfche  Israëlitifche  Hoofd  Synagoge  te 
Amfterdam»  maar. ook  alle  andere  IsraClitifche 
Hoofd-  en  Ring^Synagpgen  in  de  Nederlanden  en 
derzelver  Parnasfyns '  en  Manhiftim^  in  alle  acti* 
en ,  welke  zij  verpligt  zuilen  wn ,  tot  het  ver- 
volgen van  fchuldenaren  hunner  Gemeente  te  infli* 
tuiren,  in  rsg,ten  fr#/i>.  zuIlaQ  wor<Un 

X  3'      ^ 


Ze  saiuoi 


Beflafr 
Vin  Z.  M; 
vtn  1 1  In* 
m  tot  n«e 
Sracif  in 
procedu- 
res ten 
beboevs 
der  Urai-' 
litifcbe 

sywuf 

|ea. 


%9e  JAAItBOEK  V  AW  i«^5* 

BOBder  betillog  Tin  éenige  zegel-  of  registrètk* 
ttftm    der  iodicieie  ikten    of  ftukken  $  üsmede 
smder   betaliag  ^atf   eenige  griffie*^  of  expeditie» 
kosten,  jódkille  boetso;»  ftlarisfen  fiu  pnkti« 
ijni   of  dmrwatrders   hoegenaaoid,    dan   alleeo 
Toor  Boo  Tcrre  zij  die  van  hunne  partita  Yullea 
kuntwn  yerhukn  ;  jcoo  en  in  gelt^ker  voege  tU  b0 
WQuiten  van  a  Febrüarij    1814  en  97  Juni}  aaia 
iUve  en  onvermogende  lieden  is  toe^itaan  ge- 
worden (i)« 
Onr  dt    *  De  Secretaris  van  Sttat  voor  de  Binncnlandfete 
si^^^^  Zaken   vond  goed 9   uit  aanmerking  van  art.  13* 
•enaiOp.i5  eo    17  van  het  organiek  befluit  van  it  Jun1| 
P«r-iub-  1814  omtrent,  den  Joodfcben  eeredienst  (n),  na* 
^'^        dere  verordeifin|»n  te  maken  omtrent  de  wijxe » 
waarop  in' vooRomMde    gevallen  de  Iren^e  van 
eenen  Opper-rabyn  aal  plaat»  bebben,  en  bepaal*' 
de  deaelve  bij  beOoit  van  den  «5(Ten  Augustua. 
iwtright-     Door  den  Secretaria  van  Staat  voor  de  Binneih» 
'  taiST    I^i^dl'^fa^  Zaken  ecne  voordragt  gedaan  s^nde  ima 
Bcomcb-  den  Souvereinen  Vorst  in  de  maand  Jannarlj  am« 
i' holle,  trent  zwarigbeden,   welke  eenige    Roomsch-Ka- 
^^2^^^^'i^^cGeestelgkenbadaen  geopperd  tegen  HoogsE* 
gen  desaelfs  bcfluit  van  a8  September  1814  n'^,  6(3\' 

i^ssi  ^^^^^  ^-  ^*  ^'  ^^#p  ^^  ^^^^  ^^^  ^^^^^  '^ 

gtig^j  boord  9  en  9  in  aaoaiirking  nemende ,  dat  bereid^ 
bij  Hoogstdesaelfs  refolutie  van*  den  lóden  Mei 
18 14  C4)t  eens  vooral  ontwikkeld  en  befchrevea 
ayn  de  aard  en  (trekking  van  bei  regt ,  aén  Z« 
K*  H-  krachtens  de  Grondwet »  ten  aanzien  van  ' 
alle  gezindheden  9  die  eenige  betaling'  uit  'sLanda 
i  kas  genieten »  competerende «  vond  Hopgstdezelvo 
goed,  b|)  befluit  van  aft^  Februari  t^  verklaren a 
^t  dal  het  beOuit  vao  28  September  1814  a^t  6^ 

ri)  Zfa  JaarkóiJt  1814.  M^  ^74, 
<B^  Zl6  Jaêrhêek  1814.  bh  456-4^8. 
(t)  Zie  ysarb^fk  i8i4«  bl.  456,  alwaar  bet  fe  f«|9t 
'     üaac  aenoceerd  op  16  Sept.  1814,  atfnde  de  bier  genoemde 
opzaaf  eigenlek   die  Aei  depêche  van  dan  Minimt  f^ 
weeft, 

'  (4)  Xie  JmrkÊtk  i8f4.  bU  41;?. 


JAARBOBKJrAii  Its^;  i^ 

3^  ft%eel'  n  t]  in  imhipd  lR»at  iiet^  ea 'dient 
'99  uicgelegd  te  warden,  volgens  de  reralutte  van 
99  16  Md  deer  te  voren)  en  dtc  ateoo  de  ken* 
9,  nisfeving  vin  eene  vacature,  het  verzoek,  oa 
9^  b^  de  vervuUiog  de/  yacature  de  toelage  ge- 
99  cootinueerd  te  aien,  én  de  aggreatie  van  den 
9,  ar.Dgeilélden  Geestelgken,  bij  het  gemetd  befluit 
#9  gevorderd ,  geeoe  iedere  (trekking  hebben ,  dan 
99  om .  te  beoordeelen  en  te  beflisPen ,  of  bet  ge« 
99  not  aan  de  bevorens  geaccordeerde  toelage  we» 
99  derom  aan  de  vervulling  der  vacature  kan  wor» 
>9  den  verbonden,  en  vervolgens,  of  aan  den 
^,  aangeftetden  Geestelgken  de  toelage,  aan  ^cijnea 
99  voorganger  in  officia  toegedaan,  bij  voortda* 
9^  ring  aal  wQrden  uitgereikt/* 

Op  voerdragt  van  gem.    Secretaris  ven  Staat  Beflaie 
^ran  den  ipdeo  Augustus  lettende,  en  in  aanttier*  ^"^^  ^ 
kfng  nemende,  dat,  fchóon   bet  me^rendeei  der^u^^g^^^^ 
Boomecb -  Katholieke  Geestelijken,  aan  welke  bij  48.  W»* 
befluite  van  a8  September  18 14  n**.  tf,  toeii^en""«^ 
waren  geaccordeerd  ;  tiUe  bedenkingen  wegens  bet  ^t  on?* 
ontvangen  derzelve  badden  befchouwd  *  als  wegge-  trent  de 
nomen,  door   het   bovengemcitd    befluit   van  i9^J^ 
VtbruarQ,  niet  te  min  Tommigë  derselven  nog  na^  toe^tgitt 
htfg    bleven ,  in   het  ontvangen   derzelve  toela*  door 
gen ;  ~»  dat  daaruit  niet  andera  kon  worden  op^  Su^nV^ 
geiCraakt,  dan  dat  ^  dezelve  die  toelkgen  niet  he»  Rathoiie- 
boefden,   of  imiuera  niet  verlangden;  —  dat  bet  J^J?**^ 
onvpegzaam    zoude   zijn  *, '  ten    huimen    behoeve  ^^^'^^^ 
Kpnd er  nut  voort  te  gaan ,  mee  ordonnadceren  of 

felden  disponibel  te  houden;  — -  en  dat  daat^n* 
oiren  over  de  alzoo  gefpasrde  fómmen  kon  wor^ 
den  gedlsi^neerd  ten  behoeve  van  andere  Geeste» 
t^en,  die'  onderftand  van  den  lande  verlengden 
en  behoefden,  vorid  Z»  M.  goed,  bQ  befluit  van 
29  Augustus  te  bepalen:  ^,  dat  de  toelagen,  bQ 
„befluit  van  eS  September  2S14  n^.  6  aan 
^,  Röomscfa- Katholieke  OeestèrQken  geaccordeerd, 
„  souden  wordeti  gehoudei  vocfr  vervallen  en  In* 
„  getrokken «  ten  aanzien  van  zoodanigen  der^ 
^,  zetven,  ais  nog  op  den  liiatften  Septembe^^ 
p,  aanmaanden  tcbterlgk  zouden  'mogen  geblivef 

*  4 


( 


/ 


9,^  s9»^  in  Jiet  «ferkülk  ttnnemeB  »  öBtvs9§^« 
'9,  der  verkende  fubfidiïn^.  voor  %w>  verre  dezel- 
19  ve  Tted8.voor    heiï, .<mcvangbaAf   wMes    ^« 
'99  field ;   «^  -ea  dfti  de;  Secretacis*  vaa  Staat  de 
^     ,9  beiaixghebbeiide   daarvan   zra   inforiiiefe;»^    ea 
•  ,9  w^era    na   verloop,  van  den  geftetdeA  terinyia 
9,  ter  lenniare   van  Z.  M.  zou  brengen»  weike 
^,  der  toelagen  uit  .voorAoemdea   h<|ofde  var^a 
,9  komen  ie  vervulJen/* 
Ntdcrbe-     Eindelijk   vond    Z.  M.   goed^  op.  bet  rapport 
z"m.^^  van  voorib  Secretaris  van  Staat  in  dato  it  Scp- 
i6sq>t!"'*<cinb*ft    (e    bepalen,  b^  befltijt  van  den  i6dens 
no.  39ccr'99  dat  op  dezelfde  w^ae  al&  reeds  waa  geficbied^ 
5!lff  '     ,f  omtrent    de   fübfidiën    bi?  het   beOiiii  van  i« 
'^  9,  September   n*. '6  vermeld,  aUe  Lwds  toel'a-» 

"  \^  gen   van  welkdh    aard    ook,  welke, aao  eenigo 
'    9,  Roomse h^Katholkke   GeeatdlMten  in  de  «oor* 
,,  delijke    provinciën   s^n  h^t  R$k   warea  gepc-» 
,9  eordeerd  »  zonden  wordea  gehouden,  «oof  vtiw 
^,  vailen    en  infiettokken »  ten  aaoaie».  van  zoo*> 
,,  danigtn  derselve,  als  nog  op' de»  laata;en  dier 
.  y^  maand  October   aanÜMlute  aebterMik    mogtea 
'        .    »9  geUeven  zijn  in  bet^  werkelijk  ontvangen   ea 
„  aannemen   der   verleende    fabfidita^   voor  z^m^ 
„  verre  dezelve  reeds  voor  Ken  ontvangbaar  irt« 
.99  f^"  gefteld;* zullende  het  montaat   der,  aldna 
9,  voor  den  La(>Je  uitgewonnene^  g^eo  vervel 
'*  '^        II  gens  4lrekken  tiHi.jiufte  van  Roomscb-^Katbo* 
^,  lieke   Geescc^Uik^   of  tGemeeat^,  .welke  on« 
„  derftand  behoefden  e.n  verlangden.?* 
ftenoe*         B$.  beflait  v*an  den  i9den  Juii^liad   £.  M.  den 
mingen     Baron    Goubau   jfHüvorsf  ^    Ks^wethsfir   van  .2^ 
S"ero»***^*"   KOiZ^van  Oostenrijk,  provifioneer  be«H 
^IcplUn,  0Oiemd:  tot  z^nan  büitengeiroiien  Gebeimraad  voor' 
..  bet  departement  van  B^iitenlandfc]^  jzaken,^  enin- 
zonderheid    voQr  de  ^bet.rekktugen    mei    het   Hof 
van    Rooier  ir  Jt^rket^ke  zaleen.     Puj  >efluit  vsa 
den    t^den   September,  benoemde  .&  M.  tot  Di« 
reeteur- Generaal  yo^r  de  zaken  van  den  JRoomscK^ 
KathoVteken  'Ëcrediciiar    den  » zelfden   Rirron  Q^i^. 
.  ^0u;  4^H9yfirU;    ierwij*  de  Commisfaris-n^^raal 
fWf  4e  Kttalteil  ?p  "  VV«enf(5ha|^pe.n ,   Jonkbcw 


JAARBOBK  TAN  iSifiT*  iH 

0«*  Sifttasr.  yan  Driel  tevtm-  prtvtlkmeel  beitst 
werd  met  het  portefeuille  van  de  Henrormde  en 
tndere  EeredienileQ ,  niet  Bitsondering  vanr  de 
Roomscb^Katliolieken.  -—'Tot  Commisfaris  bij  de- 
generale  directie  voor  de  zaken  van  den  Roomscta* 
Catholieken  Eeredienst,  inzpnderheid  voor  de  za* 
ken  der  Noordelijke  provinciën  werd  daarna  doot 
Z.  M.  benoemd  de  Uecr  Mr.  .P,  G.  van  Qherp^ 
toen  Griffier  bij  de  regcbank  van  enkele  .politie- te 
Amdeffdam,  en  tot  Secretaria  en  Advireur  bij  het 
depactement  der  Hervormde  eu  andere  niet  Ka* 
iliolieke  eeredienfliea  de  Heer  -y^  D.  Jansfen^ 
tot  dien  tijd  Coinmisfaris  voor  de  keri^elijko  sa» 
ken;  ^  ^ 

Z.  M.  in  aanmerking  nemende ,  dat  het  biir^k  neflmt 
en  .heilzaam  was,  den  raad  in  te  nemen  van  amb-^^"*«  ^^ 
tenareti,'   die    dén   Robmsch*  Katholieken    Gods- ^^t|^ 
(tienst  belijden y  omtrent,  alla  maarregelen  van  be- waarbV» 
ftiHf,  de  uitoefening  van  dien  Godsdienst  betiefc^J^ 
fende,    en    vooral    omtrent    hetgeen    in   verband  l^^^eainé 
flaat   met  de  betrekkingen  tusfchen  de  Roomsch-  comc^ia* 
KKtliotieke    Gtestelökbei*  van   dit    Vü^  en  den  ^£i 
Heiligen  Stoel :  —  en  willepde  door  eene  bijzon*»  Sumc  nn 
dere  en  blijvende  innelling   Hoogsidesaelfs  vasten  de  nkea 
wil  kenbaar  maken,  om  .alles  te  vervvijderen,  wat  JJJ^^jj^ 
tot    verzwakking  der  wezenlijke  waarborgen,  die  Kicboiie- 
de  Grondwet  aan  de  vrgbeid  van  alle  Godsdienftcn  kenOodi» 
verzekert,    zoude   kunnen    (trekken,  en  al  wat  Jj^gj^jgf" 
den    Roomsch-*  Katholieken    Godsdienst    in    het  iskhdd. 
minfte  in  züne  leerfteUingen  of  kerktucht  soode  (s»»tsQ« 
kunnen  beledigen,    of  hen,  die.  denzelveo  bellj-*^j  "* 
den,    verhinderen    van,   even  als  tot  dus  verre, 
hon   geloof  vrijerifk  te  betrachten  .en  uit  te  oefe* 
nen,  beiloot  op  den  lóden  September  te  bepalen- 
de volgende  artikelen : 

•  An.  I.  AJle  voordrti^eB,  becrekkel^k  tot  de  zaken 
van  den  Room^h-KsthoHefcan  Godsdteosc  eo  Geescel^ 
iield,  7uHen  om  tdviet  w^den  geeondan  aan  eene 
Cpinint«(ia  van  den  Rsad  van  Staten,  beftaande  uir  drie 
of  vier  van  desadfa  \tétn^  allen  beujders  vau  <tai 
itogmch^KadiaUekfo  Codadieoat*  . 


IS« 


JidikK^BOBK  TA  IV  iZiffB 


t»  OëMOpHtflfleiMI  bcfleodiite  BrotM  fdMcNfc 

3.  ZQ  cd  Ooi  r^cllreeltt  biar  rlfpop  doen  (€>ekS- 
Bo,  ov«r  ledere  «nki  weike  h«ir  IM  oodenoek  4;^ 

IOq  voorgeOeld. 

4.  m  i$  durenboveo  bevoegd,  om  06s  tt/e  denl^ 
beelden  iMde  ie  deelen  en.  uo  te  bevelen,  weike  bmur 
vöorkomeB  tot  heil  van   den  Godsdieoft  ütekkeode  ce 

5*  Den  IMrecteor^Geneml  voor  de  ctken  na  éea 
RoomiciKCKbolidMn  Emdienic  flm  bec  vri]  de  voor* 
•elde  Cosmtefie  te  nedplegen,  on  hare  zkilafno  b))  ce 
woneo»  foo  dikiHJif  alf  hQ  zulks  lal  goed  vioden. 

t.   Haar  de  wettea,  der  Nedcrtandcn   medebreocca » 
4ac  caeo  bevelfcbrift  wér'  ewatciWie  sakeo»  vaa   een 
.    I  vreemd,  gefag  afkomOlg,  te  dk  R^k  pubh'ek  mag  wor» 

des  ffemaaki  sooder  goedkeimg  der  Ragering^  bepoles 
wQ»  dat  hac  daartoe  vereiscbte  onderzoek  voortaan  ge» 
fcbleden  sa?  door  de  Commisfle  uit  den  Raad  van  StMm 
te»  geipccnftbappelfiK  ^ec  voonnefdea  0irecteor-Gea«» 
taal.  en  xulffn  dtx^lwe  lo  her  algemeea  de  faaa«yss«. 
vhg  van  de  tfeóde  vegteit  der  Belgifehe  keik  ta  het  oog 

hoodan* 

j. 

iM«r  vn  Overeenkomftig  nee  de  gronden  en  beghifeku 
2.M.  aan  ven  het  bovenftatifde  beflutt,  fthreef  Z«  M.  tea 
^^^^^^  «elfden  dtge  dezen  brieft 

4 

Aan  onzen  zeer  beminden  en  getrouwen  Fraaېi^ 
jintêine  Dit  Co»iei  de  Mian^  Apofcolisch  bc» 
ftuurder  dar  diicrikten  Raveoflein  en  Megen. 

Ik  heb  fcennla  genomes  van  de  memorie»  irelkc  g!}- 
mti  gezonden  hebt»  in  uwe  kwaliieir  van  Aportollack 
bcflnurder  è»  discrikmn  RavenAein  en  Magen.  Uwe  poging 
fcidkopzigikenfcberat  een*  pfei«ai,die  niet  minderde  vriend 
van  de  de  pnblieke  mat  en  aan  bei  gj^ag  der  wetten^ 
en  è^  Sottverdnf  onderworpen»  dan  aan  de  ware  be» 
kagen  iran  den  Godsdienst  verknocht  is ;  ook  aarzel  ik 
nia  de  verzekering,  welke  ik  n  reeds  mondelbg  gege» 
ven  heb,  te  vernieuwen  en  n  ce  verklaren,  dat  al  mifne 
^midetdanen»  welke  den  Roomacb^Ratholieken  Godidienst 
i  belijden,  onverminderd  de  hun  toegeflane  en  wezens k 
donr  de  Grondwet  des  Koningr^ks  verzekerde  belkbc^  * 
ming ,  in  de  beginièlen  en  gezindbtfden ,  waarniede  Ik 
bezield  ben,  een  waaiborg  ie  meer  anllen  vindent  dac 


JA'AREOEt  v^AM  Ais,  At 

ces  2al  vryoigk  1^  voondiïring  1i«i  ^oof /gelijk  toe 
dot  vcrr^f  «it  ce  odteen  en  «e  btcradlftCB.  De  volkonót 
VfQbèld  der  befhande  GodfdieoHige  fexindbedeti  ce  be« 
fchemien ,  it  eeo  der  ▼oomaaaiile  pligten »  welke  idQ  de 
wee  oplegt »  en  zoo  men  den  geest  dier  Grondwet  niec 
miskennen  en  de  dtadn  vervatte  iiUdra)cklogen  niec 
twilijk   uitleggen  wil|^  dea  ktn  men  niet  Sedocbc 'itn  » 

''dtr  de  gene,  welke  ^éb  met  mïi  verbinden  dezdve  jfm 
tt  konen  en  te  bsndfaaven  9  Imper  In  het  geval  zoMii 
gereken  van  de  mlnfle  Inbrenk  op  de  leerlMIiogen  ett 
de  tncht  der  Kstbdlieke  kerk  te  maken.  Door  uwe  tesfen 
ai  door  nw  voorbeeld  bet  t^JdfUp  be(>oedIgende,  waafr 

^p  deze  overtuiging  algemeen  zal  zijn»  znit  gij  bet  va* 
dferiand  een  waren  dienst  bewijzen»  en  nienwe  tan^r^ak 
óf  mijtie  achting  verwerven.  .' 

Brusfel»  den  itfden  September  xti5« 

iGêiêekind)    .  VTILLBIf. 


'  Bij  befluit  van  den  illen  October  werd  door  Z«  AaobevA* 
M.  de  fticbtelijke  viering  van  de»  door  deR.K.  i^°s  <^ 
kerk »   vporgerc breven    zon«  en  feestdagen  gebo-  zon-  én 
den»   en    werd    daarna  dit  beOuit  in  Be  gebeele. feescda» 
provincie  Luik  voor  executoir  verklttrd*  ^^^ 

.  BQ  beftütt  van  90  Nofvember  benoemde  Z.  M.  , 
ocoe  dergelijke  Commiafle  nit  den  Raad  van  State 
wor  de  zaken  der  Hervormde  kerk. 

Z«  M.  had  ontvangen  van  Gecommftteerden  der  Beiiait 
Clasfis  van  Delfland  en    Schieland  een  adres  be-  ^  5l*!* 
treffende   de  belangdn  der  Hervormde  Kerken  in  .[^^Sel 
de  Ooat4ndircbe  bezittingen»  en»  na  het  rapport  Reizende  - 
geboord   te  hebben  van   de   departementen  vaa^^^^ 
Binnenlandfcbe  Zaken  eo  van  Koophandel  en  Ko*  treat  de 
Jonien»  in  aanmerking  genomen  hebbende  de  nood»  k^eigke 
zakelQkbeid »   dat  zoo  wel  omtrent  de  kerkellpLe  ^^^ 
jBiktn  voor  alle  de  KohmiCn  van  étttax  Staat »  in  eo  wan- 
bét   algemeen»   een  provifioneel  maar  b^kot) der » 'i*'^^ 
vfegens  de  betrekkingen  tüafchen  de  Nedierland» 
(bhe   en    Indirche  Hervormde  Kerken » 'eenige  be« 
palingen  werden  vo<;iirgefchreven ;  en  zulks  in  af* 
wachtiog   van    die,  welke    omtrent   de  inrigtiog 
van  bet  beftuur  dier  Uervorople  liLerk»  in  het  vef« 


-  .•* 


3S1.  JAAR^BOEK  ? fit  18x5! 

^"  z!  M.  ^^''  >oaéeQ  igemaakt  worden ,  ^  de  febikirifigetf; 
^^eptl^^l'^^^v^^f  >BC^  betrekking  tot  de  g()d$dlen^ 
Bo.  5.  be-  ftige  belaoffen  der  Kerken  in  de  Oosc*  en  Wetr^ 
bwtiin*  ^^^^^^  kotiden  voortvloeijen ,  vond  jeoed,  bg  be* 
fto^M'    fl^K  tm  den  4den  September  te  ferfttan: 

crtnt  de 

iieifOfsen     ,  Dil    aUe  kjerkelijlre  ztkeo,  welke  gewoDeüHi  bij  ber 

JiadeOost*  Gouveroeneoi    behandeld    worden,  soodcr  onderl&id  ^ 

^ JJ^^'*  Yoor  de  gèaaapenlijke    KoiopKn   van  deien  Snat,  door 

mai^Q»     tiiéfQbenkooiit  vin  ftec  deptnemenc  van   Koopkaodel  tm,^ 

'    (olooién   f^üjlen    worde9    behandeld,  -eo    dat   micadjea 

geenc!  oficiéle  communicati^a    en   cdirèspondentlêa  be» 

vekkelijk  de  kerteiijke  beiingeo,  vin  wat  aard  deielve 

>ook  mogcen  si]n,  hinga  eenen  anderen  weg,  van  eo  nanr 

de  West*  en  Ooac-|ndtén«  zollen  mogen  piaacs  hj^ben^ 

•n   wordt    hei  vodrfcbreven  deparcement  fpecteal  betont 

sorg  te  dragen,  dat  alles»  dlenaaogatade  op  eene'be» 

Hioorlijke  aanler  worde  geregeld. 

Dat  onvarounderd  dese  aigemeeae  bepaling  ter  bebaiw 
.  tiging  van  de  behuigen  der  tfenramide  Kirktn   in  Nm. 
tierUmdsck  Oêst-  en  i§^est '  ludiin  9  op  voordra^c  der  de» 
panenienten  van  Binnenlandfcbe  Zaken,  en  vao  K<^op- 
handel  tor  KolonKn,  znllen  worden  benoemd  zeven  Pre- 
dikanten yin  ^sGraveabage,   Delft  of  andere  naburig 
pléadbi;  en.  dat  aan  deseive»  al$  correspondereode  fe* 
^ '        den ,  Profesforett  ^  Aredikanten  nit  «ndete  verder  frie» 
gen  ftedcn   en  pfaailhi   tnlien    kuooen  voorden  nief^ 
voegd^   en  wel    blfxonder  aoodaolge,  welke  ala  ledilh 
der  beftun.  hébbende  depotatién  ad  re$  Inéiem  of  op 
.      eene  andere  wijze  reeda  ten  behoeve  der  lodifche  l^er ke^ 
zijn  werkzaam  geweest. 

'  Bat  de  werkzaamheden  vin  deze  Conmisfie  2u}?ea[ 
gefchieden'  en  geregeldr  worden  onder  het  toevoorzigc 
Tan  het  departement'  van  BinoeBlandfcbe  zaken,  hetwelk 
ten  aaaiien^  van  de' refultaten  dezer  werkzaamheden,  )sleli 
^  net  het  departement  van  Koophandel  en  Kolonfétt,  na- 

der lal  verf^aan^ 

Dat  tot.grondflag  vaa.denelvef  wvcksaamhedcB  boeit 

zakelijk  wordt  bepaald: 

s.  Het  doen  van  aile  voorfielléD,  welke  zi|  tot  wel» 

zijn  der  lódlfche  Kerken  noodlg  mogten  oordeeleoi 

K  Ten  welken  einde  de  Commisfie  goede  correspoo* 

.    dentle  zal  houden  met  de    bier  te  Innde  beOaandn 

ViïftV  e^  Zendeliog  Genootfchappea   icr  bevordn» 


JAARBOEK  t AH  iiiS^  iÜ 

Hm  Ht  Godsdicttffif»  bdttgèo  m  èeJiUI&c^e  * 
tekeiü 
€•  H«t  rapporteren  ■  q»  alle  flbkke»,  «élke-,  yio  Ooi»* 
.    vefpememr  wegey  io  hare  handen  aogtea  wortfeci 
'feftcid,  ea 
f   i.  jUet  koiceloos  afDCTDeo  rtaat  ille  exaadoa-vaa  Propo* 
oeotcn  voor  Je  Ojsc-  eo  W^  Ipdii^o  bedemd,  ab- 
**        mede  de  bevestiging  der  Prediksncepj  dia  derwaarüi 
door  oat  beöeod  worden* 

..   De  Bijbelgenootfchappen ,  bQ  bqyenft^aii^  be^  Hei  Na* 
iluice  vermeld  y,  waren  ia  dit  jaiM^  niet  weinig  ver/deriwda 
sieerderd/zynde  ook  in  dan  Urielle»  te  Woudrip |^J!f;;^ 
/  them ,    te   Arnhem «   te  Gouda  en  op  hat  eiland  j^econfti^ 
jpyet'-Flakkée  opgejcigt,  behalve-  de  door  on«  al- taaeriL 
|ri;eds   vroeger   vermelde    (i).    Bi)    aankondigtHB 
van  den  3o(\en  Augustus  werd  aan  allen  te  btor 
iiea  giegeven  ^' dat^  ter  bevordering  der  soo  nood»» 

E  eenheid  in  de  werfcsaamhedep^*  i^icb  het  hoofd» 
{luur  proviÜQneel  te  AmSerdam  bad  ^ evQ^^d^ 
^^elt^er  maandel^kfehe  vergadering  alle  leden  def 
'befluren  van  -de  verfchillende  afdeelingea  met  eeaf 
^vUeïende  (l«^m  zouden  kunnen  bijwonen »  e9 
met  4éoe  concluderende  voor  afdeelingen  uit  5a 
Vfdkn  of  daarboven,  beftaande^.en  verder,  vow 
jedêre  bondeM  ,nogf  ééne  ftem;  terw^.  ef  jaarlijkg 
^en  algemeene  verloedering  soa  plaats  hebben  ^ 
ffjMor  dit  jaar  JlQP^'!^.*  OMgelgk  bijeen  te  roepen*  «n» 
Pp  den  .8iUn  November  werd  deze  eerfte  Alge- 
peen^  Vergadering  der  BObelgenootfcfaappen  'm 
ons  vaderland  ,.  té  \;ca  men  begrepen  onder  dèa 
saam  van  Aet  Nedór/sodJcAc  Bi/hJ^inoaê/fAsPf  tot 
bet. hoogst  genoegen  van  alle  ^fj^evaardigden  g^^ 
fiouden  in  de  kerk  der  Doopsgezindeq  te  Amffeiii 
dam»  onder  voortittihg.  van  Z..  Bzc.  den  H^er 
^«  Sf  Róiili  terw^l  nMn  zich  vleidde  met  4« 
boop,  da(,  onder  Gods  dierbaren  zegen,- deie»  met  V  ^% 
sóa  veel  eendragt ,  liefde  en  gver  toen  gevestigde»  \ 

inllelltng   heilzame  vruchten  voor  bet  vtd^rliMi^. 
in  andere  gewesten  zou  opleven»  - .  ^ 


(O  3Dê  bowB  ite  fe  bit  ;^ 


•i. 


314         JAARBOKK  var  itif. 

Ot  lid-      Is.  ?«|fcbeidei^  liwwrnffn,  j^kgca  in  4en  zitt« 
Gm^im  4rlvkeQ  sooa  vao  bet  departtmeot  de  Schelde , 

incrce-      M^tsdcftfi  ^  ootbidd  zich'  meer  dti»  derdtbalVe 
.^•^l^^*  teuwr  een  groot  aanttl  buis|ta(innèii ,   dca  Her* 
*  Tornden  Godsdfenst  beftendig  tóegedian ,  fchooti 
afgesonderd  vail  bunnc   geloofsgenooteti  levende* 
Slecbtt  nu  etl  dan ,  doch  met  vr$  Ungf  tuircben« 
pooien  y   werd  bun  do«r  Predikanten  nit  Sta&ts- 
Vlaanderen  bet  ^T^ngclic-woord  gepredikt.    Het 
hcbaegde  Z.  M.  eenen  Lceraar  te  benoemen ,  die 
te  Gent  cyne-  woninj{    vestigende,    de   pligtea 
van  syneo  dienst  zon  yecdeelen  tusfchen  die  vmtt 
de  Hervormde  ingezetenen  dier  gemeenten  en  ét 
militairen  van  bet  garnizoen  te  Gent.    Oe  Eerw* 
Heer  A.  Gêêdko^p »  met  dezen  belangrijken  poet 
vereerd  t  d^d  den  i4den  Mei  z^ne  intree»predfka« 
tle  In  de  stal  vin  bet  herei  der  Miirie  te  Gent  ^ 
tf  n  aénbooirtn  van  eene  taIrSke   fcfaare  ,  ook  van 
Aoomaebgezinden ,  waaronder  men  zelfs  Geestel^ 
k«n  onderfcfaeidde ,  tot  wien  hij  zich  ook.  bijzon* 
derlgV  trenddè\  om  hun  zijnen  ^nk  te   betuigen 
wegens  hunne  welgezindheid  ,    en    bun    om  de 
voortduring    bnnüer   gevoelens    van   acbting'  êé 
vriendrchap' té- verzoeken  ;   verklarende    tevens^ 
dat  9  daar  Wi  allceri  naar  de  al^meene  beginfelea 
van  \M  ware  ehristendom  t  befchouwd  als  de 
bron  van  alle  zedekinide  en  van  alle  pUgten ,  pre^ 
dikte,  men  zijne  leerredenen  *  van  welke  geioofa* 
helgdenis  men  ook  mogt  zijn »  ter  leering  en  ftich^ 
4ng  Èov  kunnen  hooren.    -—   Deze   plegttgheid 
was  vtreard  door  de    tegenwoordfgbeid  van  de 
Heeren  den  Gouverneur  der  provincie  en  'den  Matr^ 
der  a«d. 
Xerk  la       ])e  jokert  der  Gereformeerden  te  's Gravefande  ^ 
ftodteSr-**^  door  bet  plotslina  inftorcen  van  den  toren, 
bovwd.  '  ^  5  Mei  iSep  ,   onbruikbaar    jfewordcn   en   n 
dien  tttd  reddelooe  gelaten  was ,-  werd  *door  den 
UeUespen  onderftabd*  van  ZiM.  herbouwd. 
^>^      2oo  ool^  Oond-  Zr.   M.  eené  fom  van  ao^ooo 
leM^k*  fnuiken  toe  tot  opbouw  van  deicerk  der  Roomsch- 
gazinden  te  Merchtem,  ^eparttMma  «aaüe.  Dfflfa 


JAARBOEK  «All   lits*'  iiS 

dfê  op  dea  t4ftéa  Mlurc  van  den  bUkféirwif 
gettéêén. 


•"'■^ 


Ter  gerchikte.  plaatre  ^ennddde  dir  Jurtoffc 
reeds  den  roem.  der.  rtttipoalè  deogden  van  edelr 
moedige  oeoschltevaidbeid  jegas  ben^idit^  gp^ 
wond  of  ?enninkc  v^area  lenig  gekeerd  sii^  dea 
ftryd  voor  bet  dierbaar  Mraderlaod  ,  en  jegens  d« 
weduwen  en  weezen  der  bdden«  die  de  seger 
praal  der  metoochbeid  aelve  over  den  g^weléraaar 
vmn  £«ropa,  ten  koate  van  hun  leven',  bftddea 
bevochten»  -—  Even  aeer  werd  de  naam  der  ge« 
Deo  reedt  met  openbare  buide  vermeld,  die  ale 
teddera  van  bnnne  •nacuargenooten  -  de  vdveevendtf 
Ott«rfdieidiaB  der  Maaifthepyi|}  Tas  Ntt$  yam  ^hu 
jUjfêmim  hadden*  verdiend,  •*  W9  vinden  nog* 
f  ane  een  paar  oliftekaade  gevallen  van  •deaen  aard 
te  verawlden  ,  die  w^  aoo  veel  te^  aiittder  willen 
voorbij  gaan  <,  wndat  x^  tevena  kenfcbetxende 
siiBrf  op  welb  eene  wijae  deze  edele  aocht  in  bei 
.HederhNidrehe  bart  pleegt  te  werken.  .    . 

'    Te .  Rotf erdam  (laan  op  de  Hoogllitiar  eealgeBedr«r 
boisenop  eene  fluiaidie.  her  water  van  de  bin»  ^  f*®*"**^ 
neo-  en  bniten-ftad  véreeaiat  of'  afflttit    Van  ach«  meaML 
aeaan  hebben,  deze  hoiaeti  de<open  flalat  die,  b^UeveoA. 
de  Korenmarkt  ,|op^  bat  Steiger,  met  eene  brug  ia^^ 
gedekN    Uit  een  acbtervensier  van  een  dier  bnif» 
aen  ftortede  eene  vtoaw,  b^  ongeluk ,  ia  de  ope« 
ftna  neder  ^  dia  mat  gevMldlge  anfgiog  bet  watev 
onder  de  gemelde  bniaeo  fier  doofffarooman.    Da 
iHeer  ysm  FélptrUMm  ,  da  brug  van  bet  Steiget 
ovei^gaande  ,   aiet  dii «  werpt  boady  Jai  en  rok 
af,  en  (pringt  van  omtiaot  twintig  voet  boogtg 
hl  de  flnia.    «,  Toea  ft«waet  boven  kwam ,"  ~ 
^vant  ooh  w^  willen  deo  edelen  amn  falvao  late» 
Ipreken,  aa  aldoa  varhaalda  bg  da  dafd  -^  „  zag 
^  ik  de  oagelakkige  niet  meer  $  Ik  kwoa  ntfie 
„  het  aarwttlf  der  flaii,  an^  toen  ik  daar  kwam, 
^  zag  ik  door  het  i  water  nog  eenlge  firhemeriag- 
„  van  haar.    Ik  gieep  onder  warnr,  en  het  ga^     .  < 


^  lokte  «9g^  haie»* liiÉLer  af»  w  wmu    ff« 


i; 


%ifi  JAARBOEK  VAN  1815* 

BedHIf     I,  b^ioofiJe  ik  mtt  iamx  ntir  de  brug  te  sWcd|# 

btftlile^  f»  i&^^i  Vm»   <loor  ^f«  2wune  en  de^sw^rié 
mensciK    99  mgner    btreen  4    was   sulks    osoogélok.       ik 
h^T^    »,  gireep  een  Ijzer  9  dat  Ik  ill  Het  verfirutf  M^g  i 
^^^  .     99  doch  door  iiet  vriezende  m%Att  was  het  Qset 
f»  Sl^d  •  ^^  ^^  ^'^^  weder  tf  en  andenntal-  in '  bet 
1»  Wifiar  f '  weder«  boven  kooMnde»  ssg  ik  boven 
^4  0^  hoofd  teo  ftttk  'bo«t  ukhangen ,  dit  fn'eeip 
^9  ik ,  dM  men  Uer  faei<4}oitt  los  eo  ik  titl  net 
)9  baar  op  fiiêttW'  oasdef  water.     AaderDaal  bo» 
^9  veD  Ifiomende,  sag  ik  wt  hel  'nttsie  hfliS'  ectd 
^,  touw .  banf^en  4  dan  4  door  dien  dit  bals  wel 
^»'Zea  voet  uicfteekt  voer  dat»  waafM)nde^ik  nei 
^  de  OQgclufcUge  lég,  was  iies  mg  bhoiogeryk 
»,  het  te  gr$peps  doch  ik  riep  ereëf  inen  leidde 
,9- het  loijw  iiit  een<$afider  veitsrer  eaariDii  toet^* 
^  en   ik  greep, het  met  m^ae  regter  faaml«    Mjs 
»»  gierde  ik  mei  de^  ongeJekiJ||e  btuttn  ècf  ver'* 
ff  wulf  f  eomüM  cerfle  xorg    wuthftiM    baaf 
f^  boven  wstêr  te  kr^èiu    Ik  liet  das  ^rï^ii  aroa 
ff  losf  jireey  liatTf  op  bet  kelfde  dogehlilfk^  is 
ff  de  borst, .en  fiak  baar  alroo  net  bet iuMfó  bo» 
ff  ven  water.     Hoe  groot  waren^  nqae. .  verwon* 
ffderiag  en  aanidoeningf  toeo.  ikf.ifaaar>*M  bef» 
'         ,f  fcboawende  9  eeae  welbekende  «oor  mil  eag« 
y       %f  In  dien  toeftand  ben  ik  eenige  minaten ,  oaar" 
'**"''  H  gisfing  wfl  tien 9  blijven  hangen,  met  de  iinkin 
f4  band  tan  hec  touw  en  ia  de  regier  hatid^^  oq« 
ff  falakl^e,  tot  dat  ons  eariete  hnlp  werd  toc«^ 
f,  'gebr^j^.'^Melf  had  eenige  rchepettjf  die,  in  hel 
Steiger  ;iÏN>r  de  brugUggeade,    den  ingang  van 
het  flop  floten  f  weggebhald  ,  ^n  men  was  net. 
eene  boot  toege(chotcn9  naar  net  «00  veel  drift,- dat 
men,  terwiii  men  de  drenkeUng  ijlings  aoebt  m  4e 
boot  te  trekken  ,  den  edelmoedigèn  redder  zetvdfi 
CBsfchen  d^  boot  en  de  niddelpUaar  van  her  gcy 
welf  zou  bekneld  hebbeo ,  Indfea  hy  niet  de  U4 
nenwoordigbeid  van  geeat  had  beaetenf  om  na 
fcbiel^  onder  de  boot  door  te  duiken  en  er  aU 
Xfi9  aan  den  anderen  kaai  in  te  klimnen:  »  De 
drenkeling  f   eene   zoogende  vrouw,    van    zwak 
feftelf.:werd  voor  dood  te  huis  gebiagt  f  doelt, 

'  •   '  wcri 

't 


Werd  door  geneefiküodige  b^p,-en  door  dé  koes.- Bctiryr 
tering  vooral  vin  eene  buurvrouw  j    dtó  eich  iie-  JJ^^f*^^ 
Jvens  naarte  bedde  legde  ^  uit  dien  (laat  terug  ge-  mensch- 
'bragt.    Het  Genootrchap    te   Hoctcrdanl .    onder  lteveDd« 
den   titel   van   Nederig  en  Menschliffitni ^   bood  ^^^^ 
t]en  edelen  Felperlaan  het  diploma  van  honorair, 
welrkénd  medelid  aan;  en    de   Maattcfaappy    tot 
bedding  der  Drenkelingen  de  gewone  jéilveren  me- 
daille^ beide  met  hoogH  verkerende  brieven.    Na 
de  Volkomens  herftelling  der  vrouwe  werd  baar 
edelilloedige  redder  genöodigd  tot  eeü  gul  familie», 
feest.^Met  eené  treffende  dankzegging  reikte  haar 
echtgenoot  hem  «  bij  die  gelegenheid  ,  een   oud 
familie-ftuk  ,  een   kostbaar  goud  horolpgie,   toe; 
haar  grijze  vader  fpfakflechts  door  tfanen»  en  drukte 
hem  een  zilveren  tabaksdoqa^  met  een  gepast  iti* 
fchrifty  in  de  hand  ;    terwijl  de  geredde  zelve  eil 
Tpraak-  én  tranen^loos  hem  in  de  armen   viel  en 
'  heo^  den  zuigeling  toereikte  »  wiens   moeder  hij 
behouden  bad  Ci>    , 

Op  den  6den   December  dea  avonds  kwam  dé  Meüiciia 
beurtfchipper  van  *sB6s,ch  (lp  Schiedan) »  met  na- ^^VJ""**^ 
roe  N.  ^an  der  Aa^  mcè'zijn  zwaar  geladeA  Cchip  nid-Ji!* 
ten  anker  voor  het  dorp  Sleeuwtjk.  mrde  noord- veld» 
l>ostewihd  eti  Üerke  Vorst  maakten  ^  dat   hy  hét 
aldaar  niet  kon   houden^   en  dés  anderen  daags 
^s morgens  de  baveii  van  Werkendam  zogt  te  bi> 
reiken  \   doch  héc^  door  den  wind  gedurig  overi^ 
geOagen  én  terftond  ih  \fi  verkeerd  ^  water  maak- 
te zeil  eh  touwen  onbruikbaar.     Het  (chip  werd       ^ 
bp  eerie  zandbiink  gedreven »  én  het  iVater  drong 
Van  achteren  met  too  veel  geweld  door  de  poor* 
ten  iif  s  ^^^  bét  ruim  weldra  onder  liep  ,  en  alle 
die  aan  boord  waren »  zgnde  de  fchipper  ^  zijn^ 
vraiiw  met  een  kind  van  negen  maanden^,  eü^zijti 
knecht^  met  nog  een  'fchipper,  die  als  paafagieï 
aan  boord  was,   zich  gedrongen <•  zagen  op  her 
dek  te  vlugten »  alwaar  zij  eêfaier»  b§  de  onmo^ 

(O  Gronfogef  Maaridfchrifr    18I6.  N*.  XII    bl.  %i% 
'  ilwaar  dit  gevut -uitvoerig  eo  (tfchtelijk  befblireven  ia  door 
den  Berw.  ^.  Gotétk 

J.  fi.^van  1815.  ade  Stuk.  Y 


"S3* 


)AARSOEK  TAM  iiBi5. 


HcteV   geliiltheid  om  aan  wal  te  komen ,  en,  in  weinig 

licvMde    oopenblikken ,  met  water  en  \)i   gedekt  zijnd-,  ; 

HMdTuV"  w"^"   zekeren    ctood  voor  oogcn  «gen ,  toen  z^ 

Veld,         door  de  onverrchrokkenheid    van    eüiiige  inwoners 

van  HardiiiKveld  werden    gered.  —  G.  de-    Boer  ^ 

B.  Klep ,   A.   Baart ,    J.  yan  den  Bout ,  C.   JC/op 

en  H.- Grondel  begaven    zich  in  den    veerhengsr  , 

ên  het  geltikie   hun,  lia  langdurige   en  {^evaarlijj;e 

'poging,  aan  boord  Tan    het  fchip  te  komen  en 

dé   hulpcloezen  te    redden.     De    vrouw    en    het 

kind  fchenen  reeds  levenloos,  doch  kwamen  dt)or 

^etieeskundigen    bijmand    van    den    Cliirurgijn    £. 

yan   /.angeveld   en    van  eeni^e  andere  dieiistvaar- 

dlgen    wederom   by,  ten  huize    van   den  veerman 

'Olto  van  I/altera. 

Ten  zelfden  dage  'hadden  vier  andere  perfbiien 
'van  de  gemeente  van  Hardinxveld .  met  naam  //'. 
van  4en  Heuvel^  F.  van  dfn  Heuvel,  G.  Kam- 
'  fieeg  en  C.  Goudriaan^  niet  gevaar  van  hun  le- 
ven en  nt  meer  dan  vijf  uren  arbeids  eenen  ou- 
den man  geted  ,  die,  bi|  ^sgang ,  irt  een  fcliuïtje 
de  rivier  ■fgekonien  m  zno  vast  Rjraakc  wa! 
in  het  §3,  dat  hij  er  niet  kon  uit  komen.  *^ 
'  den  tnan  gered  te  hebben,  wisien  zij  hem 
zijn  rcbuitje  nog  weder  te  hezorijen. 
Merk-  Meer  tot  de  mêrkwaardii^e  hijzondcrlieJen,  dan 

wurdig*  tot  de  blijken  van  grootmoedige  iDcnrcJienliefde, 
"*""*  behoort  gebragt  ie  worden,  bet  gebeurde  san, den 
Hoek  van  Holland  up  dtn  i5den  April,  wunK^r 
aldaar  het  hol  van  een  visrdicr»  vaarfiiittrwr'— ^-*-  ' 
drijven,  hetgeen  men  den  volaeru!. 
'water  bevond,  dat  met  de  kal 
nader  onderzoek  bemerkte  men,  < 
een  levend  mensch  in  bevond.  D 
;dicrvoege  lap,  dat  het  onmowtli 
anders  in  it  komen,  flopji  men  de  i 
zelve  open  met  het  heugeliik  pevol^  . 
jongen  Van  acbt  of  negen  jaren  te  I'. 
den,  die  met  den  volgenden  vloed  zcki. 
gefcomèn  zyn. 


don   ^ 


JAMlDOT.tfAii  i8lj» 


t» 


Wegens   'gehoofrCi   ttóun^-eri    fteréijsteö  '  toor  obotWM 
r-Jit  jaar  vinden  wij  de  WIgertdé  opgaveni  e^i'sIÏÏ^ 

PUatfen.         Geboren.    Geltornm  HUAéJiiketi. """'    t 
AlkiDMT  sio  343  X08  t 


Amersfooft 

331 

.78 

79 

Amfterdim 

7»S«  (') 

7047  (i) 

«917 

Goei 

'H 

«55 

34 

?sGrttfenhagt 

145» 

1000 

464 

Haarlem 

<S4a 

530 

«7S 

*t  Hertonesboscb 

»5 

44. 

13a 

Midddburg 

53" 

49/ 

«34 

Rotterdam 

aaao 

1I49> 

ai 

Vlaardiogea  (4) 

«90, 

laA 

9» 

IVintersffiik 

154 

I». 

5» 

r  Staat  van  Oaveatet  ed  deazelfs  Utoad 

irene 

ftathmen 

3» 

»4 

s 

Dalflen 

t«5 

8. 

SS 

t)etent«r 

*i' 

S" 

«7 

Dtipenveffl 

M 

33' 

H 

Gramsbergen 

4t 

=7 

9 

Ham  (den) 

5S> 

42 

a8 

H3TifVh<^'^ 

74 

44 

«7 

Helle- 

75 

4a 

21 

Halii 

"3 

13 

1. 

Hdlt 

84 

4' 

ao 

(MC 

94 

57 

19 

(MS 

68 

53 

«I 

Raa!- 

»I5 

6« 

=6 

\'.'iin 

90 

58 

=3 

340  JAAA.BOEK  vhn  iSts. 

Grijutt^      Te    Mechelea  werd  op    den  Aden    April   eea 
te  MecEe-  grgsaard   van  107  jaren  tan  Z.  M.  voorgefteld  ^ 
*•■•         en  door  Hoogsidenzclven  op  het   miDzaamst  be- 
jegend.   Dczt  man  bevond  mh  nog  in  het  bezit 
van  alle  zijne  zielfermogeos  en  wta  nimmer  ziek 
geweest. 
CefteMnis     De  waarneoiingen  omtrent  de  luchtgefleldnis  en 
v^der       ^^^  weder  gedurende  dit  jaar  hadden  geene  aode- 
over  die    re  bijzonderheden  opgeleverd  ^  behalve  een  geweld 
feiiteie     jig  onweder  op  den   uden  januarij,  hecwelk  te 
^"*        Zwolle,  Arnhem  t   Doesburg,   itirccbt,   'sHei- 
togen^osch.  Uden,  Groot  Sundert  en  Antwerpea 
zich    fchriklijk  liet  hooren,  op  verrcheiden  dier  ' 
plaatren  brand  verwekte ,  en  meeatal  ilechts  met 
twee  dagen    uitbarftede,    doch    te. Zwolle  alier^ 
fchriklgkst  woedde,  zoodat  donder,  bh'kreni,ha« 
gel    en  een  vreealijke  fiorm  rUcs  dreigden  om  te 
keeren  ;     vijf  ^UeTYerfcbnkkelqkdc  tiagcn  volgde^ 
er    onmiddellijk  op   den    bUkleoi,  waarbij  eens- 
klaps de  groote  toren  in  brand  geraakte  ,  die  vijf^ 
tien  uren  in  dien  lta:^t  bleef,  bevorens  men  des 
brand  geheet  kon  meester  worden. 

De  winterkoQde  was  met  den  aanvang  des  jaars 
een  gematigde  vorst ,  met  dooi  afgebroken.  —  Fe» 
bruarij  had  reed$  fraaije  dagen.  Men  hoorde  oo 
den  itden  dèn  loeuwrik.  Met  de  helft  dier  zelfde 
maand  waren  de  trekvaarten  in  Holland  open.  «- 
Den  aden  Maart  zag  men  Ojevaars,  en  op  boogc 
landen  het  vee  in  het  veld.  «->  April  was  even  voor*  ^ 
deelig,  pien  hoorde  de  nacbtigalen  en  zag  de  zwa» 
luwen  vliegen;  doch  de  laatfte  helft  dier  maand 
werd  bnijig,  kond ,-  zelfs  met  nachtvorst.  —  Ook 
de  Mej  was  koel  en  niet  bevorderlijk  voor  de 
groeizaamheid.  «-  De  koelte  hield  in  Junij  aan 
en  was  rijkelijk  in  regen,  wtarvan  de  (lortre* 
gens  door  de  dagen  vau  VVaterioo  zijn  vereeuwigd 
en  de  koelte  door  de  hospitalen,  na  die  dagen, 
dankbaar   gezegend    —   Dezelfde    koelte ,    vopr 

{[eboomte^  en  het  graan  onfchadelijk ,  httwdk 
irisch  en  gunfligftond ,  duurde  nog  in  Julij  voort, 
zoodat  de  kwik  ia  den  Thermometer  van  Pah- 
renheit  maar  eenmagl  boven  de  ^o^  toekende.  J>q 


JAARBOEK  i^n   iS^5t  S4ii 

hooibouw   was  ongtinftig,  de  tuinvrochten  ble-*  Cefteidpto 
Ten  Ueid.— Augustus  muntte  uit  in  fchoone  ds- ^^'1]^^^^ 
gen    en  Hefelijke  svbiidefi!,  ilechts    eenmaal    af-  over  art 
gebroken    door  eenen  verrchrikkelijkcn  llorm  uit  ^^heeie 
het  noorden  »  die  verfcheiden  boonien  in  bet  Haag*  ^^'  . 
i'che  bosch  ok  den  grond  rukte. -7  September  had 
aangenaam  weder,  hetgcfen  lifët  flèchts  de  booni« 
vruchten  deed  rijpen,  maar  tot  ongemeene  groot* 
heid  zwellen.  —  Men  pJukte  m  October  rijpe  wit« 
te    druiven^    waar  'zif 'ilechts    gunl^ig    gelegen    ^ 
hadden.  ^  In  November  bleef  (i^t  grootst  gedeelte 
der  boomen  derzelver.  blsvierenjen  der  velden  derzel* 
ver  groene  frischheid  behouden,   tot  dat  het  we* 
der.  Omtrent    de  helft  dier  maand  omfloeg  en  de 
nadering  van  den  winter  met  veel  fneeuw  en  ba* 
gel    deed  gevpelen,  die  met  December  zoo  hevig 
aankwam,  dat  den   6den     reedi   de  rivieren  met 
ijs   bezet  raakten  en  de  fcheep vaart,  zoo  op' dè         ^.^^ 
firoomen  als  door  de  kanalen ,  aanhoudend  v;erd 
belet  (r). 

De  (laat  der  rivieren  kenmerkte  at  fpoedig  het  staat  ddr 
verrchil  van    dezen  winter 'itiet  dien  des  vorigen 'i^i^*^ 
jaars.    Hadden   de   RQn  en  de  Waal  bg  Arnhem 
en  Nijmegen '  den  5den  Pebf uarg  op  zijn  boogsc 
gedaan  8  voet  en  10  duim  en  ro  voet  en  5  duim; 
den    isden  December    (londen  dezelve   reeds    te 
Arnhem  op   1 3  voet  9  duim ,  te  Nqitiegen  op  9 
voet  en  5  duim,  en  op  den  saften  December  was 
dt'Rifn  te  Pannerden   13  voet  8  duim,  de  Waal. 
te  Tliiel  jo  voet,   hetwelk  de  torgelplle  nitzig- 
een  opleverde^  voor  het  volgende  jaar* 

^ 
(1)  Oma  iB  Utt.  B0J9  ilifi.  bU  ft8« 


« 


YS 


R  E  GIST  ï  R 


O  7    H  E  <ï 


t  * 


J    AA    ït   B    O    EK. 


Y  A  N  {I815. 


A. 


»     IJ 


AÊi^kmUngen  van  gêeéerm  vmn  ê^^^P^^  waardt.  Am^ 
pllaiie  vao  de  wee»  n kende  de  executie  vati  he^ 
genenaf  plakkaat  van  iJ^lS  tiopeng  dezelve,  i.  38<— 40. 

M4ngM^  (70  Dei»lfa  lof  ala  ScboolooderwiJ^er  eo 
voorzitter  vao. het  Schoolonderwyaors-gezelfcbap  tQ 
WiDfcbocen.  II.  %%6.  . 

MelB^mi'    Befluk  ovureni  deszelfa  vo'eifchceo  ea  v0Of* 
'     regcto.  I  /• 

Mvifiê,  Voorftel  van  den  Heer  vfm  ii0$gffraun'ont^ 
derietrer  Warde  in  4e  ftouliW  der  Tweede  Kaoi^^i 
II.  1764 

f4frj  Konmaodant  der  ZwitfeiB  10  Pai|ff,  Oeaielfii 
Mdfaaftig  gedrag,  i.  83. 

Mte  van  het  Wewef  Cotigrcv*  II  id6  en  167.  ^ 
jffgemeene  JankfioBdf  bepaald  en  nitgefbhreveö.  I.  394 
—397- 

4V^^'  ZcerooverijeD  der  Afgerijnen  en  vrucbteloo^e 
onderfaaadeling  mee  hen.  11.  015. 

4l^n.    Wapfnftiiftand  aldaar.  L  31Q. 

^J^hen  (yan)  rot  Lid  der.Twoede  Kamer  door  Z.  M* 
benoemd    II.  i68. 

^meriia  {Zuid  en  Noêrd*^  bepalingen  van  den  handel 
mei  de  eilanden  ep  be(  va3ce  laud  van  hetzelve^  11, 
«Q5  en  aod. 


/ 

k 


R    1|    C   l    $    T    B    ^.  ^||8 

s  Am$êr44m.    VciJwIUIg^  ksy^llerie  en  derzélver  Qictoj^. 

-jÉmlyn  Nk*  (M)  Deizelfli  nrdienHcn  nk  Schoolonder* 
wijzef  vtteerd.  II.  i88*  1 

Antv^erpen.  Gefteldheïd  aldaar  la  de  gevafifvotle  dagren 
vaa  JunQ.  I.  aas*  *-«^  BcvooffdeetivgeaVvoor  den  baii* 
del  aldaar*  IL  ao5. 

jlppel  van  Gerggtshoven^    Beflliic  daaromtrent.   IL  189* 

.  Appdiut  Direcceiir*Qeiierial  voor  de  ^  iifdirectt  betania* 
gen.  II.  95.  ' 

Arm0«^AriCtiin  ^  gracfi*  bediend  in   alle  civiele  regtlBi* 
.     kea«  IL  i88.  ...  < 

Arresten  en  kortingen  op  traktementen»  foldlfen  en  pen- 
.    fiotnen   bi|  de'  hoofden  der  onderfcbeidene  deparife- 
menten  van  adminifintie.  I.  aS^-^^d. 

t  Arresten.  Concaptwet  op  bet  legden  van  amtften  en  bet 
bekouen  van  kortingen  op  traktementen ,  fol^mtn  en 
penfioenen.  IL  176. 

'Athenétum  te  Frahek'br  gerndaUeerd.  II.  s8o» 

B. 

% 

.Béir^j  de  Tolff^   Generul  (Mi  Chef  der  Rnsflfbbe  Le« 
f     gers.  Proclam^ie  aan  de  Franfchen.  I.  309. 

Barriere^rigt  hi  Bdgie.  I.  71.- 

Bedeftonden  (^Maandelijtfike^  infgetrokken.  L  394- 

iela9fifigen  en  Q^lëUiMgets  vaa  onderfcheldene  rpecHh^ 
met  aUeratiên  in  het  tarief  vpn  17^S\  ^«  ^*  ^ 

Belastingen  (Ifféireeü)  en  Cen¥§ijen  em  Lieenten  afge« 
fch'eiden  van  het  algemeen  departement  van  finaade, 
I.  i8.  Bélibemiag  van  H.  £.  fFlchert^  tot  Directeur 
Generaal  in  gemM  ifkond^riyk  departement.  Ald«     . 

Belastingen  (^Directe)  de  lermyiien  van  der^dver  beu- 
;.   lipg  vernoegd.  L  147.  ., 

Beimstingen  ^Indirecte)  derxelvcr  jex'^cntolr-verklaring  In 
de  nieuw  aangewonnen  depar&ftmentea.  II.  185. 

Belgen^  Derzélver  roem  wegens  de  algèmeene  geeHÉMft 
tegen  Nafoieêfu  I.  199. 


•44 


R    B 


6 

I 


I    S    T    B    IL 


JrJ^/tf  door  de  Mosendheden  op  hec  CoDcres  te  H^^ 
oen  i^pc  Nederitod  verecnigd.  L  79.  Vreujile  daar- 
over «e  Bmtfely  Amwerfieo,  Brugge,  Gene.  em  door 
geheel  België.  L  73*^76.  DepoiaciM»  vio  eJlenre^o 
Dttr  den  ffatg.  L  76» 

Selgifcii  krijgüiiétH.    Pro€laiiiite  nn  dezehai.  i  23. 

Bên9emitig  IOC  Leden  ven  de  Tweede  Ktmer.  It  lé^ 
'    et  166.         ^ 

Mmiêemingen.  Tót  Het  Geneeskmdfg  toevoorxigu  II.  t^« 
BV  bet  Nedertendfche  Syndiksat   IL  187. 

Mirèiee.  ProcktBatie  van  /f.  ^  Sentinck\  Lukemnc- 
Generaal  en  Kommaodtnc  en.Cbef  in  deze  Kolonie  ea 
derzelver  onderhoorfgheden.  II.  ^it. 

Btm.  Verklaring  van  bet  Goovemeaenc  aUaar  over  dea 
intal  van  Napoleon.  L  86. 

tê/hitm  Vm  Z.   M*  boidende  vaorCchrifken    nopeof  d^ 
vaan  op  de  We«clndi#n  door  Neder/sndfirbe  jiigeaece^ 
nen.  11.  i5i,   1(^3.  —  Van  Z.  KE.  boodende,  da£  faec 
bednnr  van  de  registratie  b<ïUst   blgft  aec  alle   be» 
noeijiagen^fpraltende  nit  de  executie  van  contnmacifefe 
vonalifón.  It.  iSOi—  Van  Z.  M«  tot  vrijdom  en  restitutie 
van  nlc»  en  Ingaande  tolregtea  binnen  bet  RQk.  IKiSk 
^  yanZ.M.cer  executoir-verklaring  der  indirecte  be- 
laatiagen  in  de  nieuw  aangewonnen  d^artementeo.  IL 
1^5.  .».  Vso   Z.  i\L  omtrent   het  Syndikaat  der  Ne- 
derlanden. IL  \%6.  «^  Van  Z,  M.  ofntrent  iiec'  appel 
van   Geregtshoven.  IL  189.  —  Van  Z«  M.  tot  conti- 
'     nnatie  der,    in  de  znidelUbe.  departementen  beftaande 
loterij  en  execntoir  verkHring  voor  dezelve  der  regTe«> 
nenten  van  de  ClasGkale    Loterij  der  noordeiyke  pro* 
vinden.   IL   iM.  —  Van  Z.  M.  rehitief  de  onder  den 
terften  Griffier  van  bet   Hoog  Geregtabof  berustende 
cnchenen  of  wapena  van  fteden»  plaatCea  en  heerlijk- 
heden.  !L   i88«  «»  Van  Z«  M.  ter  loaJatioff  van  rusi« 

.  verdoordera ,  bevorena  bet  befluii  van  10  April  t8>5 
in  faechtenla.  IL  bl  188.  -—  Van  Z.  M.  wegens  tvet 
gratis  voor  arme  directlën  in  alte  civiele  regtbanken« 
II.  188.  -^  Van  Z.  AL  omtrent  civfde  zaken,  koop^ 
handel  en  den  burgerlUken  (hnd  voor  het  Hof  te 
BrnaTél.  IL  1-89.  — -  Van  Z.  M.  waarby  het  verbod 
v;an  invoer  van  rundvee  uit  Bremev  wordt  iogetr(4t' 
ken.  IL  193.  —  Van  Z.  M.  waarbij  de  invoer  van 
rundvee  nit  Frankrijk  wordt  verboden..  IL  193  -^ 
Van  Z,  M*  tot  vr^en  niivoer  van  Turfasch,  II,  39^ 


R    E    G    r.  S    T   B    R.  345 

)tezitnemhig  vtn  Ltnden,    behoord   hebbende  toe   den 
Neder*  en  Middetri|}n    I.  144— T47«  --  De  nttfonale 
•  militie  In  dezelven  bevolea.  I.  147. 

Biuch^  van  fVsklflad^  (Prins)  brief  van  de  Fnnfbhe 
CorrnDltftrisfen  aan  Z.  H.  I.  .^13  l^onder  gevolg.  Aid. 
—  Betuigt  zt)oen  dank  tan  de  inwoners  van  Huy.hizps, 

Bijhelgtnootfchap  {Neékrlmiitk)  Oprigting  van  vele  af- 
deelingen.  I  ^o.  -*-  Geccrafticuierd.  IL  333. 

Bijgeioêvige  wreedheid  te  Onkerzeelen  geftrafc.  II.  190. 

Bisfihop  van  Genf»  Vermaant  de  sQnen  om  de  Grqnd» 
wet  niet  aan  te  nemen»  II.  25* 

Bondgenoêten.    Derzelver  legermagt*  !•  202. 

Bo\fcha^  (tf.)  Redevoering  van  dien  Hoogleeraar  te  Am. 
(lerdam,  I  f;  28^1. 

Brsband^  Wet  houdende  bepalingen  omtrent  de  grbzea 
dier  provincie.  L  7. 

Breim*  Eerepenring  aan  den  Kommandant  en  Officieren 
der  fcbntieri)  io9geflaan  door  Z.  M«  wegena  betoon* 
den  moed  en  trouw  in  1813*  I.  158. 

Brugmans^  (S.  J/)  tot  Infpecteur-Generaal  bt|  den  ge» 
neesicundigen  dienst  van  *sLands  zeeoagt  benoemd. 
I.  90.  — *  Deszeifs  werkzaamheden,  tis  InPpectemb 
Generaal  vin  den  geneeskundigen  éiet^n^  na  de  ge- 
vechten vsn  JnnQ,  en  derzeiver  heibrj|fk  gevolg.  L 
s83-»2S8. 

Bmnswijk  Oeh  (De  Hertog  van)  gefneoveld  in  den  flag 
van  Quatre-Brai  op  den  ^6  JunQ.  I.  218. 

Bru^ftl.  Wegena  de  aflosfing  der  geldleening  van  drie 
.  miitlóenen  voor  «die  ftad.  I*  79.  -*  Veraering  der 
SchntcerQ.  I.  «13  —  Feest  door  de  Stad  gegeven  b^ 
gelegenheid  van  *sKonings  intogt.  L  Ii4--«ii5*  -«-^ 
Het  Uozenfeest.  I.  115  en  116.  *-  Gefteldbeld  aldaar 
In  de  gevaarvolle  dagen  van  Jnn^.  I.  nsi. 

Butkruii.    Bepalingen  en  voorzieningen     omtrent  den 
.    vervoer  datrvan  9  en  van  oorlogsbehoeften  en  brand- 
ftoffen.  I.  ai«  ^ 

C.  I 

( 

Cêthêttêfi  en  Wmpewi  van  0eden ,  phtttfen  en  heeriykhn- 
den ;  beOuit  daaromtrent.  IL  i88, 

YS 


\ 


\ 


1 


Csj^/fen  (De  Biron  van  thr)  alt  Ooavemeof-GeoOTi^ 
▼tn  Neerlandich  Indien  co  Opperbevelhebber  vtn  de 
Ltnd-  en  Zeemagc  van  deto  Staat »  beooatea  de  Kuip 
de  Goede  Hoop,  beéedigd.  I.  53, 

CappeUe  (y.  P^  van)  tot  Hoogleeraar  benoemd  co  Am« 
fterdam-  II.  281. 

CarigfUÊ9u    Deazelfs  overfave»  U  400* 

Chmrlerrf^  Dooctogt  der  Fraofchen  op  deo  isdtn  Jia^» 
I.  204^ 

Chinaffke  TheekanM.    Zie  de  wet  daaromtrent* 

i 

Clancarfy  (De  Graaf  van)  tot  Markigs  ifo»  lieusden  yitr» 
heven.  I.  904* 

CêUaSiê  (Regt  vém)  bij  de  beroeping  van  .  Pr edikaotea» 
Alteratie  van  het  lutfte  beiluit  betreffende  dt  oitoefe-* 
ning  daarvan.  L  67. 

'CommisfarUfen-Üemraal  v«or  Neerlandsch  Indien'  hé^ 
eedigd.  I.  53. 

Cmmh/krisfen-Generaal  benoemd.  IT.  9$. 

C9»ceptw€t^  om  bet  defectneufe  In  4e  akten  dbor  den 
Nottrit  Ie  Sagt  ten  Broek  ^  In  den  jare  i^9—i%ii 
gepufterd,  te  redresferen :  —  niet  aangenomen.  II.  146. 

Cefigret  tê  fVgenen  verneemt  de  ontkoming  van  NspeU^m 

.    van  £iba   L  84.  ^  Artikelen  uit  de  akte  van  hei^Hre» 

.'  betreSènde  bet  KMtngr^jk  der  Nederlanden.  L  loy^ho^* 

—  Rapport  eener  Commisfie  ter  zake  van  Nap^tem. 

X^onful benoemingen  voor   Frankrijk,  Marokko»   Kadix, 
,    GaUlcië  en  de  Coranna.  I.  59,  53. 

t^avf/ffAbenoemingen  en  admisfién*  IL  soa. 

)ConfMi  vttt.  Rnsland  re  Rotterdam  doof  een  Rnafiesdi 
'   Majoor  vermoord.  IL  302. 

Conventie  tusrchen   Groot-Brittannie    en    de  Vereenfgde 
'    Nederlanden  v  over  de  vaart  en  handel  op  de.  Weai» 
fndtfche  vofkphmcf^gen  van  Oi&mei«NQ  ,  Bsfequebo  en 
K  de  Berbice.  IL  154 -161. 

Criminni  ff^ethoek  voor  het  krijgsvolk  te  lande   gearrê» 
fteerd.  I.  ai. 

Xuraeao.    11o^  ^^rite  (bhfp  van  daar  voor  Rotterdain  xi» 
rug  gekeerd.  U.  ao/.  --*  De  inwoners  vss  Cni*cao 


^$êSkrJ.Jk  (kuteuTt  LiiiceQaiit«Gotiv«nieur  en  Kcpman- 

.  4aiU!-0D-Chef  over  liet  eiland  en   onderhorige  diftrik- 

lèn* Bonaire  en  Aruba,  Vice-Adroiraal  en  PreÜidenc  van 

alle  hoven  ,  ten  dank  over  deszeflfs  gehouden  béftcrar* 

'  IL  198;  ■*-  Amwooré  vtn  den  Loiceoant^ikiiivenieflli 

op  dt  betuigingen  der  Inwoners,  II,  sop, 

D. 

.  •  ♦  «  •  •       • 

"  I 

J)ank'  in  Bidedag  Toor  de  noordei^ke  f  roviaeilfif  op 
-  den  5deD  JélUft  -^  Biitf  van  nitfchryviog,  (•  264^ 
a(}p  -^  Dapkc^ggio^ea .  en  Jofaaogon  op  den  suften 
'  }^vi^  L  s6p. 

Bank  der  gekwetftèn  te  Bergen-op^Zoom,  L  ^p). 

J^éÊwmt..  Oeacelff  brief  aan  H^9lUmf^im^  I.  i.i6,  «^  Ane« 
.  woerd  daarop  van  IVMmgHm  en  Mêfèer.  U  ^if^ , 

jyefertêurti    Alteratié  iran  art.  2  van  bet  bednlcten  op* 
.   xlgce  der  uitbetaling  van   de  premie  voor  bet«arre(le« 
ren  van  een  liefeoteur*  I,  22. 

9fi9isilf^dên§êld ,  wee  ep.  den  43pheve  d)ir  Muiittgi^ 
'f.  f4,  • 

ph'èc f eurs 'Generaal  beHoemtf.  Il*  >5*     '  ' 

^iWi>/ii;f  (Reglement  van). voor  bet  ki^^'ölk  te  lan^e 
gearrelleerd.  I.  au 

Jiegger^ank.    VisGeherQ  op  dezelve.  Il,  ^ot; 

jftnvarM»'    Befiujt  ter  verdeeling  4er  reutambcen  van  de 
domeinen  in  acht  arrondisfementen  van  jii(pectie«  1/ 14* 

Mwitfck$ 'ordê  ^  BalyB^ua  Utrecht ,  herfteld.  U.  182^-^185^ 

■  ■•>*"*  '«    '    "»  « • 

E. 

Engeland  (Prins  Regent  vaD)  9  deszelfs  verklaring  om« 
trenc  Frankr^k.  I,  178, 

Enkkuizen.    Ongeink  ll|  bet  nltloope^i  dgr  Haripgt^nlKef^ 

^an^laar,  JL  290»  aoi.      ./  '^ 

Erfprim  (De)  in  militaire  functiën  te  Bmafq) ,  ,en  aldaar 
1  liow«  veteefd.  L  *»  3«  .   .  , 

Eikader  naan  dn  Middeilandfch»  ^t*    fienoemiqg  eener 

,'Commi«fle  van  onderxoek  omtrent  de  oogeru'^ken  van 

*slanda  (bbepèn  onder  bevel  van  den  Schóut-biJ-Nachrt 

.Tufleken»  I.  fto.   -^   Het   bevef  over  dit  eskader    •  ge- 

'drogen  aan  den  Vlce-Admiraal  T.f.ran  de  Cafeihn.'^ 


>US  RfiCtSTEIL 

De  Conftrocieiir-Ganeraal  P.  Clavimsnt  en  de  Onder- 
ConOrncieurs  vsn  Ef  en  Qekert  uit  deo  dieiuc  tui 
bet  rijk  ODtfltgen,  I.  20. 

XaeriJtt  benoemd  coc  Lid  der  Algemeene  Rekenfauaer. 
IL  187. 

F. 

Fetpirlëmi  (y.y  Detzelfi  bedrQf  vin  beldbaftige  iiiroscb« 
lieveodbeid.  IL  334* 

finsnciën  (J4Mtt€r  yan).  Detcef  ff  voordrege  no  de  ccb- 
ceptwec  toe  buiteisge wonen  ooderÜaiKl*  IL  i!t$-*i3S- 

Knanch.  Voordregc  der  finenciêle  wetten  oter  den  Jire 
1816,  1[»  i77« 

Fonds  véÊM  siMnmoeétging  vpor  den  gew0penJem  iiemsf* 
R^lre  entvangftén  en  bemoedigende  brief.  Ls7S«-*374S» 

'  —  Dtrxelver  Oommk&én  te  Amderdam  en  eldert^ 
I.  «7^.         .    , 

Fouchê.  Deszeia  brief  ten  fFelBnpmu  L  %\é^ 

fl^snkrijk,    Regeriflfi-Coinmisfie  over  hetztW^  bQ  dew 
afOind  van   PfapokéiSm  —  DeteWe  benoemt   G^voU 
mtgtlgden  tot  den  vrede  met  de  GeelUéerden.  —  Bfter. 
3Borgt  tevens  voor  tegenweer.  L  305.  —  Ontbinding 
der  Conmisfie  L  304. 

Fredrik  der  NederUmden  (Prins^  KommtndsDt  ^dec. 
Belgifblie  en  Holiandfche  troepen.  L  '131.  Ripporc 
tan  Z.  M.  wegens  de  vestingen  Qoesnoy,Valenclennef^ 
Condé  en  Boncbein.  L  347— 3S^ 

liramMJk.  Bepalingen  van  de  territoire  ea  vescingeii 
door  Franltryic  afgeftaan.  L  387~35K>* 


Gekoorte*  Tr&m^  en  Sterfiijsêen.  II.  339. 

Qeeitdrift  der  nade  bQ  den  verwachten  aanval  van  Dir#p 
nêparte»  I.  148. 

Ceeüeiijkkeii  In  de  tnidelijke  departementen.    Lof  van 
derzefver  igedewerlting  tegen  Nipeleon,  L  aoo^ 

Genee^kttfidige  diemt  b^  de  armee.  L  a82«  Derzelve^  er- 
Itentenis  eo  vereering.  I.  289»  alsmede  290»  ^91* 

Geneeikunóig  ff^etèoeké    Commisfie  tot  deszelfs  ontwer- 
ping. IL  19U 


RBGIS'TBR.  i49 

Geneedtundig  Tinfoêizigi.    Benoemiiigen*  IL  jpx. 
Qenermait  (JLêtUemMt-)  tn  Gcnenal-Majoon  hasoein(L 

I.  134* 

Ger.ootfcHap  (^Baiaérfüh)  der  ProefoDdervIndemke  Wy«- 
'begeerce  te  Rotterdam.  Il*  305*  ^ 

Cenêêtfchsp  (^Provinciaal  Ütrechüeh^.  II«  305. 

Ctnoêtfchap  CZeeun^k}  der  Wecenfcbappeo.  IL  305* 

Genoot fihap  (^Heelkundig^^  te  Amfterdam,  II.  do5. 

Genootfchap  ut  verdediging  van  den  Christeiijltcn  Cods^ 
dienst  ia  *s  Gravenhage.  II.  306* 

CenoêtffhSp  ter  Koepokfiof-inenting  to  Amfierdêm.   Oet- 
.    ftelft  werkzaamheid.  IL  ip2. 

Cewetr-fé^riekenXïk  Luik  gefchort.  I.  i33« 

Goedkoop  (^0  doet  zUne  tntree-predikaiie  alt  Hervormd 
Leeraar  ce  Genu  IL  334. 

Goidberg ,  Directeor-Generaal  voor  Koophandel  en  Ko- 
loniën. IL  95* 

Coiiz  CJ>e  Generaal  Majoor  F.  A.  Graaf  van  der)  Óonk 
mUfaris  Generaal  van  Oorlog.  IL  144.  Bevestigd  ttt 
Commisfaris-Generaal   van  Oorlog.  IL  195. 

Ceubau  d'fiovorst  (De  Baron}  Directear«Generaaf  voor 
de  zaken  van  den  Röoosch-Kaüioiieken  eerdiensc 
IL  95« 

Couden  en  Zilveren  ff^erien*  Over  den  opheve  der  be- 
lasting op  dezelve.  L  14*  De  wet  rakende  den  op. 
héve  van  deze  belasting  in  haar  gebeeL   L  45**52« 

^sGravenkage»  Onderftand  door  de  Commisfie  aldaar  tea 
behoeve  der  gekwetflen.  L  e73* 

^sCrave fanden    De   kerk  der   Hervormden   aldaar   ber« 

bouwd.  IL  334*. 
Qroenlandfahe  Viifcherij.    Concept-wet  ter  algemeenma- 

king  over  het  geheeie  Rijk ,  van  de  wet  op  dezelve 

van  19  Maart  1815.  IL  177.    x 

Oneniands  en  Straat  havidsyamrdert.  ?remién  aan  de« 
zelven  uitgeloofd.  IL  I93'-*I97* 

Grootboek  der  Nationale  Sefmfdm  Wet  hondende  bept* 
tingen  pp  de  lnfchr))vlngen  van  kapitalen.  L  !• 


S5<3  HnótsftfL 

Orêndufêf.  CommisÜe  tot  derzelver  hertfenidg,  ^2i^fii| 

•  en  taplfitie.  h  109,  ito»  **  Meinori«  Ttn  de  Com^ 
nisfie  toe  dertelver  herzietiinfr .  MJ  de  orer^fke  van 
hnt  ontwerp.  II  5-19  *-  Bcfltii^ea  irm  Z^  IVI.  o^ 
creot*  de  notabelen  voor  de  luideiijke  d«*{teecemeiirea. 
IL  i9«  —  ScsAt  der  tfkeurende  ftemmeo  cegen  c/«f  fl/s^t 
dier  notabeleUé  TI.  di«  --  Asorpraak  bij  de  opening 
der  zitting  Van  IVefidefltefl  der  notabele!)  te  Brusièl*  f  F. 
ai-^a5«  De  liaibhop  ?an  Gent  venoaant  de  ^}aev 
de  Grond«ret  niet  aan  te  nemen.  IL  251  —  firief  vm^ 
den  Secretaris  van  Staat  in  België  un  de  t^refidenten 
van  HeVergaderln^t  def  notabelen.  IL  2^-27.  —  Re- 

•*  ^ement  voor  de  Vergadering  der  notabelen.  IL  «7.  — 
Procea-verbaal  van  dertelvtr  Vergadering  te  Braalelé 
IL  44    48.  -*  P]t)elaiBisle  van  2.  M^  weget»  de  nni^ 

•  neming  def  Grondwet.  IL  48— 5t«  ^  De  Grotidwaf 
lelve.  IL  5i  -  99. 

Crêttehj  CGeneraal>.  Kr^Jgsbedri/f  van  deazefft  l^gttkotpf 
in  de  Franfche  ai-oiée.  /•  :ioo'^$o2.  *-  Deszeld  voor- 
treffeiy^e  (eru^togt  op  Parlja.  L  311. 

Cuinea.    Komst  vaU  hét  eerfte  Hollandftbe  lioopvilardjf« 
fchip  aldaar.  II4  fti3* 


Humêt  (Mr.  ft  fO  VMiietigtng  iMa  Mne  $éAteMtié ,  éMt 
hec  Hof  vad  Gelderland  in  1796  tegen  denzeivcn ,  toeii 
Stadh<>uder  van  ber  Regtenmbt  Van  Doesburg,  nitge* 
fprokcn.  I,  4c ,  49« 

Haniienngen  tusfehen  dê  Plentpot€nHé$rhfen  van  franirift 
€»  dt  Miniiteri  van  de  verbondene  Mogendheden »  qvef 
af  (tand  en  fchadeiooafteitiog.  L  342-^3514 

Haringbuizen*  Oogelalt  te  £nklMiizen  by  derselver  nia* 
loopen.  IL  dóo« 

Haringvitfeherij.    Zie  wet  omtrent  dezelve.         ^ 

JUjügers  (P.  k)  als  L^tor  betlleid  te  Utrecht.  It.t 8|^ 

hemen  (Mr.  f^é  %%  i^an)  coa  SublMtvot.  van'  den 
t  Pfo^rearOeaeinal  by  iiec  i^kijg  (#cregt^hof  benoeio^ 

Heringa  (J }  Aanlpraak  un  de  nittrekkende  Utreche* 
fche  Studenten*  L  2^. 

Htryormden.    Commisfie  uit  den  Raad  van  State  tot  d«t« 


'      !       *    È    6    i    S    T    E    if  .  iii 

atelver' zaken,  door  2.  M.  benoemd.  U.  331.'  —   Be. 

fluit  van  Z.  M.  behelzende  bepalfngen  ontrent  de  ker* 
•    kettjke  belangen  !n  de  Oost-  en  Vest-fndf«n*  II   331; 
/f&f  te  Bruxfel    Befluit  omtrent  civiele  «aken ,  kooplian- 

deJ  en  den  bnrgeriijkcn  fhnd'voor  hetzelve.  II.  \t^\ 

üogindorp  (G?.  K.  Graaf  van)  benoemd  tot  Mfnfstef  vaa 
*  Staat.  IL  p5. 

Hooge  fcholen.     Benoemingen  vóór  dezelve  in  de  noor- 
delyke  piovincico.  II.  270—275. 

BoQge  fchoül  te  Groningen  plegtfg  gefaflaneerd.  II.  379.    ' 

Ho9g9  fckool  te  Leiden  ple^tig  gefnftalleef^.  II.  a75-s7«. 

Hooge  fthool  te  Utrecht  plegtig  geinftalleerd.  IL  %7%.      ^ 

.Boop  (Mr.  J.  C*  M»  ê$f)  benoemd  tot  Minister  vo^r 
de  Marine.  IL  95. 

Huishoudelijke  belaffgen.  Bepalingen  op  het  ftatnércn 
van  gepaste  ftraffen  en  boeten  bij  de  kenren  en  ordon- 
nantlên  van  die  befturen  ,  nii  welke  het  oifte  «reikei 
dèf  Grondwet  de  vrije  bcfchrkking^oVer' dezelve  Ver- 
klaart, l.  32—34.  J'       ' 

^  bttu^f /ijken  yah  beh^efiigen.    Bepalingen  tot  het  wemte- 
men  van  pecunlêlc  beamren  b^f  derzelver  volirekkinff 
L  4«9  4ï-  •* 

Huwelijk  van  Z.  K.  H.  den  Prins  vsn  Oranje  met  H.  k 
H.  Jnna  PauUwna^  Groot  vorstin  van  Rusland,  vóor- 

S Iragen  door  Z.  M.  aio  de  Staten  GtneraaU  «o  door 
nfid.  Mog.  met  genoegen  aangenomen.  IL  168 -i/i* 

•      •'      L 

Jagt.  DefinUive  bepaling  omtrent  de  tftoefenlng  van 
het  regt  daartoe  door  de  elgenaari  van  hcerljjkhed^. 
L  5o*^o. 

'  Impofiticn  (^  Afzonderlijke  Stedelijke  en  Plaatfelijkt\  De 
wijze  ,  waarop  zöüen  worden  goedgemaakt  de  kosten 
vallende  op  calanges,  informatiéo  en  procedures,  zoo 
ter  eerder  inftantie  als  in  appèl,  L  124,  ^5.  1 

UjHtuut  tot  onderwijs  der  Blinden.  Deszelfs  openbaar 
ezamen.  IL  295,  296.  ^    \ 


13 


Jmfiituut  van  ITetenfchafptn  ,  Letterkunde  ui  Sih^/fi 
Kunsten  tf  Jmfierdam^  nitgebrrfB.  II.  197. 

Injiitnnt  vnn  Doeren  en  StoMmen.  Dejzelfs  openbitf 
•xaaien  en  v^f  en  uviatigjarig  be^aau.  II.  spa-^a^^ 

israüitén.  Hec  gratis  in  procedures  een  bdioeve  vtn 
derzelver  Synagogen,  11,  325.  —  Verordenlog  o»crent 
d«  w^ze  van  verkiezing  eens  Oppér-Rabbyni.  IL  jad» 

tCMketsraaJ  vtü  den  Koning.  It.  9$, 
Kamer  QEerfiè}*    Dertetver  Leden.  IL  pi. 
Kamer  (Tweede').  Derxel^r  Leden.  IL  92«-^4a 

Kamer  (Reglement  9an  orde  9mr  dé  Tweede).  Ih  i%S 
tot  117,  ' 

Kapituiatün  orer  het  ïn  dienst  nemen  van  yerfebeid^ii 
regimenten»  iff-^  den  Vorst  van  A/as/au  f  den  Cratf 
van  Bentinckt  Heer  van  Kniphuafea^  de  ^wnwerOrhe 
kantons  Bern  «  GnuuwbnnderUnd»  Jtorich  en  tnd«re 
Roomfifhe  kanicmi.  IL  16^—1744 

Kèmper  CJ^  Af*")  tolk  der  algémeene  gevoelens  ^rao  dé 
natie  bU  den  Koning.  L  149 -- 152.  —  Aanfpraak  taa 
de  uittrekkende  Leidfche  Scudencen.  L  S94.— apd. 

Kesman  (J.  Hé)  lofpecteur  vftn  dé  adminiftracle  by  bet 
leger.  L  I3ié 

Kinsbergen  (l>t  Lnftenknt-AdmlHal  9an).  Deszélfs  prQe- 
'     uiiloovingen  tef  vereering  en  vereetiwiging  v»n  de  oou 
wemeling  in  181  {•  IL  302-304. 

K(i0pokfiof'ininting.  Medaiiles  desiH^egens  oitgereikt.  It. 
193.  —  Werkzaamheid  van  bet  Amflerdansch  Oenout- 
fchap.  Ald4 

Koloniën  (JSedêrlandfche).  ConVencte  tusfbhen  Groot- 
Brittannje  en  dö  Vereenigde  Nederlanden ,  wegens  der- 
zelver  teruggave.  I!«  150^154.  —  en  over  de  viart 
en  handel  op  Demerari] »  Esfequebo  en  de  Berbice.  11. 
154-idi. 

Koning  {%  de)  benoemd  ui  de  Cottmisfie  Van  Öecees^ 
kundig  onderzoeken  toévoor^igt  te  Zwolle.  L  34. 

Koning,  (t,  M.  de)  Proclamflcie  van  Z.  M.  asn  het  Necfef» 
lancKche  volk.  L  93^96.—  Intogt  en  onthaal  Vafi  HH. 
MiW..'ïeAmfteh*»m..L  96-99  ^  P^egtigheidbiJ  deprti* 
ciamatie  te  Brusfel.  1. 99.  --  Beëindiging  van  bétganifioiïli 


RE    G'  i^S.Tr^E    IL.  55i 


..leBrosfel.  L  f oob -^ Al^enfieoe  geescdr{ft  der, natie.  L 

.loo«  —  Uitfchrijving  van  éenen  a^eihéeneh  Dank-  èu 

Cedefiood.  ï.  iot  ,  loi.  —   'iKcnJlngs  reis  nttir  Brnr* 

Iel  9  eb  ofiihaal  te  Öordrechr,  Ant Werpen  èn  Mrche- 

jjem  I.  iii*  '^   Inlogt  ^èo  jpflfVbafll  vad   HH.  MM.  te 

'•BruifeL  L  iil-ii5r  — .  .Hoo|;«ide9zelf»  fncrèdè  te 
.Loik.  L  ib6.    té  Afetstricnc.cn  t^  Roermond,  b  117. 

*  ie  Venio  tn  re  Grave.  I.  118  op^bct  fort  Cóéfiodm, 
te  Nijmei^en  en  te  *sHettogenbosch.   I.  119,    te  Bèr- 

"  gea*bp-Zbom.  *I.  isö.  te  BrieHt  I.  191.  te  Maasfluii; 
L  122.  -  Z.  M.  vratgt  de  toeftemminj^  vao  de  Sta- 
ien-Generaal  tot  bet  gebruik  'der  nflcionale  niiUtie  bni-^ 
len  de  grenzen,  t.  137.  ^^  Anr  woord  der  Scaieii-Ge- 
nersal.  1.  14^2.  <^  ^et  daaromtrent,  ald.  —  Z  M.  be^ 
;Koekt  de.  bovpitaietn  ea  het  Uagveld<  L  aSj,  2%9^   — » 

;  Proclamatie  vau  Z.  M.  den  KOning,  ten  aabzieii  dier 
ontworpen  Grondwet  des  Rijks. .  II.  ^.  —  Hoogscdes* 
l^etfs  4alte  vexjaardag  gevierd,  it^  89.  -r-^  Komit  der 
K0Dinki9fte  fadtlie  te  Lakco..  IT.pö.'  -  HU.  RK.  HlNL. 
té  Gent.  ll.  90.  —  Zijner  Majefteie  ^Idadeh  teBrds- 
fet.  II.  \iy.  -r  Hoogstdesxeif^  piegtige  inhuldiaing  té 
Brusfel.  tl.  05-*i63.  —  Beétodigfngr  der  MïDisrers^dfi^ 

'  Ledeti  v*n  den  Staatsraad  in  gewonen  en  bnitengewo* 
tien  dienst ,  der  PMvincMe  Gouvèmeors ,  der  Oomrtr- 
beurs-Genettd  yan  Coracao  en  de  kost  van  Guinca^ 
en  der  Led^n  van  den  Raad  van  AdeL  II.  103»  194.  -r 
^aigemeene  feestdagen  lé  Brasfel.  IL  ^04;  —  Vérbèfi 
fing  tot  Graven  en  Baronnen ,  en  tot  deli  Adelftand.  tf; 
to4»  t05;  —  Béndémtegeft  iii  dé  RidJèrfchap.  II.  16$. 

kwingin,  (H.  M.  ét)  Te  Antwerpen  en.  te  Roaerdtm  \.\i6r 
—  De  Fribs  y«if  Oranje  Voor  fl.  M.  met  moederlókc 
trouw  ei  tederhtid  by  i^tk^  wonde  versorgd.  I  2571 

Kêifpkandel  in  Kohniin,  Benoemingen  m  dit  depsite* 
inebti^I  si*  .^- 

krijgivoik  te  Lande.  (JHAildèél  wethoelr  ën  regYentfnt 
van  discli^Iinè  voor  hetzelve  goomileerd.  1.  ai. 

.   krijgttuig.    Wet  tegen  het  Vervoéréi  daémif   I;  tas» 

Kumiwerketu  Aanzoek  en  werkznamlieid^van  bet  tron- 
vernement  ter  terugvordering  vaq_ciiat  weik^  naar 
FrankrQk  waren  weggevoerd*  IL  ^oj.  -^  Kensgezind- 
heid  der  Vereeiyigde  Mogendhtdénhiéroni(rent.li.;Ó9, 
émm  Nota  van  Lord  CattUt^agh  aan  d«  Mogcndheoeo 
over  de  reclamatiên  der  kuiiitgewrocbtên.  IL  ^09.  ^ 
.Brief  van  den  Hertog  ran  fFflHkgton  aan  Lxird  €ai^ 

J.  B.  van  1815*  2de  Stuk,  Z 


/  • 


.» 


154  R    E  -O   I  -S-T  'E    R; 

knmgh^  n.  314.  "^  WerkzsaraHed^n  dtt 
/teerden  vao  Z.  M«  ter  eerugbrengiag  vio  het  weilecs» 
bekoneoe^  IL  319.  -^  BeOuic  vto  Z.  M»  regelende  de 
befiemiDiOff  der  teruggekeerde  voornrerpeiu  IL  3  20.^ — - 
N^der  btfiuU  Van  ^«  M.  daarotntreilr.  li.  gar. -^^ 
Plegrige  inhtliDg  der  kcoscgei^rothteii  "op  den  vadier* 
tandv^eo  gropd,  alsmede  te  Anc werpen,  te  Brusfel  eik 
1b  *s  Gravenbagt.  II  321^395.    , 

Kw9€kftkêoi  v^or  4ê  Zt^iHum  vierc  de  Terjving  ran  faiar 
-  fctrdtL  1.  57« 

*  t' 

Xmdt0uWé    Benoeming  eenèr  Commisfie  Van  denzefvrn 

voor  de  Provincie  Braband.   ^   Benoemingen  in  de 

'  Commisfién  voor  ZBid-  en  Roord- Holland ,  Utrecfhc^ 

^Overysfel,    Zeeiand  ea  Drenthe.   L  44  en  45»  -*  Al' 

Eiaeene  Verjidelrhig  raa  de  Provinciaie  Commbftéak 
.  lp*. 

hfiM^mm  (thUi  V9»r  iem)  Bene  belasting  op  bet  mad^ 
vee,  peardeo  en  fchapea  ten  behoeve  ytn  hetzelve  b(f 
conceptwec  voorgedragettr  IL  171» 

Landreciet  gait  bil  kapfciilatie  ever»  I.  400» 

If$efmiéielen^  Verbod  vtn  derzélver  nitvoer  nit  de 
zuideHIke  jdepirtementen.  I.  133.  —  Doch  bnken  toe* 
petfing  tengf  de  linie  der  tollen.  Aid. 

LêMmgrt  tot  Directeur  Kommandant  by  de  Marine  ce 
.  Amfterdam  benoemd*  ^*  ao* 

Livmtfifkt  kéméêk  BeaocMiog  vto  lieden  in  deszelf» 
directie.  L  53. 

UrfdaM^ié  tm  gekwecften,  alsmede  wedo^en  ea 
weeseo  vaa  f^Oieovdden.  L  s/a. 

UefMigkHd  êfr  nmth^  na  de  gevechten  van  JnnQ,  « 
Opgewekt  door  eenea  brief  van  den  Secretaris  vati 
Saac  voor  de  binnenlandfbhe  zaken  aan  de  Gouver-*^ 

'  aears  der  piovfndén.  L  ^j&'^üjt.  *-»  Gefehenk  van 
Z.  M.  L  v^i.  —  Van  J$hanfM  van  Niil  L  279  -^ 
Vaa  de  Zangeres  Quaiani.  L  379.  -^  Liefdadigheid  «in 

^  de  zaidemke  provinciën.  -—  Vooral  te  Brusibl  en  te 
AanverpeH,  te  Enghien  en  Sofgniea.  I.  360— ^Sa. 

I4m*,  Veraiaarde  veldflag  tasf<:hen  de  Prttfsftn  t» 
«caoifohta  op  dea  itfdeo  Jany.  I.  ioo-— 313. 


ê 

•l»rf^>  XFfJÏMotii\  itSlOéttC'^t'hs.  ^ 'éritf  .gedrif 
vao  den  Luitentnt   Caronéat.   I.  124. '"-— %r.' Mf/ver-* 

:?  .bl|f  ce^  tehc^li^oSfA^ijpti^  >«^  rmogt'  te  Tarljs.  I.sa4« 
«•^    ^iKoDings   erkitueiiJkfiefitT  «sa 'd6    iDwooen  vut 

^.  Cept4  L  3%:fitr  jAi«a^e  die^  vAp  ^^^se  officieren  «m 
verfcheidene'Vt^nieeoieti  der  zuidelji{ke  prpviadëiL  L 
326  -—  Bezgiek  bi}  den  Koning  door  de  gai|litede 
So^vèrefnen.  I^  ^97.  «^  'sXohfaifi  beOaicto  tOt  oot« 
zetting  en  profcripiie.'  f.  328* 

Longwj  kapliuteert.  1.  147.' 

Loterij.  Qefluic  tot  coniipiMtle  der  tn  de  xnldimke  de- 
parteiTienten  beflaande   Loter^   en  executoir- verklaring 

"  vodr.  dez<^e>  der-  reglementen-  van  de  klisfltktle  Lo« 
terlj  der  noordei^ke  departementen.  11.  i85. 

Lotttij   Dé  IftdertafidCthe  .  Derterver  trekking  gelCliiedc 
,  weder  op  de  oiid#,  zaal  vao  .Her  Bimieohof  in  's  Git* 
venbage.  i'.  i86«*  ^  •       . 

Luik.  Lof  ♦flti^de' ffei^vonefs  MJ  g^te^teid  der  op« 
fcbudding  doet  de  ontwapende  SakTera.  L  198. 

Luiofi  (B.  ff.}  Doet  zQne  intreé-redevoetlag  ala  Hèo|^ 
leeraar  te  Groningen,  il.  2%p. 

LuxemSurg  in  bezit*  genonen*  L  1474 


UaaH^n  fVtt.'^C.  f.  van)  benoemd  tot  Mlnliter  nu 
JiTtMr*nï.  9^         /. 

Miatfciappijvanf^eten/eksppêk  tê  ffamr%m  (HoilêMd^^ 

/chü).  Üerzeiver  algemene  vergadering.  IL  298. 

Mémtlchafpij  U  tlairtem  .  (  Neder landfche  UuishoudeliJ* 
"  ke).  'Derarelver  al^en>eene  vert^adering/ If.  ^gfi. 

Maatfchappij  Tal  Nut  r^n  ket  Aigemeen.  Derzeivet 
algeineeue  vergidé/ing.  I  .  300 

fifuat/chappif  94in  Ncderiandfehe  LÊtterJtundê.  Detielvcr 

openbare  vergaderingen.  11.  301. 

'^Maatfchappii  van  fraaije  ,  Kunfien  if$  ff^eienjeèsppith 
iHeliandfché)  Derzelver  aigemeene  Vergndering,  IL 
301  en  30S* 

êiaatfehappi)  ter  heyerderiUg  van  ékm  LMdhw0.  DiV* 
itlvet  grooca  vergadering.  II.  302» 


isi 


K  8  .<?  r  S  T  B  lU 


.    I 


3iaj  (J.  f. )  tot  D5rMi«ttr  Keaiiotiidinc  V(f  de  Ibrfoe 
ce  R^iterdam  benonpiitd»  1.  so. 

Harechamfh.  Dersèlver  eerftt  koaptgoie  gcCnfpecreer^ 
ie  Bmsfeh  I.  24.  * 

Warnlx(Ot  Graaf  t'^?»')  b^oemd  tot  Opperjagemeester 
iii  de  zuidei^ke  dcpartememfo.  IL  «oi. 

Mercktem.  De  kerk  der  RoomjckKttboIickea  aldur 
berfteld.  II.  334. 

Mttitrti.    Destelfs  overgatf.  f.  400. 

Sfenkima  C^-    vsn)  coc  Curator  bCBoenJf  der  Hoogo 

fchool  te  Grooingea  IL  2BU 

Middêlkurg,  ^  Nieuwe  haveo  aldaar  oatfonneo»  !!•  ftoj^ 

MWth.  (^NaHêHMté)  .  Wet  op  dezelve*  I.  4 — 6  —  Be* 
fluit  tot  het  in  w^king  breogen  van  art.  iS  der  wet 
op  dezelve.  L  149.  -^  Niclooa/e  ailiicje  /o  de  d«pa%. 
temeoten  ?aa  BeJgie.  l.  iJi»  ~  Cctccpc^ct»  om 
dezelve  oog  eenigeu  tffd  op  dea  been  te  boadea. 
IL  176. 

tdiUtieradem  in  de  ai ,  militaire  diitrlcttiu  U  \\x. 
Minuten  benoemdl  tL  9^* 

MH^dhiden  (Ik  FereeMgde)  T>ene1ver  decfarade  tege» 
fiap9ko»  BuóUéffarte^  V  84,  85*  *—  Protocol  bQ 
hetwelk  de  Squvereine  Vorst  erkend  werd  ala  Konlqg 
der  Nederlanden  en  Groot  Hortog  van  Luxcfliborg. 
L  102,  •—  Officieel  artiliel   tegqi  IKye^Mu  L  164 

Af«tfMii«     Deszelfs  overpve.  L  400. 

Munien  (Fdifchê)  /Doodflmf  op  dezelve  fn  Belgfe  go. 
Held  I  71 

Idofuregtkn  tegen  den  invloed  der  Franftbe  Staatson- 
keering.  I,  12^ 

Uurai  <^ Joachim)  Koning  van  Napeia.  Gefcbiedenia 
V8Q  deszelfs  listen,  (rouwloosbeden,  vyaademUiedtfti» 
wi  en  dood.  L  i8o>— ^^iM. 


«   ^   6    I   S   T   >  Rl  m 

t 

nu 


W/t%elt  M  Amffen  jonkheer  jf,  fT.  C  fon^  bèooenid 
COC  Miniscer  v?o  Biitt«nIaod(bhe  xtken.  II.  jfe.  . 

Na^Um  Bu0napart9  onckomt  Elbt  «a  fcerd^Jcigli  »^ 
dai  froon  vin  Frankrijk.  I.  yj.  -^  Djogegroflsw* 
trouwen  van  Udewjk  XHILX  9i.  -^  De  IciniDg 
verIta^  Parels.  L  83.  — .  Konit  vao  Buonapurce  te  Pw 
rifs  I.  83,  -»  Vredelievende  houding.  «^  .VaUch  ge» 
ruchc  van  zQneQ  dood.  -—  6ee&cdrffi  van  z^n  krijfia* 
volk.  —  Rapport  van  den  Rasd  zijner  Ministers.  U 
i<i-i-i64.  #-•  ZJfn  brief  aan  de  Souverefnen.  I.  167.-^- 
Brief  vso  xijnen  Minister  aan  de  Kabinetten  van  Eb- 
ropt.  I.  168.  —  Rapport  van  z])n  Ministerie*  1. 169.^ 
Zijne  revoe  over  de  aaiiontie  garde ,  en  algeueene 
geestdrift  te  Par(}s.  I.  171.  —  ZJJne  volksbelieving, 
1.  171.  1»  Het  Mefveid*  !•  173»  — »  Z^jne  knnangre-' 
pen.  !♦  173.  —  IMfslakte  aanflag  om  den  Koning  van  -^ 

•  'Rome  op  te  Hgren.   I.  174,  ^-.  Nieuwe  kuDsrgrepeii. 

•  1.  176— -178.  —  Verwint  de  Koningsgexindep  te 
Frankryk»  !♦  ]8ó  en  187.  —  Trekt  te  veir».  —  öo- 
gaaf.  der  fliagt  van  Frankr^k*  i«  i9a*^i^.  «->  Gebrek 
tui  kr^lgstncbc  ia  ztfn  leger.  I.  195.  —  Zijne  procW^ 
made  aan  bet  krijgsvolk*  !•  ipj^  .—  Deizeifk  voor- 
deeleo  op  den  i5den  JnnU*  I*  ao8-  «^  ifet  zel&veM 
trouwen  en  de  losbandigheid  zynec  benden.  Lapp»  —  ' 

'ZUn  tpvleg  in  den  (lyd*  h  ai^  r-  Vleit  zich  met 
Udefe  hoop  op  den  uiiflag  z^fner  ondememiog  tegen 
de  vcreenigde  lejei-s.  -^  ^ordt  op  den  i7den  vee» 
li^ndertf  aan  te'  valkn  en  door  den  aftogc  van  PTe)^ 
ÊingfÊH  van  Qnati«:Bras  naar  Watertoo  misled.  — - 
ZOne^  fp^c  en  de  wdtde  der  Prinfchen  hierover.  «^ 
Afgeflagea  Biflvai  op  Mze  «cbterhoedè  bQ-  Genappcw 
.  r-r  Schtttgevane  10  den  avond  van  den  f7aeii  Juiiy 
bQ  Waierlop*  «-*  Zelfsbedro^g  vaUi  hem  en  de  Pran* 
fchen  omtrent  de  Engelfthen%  '—  Zijr  e  Dagorde  oy 
den  i8den  JudQ.  —  Beleid  vtn  den  flag  vap  Waterloo. 
•~  Zyne  nederlaag  en  vlngt,  I.  aifc— is^S.  -«  Mee 
Z^n  geOagen  leger  op  de  vlugt.  U  nS».— ^yne  vlugr 
naar-  PhÜippevine*  !•  1^9.  •—  Naar  Mezierés-,  eo 
liomst  1^  Par^a-  !•  309.  -—  Afffand  ten  voordeele  van 
zQnen  zoon*  I*  303*  •—  Aaogcnomen  bij  de  Kamer 
der  Vertegenwoordigers.  !•  304*  —  Verlaat  P»rijs^  ï. 
^U*  -«>  Opzettijk  van   dur    verwQderd.  It  314*  «^ 


za  '? 


lOsliiktt  ünfltf  COC  zyo  herftel-  I*  31  $•  —  Veibigr 
te  Rochefoit.  1*  339.  ^^  Romsc  ttn  boord  vao  het 
Bogebch  fchfp  d«  Belleropboo*  L  3.^0*  -—  Brief  aea 
den  Priet  Regeow.  I«^  331*  —  .VerbuDJIP^  nmr  Sc. 
Heleot,  L  330.  -^,Oyerfchepiog.op.dfi.Narfh»mber. 
IhmU  !•  333*  —  Zijn  Protm  tegen  deze  bebaodeliog. 
"!•  9H*  't*  KoAst  op  St«  Heleni*  — «  Conventie  der 
ge^ierdlr  Mogendheden  oi^trenc  z(}ne  gevangeA  boa* 
^f»  '•  33^  Cn  337**-— Redenen  voor  de  keuze  vaii 
Sc.  He]e*a«  !•  337  en  338.  ~  Meioorle  voor  den  A.d- 
ainal  C0cHurH  weg^ili  de  behtn  'ellhg  en  bewarinf 
wm  óm  gevtogen  GenerUI,  I.  33S — 34a. 

ftl99lléu  ^apenfcbonw  door  ^  Y^imx^^im  gehoa* 
den*  I«  ij5^ 

■     o. 

•  • 

ündêmiHii.  .  De  departemeorale  CommIsQên  oii(boo^to  en 
'  vervangen  door  nieonre  provinciale  Gommlaflên »  mar 
beooeming  van   derzeWér  LedM  en  SeoreurUren.  U 
61"^^^  .   «,       . 

QtUêirwijt.  (Mngêr}  BeOsic  vaft  Z.  11  weaibQ  de  Ofgt- 
niikcie  van  hetzelve  in  de  nokirdelQke  provioclëe  W€}tdz 
vaacgeltel^.  U.  tió^^-^^óS. 

Oikkrwéjt  (Opeaèaar)  Beflatc  vta  Z  M.  houdende  bep»- 
lingfB  COC  regelfng  van  hetzelve  In  de  znideiijke  pra* 
vinc/én.  91.  2êB*  *—  Benoeniing  door  Z.  M.  van  'do 
Commisfie  cot  regeling  daarvan.  IL  26% 

ins^jzen  van  den  derden  rang.    Beflnit   van  Z.^.M'* 
houdende  eene  tljdeilJlLe  verajodeiing  ia  de  bepaiiegea 
^betrekkelijk  dez.elveo»  lU  aS^* 

{kt$/enri/h  Geheim  artikel  aec  den  R^zer  van  Oos- 
tenrijk ter  ovemening  van  zekere  fchiüden  van  hec 
vqonaalig  Beifie*  il*  17a»   *         ^  •   . 

PesfinMIi.'  Het   uftloo'pen    van  het  eikader  onder  den 

Schone   bQ  Nacbc   Bujskes  paar  Batavia,  — »   Het  ver- 

'    treft:  van  dén  Gouverneur  Geoerail  nagr  Batavia.  IL  2 14* 

trémje  (Prins  v^rff)..  .Hoogndeszelfa  brief  over  .da 
koauc  van   Napchtm  te   Pacyi-  I»  1^5.  ^^  Beleidubtf 

.    Qoatte-Brac   op   15  JuniJ»  i*  2^7*  *-^  Vooral  op  16 

ranU*    I*    ai4i— f2fli*   — *•  Gewpud  ie  deo  Slag  yia 

.  Waterloo*  !•  243.^-«45.  -^  Oeifz«Ufs  rapport  van  ^txx 

SJagt  I«  354 — 2^6^  — <-  Wegens  deazelfs  wond,  vec« 


*^|&   G    I    »    T    »   IM  Mf 

sorsing  en  beiftelUo^.  U  356— 3sS«  «-«  Dtgorde  aap 
het  Nederlaoilicbe  leger.  L  ai8«  ^— Brief  van  Hoogte* 
deszelfs  Vtder  Z*  M-  I.  858*  -^  Vereerd  in  dea 
fchouwbarg  te  Brasftt-  1.  359.  —  Hoogscdeszelfk 
verdieiftlen'  biff  hec  Vtderltnd  en  den  heldenmoed  der 
troepen  erkend  bQ  de  Wet  van  .8  JnlQ.  U  a5o— -264. 
AUmede  door  de  regeering  van  *•  Gravenlugt*  h  864^ 
*-*  Woont  bet  Te  Deum  by  te  Bnufel  en  daaroa  de^ 
l^rotrstapcfchen  Eerdieost  op  den  aden  JolO»  it*:970 
— 271V  — -  Voordel  der  Sttten*Generaal  tot  eene  • 
nationale  etkencents  wegens  zijne  daden  te  Qna* 
tre-Bras  en  te  Wacerloo«  lU  107»  — -  Hoogstdeszeiri 
huweiyk  met  H«  £•  H*  yfntia  Paiil$wna  Grootvorilift 
vao  Rnai^d,  voorgedragen  door  Z*  M*  aan  de  Staten 
Generaal  en.  door  H«  E.  M»  aangenomen*.  If«  f68*^ 
171*  —  Eene  nationale  erkentenis  wegens  df  ve^le^ 
diging  van  Quatre-Brai  en  h^t  aandeel  aao  den  flag 
van  Waterloo ,  voor  Hbogstdenrelven  bQ  eene  wee* 
bepaald.  II*  170 — 17U  — -  Deszelfs  algemeene  veree* 
nïji*  II.  pT.  r^^  Honorair  Lid  van  de  Lettertandlgè 
Maatfchappy  te  Brusfel,  in  de  ftraat  d'Asftnt,  II*  197* 

Ordêran  den  NèderêandTehêm  Lmemvr.  ..Oanelver  inM^ 
iing*  II*  i«6  en  107*  «-»0e  Wetéaarvao.  U  loi^^as. 

Orde  (Militaire  mffemt )  Wet  ^mn  4éi«eiver  MMlin^ 
X.  i^«.i27.  —  Vele  benoemingen  daartoe  wegeof 
de  heldendaden  van  de  maand  Ju^y*  U  2/u 

Oitende*  Veelvuldig  berftd  van  de  hayen  aldaar,  U,  to& 

Overeenkomst  met  Rnsland  en  met  Gfoqt*Brittas»ie  we- 
wens  de  Rusfifcbe  fchoid  In  HoUaad-IÏ-  107. 

p. 

Paarden^  Ptaizier*  en\Lêndpasfagie geUU    Wet  op  den 

•opheve  dier  belasting.  U  16. 

Patlchn  iVatTs  Conful  van  den  Henog  van  Meckeleo- 
iburg  Schwerin»  !•  S4* 

Pèrate  executie  aan  de  plaatfelijke'befhiieQ  toegekend, 
tot  het  Invorderen  vin  zoodanige  belastingen,  als  door 
middel  van  perlbnelen  omflsg  of  aanflag  worden  gehe- 
ven. I.  34.-38. 

Parijs.  Zorgeloosheid  der  Inwonen.  -—  Kapltnlafie  4^ 
üad.  I.  318—321.  — -  'sKoninga  intogt*  i«  324* ' 

24 


i 


%^  a  B   é  I  S  T  B ^n. 

fmspo^rtin.  TMrfii  vso  Z.  M, '  omtrenc  pftspoortei^ 
krarcen  van  retlighefd  van  en  voor  vreeoideUqgeo.  !•  isdf. 

fatenU  Het  ttfpi  daarvan  bepuld  op  allen  handel ,  be- 
roepen eb  beclryvea  en  eenig^  «zldeie  obieccen  ?aa 
weelde  of  vennaak.'  I.  19^ 

tenpn^fun  (GeeUeJijke^  ia  België.  I.  fu 

fietifüM»    Voordel  van  den  .Prefident  ^er  Tveede  Kiqiec^ 
'  daarotfirrenc.  II.  T74— .I76« 

P/a^f  XPe  Geperajftl  van  dfr^  GoQDvemeur  van  Aotwec- 

pei^J   134- 
Bümifeiijki  hehrfiên.     Befloit ,   koudenifeet    b^allogea 
-  onmeDc  het  indienen  van  deraelver^Vegroodsg.  I.    aa* 

T^tiHt,  Wet  ter  Q>oedfge  beteugeling  vai^  onrust  ea 
1t%vaa,dwin)g1ieid »  van  10  ApriU  l.  197* 

.fathoff  (,C>  Désielft  verdietfte  aU   Schoolopziener  la 
het  lUde  distrikt  van  Drenthe  erkend,  ih  aSp. 

Prinfeu  CA  J.^  D^zdkh  verd/eo/leo  n\s  SchoolülMr» 
wyjDtr  vereerd  IL  ^S^ 

Pfècideren  (Ménier  vm)  Conoepcwet  hierop^  in  ziken  ^ 
.  fljiunrta>  dttteoie  baiwingen  bmeffende.  14.  i4^*^'5o« 

Ptuisfen  f  De  Koning  van)  fchrijft  eenen  brief  van  dtnlc 
tan  de  inwonert'van  Namen.  !•  291. 

frais/iHt  op  den  is^en  JnnD  door  de  Pranfbhen  aange» 
aaat*  t»  ceruggaéréven.  I.  903.  ---  AchcerwBarcfcli^ 
beweginir  op^i  Wavre  nt  den  Siag  van  Ligny.  op  den 
i6den  Juni}.  !•  926.  -—  Veroveren  Avesnes,  Capeüe. 
^iè   en   Sc  Qivntin.  l^  307.  ' . 


4, 


QSêOtrB'hrau    Deze  ftelllng  <|oor  den  Prina  y^  OmSm. 

'  'verd<fdigd  op  denisden  Joaj}.  I.  907.  — r  Hoo^e  aan- 
gekgenbeid  dier  fteiling.  Hervatte  aanval  der  Fian- 
Iff^  duriegen.  ^Rustelpo^e  werftzaumheid  van  den^ 
Pri'^s  van  Oranje.  Jloemruclir>ge  en  belangr^ke  SUg 
tegen  d^  Fraafchen  aldaar  op  den  lódeu  Juuyi.  1.  iié^ 


IIB%}IST£|L      '         'iS\ 


rf  ' 


L  397- 

•        » 

0  '  ... 

Jt'0déngj^n  Schfpbrenkelfnfeo  té  Htrdinxveld.  IL  ZZT* 
-^  £n  UB  d<;o  Hoek  vtn  HoIIaod*.  IL  339, 

Jtegistratié.    Het  beftonr  daarvan  belast  met  alle  beojoei» 
jingeo,  fprnitende  pic  de  executie  V9n  cpotomaciélt 
'   voonisfón*  IL  ï?o. 

ReinwarJjf^  fC«  G.  O  a|s  Directeur  tot  d^  zaken  vaa 
-'  den  LandboQ^»   Ruoften  én  Weten fbhap[>eQ   op  Java 
en  de  naburige  eilanden  ungefteld.  I.  53* 

^epeiaer  van  Drief  (Jonkheer  O.}  CommisftrfS'Generaal 
voor  bec  Onderwas  en  voor  de  Kunf^en  ei\  Weten- 
fchappen,  provlfioneel  belastfmet  de  porcefeuille  vao 
den  Hervormden  en  andere  £et»dienften,  mee  nicaoft^ 
^ffNV  van  den  Roonacb' Katholieken.  U.  ^. 

^eusher  (PO  Infpecteur  van  de  admfniftratie  bg  het 
leger.  I.  131. 

fl 

^ks^dpin.   Bepaling,  van  hetzelve.  IL  ^ 

RMerflaat  dezes  faars.  IL  34U 

lUpmsekKatkêUeke  Geestelijkifu  Wegiioeming  van  bezwa^ 
ren  door  ben  geopperde  L-68»  «^ 

1to9mie1k'KathoHeken.     Zwarigheden  van  eenige   deneU 

-  ver  Geesteiyken  tegen  de  aanneming  van  *s  Lands  be« 
\  foidiging;  •—   opheldering  daaraan  door  Z.  M.  gego» 

ven.  II.  326.  — -  Beilnit  van.Z.  M.  omtrent  niet  Mt* 

.   vangen  toelagen  door.  eenige  Geeatei^ken*  IL  397  — ^ 

I>]a1er  be(latc  ter  zelfde  zake.  IL  S28«    •—.   Befluit 

-  van  Z.  M.  w«arbi|}  nic  den  Raad  yan  Sute  eene 
Commisfie  wordt  gecreëerd  toe  de  zaken  van  den 
B^oomsch-Katholièken  -Godsdienst  en  GeestelQkheld#  IL 
329.  »-r*  Brief  van  Z.  M.  agn  4*  Ufs  Cimiêt  ée  Méaw^ 
)k>33q.  -TT-  Aanbeveling  der  .viering  van  de  Zon*  en 
Feeatdfigen.  IL  331  • 

JUiil.  CJonkheet  ^  i;)  b^noeod  w  KUaiiter  vau  Bin^ 
neulandfche  zaken.  IL  95. 

R^iérili  (^.)  Dood  van^  dien  Hax^leenuir*  IL  aSo. 

i^ifnivitr.  Invoer  nit  Frankrijk  verboden.  IL  193.  --<-*  II01 
'  yerbod  van  invoer  uit  Bremea  ingetrokken. ,  ji.  iyi«. 

Ze 


\ 
f 


ifU  B.   E    G    I    S  rT   E  R. 

JüuianJ  (^MMMpdkr  de  Koinr  ftf )  M  BmAL  IL  U4 
—108. 

Itustrerfê^riên  ^  berorens  het  "beflaic  ttn  lo  AprD  1C15 
ia  hechttok»    fieflsie  toe  derielver  oocflti^  lU  i8S* 


Sskferu    Een    wederftFCvig   beuilkm  defxelren  oater»> 

•  ■ 

Santiago  ie  JênsmSf  Conlbl  der  Sptiofche  ostie  «e 
Aüifterdtnii»  L  54. 

Smnüfort  (C)  beBoemd  tot  Lid  der  Commislie  tot  bet 
bet  examineirea  van  Vee*arczeQ«  IL  ipa. 

Scholmderwïf^r^ge»eJfckafpem^  .  Befluft  van  den  Secret» 
taris  van   Staat  voor  de  BinnenU  zaken  daaronitreou 

II.  283.  alsmede  II.  ^85,  «87  en   28^ 

Sthóêiênderwijsurt'^iamffn ,  ftnnde  rer  onm}ddell(f ke  be» 

{eving  .van  Z.  M.  BeÜait  wegens  derzelver  "vemtfCfog» 
I*  2t9» 

Schóohf^ênêrt  door  Z.  M.  benoemd.  IL  npo* 

Seh^cl^urikt-PêrdêéUng  voor  de  noordemke  frovlDcfëa^ 
II*  290* 

ScifiolópziêWfrs,  in  de  {ifovioeiate  dUtzikten  der  aootdemke 
jepartemepcen.  II.  A90,  29ii«   . 

Schfiolwit.  BeOuit  van  den  Secret,  van  Sta«  voof  de 
Binnenl.  zaken  eer  introductie  derzelve  in  die  gedeel* 
ten  vin  den  Staat  •  die  zicfa  in  i8o5  van  deoselvea 
afgefcbenrd  bevonden,  IL  aSd. 

Schuld^  Uitloting  van  6  In  plaats  Van  4  mfllloenen  der 
vicgeïlelde  fcbuld,  by  Conceptwet  voorgefteld.  ILi/i. 

Seian.    Deszelfs  overf^ve.  I.  400. 

Sekutterijêé.    Wet  op  deneWen.  L  6. 

Si^ndikoMt  der  Nederlanden^  oncboitden ,  bêrfteld  en 
gecoofirmeerd.  IL  r86en  1S7.  ï^t%it\ï%  ztmenfleUfbg, 
Indallacie  en  beêediging.  II.  187. 

SIkktm  (JT.  J\»ns)  Deszelfs  verdicnften  th  Scbodonder* 
wijzer  vereerd.  IL  a88. 

Slmem  {^A%)  tot  Hoogleeraar  benoemd  te  Utrecht»  II.  381. 

Six  i^nn  Oterieek  (Jonkheer  C.  C.)  beooemd  tot  Aff- 
Aiater  ven  Financien.  IL  95. 


R  V  o  I  S(  T.  b;  r;  fCs 

JAx//i#  (3^  O.)  <>«M>d  en  lor  vm  dtea  Hooglyfatf  ktf 
.het  AtbvUteitm  tevDevenren  I.  ^/«'  ...,,< ..         .« 

SmifMêf  (X^)  •!«  Ccfefol-Geoenua  vpn  d^o.  K^iRr  ni 
Ku^Iatfd  erkend.  1.  53* 

Sclticüeuri. .  Anpjittie  en  alcerttft  van*  be^  beOQic,vt% 
^ö  janütry  1814,  met.  bepaliog  vao  ^en  tarief  d^ 
ralaflsfen  en  wijze. van  taxatie  bunner  declaratién^ 
alsmede  bet  gratis  bedienen  der  tmvennoganden.  f» 
25 — 47. 

SouvireiHê  F§nK    Da  tftel  van  Ronln^r  door  denzelven 

aangenomen.   K   Mf  ^-«  Huogatdeszelft  aanf][>rBak  ala 

Koning   aan    de  Staten  -  Generaal.  L  87 — 8p.  -^  Anc;: 

•  woord  van  den  Préfidcm  der  Staten-Generaat  op  •sVor. 

ften   aanfpraak,    L  Sp-— pa.  —  Afkondiging,  van  hec 

.  .Kpvii^rcbap.  |.  pa^-.*«*  Plegtige  opt9g,c  cpt  deazelfa 
proc[|fmitié.  I.  9 j«    *  '  .     ^.  .  . 

^aniifs  .M^rifest  tegen  Bu^fia^aru,  L  ij^é^ 

Speiidh  Gtr4gt$>0yêm.  Wee  ter  (fkiedige  b^engellng  van 

.    onru&t    en    kwaad  willigheid   vad   tö  April    I.  ia/.  ~ 

Vrijdelling  d«r  perfonen,   bevorens  djfze»wec,  geaïre- 

*  fteerd.  I.  lap.  —  Openbare  geest  de»  volk&,.l.  129.    ^ 

Sfastt'Minssfers  benoemd.  11.  95. 

fSifUfi  Gtnersak  Uicnpodigiog  dar  Staten  van  de  Pro? 
vincién  en  Landfcbappen  ter  benoeming  van  een  dub- 
beid  ^etal  bnitengewono  Leden  ,  om  uit  te  maken 
eene 'dobbelde  vergadering  in  den  Haag,  ten  einde 
te  raadplegen  over  de  op  nieuw  gewijzigde  en  geani« 
pllotfde«rondwer.I.  lop.  —  Befchr^vfdg  yan  derzelver 
dobbelde  Vergadering.  II '  i.-»*  Het  Ouiten  van  de  primitiep 
ve  vergadering,  li.  97. '—  Aanfpraak  van  den  Secretaris  van 
Blnnenl|ind(€he  zaken  1)iJ  die  gelegenheid.  11.  a5^-^3« 
•-«De  dubbelde  vergadering  en  hare  Icdea  11.  33«-f 
.  35*  *^  Aanfpraak  van  den  Koning  In  deze  Vergade- 
'ting.  11.  35*  *^  Antwoord  door  den«  Voorzitter •;4er 
iongsi  gefch^idene  vergadering.  II.  37—39.  —  Ken- 
nis<eving  aan  2.  M.  van  de  aanneming  der  Grondwet 
door  ^tt^  vergadering.  II.  39*— 41-  *— -  Defloeen  mee 
eene  aanfpraak  door  den  Secretaris  van  Staat  vo<Mr  de 
Binnenlandfcbe  zaken  II.  4i«— 44.  —  NaamiQst  van  da 
Leden  der  Sta ten^Geoeraal.  II.  92*— 94/<—  Derzefm 
eerfte  gewone  zitting  1»  den  Hng.  II.  la^-^rji.  — • 

.  Antwoord  op  de  aanfpraak  van  Z.  M.  IL  1^4  en  t6f^ 
— -  Keiskosten  voor.  de  LadeO'  bU  eene  wee  ^leolf e- 
dragen  en  bepaald.  II.  171.—  De  Vergadering  of  recu 
f afcheiden.  IL  atf8«   Diana  hervau   Ald, 


|C^  R    B    G    1    S    T   S    R«. 

SHrmm  (Gntf  ¥m  Umhurg-^    Afttt|^rMk  ato  de  olf- 
trekkende  ?rij«illigt  ktvallerie  ce  Amterdmi.  L  ^96. 

étrmimni^A. d^  coc  SeertHrft  ^9  de  Mtilie 
1«  to. 

Stmifitiên  vên  LHien.    Detrelver  nictogr.  L  s^ 

Siuéknisp  nm  U/recki.  ^  DerzeWer  vHcogu  1.  997* 

^^d9rm  (r^'j'M)  toe  Hoogltertar  ce  Cir<Hitogeii 
Boeiid»  deiaclfi  incre^-rede.  L  66^67. 

T. 

T#  Dmmü  getoagen  fo  de  nideiyker  provlociên.  L  2^0* 

thêtkméel  (Chik^ckt!).    Zie  Wee  datfomrreoc. 

Xi/nMi/i  ür  LmUzê  (De  Gntf  A)  beaoend  cot  Minfe- 
eer  van  Sttac  IL  95. 

Têllinif  (NUmwê)  tin  de  oevert  nu  de  Mms,  betreven^ 
htt  fbpelregc  ato  de  fhd  Venio  eoegethMn,  iL.i9s  -«^ 
Gevolg  VR9  bec  beifoic  dütsoe  C9»  dea  d^oc^Nier 
goederen.  II.  ^85. 

gU^gt4n  (pit-  en  ingaémdé)^    Vn|)dott  vtA   dexeTri 
binnen  bet  Rtfk«  Il   181. 

Trakr0Si  der  Verbondene  Mogendheden  Ttn  95  bbare; 

1.  I39-Ï4»-. 
TraktMt  cusfbhea  Oo^renrijk,  Groot  Bricianoie,  PmUren 

eo  Rnslaod  van  ^  November   I  384* 

Trsktasê  van  toetreding  van  Grooc-Brktannie  aec  de 
overige  Mogendheden.  I.  if8«  en  IL  i07.  — »  Ven 
grènsf^beiding  mee  Ergerend.  II.  lop.  -^  Van  greu« 
TcbeidiDg  flwt  OoiteQrijfc«  If^  iio^it5« 

Trêhamt  nee  Z.  M.  den  Kefaer  van  Riitand ,  bondimde 

S palingen  nevens  de  grenafcheidingen  van  bet  Koning* 
a  der  Nederianden.  IL  i6tf. 

|bi/-4KiL    Qeiielfs  viQe  uitvoer.  IL  n^ 

V 

é 

% 
t         k 

Orilftt  o**  ^^  doei  zQne  fncreé-redevoering  ala  Hoog-* 
Iteraar  te  Groningen.  |L  280» 

VrM  (De  Heitog  y^)  benoemd  tot  Minister  vaa  dea 
IVaierilaai  en  de  pnbileke  werken.  IL  pf  • 


ÉL   E    G   I    S   T   E    lU  iés 

f 

V. 

ykJ^fémfA^e  gififM  ifH  fondfen^  bQ  gelegeübeid  van  dto 
vèrwichten  aantal  van  Buomiparré»  I.  t5a«— Xsd. 

Paderiandrche  heldengeest  bQ  de  te  verwaehCeo  iinvÉl 
van  Bupnaparte»  \J  156^1^0.' 

t^rbêtèrhuiTien  in  België ,  Végeo)  bec  opOttlted.iil  defet-^ 
veiK  i.  71. 

Vereènigdè   MogindhedefU     NotaN  vin  derzelvér  Minfl^ 

ters  aan  den  Hertog  de  Riehélieu ,  bij  gelegenbeid  vto 

bet  Vredei-crakt^at  enz.  vin  den  aoften  Noveabet*  L 

390-394.  •    »  ^ 

yetfailks, ''  Geredic  tldaar  met  de  PmiaTen.  1  ^if.      '^^ 

fte4p.    Het  fiapeiregt  un  dese  (bd  toegeftaan.  IL  i8$. 

yiprtaiin%.  VooHchriften  lot  ?ef»ekerln£  vin  het  regt  va^ 
eigendooi  aan  hen «  die  van  bnicenlandfclié  werken  eenë 
vertaling  willen  UKgeTen.l.  $4. 

Feuingen,    Verbod  voor  Br^ufe ,  om  op  dén  afOand  ^ 
'  f800  voet  van  bet  glacis  derzelven  t«  bouwen.  I.  71. 

P^fekerij  op  dt  Doggersbank.  II.  301. 

'Visfchêri)  (Graa/e  >.  Derzelver  aanmoediging  door  pfé^ 
mien.  I..  S7»  58.  > 

Ffaardinggn.  Liefder^iia  urerkiaambeid  voor  de  gekiiac* 
.-..ftcn.  i.  a/S* 

Flisfiigefi.  Tinpee  fcbepea  van  oorlog  in  dè  baven  blonèii 
7  gekooién.  -^  Het  uidoopea  van  bet  eskader  voor  dt 
^ '  Weadndircbe  beeittingeB.  IL  aio» 

'Ffede  met  Prankryk  aangekondigd  fa  den  Huig*  L  ^94, 

Jfj^des-tr^taai  tt^fohen  Friiikr0k  en  ^e  verbondene  Mo- 
gendheden. L  351-384. 

FrijwiUigers.  BüAuU  tot  bet  formeren  van  korpftn  vrQ« 
willige  infanterie.  L  130. 

^rifvHUigert.  Deraelver  unnamlng'  ito  de  nationale  illtt- 
;  c*B.  L  137. 

i^rijwiUigen  (Eeur-)  \n  de  znldciyke  departemencao.L 
13».  /^ 

FrijwiiUge  Jagen.  Herfiel  vao  bec  korpa  ondet  bavel 
van  j§.  Ro/en^óm,  i«  I34« 

FrijwiUigi  KMyélierU  ce  Anflardaa^  danalvar  lOttop^ 


} 


$6i  R'  E  o  r  sF  -f  #  lÖ 

-ir. 

m 

JTapenvan  het  Rijjt.,  BcpaHng  ytn"!iWielv^'n^Jr;  ' 

I.  130.  ;      *  ' 

fTs/fnt  in  Caehetun  vin  fteden,  platcfea  eo  becTiiIkhc 

den;  befluic  daaromtrent.  II.  188. 

't 

W^ttirlié. .  &QQ9iruc)itigft  en  beOisff  ade  VeldChg  op  d<ff 
i8d«a  JuhU*  -r  •SceUins  der  >e!de  fltgord^o.   —    6e'« 

*  fchr^vlng  van  het  beloop  vpn  den  dag,  eo^vao-de  ne* 
derlaagder  Franfcben.  L  2^-352. 

fFtbbers  (Q)  btaoemd  cot  Secrectria  b^  het  dep9irtetne*i< 

van  CoDvoiJen  enLicenteo^  alsmede  coc  Admtniflrateur 

in  dac  vak  voor  de  znideiyke  de[>arcemeoceii.  11.  t8]r« 

•  •  • 

H^tétÊwen'  en.  Wtezen-fondt  voor  de  Officieren    vjra   db 
Lkndmagt.  —  Benoentfog  van  deszeffs  dfreccie.  I,  22  ^  b3« 

Weener  Congres.    Artikelen  mt  tU  aktf  van  Zie^zef ve  ,  be* 
creflfcnde  fer  kaaipgtftk'^<¥T4éderlaiföen.  I.  103  ^to9.* 

Weérg^jteidheii^tM  geheelen  jaars.  IL  ^o. 

f9^egen  (Greote).     Negotiatje    cea    behoeve   derzefven^ 
'  geopend  en  gevestigd  op  de  opbrengst  ó^  xoWen^  f« 

4a  f  43*  —  Nieuwe  bepalingen  omtrent  de  op  of  lr>g# 
"4b  grooce  wegien  ftaaode  bootoen;  het  op  nieovr  be» 

planten  der  groote  wegen ,  en  het  ooderboode»  der 
«.flootep.  L  4B«  44*  .  /^ 

H^etUngtms  oncvaagt  de  eerlle  berigten  van  den  atovaf 

der  Franfchea.  I.  20S*  —  Deazella  beleid  b^  de*  tch« 

lerw^arctche  b^veging  der  Pruiifen  op  de^  <7deQ.|^ 
^ay.—  Deszells  meesterlitke  aftogc  van  Quatre-braa  njtf 
'  waterloo.    -—  Voortreffljk  terrein  'Voor  heiüi  gékdlK 

tot  den  befliafenden  (lag    —  Inrigtfng  zijner  Unie»*-— 
^  DestMfli  foMÉr^H^  d^erwliiAtfig  op  Napoieêt^.  L225.  «^ 

Tot  Prins  vem  if^aierloe  verheven.  I.  964.  r-  Bccitige 
.VVlfne  vérpllgfii^g  een  de  inwooera  vgb  Bruffd.  1.291^?^ 

Proclamatie  aan  de  Pranfcbea.  L  306*  r*  Verovert 
I  Ghateau-Qmibreris  en  Peronne$  rukt  op  Par))s  aan.  L 
'307,  —  AU  Prins  van  fFaterhe  gedoteerd  met  landS 

rijen  en  bosfchen ,  ter  inkomste  van  ƒ20,000;-.  II.  io5, 

I07.  w  Wet  Ofbtfenc  dece  dotatie.  H.  123;  in4.* 

fFert%  (C.)  Dood  en  lof  van  denzelven.  IL  291 ,  $92.^ 

ft^ester  (ff.j  f^eszefft  verdieoaw  ib  Seiiooloptleaer  er- 
kend. IL  £85» 


• 

H^êtt'InMÊn.    Voorfcbrlfcen  aöpei»  de  vatrt  op  dezelven 

door  Nederlaodfche  ingezetenen.  11.  i6i  ,162.  -   Een 

'  «f kidêriroor dt WèKiodifidie 'Beskiingoi  iii(0kM)fem 

II.  %fO. 

tteftot  yermecrdTing  der  Vtgrtétlng  ven  1815,  en  coc 

,   vascllelling  ven  bnitengewoae  .eiid<telea,  om  die  ?er- 

neerdering  ce  beftr^den.  U.  149*-  if5.  -^  Toe  alteratie 

der  Wet  van  4  Janyar))  itut  ten  opzigte  dè(  manier 

im  procederen  in^ii^ken^  fommige  directe  betascingen 

.  betreJfeDde.  !!•  148— -150.  -*  Houdende  bepajing  vab 

cyd  btDAen  weiken  aile  pretenfien,   teii.  laste  van  !bet 

Rijk  9  zullen  moeten   worden  ingediend»  II.   t6^m  *^ 

Hoadeiide  beptlingen  ten  opztgte  van  de  cosiyerfieder 

oog  in  ondaDp.St^e  domein-reTcriptiën  en  rente-cjer- 

tificacen.  II.. ^^I.  —  Waarb))  de  Duitfche  orde,  Baly^ 

*  van  Dtrecbt,  wordt  herfteld.  IL   180—185.   •^'  ïwa^ 

...dende  hepalip^  omtrei^t  de  premiên,  welke  uit  'afarids 

'  J^af  aan  ftc  Gco^nli|^-^n  Scraai-Dlvldf-vaarders  zufleil 

..wolden. uitgeloofd^  tt'    193—197.  ^    Omtrent  de ^a- 

lingvisfchcrljj-lll^  i9t.  —  BeOuit.  hoiideide  nedere'be- 

paüagêli  op  de  HaringviafUierU.  II.  198  /ip^   ^    "Be- 

fiuic  jomtrent  de  premien  voor  de  HaringvisfcheririQ 

Mie  znidelJüke  deptrtemeDtèn.' IL   199;  200.  —   Moa- 

'  dende  de  oprfgting  van   eene  MaatfchappQ  'voor  jlen 

Chlnaü:ben.  Theeh^ndeU  II..  £03—204.  --   Intermedlai- 

3^  maatregelen  daaromtrent»  IL  304.  ^  Aaozienef^ke 
,  eelnemftigen.  II*.  205* .—  Houdende  bepalingen  van 
den  bandel  met  de  eilanden  en  bet  vasce  £nd  Van 
Moord-  en  Znid-Amer ika.  II.  aos  >  206. 

H^€th4tek  (^^igtmiên)^ .  De  Commiifie  ter  zamepd^lling*^ 
tan  hetzelve  biedt  tmëerfcheidf ne  ontwfrpen  van  wet^ 
"^eving  aan.  !•  2j.  # 

Wetgeyend  UgcAaam  vati  'FrétnMJi.  Verdeeldheid  in 
de  Kamers.  1.  315.  -«  Zitting  van  4—7  |nlQ.  LaA2, 
323.  ^  Het  paleis  gefloten.  L  324. 

Wiihên^  Direaenr-Generaal  voor  de  Convoyen  en^« 

.centen,  II.  95*  s 

Wiifelbémk  vïïk  Amfterdan  herfteld.  L  SS-*57. 
Welven  gezien  in  Braband  en  bQ  Nijmegen.  II.' 20»   '  i 

H^thU  (Prins  re»)  saakt  zich  van  den  £lAi  meeiter.  L 
308. 

Wkrtemèêrg  CKroonprins  psm)  ovifwini  de&  Ffaofchep 
Ceoeraai  Riff.  L  3&a 


/ 


Stft 


K   B    o    I    S    T   B.  t* 

mm»  • 


^m/  ^  tttdf  Cwttifièê)  bp  béi  fiimiMhor  berftekL  lï. 

186. 
Eeevamri  en  n»phMéêL    Dentivcf  «Igeiseeiie  flhMt   ta 

4iic  )ur  IL  3159  sitf. 

Zim-  en  Ristda^en.     W^r ,  boüdendé   Vdorfchriftèii    tet 
'    vleriog  yin  deielw.4   tfft^pö. 
Zn^ardyfsck     Beo  gr^oce  ten  coOn  gefield.  II.  «of. 
Zwitfèrfand.     Dei^Selfs    bearrwoördiog    tan     Nafófeönt 

ia&zóek,  en  houding  ten  aandien  der  Gettlleerden.   !• 

I7P  6n  180. 

V  E  R  B  E  T  Ë  U  I  N  G  £  N.  '-^ 

Jtte  Sttik.  bi.  127  rég.  *!  van  onderen  ftatt  tegen/^r^^-/*^ 
moec  xüJn  Uf^\\fp9ed.  \\ 

löQ  Stuk.  bl.  t34  reg.  5— U-   Öe  oA^sar  der  niiniën  ^il 
4e  Luireiuintf  Generjp/*  em  Ojntfaa^-Rfajóots,  die    al- 
daar naauwkearfg  óver/ï**<«nen.  Ï8  uk  de  Athllefdrfm- 
fcbe'<^our«aM^*«^»'fi*^-  SX^-  "^^^"^  «.moet  tldus.aéar 
ifoo  StiAs-Almtnalt  v^ati  tdt6.  M.  aTp  én  226.  irorJeri 
verbcierd*    „  Ltlltecint- Generaals:   Du  Ry  ^   van  éfer 
Pla0t^  vm  Ikldring ,'  CoUaert ,  Cha<fé ,  Martttkhtwhsi  , 
*     Jfntiing  f   Cort  Heiiigent    Siedman,   de   I^erpbiitl^r-^ 
Cenetaal -Majoors  i    BuuhïHaA\,trip^  ff  odé,  Bekr/dé 
Kocif  yan  DiertheH^  Demotitin^  i^an  Geen  ^  van  B^^ 
wen,  Cur,ckeJ,\Br{atte^  de  Qhignj\  DHmu^^  van  der 
Cappeilen^  Meyer^  DibbetH^  Ver  ma  f  en  ^   ffAuhremé^^ 
van  Reede,  d'Eerenu  de  Firieüy  fP.   van  Belandt  ^ 
i^an  Ifóei  vdn  ihstee ,  v/tn  dér  W^ck. 

Itte  Stok.  «.^44»  reg.  4  en  5  <liit:  „  de  Kwartiermeet- 
ter-Genèraa!  de  Conftant  9Lebecquef\  nbet  aijo^  „  dié 
KapUetn  van  tien  Staf,  4e  Baron  JuUi  de  Cênfiant  Rs^ 
^  hecque!*  Zoo  ook  op  reg.  i(f  ftaat:  de  Kwartiermeet- 
ier-Ceneraal^  hetgeen  fnoec  zJ^nide  Kapitein  van  deri 
Staf.  Eo  op  b!.  245  reg.  10  fïaac  :  Generaal ,  moet 
^]n:  Kapiteiff;  rüride  W  dete  geheelë  p?rfa^-c<e  pei^ 
fooo  van  den  Gcoeraal-Mijoor ,  Kwanitrnieescer-Gêoe« 
fatl  den  Baroo  F  de  Cenfisn$'  Ribecque^  KoMif^andear 
van  de  l^iUtaire  Willemsorde,  ^eHeJd  in  p'aats  van  den 
KapUein  van  den  Sttff  den  Barotf  %  de  Ceüftant  Re^ 
bêcqüéj  Ktaerfteer  iün  Z.  M.,  «Ridder  <ter  Miliuirè 
Willemsorde »  van  de  vierde  klufe^ 

Iliïe  Sruk.  M.  95  reg.  i3.f  ftiac :  Qésterleek^  moet  atf»^ 
VterUeb»  .  . 


y