Skip to main content

Full text of "Revista Dituria islame 197-234.PDF"

See other formats 


-.^tJmgV^W'w-mi.m-mjt ■.*t^^-i.^^HBH -3 \-i^4.V.S1 





\^yf\fm^', ., •wM.'.'-i^' • 












t 





'^^^^HH.' >^1 "2'^-Siht /^ >?7,?^ JlSfcS SSWL^ 













■^ 














!--^>tf 




PS 




:^.^ 



*' % ' 

^■S; 



zx: 




S/i 






f 



•J ?. *1 



^ imin e A. Vezaj 

nonimePe-fiE* 




^ 



L 





Mimes 



■iM 



,-i 'I 





IP ^ . &^ n 



V.:^'. 



L, 



1 * 






^' 



i 




I ua nxjerjiD organe 

Hiiseyin Yiicel 



l^nolnR 



Jusuf Islam 



lb 






r;*^*v 



Muzlka, geshtje e besimit apo thirrji^ 



K 













,!_*.' 




www.dituriaislame.net 




t r r r T r 



■w- -y 

1 I 



r 
I 



Thuaj: Therrisni All-llah ose therrisni Er Rrahman, 

me cilindo qe ta therrisni (me keta dy emra), 

emrat e Tij jane me te bul(urit . . . 

EL-ISRA, 110 



DHE TE ALLAHUT JANE TE GJITHE EMRAT ME TE BUKUR, KESHTU QE LUTENI ATE ME TA... AL-A'RAF, 180 



PJESA FETARE 

Sabri Bajgora 
Komentimi i kaptines 
"Et-Tekvir" f 5 

Dr. Fahrush Rexhepi 
Historia e hixhretit te Ebu 
Bekrit r.a. dhe kontributi 
i tij f 13 

Dr. Jusuf El-Kardavi 
Namazi eshte shtylle e 
fesefie 

Driton Kastrati 
Lojerat e fatit f 21 

PJESA SHKENCORE 

Gerald Bun 

E kaluara Islame e 

Spanjes f 23 

Thomas A. Tweed 
Islami ne Amerike f 25 



Emine a. Vezaj 
"Anonimet" e BE-se dhe 
frika e Turqise f 27 

MiRNES KovAg 

Token ua moren, tani ua 

nxjerrin organet... f 29 

Prof. Dr. A. Mustafa Ganime 
Gjeografet arabe dbe roli i 
tyre civilizues f 31 

Mr. Samir B. Ahmeti 
BAHREJNI f 34 




HOSEYIN YUCEL 

A ishte Gete (Goethe) mysliman? f 41 



m . I 

I ■ 

r 

i", ' I 

;-. ..-■■ ■ vl 

i «— -■■ H 

'h 

■ ■ „.,■.,. ....... . . , ■ . 




\ K 



I * 



!JlH*iit (i^^liiriirv ^i 



(!%:?iiHif 






R1 tww ^tUm'\*fhifn ^PwbkriJlMr.- 



Dr. Sulejman Osmani 
Denimi ne varr f 9 

Me te kaluar prane varrezave Bekij el Garkad, ai vuri re dy varre, ku ishin 
varrosur dy burra. Pejgamberi a.s. u ndal duke pyetun" Ke e keni varrosur 
ketu sot"? I thane: " Filanin dhe filanin". Pastaj i thane: "0 i derguar i 
Allahut, per se eshte fjala"? (Pejgamberi a.s. u pergjigj) "Njeri prej tyre 
nuk ruhej nga urina, ndersa tjetri bante fjale" (per keqberje). Pastaj 
mori nje dege te njome dhe e gau pergjysme duke e ngulur ne varr. Te 
pranishmit i thane: "0 i Derguar i Allahut, pse e here kete"? Ai tha: "Qe 
tua lehtesojne". I thane: "0 i derguar i Allahut, deri kur do te denohen 
keta te dy"? Pejgamberi a.s. u tha: "Kjo eshte fshehtesi qe s'e di kush 
perveg Allahut, dhe, po te mos copetoheshin zemrat tuaja dhe (po te mos 
shtohej) interesimi juaj per te mesuar edhe me teper, do te degjonit ate 
qe po degjoj une". (Imam Ahmedi, hadithi nr. 21261) 

Mr. Qemajl Morina 
Edukata fetare ne Serbi f 54 

Dr. Islam Hasani 

Zhvillimi ekonomik nga perspektiva islame f 19 



PJESA KULTURORE 

Jusuf Islam 
Muzika, geshtje e 
besimit apo thirrjes 
islame? f 37 

Hamdi Thaqi 

Kur'ani dhe shkenca e 

multiuniversit f 43 

Sadbere Beoolli-Biqku 
Kur glirohet Palestina 
f46 

Mr. Ejup Haziri 

61 vjet pritjeje per t'u 

rikthyer f 47 

Divan 
FUZULIf48 

PJESA FAMIUARE 

A. Selman el-Utejjik 
Vesvesja - 

Semundja dhe sherimi 
f49 

Mr. Ejup Haziri 
Q'eshte jeta? f 52 

Haxhi All M. Prebreza 
Haxbi rruge e gjate dbe 
e shenjte f 53 

PJESA ... 

INTERVISTE 

me Prof. Tefik ef. Gasbin 

f55 



DITURA ISLAME / REVISTE MUJORE, FETARE, SHKENCORE E KULTURORE / Boton: Kryesia e Bashkesise Islame te Kosoves, Prishtine / Kryeredaktor: Mr. Rexhep Suma / 
Redaksia: Bahri Simnica, Driton Arifi, Dr. Fahrush Rexhepi, Mr. Flamur Sofiu, Nexhat Ibrahimi, Mr. Qemajl Morina, Sabri Bajgora, Dr. Sulejman Osmani / 
Gazetar ne redaksi: Ramadan Shkodra / Lektor: Isa Bajginca / Korrektor: Skender Rashiti / Redaktor artistik, teknik dhe operator kompjuterik: Edib Ali Agagjyshi/ 
Adresa: Dituria Islame, rr. "Bajram Kelmendi" nr. 84, 10000 Prishtine / Tel&Fax: 038 224 024 / email: dituriaislame@hotmail.com / dituriaislame@yahoo.com / 
www.dituriaislame.net /Parapagimi: Evrope 25 € / Amerike 40 USA$ / Shtypi: Koha, Prishtine / Doreshkrimet dhe fotot nuk kthehen! 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




EDITORIALI 




"ZOTI NUK E 

NDERRON 

GJENDJEN E NJE 

POPULLI, 

PERDERISA 

Al POPULL 

NUKE NDERRON 

GJENDJEN 

E YET..." 

ER-RRAD, 13 




•O* 



MINARET SFIDE CIVILIZUESE APO PROBLEM SIGURIE?! 

Organizimi i Referendumit nga Qeveria Zvicerane me 29 nentor te vitit te kaluar, ]per 
ndalimin e ngritjes seminareve nehapesirat e ketij shteti ka shqetesuar opinionin 
mysliman dhe me gjere si dhe ka hapur debat te gjere ne medie perkitazi me kete geshtje. 
Reagimi i shteteve demokratike evropiane ishte i menfehersKem, atje kritikohej dhe denohej haptazi 
ky referendum i organizuar nga grupi i deputet'eve te Unionit Demokratik te Qendres (UDC) 
me profil te djathte. Edhe gjigandet mediatik hoterore, si BBQ CNN, Washington Post, The New 
York Times dhe organizata si ''Amnesty International", eti.,kaneshprehurhahine perkitazi me 
qendrimin dhe rezultatet e ketij referendumi, duke alarmuar se mos ky referendum do te hehet shkak 
qe edhe shume vende te tjera evropiane te marrin nfe hap te tille, qe do te rrenonte e minonte ne teresi 

tolerancen fetare qe kane deshmuar keto shtete per vite me radhe. Reporteri i BBC-se ne Berne, 
Foulkes Imogen, vlereson se Referendumi eshte rezultat surprize dhe eshte veprim i keq per qeverine 
zvicerane, e cilafrikesohet per trazira te mundshme nga komuniteti mysliman. Ai, ne analizen e 
tij, thote se votuesit, te shqetesuar per emigracionin ne rritje - dhe per rritjen e Islamit - kane injoruar 
keshillat e Qeverise Zvicerane. Per Zvicren, shteti qe ka garantuar dhe rregulluar Urine fetare me 
ane te ligjit, qe deri sot mund tejete shemhull e model per shtetet e tjera demokratike, ky hap tejet i 
ngutshem dhe i panevojshem duket se ka lene gjurme te pashlyeshme ne vazhden e kultures dhe 
civilizimit te ketij shteti. Shtrohet pyetja: Pse gjithe ky shqetesim dhefrike e nje pjese te Zvicres 
nga ngritja e minareve?! Minaret jane te ndertuara nga nje material i hetonuar, ato nukflasin, 
nuk vrasin, as nuk prodhojne dhune, perkundrazi ne to thirret pese here ne dite ezani " Hajja alel 
felah" -Ejani ne shpetim, ne paqe e siguri, nje thirrje qeforcon stahilitetin dhe harmonine fetare qe 
ka gezuar ky vend per vite me radhe deri me tash. Nga ana tjeter, pse dikush te ketefrike nga siguria 
dhe shpetimi! Megjithate, mediet kane ngritur shume dilema se gfare ka dashur Zvicra me kete 
referendum dhe thjesht ku e shpien ate keto vendime. Ueh sajti www.mediatenor.com, ne artikullin 
" Nga po shkon Evropa", per gudi, minaret i sheh si simhol te Islamit agresiv. ''Votimi zviceran 
ne referendum per ndalimin e minareve si simhol i Islamit agresiv, dhe votimi eshte nje levizje 
antiislame per te ndaluar minare te reja. Valter Vohmann, president i komitetit iniciues, i ka deklaruar 
agjencise se lajmeve ''Reuters'': " Ne vetem duam ta ndalim islamizimin e metejshem ne Zvicer, pra 
Islamin politik. Njerezit mund te praktikojne fene e tyre pa kurrfare prohlemi". Myslimanet ne Zvicer 
perhejne rreth 4.3% te popullsise 7.5-milioneshe. Ishin te ngjashme reagimet evropiane pas shpalljes 
se rezultateve te referendumit, dhe nje numer i madh njerezish ne Gjermani, Holande dhe Britani, 
si edhe ne France, - shprehen keqardhjen per rezultatet e referendumit. Kreu i komunitetit turk ne 
Gjermani (TGD), Kenan Kolat, per te perditshmen "Berliner Zeitung" tha se vendimi ishte "shume 
i keq", duke shtuar se te drejtat themelore te tilla, si liria fetare, nuk duhet te lejohen te nxirren ne 
votim popullor. 

Suedia ka kritikuar rezultatet e referendumit zviceran qe miraton ndalimin e minareve ne vend. 
Ministri i Jashtem Suedez Karl Bildt, i quajti zgjedhjet nje deshmi paragjykimesh ne mesin e 
popullates zvicerane. Megjithate, veshtruesit vune ne pah sefrika evropiane nga minaret nuk eshte 
proporcionale me perqindjen e myslimaneve ne vende te ndryshme te kontinentit plak. 

P.sh., Islami dhe myslimanet ne komunitetin danez jane sfide e civilizimit, e cila kishte qene e 
referuar nga Mhreteresha Elizabeth II e Danimarkes ne lihrin e kujtimeve te saj ne vitin 2004. Ajo 
kishte shkruar: Islami eshte nje sfide per vlerat perendimore dhe daneze. 

Megjithate, qendrimi me i mire eshte ai qe ka kerkuar edhe Amnesty International, qe ka thene 
se votimi ka shkelur Urine efese dhe shpreson qe do te permhyset nga Gjykata e Larte zvicerane ose 
Gjykata Evropiane e te Drejtave te Njeriut. Dhe gjithashtu populli i Zvicres duhej ta refuzonte kete 
propozim te plote, qe do te ishte nje sinjal i qarte se ata mheshtesin harazine e te drejtave per te gjithe 
qejetojne ne vend, sa kohe qe dihet se liria e hesimitfetar eshte nje e drejte themelore e njeriut dhe 
ndryshimin e Kushtetutes zvicerane per te ndaluar ndertimin e minareve perben qarte shkelje te te 
drejtave te myslimaneve te vendit. S' duhet harruar se Islami eshte feja e dyte me e madhe ne Zvicer 
pas Krishterimit, dhe se pasuesit e saj perfaqesojne mhi 4 per qind te popullsise se vendit. Gjithashtu se 
te krishteret lokale, prijesit hehrenj dhe myslimane kane hashkuar forcat per te hedhur poshte edhe nje 
ndalim ne minare. 

Jehona e ketij referendumi perben nje kercenim te drejtperdrejte ndaj marredhenieve paqesore midis 
feve dhe pengon perpjekjet e myslimaneve ne Zvicer, qe te integrohen me pjesen tjeter te popullsise. 

Mr Rexhep Suma 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 




vv: 





1- MfffMmjm 






Vi 


If y *^^^L^ 


,i^ 



-« i 











»l 



Sabri Bajgora 



Komentimi i kaptines "Et-Tekvir" 



Kaptina ''Et-Tekvir" eshte kaptine mekase, e zbritur 
pas sures ''El-Mesed" dhe ka gjithsej 29 ajete, 104 
fjale e 533 shkronja. ^ Ne radhitjen e Mus'hafit 
raban numrin 81. Transmetojne Ibn Durejsi, En-Nehasi, 
Ibn Merduvije dhe Bejhekiu nga Ibn Abasi, se kaptina ''Et- 
Tekvir" ka zbritur ne Meke. Ibn Merduvije, transmeton te 
njejtin mendira edhe nga Aishja r.a. dhe Ibn Zubejri. ^ 



Kjo kaptine eshte emertuar "Et-Tekvir", per shkak 
te ajetit te pare hyres te saj, ne te cilin AUahu xh.sh. 
sqaron momentet e kataklizmes, kur gdo gje fillon te 
shkaterrohet, pra edhe Dielli yne, i cili do te mbeshtillet 
ne vete, do te erresohet dhe do ta humbe driten e 
shkelqimin e tij. Nga koraentatore njihet edhe me 
emertimin: "Kuvviret". 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




TEFSIR 



VLERA E KESAJ KAPTINE 

- Surja "Et-Tekvir" ben pjese ne suret "El-Mufassal", me 
te cilat ResuluUahi s.a.v.s. eshte nderuar ndaj te derguarve 
te tjere. Ne lidhje me kete, eshte transmetuar nga Vailete 
ibnul Eska'e el-Lejthi, te kete thene: Ka thene i Derguari 

i AUahut s.a.v.s.: "'Me eshte dhene ne vend te Tevratit 
shtateshja (suret prej El-Bekare deri tek ato El-Enfal dhe 
Et-Tevbe), me jane dhene ne vend te Zeburit, njeqindeshet 
(suret qe kane mbi 100 ajete), me eshte dhene ne vend te 
Inxhilit "El-Methani" - (Fatihaja), ndersa jam nderuar 
(ndaj te derguarve te tjere) me suret "El-Mufassal" (prej 
sures "Kaf" e deri tek "En-Nas"). ' 

- Transmetojne Imam Ahmedi, Tirmidhiu dhe Hakimi 
nga Ibn Umeri r.a., te kete thene: Ka thene ResuluUahu 
s.a.v.s.: "Kush deshiron te shohe me syte e tij realitetin e 
Dites se Kiametit, le te lexoje kaptinat: "Et-Tekvir", ''El- 
Infitar" dhe "El-Inshikak". ^ 

- Transmetohet nga Ibn Abasi te kete thene: Ebu Bekri i 
kishte thene te Derguarit te AUahut: Je thinjur o i Derguar i 
AUahut, ndersa ai ia kishte kthyer: '"Me kane thinjur (suret: 
"Hud", "El-Vakiatu", "El-Murselat", 'Amme jetesaelune" 
dhe "Idhe-sh-shemsu kuvviret". (Tirmidhiu). ^ 

- Transmetojne Ibn ebi Shejbe, MusUmi, Ibn Maxhe 
dhe Bejhekiu nga Amr ibn Hurejthe, se i Derguari a.s. ne 
namazin e sabahut lexonte: "Vel-lejU idha as'ase" (d.m.th, 
suren "Et-Tekvir"). ^ 

Lidhshmeria e kesaj kaptine me ate paraprake 'Abese" 
qendron ne faktin se te dyja keto kaptina flasin dhe 
pershkruajne tmerret dhe lemerite e Dites se Kiametit. 

Perderisa ne ajetet e fundit te sures "Abese", AUahu 
xh.sh. defton per gjerat qe do te ndodhin pas Kiametit - 
RingjaUjen dhe fillimin e Llogarise, ne ajetet: "E kur te vije 
ushtima (krisma e Kiametit); Ate dite njeriu iken prej veUait 
te vet, prej nenes dhe prej babait te vet, prej gruas dhe 
prej femijeve te vet. Ate dite seciUt njeri i mjafton geshtja 
e vet..." (Abese, 33-37). Ne kete kaptine, AUahu xh.sh. 
flet per realitetin se si do te ndodhe vete gasti i Kiametit, 
ku ceken disa fenomene qe do te ndodhin: DieUi do te 
mbeshtillet ne vetvete dhe do te erresohet, yjet do te bien, 
kodrat do te levizin andej-kendej, detet do te vlojne sikur 
zjarr etj: "Kur DieUi te jete mbeshtjeUe (dhe erresohet), dhe 
kur yjet te kene rene (e te jene shkaperderdhur), dhe kur 
kodrat te kene udhetuar (e te jene here pluhur ne ajer), dhe 
kur devete e shtrenjta te lihen pa bari ne fushe, dhe kur 
egersirat te jene bashkuar (tubuar), dhe kur detet te vlojne 
si zjarr i flakeruar". (Et-Tekvir, 1-6) 

PERMBAJTJE E SHKURTER E KESAJ KAPTINE 

Edhe kjo kaptine, sikurse edhe te tjerat mekase, ka te 
beje me besimin-akiden. Kjo verteton te gjitha ato qe do 
te ndodhin ne Diten e Kiametit, dhe po ashtu konfirmon 
fuqishem faktin se nuk ka dyshim qe ky Kur 'an eshte 
zbritje nga ana e AUahut xh.sh.. 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 




Kaptina fillon me pershkrimin e tmerreve te dites 
se Kataklizmes dhe te ndryshimeve te guditshme qe 
do te ndodhin ne kete gjithesi, ku gdo gje fillon te 
shkaterrohet dhe te humbe funksionin e saj paraprak. 
Asgje me nuk do te jete sikur ka qene; DieUi do te 
humbe shkelqimin e tij dhe do te behet cope e therrime, 
yjet do te eksplodojne, Toka se bashku me kodrat do 
te dridhet e te shkaterrohet. Detet do te digjen flake e 
do te trazohen. Per keto fenomene te guditshme e te 
papara kurre me pare ne kete ekzistence, flasin ajetet: 
(1-14). Ajetet: (15-29), flasin per Kur'anin dhe zbritjen 
e tij nga i Lartmadherishmi, nepermjet Xhibrilit deri 
tek zemra dhe mendja e Muhamedit a.s.. Ne keto ajete 
vertetohet bindshem pejgamberia e tij dhe pergjegjesia 
qe ka ai ne transmetimin e mesazhit hyjnor tek mbare 
njerezimi, sikur qe flitet edhe per te parit e Xhibrilit nga 
ana e Muhamedit a.s. ne pamjen e tij te vertete. Keto 
ajete te fundit flasin edhe per humbjen e qarte ne te 
cilen gjenden idhujtaret, duke ua here me dije te gjithe 
mohuesve se ky Kur 'an, vertet eshte perkujtim dhe 
keshille per te gjitha botet, duke perfshire ketu edhe 
boten njerezore edhe ate te exhineve, natyrisht, per ata 
qe deshirojne te udhezohen e te perudhen ne driten e 
se vertetes. Kaptina permbyllet me mesazhin se vuUneti 
i njeriut i nenshtrohet VuUnetit te AUahut, nga vete 
fakti se njeriu nuk mund te beje asgje pa deshiren dhe 
vuUnetin hyjnor. 





" «■ 






!? A- ^ 






1j1 




KOMENT: 



1. iCwr Dielli t'ejet'e mbeshtjelle (dhe te erresohet). 

Nje prej shenjave te para te Kiametit, nderlidhet 
me Diellin, me saktesisht me lindjen e tij nga 
perendimi, ndodhi pas se ciles fillojne grregullimet 
zinxhirore ne tere kete gjithesi. Ky eshte nje prej 
momenteve te fundit te kesaj bote. Edhe ajeti i pare 
i kesaj sureje defton per njerin nga momentet me te 
llahtarshme, qe i paraprijne shkaterrimit teresor te 
kesaj gjithesie, qe eshte erresimi i Diellit, humbja e 
drites dhe e shkelqimit te tij, qe per pasoje ka vdekjen 
e gdo qenieje te gjalle mbi siperfaqen e Tokes. Jeta 
ne Toke, nuk mund te imagjinohet pa driten dhe 
shkelqimin e Diellit. Rrezet e tij i japin gjalleri gdo 
gjeje te gjalle ne toke, duke filluar nga bimet, dhe 
gjallesat e tjera, perfshire kafshet e insektet, deri tek 
njerezit. 

Fjala "kuvviret", e permendur ne kete ajet, ka 
disa kuptime, nga te cilat: 'te mbeshtjellesh digka, te 
palosesh digka mbi digka'; 'te renet', 'shkaterrimi', 
'zhdukja', 'erresimi''. Ne lidhje me kete erresim dhe 
mbeshtjellje te Diellit dhe Henes, i Derguari i Allahut 
ka thene: "Dielli dhe Hena do te mbeshtillen e do te 
erresohen ne Diten e Kiametit". ^ Disa nga mufesiret 
kane shfaqur mendimin se Dielli me tere nxehtesine e 
tij percelluese do te bjere ne Xhehenem, per t'ua shtuar 
edhe me shume ndeshkimin banoreve te sketerres, ne 
menyre qe banoret e tij te cilin e kishin adhuruar, ta 
shohin ate me syte e vet.^ Dijetaret qe perkrahin kete 
mendim, mbeshteten ne kete ajet Kur'anor: "Ju dhe 
ata qe i adhuruat perveg Allahut, do te jeni lende e 
Xhehenemit". (El-Enbija'e, 98) 

Po dijetare te tjere e kane kundershtuar kete mendim 
duke thene se drita e Diellit eshte "Nur", qe buron nga 
Arshi i Allahut, e nuri nuk perzihet me flaken e zjarrit. 
Grupi i trete qe u perpoqen te gjenin nje mendim te 
mesem karshi te ketyre dy grupeve, kane thene se 
Dielli ne perberjen e tij permban drite-nur, po edhe 
zjarr, keshtu qe nuri i tij do te jete drite per banoret 
e Xhenetit, kurse zjarri i tij percellues, ndeshkim per 
banoret e Xhehenemit. 

Sidoqofte, ajo qe synon te thote ajeti ne fjale, eshte 
se drita e Diellit do te shuhet perfundimisht. Nga 
ana shkencore e dime se permbajtja e Diellit eshte e 
tera helium dhe hidrogjen i lenget, prandaj, kur kjo 
materie te filloje te harxhohet, do te pasoje ftohja e 
tij graduale. Ne mungese te energjise se tij, gdo gje 




TEFSIR 



vdes dhe ngurtesohet, dhe kjo di te shkaktoje nje varg 
zinxhiror te shkaterrimit masiv te yjeve dhe planeteve, 
si te sistemit tone diellor, ashtu edhe te sistemeve dhe 
galaktikave te tjera ne kete Univers. 

2. Dhe kur yjet te kene rem (e t'ejen'e shkaperderdhur) 

Pamja tjeter trishtuese e kataklizmes se llahtarshme, 
do te jete renia dhe shkaperderdhja e yjeve ne kupen 
qiellit. Sipas Ibn Abasit, fjala "inkederet" do te thote 
renia e tyre ne Toke. Ai po ashtu ka thene se yjet jane 
si kandila (llambadare-shandane) ndrigues, te varur 
ne mes qiellit dhe Tokes, me zinxhire te padukshem, 
nga nuri-drita. Keta zinxhire nga drita qendrojne 
ne duart e engjejve, e kur pas fryrjes se pare ne sur, 
vdesin te gjitha krijesat, perfshire ketu edhe engjejt, 
atehere yjet dhe planetet, te cilet qendrojne pezull, do 
te bien njeri pas tjetrit, dhe kjo bote e edhe gjithesia 
do te shkaterrohet. ^ Ky komentim nga Ibn Abasi, 
absolutisht nuk vjen ne kundershtim me faktin e 
pamohueshem shkencor, po dhe te atij Kur'anor, se 
yjet dhe planetet ne kete gjithesi, qendrojne pezull, 
per shkak se ndermjet tyre ekziston forca e terheqjes 
se gravitacionit, dhe kur kjo force te jete zhdukur, ata 
detyrimisht do te bien njeri mbi tjetrin, sepse tashme 
jane thyer rregullat e deriatehershme te gravitacionit, 
te cilat i kishte krijuar me pare i Gjithefuqishmi, e te 
cilat ua kishte lene per t'i ruajtur engjejve te Tij, te cilet 
asnjehere nuk i thyejne Urdhrat e Tij, prandaj edhe 
nese kjo fjale eshte thene nga Ibn Abasi ne menyre 
alegorike apo simbolike, megjithate, ne te ka nje te 
vertete te madhe... 

Yjet qe i shohim gjate nates ne kupen e qiellit, jane 
trupa te larget nga Toka, e madhesia e tyre eshte 
shume here me e madhe edhe se e Diellit tone, por 
megjithate, edhe drita e tyre nje dite do te shuhet- 
fiket, sepse keshtu eshte percaktimi i Allahut. Fikja 
e tyre do te thote se drita qe buron prej tyre, do 
te shuhet gradualisht dhe me pastaj do te ndodhe 
shkaperderdhja e tyre, duke u ndeshur me njeri-tjetrin 
dhe duke shkaterruar ne kete menyre edhe Token tone, 
e cila ne krahasim me madhesine e tyre i ngjason nje 
xhuxhi te vogel, si trup planetar. 

S'ka dyshim se shkaperderdhja e yjeve te gjithesise 
do te ndodhe shume shpejt. Kjo do te shkaktoje 
grregullime te medha ne gjithesi, qe do te reflektohet 
edhe ne Toke, po njerezit, thjesht, nuk do te arrijne 
t'i verejne keto momente, sepse llahtaria qe do t'i 
kaploje ata, sapo te verejne ndryshimin e fenomeneve 
natyrore, do t'i shtangoje ne vend. Ata, mbase edhe 
nuk do te arrijne te kuptojne se g'u ndodh atyre dhe 
rreth tyre, sepse vdekja e tmerrshme do t'i arrije per nje 
gast te shkurter, sa gel e mbyll syte. 

Jona eshte qe te shpjegojme at qe do te ndodhin ne 
vazhdim ne Toke, sepse ne ato momente llahtarie, gdo 
gje do te shembet, dhe kodrat do te fluturojne sa andej 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 





\ 




Ir 





e sa kendej, duke permbysur gdo gje... 

3. Dhe kur kodrat te ken'e udh'etuar (e t'ejen'e here 
pluhur n'e aj'er) 

Ne kete kaos dhe peshtjellim qe do te ndodhe ne 
ekzistence, me lejen dhe deshiren e Allahut, Toka do 
te perfshihet nga ndryshime te medha, te cilat kurre 
me pare nuk i ka perjetuar. (^do gje ne te e mbi te, do 
ta humbe perqendrimin. Kodrat, si nje prej faktoreve 
stabilizues te baraspeshes se Tokes, do te fluturojne 
sa andej, sa kendej, pa ndonje kontroll. Kjo vjen nga 
shkaku se berthama e Tokes do ta humbe forcen e 
gravitacionit, dhe me asgje nuk do te jete sikur ishte me 
perpara. Ne Kur 'an, shume ajete flasin per fenomenin 
e mos-stabilitetit te tokes dhe kodrave ne momentet e 
fundit te kesaj bote, si: ''Dhe te ngrihen toka e kodrat 
e t'i meshojne njera-tjetres me nje te goditur." (El- 
Hakkah, 14). Kjo nenkupton se levizja e Tokes dhe e 
kodrave do te jete e pakontrolluar dhe, per rrjedhoje, 
do te kete ndeshje te kodrave e te shkembinjve ne mes 
tyre, te cilat do te sjellin edhe me shume shkaterrim e 
llahtari.Madje kodrat, sipas asaj qe eshte theksuar ne 
suren "El-Kariatu", ajeti 5: "Dhe kodrat behen si leshi i 
shprishur/', do t'u shembellejne shtellungave te leshit te 
shprishur, te cilat fluturojne ne hapesire, te rrembyera 
nga ererat e stuhishme. Momenti qe do t'i paraprije 
berjes se kodrave si shtellunga leshi te shprishur 
qe fluturojne ne ajer, eshte kur qielli do t'i ngjasoje 
nje kallaji te shkrire, ashtu sig e pershkruan Kur'ani 
fisnik:"Dita kur qielli te behet si kallaji i shkrire e kodrat 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 



te behen si leshi i lenurur." (El-Mearixh, 8-9) 

Ajete qe pershkruajne shnderrimin e kodrave ne 
pluhur te imet, i cili me force nxirret nga brendia e 
Tokes dhe shkaperderdhet ne hapesire, hasim edhe ne 
suren "El-Vakiatu":"(Ajo ndodh) Kur toka tundet me 
dridhje te forta. E kodrat shkaperderdhen e behen cope 
e therrmija. E behen pluhur i shperndare/'(ajetet 4-6). 
Qe te gjitha keto pershkrime na bejne me dije se kodrat 
ne Diten e Kiametit do te shkaterrohen nga themeli 
ndersa toka ne te cilen do te ringj alien njerezit, do te jete 
e rrafshet, pa asnje bregore te vogel, teresisht e lemuar, 
pa asnje shenje jete a gjallerie, sikur e pershkruajne edhe 
ajetet 106-107 te sures "Taha":"Dhe vendin e tyre ta beje 
rrafsh pa fare bime e ndertese. E nuk do te shohesh ne 
te as ultesire dhe as lartesire." (vijon) 

(1) Muhamedinilemin bin Abdullah el Arumijj esh-Shafi'ijj - 
"Hadaiku-r-rrevhi ve-r-rrejhani fi revabi ulumi-1-Kur'ani", v. 31, f. 153, 
Bejrut-Liban, 2001. (2)Imam Shevkaniu, "Fefhul Kadiir'' v.5, f. 384. 
(3) Transmeton Iraara Ahraedi (4/107); Bejhekiu ne "Shuabil Iman" 
(2/465); Albani ka kategorizuar si hadith "hasen"" ne "Sahihu-tergib"" 
(1457); si hadith "sahih" me te gjitha rruget e transraetirait ne "Silsile 
es-sahiha" (1480) dhe ne "Sahihul Xhamiu" (1059).(4) Imam Ahmedi, 
8/423; Tirmidhiu (3333); Taberaniu 7/134; Hakimi 2/515.(5) Ky hadith 
eshte i kategorise "hasen". E kane transmetuar Tirmidhiu (3297); 
Hakimi ne "El-Mustedrek" (2/476) dhe Taberaniu ne "El-Evsat" me 
konstatimin se transmetuesit e tij jane njerez te besueshem. Shih: "El 
Kitabul Xhamiu li fedailil Kur 'anil kerim" , f. 275, Aman-Jordan 2008. 
(6)Ibn Ebi Shejbe (1/352); Muslimi (456); Ibn Maxhe (817); Bejhkeiu 
(2/388); Shih: Tefsirin e Imam Sujutiut "Ed-Durrul menthur...'' v. 15, f. 
257, (7) Transmeton Buhariu, nga Ebu Hurejre (3200) 
(8) Zemahsheriu, "El-Kesh-shaf..." v. 6, f. 321, Rijad, 1998. (9) 
Shihabuddin Mamud el Alusi "Ruhul Meani...", v.. 30, f. 50, Bejrut- 




HADITH 




Dr. Sulejman Osmani 

Denimi ne varr 




^^)JIJ1 *j5;^^ ^ Lola i ,^^>Je^^ ^JhjH ^i^^jjjJ ^^^-^ 4c^ A^ ^-H) 4jiLa1 jj^JiS LS"^^ j^jiii^ A-tiiSj ^^ 

Tj^ u ^jisa iiiikt lit jii ? :*iij iij 4111 ^ g I jM « jUaj 5^ i^ii ? ;.;^i ]^ 




Ebu Uraamete tregon se ne nje dite shume te 
nxehte, Pejgamberi a.s. kishte kaluar prane 
varrezave ne Bakij. Ai thote se njerez po ecnin pas 
tij, dhe ai, me te degjuar trokitjen e nallaneve te tyre, u 
ndal gjersa ata te dilnin para tij. Veproi kesodore qe ne 
veten e tij te mos kishte ndonje doze mendjemadhesie. 
Me te kaluar prane varrezave Bekij el Garkad, ai vuri 
re dy varre, ku ishin varrosur dy burr a. Pejgamberi a.s. 
u ndal duke pyetur:" Ke e keni varrosur ketu sot"? I 
thane: " Filanin dhe filanin". Pastaj i thane: ''O i derguar 
i Allahut, per se eshte fjala"? (Pejgamberi a.s. u pergjigj) 
''Njeri prej tyre nuk ruhej nga urina, ndersa tjetri bante 
fjale" (per keqberje). Pastaj mori nje dege te njome dhe 
e gau pergjysme duke e ngulur ne varr. Te pranishmit i 
thane: "'O i Derguar i Allahut, pse e here kete"? Ai tha: 
''Qe tua lehtesojne". I thane: "O i derguar i Allahut, deri 
kur do te denohen keta te dy"? Pejgamberi a.s. u tha: 
"Kjo eshte fshehtesi qe s'e di kush perveg Allahut, dhe, 
po te mos copetoheshin zemrat tuaja dhe (po te mos 
shtohej) interesimi juaj per te mesuar edhe me teper, 
do te degjonit ate qe po degjoj une". (Imam Ahmedi, 
hadithi nr. 21261) Hadithin e shenojne edhe Buhariu 
e Muslimi, por ne kemi zgjedhur versionin e imam 
Ahmedit, ngase eshte me i gjere dhe ka permbledhur 
detaje te rendesishme, qe nuk jane cekur nga 
transmetuesit e tjere. 

Tregimi shtjellon dy tema kryesore: 

1. Kujdesin qe duhet te kemi gjate urinimit. 

2. Ndalimin e bajtjes se fjaleve me qellim keqberjeje. 

NJE HADITH ME RENDESI TE VEgANTE 

Ky hadith paraqet nje element te perbashket ne 
literaturen islame. Kete mund ta gjejme ne librat 
e hadithit, fikhut, tefsirit, etikes dhe te dhenies se 
keshillave te tjera. Tematika e tij perfshin nje fushe te 



gjere normash dhe dispozitash, qe mund te rezultojne 
nga studimi. Secili e studion nga aspekti i fushes se vet, 
prandaj qe te gjithe e konsiderojne, me te drejte, si te 
vegante dhe marrin hisen e tij. Sidoqofte, nuk ka dyshim 
se eshte i frytshem dhe paraqet tema te nje rendesie 
te vegante, ngase kemi te bejme me mesime praktike 
qe prekin perditshmerine tone. Terheqja e verejtjes ne 
hadith eshte shume serioze, sepse kemi te bejme me 
dy veprime qe paraqesin rrezikshmeri te larte dhe, ne 
peshen e mekateve, rangohen nga me te medhate. Dy 
rastet kane te bejne me pastertine, me ate objektive 
dhe subjektive, materiale e morale dhe me demin e te 
dyjave, qe eshte shume i madh. Veprimet e tilla mund te 
jene pjese e mesimeve ne lemin e pastertise, te edukates, 
raporteve shoqerore e te tjera. 

SHKOQITJE E TEKSTIT 

Nga nje krahasim i transmetimeve te tilla, gjejme 
se kemi versione te ndryshme, nga te cilat verejme se 
disa transmetime ne tekst dallojne nga njeri tek tjetri. 
Duhet ta themi se nuk eshte fjala per transmetime 
kontradiktore. Jo assesi. Tekstet e tilla paraqesin nje 
pasurim ne ndrigimin e kuptimit te pergjithshem te 
hadithit dhe pasurojne domethenien e tij. Krahasimet e 
tilla zakonisht jane shume te nevojshme, ngase nxjerrin 
ne pah domethenien shumedimensionale te asaj qe 
Pejgamberi a.s. kishte per qellim. 

Nje perfitim te tille e kemi kur hulumtojme pas 
percaktimit te vendit, ku Pejgamberi a.s. ka kaluar 
prane dy varrave. Versionet e tjera te te njejtit hadith na 
zbulojne se kjo kishte ndodhur ne Medine. Madje behet e 
qarte se Pejgamberi a.s. i kishte pyetur te pranishmit se ke 
kishin varrosur ne ato dy varre dhe ata i ishin pergjigjur 
me emrat e tyre. Eshte interesant se ne transmetime nuk 
jane here te qarte emrat dhe geshtja eshte pergjithesuar 
duke i paraqitur ne menyre diskrete. Ky veprim eshte 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 







> jyijt'^SI^O^; V' '- I > . v^ V" ?■■/ :* 






HADITH 



bere qellimisht, sepse kreu i geshtjes kishte te bente me 
denoncimin e veprimit dhe paraqitjen e ndeshkimit te 
madh, me te cilin te vdekurit ballafaqohen ne varr, dhe 
kjo eshte esenca, kurse, ne anen tjeter, nuk do te kishte 
ndonje efekt produktiv nese do te njihej identiteti i 
tyre. Ne anen tjeter, kemi te bejme me nje parim moral 
islam, qe shkon ne interes te individit e shoqerise, dhe 
ruajtjen e interesit te pergjithshem duke mos publikuar 
personalitetin e individit i cili, nese nuk e kerkon nevoja, 
nuk duhet te behet i njohur. Synimi yne esencial eshte te 
urrejme veprimin e keq dhe jo te bejme publike gabimet 
e te tjereve. (^fare interesi do te kishte nga publikimi i 
emrave te tyre? Nese do te ishte interesant per kohaniket 
e tyre, gfare domethenieje do te kishte per ne?! Vemendja 
duhet te perqendrohet ne veprimin e shemtuar e jo ne 
individin, dhe kjo eshte e rendesishme per te gjitha 
gjenerata deri ne Diten e Gjykimit. Edhe shprehja qe 
terheq vemendjen per "'kujdesin gjate urinimit" ka disa 
forma shprehese, qe gjithsesi sqarojne qellimin. Ne to 
thuhet: Kujdeset, mbrohet, ruhet, qe te gjitha ne funksion 
te trajtimit serioz te gjithe kesaj situate. 

KUJDESI PER MESIMET NGA HADITHI 

(^eshtja e urinimit implikon shume segmente te 
tjera te temes qe ne po trajtojme, ngase, si rrjedhoje 
e papastertise, zhvleftesohet namazi qe falim, por 
shtjellimi edukativ i paraprin vetedijes se pergjithshme 
mbi njohjen e geshtjes, e cila rezulton me trajtimin e 
duhur te geshtjeve te cekura ne hadith dhe kujdesin 
relevant. Nese dikush i nenvlefteson veprimet e tilla, 
duke menduar se nuk jane aq serioze dhe ndoshta u 
duken si te teperta, duhet ta bejme te qarte se Islami ne 
teresi mbulon jeten e besimtarit dhe se Pejgamberi a.s. 
ne gjithe ate qe thote, eshte i mbuluar me Shpallje nga 
Allahu. Pastaj, tregimi mbi gjendjen e dy te vdekurve 
eshte nje tregues shtese se per kete e ka njoftuar Allahu 
xh.sh. nepermes vajit, ngase eshte e qarte se Pejgamberi 
a.s. nuk e di te fshehten. Per te gjithe ata qe njohin 
mesimet islame, eshte e qarte se ne na eshte mesuar 
edhe menyra e hyrjes ne WC pastaj, veprimet e tjera qe 
lidhen me kete veprim, duke percaktuar edhe kahun e 
drejtimit per te qendruar galig. Gjithsesi, edhe kjo eshte 
pjese e Islamit, qe ne duhet ta zbatojme ne praktike. 
Shkalla e praktikimit te Islamit nuk matet vetem me 
zbatimin e shtyllave te tij, edhe me korrektesine ndaj 
teresise se tij, deri edhe ne pjeset me te imeta. Islami 
eshte trungu me shume dege, dhe imani ka shkallezim 
ne vlerat referente ne mes te asaj qe njihet si shkalla 
me e larte, deshmia islame, dhe shkalles me te ulet, qe 
shprehet edhe me largimin e ndonje pengese nga rruga. 
Veprimet tona marrin emer besimi ne gfaredo shkalle 
qofshin ato. Prandaj, a thua ruajtja gjate urinimit, 
nuk eshte pjese e besimit, dhe, e kunderta, injorimi i 
geshtjes, ashtu sig eshte paraqitur, a nuk eshte tregues 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 




i defektit ne perceptimin e drejte te besimit? Dukurit 
e tilla nuk duhet te maten me karakterin personal, 
por me shkallen e gatishmerise per pergjegjesine ndaj 
Islamit dhe islamizimit te jetes. 

DENIMI I MENJEHERSHEM 

Vdekja paraqet daljen nga kjo bote dhe fillimin e 
nje jete tjeter, ndersa varri banesen e pare ne nisjen 
drejt rruges se perjetshme te Ahiretit. E gjithe bota 
tjeter dhe ndodhite e saj paraqesin kulmin e besimit 
qe, permbledhtazi, shprehin shume fshehtesi, te 
cilat per ne reflektojne besimin e sinqerte dhe matin 
perkushtimin e besimtarit. Per tere ato qe bejme, 
shpresojme mireqenien dhe shperblimin ne Ahiret. 

Ndeshkimi apo shperblimi ne varr, jane vertetuar 
me ajete te Kur'anit dhe me hadithe te Pejgamberit 
a.s.. Aty njeriu do te ballafaqohet me veprat e veta, 
gfaredo qofshin ato, te mira a te keqija. Situata te tilla 
mund te njihen vetem nepermes argumenteve fetare, 
ngase nuk ka ndonje rruge tjeter komunikimi si do 
te informoheshim per ndeshkimin apo shperblimin. 
Jane raste te rralla kur argumentet fetare kane bere 
te qarte se per ndonje veprim te caktuar, njeriu do te 
ndeshkohet ne varr. Nje rast i tille eshte ne hadithin ne 
fjale, ku Pejgamberi a.s. na njofton se per ata qe bien 
ne nje mekat te tille, do te filloj gjykimi per te keqen e 
bere qe ne varr, menjehere, qe nga momentet e para. 
Kete vleresim e mbeshtete versioni i hadithit ne fjale, 
qe e transmeton imam Ahmedi ne Musnedin e tij. Aty 
gjejme se Pejgamberi a.s. kishte pyetur shoket e tij se ke 
kishin varrosur ne ato dy varre, qe do te thote se tere 
tregimi ka te beje me nje zhvillim shume te shpejte dhe 
ishte ngjarje dite. Ky fakt duhet te terheqe vemendjen 
ne menyre te vegante. 





HADITH 



u 



VEPRIME QE NENgMOHEN! 

Ne hadithin qe shenojne Buhariu dhe Muslimi, gjejme 
se Pejgamberi a.s. ka thene:" Keta te dy po denohen dhe 
jo per ndonje geshtje te madhe. Po, gjithsesi, (ajo eshte e 
madhe)../' Ne lidhje me komentin dijetaret kane shfaqur 
disa mendime: 

1. Ne vleresimin e njerezve kjo nuk llogaritet si 
e madhe dhe nenvleftesohet duke mos i kushtuar 
kujdesin e duhur, por gjithsesi, tek Allahu eshte veprim 
i keq dhe paraqet denim shume te madh. 

2. Nuk ka qene veprim shume i veshtire, sa te mos 
mund te ruheshin prej tij, dhe ata lehte kane mundur ta 
benin me kujdesin e nevojshem e te mos binin ne kete 
denim, i cili te njerezit nengmohet, po tek Allahu eshte 
shume i madh. 

PAKUJDESI E DENUESHME 

Vertet njeriu nengmon veprimet qe ne mendjen e 
tij i duken si pa peshe, dhe ndoshta as qe u kushton 
kujdesin e duhur. Ndoshta per shkak se jane te 
perditshme, njeriut i behet e zakonshme, prandaj nuk 
kujdeset sa duhet, dhe kjo behet shkak qe te beje mekat 
te madh. Eshte me interes te themi se veprimet e tilla 
nuk nisin nga mekati i vogel e te rriten derisa te behen 
te medha. Jo, jo, - kurrsesi, mosruajtja nga papastertia 
dhe bajtja e fjaleve, qe ne nisje paraqesin shkelje ne 
zonen e mekateve te medha. Ndoshta ketu qendron 
edhe arsyeja e terheqjes se vemendjes, ngase njerezit 
nuk jane te kujdesshem. 

Ngritja e vetedijes ne kete aspekt eshte shume e 
nevojshme, sidomos kur kemi te bejme me nje geshtje qe 
lidhet ngushte me aspektin fetar dhe qe ngerthen shume 
pasoja. Tregimi i hadithit shpie drejt nje komenti shume 



te rendesishem dhe korrespondon me ate qe dijetaret e 
kane vleresuar si mendim shume i gmueshem, i cili ne 
faqet e zemres duhet te shkruhet me shkronja te arta. 

Sipas nje hadithi, e para pune per te cilen do te pyetet 
ne Boten tjeter dhe per se do te marre ndeshkimin, eshte 
namazi, si e drejte e Allahut, ndersa ne raportet qe kane 
te bejne me shkeljen e te drejtave ndaj njeriut, eshte 
mbytja-vrasja e tjetrit. Dy mekatet e cekura ne hadithin 
e temes, lidhen shume fort me kete qe thame se fundi, 
dhe pikerisht ky eshte perfundimi te cilit Pejgamberi a.s. 
ia ka prere udhen qe ne nisje. Kjo komentohet ne kete 
menyre: 

1. Nga obligimet qe kemi ndaj Allahut, i pari per te 
cilin ne do te japim pergjegjesi, eshte namazi, te cilin 
besimtari, ne rastet si ne hadith, nuk e ka plotesuar 
si duhet e ndoshta edhe e ka here te pavlefshem, 
sepse nuk ka plotesuar njerin nga kushtet baze te tij, 
qe eshte pastertia. Personi i tille, nga pakujdesia, ka 
rrezikuar namazin duke mos u kujdesur gjate urinimit. 
Ka nengmuar nje veprim me pasoja shume te medha, 
prandaj, si rezultat i pakujdesise, ka qene me namaz 
te pavlefshem, meqe e ka falur me rroba te papastra. 
E tani, ne Boten tjeter, kur merret ne pyetje, namazi 
qe ai e ka falur, nuk eshte i vlefshem, ngase, nuk 
eshte plotesuar njeri nga kushtet themelore per faljen, 
qe eshte pastertia. Kjo paraqet nje kondite unike ne 
mesin e te gjitha medhhebeve. Ky pa dyshim eshte 
nje perfundim shume i keq, nga i cili Pejgamberi a.s. 
ka synuar te na terheqe vemendjen dhe te behemi te 
vetedijshem per pasojat e pashmangshme ne Boten 
tjeter, duke filluar qe ne varr. 

. Gjithe te keqijat qe u bejme tjereve, jane te 
denueshme, dhe njeriu do te jape llogari per to, 
por, sipas hadithit, denimi i pare me te cilin do te 
ballafaqohet njeriu, eshte vrasja, si akti me i rende. 
Vrasja si nje akt i tille, shume here vjen si rezultat i 
faktoreve te ndryshem e nuk ka dyshim se ngaterresat 
ne mes njerezve paraqesin nje nga shkaqet e para. 
Shume here ngaterresat jane si pasoje e te dhenave jo 
te drejta dhe thashethemeve te shumta, qe nganjehere 
mbushin kupen e durimit. Bartja e fjaleve te paverteta 
e te pasakta, gjeneron nje urrejtje qe shpie tek me e 
keqja. Ket e arrin ai qe ban fjale me qellim keqberjeje, 
ngase njeri t i shkon me nje fytyre e tjetrit me tjetren. 
Bartja e se keqes ne mes njerezve shpi ne aktin me te 
rende, dhe kjo paraqet njerin nga shkaqet e vrasjes. 
Prandaj, Pejgamberi a.s. ka dashur qe, me pengesen 
e pare, ta menjanoje ate te fundit. Ne jeten tone te 
perditshme degjojme raste te shumta kur dikush, per 
shkak te thashethemeve, ka perfunduar me vrasje. 
Ne kete aspekt, ne dy rastet, lidhja eshte shume e 
forte dhe pasojat te njohura. Kjo eshte nga mesimet 
esenciale te hadithit. Kujdesi nga veprimet e tilla ne 
kete bote, qe te mos heqim pasojat e denimit ne Boten 
tjeter. 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•^» 




KINI KUJDES 

Ne lemin e fikhut- se drejtes islarae, kapitulli mbi 
pastertine gjithmone radhitet si teme me prioritet, sepse 
shume geshtje varen nga pastertia si kushti elementar, 
sidomos ne segmentin e kryerjes se adhurimeve, si falja 
e namazit, lexirai i Kur'anit e te tjera. Aty mund t'i gjeni 
geshtjet te detajuara edhe ne segmentet me te imeta, si 
ne teori, ashtu edhe ne praktike. Sqarohen argumentet 
per kujdesin e duhur, ku parashihen edhe situata te 
ndryshme qe trajtohen me shume pergjegjesi. 

Argumentet fetare trajtojne edhe menyren e kryerjes 
se nevojes fiziologjike, gjithnje ne funksion te ruajtjes 
se pastertise fizike e morale. Mesimet e tilla jane 
detyruese dhe nuk lene mundesi tjeter. Me te drejte 
polemizohet rreth menyres se kryerjes se urinimit deri 
ne masen e sigurise se plote se nuk na prek asnje pike 
e papastertise. Nuk eshte kusht qe te shihen shenjat e 
pikjes ose lageshtia evidente, sepse ne kete rast ndotesia 
eshte objektive, por ketu fjala eshte per kujdesin nga 
ato sterpikje te imeta, qe zakonisht nuk shihen dhe me 
perseritjen e vazhdueshme krijojne nje mase papastertie, 
qe eshte e mjaftueshme te demtoje namazin, e ndoshta 
edhe te behet shkaktare per mospranimin e tij. Ky 
kapitull eshte pjese perberese e namazit dhe gjithsesi 
duhet t'i kushtojme kujdes te vegante, duke i here te 
qarta gjerat, dhe sigurisht ketu, ne plan te pare, keshilla 
u drejtohet atyre qe e falin namazin. Si eshte e mundur 
te pranosh t'u pergjigjesh te gjitha riteve qe kane te 
bejne me namazin, e ne anen tjeter e ke filluar me 
dyshimin nese do te te pranohet apo jo, sa kohe qe disa 
sterpikje paraprake mund ta kene rrezikuar ate! Shume 
here edhe ne imamet ndoshta, duke folur per probleme 
te natyrave te perditshme, kulturore e shoqerore. 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 



harrojme tema shume te ndjeshme qe kane te bejne 
me praktiken e thj eshte islame, duke u nisur nga ato 
elementaret, pa te cilat nuk ben assesi. 

Ndoshta nje imami i vjen keq qe ne nje prej hytbeve te 
flase rreth menyres se kryerjes se urinimit, gjithnje duke 
e trajtuar kete sipas mesimeve te Islamit dhe edukates 
se tij. Patjeter, zhvillimi i temave te tilla kerkon te 
ruhemi nga banaliteti dhe shprehjet e uleta, qe ndoshta 
te disa jane here pjese e menyres se komunikimit, 
por nje dukuri e tille nuk duhet te behet shkak e te 
injorojme mesime shume te rendesishme. A mos eshte 
banale nese u themi qe te siguroheni nga sterpikjet e 
mundshme, prandaj gjate urinimit, patjeter duhet te 
ulemi. Ky veprim a mos eshte nengmim per burrerine 
e dikujt! Ulja, a mos eshte e vegante vetem per femrat? 
Jo, kurrsesi. Kjo geshtje duhet trajtuar si mesim fetar e 
jo te kete per kriter botekuptimin e dikujt per burrerine 
e menduar. Ndoshta dikujt burreria i ka mbetur vetem 
aty ku nuk e shohin te tjeret! 

Ne kohet e sotme kjo problematike eshte edhe 
me e ndjeshme, ngase wc-te e sotme jane shume te 
papershtatshme per te gjithe ata qe urinojne ne kembe. 
Pllakat dhe materiet tjera te forta ne dysheme, nuk 
e thithin urinen, por shperndajne, e kur kete fakt ia 
shtojme edhe diametrin e ngushte te vrimes se uleses, 
atehere behet edhe me e qarte nevoja per mbrojtjen 
nga papastertia, qe mund te na godase gjate urinimit. 
Bazuar ne argumente, nuk mund te them se kjo eshte e 
ndaluar rreptesishte, sepse kemi vende kur edhe nese 
dikush e kryen nga pozita e qendrimit ne kembe, mund 
te ruhet e te mos sterpiket, por qellimi eshte te nxjerrim 
mesime te nevojshme nga tregimi i hadithit e t'i bejme 
te qarta pasojat e mundshme dhe t'i menjanojme 
faktoret qe behen shkak i denimit ne Boten tjeter. (vijon) 




OAZA E SAHABEVE 




Dr. Fahrush Rexhepi 



Historia e hixhretit te Ebu Bekrit r.a. dhe kontributi i tii 



Pas formimit te grupit te myslimaneve prej 38 
personave, te cilet qe te gjithe ishin shoke te 
Pejgamberit a.s., me propozimin e Ebu Bekrit 
dhe me pelqimin e Muhamedit a.s., u vendos qe te fil- 
lonte shfaqja e Islamit publikisht. Atehere myslimanet 
u shperndane neper xhami dhe secili shkoi tek farefisi 
i vet. Ketij veprimi te myslimaneve iu kundervune 
pabesimtaret, te cilet i sulmuan dhe i rrahen pa meshire. 
Utbe ibn Rebia e kishte sulmuar Ebu Bekrin r.a. dhe e 
kishte rrahur aq shume, saqe mezi e kishin shpetuar te 
afermit e tij.Jo me lehte nga pabesimtaret kishte shpe- 
tuar edhe Pejgamberi a.s..Transmetohet nga Esma, bija 
e Ebu Bekrit r.a., e cila ka thene: "'Erdhi nje njeri te Ebu 
Bekri duke bertitur e i tha ec te shoku yt me shpejt. 
Doli nga ne e ai kishte bishtalec. Hyri brenda Qabese 
duke thene: ''Vaj halli per ju. A doni ta mbytni nje njeri 
vetem pse thote Zoti im eshte Allahu". Keta mushrike 
e lane Pejgamberin a.s. e mesyne Ebu Bekrin duke i 
rene me grushte dhe duke i shkulur floket. Kur u kthye 
Ebu Bekri, filloi t'i prekte bishtalecat, te cilet i binin nga 
koka, ndersa thoshte: "'I Madherishem dhe i Respektuar 
qofsh, o Zoti im''. 

Transmetohet nga Buhariu se Aishja r.a. ka thene: 
''Nuk e kisha menduar se prinderit e mi kishin 
pranuar fene e vertete dhe, kur kjo kishte ndodhur, 
qe atehere nuk kalonte asnje dite pa na vizituar i 
Derguari i Allahut, dy here ne dite, ne mengjes e ne 
mbremje''. Kur mbi myslimanet filluan te ushtronin 



trysni ne Meke, Ebu Bekri u nis te emigronte ne Eti- 
opi. Kur kishte arritur ne Jemen, ne vendin e quajtur 
Berkel Gimad, takoi Ibn Dugunnen, kryetarin e fisit 
El-Kane, i cili e pyeti: ''Ku po shkon, o Ebu Beker?". 
Ebu Bekri iu pergjigj: 'Topulli im me ndoqi nga toka 
ime, keshtu qe une po kerkoj nje toke ku mund ta 
adhuroj Zotin tim''. Ibn Dugunne tha: ''Njerezit si 
ti, o Ebu Beker, nuk largohen nga toka e tyre dhe as 
nuk thirren nga te tjeret...ti i ndihmon te dobetit e 
te semuret, ti e perkrah gjithnje te verteten...kthehu 
ne vendin tend dhe adhuro Zotin tend, sepse do te te 
mbroj une". Pas ketij dialogu ne mes Ebu Bekrit dhe 
Ibn Dugunnes, Ebu Bekri u kthye ne Meke, sepse e 
kishte perkrahur Ibn Dugunne, i cili shkoi tek prijesit 
e Kurejsheve dhe u tha: ''Njerezit si Ebu Bekri nuk 
duhet te largohen ne asnje menyre nga tokat e tyre. 
Ai i ndihmon te dobetit e te semuret, i viziton shpesh 
te afermit, i respekton miqte dhe gjithnje e perkrah te 
verteten". Ne fakt, Ebu Bekrit iu lejua te kthehej, por 
me kusht qe te lutej dhe te falej vetem ne shtepine e 
tij. Pas kesaj ndodhie, Ebu Bekri filloi te falej e te lex- 
onte Kur 'an ne shtepi, ku nuk degjohej e nuk shikohej 
nga te tjeret. Kjo gjendje e qete nuk zgjati shume, pasi 
kur familjaret e pabesimtareve kalonin prane shtepise 
se Ebu Bekrit, atyre u bente pershtypje adhurimi i 
Ebu Bekrit. Kjo filloi t'i shqetesonte Kurejshet, te cilet 
reaguan perseri tek Ibn Dugunne, i cili e kishte marr 
ne mbrojtje Ebu Bekrin r.a.. 




1^ A' j^p 




u 



OAZA E SAHABEVE 



EMIGRIMI I EBU BEKRIT ME TE DERGUARIN E 

ALLAHUT 

Roll shumedimensional i Ebu Bekrit dhe kontributi 
i tij shume i madh ne Islam paraqesin ne menyre te 
kristalizuar deshiren aq te madhe qe kishte ai per kete 
fe. Nga kjo verehet qarte se ai njeri jeten e vet ia kishte 
kushtuar teresisht Islamit, vetem e vetem qe te larteso- 
hej fjala e kesaj feje. Ne vazhden e shume sakrificave 
ne emer te Islamit dhe per Islamin, Ebu Bekri ishte i 
pari qe i sfidoi te gjithe edhe ne rastin e emigrimit te 
Pejgamberit a.s. nga Meka ne Medine. Kur ishte dhene 
Urdhri nga Allahu xh.sh. per hixhret ne Medine, Ebu 
Bekri shkoi i pari te Pejgamberi a.s. dhe i tha: '"O i 
Derguar i Allahut, me jep leje per hixhret?" Muha- 
medi a.s. i tha: "'O Ebu Beker, prit, ndoshta Allahu 
ka per te zgjedhur ndonje shok'^.Ebu Bekri r.a. kishte 
shpresuar se do te ishte shoku i Muhamedit a.s. ne 
hixhret, prandaj shkoi dhe bleu dy deve per udheti- 
min e gjate deri ne Medine. Kur erdhi dita e nisjes, 
Muhamedi a.s. shkoi tek ai dhe i tha: '"O Ebu Beker, 
Allahu me dha leje per hixhret". Ky e pyet: "A do te 
jemi se bashku, o i Derguar i Allahut ?"Ai tha: 'To, 
se bashku, o Ebu Beker". Aishja tregon se nuk kishte 
pare asnjehere tjeter ndonje njeri te qante aq shume 
nga gezimi, sa qau Ebu Bekri kur kishte kuptuar se 
do ta shoqeronte Pejgamberin a.s. ne hixhret. Ai ishte 
nje udhetim i veshtire, ndoshta mund te ishte edhe i 
vdekjes, sepse nuk dihej nese do te mberrinte gjalle ne 
Medine, po megjithate u gezua aq shume, sepse donte 
ta shoqeronte Pejgamberin a.s.. Ebu Bekri kishte marre 
me vete tere pasurine qe kishte, edhe pse mbrapa la 
familjen, pa u lene atyre asgje, - vetem Allahun xh.sh. 
dhe Pejgamberin e Tij. Kur i erdhi leja Pejgamberit 
a.s. per hixhret ne Medine, ne fillim te muajit Rebiul 
Ev-vel, shkoi te shtepia e Ebu Bekrit dhe e lajmeroi per 
Urdhrin qe i kishte ardhur per hixhret, permes Shpal- 
Ijes hyjnore. Pasi e mori lajmin, Ebu Bekri i premtoi 
Pejgamberit a.s. devene e mire nga dy devete e zgjed- 
hura qe kishte. Pejgamberi a.s. nuk pranoi te hipte 
ne deven e Ebu Bekrit, edhe pse kishte marredhenie 
shume te aferta shoqerore me Ebu Bekrin, perderisa 
nuk ia pagoi devene aq sa e kishte blere ai. 

Gjate rruges per ne shpellen "Thever", Muhamedin a.s. 
e shoqeroi Ebu Bekri r.a , i cili here ecte para Pejgamberit 
a.s. dhe here prapa, here ne te djathte dhe here ne te majte 
te tij. Kur e kishte pyetur Pejgamberi a.s. se pse vepronte 
ashtu, ai ishte pergjigjur: "Per shkak te sigurise tende, o i 
Derguari i Allahut". Perveg kujdesit qe kishte treguar gjate 
udhetimit, Ebu Bekri r.a. ishte perkujdesur per Pejgam- 
berin a.s. edhe kur kishin arritur ne shpellen Thever dhe 
ishin strehuar atye. Enesi, Allahu qofte i kenaqur me te, 
ka thene: "Kur Ebu Bekri dhe i Derguari a.s. arriten te 
shpella, Ebu Bekri tha: "O i Derguar, me lejo mua te hyj i 
pari e te kontroUoj, nese ka ndonje gjarper a akrep, le te me 




kafshoje mua te parin". I Derguari i tha:"Futu".Ebu Bekri 
hyri dhe filloi te prekte gdo cep te shpelles dhe te garat qe 
gjente, i mbyllte duke grisur rroben e tij ... Ne fund Ebu 
Bekri, ne dalje te shpelles, vuri thembren e tij dhe e njoftoi 
te Derguarin a.s. se mund te hynte. Ne mengjes, kur u be 
drite dhe lindi dielli, Pejgamberi a.s. vuri re se rroba e Ebu 
Bekrit ishte grisur. E pyeti Ebu Bekrin se g'kishte here me 
te, e ai i tregoi g'kishte here, kurse Pejgamberi a.s. ngriti 
duart lart menjeheree dhe tha: "O AU-Uah, ngrije Ebu 
Bekrin ne gradat e mia Diten e Gjykimit", dhe Allahu ia 
beri te ditur se lutja i ishte pranuar. Per fisnikerine dhe 
bujarine e Ebu Bekrit, thuhet edhe nje fakt tjeter: Kur ai 
kishte emigruar ne Medine, kishte pasur vetem 5 mije 
derheme, te cilat, qe te gjitha, i kishte shpenzuar per Isla- 
min dhe myslimanet. Transmetohet nga Ebu Hurejre se i 
Derguari a.s. ka thene: "Nuk me ka here dobi asnje pasuri 
ne krahasim me dobine qe me ka here pasuria e Ebu 
Bekrit". Ebu Bekri e kishte degjuar dhe me sy te perlotur 
kishte thene: "Une dhe pasuria ime te perkasim vetem ty 
o i Derguar i Allahut". (Transmeton Ahmedi). Perseri nga 
Ebu Hurejre transmetohet se i Derguari i Allahut ka thene: 



•O* 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 




"Ata qe kane falur shume naraaz, do te ftohen te hyjne nga 
dera e namazit. . . Ata qe kane dhene me shume sadaka, 
do te ftohen te hyjne nga dera e sadakase dhe ata qe kane 
agjeruar me shume, do te ftohen te hyjne nga dera Rrajan". 
Ebu Bekri e pyeti: ''O i Derguar! A nuk do te thirret asnje 
nga te gjitha keto dyer?"I Derguari a.s. u pergjigj: 'To, dhe 
une shpresoj qe ti do te jesh njeri prej tyre''. 

ROLI DHE PJESEMARRJA E EBU BEKRIT NE BETEJA 
PER TE VERTETEN E ISLAMIT 

Pa kaluar dy vjet nga emigrimi i myslimaneve ne 
Medine, mushriket kurejshe filluan t'u dergonin mesa- 
zhe kercenimi mushrikeve ne Medine se do te shkonin 
edhe atje per t'i luftuar. Pas mesazheve kercenuese dhe 
provokimeve te tjera, ishte e qarte se lufta e mushrikeve 
kurejshe ishte e paevitueshme. Ne ato rrethana te 
krijuara, ne vitin e dyte h. lejohet lufta per myslimanet 
nga Allahu xh.sh. - per t'u mbrojtur.Ne vitin e dyte h. 
zhvillohet njera nder betejat me te rendesishme per 
Islamin, e njohur ne historine islame si "Lufta e madhe 




OAZA E SAHABEVE 



e Bedrit'Tasi kishin kaluar dite e muaj erdhi dita e 
betejes se Bedrit. Abdurrahman bin Ebu Bekri ende nuk 
e kishte pranuar Islamin. Ai, duke mprehur shpaten, 
tha: "Kush me del ne dyluftim?" Ebu Bekri u ngrit e tha: 
"O i Drguar i Allahut, do t'i dal une".Pejgamberi a.s. 
i tha: "JO/ o Ebu Beker, me argeto me shoqerine tende 
duke jetuar prane meje". Atehere ai tha: "Si te thuash, 
o i Derguar i Allahut". Pasi kishte kaluar ajo kohe dhe 
Abdurrahmani kishte pranuar Islamin, ai i kishte thene 
babait te tij (Ebu Bekrit): "A e di, o baba, ne diten e luftes 
se Bedrit, kur te shihja, fshihesha qe te te mos dilja per- 
para e te te mos luftoja". Kurse Ebu Bekri tha: "Pasha 
Allahun, po te te shihja para meje, do te te vrisja". Ne 
diten e zhvillimit te betejes se Bedrit, ashabet i kishin 
ndertuar nje strehimore (baze) Pejgamberit a.s. qe ta 
mbronin nga sulmet e ushtrise kurej shite. Pastaj e dis- 
kutuan se kush do ta mbronte Pejgamberin a.s. Aliu r.a. 
tregon: "Ne te tjeret u terhoqem, ndersa Ebu Bekri tha: 
"Une e ruaj dhe e mbroj Pejgamberin a.s.". Ne te vertete 
ashtu dhe veproi gjate gjithe zhvillimit te betejes. Ishte 
kjo edhe nje trimeri e rralle e Ebu Bekrit r.a..Ne betejen e 
Uhudit, kur lufta zhvillohej me ashpersine me te madhe 
me armikun kurej shit, Pejgamberi a.s. I lutej Allahut 
me ngulm me fjalet: "Zoti im, nese asgjesohet ky grup, 
nuk do te kete kush te Te adhuroje ne toke, Zoti im na 
jep ndihmen qe na eshte premtuar. . ." perderisa nuk i ra 
guna nga supet dhe iu ofrua Ebu Bekri duke i thene: "O 
Pejgamber i Allahut, lehtesoje veten, sepse Allahu xh.sh. 
do te ta jap ate qe ka premtuar. Per Allahun, Allahu nuk 
do te te poshteroje kurre". Ebu Bekri r.a. kishte kon- 
tribuar ne menyra te ndryshme edhe ne luften e Tebu- 
kut. Kontributi i tij ishte veganerisht ne aspektin mate- 
rial, sepse ate kishte kerkuar Pejgamberi a.s.. Omeri 
r.a. kishte shkuar ne shtepine e vet dhe kishte marre 
gjysmen e pasurise se tij dhe ia kishte dorezuar Pejgam- 
berit a.s.. Ai i kishte thene: "(^fare i le familjes sate, o 
Omer?" Omeri iu pergjigj: "Lashe gjysmen e pasurise 
per familjen". Pastaj erdhi Ebu Bekri qe kishte sjelle me 
pak pasuri se Omeri, dhe e dorezoi para Pejgamberit a.s, 
i cili e pyeti: "(^fare i le familjes, o Ebu Beker?" Ai i tha: 
"Ua lashe Allahun xh.sh. dhe te Derguarin e Allahut". 
Omeri tha: "Pasha Allahun, pas kesaj dite kurre me nuk 
do te vihem ne gare me Ebu Bekrin". Ebu Bekri eshte i 
vetmi qe kishte dhene tere pasurine e tij tri here per hir 
te Allahut xh.sh.. Nje here e kishte dhene pasurine kur 
shpetoi dhe liroi nje robereshe besimtare te dobet, heren 
e dyte kur beri hixhretin me Pejgamberin a.s. dhe heren 
e trete kur e beri hixhretin ne diten e luftes se Tebukut. 

(1) (Gafir:28). (2)Kater halifet e drejte, Hasan Ejub, Shkup,1424 
h.-2003 m,f.l6(titulli origjinal:El-hulefau-rrashidin).(3)Mahmud 
Shakir,Tarihul Islami,1411 h-1991m,botirQi i shtate,Bejrut,f.38.(4)Po 
aty.(5)ArQer Halid,Kater halifet e drejte,Prishtine,2009,f.22. 
(5)Mahmud Shakir, Tarihul Islami,f. 39,40. (6)Po aty,f.40. (7)Hasan 
Ejub, Kater halifet e drejte,f.l8. (8)ArQer Halid, Kater halifet e 
drejte,f.27.(9)Po aty. (10)Muslimi,kaptina "El-xhihad",3/1384,nr.l763 
dhe Ahraedi ne Musned"", 1/30,32. 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 



u 



FIKH 



Dr. Jusuf El-Kardavi 



Namazi eshte shtylle e fese 



Namazi eshte shtylla e fese, gelesi i Xhennetit, 
deshmia e besimit, perkatesisht pengesa ne mes 
njeriut dhe mosbesimit. Keshtu e ka pershkruar 
Pejgamberi a.s.: "'Midis njeriut dhe mosbesimit eshte 
braktisja e namazif'. (Muslimi nga Xhabir iben Abdulla- 
hu r.a.)/'Besa ne mes nesh dhe atyre eshte namazi, ai qe 
e braktis ate eshte mosbesimtar". (Ahmedi, Nesaiu, Tir- 
midhiu, Ibn Maxhe, Ibn Hibbani dhe Hakimi).Kur Ibra- 
himi a.s. E luti Zotin e tij, E luti Ate qe bijte e tij t'i bente 
prej atyre qe falin namazin/'O Zoti im! Me bej mua nga 
ata qe falin namazin, e edhe prej pasardhesve te mi, dhe 
pranoje lutjen time, o Zoti yne!'' (Ibrahim, 40). Kur Al- 
lahu xh.sh. e lavderoi Ismailin a.s., tha/'Ai urdheronte 
familjen e vet per faljen e namazit dhe per zeqatin, dhe 
ishte shume i pranishem te Zoti i tij''. (Merjem, 55). Kur 
Allahu xh.sh. i foli Musait a.s. ne gastet e para te shpal- 
Ijes, i tha atij: "Une te zgjodha ty (per pejgamber), pran- 
daj degjo mire se g'po te shpallet! Vertet, vetem Une jam 
Allahu, nuk ka zot tjeter pos Meje, pra Mua me adhuro 
dhe fal namazin per te Me kujtuar Mua". (Ta Ha, 13-14). 
Kur Allahu xh.sh. beri qe Isai a.s., i biri i Merjemes, te 
fliste gjersa ishte femije ne djep, fjalet e para te tij qe 
tha, ishin: ''Une jam rob i Allahu t, mua me ka dhene (ka 
caktuar te me jape) librin dhe me ka here Pejgamber. Me 
ka here dobiprures kudo qe te jem, dhe me ka porositur 
per namaz (falje) e zeqat per sa te jem gjalle!" (Merjem, 
30-31.). Kur Lukmani i mengur e keshilloi te birin, nje 
prej keshillave me te rendesishme ishte: "O djali im, 
fale namazin, urdhero per pune te mira e ndalo nga te 
keqijat, perballo me durim gdo gje qe te godet, vertet, 
keto jane nga geshtjet me te preferuara". (Lukman, 17). 
Namazi e ze kete pozite te larte ne te gjitha besimet, ne 
veganti ne besimin islam. Namazi eshte prej obligimeve 
te para qe eshte obliguar nga adhurimet. Eshte obliguar 
ne Meke, ne nje menyre qe asnje adhurim nuk ishte 
obliguar me perpara. Te gjitha adhurimet ishin obliguar 
ne Toke, kurse namazi eshte adhurimi i vetem qe u 
obligua ne qiell: me thirrje te drejtperdrejte nga Allahu 
drejtuar te Derguarit te Tij, Muhammedit a.s. ne naten e 
Israse dhe Mi'raxhit. Namazi eshte dhurata dhe kujtimi 
qe na ka mbetur nga perkujtimi i ndodhise se Israse dhe 
Mi'raxhit. Namazi eshte ngritja e gdo besimtari tek Zoti 
i tij. Kjo eshte rendesia e namazit dhe pozita e tij. 

Nje dite, Pejgamberi a.s. e kujtoi namazin dhe tha: 
'Ai qe kujdeset per namazin e tij, do ta kete kete namaz 
drite, deshmi dhe shpetimtar per te ne Diten e Gjykimit. 
E ai qe nuk kujdeset per te, ai nuk do te kete as drite. 



as deshmi dhe as shpetimtar per te. Ne Diten e Gjy- 
kimit, ai do te jete me Karunin, Faraonin, Hamanin dhe 
Ubej ibn Halefin".Ibn El-Kajjimi (Allahu e meshirofte) 
thote: "Personi qe nuk falet, eshte i zene me pasurine, 
mbreterine, poziten apo tregtine. Ai te cilit pushteti ia 
merr kohen e namazit, do te ringjallet me Faraonin; ai te 
cilit pasuria ia merr kohen e namazit, do te ringjallet me 
Karunin; ai te cilit pozita ia merr kohen e namazit, do te 
ringjallet me Hamanin; ai te cilit tregtia ia merr kohen 
e namazit, do te ringjallet me Ubej ibn Halefin".Nuk ka 
justifikim per ate qe e le namazin. Kudo qe te jete njeriu, 
ne Lindje a ne Perendim, ne udhetim, i shendoshe apo 
i semure, eshte obligim i tij qe ta fale namazin. Pejgam- 
beri a.s. thote: "Fale namazin ne kembe, nese ke munde- 
si ta besh kete, e nese nuk mundesh, atehere falu ulur. 
Nese nuk mund ta besh as keshtu, atehere falu shtrire". 
(Buhariu, Ahmedi, Ebu Davudi, Tirmidhiu, Nesaiu dhe 
Ibn Maxhe nga Imran ibn Husejn). 

Obligueshmeria e namazit nuk i hiqet askujt, perveg 
atyre qe e kane humbur vetedijen dhe nuk kuptojne se 
gka u flitet, por gjersa ai eshte i vetedijshem dhe i dallon 
gjerat, e ka per obligim te falet, edhe nese eshte i semure 
dhe i shtrire ne shtrat dhe nuk ka mundesi per te levi- 
zur ne te djathte e as ne te majte, duhet te falet duke 
sinjalizuar dhe duke here gjeste me koken dhe vetullat 
e tij, duke e levizur gjuhen e tij, ose ne ndonje forme 
tjeter. Gjersa njeriu eshte i vetedijshem, obligueshmeria 
e namazit asnjehere nuk do t'i hiqet, edhe nese eshte ne 
mes te luftes, duke luftuar me shpate a me arme, hipur 
mbi ndonje mjet udhetimi apo duke ecur ne kembe. Al- 
lahu xh.sh. thote :"Vazhdoni rregullisht namazet (faljet), 
e edhe ate namazin e mesem, dhe ndaj Allahut te jeni 
respektues (ne namaze). E nese keni frike (nga armiku), 
atehere faluni duke ecur ose duke kaleruar". (El-Bekare, 
238-239.) Pra, faluni duke ecur ne kembe apo hipur mbi 
ndonje mjet udhetimi. Edhe nese je duke ecur ne kembe 
e duke luftuar me shpate apo duke gjuajtur me bombe, 
ose je hipur mbi at, ose ne luftanije, tank apo ne aero- 
plan, falu edhe ne kete gjendje, edhe nese nuk mund te 
kthehesh nga kibleja, sepse Allahu xh.sh. per keto raste 
thote: "Te Allahut jane edhe (anet nga) lindja edhe nga 
perendimi, dhe ngado qe te ktheheni, aty eshte ane e 
Allahut" (El-Bekare, 115). Falu pa qendruar ne kembe, 
pa here ruku e sexhde, sepse te gjitha keto pjese per- 
berese te namazit ne keto situata jane jo te detyrueshme. 
Falu me abdes dhe me pasterti, e nese nuk gjen uje apo 
nuk mund ta perdoresh ate, atehere falu me tejemum 



•O* 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 





FIKH 



(dhe te paster), e nese s'ke mundesi edhe per kete, 
atehere fale naraazin pa asnjeren prej tyre: 'Trandaj, sa 
te keni mundesi, ruajuni prej denirait te Allahuf' (Et- 
Tegabun, 16.).Ne Islam ekziston nje namaz - "Namazi i 
luftes" ose "'Namazi i frikes", kur luftetaret myslimane 
ndeshen me armiqte. Lufta nuk mund te jete justifikim 
per ta per ta lene namazin, por ata duhet te ndahen ne 
dy grupe: njeri grup te luftoje me armiqte, kurse tjetri 
te falet, e pastaj te shkojne dhe t'i zevendesojne ata ne 
lufte, ne menyre qe edhe grupi i pare te falet. Falen dhe 
kujdesen per namazin me xhemat, pas nje imami. 

Shikoni kete: me xhemat dhe pas nje imami!! (^fare 
kujdesi per namazin, e sidomos per namazin me xhe- 
mat?! 

CILA ESHTE DISPOZITA E DIJETAREVE ISLAME PER 
ATA QE NUK E FALIN NAMAZIN? 

Ai qe e braktis namazin duke injoruar obliguesh- 
merine e tij, eshte kafir (jobesimtar) me unanimitetin 
e dijetareve myslimane, sepse geshtja e tij eshte si 
geshtja e idhujtareve, te cilet Allahu i ka pershkruar me 
Fjalen e Tij: "'Dhe kur atyre u thuhej: Perkuluni! Ata 
nuk perkuleshin". ( El-Murselat, 48.). Nese e injoron 
namazin apo e nengmon ate, ose tallet me ata qe falen, 
pa dyshim ai eshte kafir (jobesimtar) dhe renegat, ai 
eshte si ata per te cilet Allahu ka thene:"Edhe thirrjen 
(ezanin) tuaj per namaz ata e marrin per tallje e loje. 
Me kete vertetojne se jane popull qe nuk kupton". (El- 
Maide, 58.). Ndersa, per sa u perket atyre qe e braktisin 
namazin me qellim nga pertacia, dijetaret islame kane 
shfaqur mendime te ndryshme: 

1- Imam Ahmedi (ne versionin e tij me te njohur), 
Is'hak ibn Rahavejhi dhe nje numer i konsiderueshem i 
ashabeve dhe i atyre pas tyre (tabiinet), kane thene: Ky 
braktises i namazit eshte kafir (jobesimtar) e nuk eshte 
mysliman, sepse nuk falet dhe nuk e kryen kete obligim 
e te drejte te Allahut xh.sh.. Ky qendrim transmetohet 
edhe prej nje numri te konsiderueshem te ashabeve r.a., 
qe mbeshteten ne kuptimin e jashtem dhe te pergjith- 
shem te haditheve, te cilat braktisjen e namazit e bejne 
pengese ne mes njeriut dhe besimit. 

2- Dy Imamet, Maliku dhe Shafiu, thone: "'Braktisesi 

i namazit eshte a'si (i pabindur) fasik (mekatar i madh); 
frikesohemi qe t'i perfundoje jeta me kufr (mosbesim), 
Allahu na ruajtte, nese vazhdon keshtu, sepse ai e kry- 
en njerin prej mekateve me te medha ne Islam, e braktis 
te drejten e Allahut xh.sh.. Nese vazhdon ta braktise 
namazin, eshte frike qe zemra e tij t'i nxihet, e te vdes si 
jomysliman, nese nuk I pendohet Allahut xh.sh.''. Sipas 
mendimit te tyre, ai e meriton mbytjen, si denim per te 
e jo duke e trajtuar dhe gjykuar si pabesimtar dhe te 
pafe. Kete qendrim e perkrahin Ahmedi dhe te tjeret qe 
jane te mendimit te tij. 

3- Imam Ebu Hanife thote: ''Braktisesi i namazit eshte 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 








I T -^ 



rh-j 



s>'" 



B^h ■ 



■*^ 



jt 



H 



A 



fi 




f{,*-'^~ 







1 











■1 



■/^^' 



♦* 



f 


1 

J 


^^1 


p 


H 

1 


m^ 


ll 






H 


^r iJLm. .^^^h 




m 


a 





fasik-athim (mekatar). Duhet te edukohet, te denohet 
duke i rene ashper derisa te rrjedhe gjaku prej tij, te 
burgoset derisa te falet''. Ky eshte njeri prej mendiraeve 
me te lehta per sa u perket atyre qe e braktisin namazin 
me qellim nga pertacia/Tas besimit eshte keq te perha- 
pet llagapi i keq''. (El-Huxhurat, 11) /'A mos eshte 
ai qe ishte besimtar, sikurse ai qe ishte jashte rruges 
(mekatar)? Jo! Keta nuk jane te barabarte". (Es-Sexhde, 
18). Ky eshte status! i atyre qe e braktisin namazin. 
Ne nje hadith, Pejgamberi a.s. thote: ''Urdherojini 
femijet tuaj qe te falen, kur ata te kene arritur moshen 
shtate vjeg. Rrihini ata (nese nuk falen), kur te kene 
arritur moshen dhjete vjeg, dhe vendosini te flene veq 
e veq". Pra, urdherojini te falen kur ata te kene arritur 
moshen shtate vjeg, dhe vazhdoni kete urdherim me 
deshire e frikesim per tre vjet, e kush perton ta fale 
namazin pas kesaj moshe, eshte e drejte e babait, madje 
obligim i tij, qe ta rrahe femijen e tij, nje rrahje pa pasoja 
e thyerje. Rrahja ne kete rast ka per qellim ndeshkimin 
per rendesine e namazit, dhe namazi nuk eshte vetem 
fjale qe thuhet, ne menyre qe pastaj ta lere femijen e 
tij te beje g'te deshiroje, dhe nuk mendon a e ka kryer 
urdhrin e tij apo jo. ^'do te bente prindi sikur ta urd- 
heronte femijen e vet per ndonje geshtje te dynjase, 
ndersa ai i le anash fjalet e prindit te tij? (^'do te bente? 
A do ta pranonte nje gje te tille prindi, dhe gfare qen- 
drimi do te merrte? Keshtu duhet te jete edhe ne geshtjet 
e fese. Disa prinder mendojne se obligimi i vetem i 
tyre ndaj femijeve te vet eshte qe t'i dergojne ata ne 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 






^^W-.- ' n 


-J an 




^^^■Iff ^'MJ 


HH ^'^ 


. <*. 


j*im_« ^, 


.-■'-' 

;•>' 




!& 





'2k ^ 







^ 



' r-fc-j 




1 -y«^"- , 


^*f * *_ 



shkolle, t'ua sigurojne kushtet materiale, t'u japin para 
me shume sesa kane nevoje, ndoshta t'u blejne edhe 
automobil, e nuk mendojne qe pas kesaj nese eshte 
falur femija apo jo? A po i kryen obligimet fetare apo po 
i braktis ato? Q'te sjell dobi qe femija yt te kete diplomat 
me te larta dhe te ngrihet ne gradat me te larta, e me 
pastaj Xhehennemi te jete vendbanim i tij, sa vend i keq 
qe eshte ai! A deshiron qe femija yt te digjet ne zjarr? 
Allahu xh.sh. thote/'O ju qe besuat, ruani veten dhe 
familjen tuaj prej nje zjarri, lenda djegese e te cilit jane 
njerezit dhe guret". (Et-Tahrim, 6). 

Ne kohen e sundimit te Omerit r.a., nje komandant 
persian e pa ushtrine e myslimaneve sesi qendronin te 
rreshtuar dhe faleshin. Ne keta rreshta ai nuk shihte 
ndonje zbrazeti a ndonje te mete, te gjithe ishin te rresh- 
tuar sup me sup, kembe me kembe. Kur imami binte ne 
ruku, edhe ata benin ruku; kur ai binte ne sexhde, edhe 
ata binin; kur imami lexonte Kur 'an, ata e degjonin. Ko- 
mandanti persian i shikonte ata, dhe tha me zemerim: 
"Ma ka ngrene shpretken i biri i Hattabit, ma ka ngrene 
shpretken i biri i Hattabit. Keta beduine tashme e kane 
mesuar miresjelljen". Ata nuk i ka mesuar Omer ibn 
Hattabi, por te gjithe ata i ka mesuar Islami dhe i Der- 
guari i Islamit, Muhammedi a.s.. Ky eshte namazi per 
te cilin duhet te kemi kujdes, ashtu qe ne te ardhmen 
te jete ndihme dhe force per ne: "Fal namazin, vertet 
namazi largon nga te shemtuarat dhe te irituarat, e 
permendja e Allahut eshte me e madhja (e adhurimeve); 
Allahu e di g'punoni ju". (El-Ankebut, 45) 



EKONOMI 




Dr. Islam Hasan! 



Zhvillimi ekonomik nga perspektiva islame 



Islami eshte nje fe universale dhe e vetmja e pranuar 
tek Allahu Fuqiplote dhe patjeter duhet t'u pergjigjet 
te gjitha koheve dhe te gjitha aspekteve njerezore. 
Nje prej prioriteteve kryesore ne Islam eshte mireqenia 
njerezore. Kur'ani dhe Syneti shprehin nje interesim 
thelbesor rreth raireqenies njerezore ne pergjithesi. Alla- 
hu xh.sh. u ka dhene nje rendesi te madhe te arriturave 
ekonomike ne kete bote, mirepo pa harruar qellimin fi- 
nal, qe eshte Bota tjeter. "Dhe prej tyre thone, o Zoti yne 
na jep te mira ne kete bote dhe te mira ne Boten tjeter 
dhe na ruaj nga denirai i zjarrit" (El-Bekare, 201) 

Ndersa nje qendrim unanira i te gjithe juristeve rays- 
liraane (fukahenjve) eshte se mireqenia njerezore dhe 
lehtesimi nga mundimi apo varferia, eshte qellimi krye- 
sor i Sheriatit. Zhvillimi ne pergjithesi, duke perfshire 
edhe zhvillimin ekonomik, duhet te jete i qendrueshem 
dhe te jete ne akordim te plote me dispozitat e Sheri- 
atit. Zhvillimi ekonomik ne Islam mund te definohet si 
nje balancues dhe permiresues i aspektit material dhe 
jomaterial, qe kontribuon ne mireqenien njerezore dhe 
procesin e zhvillimit. Ekonomia islame, ne mes te tjer- 
ash, perfshin edhe permiresimin e raireqenies njerezore, 
nepermjet progresit, perparimit, riorganizimit dhe 
riorientimit te tere sistemit ekonomik dhe shoqeror, ne 
perputhje me normat dhe vlerat ne Islam. ^ 



INDEKSI NGA ZHVILLIMI EKONOMIK 

Zhvillimi ekonomik ne Islam duhet te jete i tille qe te 
kontribuoje ne mireqenie ne te dy fazat a periudhat e 
jetes se njeriut. Pyetja qe kerkon pergjigje ne lidhje me 
zhvillimin ekonomik, eshte: Cili eshte indeksi i zhvil- 
limit ekonomik sipas Islamit? Duke folur ne pergjithesi, 
indeksi eshte i bazuar ne 1 rritjen ekonomike, 2 drejtesi ne 
shperndarjen e te ardhurave dhe pasurise, dhe 3 nje mjedis 
shoqeror i shendetshem dhe i pelqyeshem nga normat dhe 
vlerat islame. Nje rritje e larte ekonomike dhe nje e ardhur 
e arsyeshme jane te rendesishme per furnizimin me ushq- 
ime, sigurimin e banimit apo strehimit, veshmbathjes, edu- 
kimit, mjekimit dhe nevojave te cilat jane te rendesishme 
ne jeten e njeriut. 

"E, kur te kryhet namazi, atehere shperndahuni ne toke 
dhe kerkoni begatite e Allahut, por edhe permendeni 
shpesh Allahun, keshtu qe te gjeni shpetim". (El-Xhu- 
mua,10) 

Nje rritje e larte e te ardhurave apo nje e ardhur e 
nivelit te larte, megjithate nuk eshte e mjaftueshme per 
furnizimin e nevojave themelore apo komforte per te 
gjithe njerezit. Sepse, nese fitimi qe shperndahet ne mes 
njerezve, eshte jo i barabarte, vetem nje pjese e tyre do t'i 




DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




EKONOMI 



shijojne frytet e rritjes dhe zhvillimit, kurse te tjeret do te 
vuajne. Kjo eshte geshtje e padeshiruar ne Islam. Duhet 
qe ky fitim dhe kjo pasuri te shperndahet ne menyre 
te barabarte tek ata qe kane kontribuar ne fitimin e atij 
kapitali. 

Nje mjedis shoqeror i shendetshem, i pasuruar nga 
normat dhe vlerat islame, eshte i rendesishem per paqen 
dhe disiplinen jetesore. Nese njerezit i kane te gjitha gjerat 
materiale, po standard! moral i tyre eshte i ulet, kjo do 
t'i pengoje arritjet per nje standard te mire te jeteses. Ne 
te vertete, vlerat e Islamit do te ndihmojne ne mbajtjen 
e nje jete te disiplinuar e te harmonizuar dhe te ngrohte 
ne shoqeri. Ne mungesen e tyre, nje jete e padisiplinuar 
mund te krijoje probleme shoqerore te patolerueshme dhe 
te keqe ne kete bote, dhe vuajtje te paevitueshme ne Boten 
tjeter, caktuar nga AUahu. Vlerat islame jane konsideruar 
esenciale ne krijimin e nje mjedisi per jete me te mire dhe 
per mireqenie ne te dy periudhat e jetes se njeriut. 

Zhvillimi ekonomik eshte i lidhur me vlerat islame ne 
dy menyra. E para, zhvillimi ekonomik eshte shpjeguar 
si nje balancim i panderprere i permiresimit te mireqe- 
nies materiale dhe jomateriale nga njeriu, e cila nuk eshte 
e kompletuar pa nje standard te larte moral, qe rezulton 
nga vlerat Islame. E dyta, themelimi i vlerave islame, te 
cilat kerkojne shpenzim ne edukimin islam, perhapjen e 
Islamit e keshtu me radhe. 

"Dhe, me ate qe te ka dhene Allahu, kerko (ta fitosh) 
Boten tjeter, e mos ler mangu ate qe te takon nga kjo bote, 
dhe bej mire sig te ka here Allahu ty e mos bej te keqija ne 
toke, se Allahu nuk i do grreguUuesit". (El-Kasas, 11). 

Ky shpenzim eshte i supozuar te behet pozitivisht lid- 
hur me nivelin e fitimit dhe forcen e imanit apo besimit 
te njeriut. Prandaj, indeksi i zhvillimit ekonomik ne Islam 
perbehet nga rritja ekonomike, shperndarja e barabarte 
(ne baze meritash sipas kontributit apo sipas kategorive 
qe e gezojne te drejten qe te marrin) dhe vlerat islame. 
Ky eshte nje zhvillimi ekonomik, dhe eshte nje funksion 
pozitiv i rritjes me drejtesi dhe me vlera Islame.^ 

RRITJA (ZHVILLIMI) EKONOMIKE 

Ne kete kontekst, eshte e pershtatshme te shqyrtojme 
nese Islami siguron ndonje nxitje per rritjen e ekonomise, 
dhe nese po, cilet jane faktoret qe ndihmojne ne rritje, gka 
eshte 'produkt-mix' per te arritur mireqenien njerezore. 

Zhvillimi ekonomik jo vetem qe eshte i lejuar ne eko- 
nomine islame, por ekziston nje nxitje e fuqishme per te 
krijuar perpjekje per te shfrytezuar burime, ne menyre 
qe te eliminoje varferine dhe te arrije nje rritje te konsid- 
erueshme te te ardhurave dhe te pasurise. 

Nje metode themelore ekonomike ne Islam eshte per 
te ndaluar izolimin e pasurise dhe per te inkurajuar 
aktivitetet ekonomike, qe interesimi i njerezve te mos jete 
vetem grumbullimi i pasurise, por krahas saj te kete qel- 
lim mireqenien e njerezimit. 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



Varferia i ben njerezit te paafte per te kryer obligime indi- 
viduale, shoqerore dhe morale, prandaj nga njeriu kerkohet 
qe te kerkoje ndihme nga Allahu per ta ruajtur nga varferia, 
nga mungesa dhe poshterimi. Varferia konsiderohet e 
padeshiruar dhe e urrejtur sikurse Kufri (mosbesimi ne 
AUahun xh.sh.). Kerkimi per fitimet materiale konsiderohet 
shume i rendesishem dhe njeriu eshte i urdheruar ta kerkoje 
ate ne toke, kur te mbaroje Ibadeti (adhurimi ndaj Zotit), 
dhe fitimi nepermjet mjeteve te lejuara (hallall) deklarohet 
si obligim, pas namazit (lutjeve te obliguara). Keto jane, ne 
menyre te qarte, nxitje per aktivitete ekonomike nga njeriu 
qe duhet te kontribuoje ne rritjen apo zhvillimin ekonomik.^ 

Zhvillimet ne agrikulture, industri dhe tregti jane shume 
inkurajuese ne ekonomine islame. Asnje pjese e tokes pjel- 
lore nuk duhet te lihet e papunuar. Zhvillimet ne prodhimet 
e industrise, te cilat sherbejne per fumizimin me ushqim 
per njerezit, jane trajtuar si nje obligim fetar. Perveg kesaj, 
aktiviteteve te tregtise dhe biznesit u eshte dhene nje status 
fetar me cilesi te larte, keshtu qe nje biznesmen i besuar dhe 
besnik, eshte thene qe do te jete me pejgamberet ne Diten e 
Gjykimit. Prandaj mund te themi lirisht se ekonomia islame 
ka nje karakter nxites me ane te sanksionimit fetar per rritje 
te kenaqshme ekonomike. 

FAKTORET E RRITJES APO ZHVILLIMIT 

Inkurajimi per rritje ekonomike duhet te jete i pafryt- 
shem, nese struktura filozofike e Islamit nuk lehteson apo 
ndihmon mobilizimin e faktoreve te nevojshem per rritjen e 
ekonomise. Ne te vertete, me se miri e ben kete struktura e 
sistemit ekonomik islam. Kur'ani thote se te gjitha burimet 
natyrore jane te dedikuara per perfitimet e njerezve. Njeriu 
duhet t'i zbuloje dhe studioje ato, t'i perdore per prodhime, 
te kenaqet me frytet e prodhuara nga mallrat dhe sherbimet 
e ndryshme dhe qe t'i perdore ato per t'i takuar apo arritur 
obligimet morale dhe sociale.^ Nje rol te rendesishem kane 
luajtur edhe dijetaret myslimane, duke iu pergjigjur nevo- 
jave te kohes per adaptimin dhe aprovimin e instrumenteve 
a prodhimeve financiare per ndihme ne financime ne sek- 
toret e permendur pa i thyer normat ligjore islame. 

Prej ketij diskutimi shihet qarte se organizimi i eko- 
nomise bazuar ne parimet islame te pergjithshme, do te 
thote zhvillim dhe ne te njejten kohe eliminim i varferise. 
Ky eshte nje dallim i madh nga ajo gfare shohim ne ditet 
e sotme, kur, si e shohim, shume shtete te pasura dhe 
me teknologji te perparuar, por ne te njejten kohe ne ato 
shtete ka njerez qe vuajne urie. Sikur te adaptohet nje 
sistem i ketij Uoji (sipas parimeve islame), ne bote nuk do 
te kete uri dhe nuk do te kete njerez te pastrehe. 

(1) Muhammad Umar Chapra, "Why Islam Has Prohibited Interest? 
Rationale behind the Prohibition of Interest", Review of Islamic Economics, 
No.9. 2000, f. 6-8. (2) M. Ramzan Akhtar, Modelling the Economic Growth of 
an Islamic Economy, "The American Journal of Islamic Social Sciences 10:4" 
f. 493-495.(3) Ibid. (4) Saiful Azhar Rosly Critical Issues on Islamic Banking 
and Financial Markets: Islamic Economics, Banking & Finance, Investments, 
Takaful and Financial Planning. (Kuala Lumpur: Dinamas, 2005) f. 15-17. 




AHLAK 




Driton Kastrati 

Lojerat e fatit 



Lojerat e fatit jane permendur ne Kur'an bashke 
me alkoolin, i cili eshte nena e te keqijave. 
Bixhozi nuk eshte aspak me i parrezikshem 
se alkooli. Meqenese qellimi i te gjitha lojerave te 
fatit eshte fitimi i pasurise, konkretisht i te hollave, 
eshte e rendesishme te ruhet pasuria nga kjo dukuri 
e shemtuar dhe njekohesisht te dihen pasojat e saj. 
Islami ka vene rregulla dhe menyra se si te fitohet 
dhe si te investohet ne pasuri, dhe me te drejte i ka 
ndaluar te gjitha rruget qe gojne ne shkaterrimin 
dhe humbjen e pasurise. Per kete arsye, jane te 
lejuara: shitblerja ne menyre legale, disa kredi, qiraja, 
dhuratat e ndryshme etj..,si forma te ndryshme 
te mundesise per t'u pasuruar. Nderkaq, ne anen 
tjeter, jane te ndaluara te gjitha format e tjera te 
palejueshme te pasurimit permes: marrjes se kamates, 
bixhozit, ryshfetit, shitblerjes se bazuar ne mashtrim, 
vjedhjes, monopolit, tregtise me mjete narkotike dhe 
me qenie te gjalla (eshte fjala per njerez, ndoshta edhe 
ndonje forme tjeter). Pasuria ze vend te rendesishem 



ne Islam dhe, si e tille, gezon paprekshmerine e 
saj njesoj si besimi, jeta dhe nderi. Lidhur me kete, 
Pejgamberi a.s. ne Haxhin Lamtumires ka thene/'Ju 
ndalohet sulmi ndaj pasurise, jetes dhe autoritetit 
tuaj, ashtu si ju eshte ndaluar gfaredo armiqesie 
ne kete dite dhe ne kete vend^.Demet e lojerave te 
fatit jane te medha, si per individin ashtu edhe per 
shoqerine ne pergjithesi. Bixhozi dhe lojerat e fatit 
mjerisht sot jane shume te perhapura. 

Mjetet e informacionit reklamojne perdite nje nga 
keto lojera, saqe disa nga njerezit kane krijuar nje 
mendim te gabuar se keto lojera jane te lejuara dhe ne 
to nuk ka asgje te keqe. Format se si zhvillohen keto 
lojera, jane nga me te ndryshmet, si ne spektakle te 
ndryshme me kengetare, sportiste dhe personalitete 
te ndryshme, te ftuar me emer nga jeta politike apo 
artistike. Lojerat e fatit vetvetiu jane krim ose shkas 
i krimeve, sig jane: vrasjet, vetevrasjet, vjedhjet, 
ryshfeti, grindja ne familje, e te mos flasim per lenien e 
detyrimeve fetare si pasoje e ketyre lojerave. 




DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




BIXHOZI 

Sikur te donim te perkufizonim bixhozin, do te 
raund te thoshim/'Bixhozi apo kumari eshte loje ne 
mes dy apo me shume personave, objekti ose qellimi 
i se ciles jane te hollat ose gfaredo lloj tjeter i pasurise, 
te cilat fituesi i merr nga humbesi".Ai sot pothuajse 
eshte i perhapur gdokund: ne shtepi, neper klube, ne 
shkolla, ne hotele, ne sheshe, ne tren apo anije dhe, 
si i tille, eshte here qellim jete per shumekend, si dhe 
per te arritur sa me shpejt pasuri te madhe.Bixhozi ose 
lojerat e fatit ne pergjithesi kane nje game te gjere, qe 
perfshin te gjitha lojerat qe mbeshteten tek fati, raste 
frike dhe rreziku. 

Islami eshte kategorik per sa i perket geshtjes se 
ndalimit te bixhozit. Jane te shumta deshmite ne 
Kur'anin dhe Synetin dhe nga dijetaret islame, te cilet 
pajtohen pa asnje perjashtim ne kete pike. Mirepo ne 
do t'i theksojme dy ajete te Kur'anit dhe disa hadithe: 

''O ju qe keni besuar! Te gjitha pijet alkoolike dehese 




dhe qe te marrin mendjen, kumari, bixhozi, idhujt, 
hedhja e shortit, kerkimi i fatit me shigjeta, - jane te 
neveritura e pune prej shejtanit, keshtu qe hiqni dore 
prej te gjitha atyre puneve te neveritura, qe te jeni 
te shpetuar. Shejtani do vetem qe te nxise armiqesi 
e urrejtje ne mes jush, me ane te pijeve dehese dhe 
kumarit (bixhozit), t'ju ndaloje nga te kujtuarit e All- 
llahut dhe nga falja, pra, a po i jepni fund alkoolit e 
bixhozit?" ( El- Maide: 90-91 ). 

Te shumta jane hadithet qe flasin per ndalimin e 
bixhozit ose lojerave te ndryshme te fatit me te holla 
ose me ndonje lloj tjeter te pasurise. Nje prej tyre eshte 
ai qe ka transmetuar Ebu Hurejre r.a., se i Derguari 
s.a.v.s. ka thene/'Kush i thote shokut te vet: Eja te 
luajme bixhoz, le te jape lemoshe". Sig shihet nga 
hadithi, bixhozi ose kumari eshte mekat i madh, aq 
sa edhe permendja e tij duhet te shlyhet me dhenien 
e lemoshes. Bixhozi eshte mjet per shkaterrimin e 
pasurise, ndersa, ne anen tjeter, ruajtja e pasurise eshte 
nje nder pese qellimet e larta dhe te detyrueshme te 
Islamit. Pasurimi i shpejte me ane te ketyre lojerave 
eshte ne kundershtim me rregullat e Sheriatit. Pra, 
per te arritur pasuri, duhet te investohet mund dhe 
pune, qe jane mjetet e vetme per fitimin dhe shtimin 
e pasurise ne menyre te lejuar (hallall). Bixhozi dhe 
lojerat e fatit, perveg te tjerash mbytin instiktin e 
njeriut per aksion dhe paralizojne aftesine prodhuese 
per pune. Njeriu keshtu mesohet me pertaci dhe 
mbeshtetet tek fati, pa derdhur kurrfare mundi a 
pune. Shume familje, brenda nje nate ose vetem per 
pak kohe, varferohen pas begatise se madhe qe u ka 
dhuruar i Madhi Zot. Sa familje jane qe kane qene 
krenare per pasurine e tyre, po nje anetar i tyre i ka 
shkaterruar per krejt pak kohe. Bixhozi e gon njeriun 
drejt plagkitjes, vjedhjes, genjeshtres, vetevrasjes, 
shkaterrimit te familjes dhe shkakton armiqesi te 
shumta. Bixhozi (kumari) ndikon edhe ne shendetin 
e njeriut. Ai shkakton semundje nervash, sepse 
personi investon gjithe energjine shpirterore ne loje. 
Vazhdimisht tek ai eshte e pranishme frika nga 
humbja, e kjo e gon drejt shkaterrimit te nervave dhe 
semundjeve shpirterore. Ai qe luan bixhoz (kumar) 
ose ve bast, ose ne ndonje forme tjeter loje me te holla 
ose me pasuri, nuk e ka te lehte ta shikoje tjetrin se 
si ia merr te hollat apo pasurine pa kurrfare mundi 
a lodhjeje. Kjo e shtyn tjetrin pastaj te mendoje per 
hakmarrje dhe ne ato gaste ai eshte ne gjendje te beje 
gdo gje qe te mos mbetet duarthate. Nga e tere kjo 
kuptojme se bixhozi, me te gjitha lojerat e fatit, jane 
nje gje shume e shemtuar dhe eshte e kuptueshme 
per se Islami nuk e lejon. Njeriu i arsyeshem nuk do 
te pajtohet kurre me kete dukuri dhe kurre nuk do ta 
thote te kunderten, sepse nga keto lojera nuk ka asgje 
te mire perveg largimit nga e verteta dhe mallkimit nga 
ana e Allahut xh.sh.. 




DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



[ 


i 


lij 






fc 



/ 



c 



Gerald Butt 




1 






j 




^ 


1 

i 


He IE. S^Ih z' 


^ 

^ 




'.. ifi 



t 



E kaluara Islame e Spanjes 



Kur ushtrite arabe dhe berbere kaluan nga Afrika 
Veriore ne Spanje ne shekuUin e tete, ata menduan 
se zbuluan parajsen ne toke. Me kalimin e kohes, 
me ne fund ata u perzune ne vitin 1492 dhe aty ne ate kohe 
ata bene nje festim tokesor te parajses - pallatin Alhambra 
dhe kopshtet ne Granade. Per arabet e shkretetires, uji 
eshte luks. Dhe ne boren e shkrire te maleve ne Sierra- 



Nevada ata gjeten ate qe deshironin. Me ane te nje vargu 
kanalesh te nderlikuara, ata e drejtuan ujin drejt e ne 
fushat e pallatit dhe ne fushat e pluhurosura me poshte. 
Ende sot ne Alhambra ju mund te shihni nje pamje te 
shkurter parajse. Rrymat e vogla e dergojne ujin andej- 
kendej neper shatervanet dhe pellgjet e panumerta - deri 
ne nje vend duke u versulur poshte kanaleve ne parmaket 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




NEPER KOHE 



e shkalleve te gurta. Uji sperkat dhe vershon ngado. (^ikla 
te medha uji me ngjyra gjenden ne trendafilat halore, 
zambaket dhe jaseminet me arome te kendshme. 

Nuk mund te leme pa permendur ketu salltanetet e vete 
pallateve me oborret e tyre te ndriguara nga pemet dhe 
te freskuara nga shatervanet e me muret te stolisura nga 
mbishkrime te hoUesishme arabe dhe pUaka me motive. 

Per nje arabolog si une, nje vizite ne Alhambra do 
te ishte pervoja e tere nje jete. For une u ktheva paksa 
i zhgenjyer. Jo nga bukuria e asaj gfare pashe - por me 
teper nga nje pershtypje se karakteri arab dhe mysliman 
qenkesh disi i minimizuar. 

Kur te krishteret ripushtuan Granaden, ata i 
dogjen te gjithe 80, 000 librat qe gjendeshin ne 
biblioteken e pallatit - per te here qe te shuhej kujtesa 
e sundimit islam. Pastaj ata ndertuan nje katedrale ne 
vendndodhjen e xhamise se madhe dhe aty vendosen 
nje fasade baroku rreth pallatit kryesor. 

ALHAMBRA ESHTE NJE TRASHEGIMI KULTURORE 
E THUAJSE TETE SHEKUJVE GJATE KOHES KUR 
ARABET JO VETEM QE E SUNDUAN SPANJEN... 

Sot Alhambra eshte spikatur fort si nje vend i 
rendesishem turistik i Spanjes. Nje liber 
udherrefyes spanjoll thote se Alhambra 
per Granaden eshte sig eshte sheshi 
i Shen-Pjetrit per Romen ose sheshi i 
Shen-Markut per Venecien. 

Ajo gfare nuk thote libri udherrefyes, 
eshte se Alhambra eshte nje trashegimi 
kulturore e thuajse tete shekujve gjate 
kohes kur arabet jo vetem qe e sunduan 
Spanjen, por gjithashtu futen ne Europe 
matematiken, filozofine dhe diturine 
greke. Gjithashtu, arabet sollen ne 
Spanje portokajte, limonet, orizin, 
sheqerin, hurmat, pambukundhe 
shume gjera te tjera. 

Pastaj atje ndodhi sistemi i hoUesishem 
vadites, per te sjelle ujin ne fushat e 
Andaluzise dhe per t'i dhene asaj pamjen 
qe ka sot. Edhe kur arabet u debuan 
ne mase, u kerkua qe nga 2 familje te 
qendronin ne secilin fshat, per te drejtuar 
sistemin vadites. 

Me fjale te tjera, te krishteret e 
Europes ishin te kenaqur qe trashegonin 
trashegimine e sundimit arab ne Spanje, 
por ata nuk donin (ngurronin) te pranonin origjinen e 
saj islame. Udhetari amerikan, Washington Irving, e 
verejti kete kur vizitoi Granaden ne fillim te shekullit 
te nentembedhjete. ''SpanjoUet, tha ai, - i konsideronin 
myslimanet asgje me shume se "'pushtues dhe 
uzurpues". Dhe duket se kjo eshte ende situata e sotme 




"KUR TE KRISHTERET 

E RIPUSHTUAN 

GRANADEN, ATA I 

DOGJEN TE GJITHE 

80,000 LIBRAT QE 

GJENDESHIN NE 

BIBLIOTEKEN E PALLATIT 

■■ ■■ ■■ ■■ ■■ ■■ 

- PER TE BERE QE TE 
SHUHEJ KUJTESA E 
SUNDIMIT ISLAM." 




// 



A ka ndonje arsye kjo? Une besoj se ka. Arabet ndihen 
disi te merzitur se si jane pershkruar ne Perendim - si 
njerez te paditur, qe u mungojne epersite e historise 
dhe qyteterimit tone. Gjate largimit tim nga Granada, 
me erdhen nder mend fjalet qe me kishte thene dikur 
diplomati jordanez i dale ne pension, Hazem Nuseibeh. 

Per te, historia eshte si nje ilag. Sa here qe ai ndihej i 
pikelluar per shkak te prapambetjes dhe dobesimit qe i 
ka ndare arabet sot, ai arratisej ne librat e historise dhe 
lexonte rreth lavdive te se kaluares, jo vetem per lavdite 
e Andaluzise. 

Por ikja nga realiteti nuk mund ta fshehe faktin se 
te gjithe arabet e dine qe ata e kane humbur rrugen 
e tyre dhe e kane humbur respektin e tyre per veten. 
Ata jetojne, ne pjesen me te madhe, nen regjime te 
korruptuara dhe te paafta, dhe - sig e shohin ata - nen 
hijen e Perendimit. 

'Terendimi kerkon melodine me te cilen kercejme 
ne", - me tha Rabi Dexhani, nje biznesmen palestinez ne 
Jordani, ''Ne e urrejme melodine dhe ne e urrejme veten 
tone per te kercyer". 

Mbledhja e kesaj fyerje eshte krijimi i brezave te rinj te 
arabeve, te cilet jane armiq te Perendimit. Pa nje platforme 
politike ne te cilen te mund te shfryjne inatin e tyre, ata 

do te kthehen gjithnje e me shume 
per t'u ngushelluar me Islamin dhe 
fondamentalizmin islamik. Dhe veprimet 
e dhunshme qe kryejne luftaraket, e 
njoUosin emrin e Islamit ne Perendim. 
Prandaj sloganet kunderislame qe 
i pashe te shkarravitura ne muret e 
karavansarajit (hotel i madh) te vjeter 
ne qender te Granades - dhe pamja e 
shqetesuar e mosbesimit ne fytyren e 
Hasanit, pastruesi i qendres se vogel 
aty prane, kur une trokita ne dere!.... 
I njejti mosbesim eshte ne rritje. Ai 
eshte nje rreth vicioz qe nuk do te 
prishet me lehtesi. Por ky do te ishte nje 
fillim per Perendimin, qe te jape kredi 
aty ku i takon. 

Po, Alhambra eshte nje trashegimi 
kulturore e prekshme e qyteterimit 
te madh islam. Por atje ka shume 
trashegimi te tjera te paprekshme qe 
nga koha e sundimit arab ne Spanje, 
te cilat jane elemente perberese te 
jetes sone te perditshme qe ne i 
kemi marre si dhurate. Nese do te 
pranoheshin keto borxhe, atehere arabet, besoj, do te 
shkonin perseri ne numer te madh ne xhamite e tyre. 
Por ata do te terhiqeshin me pak sesa tani per shkak 
te gjendjes se zemeruar te fondamentalisteve anti- 
perendimore. 

Perktheu nga anglishtja: Ermal Bega 



•O* 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



NEPER KOHE 




Thomas A. Tweed 



Islami ne Amerike 



Nga sklleverit afrikane deri te Malkolm X 




humica e rrjedhave te historise mbulojne imigrantet qe 
ndryshuan popullsine e Amerikes gjate gjithe shekullit XIX. 
Pot jo te gjithe imigrantet ishin evropiane apo te krishtere. 



Kur te mendojme per Islamin, nese e bejme, raund te fito- 
jme imazhin e Denzel Washingtonit duke luajtur Malkolmin 
X te ashper dhe te apasionuar ne filmin e vitit 1992 te Spike 
Lee, apo mund te imagjinojme Luis Farrahan ne platformen 
e folesit ne filmin Marshimi i nje milion njerezve, te vitit 
1995. Disa mund te kene hasur myslimane te Lindjes se 
Mesme ne lajmet e mbremjes, kryesisht si "'fundamental- 
iste" dhe ''terroriste". Disa mund te kene takuar imigrante 
myslimane ne lagjet e tyre. For myslimanet jane shume me 
te ndryshem se sa i tregojne imazhet e perhapura, dhe histo- 
ria e myslimaneve amerikane eshte me e gjate sesa mendo- 
het, duke u shtrire qe nga dita kur anija e pare me skllever 
zbarkoi ne bregdetin e Virxhinias me 1619. Ajo mbartte dy 
grupe myslimanesh nga vende te tjera, qe kishin imigruar 
ne Amerike me force apo me zgjedhje, dhe afro-amerikanet 
qe krijuan sektet myslimane ne shekuUin XX. Keshtu, intere- 
simi per pranine e Islamit ne Amerike ofron nje perspektive 
te re mbi disa geshtje te rendesishme (dhe te njohura) qe do 
te perdoren per te organizuar kete artikuU: 

1. Cila eshte historia e skllaverise ne ShBA? 

2. Si i kane rezistuar dhe si i jane pershtatur imigrantet 
kultures amerikane? 

3. Cilat ishin eksperiencat e afro-amerikaneve ne qytetet 
veriore pas kesaj Shpernguljeje te Madhe? 

4. Si u eshte drejtuar Islami afro-amerikan marredhenieve 
racore qe nga viti 1960? 

5. A eshte tani Amerika nje komb i krishtere? 




ISLAMI ESHTE NJE FE E LARMISHME DHE E VJETER 

NE AMERIKE, NJE FE QE KA PASUR PRAM TE 

RENDESISHME NE SHBA 

Ne bote jetojne mbi nje miliard myslimane, shumica prej 
tyre ne Azi dhe jo ne Lindjen e Mesme, ashtu si supozo- 
jne shumica e amerikaneve. Ashtu si ne Krishterim dhe 
Judaizem, Islami (qe eshte e dyta pas Krishterimit sipas 
numrit te pasuesve ne gjithe boten), perfshin nje numer te 
komuniteteve apo degeve. Dy grupet kryesore jane mysli- 
manet surd, te diet perbejne rreth 85 % te myslimaneve, dhe 
myslimanet shi'i (apo shi'itet), te cilet vleresohen ne rreth 15 
% te popuUsise myslimane ne gjithe boten. Te gjitha grupet 
tradicionale jane te perfaqesuara midis 5 milione muslima- 
neve te ShBA-se, se bashku me disa levizje te reja qe jane 
kultivuar ne token amerikane. 

SKLLEVERIT MYSLIMANE NE AMERIKE 

Nje perqindje e vogel po e rendesishme, e sklleverve 
afrikane, disa e kane vleresuar 10%, - ishin myslimane. Nje 
ngjarje interesante eshte ajo e Omer ibn Seid-it (gjithashtu 
''Sejdi'' 1770-1864), i lindur ne Afriken Perendimore ne 
shtetin mysliman te Futa Toros (ne bregun jugor te lumit 
Senegal, i njohur ne ditet e sotme si Senegal). Ai ishte dijetar 
mysliman dhe gjithashtu tregtar, i cili per arsye te cilat his- 
torianet nuk kane arritur t'i njohin, e gjeti veten te roberuar 
dhe u skllaverua. Pas nje udhetimi gjashte javesh, Omeri ar- 
riti ne Charleston, ne Karolinen Jugore, rreth vitit 1807. Afro 
kater vjet me vone, iu shit Xhejms Oeenit ne regjionin Cape 
Fear te Karolines Veriore. Me 1819, nje protestant i Karolines 
Veriore i shkroi Francis Skot Key-t, nje kompozitori, duke i 
kerkuar nje perkthim te Bibles ne gjuhen arabe per Omerin, 
dhe, si duket. Key ia dergoi. Historianet debatojne rreth fak- 
tit se ne gf are shkalle myslimani af rikan anoi nga Krishteri- 
mi ne vitet e fundit te tij, por shenimet e Omerit ne Biblen 
ne gjuhen arabe, ku shpesh lavderohej AUahu, na bejne te 
kuptojme qe ai ruajti nje pjese te madhe te identitetit te tij 
mysliman, sig bene gjeneratat e para te sklleverve, emrat e 
te cileve nuk i njohim ne. (Bibla ne gjuhen arabe e Omerit, 
e cila eshte restauruar kohet e fundit, ruhet ne biblioteken e 
kolegjit Davidson (Davidson College), ne Karolinen Veriore. 

MYSLIMANET DHE EMIGRIMI, 1878-1924 

Shumica e rrjedhave te historise perfshijne emigrantet, te 
diet ndryshuan popullsine e Amerikes gjate gjithe shekul- 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




lit XIX. For jo te gjthe emigrantet ishin evropiane apo te 
krishtere. Shuine ishin imigrante kineze dhe japoneze, te diet 
praktikonin Budizmin dhe tradita te tjera aziatike. Gjithashtu 
erdhen edhe me qindra myslimane, dhe shumica e ketyre 
emigranteve te pare myslimane ishin arabe, nga ajo qe me 
vone u quajt Siria e Madhe. Keta emigrante siriane, jordaneze 
dhe libaneze ishin punetore shume pak te arsimuar, te 
diet erdhen duke kerkuar stabilitet me te madh ekonomik. 
Shume prej tyre u kthyen te zhgenjyer ne vendlindjen e tyre. 
Ata qe qendruan, vuajten izolimin, megjithese disa prej tyre 
arriten te themelonin komunitete islame, zakonisht ne vende 
te pashprese. Me 1920, imigrantet arabe kryenin lutjet ne nje 
salle te marre me qira ne Cedar Rapids, ne Iowa dhe 15 vjet 
me vone ndertuan xhamine e tyre. Komunitetet libanezo-si- 
riane bene te njejten gje ne Ros, ne Dakoten Veriore, dhe me 
vone ne Detroit, Pitsburg e Midiigan City, ne Indiana. Islami 
kishte ardhur ne zemren e Amerikes. Vala e pare e emigrimit 
te muslimaneve perfundoi me 1924, kur Akti per Perjashtime 
Aziatike dhe Akti per Emigrim Xhonson - Reed lejoi vetem 
nje rrymeze te '"aziatikeve", sig ishte percaktuar qe arabet te 
hynin ne ShBA. 

ISLAMI AFRO-AMERIKAN NE VERIUN URBAN 

Muhamed Aleksander Web (1847-1916), nje euro-ameri- 
kan, e shpalli veten si mysliman ne Ekspoziten Boterore te 
Kolumbias ne (^ikago, me 1893, por konvertimet qene me 
dominuese ne mesin e amerikaneve me prejardhje afrikane, 
veganerisht te atyre qe ndoqen shpemguljen e madhe te 
zezakeve jugore ne qytetet veriore, duke filluar ne dekadat 
e hershme te shekuUit XX. Nobel Droe Ali themeloi nje ko- 
munitet islamik te zezakeve nadonaliste, TempuUi Shken- 
cor Murish, ne Newark, Nju-Xhersi me 1913. Pas vdekjes 
se tij, me 1929, nje prej fraksioneve e gjeti veten te joshur 
nga i mistershmi Wallace D. Fard, i dli u shfaq ne Detroit 
me 1930 duke predikuar nadonalizmin zezak dhe besimin 
islam. Fardi themeloi Kombin Islam atje ne te njejtin vit. 
Pas zhdukjes se pashpjegueshme te Fardit, me 1934, Elija 
Muhamed (1897-1975) mori udheheqjen dhe i joshi te zh- 
genjyerit dhe afro-amerikanet e varfer nga Veriu urban. Ata 
u konvertuan per shume arsye, por, per disa, varferia dhe 
racizmi ne keto shtete e bene mesazhin e Kombit te Islamit 
bindes rreth "'djajve te bardhe" (dhe "'superioritet zezak''). 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



MARREDHENIET RACORE QE NGA 1960 

Elija Muhamed fitoi nje te konvertuar te rendesishem 
kur Malkolmi i Vogel (1925-1965) perqafoi fene ne nje 
qeli burgu. Malkolm X, emri qe e mori per te treguar 
trashegimine e humbur te tij afrikane, u be nje figure 
publike gjate viteve 1960, megjithese u nda nga Kombi 
i Islamit para vdekjes se tij. Pas vdekjes se Elija Muha- 
medit, me 1975, levizja u nda. Nje dege, nen udheheqjen 
e djalit te peste te Elija Muhamedit, levizi me prane 
besimeve dhe praktikave te Islamit, ashtu sig praktiko- 
heshin ne shumicen e botes. Ky grup, i cili me vone do te 
ndryshonte emrin ne Misioni Mysliman Amerikan, eshte 
levizja me e madhe islamike afro-amerikane. Shume 
me i vogel, Kombi i Islamit, te cilin Misioni Mysliman 
Amerikan dhe grupet e tjera islamike e denojne si raciste 
dhe joortodokse, eshte shume me i njohur per shumicen 
e amerikaneve. Shume myslimane amerikane pohojne 
qe Kombi i Islamit, i udhehequr nga Luis Farrahan, nuk 
eshte perfaqesues i imigranteve apo te konvertuarve ne 
Islam ne ShBA. 

MYSLIMANE! DHE EMIGRANTET E RINJ PAS 1965 

Pas vitit 1965 ndodhen ndryshime te rendesishme de- 
mografike ne Amerike, ne lidhje me myslimanet. Erdhen 
refugjatet palestineze pas krijimit te Izraelit, me 1948. 
Gjeja me e rendesishme per historine e Islamit ameri- 
kan, Akti MekKari-Walter i vitit 1952, lehtesoi sistemin e 
kuotes te vendosur me 1924, duke lejuar emigrim me te 
madh te myslimaneve. 

Portat u hapen edhe me shume pas rishikimeve 
te Ligjit per imigradonin ne vitin 1965. Qe atehere, 
imigrantet myslimane kane nisur te iknin nga regjime 
tiranike ne Egjipt, Irak e Siri dhe myslimanet nga Azia 
Jugore, si nga Pakistani, kerkonin mundesi me te mire 
ekonomike. Deri ne vitin 1990, myslimanet kane ndertuar 
me shume se 600 xhami dhe qendra ne gjithe ShBA-ne. 

A ESHTE AMERIKA NJE KOMB I KRISHTERE? 

Islami se shpejti do te jete feja e dyte me e madhe ne 
Amerike, pas Krishterimit, nese nuk eshte here tashme. 
Vleresimet ndryshojne shume, dhe nje vleresim i matur 
eshte - 5 milione myslimane amerikane me 1997, me 
shume se Episkopalianet, Kukeret dhe Dishepujt e Krish- 
tit. Ashtu si rekflektojme mbi Islamin ne Amerike dhe 
risjellim historine e sklleverve myslimane dhe debatet 
e hershme rreth Amandamentit te Pare, ne pyesim nese 
eshte Amerika komb i krishtere, ashtu sig e kane deklaru- 
ar disa. A mund te zgjedhim nje President mysliman? 
Nese po, a do ta shohe kete toke si Jerusalem te Ri apo 
do te beje betimin presidendal mbi Biblen e Krishtere, sig 
eshte tradite? 

Perktheu nga anglishtja: Fuad Morina 




ANALIZE 




Emine A. Vezaj 



"Anonimet" e BE-se dhe frika e Turqise 

Turqia duhet te beje ndryshime kulturore 'yer te deshmuaf vlemt qe e lidhin me kontinentin evropian'' (Zhak Shirak) 



Dy figura minore, por kompetente, do te jene ne 
postin e presidentit dhe perfaqesuesit te larte te 
BE-se: (1) Herman Van Romphy, Kryeminister 
i Belgjikes per me pak se nje vit, dhe nje teknokrat 
britanik, i cili kurre nuk ka pasur post te zgjedhur nga 
votuesit. Eshte anetar i Partise Demokristiane Beige. (2) 
Catherine Ashton, nje laburiste e pelqyer dhe bashkepu- 
netore e afert e Kryeministrit britanik, laburistit Gordon 
Braun. 

Suedia, qe eshte kryesuesja e radhes e BE-se, i pro- 
pozoi Kryeministrin belg, Herman Van Romphy-t per 
kryetar te keshillit evropian dhe eurokomesaren bri- 
tanike per tregti, Catherine Ashton, per perfaqesuese te 
larte per politike te jashtme. Kryetari i pare i BE-se eshte 
prijes i 27 vendeve anetare te BE-se, kurse znj. Ashton 
eshte Perfaqesuesja e larte per politike te jashtme, respe- 
ktivisht Ministrja e pare e Puneve te Jashtme ne BE. 

Te dy keto personalitete, sikurse edhe shume te 
ngjashme, sikur te ishin ne poziten e tyre, nuk do te 
kalonin 'testin' pa u analizuar personaliteti i tyre edhe 
ne parametra me te hollesishem nga analistet e ndry- 
shem. Gazeta prestigjioze 'The Economist" ardhjen e 
Herman Van Romphy-t dhe Catherine Ashton-it e sheh 
si me skepticizem. Duke i quajtur si dy figura minore 
te dy personalitetet ne fjale, gazeta e cituar ben edhe 
nje permbledhje te karrieres se tyre duke i permen- 
dur si personalitete jokompetente per postet qe kane 
marre. Gjithnje sipas gazetes 'The Economist", Van 



Ramphy njihet si nje shkrimtar asket i stilit "haiku" 
dhe nje katolik i devotshem, por pa pervoje ne samitet 
e BE-se. Ka vite te tera trajnimi ne menaxhimin e 
partnereve grindavece, fale sherbimit shumevjegar ne 
qeverite shumegjuhesore koalicione te Belgjikes. Bile 
edhe vete perkrahesit e tij e pranojne se ai ka shume 
pak "karizem". Ne anen tjeter. Lady Ashton erdhi ne 
Bruksel nga nje karriere e kaluar si e emeruar e Partise 
Laburiste. E emeruar ne Dhomen e Lordeve, ajo kishte 
pasur poste te vogla ministrore, para se te behej prijese 
e Dhomes se lart te parlamentit... ironikisht, njeri nga 
krimet me te medha ne syte e zoterve te saj politike, 
ishte "udheheqja" e Marre veshjes se Lisbones neper 
Dhomen e Lordeve. Perfundimisht, ajo nuk ka pervoje 
ne politiken e jashtme" - perfundon pershkrimin "The 
Economist". 

Sidoqofte, kjo ishte vetem nje kronologji e gazetes 
"The Economist" rreth dy personaliteteve me "in" 
ne politiken e BE-se, figura te cilat kane ngjallur dhe 
shuar aspirata te shume shteteve qe mbajne koken nga 
Evropa. 

Ne shekullin tone, tonin debatit publik i japin ata qe 
shqetesohen per risite. Nese hedhim veshtrimin me 
tej, sado qe per disa shtete, si Franca, Gjermania dhe 
Shtetet e Bashkuara te Amerikes, dy figurat kryesore te 
politikes se BE-se mund te jene me meritoret per keto 
pozita, per disa shtete qe jane ne pritje tash e sa vite 
per t'u futur ne familjen e madhe evropiane, jane figura 



9 ^ 




1 




-^ 




« I I. 



r 

^b' 


\ 


L 


J 



,*p-^^ 







ANALIZE 



qe shihen me rezerve. Qe ne momentin kur shtetet e 
BE-se bene publike Romphy'-n dhe Ashton-in, me- 
diet boterore, dhe sidomos mediet turke, bene nje tip 
kryqezate mediale rreth ketyre personaliteteve. Gazetat 
turke figuren Romphy e shihnin si njeriun adekuat te 
politikes evropiane, por kunder aspiratave turke. Mesa- 
zhi i sjelle nga Romphy per politike ne mes Turqise dhe 
BE-se, eshte i thjeshte, po megjithate i fuqishem. Logjika 
e tij per nje politike kunder Turqise ishte qysh atehere 
kur Ramphy ishte Kryeminister belg. Mesazhi tij para 
pese vjetesh: 'Turqia nuk eshte pjese e Evropes dhe 
kurre nuk do te jete pjese e saj... vlerat universale te cilat 
jane ne forcat e Evropes, dhe te cilat jane geshtje fun- 
damentale te Krishterimit, do te humbin fuqine me nje 
shtet te hapur islam sig eshte Turqia" - ngjalli komente 
dhe reagime te intelektualet turq. 

Gazetat turke kishin vershuar te premten e kaluar me 
tituj skandaloze per figuren Ramphy, duke e cilesuar si 
anti turk. Ne nje nga te perditshmet e Ankarase ne ball- 
ine shkruhet 'Tresidenti i pare i BE-se anti-turk''. 'Tshte 
e veshtire te komentoj perzgjedhjen e tij ne nje rruge te 
arsyeshme, por nuk e shoh qe ka ndikim drejtperdrejt 
ne kete kohe te shkurter", u shpreh Suat Kinikliolu, 
deputet nga AK parti. - ''Shpresoj qe ai te rishikoje 
panoramen e tij ne nje kohe te shkurter. Por nuk mund 
te jem optimist" per sa i perket znj. Ashton. Kinikliolu 
komenton se ajo ka nje qendrim te mire per Turqine. 




Shikuar me tutje, profesori i Universitetit te Ankarase 
per Marredhenie Ndernacionale me Lindjen e Mesme, 
Hysein Bagci, Van Ramphy' -n e sheh si "'kandidat kom- 
promisi, i vene ne kete post me perkrahjen e Frances 
dhe Gjermanise, por ky nuk eshte aspak nje lajm i mire 
per Turqine . 

Aversioni dhe pasqyrimi negativ per figuren Ramphy 
nga politikane turq vjen pikerisht nga shkaku se Ramphy 
eshte nje demokristian, i cili deklaraten e tij ne dhjetor 
te 2004 - nuk e pati aspak te matur karshi Turqise, e cila 
aspiron qe ne nje te ardhme te afert te jete pjese e familjes 
se madhe evropiane. Sidoqofte, pas marrjes se postit te 
prijesit te BE-se, duket se Ramphy digka ka ''ndryshuar" 
ne politiken e tij. I pyetur nese ende ka te njejtin qen- 
drim dhe pasqyrimin e parakohshem per Turqine, ne 
konferencen e se premtes ai deklaroi se ""pasqyrimi i tij i 
meparshem eshte i parendesishem'' dhe ne rolin e tij te ri 
do te perpiqet per me shume konsensus, sa me shume qe 
te jete e mundur per pjesemarrje shteterore". 

RETROSPEKTIVE 

Turqia ka filluar bisedimet per t'u here anetare e BE-se 
qe nga 3 tetori 2005. Ne nje konference mbi Marred- 
heniet e Komunitetit Evropian me Turqine, mbajtur 
ne Stamboll ne dhjetor 1989, fill pas renies se Murit te 
Berlinit, permban pese argumente kryesore. Tre te fun- 
dit kane me shume domethenie, sepse ne to theksohen: 
1) Faktoret qyteterimore dhe historike dhe jo faktoret 
ekonomike, do te jene vendimtare gjate procesit te mar- 
rjes ne shqyrtim nga Komuniteti Evropian te kerkeses 
se Turqise per anetaresim te plote; 2)Udheheqesit 
evropiane, te cilet besojne kokefortesisht ne nje epersi 
qyteterimore euro-centrike nuk jane te gatshem te 
shohin nje vend mysliman ne Evrope dhe 3) Ky iluzion 
egocentrik i njeriut perendimor, ashtu sig eshte paraqi- 
tur nga Arnold Toynbee, eshte pengesa kryesore per nje 
bashkejetese pluraliste ne Evrope. 

Turqia, ashtu sig e ka cilesuar dhe Presidenti Barak 
(Barack) Obama, perkufizohet si "'ure" ne mes Lindjes 
dhe Perendimit, kurse Ministri i Puneve te Jashtme i 
Turqise Ahmet Davutollu, parapelqen shprehjen '"shtet 
qender" gjithnje sipas ketij te fundit; ''te qenet vend 
qendror ne te njejten kohe e ngerthen ne vete edhe te 
qenet ure. Turqia, shikuar nga kendi i koncepteve strat- 
egjike nderkombetare, eshte ne qender te Euro-Azise, 
por mbi rruget kalimtare Veri - Jug dhe Lindje - Peren- 
dim. Pra, ure, po ne nje vend qendror. Domethene, asgje 
perreth Turqise s'mund te kuptohet pa Turqine". 

Perfundimisht, le te shpresojme se Turqia do te gjeje 
edhe nje zgjidhje per Evropen. Per te perdorur nje fraze 
shabllon, nuk eshte e lehte te gjesh zgjidhje. Ne vitet '40 
ajo do te ishte e qarte: luftoni per liri dhe integrim, por 
ne kete shekull njerezit jane te ngopur me luftera, dhe 
rruga e paqes eshte shpresa e se ardhmes. 



VESHTRIM 



u 



Mirnes Kovag 



Token ua moren, tani ua nxjerrin organet... 



Shihet qarte se ne Palestine ne thelb, po behen krime sikur 
askund tjeter ne bote, ashtu qe, sikur, perveg kesaj, eshte 
unike edhe natyra e okupimit te kesaj toke ne mbare historine 
njerezore. (Dr. Jusuf Kardavi) 

Megjithate i vetmi qe beri digka per kete, eshte 
Homeini, i shumurryeri i Perendimit, gjyshi 
plak me rajeker te bardhe dhe me veshtrim 
te ngrysur! Pas me shume se 30 vjetesh okupimi dhe 
20 vjet nga okupimi i plote i Jerusalemit, Al-Kudsit 
- sig e quajne arabet kete qytet, ne muajin gusht 1979, 
Homeini u beri thirrje myslimaneve te mbare botes 
qe xhumaja e fundit e muajit Ramazan t'i dedikohej 
Kudsit. Xhumaja e fundit e Ramazanit njihet si '"Dita 
e Kudsit'' (sot kete dite e shenojne edhe jomyslimanet, 
por edhe disa grupe gifute antisioniste), dhe te solidar- 
izohen me te drejtat legjitime te myslimaneve palesti- 
neze, te diet i jane ekspozuar nje terrori dhe padrejtesie 
te Fuqive te Medha, ku Izraeli eshte eksponenti dhe 
ekzekutori kryesor. Sot, edhe pas 30 vjetesh, e gjithe 
bota, madje edhe myslimanet, te lodhur, gdo dite e ne 
vazhdimesi edhe me tej verejne dhe jane ne pritje se a 
thua kur do ta nderprese qenia njerezore krimin dhe pa- 
drejtesine ndaj popullit te pervuajtur palestinez?Fjalimi 
i fundit historik i Presidentit te Shteteve te Bashkuara te 
Amerikes, Barak Obama, mbajtur kete vere ne Kajro, 
pergjithesisht eshte pershendetur ne mbare Boten 
Arabe. Ajo qe arabet nuk e pelqyen nga ky fjalim, ishte 
barazimi i fajtoreve dhe pergjegjesve per luften izra- 
elito-arabe. Po insistimi i tij per zgjidhjen e ketij burimi 
te mosbesimit dhe konfliktit ne bote, i sfidoi arabet e 
ndjeshem, saqe tone te qeta erdhen edhe nga kunder- 
shtaret me te medhenj te procesit paqesor arabo-izraelit. 

SOT KONFLIKTI ESHTE KOMPLIKUAR EDHE ME 
TEPER NGA PERLESHJET NE MES GRUPEVE RIVALE 

PALESTINEZE 

Shumica akoma shpresojne per realizimin e premtimit 
te Obames per nje angazhim me intensiv per sanimin 
e plageve ne raportin ne mes Lindjes dhe Perendimit. 
Megjithate, ajo qe po ngjet ne terren, paralajmeron 
se agonia palestineze, nese vazhdon me kete tempo 
dhe me kete sjellje nga ana e Izraelit, do te zgjase se 
paku edhe per tridhjete vjet te tjere! Sot konflikti eshte 
komplikuar edhe me teper nga perleshjet ne mes gru- 
peve rivale palestineze. Ndersa per varferine, lodhjen. 



shkaterrimin dhe shfarosjen e infrastruktures, eshte e 
tepert te flitet! Duke pare sjelljen e disa prijesve arabe 
dhe ne pergjithesi te myslimaneve, duket sikur edhe 
ata jane lodhur nga ''problemi palestinez"! Krahas 
gjithe fatkeqesive dhe presionit qe palestinezet kane 
nga regjimi okupator-kolonialist izraelit, sig eshte: 
ndertimi i vendbanimeve te reja te koloneve gifute ne 
Bregun Perendimor (me gjithe kundershtimin nga ana 
e ShBA-se); lufta mediatike ne mes Suedise e Izraelit 
edhe me shume i hedh kripe plages se quajtur ''Pal- 
estine"... Per se eshte fjala ne te vertete? Nje lufte e 
vertete shpertheu ne mes gazetave (medieve, portaleve) 
izraelite dhe atyre suedeze, kur gazeta me e madhe 
suedeze "Aftonbladet" me 26 gusht te ketij viti, botoi 
nje tekst ku gazetari Donald Bostrom shkruante dhe 
bente thirrje per nje hetim per skandalin nderkom- 
betar te tregtise me organe te cilat ishin gjetur nga ana 
e IDF-se (Forcat Mbrojtese Izraelite). Vini re!? Lexoni 
me kujdes: Organet jane nxjerre nga djemte dhe vajzat 





VESHTRIM 



palestineze, qofte para ose pas vrasjes nga ana e IDF-se 
(ne protesta, perleshje, etj.) Viktimat - te rinjte, pas 
likuidimit sipas procedures dergoheshin ne spital per 
shkak te gjoja obduksionit, kurse me vone i ktheheshin 
familjes ''anembane te qepur''. Dyshimet per vjedhjen 
e organeve, respektivisht vrasjes per shkak te nxjerrjes 
se organeve (gfare eshte ndertimi i vendbanimeve ne 
krahasim me kete krim?) qene shfaqur per here te pare 
qysh ne vitin 1995/'Mund te me quani si "'shkues" / 
''mbleres" (matchmaker)'' - ka thene Levy Ishak Rosen- 
baum, nga Bruklini, ShBA, ne nje bisede te incizuar 
me agjentin e FBI-se, per te cilin kishte besuar se ishte 
klient. Dhjete dite me vone, nga fundi i korrikut te 
ketij viti Rosenbaum eshte arrestuar ne Nju-Xhersi pas 
nje afere pastrimi parash dhe tregtie me njerez: rabine, 
politikane, zyrtare te besueshem civile - jane te inkua- 
druar ne pastrim parash dhe ne tregti ilegale me organe. 
''Mbleseria e Rosenbaumit nuk kishte asnje lidhje me 
romancen. E tere puna e tij ishte e lidhur me shitjen dhe 
blerjen e veshkave nga Izraeli ne tregun e ta." - shkruan 
Bastrom ne medien suedeze ''Aftonbladet/' Ai permend 
se ne fillim te viteve '90, derisa Ehud Olmert ishte 
Minister i Shendetesise, filloi fushata e regjistrimit te 
donatoreve te organeve me qellim te ngritjes se vetedijes 
per dhurimin e organeve. (^' eshte e verteta, fushata 
ne fillim dha rezultate te caktuara, por dallimi ne mes 
kerkimit dhe dhurimit te organeve, edhe me tej do te 
mbetet i pandryshuar. Dhe, g'pasoi ne te vertete?!Nese 
Izraeli do t'i kishte te gjitha zgjidhjet, nuk do te duhej 
te pritej kaq shume. Eshte e nevojshme vetem te hidhet 
nje sy ne memoaret e viktimave te holokaustit dhe te 
lexohen tregimet mbi vuajtjet e hebrenjve qe u nensh- 
truan nga ana e nazisteve. Pra, llamba nuk duhej te 
shkelqente aq shume - qe mendja e prishur te ndiente 
ate qe Bastrom zbuloi dhe ia botoi publikut te gjere. 

ZHDUKJA E PALESTINEZEVE TE RINJ 

"Dhe derisa fushata kalonte, nga fshatrat e Bregut 
Perendimor filluan te zhdukeshin te rinjte palestineze. 
Pas pese ditesh ushtaret izraelite i kthenin te vdekur, 
me trupa te prere dhe me pas te qepur. Tregimi per 
keta trupa i tmerroi banoret e territoreve te okupuara. 
U perhapen fjale per nje numer dramatik te te zhdu- 
kurve, gje qe beri qe te ndiqej varrimi i trupave te here 
gjoja autopsi gjate nates." -, shkruan Bastrom. "Ne 
ate kohe"- shton gazetari suedez, " isha ne raj on duke 
shkruar librin, dhe ne disa raste me afrohej nje numer i 
caktuar i njerezve nga OKB-ja, te cilet tregonin brengen 
e tyre per zhvillimin e ngjarjes. Personat qe me kane 
kontaktuar, treguan se kishte pasur vjedhje organesh 
dhe se atyre u ishte ndaluar te ndermerrnin digka ne 
lidhje me kete. Me detyre te nje Radio-televizioni kam 
udhetuar gjithandej duke intervistuar nje numer te 
madh familjesh palestineze ne Bregun Perendimor dhe 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 




ne Gaze; duke u takuar me prinderit qe thoshin se 
djemve te tyre u ishin marre organet para se te vr- 
iteshin." Bastrom si shembull tregon edhe fotot e Bilal 
Ahmed Ghani-t, nje palestinez i ri, i cili, duke hedhur 
gure ndaj for cave izraelite ne nje pro teste, u vra ne prite 
dhe trupi i te cilit qe marre e, kur i ishte kthyer familjes, 
trupi i tij kishte qene i prere dhe i qepur deri ne fyt. Me 
afera te tilla, si marrja e organeve, vrasja per qellime te 
tilla, paralajmerimet per ndertimin e vendbanimeve te 
reja dhe prishja e premtimeve te Keshillit te Sigurimit 
nga ana e Izraelit, - krijimi i kushteve per procesin paqe- 
sor duket naiv. "Shihet qarte se ne Palestine ne thelb, po 
behen krime sikur askund tjeter ne bote, ashtu qe, sikur 
perveg kesaj, eshte unike edhe natyra e okupimit te 
kesaj toke ne mbare historine njerezore." - eshte shprehur 
ne menyre te shkelqyer kohe me pare ne nje interviste, 
dijetari i njohur Dr. Jusuf Kardavi. "Te gjithe myslimanet 
ne bote jane te obliguar te japin kontributin e tyre per 
glirimin e Palestines... Deshiroj t'ua terheq vemendjen te 
gjithe njerezve, se okupimi dhe kolonizimi i Palestines 
nga ana e Izraelit eshte digka shume e ndryshme nga 
ajo qe shohim ne te gjithe boten!" - deklaron me tej Dr. 
Kardavi, duke sqaruar se, ne dallim nga okupimet dhe 
kolonizimet e tjera qe jane te perkohshme, okupimi 
dhe kolonizimi qe ka here Izraeli, eshte me te vetmin 
qellim: Qendrimin e gjate, pa marre parasysh koston 
e gmimit!Dhe qe ketu myslimaneve te sotem u qofshin 
per hajer edhe 30 (apo 300) vjet lufte per Kudsin, duke 
shpresuar ne nje sukses te madh! 

Nga boshnjakishtja: Arsim Dauti, preporod.com 




HISTORI 




Prof. Dr. Abdul Fet-tah Mustafa Ganime 



Gjeografet arabe dhe roli i tyre civilizues 



Perendimit i ka interesuar geshtja islame qe kur 
ka filluar te lexoje per qyteterimin, kulturen dhe 
civilizirain. Nje here kishte lulezuar civilizimi grek, 
pastaj ai romak ne juglindje te Evropes, po u perqendrua 
kryesisht ne pellgun e detit Mesdhe dhe nuk u perhap ne 
Evropen e Mesme dhe as ne veri te saj, keshtu qe ato ane 
mbeten te prapambetura per nje kohe te gjate. 

Myslimanet i kushtuan kujdes te madh shkences 
se gjeografise dhe ua kaluan te tjereve. Ata lane pas 
perpilime(librash), qe edhe sot jane objekt studimi 
ne Lindje dhe Perendim dhe ende pirae (uje nga ato 
burime). 

Per kete kishte ndihrauar zgjerimi i shtetit arab-islam 
dhe shtrirja e kufijve ne Lindje dhe Perendim. Mysli- 
manet e konsideronin geshtje te dores se pare bartjen e 
diturise edhe tek te tjeret. Ne ato udhetime gjenin edhe 
tregje te reja, prandaj u pergjigjeshin vendet e botes ne 
ate kohe gjere e gjate. 

ROLI I ISLAMIT ESHTE TREGUAR POZITIV GJATE 

PERHAPJES SE ZERIT TE TIJ DHE PRESTIGJIT EDHE 

PERTEJ KUFIJVE TE BOTES ISLAME 

Myslimanet lidhen marreveshje tregtare me shume 
vende; evropianet bene shume perkthime librash te 
gjeografise nga gjuha arabe ne gjuhen latine nga fundi i 
mesjetes. Duhet shtuar se evropianet u jane mirenjohes 
arabeve per faktin qe i kane ruajtur njohurite e grekeve te 
vjeter (nga shkenca) e gjeografise nepermes perkthimeve 
qe u kishin here arabet atyre ne fund te mesjetes. Po, nese 
arabet ne fillim mbeshteteshin ne njohuri (informacione) 
nga libri "Mexhseti", ato ishin nga gjurmet e grekeve te 
vjeter, por me gjithe ate, profesoret arabe kishin permire- 
suar shume gabime qe kishin here gjeografet greke dhe 
atyre u kishin shtuar shume pervoja te tyre. 

Ndoshta duhen vellime te shumta per te here fjale per 
udhetimet qe kishin here gjeografet arabe, te cilet na kane 
pajisur me te dhena gjeografike. Ne vazhdim po per- 
mend disa prej tyre: 

1. Jakubi (ka vdekur ne vitin 284 h. 897 m.); 2. El-Esteri 
(ka vdekur 287 h. 997 m.); 3. El- Makdesi (ka vdekur 287 
h. 997 m.4); El-Muhlebi (ka vdekur 285 h.); 5. Ibni Har- 
dadhibe (ka vdekur 300 h. 912 m). 

Dhe nga gjeografet e shekuUit te gjashte hixhri me i 
njohuri eshte Idrisi (560 h. 1166 m); Kazvini, Jakut El- 
Hamevi (shekuUi VII h. 626 h. 1228 m) e nga shekuUi VIII 
h. Ebul-Feda. 



ARABET GJITHASHTU JANE ATA QE DITEN T'l 
SHFRYTEZONIN DETET PER TREGTI. EDHE NE 
KETE DREJTIM EVROPA KA PASUR DOBI NGA 

MYSLIMANET. 

Nga shekulli i nente hixhri dallohet Ibni Shahini, kurse 
nga udhepershkruesit me te njohur myslimane jane: Ibni 
Minkidhi, Ibni Xhubejri (viti 614 h. 1216 m.), Ibni Betuta 
(ka vdekur 111 h. 1278 m). (^do njeri prej tyre ka dhene 
kontributin e vet ne shkencen e gjeografise. Shumica e 
librave te tyre jane perkthyer ne latinisht. Arabet gjithash- 
tu jane ata qe diten t'i shfrytezonin detet per tregti. Edhe 
ne kete drejtim Evropa ka pasur dobi nga myslimanet. 

Pastaj eshte perhapur civilizimi islam ne pjesen me 
te madhe te botes qe ishte e njohur ne agimin e Islamit. 
Pushteti islam shtrihej nga India ne lindje, deri ne 
Oqeanin Atlantik ne perendim, dhe nga vendet e Kauka- 
zit ne veri e deri ne Afriken e Mesme ne jug. Njohurite qe 
kishin, myslimaneve u mundesuan te zgjeronin tregtine 
neper rruge tokesore dhe ujore (detare). Me shume se 
gdo popull tjeter, para se te zbulohej Amerika ne gjysmen 
e dyte te shekullit te nente hixhri. 

Ishte e natyrshme qe karvanet tregtare te myslimaneve 
te udhetonin neper vendet e VoUges dhe te Evropes se 
Mesme, jo veg ne keto drejtime, po edhe ne veri te saj. 
Ne keto udhetime ata perfitonin te mira materiale nga 
tregtia, po edhe zbulonin vende te panjohura dhe shihnin 
menyra te jetes se atyre popujve. Kjo ishte pikenisje 
per te kontaktuar edhe me njerez me perkatesi te ndry- 
shme fetare e kombetare; ne ato udhetime nganjehere 
binin ne kontakt me njerez qe kishin mosmarreveshje 
civilizimesh. Keto udhetime hapnin deren e garave, ne 
menyre qe ne fund te arrinin rezultate per njohuri sa me 
te mira gjeografike. 

Ato udhetime beheshin me synime te frytshme e 
te llojllojshme -ekonomike,fetare,shkencore, zbulime 
vendbanimesh etj.. Te gjitha keto ishin nje verifikim i 
hapjes se asaj qe stimuloi Islami. Prandaj myslimanet u 
angazhuan ne jeten e tyre te perditshme ne perhapjen e 
thirrjes ne Islam, ne te gjitha regjionet, per te eliminuar 
mosmarreveshjet civilizuese, pikerisht me shembullin e 
civilizimit islam, per te tubuar sa me shume njohuri gjeo- 
grafike e historike, dhe kjo sqaron rolin pozitiv te Islamit 
gjate perhapjes dhe prestigjit te tij pertej kufijve te shtetit 
islam. Pergjate shtrirjes se myslimaneve jashte rajoneve 
arabe per t'u perballur me realitetin natyror njerezor dhe 
per te ushtruar jeten faktike shoqerore ne keto rajone te 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




HISTORI 



reja, argumenti me i mire eshte shtrirja e myslimaneve ne 
territorin e Evropes, dhe kjo argumentohet me farkimin 
e monedhes islame, e cila daton qe nga shekuUi i pare 
h. (monedhat - dinari i arte dhe derhemi i argjendte 
jane farkuar ne kohen e kalifit emevit Abdul Melik ibni 
Mervani - sundoi 65-86 h./683- 7o5 m./, i cili deshi te ishte 
i pavarur nga monedhat e jashtme qe perdoreshin deri 
ne ate kohe. Vlen te permendet se ai kishte thene - nuk 
duhet te kete monedha pa mbulese! (verejtja e jone). 

NGECJET QE KANE QENE NE RUSI, FINLANDE, 

SUEDI, NORVEGJI E VENDE TE TJERA EVROPIANE, 

JANE DESHMI E FAKTIT SE NE g'NIVEL TREGTAR 

KANE QENE MYSLIMANET 

Tregtaret arabe-myslimane importonin nga Evropa 
Uoje te gezofit,lekura, shpata, kemisha mbrojtese etj., 
kurse eksportonin ne Evrope gjera qe prodhoheshin ne 
Kine, Indi, Egjipt e vende te tjera te Lindjes se Larget e te 
Mesme, si myshk e kjafur-Uoje parfumesh,tekstil, six- 
hade, xhama, qeramike etj.. 

Ishte e natyrshme qe historianet dhe gjeografet mys- 
limane t'u kushtonin vemendje geshtjeve te vendeve 
perendimore, prandaj ata do te udhetonin atje shpesh 
per te veshtruar g'kishte andej dhe per t'i shkruar ato 
te reja. Ne perpilimet e tyre per historine dhe shkencen 
kalendarike te vendeve, ata mbeshteteshin ne shkrimet 
nga udhetimet si deshmi qe u bene burime per dijetaret e 
mevonshem evropiane. 

Autori i librit "Lidhjet shpirterore", Ibni Rrustemi, 
ishte nga te paret e (udhepershkruesve myslimane qe 
kane pershkruar vendet ne jug te Rusise dhe ne Ev- 
ropen e Mesme dhe per ato qe kishin ndodhur atje 
rreth viteve 290 h. (902 m.). Pastaj ate e pasoi Ahmed 
ibni Fadlan, i cili kishte shkuar si i deleguar i Halifit 
abasit Muktedir Bil-lah, ne vitin 309 h.(921m) te mbreti 
Bullgar ne jug te Rusise. Ai qe me perpara e kishte 
perqafuar Islamin, por nuk dinte asgje nga parimet is- 
lame dhe kishte kerkuar nga Halifi Muktedir te dergon- 
te dike qe t'ia mesonte parimet dhe Sheriatin islam. Ibni 
Fadlanin Halifi Muktedir e ngarkoi dhe e dergoi atje me 
detyren qe t'ia lexonte letrat e Halifit Muktedir mbretit 
bullgar Kajser, e pastaj t'ia mesonte atij dhe popullit 
bullgar bazat e fese islame. 

Mbreti i Sicilise, Roxheri i Dyte llol-1154, zgjodhi 
Sherif Idrisin(1099-1166)per t'i hartuar librin-kalendarin 
e vendeve. 

Kjo eshte nje deshmi se ne g'nivel shkencor ishin 
myslimanet ne ate kohe. Ky liber mbeti nje burim 
konsultimesh, tek i cili mbeshteteshin studimet ne 
Evrope deri ne shekuUin XVIII. 

Idrisi ne udhetimet e tij pershkruante qytete te 
ndryshme te Endelusit (Spanjes), dhe pati hedhur drite 
mbi te gjithe ishujt dhe qytetet neper te cilat kishte 
qarkulluar. 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



Mandej kishte pershkruar lumenjte, luginat, tregjet, 
minierat dhe llojet e tregtise qe beheshin nepermes 
komunikacionit detar nga raj one te ndryshme. Pershkroi 
pastaj lloje mendafshi ,rrobash, kategori te bakrit dhe 
hekurit. Gjithashtu Idrisi kishte pershkruar pallate, 
kala, keshtjella dhe kishte permendur historine e tyre 
ne perputhshmeri me pershkrimin e mjedisit gjeografik 
per ato shtete- vende e qytete, si Xheneva, Roma, dhe 
te gjitha qytetet e Italise, Frances dhe Anglise. Idrisi, 
me tutje, kishte vizituar vendet e Endelusit, Veriun e 
Afrikes dhe Azine e Vogel. Gjithashtu thuhet se kishte 
vizituar Francen dhe Angline, dhe keto i kishte vene ne 
pershkrimin e raj one ve veriore. 

Gjeografi Kazvini (12o8- 1283) autor i librit "Axhaib- 
Mahlukat", ku bente fjale per Qiellin dhe g'ka ne te- 
bente fjale edhe per astronomine. Mandej kishte folur 
per Token dhe g'ka ne te, ka permendur origjinen e 
Tokes dhe natyren e saj, klimen qe e rrethon ate; ka here 
fjale edhe per ererat dhe llojet e tyre, per liqenet , ishujt , 
kafshet e guditshme etj.. Pastaj ka folur (per toke) e thate 
dhe g'ka mbi te nga gjerat e ngurta, po edhe per bime e 
kafshe e per gjallesa ne pergjithesi. 

Kazvini, ne udhetimin qe kishte here ne France, Gjer- 
mani e Holande, ne shekullin e Vll-h / XIII m/, perpiloi 
nje liberth, te cilin e quajti "Atharul-Bilad ve Ahba- 
rul-Ibad" dhe te cilin e kishte filluar me tri parathenie: 
E para ben fjale per nevojen e njeriut per ngritjen e 
katundeve dhe qyteteve; e Dyta ben fjale per specifikat 
e vendeve dhe ate e kishte ndare ne dy kapituj/ i pari - 
ndikimi i vendit tek banoret ,i dyti - ndikimi i vendit tek 
bimet dhe kafshet, kurse parathenia e trete ben fjale per 
zonat e Tokes dhe njoftimet per popujt ne te shkuaren 
dhe biografi te shumta per ulema, sulltane, poete, vezire 
dhe shkrimtare. 

Keshtu filloi lidhja ndermjet Perendimit dhe Is- 
lamit, atehere kur Perendimi mesoi qyteterimin lindor. 
Pastaj (mesoi) kulturen dhe civilizimin e tij, dhe fil- 
loi te pelqente qyteterimin islam. Qyteterimi, kultura 
dhe civilizimi rrjedhin nga burimi dhe barten permes 
Sicilise, Italise dhe Endelusit, keto rrjedhin nga gjurmet 
e tyre te qarta ne librat e letersise , filozofise dhe shken- 
cave evropiane. 

Ne shekullin VI h. / 12 m., filluan levizje kombetare 
politike ne Evrope. Franca, Italia dhe vende te tjera 
u pavaresuan nga Perandoria Romake e Lindjes dhe 
keshtu u shtua interesimi i Perendimit per Lindjen, dhe 
prandaj u perpoqen te nenshtronin vendet e shenjta, u 
ndez fitili i zjarrit te lufterave kryqtare. Lufterat kry- 
qtare (Kryqezatat) u zhvilluan ne tokat e vendeve te 
Shamit dhe Egjiptit. 

Ne keto luftera pati ndikim te drejtperdrejt klima, 
dhe te dy palet u perpoqen te shfrytezonin faktorin 
gjeografik ne interesin e vet. Dhe vertet bene plane e 
taktika ushtarake, duke u mbeshtetur ne natyrshmerine 
gjeografike, e cila pati ndikim ne disfaten e armikut. 






Klima ka qene armiku kryesor per kryqtaret - ajo kishte 
treguar ndikimin e vet ne rrjedhen e luftes: myslima- 
net arriten te shumten e rasteve ta shfrytezonin klimen 
ne lufterat e tyre. Per te ndjekur okupatoret evropiane 
rayslimanet perdornin gdo resurs qe kishin ne dispozi- 
cion. Arme tjeter ka qene uji dhe/ose etja; ajo ka qene 
me ndikim te forte dhe, si pasoje e ketij resursi, ka 
ndodhur te dorezoheshin kala e keshtjella dhe ne fush- 
en e luftes ata (ushtaret) vraponin pas ndonje pike qe te 
qon te nje burim uji; myslimanet kete arme e perdornin 
ne saje te njohurive qe kishin per natyren e vendit.Dhe, 
nga ana tjeter, myslimanet deshironin te luftonin ne 
vere, duke shfrytezuar vapen e veres, ngase ajo ishte nje 
kundershtar i drejtperdrejte i luftetareve nga Perendimi 
evropian gjate luftes. 

Ne vitin 583 h.- 1187 m., Salahuddin Ejubi vendosi 
t'u dilte perballe okupatoreve evropiane, pas shume 
perpjekjeve qe t'i largonte pa lufte, por negociatat per- 
funduan pa sukses. Atehere, i mbeshtetur ne Allahun e 
Lartesuar, ai iu kundervu kryqtareve duke shfrytezuar 
te gjithe faktoret gjeografike qe kishte ne dispozicion. 
Ata i takoi ne muajin korrik afer Hitinit, ku mbreteronte 
nje vape e madhe. Shfrytezimi i faktoreve gjeografik 
ishte i ngjashem me taktikat e kryqtareve, ata, per te 
u mbrojtur nga shigjeta, perdornin kemisha mbrojtese 
te hekurit ose te llamarines, nje veprim qe ua shtonte 
edhe me shume vuajtjen nga vapa qe mbreteronte ne 
ate muaj. E asaj i shtohej edhe distanca, rruga e gjate 
qe kishin kaluar neper shkretetire derisa kishin arri- 
tur ne fushen e betejes. Me pastaj aty pati marre flake 
bari i thate dhe ererat frynin ne drejtim te ushtrise se 
krishtere, qe shtonte edhe me shume veshtiresite e tyre. 



HISTORI 



Ushtrine e krishtere e mberthyen etja, vapa e dites 
dhe vapa e luftes, sa kohe qe arma e dyte qe perdoren 
myslimanet kunder okupatoreve perendimore, ishte 
ujet. Salahud-Dini vendosi forcat e veta afer burimeve 
te ujit, duke u siguruar myslimaneve uje, e nga ana 
tjeter, Salahud-Dini shkaterroi cisternat rrugeve nga 
kalonin forcat kryqtare. Keto masa qe moren mysli- 
manet, bene qe lufta te perfundonte shpejt ne favor te 
myslimaneve. Ato luftera te pakuptimta paten marre 
fund, kryqtaret u shperndane, po ngelen te habitur nga 
sjellja e Salahud-Dinit, i cili nuk iu hakmor per krimet 
e papara qe kishin here deri atehere, kur paten hyre ne 
Jerusalem. Perendimi pati rastin te shihte tolerancen, 
kulturen dhe civilizimin islam. (Per te mesuar me 
shume g'perfituan dhe g'mesuan kryqtaret e Peren- 
dimit nga myslimanet, shih: Bajrush Ahmeti, Historia 
islame 4). 

Dhe filloi koha e shetitjeve dhe udhetimeve nga 
Perendimi ne Lindje. Nje udhetim te tille kishte here 
Marko Bulu, lindur ne Venecie ne v. 1254 m. Ai kishte 
shkuar ne Indi dhe Kine permes Azise se Vogel e Veriut 
te Irakut dhe shkroi per kete shetitje, te cilen e quajti 
''Udhetimi i madh". Me pastaj Fasko Dimaxhio nga 
Portugalia, ne vitin 1497 m. zbuloi nje rruge tjeter, nga 
e cila u godit shteti Memalik ne Egjipt, sepse ajo rruge e 
dobesoi ne mase te madhe ekonomine e Egjiptit, meqe- 
nese u be si rruge tregtare drejtperdrejt per ne Evrope 
nga Lindja e Larget, sa kohe qe me perpara tregtia behej 
kah Egjipti. Keshtu Egjipti humbi doganat me te cilat 
mbulonte buxhetin e shtetit. Kesisoj u shtuan shetitjet 
e perendimoreve ne vendet e Lindjes, sikurse u shtuan 
edhe shkrimet per pershkrimin e atyre vendeve. Disa 
perendimor vini per te here pelegrinazhin ne vendet e 
shenjta, disa te tjere si te deleguar politike per te ver- 
tetuar miqesine e mbreterve perendimore me sulltanet e 
Lindjes... 

Ne mesin e pelegrineve qe kishin ardhur ne Lindje, 
ishte kaloresi gjerman Arnold fon- Half, qe kishte 
ardhur me synimin per te vizituar ''Bejtul-Makdis"-in 
ne Jerusalem. Ne ate shetitje te gjate, e cila zgjati tre vjet 
(1496-1499m), perveg Jerusalemit, ai vizitoi Egjiptin, Eti- 
opine, Palestinen dhe disa vende te tjera. Ato qe verejti 
ne ate udhetim, ai i permblodhi ne librin e tij ne gjuhen 
gjermane, ne dialektin e banoreve te rajonit te Rinit, dhe 
nga origjinali i asaj qe transmetonte nga kjo shetitje. Ai 
u takua me disa metalike nga bashkevendesit e tij, te 
cilet kishin ruajtur traditat e vendit te tyre dhe e kishin 
marre mysafir ne shtepite e tyre. I kishin ofruar pije- 
birre te prodhuar ne menyren gjermane. 

Mirepo nga gjenerata e gjysmes se dyte te shekullit 
njezet, ka orientaliste qe pranojne te studiojne civiliz- 
imin islam, te bejne studime shkencore te shtyre nga 
deshira e admirimi dhe me fry me bashkepunimi. 

Marre nga "Minherul-islami" nr.ll, nentor 2008 

Perktheu: Bajrush Ahmeti 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 





Mr. Samir B. Ahmeti 



BAHREJNI 



TE DHENA STATISTIKOREi; 

- Emri nderkombetar ne anglisht: Bahrain. 

- Emri zyrtar: Mbreteria e Bahrejnit. 

- Sistemi i qeverisjes: Monarki e trasheguar. 

- Siperfaqja: 694 km^. 

- Numri i banoreve: 760,168. 

- Dendesia: 1013 (banore ne 1 km^). 

- Myslimane: 100% (prej tyre 70% shiite dhe 30% sunite). 

- Kryeqyteti: Menama, i cili Uogaritet edhe qyteti me i 
madh ne vend. 

- Qytetet e tjera kryesore: El Muharrak (ne te gjendet 
aeroporti nderkombetar i Bahrejnit), Errifa'a, Medinetu 
Isa (qytet i ri, i cili mori emrin e princit te ndjere Isa ibn 
Selman Al Halife), Medinetu Hamed (qytet i ri i ndertuar 
ne fillim te viteve tetedhjete, i cili mori emrin e mbretit 
Hamed ibn Isa Al Halife), Medinetu Zajid (qytet i ri, i 
ndertuar ne vitin 2003). 

- Grupet etnike: 66% arabe bahrejnas, 24% iraniane, 
irakiane, pakistaneze, 10% arabe te tjere. 

- Gjuhet kryesore: Arabishtja (zyrtare), anglishtja, 
persishtja dhe urdu. 

- Njesia monetare: Dinar (1 BHD = 1, 84732 EUR. 

- Data e pavaresise: 15 gusht 1971. 

- Feste kombetare: 16 dhjetor (1971). 



POZITA GJEOGRAFIKE: 

Mbreteria e Bahrejnit perbehet nga 33 - ose me shume 
- ishuj, dhe shtrihet ne Azine Jugperendimore, ne jug te 
Gjirit Persik, ne skajin perendimor te tij, saktesisht midis 
bregdetit lindor te Arabise Saudite dhe Katarit. Ne lindje 
dhe ne veri te vendit eshte Irani, ne juglindje gjendet 
gadishulli i Katarit, kurse ne perendim te vendit gjendet 
Arabia Saudite ne nje distance prej 30 km; lidhja ne mes 
ketyre dy shteteve behet me ane te ures ''Mbreti Fehd'', 
e cila eshte e gjate 25 km. Pothuaj ne te njejten distance 
e ka Katarin, kurse distanca nga bregdeti Iranian arrin 
deri ne 238 km. Per te lidhur marredhenie te mira ne mes 
te Katarit dhe Mbreterise se Bahrejnit, sipas njoftimit 
te dy shteteve, eshte parapare qe ne tremujorin e pare 
te vitit 2010 te filloje ndertimi i ures midis dy vendeve, 
sipas nje projekti, hartimi i te cilit mori plot nje dekade. 
Pas perfundimit te procedures ndertimore, ura e gjate, 
qe kalon 40 km mbi ujin e Gjirit Arab, do te jete ura 
me e gjate ne bote, si dhe do te kete lidhje me rrjetin 
hekurudhor te Gjirit Arab. Kjo ure, e cila do te hapet ne 
vitin 2013, do te shkurtoje udhetimin me veture ne mes 
Bahrejnit dhe Katarit nga 5 ore ne vetem gjysme ore. ^ 

Bahrejni renditet ne vendin e katert ne bote, me 
dendesine me te madhe te popullsise, pas Singaporit, 
Maltes dhe Bangladeshit, megjithese zona te gjera 
nuk jane duke u perdorur per vendbanim, sidomos 
zonat jugore te vendit, sepse shumica e popullates 
jane perqendruar ne zonat veriore, qendrore dhe 
perendimore. Prandaj, zonat ne jug te Mbreterise 
perdoren vetem per projekte te reja, sikur jane garat 
sportive nderkombetare.^ 

Universitetet me te njohura ne Bahrejn jane: 

1) Universiteti i Bahrejnit,Universiteti Privat, Kolegji 
Universitar i Bahrejnit,Universiteti Mbreteror per 
Femra,Universiteti Mjekesor i Bahrejnit, Universiteti i 
Gjirit, Universiteti i Shkencave te Aplikuara, Universiteti 
Nderkombetar, Universiteti i Teknologjise i Nju-Jorkut, 
Universiteti i Gjirit Arab, Universiteti i Hapur Arab.^ 

Bahrejni ka gjithsej 3 aeroporte dhe disa porte detare. 
Gjithashtu ka kater aeroporte ushtarake: aeroporti 
ushtarak amerikan, aeroporti Shejh Isa, aeroporti Riffa 
dhe aeroporti Sahir.^ 

Menama: Menama eshte kryeqyteti i Mbreterise 
se Bahrejnit dhe qyteti me i madh ne vend. Menama 
ndodhet ne bregdetin veri-qendror te Bahrejnit, ne 
perendim te qytetit El Muharrak, i cili ka nje ure qe e 
lidh me Menamen. Zona diplomatike, kompanite me te 
rendesishme me bizneset e tyre dhe disa fabrika, gjenden 
ne kryeqytet. Aty gjendet edhe porti Selman. Mename 
eshte permendur qysh ne kohen e hershme te historise 
islame. Portugezet e kishin pushtuar ne vitin 1521, per ta 
pushtuar pastaj persianet ne vitin 1602. Familja Al Halife 
e mori Menamen nen sundimin e saj qe nga viti 1783, 
kurse ne vitin 1958 Mename u be nje port detar i lire. 



•O* 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 




ashtu sikur do te behej kryeqytet i Bahrejnit ne vitin 1971, 
ne kohen kur ky shtet fitoi pavaresine prej Mbreterise se 
Bashkuar. Mename llogaritet baze ekonomike e Bahrejnit, 
per shkak te pranise se zones diplomatike, kompanive 
te shurata dhe qendrave tregtare. Mename eshte nje nga 
dymbedhjete komunat e Bahrejnit. Kryeqyteti Mename 
ka nje siperfaqe prej 27,48 km^ dhe nje popullsi prej 
153.395 banoresh (bazuar ne statistiken e vitit 2001).^ 

HISTORIA E BAHREJNIT: 

Bahrejni ka nje histori te pasur dhe te shquar qe nga 
kohet e lashta. Nuk jane here zbulime te civilizimeve 
te lashta ne vend; vetem kohet e fundit kane filluar 
kerkime nga arkeologe dhe historiane prej gjithe botes. 
Besohet se, para dhjetera-mijera vjetesh, njerez nomade 
kishin bredhur gjithandej ne shkretetiren e Bahrejnit. 
Kjo e vertete konfirmohet permes germimeve historike. 
Germimet moderne kane treguar se Bahrejni ka qene 
shtepi e civilizimit te humbur te Dilmonit - Bahrejni i 
sotem, nje qyteterim qe i takon njemijevjegarit te trete 
para eres sone. Toka e Dilmonit, per shkak te sasise 
se mjaftueshme te ujit te fresket, eshte permendur 
vazhdimisht ne doreshkrimet e gjuheve asiriane, 
babilonase dhe ashuriane, si nje port i rendesishem ne 
Mesopotamine e lashte. Ne vitin 600 para eres sone, 
Bahrejni hyri ne Perandorine e Re Babilonase, kur do te 
lulezonte perseri, ndersa ne vitin 323 para eres sone, dy 
anije te Aleksandrit te Madh kishin arritur tek brigjet 
e Bahrejnit, dhe ato kishin hapur rruge te reja tregtie. 
Kjo prodhoi nje ndikim aq te madh te Greqise se lashte 
aty, saqe emri i Bahrejnit u ndryshua nga Dilmon ne 
Tajlos. Bahrejni gjate periudhes paraislame eshte quajtur 
edhe Aval. Ky emer lidhej me nje perendi pagane, 
qe e adhuronte fisi Vail, i cili banonte ne Bahrejnin e 
periudhes paraislame. Pra, Bahrejni gjate periudhes 
paraislame kishte tre emra: Dilmon, Tajlos dhe Aval. 
Deri ne vitin 1521 Bahrejni kishte nen kontrollin e vet 
krahinat El Ahsa e Katif - qe te dyja tani gjenden nen 
kufijte e Arabise Saudite - dhe krahinen Aval - tani 
ishuU i Bahrejnit; te gjitha keto zona quheshin krahina te 
Bahrejnit. Nderkaq, ne vitin 1521, portugezet krahinen 
Aval - Bahrejni i sotem - e kishin ndare nga pjesa tjeter 
e krahines se atehershme te Bahrejnit. Ata kontrolluan 
Bahrejnin qe nga viti 1521 e gjer ne vitin 1602, ne vitin 
kur u debuan nga persianet, kur keta te fundit filluan 
ta sundonin Bahrejnin. Por suUtani i Omanit nuk reshti 
perpjekjet derisa e mori Bahrejnin prej persianeve. Edhe 
me vone, gjate sundimit te Shahut Nadir, persianet do ta 
ripushtonin Bahrejnin, mirepo me pastaj persianet do te 
ballafaqoheshin me fiset arabe, te udhehequra nga familja 
Al-Khalifa, te cilat ne vitin 1783 do t'i debonin persianet 
nga Bahrejni. Ne vitin 1861 emiri i Bahrejnit u zotua se do 
te permbahej nga lufta, pirateria dhe tregtia e sklleverve 
karshi ndihmes dhe mbrojtjes britanike. Kjo marreveshje 



BOTA ISLAME 



vinte nga frika e Bahrejnit prej ambicies se Iranit, si dhe 
nga deshira e Britanise per te parandaluar Francen, 
Rusine dhe Gjermanine nga perparimi i tyre ne drejtim 
te Indise. Ne vitet 1880 e 1892 sunduesi i Bahrejnit 
qe zotuar perseri se nuk do te hiqte dore nga pjeset e 
tokes se tij dhe as do te lejonte qe ato te ishin peng te 
dikujt tjeter, perveg Qeverise Britanike, si dhe u zotua 
se nuk do te krijonte kurrfare marredheniesh me ndonje 
qeveri te huaj pa pelqimin e Qeverise Britanike. Prandaj 
historia moderne e Bahrejnit fillon me mbeshtetjen qe 
i ofruan britaniket familjes Al-Halife gjate fundit te 
shekuUit XVIII. Kjo mbeshtetje britanike kishte per synim 
pavaresimin e arabeve nga persianet dhe te drejten e 
levizjes se anijeve te tyre ne ujerat e Gjirit.^ 

HISTORIA E PERHAPJES SE ISLAMIT NE BAHREJN 

Bahrejni ne historine paraislame dhe islame perfshinte 
Katarin e sotem. El Ahsan - e cila quhej edhe Hixher dhe 
ishte qendra e Bahrejnit te atehershem (ndodhet ne zonen 
lindore te Arabise Saudite te sotme) - dhe Kuvajtin e 
sotem e gjer ne Basra te Irakut; me pastaj perfshinte edhe 
te gjithe ishujt qe sot quhen Mbreteria e Bahrejnit. Pra, 
Bahrejni i atehershem, perveg siperfaqes se sotme qe ka, 
perfshinte edhe brigjet e Gjirit Arab nga Omani, ne jug, e 
gjer tek Basra, ne veri.^ 

Shumica e banoreve te Bahrejnit perqafuan 
Islamin me deshire, pas ardhjes se nje te derguarit 
te Pejgamberit a.s. ne vitin 629 m / 7 h, i cili me vete 
kishte sjelle aty mesazhin e Muhamedit a.s.. Asokohe 
vali i Bahrejnit ishte El Mundhiri dhe atij mesazhin 
Pejgamberit a.s. ia kishte derguar permes njerit prej 
shokeve te tij. El Ala ibn El Hadremi-un r.a.. Ketu do 
ta japim te plote mesazhin qe i dergohej valiut, pas 
pergjigjes qe kishte marre per thirrjen e tij ne Islam. 




DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 





BOTA ISLAME 



MESAZHI I TE DERGUARIT TE ALLAHUT , 
DERGUAR EL MUNDHIR IBN SAVA ET-TEMIM-IT. 

(Ne emrin e AUahut, Meshiruesit, Meshirberesit. Nga 
Muhamedi, i Derguari i AUahut, tek El Mundhir ibn 
Sava. Paqja qofte mbi ty. Te bej me dije se une e falenderoj 
AUahun, qe nuk ka tjeter perveg Tij. Deshmoj se nuk ka 
zot tjeter perveg AUahut dhe se Muhamedi eshte rob 
dhe i derguari i Tij. Une ta kujtoj permendjen e AUahut 
xh.sh. se ai qe pranon keshiUen, keshiUohet per veten e 
tij, e ai qe u bindet te derguarve te mi dhe ndjek porosine 
e tyre, tashme me eshte bindur. Kush ka marre keshiUen 
e tyre, ai ka marre keshiUen time. Te derguarit e mi me 
kane folur mire per ty, e une nga ti kerkoj qe t'i lejosh 
mysUmanet, qe kane pranuar Islamin, te jetojne ne paqe 
dhe une i kam falur ata qe kane kerkuar falje, prano 
faljen e tyre. E ty, perderisa te veprosh mire, ne nuk do 
te te shkarkojme nga posti. Ata qe mbesin ne hebraizem 
dhe mexhusije - zjarrputiste, le te paguajne xhizjen). 

Kjo leter ishte pergjigje e letres se El Mundhirit, i cili i 
ishte pergjigjur mesazhit te Muhamedit a.s., kur e kishte 
ftuar ne Islam. El Mundhiri perqafoi Islamin dhe gjendja 
e tij si nje personalitet mysliman u permiresua dukshem. 
Nderkaq, per sa i perket letres se pare, pra mesazhit te 
Muhamedit a.s. derguar El Mundhirit, nuk dihet teksti i 
tij dhe as bartesi, por, me gjase, ishte El Alau. Ne letren 
e dyte, sikur shihet, Muhamedi a.s. ofron liri per ata qe 
nuk donin te hynin ne Islam, me kusht qe te paguanin 
xhizjen. PopuUi i Bahrejnit te atehershem, para Islamit, ne 
pikepamjen fetare i takonin fese mexhusije ose hebraike. 
Kur El Mundhiri u ofroi Islamin, ata qe deshen, e 
perqafuan ate, e kush nuk pranoi, mbeti ne fene e tij. ^ 

PopuUi i Bahrejnit konsiderohet nga banoret e pare ne 
te gjitha zonat e GadishuUit Arabik, qe perqafuan Islamin 
ne fillim te thirrjes islame. PopuUi mysliman i Bahrejnit, 
qysh prej kohes kur perqafoi Islamin, ka luajtur nje rol te 
rendesishem ne glirimet islame, duke u dhene mbeshtetje 
dhe ndihme ushtrive te shtetit islam, me pervojen dhe 
aftesite e tyre ne lufterat tokesore dhe detare. Bahrejni, 
gjithashtu, vazhdoi te luante rolin e tij kulturor dhe 
ekonomik, ne periudha te ndryshme islame, dhe ende 
vazhdon te kete nje ndikim te tille. ^° 

KLIMA 

Klima e Mbreterise se Bahrejnit gjate kater stineve te vitit 
karakterizohet nga shira te pakta dhe me diell te nxehte. 
Bahrejni ka dy stine kryesore, veren dhe dimrin, ne te cilat 
gjate vitit temperaturat e nxehtesise ndryshojne. Vera eshte 
shume e nxehte dhe e thate, ngase shi nuk bie. Gjate dimrit 
temperaturat e larta pesojne renie te pakte dhe ka renie 
shume te vogla shiu. Pranvera dhe vjeshta gjate vitit zene 
hapesire te shkurter. Reshjet qe bien ne vend, mundesojne 
mbirjen e bimeve te pakta natyrore, te cilat nuk ndryshojne 
nga ato ne shtete te tjera arabe te Gjirit. Kafshet e egra 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



ne Bahrejn, per shkak te mungeses se bimeve si pasoje e 
sasise se pakte te ujit, jane te pakta. Pika me e larte e vendit 
eshte ne malin Duhan, e cila arrin lartesine gjer ne 122 m 
mbi nivelin e detit. ^^ 




GJENDJA EKONOMIKE 

Ne pikepamje ekonomike Bahrejni konsiderohet shteti 
qe eshte zhvilluar me se shpejti nga shtetet e Botes Arabe, 
ashtu sig eshte miratuar nga Komisioni Ekonomik dhe 
Social i Kombeve te Bashkuara per Azine Perendimore 
ne Janar te vitit 2006. Bazuar ne te dhenat e ekonomise 
se lire per vitin 2006, rezulton se shkalla e ekonomise 
se lire ne Bahrejn konsiderohet me e madhja ne Lindjen 
e Mesme. Bahrejni Uogaritet qender financiare dhe 
ekonomike shume e rendesishme, sikurse konsiderohet 
edhe vendperqendrimi kryesor i bankave ne Gjirin Arab 
dhe ne Lindjen e Mesme, prandaj, me te drejte, Bahrejni 
renditet shteti i dyte pas Zvicres, nga ky aspekt. 

Turizmi eshte nje burim i rendesishem per ekonomine 
e Bahrejnit; ne gjysmen e pare te vitit 2007 vendi u vizitua 
nga 4.8 milione turiste, ky numer pritet te rritet edhe me 
shume. Nafta dhe gazi konsiderohen dy burimet natyrore te 
rendesishme dhe te vetme ne Bahrejn. Nafta eshte zbuluar 
ne vitin 1931. Bahrejni ka industri te zhvilluar te shkrirjes 
se aluminit, fabrika per prodhimin e veshjeve, fabrika te 
letres dhe te prodhimeve te konsumit. Industria tradicionale 
mbeshtetet me shume ne kerkimin e margaritareve. Perveg 
kesaj, Bahrejni konsiderohet shteti me i madh prodhues i 
ndertimit dhe i riparimit te anijeve ne Lindjen e Mesme, 
ashtu sikur ka portin e dyte industrial me te madh ne bote, 
pas portit Xhebel Ali ne Dubaj. 

(1) - Vladimir ZOTO; Endklopedi gjeografike e botes, Dasara, 2007, Tirane. 
Amir B. Ahmeti; ATLAS I BOTES ISLAME, Logos-a, 2009, Shkup. ATLAS 
islamskoga svijeta / redakdja i autori tekstova Ahmet Alibasig ; Sarajeve, 
2004. ar.wikipedia.org (2) Vladimir ZOTO; Endklopedi gjeografike e botes, 
Dasara, 2007, Tirane. bahrainforums.com, hassan2007.nireblog.com (3) 
bahrainforums.com (4) bahrain.khaleejed.com (5) - Amir B. Ahmeti; ATLAS I 
BOTES ISLAME, Logos-a, 2009, Shkup. ar.wikipedia.org. (6) bahrainforums. 
com, ar.wikipedia.org (7) wikipedia.org/wiki/Bahraini. bahrainforums.com. 
(8) - Dr. Ahmed Shelebi; Mevsuatu T-tarihi -1-islami, VeUimi i VE-te, f:. 521. 
Mektebetu N-nehdati El Masrijjeti. Botimi i peste, 1992, Kajro.(9) - Muhamed 
Rida; Muhamedi a.s., Daru-1-Kitabi-l-Arabi, 2005 / 1425, Bejrut. Safijjurrahman 
El-Mubarekfuri; Nektari i vulosur i Xhennetit, Dukagjini - Peje. 2009, Prishtine. 





Jusuf Islam 



Muzika, geshtie e besimit apo thirries islame? 



Pavaresisht nga te gjitha polemikat e panevojshme 
qe behen perreth meje ne kete moment, u pikello- 
va shume kur kohet e fundit degjova disa zera ne 
komunitetin mysliman qe me kritikonin mua qe kom- 
panite e ndryshme te disqeve rinxirrnin ne shitje dhe 
reklamonin nje DVD dhe albumet me muziken e vjeter. 
Ata dukej se e benin kete nje geshtje besimi. Dukej se 



ende nuk i kishin kuptuar disa te verteta te caktuara 
fondamentale rreth ketyre geshtjeve. Prandaj, vendosa 
t'u pergjigjem dhe i lutem Allahut xh.sh. ta bej kete 
geshtje te qarte. 

Kur pranova Islamin me 1977, ende isha duke here 
albume dhe duke performuar. Imami kryesor^ ne 
Xhamine Qendrore ne Londer me inkurajoi qe te vazh- 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




MUZIKE 



doja profesionin tim te kompozimit dhe te incizimit te 
kengeve. Asnjehere nuk isha para nje ultimatumi qe te 
zgjidhja ne mes muzikes dhe Islamit. Sidoqofte, ekzis- 
tonin shume gjera rreth Indus trise muzikore, qe ishin 
ne kundershtim me menyren islame te jeteses, dhe, pasi 
isha i ri ne fe, thjesht vendosa te hiqja dore nga biznesi i 
muzikes. Kjo me ndihmoi qe te koncentrohesha plote- 
sisht ne mesimin dhe praktikimin e Islamit dhe te per- 
piqesha t'l afrohesha me shume Allahut xh.sh. permes 
diturise dhe adhurimit tim. 

KAM PEZULLUAR AKTIVITETET E MIA NE MUZIKE 
NGA FRIKA SE DO TE ME LARGOJNE NGA RRUGA 

E VERTETE 

Megjithate, eshte interesant te citoj ketu nje pjese te 
intervistes se pare qe i dhashe nje reviste myslimane 
me 1980. Kur u pyeta per mendimet e mia ne lidhje 
me muziken, thashe: ""Kara pezulluar aktivitetet e mia 
ne muzike nga frika se do te me largojne nga rruga e 
vertete, por nuk do te jem dogmatik ne thenien qe nuk 
do te bej kurre me muzike. Nuk mund ta thoni kete pa 
shtuar insha Allah (nese do Zoti)''.^ 

Per ata qe mund te mos jene te vetedijshem per bazat 
e Islamit, gjerat qe e bejne njeriun mysliman, fillojne 
me besimin e tij te forte ne Zotin Nje dhe te Vetera, dhe 
Muhamedin si te Derguarin e Fundit. Pastaj myslimani 
duhet te fale pese namazet e obliguara ditore. Pastaj 
duhet te jape nje pjese te pasurise se tij per gdo vit per 
nevojtaret. Duhet te agjeroje muajin e Ramazanit dhe, 
ne fund, duhet te perpiqet te beje Haxhin ne Meke. 

Eshte e rendesishme te theksoj qe une se pari mesova 
per Islamin, jo permes perpjekjeve te ndonje thirresi is- 
lam, por vetem me Meshiren Hyjnore te Allahut xh.sh., 
kur mora dhurate nje Kur'an nga vellai im me 1976, i 
cili ne ate kohe nuk ishte mysliman. Pastaj kuptova qe 
Kur'ani ishte e Verteta qe kerkoja. 

Mjerisht, sot shume myslimane nuk kane studiuar 
thelle kup timet e Kur'anit dhe shumica e tyre fene e mar- 
rin nga lindja si identitet kulturor, dhe jo si nje zgjedhje 
edukuese. Nje shumice e madhe nuk i permbushin pese 
shtyllat e Islamit, e disa madje as nuk dine se si te falen! 

MESAZHI I NJE ZOTI REZONONTE NE 

SHPIRTIN TIM 

Fatkeqesisht, ka shume myslimane te lindur qe kane 
marre nje qendrim perjashtues dhe nganjehere madje 
edhe racist. Vetem disa jane perpjekur per te ftuar te 
tjeret ne fe. Kjo eshte nje pike jashtezakonisht e rende- 
sishme, pasi ne te vertete eshte i njohur fakti qe nese 
Pasuesit e Librit, si te krishteret dhe gifutet, e mesojne 
Islamin dhe behen myslimane me meshiren e Allahut, 
ata marrin dy here me shume shperblim. Allahu xh.sh. 
thote ne Kur 'an: 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



''Dhe, kur u lexohet atyre, thone: "Ne i kemi besuar 
atij, ajo eshte e vertete prej Zotit tone, ne edhe para 
tij kemi qene myslimane! Atyre u jepet shperblimi i 
dyfishte per arsye se bene durim, dhe ata te keqen e 
largojne me te miren, e nga ajo qe Ne i furnizuam, ata 
japin. Dhe, kur degjojne ndonje llomotitje marrezie, i 
kthejne shpinen dhe thone: "Ne kemi veprat tona e ju 
tuajat, qofshi larg nesh, ne nuk na duhen injorantet". 
(el-Kasas: 53-55) 

Kur fillova te mesoja per Islamin, ishte momenti me i 
rendesishem i jetes sime, sepse kjo me solli mesazhin e 
unitetit shpirteror (tevhid). Mesazhi i Nje Zoti rezonon- 
te ne shpirtin tim dhe papritur arrita ta njihja ate ne gdo 
ligj e atom te ketij universi te pafund. I Lavderuar eshte 
Allahu! 

Shume here, ata qe udhezohen ne Islam nga Pasuesit e 
Librit, qofshin te krishtere apo gifute, menjehere ndihen 
si ne shtepi dhe e konsiderojne veten tashme myslimane 
("Edhe para se te kemi qene prej atyre qe jemi dore- 
zuar"). Duke treguar universalitetin dhe vazhdimesine 
e mesazhit te Islamit, konsekuent me mesimet e verteta 
te profeteve dhe shpalljeve te meparshme. 

"Thuaj: "Ne i kemi besuar All-llahut, edhe asaj qe 
na u zbrit neve edhe asaj qe i eshte zbritur Ibrahimit, 
Ismailit, Ishakut, Jakubit dhe pasardhesve. Edhe asaj 
qe i eshte dhene Musait dhe Isait, edhe asaj qe u eshte 
zbritur te gjithe pejgambereve nga Zoti i tyre. Ne nuk 
bejme kurrfare dallimi ne mes tyre dhe ne vetem Atij i 
jemi dorezuar". (Ali Imran: 84) 

Tani t'i kthehemi temes se muzikes. Per aq kohe sa 
ajo eshte brenda kufijve te caktuar morale dhe nuk e 
largon njeriun nga adhurimi, eshte e qarte qe nuk i ben 
njerezit pabesimtare. E verteta eshte qe shumica e atyre 
qe blejne albumet e mia, si Cat Stivens, nuk jane mys- 
limane, por shume prej atyre qe i degjojne ato kenge te 
vjetra, kuptojne qe ato perfaqesojne frymezimin poetik 
te nje kerkuesi, te dikujt qe eshte i etur per paqe dhe 
perpiqet te kuptoje misteret e pashpjeguara te jetes. 
Ato nuk ishin vetem tipike "Rock&Roll". Ne te vertete, 
shumica e kengeve te mia te njohura bartnin mesazhe 
te forta morale: "Treni i paqes", "Ne rrugen e zbulimit" 
dhe "Era" jane disa prej tyre. 

Degjoj eren, eren e shpirtit tim, Ku do te perfundoj? 
Mire, mendoj se vetem Zotin e di.^ 

Eshte e vertete qe une me kalimin e viteve gradual- 
isht kam zbutur kundershtimin tim per perdorimin 
e muzikes dhe per kete ekzistojne arsye te mira. Qe 
nga gjenocidi kunder Bosnjes me 1992, kuptova se sa 
te rendesishme jane kenget motivuese ne mbajtjen 
shpirterore lart gjate koheve te fatkeqesive te medha. 
Nje prej gjerave qe me ndryshoi ne mase te madhe, ishte 
degjimi i audio-incizimeve qe vinin nga Ballkani ne ate 
kohe. Keto ishin kenge mjaft te pasura dhe shume mo- 
tivuese (Ilahi), qe i frymezonin boshnjaket me frymen 
fetare te besimit dhe sakrifices.^ 






MUZIKA NE ISLAM ESHTE NJE DEB AT I 
VAZHDUESHEM NGA DIJETARE ISLAME 

Veg kesaj, nga letrat qe kisha marre ne zyren time 
per gj ate viteve, ishte e qarte qe kenget e mia ne fakt 
kishin ndihmuar shume njerez. Disa madje edhe ne 
prag te vetevrasjes kishin ndikuar per ta pare jeten 
perseri me nje drite pozitive. Allahu xh.sh. thote: 

"'. . .E kush shpeton jeten e nje njeriu (behet shkak qe 
ai te jete gjalle) eshte si te kishte shpetuar tere njerezi- 
min../'. (el-Maide: 32) 

Gjithashtu, nese degjimi i muzikes dhe kengeve do 
te ishte i ndaluar ne Islam, atehere shumica e myslima- 
neve gjate hilafetit abasit dhe epokes se arte te Spanjes 
Islame, do te konsideroheshin jomyslimane. Zoti mos e 
befte! 

Eshte interesant fakti qe ne Republiken Islamike te 
Iranit, dijetaret (ulemate) kane vendosur kohet e fundit 
qe kenget qe i kam kenduar si Cat Stevens, te japin nje 
shembull te mire per rinine, per t'i treguar disa aspekte 
pozitive te muzikes e artit.^ 

Ndoshta dijetaret (ulemate) ne vendet e tjera duhet 



MUZIKE 



te bejne nje veshtrim me te ngushte per faktin se g'po 
ndodh me rinine e tyre, para se garja ne mes tyre te 
behet e pandreqshme dhe shume e gjere per ure. Ne 
duhet te jemi ne gjendje te sigurojme nje alternative 
islame. 

Besoj sinqerisht se nuk kemi per te shkuar pertej para- 
digmave te Islamit per zgjedhjet tona. Nese i kthehemi 
me kujdes haditheve te profetit tone te bekuar, Muha- 
medit a.s., do te gjejme argumente per lejimin e degjimit 
te fjaleve dhe kengeve te pademshme te jomyslimaneve. 
Po, eshte e vertete. Njehere Muhamedi a.s. ishte duke 
degjuar poemen e nje jomyslimani, Umeje bin Sault. 
Pasi degjoi rreth 100 vargje te poemes, Muhamedi a.s. 
tha: 'Ai (Umeje) ishte afer te pranonte Islamin".^ 

Nje shembull tjeter eshte hadithi i njohur i transmet- 
uar nga Buhariu, ku kenget e xhahilijetit (shoqerise se 
injorances) kishin luajtur ne pranine e Muhamedit a.s. 
dhe ai nuk kishte kundershtuar. Aisheja r.a. transmeton 
ngjarjen kur babai i saj kishte ardhur ne shtepi, derisa 
Muhamedi a.s. ishte duke pushuar. Dy vajza te vogla 
te ensareve kendonin nje kenge te njohur lufte per fiset 
Evs dhe Hazrexh, duke perkujtuar Diten e Buathit, e cila 
kishte ndodhur para se Islami te vinte ne Jethrib. Babai 
i saj u trondit dhe kundershtoi: "Instrumentet muzikore 
te shejtanit ne shtepine e te Derguarit te Allahut!'' Por, 
Muhamedi a.s. i tha: '"O Ebu Beker! (^do popull ka fes- 
ten e vet. Edhe ne kemi festen tone".^ 

(^eshtja e muzikes ne Islam eshte nje debat i vazh- 
dueshem nga dijetare islame. Disa argumentojne qe ajo 
eshte teresisht e ndaluar (haram) dhe te tjeret argumen- 
tojne qe lejimi i saj varet nga perputhshmeria e kenges 
me vlerat dhe normat islame. Ndersa une pajtohem qe 
disa kenge dhe ndikime muzikore jane haram, ky gjy- 
kim nuk perfshin gdo kengetar apo trill te luajtur. 

Duhet te dallojme, per shembull: Cili eshte mesazhi i 
fjaleve ne kenge? Cili eshte konteksti moral dhe mjedisi 
ku eshte luajtur kenga? Cila eshte koha e ndodhjes se 
saj? Kush e kendon? Si eshte kenduar? Dhe, me e rende- 
sishmja, - Cili eshte qellimi? Disa dijetaret thone qe, sa 
kohe qe ajo te jete ne perputhje me normat morale dhe 
nuk e largon njeriun nga obligimet e tij/saj ne adhuri- 
min e Allahut, atehere ajo ze vend ne kulturen islame. 

Mendimet e ndryshme rreth muzikes tregojne qe ajo 
nuk duhet te merret si geshtje besimi (akide), por eshte 
thjesht geshtje kuptimi (fikhu). Dhe, pasi kete teme e 
kam studiuar per me shume se 20 vjet, mund te them 
me siguri te plote qe ajo nuk eshte zi e bardhe ashtu sig 
jane perpjekur disa ta besojme. Une kam qene dyshues 
rreth kesaj geshtjeje, por tani e kuptoj qe shumica e ha- 
ditheve qe mbeshtesin ndalimin e saj, jane ose te dobeta, 
te paqarta, ose nuk jane ne drejtpeshim me hadithet e 
tjera specifike qe tregojne lejimin e saj. Fjala e tanishme 
'"muzike" kurre nuk eshte permendur ne theniet e 
Muhamedit a.s. dhe nuk mund te gjendet e ruajtur ne 
gjuhen arabe te Kur'anit. Allahu di me te miren. 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 





MUZIKE 



ISLAMI ESHTE ZVARRITUR PERMES THERKES SE 
MEDIES FALE VEPRIMEVE TE DISA GRUPEVE TE 

CAKTUARA 

Natyrisht, kjo teme e muzikes nuk mund te trajtohet 
ketu. Ajo eshte shume e thelle per ta vazhduar. Por, 
mjafton te themi qe ne kete kohe, derisa bota eshte e 
mbushur me vdekje dhe erresire, dhe Zoti mohohet 
haptazi nga shume njerez, ekziston argument! mbi- 
zoterues per lenien e polemikave te tilla te vogla dhe 
per perqendrimin ne geshtje te medha, sikurse eshte 
thirrja e njerezve per te adhuruar Allahun Nje. Kjo 
duhet te marre prioritetin me te larte. 

Meqe Islamin e kam zbuluar neper nje huti komplekse 
rrugesh te ndryshme shpirterore dhe feve, angazhimi 
im eshte qe te ndaj kete pasuri te dijes dhe kuptimit te 
Njeshmerise, me te tjeret. Kjo, konsideroj, eshte obligim 
(farz) per mua. Kjo eshte arsyeja qe bejme te miren per 
te arritur deri tek njerezit, te cilet kane shume ide te 
gabuara per Islamin. 

'Ti (Muhamed) thirr per ne rrugen e Zotit tend me 
urtesi e keshille te mire../'. (en-Nahl: 125) 

Shume myslimane sot jane te frustruar. Ata besojne 
qe asgje nuk mund te behet pervegse te terhiqemi e t'i 
lutemi Zotit te ndryshoje gjendjen, apo te shkojne ne 
ekstremitet. Natyrisht, Allahu i Lartmadheruar mund ta 
ndryshoje gjendjen per nje sekonde, nese deshiron, por 
ne gjithashtu duhet te permiresojme veten. 

" .. . All-llahu nuk ishte ndryshues i nje begatie, te cilen 
ia ka dhuruar nje populli, derisa te ndryshoje ai vete ne 
vetvete (te behet perbuzes i se mires)...". (el-Enfal: 53) 

Ndersa vendet myslimane jane ne kaos, te shtypura 
nga forca ushtarake shkaterruese, dhe Islami eshte zvar- 
ritur permes therkes se medies fale veprimeve te disa 
grupeve te caktuara ekstremiste, duhet te pyesim: Ku 
jane zerat e bashkuar te Ymetit, per te rregulluar figuren 
dhe per te ndryshuar punet e shtetit? Derisa vrasja e 
shpirtrave eshte e pranueshme si plehra rrugesh, derisa 
gjaku rrekon nga viktimat e pafajshme te varferise dhe 
agresionit te padrejte, sigurisht se kemi gka te bejme! 
Kjo nuk duhet te na shtyje per me teper ekstremitet. Al- 
lahu xh.sh. thote: 

''Nga ju le te jete nje grup qe therret ne ate qe eshte e 
dobishme, urdheron per pune te mbara dhe ndalon nga 
e keqja. Te tille jane ata te shpetuarit". (Ali Imran: 103) 

Kur mesimet e qarta te Islamit, sig eshte besimi ne Al- 
lahun xh.sh. dhe te Derguarin e Tij, falja e namazit dhe 
dhenia e lemoshes, konsiderohen te rendesise se dyte, 
atehere gfare lloj Islami projektojne disa nga ne? 

Prandaj, thirrja e njerezimit qe te besojne dhe te 
adhurojne Zotin Nje, Zotin e Vertete dhe Krijuesin e 
Universit, dhe kujtimi i njerezve per Diten e Gjykimit, 
- kjo eshte geshtja fundamental ne gdo kohe e vend. 
Moskryerja e detyres sone dhe injorimi i fuqise se me- 
dies eshte nje prej arsyeve kryesore per deshtimin tone 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 



si Komunitet Global ne krijimin e nje bote me paqesore 
dhe te drejte. 

Tani, t'u kthehemi atyre akuzave kunder meje dhe 
pyetjeve rreth besimit tim. Perhapesit e fjaleve te tilla 
duhet te kerkojne seriozisht faljen e Allahut xh.sh. Kri- 
tiket e muzikes sime dhe daVes duhet te jene te vetedi- 
jshem qe ne po perpiqemi t'u tregojme myslimaneve 
dhe jomyslimaneve bukurine e jashtezakonshme dhe 
driten e Islamit. Per kete ne duhet te punojme brenda 
medies, ose zerat tane nuk do te degjohen kurre. 

Nxjerrja e DVD-se se koncertit tim me 1976 permban 
nje interviste jashtezakonisht te rendesishme, ku une 
shpjegoj arsyen se pse braktisa biznesin e muzikes. 
Falenderoj Zotin, qe shume jane duke pare dhe degjuar 
kete ane, per here te pare, pa shtremberimin e zakon- 
shem gazetar. Veg kesaj, kontributi im per ato koncerte 
bamirese, duke protestuar kunder luftes ne Irak dhe per 
viktimat e AIDS-it, veganerisht per femijet e pafajshem, 
ishin vepra bamiresie qe deshirova t'i beja ne emer te 
myslimaneve, megjithese nuk pajtohem domosdosh- 
merisht me disa nga paraqitjet e paturpshme te disa 
artiste ve. 

Ne fund, fjalet e te Derguarit a.s.: 'Ai qe beson ne 
Allahun dhe Diten e Fundit, duhet ose te flase mire, 
ose te heshte",8 dhe "Mysliman eshte ai nga dora dhe 
gjuha e te cilit myslimanet e tjere ndihen te sigurt"9 
-mjafton per t'u kujtuar akuzuesve te tille te Islamit 
qe ne ende duhet te kuptojme dhe te praktikojme. Veg 
kesaj, megjithese disa ende deshirojne te argumentojne, 
pergjigjja me e mire qe mund te jap, jane fjalet qe kam 
lexuar ne Kur 'an: "Thuaj: "A doni te grindeni me ne per 
All-llahun, e Ai eshte Zoti yne dhe Zoti juaj dhe ne kemi 
veprat (shperblimin e veprave) tona, e ju keni veprat 
tuaja. Por ne jemi (besimtare) te sinqerte ndaj Tij". (el- 
Bekare: 139) 

Perktheu nga anglishtja: F. M. 





PERSONALITETE 



u 



Huseyin Yiicel 



A ishte Gete (Goethe) mysliman? 



Tkksti i meposhtem permhan kryesisht pjese nga 
ligjerata e 30 prillit 1964, mbajtur nga Dr. Phil. Habil. 
Katharina Mommsen, docente ne Universitetin e Lire 
te Berlinit dhe anetare e Shoqates Goethe ne Shtutgart, qe u 
mbajt meftesen e Bashkesise se Qytetit, si dhe e mbajtur ne 
Berlin, Kajro e Aleksandri. 

Marredheniet e Getes me Islamin dhe me Muhame- 
din (a.s.), kane aq shume ane interesante, qe sigurisht 
ia vlen te vezhgohen me thellesisht. Gete per Islamin 
ka treguar nje angazhim jashtezakonisht te ndjeshem, 
me shume se per gdo religjion tjeter jo te krishtere. Ky 
angazhim verehej ne kohe te ndryshme te jetes se tij. 
Qysh si njezetetrevjegar, Gete krijoi nje kenge lavdie 
te mrekullueshme per Pejgamberin Muhamed (a.s.) si 
dhe poeti shtatedhjetevjegar pranoi publikisht qe me: 
'Terplot frike-respekt feston gdo nate te shenjte, kur 
Kur'ani iu zbrit Pejgamberit plotesisht nga lart". Ne 
mes shtrihet nje jete e tere, ne te cilen poeti i shpreh 
Islamit nder e respekt, ne menyra te ndryshme. Para se 
gjithash, kjo ngjau ne vepren qe sot, perkrah 'Tausf'-it, 
njihet si vepra me me force e veganti poetike: ''Divani 
perendim-lindor". Nje nga paratheniet e shkruara nga 
Gete, permban madje kete fjali mahnitese: Perpiluesi i li- 
brit ''nuk e mohoi faktin se ai vete eshte mysliman". Ne 
epoken e Getes Islami vezhgohej me lirshem e me me 
pak paragjykime, sesa kishte ndodhur shekuj me radhe. 
Per sa i perket Getes, me kete forconte percaktimin e vet 
ne Islam, pra, hyrjen te Muhamedi (a.s.) dhe religjioni i 
tij ne nje marredhenie mjaft personale. 

GETE KA NJE NDJESHMERI PREKESE PER 
BUKURINE GJUHESORE TE KUR'ANIT 

Per kete gje, shprehjet e tij rreth Islamit tejkalojne 
gdo guxim provokues qe ekzistonte ndonjehere ne 
Gjermani. Mjaft heret ishte zgjuar te Gete nje dashuri 
e vegante per boten e Orientit. Ai kerkonte mbi kete 
gje gdo informacion te mundur. Deshmia e pare qe 
posedojme, lidhur me marrjen e tij me Islamin, rrjedh 
nga qershori i vitit 1772. Gjendet ne letren e famshme 
derguar Herderit . Ne fund gjendet fjalia: ''Dua te lutem 
si Musai ne Kur 'an: ''Zot, me bej hapesire ne gjoksin 
tim". Me kete gje Gete citonte suren e njezet te Kur'anit, 
e se g'mendonte ne thelb, behet me qarte nese lexohet 
vazhdimi i kesaj thenieje, qe Gete e shenonte njekohe- 
sisht ne fragmentet e tij te Kur'anit, per te cilat do te 



flasim me tej. Aty thuhej . ''O Zoti im, me bej hapesire 
ne gjoksin tim te ngushte. Lehtesoma dhe punen time. 
Zgjidhma edhe nyjen ne gjuhen time.'' Gete ka nje 
ndjeshmeri prekese per bukurine gjuhesore te Kur'anit. 
Edhe ne moshe te shtyre hyjnizonte kete bukuri ne 
notat e "Divan"-it ku thoshte: "Stili i Kur'anit eshte i 
rrepte, i larte, i frikshem, vertet i madherishem". Nese e 
njohim menyren e shprehjes se Getes, pra vihemi ne di- 
jeni se fjala "vertet i madherishem" u takon predikateve 
me te larta, me te cilat krijonte nje monument gjuhesor. 
Se Gete qysh ne moshen e re, ne gdo kohe e studionte 
thelbesisht Kur'anin / dukej se i bente dhe hap at e pare 
te interesimit rreth gjuhes dhe shkrimit arab / na japin te 
kuptojme nje grumbull letrash te tij ne doreshkrim, nga 
perkthimi i Megarlinit dhe nga Kur'ani latin i Maraccit, 
qe i posedojme edhe sot. Gete ketu shkroi nje numer 
te madh vargjesh nga dhjete sure te ndryshme. Ajo qe 
shenoi, eshte mjaft domethenese. Ne njohim, per te 
paren here, digka nga ato aspekte te mesimit islam, qe 
Gete e konsideronte si mendim te vetin. Se pari mund te 
permendet bindja themelore geteiste qe Zoti zbulohej ne 
natyre. Pa dyshim se me kete qellim Gete shenon keto 
ajete te Kur'anit: "Zotit i takon lindja dhe perendimi i 
diellit, dhe ngado qe te ktheheni, eshte pamja e Zotit". 
'Ai ka vene mjaft shenja, se eshte Nje dhe meshireplote, 
para popujve qe me vemendje duan te shikojne." (Sure 
2). Ne fjalet e fundit pasqyrohet edhe mesimi rreth asaj 
se Zoti eshte nje, poeti ia njeh si merite te vegante rreth 
shpalljes se ketij mesimi, Pejgamberit Muhamed (a.s.). 

Gete vendos ne krye te rrymes qenien e dhuruesit te 
religjionit, ketij udheheqesi shpirteror te njerezimit 

Ajetet e tjera te Kur'anit qe shkroi Gete, sillen rreth 
temes qe, para se gjithash, Geten e ri e preokuponin 
shume: pra, qe Zoti, jo vetem permes nje njeriu po 
permes shume te derguarve i ka folur njerezimit, edhe 
i flet me tej. (Sure 3). "Keshtu edhe Mahomedi mes 
jush nuk eshte tjeter vetem se i derguar, edhe shume te 
derguar para tij kane vdekur. E nese edhe ai tash do te 
vdiste: a doni qe te shkelni mbi thembrat tuaja?" "Zoti 
nuk shkon kah ajo qe t'ju bej te ditur ate qe eshte e 
fshehte, por ai zgjedh disa nga te derguarit e vet, te cilet 
ai do: qe ju (njerezit), te besoni edhe ne te derguarit e 
tij." 

Pjeset e Kur'anit te Getes na bejne te njohur intere- 
simin e vegante te poetit rreth menyres se ndikimit te 
Muhamedit (a.s.) dhe qendrimit te tij mes nje populli 
te caktuar. Keshtu, shenon Gete fjalet e metejme te 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




Kur'anit (nga Sureja 29): ''Shenjat jane te Zoti, une jam 
vetem nje lajmetar i shpalljes", si dhe nga Sureja 13: 
"Mandej thone ca mosbesimtare per ty: pra nuk eshte 
zbritur mbi te asnje shenje mrekullie nga Zoti i tij. Po 
ti je vetem nje lajmetar dhe te secili popull eshte der- 
guar nga nje lajmetar per te terhequr verejtjen". Per 
kete ajetin e fundit te Kur'anit, Gete kishte nje dashuri 
te vegante gjate tere jetes. Ai e citon kete ne vitin 1819 
ne nje leter derguar nje nxenesi te ri: ''Eshte e vertete 
se gka thote Zoti ne Kur'an: asnje populli nuk i kemi 
derguar Pejgamber, pervegse ne gjuhen e vet''. Dhe ne 
nje leter derguar Carlyles ne vitin 1827, eshte futur ky 
citat i Kur'anit: "Kur'ani thote: Zoti i ka dhene secilit 
popull nga nje Pejgamber, ne gjuhen e tij." Fjalet e njejta 
i perserit Gete edhe ne nje punim ne vitin 1828. 

Studimet e Kur'anit te vitit 1772 lane me te vertete 
gjurme te pashlyeshme. E inspiruan Geten qe te merrte 
ne sy nje projekt te madh rreth nje tragjedie, titulli i te 
cilit duhej te ishte "Mahomet". Ky plan i tragjedise nuk 
u realizua, mirepo Gete kishte hedhur ne leter kornizat 
e ketij projekti, qe ne e posedojme edhe sot. Lidhur me 
keto shenime, mund te themi lirisht se paraqesin besen 
me te rendesishme, qe ndonjehere i dha nje poet gjer- 
man themeluesit te Islamit. Lidhur me hulumtimet 
tona, keto fragmente te tragjedise jane te nje rendesie 
te vegante, sepse ne thelb te tyre me te vertete behet e 
dukshme fakti pse e interesonte aq shume Islami Geten. 
Dy aspekte paraqiten ketu mjaft hapur. 

Se pari, ishte vete figura e Pejgamberit Muhamed 
(a.s.), e mandej mesimet e thena nga ai, te cilat qysh ne 
rini zgjuan interesimin e Getes. 

NE ISLAM JETOJME TE GJITHE, NE QDO FORME QE 

NEVE NA JEP GUXIM." 

Mes fragmenteve qe posedojme, ishte e vegante nje 
kenge lavdie mjaft e famshme -Kendimi i Mahometit 
(me pare te vjersheruara si kenge ne mes Aliut dhe 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 



Fatimes), qe zinin vend dhe vinin ne pah figuren e 
Muhamedit (a.s.). Gete e shkroi ne pranveren e vitit 
1773, pasi kishte studiuar literaturen e mundshme mbi 
Muhamedin (a.s.). Ne kete kenge lavdie, Gete vendos 
ne krye te rrymes qenien e dhuruesit te religjionit, ketij 
udheheqesi shpirteror te njerezimit. Krahasimi i ndih- 
mon rreth pasqyrimit te asaj qe ne fillim ishte e brishte, 
per t'u here nje force shpirterore gjigante ne rritje, 
mandej shtrirja dhe shtjellimi i saj me perfundimin e 
madherishem te rrjedhjes ne oqean, qe ketu paraqitet si 
simbol i se parendesishmes. Kesaj pamjeje i nenshtrohet 
fakti: gjeniu fetar i merr njerezit e tjere me vete sikurse 
vellezerit e vet, udheton me ta se bashku, ashtu si lumi 
i madh qe permbledh me vete perrenjte e ujerat e tjera. 
Sidomos ky motiv eshte realizuar me nje pershtypje te 
vegante. Rreth mesimit se Zoti eshte Nje, poeti ka pasur 
gjithmone nje kujdes te vegante dhe, nese flasim per 
marredheniet e tij me Islamin, keshtu ne do te shohim 
ne mesimin monoteist vetem nje tregues, me te cilin 
shprehej simpatia e tij per Islamin. 

Dhe kater jave para se te vdiste, vete poeti 82-vjegar 
shkroi ne kohen kur kolera i tmerronte njerezit: Ketu 
ne qytet e ne fshat mendohet se, per t'u mbrojtur 
nga e keqja, eshte krejt e pamundur. Po te shikohet 
me vemendje, njerezit mund te glirohen nga frika 
e tmerrshme, me ndihmen e nje lehtesie sheruese 
te mendjes, sig i mvishet Islamit, dhe te besohet ne 
keshillat e pahulumtuara te Zotit. 

Goethe disa muaj me pare ishte marre prape me 
Kur'anin, pasi qe ushtaret e Weimerit i kishin sjelle nga 
lufta ne Spanje nje flete nga kodeksi arab. Ai e perktheu 
te Lorsbach, nje orientalist i Universitetit te Jenes: Ishte 
sureja e 114, sureja e fundit e Kur'anit. Poeti mundohej 
qe kete flete te bukur ta kopjonte. Shume prova te tilla 
nga dora e tij kane mbetur deri me sot. Zoti eshte vetem 
nje!: Duke u mbeshtetur ne suren 112, Gete mohon fare 
qarte biresimin e Jezusit (a.s) dhe prek permbajtjen e 
besimit ne Kur 'an; ai shkruante: 

"Zoti eshte veg Nje, 

I vetem, i paster. 

Nuk ka lindur, 

Dhe askush nuk e ka lindur." 

Ka shume shembuj te tjere me te cilet mund te ilus- 
trohej besimi islam i Getes. Ketu do te doja te citoja disa 
pjese nga Divani perendim-lindor. Te Libri i mosguximit 
ne strofen e fundit te vjershes Prehje shpirterore e enda- 
cakut, ndeshim keto fjale: 

"Perndryshe, kur citohej Kur'ani i shenjte, 

Sures i shtohej edhe ajeti i tij, 

Dhe gdo mysliman, si e do puna vete, 

Ndergjegjen e kishte plot respekt e qetesi." 

Prape e gjejme shprehjen "Kur'ani i shenjte". Kjo 
na tregon se Gete Kur'anin e kishte pranuar si Fjale 
te Zotit. Me kete vjershe ai tregon trajtimin e citatit te 
Kur'anit. 




QASJE 




Hamdi Thagi 



Kur'ani dhe shkenca e multiuniversit 



Shkenca flet me mendimet dhe persiatjet e veta 
per boten. URTESIA boten e sheh me zemren e 
vet, e Kur'ani, qe eshte Fjala e Krijuesit, bashkon 
mendimet e shkencetareve me zemren e URTESISE. Ne 
kete artikull, se pari do te shkelim ne sferat e shkences 
(do te shpjegojme shkurt njeren nga arritjet shkencore 
ca me te rendesishme); me pas do te vizitojme nje lugine 
te intuites, per te pare se si vrojtonte njeriu i intuites 
shembelltyrat e botes ne mendimet e veta, dhe, ne 
fund, do te degjojme Fjalet e ZOTIT xh.sh., qe te dime 
se si e ka vendosur Kur'ani lidhjen ne mes ketyre dy 
menyrave te te parit te botes. Shkencetaret qe merren 
me gjithesine dhe me krijimin e saj, kane arritur tash 
e disa vjet ne njohuri te reja rreth hapesires universale 
te trazuar te botes, dhe kane mesuar nga mjetet e veta 
bashkekohore, se bota rritet dhe zgjerohet vazhdimisht. 
Ata kane nxjerre perfundimin se bota do te kete lindur 
si rezultat i nje shperthimi, d.m.th. i nje plasjeje fort te 
madhe, dhe keshtu ka lindur levizja, ndersa nga levizja 
jane krijuar koha dhe hapesira. Ky mendim eshte i 
njohur si teoria e BIG-BEN-it-SUPERNOVA- Superylli i 
ri, ose shperthimi i madh a plasja e madhe. 

John Meter, shef projekti ne qendren kozmike 
Gudard, ka thene se ky satelit e ka vrojtuar boten te 
tille, gfare ka qene ne fillim te krijimit, qe eshte nje dite e 
madhe per njerezimin. 

1. Periudha e pare - shperthimi shume i madh dhe 
krijimi i botes ose gasti i BIG-BEN-it, Superylli i ri. 

2. Periudha e dyte, njeqind milion vjet pas BIG-BEN- 
it, dhe krijimi i lemshit te zjarrte primar e kryesor, nga 

i cili ka lindur Gjithesia. Rezultatet e para te analizes 
me kompjuter te satelitit '"COBE", u kane treguar 
astrofizikaneve te Universitetit te Kalifornise se lemshi i 
zjarrte primar dhe kryesor, nga i cili ka lindur Gjithesia, 
ka qene ne te vertete nje plasje mjaft e qete, e cila 
emetonte rrezatimet e krijuara te gdo lloji, rregullisht 
dhe vazhdimisht, pergjate miliona vjetve e ne te gjitha 
drej timet, dhe kjo shume qetesisht e pa kurrfare 
reaksioni te forte. 

3. Periudha e trete - pas nje miliard vjetesh, per te 
cilen nuk kemi kurrfare njohurish.^COBE'' ka gjetur nje 
kuazar shume te vjeter, nje galaktike te gjere, mosha e 
se dies eshte nje miliard vjet pas BIG-BEN-it. Por, deri 
tash, asnje instrument nuk ka arritur te identifikoje 

nje digka me te vjeter sesa ky kuazar. Shpjegimi: 
Shkencetaret nuk dine asgje per te tri periudhat, dhe 
sidomos jo per periudhen e trete, pervegqe supozojne 



kohen e saj, dhe kjo ne mbeshtetje te gjurmeve, te cilat 
i kane vrojtuar ne periudha vijuese. Ata nuk dine as 
se si eshte formuar, po as se g'kishte ndodhur ne ata 
nenteqind e nentedhjete e nente milione vjet. 

4. Periudha e katert - deri pas dy miliarde vjeteve; 
periudha e formimit te galaktikes, te reve ne mes 
galaktikave dhe te kuazareve. 

Galaktika: Eshte nje grumbull prej qindra miliona 
yjesh si Dielli yne, te cilat gjate nates jane te dukshme si 
pikeza xixelluese. 

5. Periudha e peste - deri pas pese miliarde vjetesh; 
periudha e formimit te galaktikes aktive dhe rrezatuese. 
Ne kete periudhe, bota, e cila, per shkak te nxehtesise 





QASJE 



se madhe, ishte e turbullt, qe kthjelluar. Grimcat filluan 
te leviznin, krijoheshin galaktika rrezatuese, te cilat 
emitojne radiovale dhe hedhin grimca drejt shtresave ca 
me te larta te energjise. 

6. Periudha e gjashte - deri pas 15 miliarde vjeteshe; 
periudha e krijimit te grupeve te galaktikave dhe te 
murit te gjate galaktik. Grumbujt galaktike pembajne 
ne vetvete nje shume galaktike, ndersa muri galaktik 
i gjate eshte monoformacioni kozmik me i madh. Ne 
kete periudhe, Gjithesia merret si nje fshike e erret 
e pafund, te cilen e mbulojne galaktikat dhe bota e 
ndriguar, qe jane te ngjitura. Teoria e gjenezes devijuese 
per kete periudhe, thote se ne bote ekzistenca, materia 
shfrytezohet ne thelb dhe parimisht per erresimin e 
gjithesise dhe krijon panderprere galaktika te zeza. 

BOTA E HUMBUR 

Shumica e fizikaneve thone: Nese e njehsojme me 
pajisjet e mundesite e tashme dhe ne perputhje me 
modelin e pranuar, peshen e pergjithshme te gjithesise, 
do te na mungojne 90% e peshes se pergjithshme te 
gjithesise. Ky eshte nje rakt, qe eshte i veshtire per 
t'u kuptuar. A ekziston, vertet, ne boten e ekzistences 
dhe ne galaktikat nje digka lendore dhe e fshehur, qe 
shkencetaret nuk kane mundesi ta zbulojne, po gjurme 
dhe prova te se ciles jane te dukshme? 

Shkencetaret, pas kerkimeve te gjata dhe 
gjitheperfshirese, kane arritur perfundimin se ne boten 
e te qenit eshte e pranishme nje mase e fshehte, sasia 
e se dies eshte 90% e asaj bote, ndersa kush e arrin ta 
zbuloje kete pjese qe eshte e padukshme per njerezit, 
meriton gmimin Nobel per fizike. Kur shikojme me 
instrumente shkencore ne thellesine e nje ylli ne qiell, 
ndeshemi me zonat e erreta ndermjet galaktikes, te 
cilat jane si vrima, dhe keto vrima, ndoshta, fshehin ne 
vete 90% te botes se humbur. . . "Ne fillimin e pafund 
u duk nje drite e manifestimit te bukurise sate. . . u duk 
bukuria dhe e ndezi tere boten.'' 

Kjo shprehje e hadithit eshte ne mbeshtetje te nje 
tregimi te shenjte, i cili thote: ''Une kam qene nje thesar 
i fshehur, kam deshiruar te dukem, prandaj kam krijuar 
popullin". Po eshte e qarte se hadithi me fjaline "e ndezi 
tere boten" shpjegon edhe menyren e krijimit te botes, 
qe bashkeperkon me provat shkencore. 

Kjo eshte nje shprehje, e cila ka dale nga thellesite 
e shpirtit te tij dhe eshte parashtruar ne mbeshtetje te 
lutjes, te tregimit dhe te Kur'anit. 

1. Me manifestimin e ZOTIT xh.sh. madheshtor, eshte 
krijuar tere bota, ndersa ky manifestim dhe drita jane 
thelbi i se vertetes se ekzistences, gje qe do te thote - 
"BISMI - LAH" (ne emer te All-llahut) (El- FATIHA, 1) 

2. Perkthimi i emrit per krijesen e ZOTIT xh.sh. 
eshte hapi i pare drejt shumesit te tyre dhe rritjes se 
numrit dhe llojeve te tyre. Keshtu eshte hapur dera e 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 




ekzistences dhe eshte vendosur marredhenie ne mes 
"se fshehtes" dhe "se dukshmes" (shpjegimi i lutjes se 
agimit), ("lutje e agimit", Felek) 

3. Nese do te largohet per nje gast nga bota drita 
e ZOTIT xh.sh., atehere tere "ekzistenca do te 
shnderrohet ne mosqenie", sepse vijimesia e ekzistences 
varet nga kjo drite (koment i sures Fatiha, 1) 

SHPJEGIMI I GJASHTE FAZAVE TE KRIJIMIT NE 

KUR'AN 

1 dhe 2 - Krijimi dhe Harmonia: All-llahu xh.sh. thote 
lidhur me keto faza : 

Me urdher te Tij mori fund krijimi, pastaj ndreqte 
qenesine e sendeve dhe ua percaktoi e sqaroi kufijte 
dhe caqet e tyre. (14) 

Verejtje: Faza e Harmonise eshte periudha e 
projektimit dhe e organizimit te botes. 

E dime se secili projekt, se pari projektohet me ane 
te shqyrtimit te te gjitha rrethanave, pastaj percaktohet 
programi, e me pastaj i hyhet realizimit. ZOTI xh.sh. 
Hirmadh projektin e krijimit e projekton ne fazen e 
Harmonise, dhe kjo ne veganti kur thote ne suren Insan 
= Njeriu: (^'ndodhi me njeriun ne ate periudhe te botes, 
kur nuk ekzistonte asgje nga bota e jashtme, ndersa per 
t'u realizuar nuk ishte realizuar asgje ende? Zoti thote ne 
vazhdim dhe ne suren Ahzab, 33: Ne ua dhame qiejve, 
Tokes dhe maleve amanetin, e ata ngurruan dhe paten 
frike ta merrnin, po e rimori njeriu - kurse ai eshte, me te 
vertete i padrejte dhe mendjelehte ndaj vetvetes. 






4 - Orientimi dhe frymezimi: Kjo do te thote se 
sendet dhe lendet vene drejt rruges se vet evoluese 
dhe drejt asaj qe eshte percaktuar me to orientim dhe 
frymezim te zotit, dhe kjo ne mbeshtetje te nje plani te 
pergatitur. 

5 dhe 6 - Sigurimi i kushteve per krijimin e qenies se 
re dhe krijimi i nderrimit dhe i trajtave te ndryshme 
ne qenien e re: Mjerisht, madje dhe komentues te 
besueshem dhe autentike te Kur'anit, i kane heshtur 
ajetet (i cili do te thote: Edhe i cili ben qe te rriten 
kullotat, ndersa me pas ben qe te behen te thata, te 
fishkura), dhe vetemsa kane shpjeguar shkurtimisht 
domethenien e percipte te atyre ajeteve. 

Eshte e qarte se keto dy ajete, ashtu si dhe tri te 
meparshmet, jane te lidhura me krijimin, dhe keshtu 
prapa domethenies se thjeshte ''ben qe te rriten 
kullotat" mund te kerkojme nje interpretim me te gjere 
dhe me gjitheperf shires. Kjo eshte shpetim i nje digkaje 
te plote nga nje digka tjeter, dhe krijim i qenies se re, gje 
qe nuk mund ta beje askush tjeter, perveg ZOTIT xh.sh. 
qe eshte Nje. 

KRAHASIMI DHE SHTJELLIMI 

Gjashte fazat e parimit te BIG-BEN-it - Super ylli te ri, 
tash do t'i krahasojme me gjashte periudhat e krijimit, 
qe ka theksua Kur'ani: 

Faza e pare, gasti i shperthimit te pare ose plasja (BIG- 
BENI) = (dhe kur vendos per digka, vetem thote per te: 
''Behu", dhe ajo behet). 



QASJE 



Faza e dyte, nje milion vjet pas BIG-BEN-it 

- Super ylli i ri = ''harmoni" ose planifikim dhe 
organizim i botes (kjo menyre eshte e panjohur per 
shkencetaret). 

Faza e trete, deri nje miliard vjet pas ''BIG BEN 

- it = percaktimi me mase ose programimi i botes. 
Shkencetaret nuk dine asgje per kete faze. Ketu 
shtrohet pyetja nese eshte "zona e fshehte" e njejte si 
"bota e padukshme", kurse faza pas asaj zone "bota 
e dukshme" e njejte? A nuk ngjall te paret e tille te 
botes shoqerim te ketyre ajeteve: (edhe nuk ekziston 
asgje, thesaret e se dies te mos i kemi ne zoterim, 

e prej tyre Ne japim aq sa eshte nevoja)? Gjithashtu 
edhe te kesaj pyetjeje -a eshte pjesa e panjohur e botes 
se ekzistences, e cila permban 90% te botes, thesari 
i njejte i padukshem, pjesa kryesore e te cilit eshte te 
Zoti Madheshtor, kurse ate pjesen e caktuar Ai na e ka 
derguar per ta pare ne? 

Faza e katert, deri dy miliarde vjet pas BIG-BEN-it -= 
orientimi ose formimi i gjithesise e shnderrimi i tyre ne 
nje bote te dukshme dhe fillimi i kesaj bote = formimi 
i galaktikes dhe krijimi i burimeve shume te medha te 
drites dhe te energjise. 

Sig thame, "kuazaret" do te jene krijuar ne kete 
periudhe, e eshte interesante te dihet se keto burime 
shume te medha te energjise dhe te drites, shkencetaret 
i kane quajtur "fener kozmik". Kjo domethene 
sikurnderqe feneret e detit jane "orientues" te anijeve, 
ashtu dhe feneri kozmik mund te jete "orientues" i 
pjeseve te tjera te botes. 

Faza e peste, deri pese miliarde vjet pas "BIG-BEN-it 
=Zoti krijoi kushtet per shfaqjen e jetes = multiuniversi, 
njera prej tjetres. U krijuan galaktikat qe emetojne 
rrezatimin dhe grimcat, por edhe galaktikat aktive. 

Faza e gjashte, deri pesembedhjete miliarde vjet pas 
"BIG-BEN-it" = krijimi i nderrimit serishmi ne gjeresi 
dhe shnderrimi i tyre ne lende te thata e te fishkura 
= hapesira per tekstin arabisht (ndersa pas, ben qe 
te behen te thata, te fishkura).. Par imi "BIG-BEN"- 
Supernova permban edhe nje numer te pakufishem 
geshtjesh te pazgjidhshme. Per gdo dite zbulohen fakte 
te reja dhe ndrigohet po aq permbajtja e Kur'anit. 

I. COBE eshte shkurtese nga "Cosmic Backy roundexplorer".2. 
Gazeta "Abrar" -Teheran, nr. 1499, 03.01.19943. Fotografia eshte 
marre nga revista italijane 'TanorarQ".4. Burim paraprak, artikulli 
"Mini Bang" .5. "Kuazaret" jane burirae shume te medha dritash 
energjetike.6 deri 9. Burim paraprak, artikulli "Mini Bang". 10 dhe 

II. Revista "Informacione shkencore" (origjinal "Ettele'ate elmi"), 
Teheran, 22.11.1987, f.10-11. 12. Revista "Shkencetari" (origjinali 
"Danishmang"). Teheran maj-qershor 1987. 13. Njezet e nente sure te 
Kur'anit fillojne me nje ose me shume shkronja arabe. Keta tinguj ne 
fillim te sureve te veganta jane ajet i pare ose pjese e ajetit te pare. Me 
ane te permendjes se ketyre tingujve, u terhiqet vemendja atyre qe e 
lexojne ose e degjojne Kur'anin, per ate qe pason. Po ashtu keta tinguj, 
perkatesisht shenjat e tyre, kane edhe nje domethenie te vegante dhe 
paraqesin simbole. 14. "Nahxh el belaga", fjalimi 90, pjesa 20-21. 15 
dhe 16. Citate nga libri "Tefsir-el-mizan", botimi arabisht. 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 




u 



SINJAL 



Sadbere Beqolli-Bigku 



Kur glirohet Palestina 



Te gjithe te rriturit e mbajne mend shume mire se 
kur ka filluar konflikti apo, thene me mire, lufta 
ne mes palestinezeve dhe izraeliteve. 

Ne gjeneratat e reja kemi mesuar dhe degjuar se prej 
vitit 1967 deri ne ditet e sotme nuk ka pushuar kjo lufte. 
Popullit tone kjo e keqe i ndodhi dhe e perjetuam vete, 
e pame me sy dhe akoma po e vuajme luften. 

Tek ne po behen 10 vjet qe ka perfunduar lufta, por 
nje lloj 'lufte' edhe tani po behet ne pjese te shumta te 
Kosoves edhe jashte saj, duke u munduar qe akoma te 
nxirret digka nga ajo qe nuk u takon atyre qe gllaberuan 
dhe po mundohen te vazhdojne ende me avazin e vjeter. 

Nje lufte psikologjike po behet edhe tani. 

Derisa te gjithe ne gjume te thelle, ne endrra dite e 
nate per derisa ata femije te pambrojtur po torturohen 
dhe masakrohen ne token e kesaj bote te quajtur RRIPI I 
GAZES, - ku jane ata qe paguhen dhe i referohen Mbro- 
jtjes se te Drejtave te Femijeve , me grumbull rrenash, 
pa ftje turpi per fjalet e kota, kur deklarojne se eshte 
Konventa qe u dedikohet qenieve me te bukura, me te 
dashura dhe te pa mbrojtura femijeve. 

O Zot i Madh, po gfare te drejtash na qenkan keto?! 
Askush nuk u del ne ndihme atyre. Askush nuk i 
perkrah te drejtat e myslimaneve ne Palestine. 

Per gdo dite qe lind dielli, ne te gjitha mediet e shkru- 
ara e elektronike shohim masakrat qe behen mbi popul- 
lin e harruar. Masakra te cilat na e perkujtojne Regakun , 
Abrine ,Klegken etj. te viteve 2008-2009. 

Agojne ditet dhe bie terri neper rruget dhe germadhat 
e pergjakura , nena dhe motra me lot ne sy gjithhere, 
te pambrojtura dhe te harruara nga te gjithe, duke u 
perpjekur qe t'i shpetojne femijet e vegjel, nga njera ane 
e rruges ne tjetren vrapojne te trishtuara. 

Por s'e di pse keshtu, po heshtet digka e madhe, po 
heshtet shume. U jane mbyllur syte te gjitheve dhe 
behen kinse nuk shohin ato tmerre qe po u ndodhin. 

Vellezer e motra, ta dime se ata kane qene me ne 
atehere kur populli yne digjej dhe vritej, kane qene me 
ne dhe fjalet dhe ndihma e tyre ishte per ne e mireseard- 
hur atehere kur na duhej ajo ndihme me se shumti. 

Qyteti i tyre eshte i pasigurt, rruget dhe lagjet jane 
gdo dite te kapluara nga flaka. Ne ndiejme dhembje 
per kete dhe e dime se atyre u mungon gdo gje. As uje 
as buke, as nene as babe,shume femije jetime te lene 
pas dore nga te gjithe. Te mberthyer nga flaka dhe nga 
bombardimet e medha ne gdo kohe, te derrmuar nga 
bresheri plumbash nga te gjitha anet. 



Bej pyetje shpesh: A thua valle se q' po perjetojne ata 
ne kete moment?. E nuk me mbetet kohe as te mendoj 
se jeta e tyre po shuhet para se t'u pergjigjem shqetesi- 
meve te mia. 

Perplot fjale e data per te Drejtat dhe Lirite e Femijeve, 
te cilat, si duket, jane te ndara dhe u dedikohen vetem 
disave e jo te gjithe femijeve te botes. 

Te trajtuar si mos me keq, perderisa nje shtaze ne disa 
vende te botes jeton si mbret dhe e rrethuar me per- 
plot te mira, sa kohe qe qeniet njerezore ne Palestine 
gjysmen e trupit e terheqin zvarre nga rrenojat e nje 
objekti te bombarduar nga forcat izraelite. 

Me 7 janar 2009 raportohej vetem per kater ore 
armepushim, sa per t'u furnizuar popullata civile me 
pak uje e ushqime, po ajo kohe nuk respektohet per te 
fllluar perseri me vrasje te reja per te cilat as qe rapor- 
tohet fare, por mund te shihen vetem ne faqe islame ne 
internet. 

Edhe pse jetojme ne Kosoven e Pavarur, kerkojme ndi- 
hmen e Allahut Fuqiplote dhe nga njerezit vullnetmire 
qe te bejne bile dua per vellezerit dhe motrat mysli- 
mane, qe te jene ne radhet e shehideve te rene per fe dhe 
per atdheun e tyre. 

Te bejme dua qe bota te ktheje mendjen dhe koken 
pak gaste mbrapa e te shohe kete veprim makaber qe po 
perseritet gdo dite ne Gaze. 

Hapi syte, o njeri, hapi syte e mendo e puno, para se 
Allahu xh.sh. te veproje me forcen e Vet, te Cilen force 
dhe Dije e ka vetem Ai i Lartmadheruari! 



•O* 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR 2010 




ANALIZE 



u 



Mr. Ejup Haziri 



61 Viet pritieie per t'u rikthyer 



Nuk kishte menduar asnjehere se do te largohej 
prej shtepise se saj, por edhe pasi ishte larguar 
me force, gjithhere kishte shpresuar se rikthimi i 
saj eshte shume afer, mirepo asnjehere nuk kishte besuar 
faktin se do te kalonin 61 vjet dhe ajo ende nuk do te 
raund te rikthehej ne shtepine e saj. 

Kjo eshte nje histori e dhimbshrae e palestinezes Araina 
Mahraud, e cila tanirae eshte ne raoshen 76-vjegare, nje 
histori me kujtime te ndryshme nga sprovat, fatkeqesite 
dhe veshtiresite e jetes se saj. 

Jeta eshte e hidhur me sprovat dhe veshtiresite e saj, 
por gdo njeri duhet te ballafaqohet me to ne kete bote, 
dikush me shume e dikush me pak, dhe ato jane pe- 
sime prej te cilave ne mesojme. Mesojme se s'ka jete pa 
veshtiresi, s'ka njeri pa ndonje problem, por s'ka problem 
pa ndonje zgjidhje. 

Ajo kujton vitin e larget 1948, vitin e katastrofes se 
madhe, kur u detyruan te largoheshin prej shtepise dhe 
tokes se tyre. Qan derisa rrefen ngjarjen e kobshme te 
vitit 1948. Thote ajo: "'Dhjete dite para se te largoheshim 
nga tokat tona, gifutet hodhen bomba ne tregun qe vizito- 
hej nga mijera palestineze te qyteteve Jafa dhe Tel Rrebi' 
(Tel Aviv) dhe te fshatrave perreth. Posa hyne njerezit ne 
treg ne diten e shtune (dite tregu), bombat shperthyen, 
njerezit i shihja te vdekur, te plagosur... E kujtoj nje zonje 
ne mes te tregut, e cila ishte mbytur; ajo ishte shtatzene, 
shikoja se si fluturonin gjymtyret e njerezve, madje as 
shtazet nuk kishin shpetuar nga ai shkaterrim masiv." 

Nena e kater femijeve, vazhdon rrefimin duke thene: 
"E kujtoj kur dolem nga shtepia, nena ime ishte ende 
gjalle, e shikoi shtepine dhe tha: 'Allahu e di se a do te 
kthehemi a jo''. Ishte nje skene tmerruese, shihje mijera 
njerez qe iknin ne menyra te ndryshme, ne kembe, mbi 
shtaze. . ., vetem qe te shpetonin nga tmerri gifut. Gjate 
rruges takuam edhe ushtaret tane te rezistences se arma- 




tosur, kurse ne vazhduam rrugen derisa iu afruam nje 
fshati te Bregut Perendimor." 

Edhe pse e re ne ate kohe, ate qe kishte pare me sy 
asnjehere nuk e kishte harruar: kishte pare me syte e saj 
ushtare te vrare e te pavarrosur, gra qe lindnin rruges 
e qe foshnja mbetej aty ku lindte, kishte pare tmerre te 
ndryshme me syte e saj, te tilla qe mendja e ndokujt qe 
s'i ka perjetuar, veshtire se do t'i pranonte, por ato ishin 
tmerre reale qe rrallehere historia i perserit. 

Ajo kujton 22 ditet e katastrofes se vitit 1948, kur nga 
gifutet u vrane me shume se 7 mije palestineze, mijera 
te tjere u plagosen dhe u detyruan te braktisin vendin e 
tyre. 

(^fare faji kishin femijet, grate dhe te moshuarit qe 
vriteshin e masakroheshin? Por, a falin ata qe jane te 
zhveshur nga cilesite e meshires, miresise dhe sjelljes se 
mire?! 

Amina Mahmud me familjen e saj dhe me shume 
familje te tjera, kishin kaluar nga nje vend ne nje tjeter per 
te mbijetuar masakrat gifute. Nga shtepia e tyre, nena e 
saj kishte marre me vete vetem gelesin dhe disa shtroja te 
tokes. Ato qe nga ajo kohe (1948), i ruajne me kujtime dhe 
nostalgji te madhe. Malli per vendin dhe shtepine e saj 
shihet ne fjalet qe flet dhe lotet qe derdh, ndersa vuajtjet 
dhe merzia shihen ne tiparet e fy tyres se saj. 

Vazhdimisht ndjek me vemendje lajmet. Ajo shprehet: 
"Qe nga largimi yne prej shtepive tona, vazhdimisht i 
degjojme dhe i shikojme lajmet, e pas gdo lajmi qe thuhej 
se rikthimi yne ishte shume afer, ne bisedonim dhe 
shpresonim per nje rikthim te shpejte dhe te afert, por 
shpresa e nje rikthimi ne shtepite tona ishte here nje pritje 
e gjate." 

Dhe ne ate pritje te gjate ajo ka humbur nenen e saj, 
motren dhe shume prej te afermve te saj. 

Edhe pse ishte here nje pritje e gjate, ajo asnjehere nuk 
kishte humbur shpresat per nje rikthim te mundshem ne 
tokat dhe shtepite e tyre. Ata ishin popull shumice dhe 
u debuan prej shtepive te tyre, prej vendlindjes se tyre te 
dashur, prej dheut te stergjysherve te tyre, prej tokes se 
bekuar, dhe jo per faktin se ishin fajtore, kurrsesi, fajtore 
ishin ata qe i debuan, apo ata qe soUen ate fajtor, qe pastaj 
bota t'i shikonte masakrat e tmerret per 61 vjet radhazi. . . 

Mirepo, sig shprehet edhe ajo ne fund: "Nese ne nuk 
rikthehemi, atehere ne ate toke do te rikthehen nipat 
tane, ose nipat e nipave, - kjo nje dite do te ndodhe, 
sepse, sig thote nje fjale e urte popuUore: "Nuk vdes haku 
perderisa ta kerkoje ndokush." 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 







FUZULI 

Hille I Irak 1480 ose 1483 - 1556 

Si poeti me i madh lirik i letersise se Divanit, emri i vertete 
i Fuzuliut eshte Mehmed, kurse emri i te atit, i cili, sig 
thuhet, ka qene myfti i Hilles, eshte Sulejman. Fuzuliu i 
perket tribuse Bajat te turkmeneve Akkojunllu dhe thote 
vete se eshte turk i kuUuar dhe se gjuhe te nenes ka turq- 
ishten. 

I quajtur edhe Fuzuli Bagdati, poeti Fuzuli i mori mesi- 
met e para nga i ati, mesoi arabishten dhe persishten, u 
formua, krahas tasavvufit, mistikes islame, me diturite 
islame te tefsirit, hadithit dhe kelamit dhe njohu me kom- 
petence gjeometrine, astronomine, filozofine, kimine dhe 
mjekesine. U njoh me poetet e njohur te kohes, Hajali Bej 
dhe Tashllexhalle Jahja Bej. 

Fuzuliu vleresohet si poeti me i madh, me i sinqerte dhe 
me liriku. Shprehja entuziaste, delikatesat kuptimore, 
asociacionet mjeshterore dhe thjeshtesia e paarritshme 
jane vegori dalluese te poezise se tij. Fuzuliu pati shfryte- 
zuar edhe elementet mistike dhe, keshtu, ne poezite e tij 
te shkruara me kujdes te madh dhe ndjeshmeri te larte 
artistike, ku, ne dukje, flet per dashurine njerezore, shpreh 
te f shehtat me te imta te pasionit hyjnor te f ormuar gradu- 
alisht ne shpirt dhe te gliruar nga lenda me shf aqje nga me 
te ndryshmet. 

Fuzuliu ndikoi pothuaj te te gjithe poetet e Divanit e te 
Teqes te kohes se vet e te mevonshem; me menyren origji- 
nale te shprehjes, u be i dashur e i pervetesuar nga masat e 
gjera popuUore dhe nje nga poetet me te njohur ne bote. 
Perveg Divanit te shkruar me turqishten azere, ka mesn- 
evine 'Tejlaja dhe Mexhnuni" qe eshte modeli me i 
suksesshem i Uojit te vet ne letersine turke, si dhe ve- 
pra te tjera me titujt "Beng ii Bade'', ''Hadis-i Erb'ain", 
"Hadikatu's-Sii'eda", "Mektuplar", 'Tarsga Divan", Heft-i 
Cam", "Enisli'l-Kalb", "Risale-i Mu'ammeyat", "Rind li 
Zahid", "Sihhat li Maraz", "Arapga Divan" dhe "Matla'u'l- 
rtikad fi Ma'rifeti'l-Mebde' ve Me'ad". 

Seldm verdim ru§vei degildir deyil almadilar. 
Selam dhashe, nuk e muren sepse nuk ishte ryshfet. 




•0» 



DITURIA ISLAME 234 I SHKURT2010 




Tek un'e, aft'esi dashurie 
me shuttle se te Mexhnuni ka; 
Utiejatti dashnor hestiik, 
Mexhnuni vetetn etnrin ka! 

S'esht'e gudi qe syri 
v| *[ tne ka aft'esi te derdhe gjak; 

Fare Kahili; si vritna efaqes tende 
nje tnjeshter ka! 



Edhe ti si un'e krenohu 
qe ke nje te dashur 
Ashtu sig Lejlaja Mexhnunin 
dhe Shirini Ferhatin ka! 

O tr'endafile, un'ejatn i qet'e 
e i tnatur, jo si bitbili 
Qe klith gdo gast se ne tnunditn 
te dashurise duritn s'ka! 

Aq i vrarejatn sa, 

kush tne sheh, gezohet per vete, 

Se i duket vetja q'e, 

ne krahasitn tne tnua, asgje s'ka! 

O zog i zetnr'es, 

tnos sh'etit kot ne qiellin pa kufi, se 
Ne rruget e kesaj hapesire gjahtare 
q'e t'e presin ka! 

O Fuzuli! Mos ua var keshillave 
q'e ta presin dashurine, 
Sepse jane fj ale tne arsye, 
ne to ndjenj'e nuk ka! 



So 

N 






O 

o 



N 

O 

N 

O 



O 
O 




« 



FAMILvSE 





^ 



Abdullah Selman el-Utejjik 



Vesvesja - Semundja dhe sherimi 



Vesvesja eshte hezitimi dhe luhatja ne 
shpirt per digka pa mundesi qetesimi dhe 
vendosmerie. 
Ndryshe, ne shqip perkthehet edhe si: ngurrim, 
hezitim, dyshim, shqetesim shpirteror, luhatje, 
pasiguri, pamundesi per te marre vendim per digka, 
etj. 



SHKAQET E SAJ 

1. Dituria e pakte. Ka thene Imam Dhehebiu: Kujt i 
eshte semurur zemra me dyshime dhe vesvese, le ta dije 
se ato nuk largohen pervegse me mesim nga dijetaret, 
prandaj le te mesoje nga e verteta ate qe ia mundeson 
zhdukjen e tyre, dhe le te mos thellohet shume". 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



*^y» 




PSIKOLOGJI 



Dituria flak gdo cytje qe mund t'i vije nga jashte, sa 
kohe qe injoranca i prodhon dhe i kultivon ato. 

2. Besimi i dobet, qe eshte pasoje e shume shkaqeve, 
si: veprat e mira te pakta, mekatet e shumta, etj.. Djalli 
rabisundon lehte mekatarin, kurse nuk ia arrin dot 
qellimit me besimtarin e sinqerte. 

3. Ankthi, parandjenja, dyshime, te cilat nuk sjellin 
ndonje dobi, shkaktojne vesvesen dhe depertimin me te 
lehte te djallit. 

4. Neglizhenca ndaj kujtimit te AUahut te Madheruar. 
Dhikri largon djallin, kurse anashkalimi i tij djallit ia 
mundeson depertimin sa me te lehte ne zemer. 

5. Mosshoqerimi me njerez. Djalli e ka shume lehte me 
nje njeri, por me shume njerez peson disfate. 

6. Ikja nga tradicionalizmi, qofte me ekstremizem ne 
shtim ose pakesim. 

IMAZHET E SAJ 

1. Vonimi ne banje gjate marrjes se abdesit apo 
pastrimit. Keto imazhe shfaqen me se shumti tek 
injorantet. 

2. Perseritja e namazit nga mendimi se eshte i 
pavlefshem. Ia merr mendja se nuk e ka here tekbirin 
me imamin, keshtu qe e perserit ate perseri. Ka thene 
Ibni Tejmije: ''E verteta, te cilen e mbeshtet konsensusi i 
myslimaneve, eshte se kush e kryen adhurimin ashtu sig 
eshte urdheruar dhe aq sa ka mundesi, ai nuk duhet ta 
perserise ate". AUahu i Madheruar ka thene: Prandaj, sa 
te keni mundesi, ruajuni prej denimit te All-llahut../'.^ 

Nuk eshte transmetuar kurre se Pejgamberi, alejhi's 
selam, urdheroi faljen e namazit dy here, po urdheroi 
perseritjen e namazit nese nuk eshte kryer ashtu sig 
duhet, kur, realisht, mundesite ekzistojne, sig i tha atij qe 
falej me gabime: "Kthehu dhe falu, ngase ti nuk je falur". 

Ose edhe sig e kishte urdheruar ta perseriste ate qe 
kishte lene safin dhe qe qe falur vetem ne safin vijues. 
(Mexhmuu'l fetava, 21/633) 

3. Perseritja e tinguUit . Ibni Kudame dhe Ibnu'l 
Kajjimi kane thene: ''I prekuri nga vesvesja gjen veshtiresi 
ne shqiptim, keshtu e sheh te thote: Ekkkber, Etttttehijatu, 
Esssselamu, gje kjo qe ia prish namazin atij dhe atyre qe 
falen pas tij, nese eshte Imam". (E verteta eshte se namazi 
eshte i vlefshem po me mekate.) 

4. Prania e dobesise ne Ymet, e sidomos tek rinia, qe 
eshte shtylle dhe bazament i tij. Perderisa djalli te kete 
mbizoteruar mbi te rinjte, ata jane te padobishem. 

LLOJET E VESVESEVE 

1. Vesveset ne Akide. Djalli i ben trysni njeriut, sig 
qendron ne hadithin, duke pyetur: kush e krijoi kete e 
ate..., derisa ta pyese ate kush e krijoi Allahun. Sherimi 
i kesaj eshte te largohesh nga dyshimet per ato qe na ka 
mesuar Muhammedi, a.s.,: 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 




"Kara besuar ne Allahun dhe te derguarin e Tij, AUahu 
eshte Nje, tek Allahu mbeshtetet gdo krijese. As s'ka 
lindur ke, as nuk eshte i lindur, dhe askush nuk eshte i 
barabarte me Te. 

Pastaj peshtyn ne te majte duke kerkuar mbrojtje tek 
Allahu i Madheruar nga djalli i mallkuar (duke thene: 
Eudhu bil-lahi mine'sh shejtani'rr rraxhim). 

Ai qe vepron keshtu me sinqeritet, vesvesja do t'i 
zhduket dhe djalli do t'i largohet, ngase Pejgamberi, a.s., 
ka thene: . . .sepse kjo ia largon ate". 

2. Vesvesja ne pastrim. Simptomat e vesveses me 
se shumti shfaqen tek pastrimi. Djalli perpiqet te 
mbizoteroje tek njerezit, sidomos tek ata te paditurit me 
dispozitat e pastrimit fetar, keshtu qe e sheh njeriun te 
beje perpjekje te panevojshme per nijetin, qe ne fakt do 
te mjaftonte vetem ta kujtonte. Te tjere sheh tek gjejne 
veshtiresi ne shqiptimin e nijetit, gje kjo e cilesuar si risi 
nga disa dijetare...Ai e ben nijetin, por dyshon ne se e ka 
thene apo jo, a eshte here nijeti sig duhet apo jo? Kjo, ne 
te vertete, eshte edhe nje Uoj gmendurie, ngase dituria e 
njeriut per vetveten eshte bindje e vertete, prandaj si te 
dyshoje njeriu ne vetveten?! 

3. Vesvesja ne abdes. Kur te behet gati per abdes, 
shikon ujin dhe pyet veten: "Ky uje, si duket, qenka 
vetem i paster, se ndryshe pastrues nuk ka gjasa te jete." 
Shkak i kesaj eshte padituria fetare, sepse parimi esencial 
per ujerat eshte pastertia, sig thote AUahu:... Ne leshuam 
prej qiellit uje te paster". ^ 

Keshtu, parimi baze nuk lihet per shkak te nje 
supozimi, dhe, nese thellon edhe me shume mendimin 






per pastertine e ujit, atehere do te bjere ne mekat. 

4. Vesveset ndaj pastertise e rrobave. Njeriun qe vuan 
nga kjo semundje, e sheh tek i pastron rrobat e veta te 
pastra disa here ne dite, per shkak te ndonje dyshimi. 
Madje, ndodh qe te ndikohet aq shume, saqe vetem po 
preku ndonje mysliman, ai pastron rroben, sikur ai nuk 
eshte i paster apo bart me vete papasterti. Nese vetem 
nje pike i sperkat rroben, nuk mjaftohet me pastrimin 

e saj, por te tere rrobes, e po qelloi duke marre abdes, 
atehere edhe namazi me xhemat i kalon. 

5. Vesvesja ne namaz dhe nijet. Kur te shqiptoje nijetin, 
e sheh tek perserit: E fal kete..kete. . .vendosa ta fal kete 
namaz. . .E nderpret e pastaj e rifillon. . .Ben dhjetera 

risi derisa ta marre tekbirin fillestar. . .Pastaj ul koken, 
kerruset dhe bertet AUahu Ekber sikur t'u bertiste 
armiqve ne lufte. Ka thene Shejhu'l Islami: "Edhe sikur 
ndonjeri prej tyre te jetonte sa Nuhu, alejhi's selam, kurre 
nuk do te arrinte te gjente mbeshtetje shkencore per ate 
qe ben, perveg nese shpif per Pejgamberin, alejhi's selam. 
Sikur kjo te ishte e mire, ata do te na e paraprinin, do te 
na udhezonin per te. . ." 

SHERIMI 

1. Kerkimi i njohurive fetare, te cilat e pengojne njeriun 
nga veprat apokrife dhe te fabrikuara, duke larguar 
edhe djallin me gjithe cytjet dhe mashtrimet e tij. Sikur i 
prekuri nga vesveset te kishte njohuri fetare, atehere nuk 
do te ishte kurre pre e tyre. 

2. Perforcimi i besimit, ne radhe te pare me kryerjen e 



PSIKOLOGJI 



farzeve e pastaj edhe me adhurime fakultative (namaz, 
agjerim, zekat). Keto jane dige kunder djallit. 

3. Vazhdimesia ne te permendurit e AUahut. Ka thene 
Imami Ebu Bekr Ibnu'l Arabijj: 'Allahu i Madheruar ka 
fuqizuar djallin ndaj njeriut per t'ia prishur namazin - 
lutjen me vesvese, kurse sherim te kesaj e ka here dhikrin 
-te permendurit e Tij. . .'' 

Dhikri eshte kala e pamposhtur, eshte dige penguese, 
eshte mbrojtes i pandare, eshte arme shkaterruese 
kunder djallit. Nder dhikret e veguara jane ato ne 
mengjes e mbremje, para gjumit, hyrje-dalje nga vende te 
ndryshme, etj.. 

4. Dituria se eshte e vertete ajo qe soUi Pejgamberi, 
alejhi's selam, fjale, veper ose gkado qofte tjeter, kurse 
rruga qe ai trason, pra ajo e vesveseve, eshte rruge e 
djallit. 

5. Dituria se djalli kurre nuk e keshillon njeriun edhe 
nese ai pretendon nje gje te tille. AUahu rrefen tregimin e 
tij me Ademin dhe Havane, alejhima's selam: 

''Dhe u beri be atyre (duke u thene): Une jam keshillues 
per ju. 22. Atehere me mashtrim i zbriti (ne nivel te 
palakmueshem)...". ^ 

6. Perpjekja per largimin e djallit, se perndryshe, ai 

ngadhenjen mbi te. Ka thene Shejhu'l islami: ''Besimtari 

duhet te jete i paluhatshem dhe te vazhdoje me vepra 

te mira -dhikr, namaz- ngase me keto, kurthet e djallit 

zhduken. ... s'ka dyshim se intriga e djallit eshte e 
dober.4 

Sa here qe njeriu deshiron te kthehet nga AUahu, atij 
i vjen djalli me vesvese te ndryshme. Ai eshte sikurse 
grabitesit e rrugeve: sa here qe njeriu niset nga AUahu, ai 
del dhe e pengon ne rruge. Mu per kete arsye, njeri nga 
selefi qe pyetur: ''(^ifutet dhe te krishteret thone se nuk 
kemi vesvese". Realitet, u pergjigj ai, por ate qe ka here 
djalli me shtepine e shkaterruar (ne nje transmetim nga 
Jhni Abbasi me zemren e shkaterruar, /e cila ben mekate 
edhe me te medha se kjo/ si e konsiderojne ata)?-pyeti 
habitshem ai!". 

7. Kerkimi i mbrojtjes nga AUahu, sig na meson 
Allahu:"E nese te ngacmon ndonje ngacmim prej djallit, 
kerko mbrojtje prej AU-Uahut...." 

Kur te kerkosh mbrojtje tek AUahu, ai shkaterrohet, 
behet si asgje, keshtu qe ti kerko mbrojtje tek AUahu prej 
tij, kur te kendosh Kur'an apo te kryesh lutje te tjera. 

Ka thene Sa'diu: "Istiadheja (thenia: Eudhu bil-Lahi 
mines'h shejtani'rr rraxhim) eshte ndihme prej AUahut te 
Madheruar per largimin e djallit". 

8. Lutja. Duaja eshte mjeti me i fuqishem i largimit te 
vesveseve. Le ta dije njeriu se AUahut I vjen keq qe t'ia 
ktheje lutjen bosh besimtarit, sepse Ai u ka premtuar 
permbushje te lutjes atyre qe lusin. Prandaj, shpeshtoji 
duate! 

Pershtati ne shqip: Sedat Islami 

(1) Et-Tegabim,16. (2) El-Furkai\ 48.(3) El-A'raf, 21-22. (4) En-Nisa,76. (5) Fussilet, 36. 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 





ESE 



Mr. Ejup Haziri 

Q'eshte jeta? 




f'eshte jeta? A nuk ju duket nje pyetje paksa e gudit- 
shrae?! Te gjithe ndoshta do te nguteshim te konsta- 
'tonim se g'eshte jeta ne te vertete, por pak njerez do 
te kiSiin mundesi ta percaktonin ate, madje perkufizimi i 
jetes ka shtyre shume kimiste, biologe, fizikane, psikologe, 
filozofe, sociologe dhe gjeologe - te bejne hulumtime te 
ndryshrae rreth asaj se g'eshte jeta. Ata kane dhene shume 
perkufizime rreth jetes, shume prej te cilave ishin te kunder- 
ta nga njeri-tjetri. Kjo pyetje e thjeshte e kishte shtyre edhe 
fizikanin modem, Ervin Shredinger (Erwin Schrodinger), 
njeri prej nobelisteve te Fizikes, qe t'i pervishej punes dhe, 
nga kerkimet e bera, te konstatonte g'eshte jeta?! '"(^'eshte 
jeta - What is life?" - eshte libri i tij i tituUuar keshtu, nje liber 
qe mahniti shume njerez, por me shume ata te shkencave 
ekzakte. Z. Shredinger ne librin '(^'eshte jeta?' jep sqarime se 
g'eshte jeta, por nga kendveshtrimi i tij, nga ligjet e fizikes, 
qe per shume njerez mbeten ilustrime te pazberthyera dhe 
te pakuptuara. Sidoqofte, kjo eshte nje pune e mire nga 
kendveshtrimi i tij. 

A eshte libri i tij jeta e njeriut qe duhet ta jetoje ate? Nese 
po, atehere ate liber duhet ta lexoje gdokush per te pare se 
si eshte jeta! Sa libra jane shkruar per jeten e njeriut, e sa te 
ndryshme jane ato thenie, keshilla, sugjerime, nga nje liber 
tek tjetri! Sa shume njerez kane shkruar per jeten, dikush-di- 
kush vetem sa ka mbushur faqet e librit pa ndonje dobi per 
jeten e njeriut, e dikush tjeter me ato faqe te shkruara u ka 
nxire jeten lexuesve. A nuk ishte romani '' Vuajtjet e Verterit 
te ri" i Getes (Goethe) shkaktar i nje serie vetevrasjesh?! 

Dikush ka thene se jeta i ngjan librit, ballinat e te cilit 
tregojne lindjen dhe vdekjen; ne ate liber shkruhen veprat 
e tua te mira, per te cilat shperblehesh, dhe veprat e tua te 
keqija, per te cilat meriton ndeshkimin. Mundohu qe ne ate 
liber te shkruhen gjerat qe jane per te miren tende. Dije se 
gdo flete qe mbyllet, te afron drejt fundit dhe, me mbylljen 
e saj, mbyllet edhe nje pjese e jetes sate, prandaj perpiqu qe 
fleten e mbyllur ta mbyllesh me pune dhe vepra te mira. 
Dije se gdo dite e jetes sate eshte nje faqe e jeteshkrimit tend. 
Kujdesu qe ate ta shkruash mire, ngase nje faqe e atij jetesh- 
krimi e ndyn gjithe librin. I mirenjohuri yne, Sami Frasheri, 
kishte thene: "'(^do dite e jetes sate eshte nje faqe e biografise 
sate, kujdesu ta shkruash mire, sepse nje faqe e keqe e ndyn 
gjithe librin." 

Jeta i ngjan nje libri, te cilit, nese nuk i shfleton faqen 
tjeter, kurre nuk do ta zbulosh se gfare do te ndodhe me pas 
- kishte thene nje i ditur. 

Jeten, njerezit e shohin ne menyra te ndryshme: disa e 
shohin si realitet, enderr e zbrazet, gjera qe nuk jane ashtu 



sig shihen, ne mes pikellimit e gezimit, ku fundi i destinuar i 
njerezve perfundon ne fushen e betejes se madhe dhe sfides 
se vdekjes. 

Jeta eshte ardhmeria e koduar, ku nuk di se gfare te pret; 
shpesh ajo qe pritet nuk ngjan, e ajo qe s'pritet, edhe ndodh; 
ajo qe enderrohet, ka mundesi te mos realizohet, e ajo qe 
nuk imagjinohet, mund te realizohet me lehtesi. 

Beteja ne mes njeriut dhe jetes eshte e veshtire, por nuk 
duhet dorezuar para pikellimit e deshperimit! Ajo gfare 
ndodh ne te, nuk eshte e lehte te pranohet, por eshte e per- 
ballueshme, dhe asaj qe shihet si e perhershme, nje dite do 
t'i vije fundi. 

Jeta duhet pare si brendesia e dhomes, qe, nese qendron 
shume brenda saj, ndihesh i merzitur, por duhet ta hapesh 
dritaren dhe te shikosh bukurite f antastike dhe peizazhin 
e bukur te natyres, ne menyre qe ta thyesh ate monotoni e 
merzi. 

Mundohu te enderrosh, te kesh deshira dhe vendosi ato 
ne vizionin tend per ta jetuar jeten ne menyren me te bukur, 
ngase, nese i humbim qellimet tona, atehere ne kemi hum- 
bur vizionin tone dhe u jemi dorezuar sfidave ballafaquese. 

Jeta eshte mesuesi yne me i madh. Jetoje jeten pa marre 
parasysh se gfare vjen, sepse nepermjet saj mesojme se si te 
jetojme, dhe ne mundohemi qe jeten ta jetojme ne menyren 
me te mire te mundshme. 

Nese s'mund ta perkufizojme se gfare eshte jeta, atehere 
mund ta kuptojme duke e jetuar dhe shijuar ate! 




•0* 



DITURIAISLAME234 I JANAR2010 



UDHEPERSHKRIM 




Haxhi Ali M. Prebreza 



Haxhi rruge e gjate dhe e shenjte 



Haxhi mbetet rruga e shenjte per njerezit e de- 
votshem. Eshte rruga me e dashur, njeri prej 
kushteve te te qenit pjesetare te besimit islam. 
Rruge e gjate, me shume sakrifica e sfida, rruge shume 
e dashur, rruge e drites, e besimit e te falmes dhe te 
dashuruarit per te gjithe ne. Te bekuar jane ata qe u ka 
mberritur lajmi nga Zoti i Madherishem per te marre 
rrugen per vendet e shenjta. Vertet, ata u zgjodhen 
dhe u thirren per te qene banore te ketyre vendeve te 
shenjta per disa dite, per te kryer ibadetet, per te qene 
sa me afer te Lumit Allah me zemer e me shpirt. A 
kemi mundesi te gjithe te jemi pjese e ketij udhetimi, 
ketij qellimi madhor, atje ku bashkohen te gjithe si nje, 
pa dallim race e fisi, pa dallim ngjyre te lekures, atje ku 
te gjithe jane nje, nje edhe ne qellim edhe ne mendje, 
nje ne ibadet dhe lutje? 

O ju te zgjedhur per rruge, rruga eshte e gjate, ne 
zemrat tuaja shperthen vullkan dashurie per Allahun 
xh.sh., per ato vende ku ka zbritur Libri i shenjte, 
Kur'ani, atje ku ka nisur gdo gje e bekuar me Emrin 
e Allahut, atje ku eshte shkruar rruga e cila duhet 
ndjekur sot e mot, deri ne Diten e Fundit te kesaj bote. 
Allahu na ruajtte dhe na meshirofte! 

Shtrohet nje pyetje e thjeshte: A duhet shkuar dhe a 
u duhet besuar gjithsekujt per rrugen dhe qendrimin 
ne ato vende te shenjta? 

Nje pergjigje do te mundohem ta jap edhe une, si 
njeri prej fatlumeve qe pata rastin te isha vitin e shkuar 
atje, fale njerezve te vullnetit te mire te Bashkesise 
Islame te Kosoves, si njeri nder mjeket e haxhinjve. 

Ai qe ka mundesi gjithsesi. Besojuni vetem atyre qe, 
per meshiren e Allahut, kane marre ate rruge aq te 
gjate. 

Ate dite nentori ne Kosove koha ishte shume e 
ftohte, shume e ftohte, me bore e akull, e ne zemrat 
tona digjeshim si ne zjarr. Ishim mbledhur ne aero- 
port qe menate dhe prisnim lajmin nga altoparlanti 
qe te futeshim ne aeroplan. E falem sabahun ne shenje 
mirenjohjeje dhe obligimi ndaj Allahut dhe falen- 
deruam Allahun qe na e mundesoi te jemi pjese e 
haxhinjve te botes, atje ku mblidhen te gjithe vellezerit 
nga feja. Udhetimi ishte i gjate, pak me shume se 4 
ore. Ne Medine dielli ende digjte. Ne u vendosem ne 
nje hotel shume te madh, vetem t'i numeroje tere ato 
dhoma te aq shume kateve, do te beje nje dite. Ne 
ishim vendosur ne katet 4,5,6,7,8 dhe 9. Vendosja ishte 
shume e rehatshme, dhomat te medha e me drite te 



bollshme, me klime dhe me uje te bollshem ne banjo. 
Edhe Xhamia e Muhamedit a.s., ishte shume afer, per 
te kryer ibadetet . Po ashtu furnizimi me ushqim ishte 
afer dhe i lehte. Uje zem-zemi kishte ngado, i paster, i 
ushqyeshem dhe sherues. 

Udheheqesit e rruges ishin shume korrekte, te afert 
dhe perhere ne dispozicion te haxhinjve per gfaredo 
rasti a nevoje. Qendruam aty 10 dite dhe vizituam 
vendet e shenjta, atje ku Muhamedi a.s., me shoket 
e tij, kishin here lufterat dhe betejat per din e iman. 
Pastaj kaluam ne Meken e shenjte. Mbi 4 milione 
njerez, besimtare haxhinj te rinj e te moshuar ishin 
mbledhur ne nje vend. Dielli piqte papushuar, vape 
e madhe, po ne nuk ndienim lodhje. Secili ngutej 
te bente sa me shume ibadet, t'l lutej Allahut per 
meshire, vetem Ai eshte Qe fal dhe meshiron. Bash- 
kesia Islame kishte vendosur qe te kryenim hax- 
hin temetu (me kurban), qe te jemi sa me te lire ne 
ihrame. Ishte ky nje veprim shume i qelluar, sepse 
edhe haxhinjte me te moshuar i perballonin me lehte 
sfidat. Erdhi momenti i tubimit ne Arefat. U nisem 
qe ne perendim te diellit, te gjithe ishim te emo- 
cionuar ne maksimum. Qendruam tere naten ne 
tenda te vendosura ne rrafshnalten e Arefatit dhe te 
te nesermen deri ne perendimin e diellit. Aty ishte 
nje bote e tere. Kudo shihje njerez, te gjitha ngjyrash, 
te veshur njesoj - ne te bardha. Kudo lutje Allahut, 
kudo kendim Kur'ani. Ne mbremje, shume te orga- 
nizuar, na barten ne Myzdelife, aty ku mblodhem 
edhe guralecet per te gjuajtur te keqin, shejtanin. Me 
agun e pare shkuam ne Mina, ku me Emrin e Al- 
lahut hodhem guralecet kunder se keqes dhe djallit. 
Me vone, pas Bajramit, vajtem ne Qabe per ta kryer 
Tavafin, dhe me pas kryem edhe Sajin, nje distance ne 
mes dy kodrave Safa e Merve, shkurtuam floket, dhe 
keshtu perfunduam obligimet per te qene haxhinj. Ne 
mbremje na sollen mish te kurbaneve qe ishin prere 
per haxhin tone. Nje dite para kthimit, heme tavaful 
veda-haxhin lamtumires. Per fundin duhen falende- 
ruar udheheqesit e rruges - hoxhe Kasimi dhe hoxhe 
Ahmeti e hoxhallaret e tjere, qe u sollen aq mire me 
ne, qene aq te kujdesshem dhe aq te sjellshem. Edhe 
ekipet e tjera shoqeruese edhe mjeket qene ne nivelin 
e detyres. Falenderojme Zotin dhe njerezit e vullne- 
tit te mire, qe na mundesuan te ishim vizitore dhe 
haxhinj ne vendet e shenjta. Zoti na pranofte lutjet 
dhe ibadetet tona! 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



•O* 




ME SHKAS 



Mr. Qemajl Morina 



Edukata fetare ne Serbi 



Ka disa vite qe ne shkoUat publike ne Serbi zhvil- 
lohet lenda e edukates fetare ose mesira-besimi, 
sig quhet ne mediet serbe. Monopolin e plote ne 
kete lende, sipas medieve beogradase, e ka Kisha Orto- 
dokse Serbe, si ne pergatitjen e plan-programit, po ashtu 
edhe ne caktimin e mesiradhenesve te kesaj lende. Kisha 
Ortodokse Serbe propozimet e saj ia dergon Ministrise se 
fese, e cila ia percjell Ministrise se Arsimit te Serbise. Gjate 
periudhes se kaluar, eshte vertetuar se kjo metode nuk 
ka funksionuar ashtu si duhet, prandaj ne ligjin e ri, i cili 
eshte aprovuar ne shtator te ketij viti, jane here disa ndry- 
shime, me qellim te kufizirait te monopolit te Kishes. Eshte 
vertetuar se, mungesa e nje kontrolli efikas te Ministrise se 
Arsimit, ka here qe lenden e mesim-besimit ta zhvillojne 
elemente ultranacionaliste, sig ishte rasti i Ivan Ivanovigit 
(31), mesues i fese ne disa shkoUa fillore te Arangjello- 
vacit (Blic, 19.12.2009). Kjo eshte vertetuar, pas emisionit 
"Insajder" te televizionit B92, pasi eshte verifikuar se ai 
eshte kryetar i shoqerise djathtiste 'Tanet" (Nasi), e cila 
pothuajse merr pjese ne te gjitha tubimet, te cilat zakonisht 
perfundojne me incidente, ku zakonisht kendohet: ''Vraj, 
prej, qe shqiptari te mos ekzistoje" ("Ubij, zakolji, da Siptar 
ne postoji".) 

Ne intervisten qe e perditshmja "Blic" e Beogradit zhvil- 
loi me mesuesin e mesim-besimit, Ivan Ivanovig, ai nuk 
mohon angazhimin e tij ne njeren prej organizatave me 



ultramacioaliste te Serbise, por ai shpalos edhe bashke- 
punimin e saj me spektrin e gjere politik te Serbise, si dhe 
ndihmen e perkrahjen qe organizata e tij merr nga Partia 
Radikale Serbe dhe DSS. Ai permend edhe bashkepunimin 
e organizates se tij me organizaten rinore, me te njejtin 
emer nga Rusia, e cila eshte pjese e Partise - Rusia e Bash- 
kuar te Kryeministrit rus, Vladimir Putin. 

Kurse pyetjes se gazetarit per kenget kunder shqip- 
tareve, me te cilen ata perfundojne mitingjet e tyre, ai i 
pergjigjet duke theksuar se kjo eshte geshtje e zakonshme 
per te. Ai shpalos te gjitha protestat qe organizata e tij 
ka here kunder atyre vendeve qe kane njohur shtetin e 
Kosoves, sig jane protestat para ambasades se SUovenise 
ne Beograd, para ambasades se ShBA-se, Holandes, Bri- 
tanise se Madhe e shteteve te tjera, po ne Beograd. 

Keshtu, pra, ne vend qe edukata fetare te perdoret per 
te kerkuar falje nga shqiptaret, te cilet perjetuan gjenoci- 
din e papare ne dekaden e fundit te shekuUit njezet dhe 
ne fillim te shekullit njezet e nje, per fat te keq femijet dhe 
te rinjte serbe mesojne nga goja e mesuesve te fese, si t'i 
urrejne dhe t'i asgjesojne fqinjet e tyre - shqiptaret. Ajo 
qe eshte edhe me tragjike, Kisha Ortodokse Serbe, e cila 
eshte bartese e kesaj lende ne shkoUat publike te Serbise, 
se paku nuk gjen kuraje per t'u distancuar nga kjo e keqe. 
Shtrohet pyetja: Ku jane parimet e Krishterimit autentik ne 
Kishen Ortodokse Serbe sot?! 





w 








INTERVISTE 



INTERVISTE ME PROF. TEFIK ER GASHIN 

Intervistoi: Mr. Rexhep SUMA 

EDHE GJATE BOMB ARDMEVE 
NUK lA KTHEU SHPINEN 

VENDIT 

Prof. Tefik ef. Gashi eshte njeri nga profesoret me te shquar te 
lendes se Kiraetit apo Kufanit, qe punoi pergjate 33 vjetesh ne 
medresene e mesme ''Alauddin" te Prishtines. Mesimdhenes i 
afert, i sjellshem me nxenes, i sinqerte. Reflektonte hutesi dhe 
dashuri ne mesimet e tij. Ishte pikemheshtetje per zgiidhjen e 
shume prohlemeve me te cilat hallafaqoheshin nxenesit. Njeriu 
qe ne gdo muaj hen nga dy hatme. Njeriu qejeton me Kur'anin. 
Njeriu qe asnj'eheree nuk ia ktheu shpinen vatanit, as gjate 
fushates se homhardimeve te Nato-s te vitit 1999. 



''Dituria Islame": Prof. Tefik , ju lutemi nje hiografi te shkurter 
te jetes suaj? 

Prof. Tefik Gashi: Jam i lindur ne Majac (Podujeve) 15 
02 1943. Filloren e kreva ne vendlindje kurse medresene 
e ulet e vazhdova ne Prishtine, kurse me pastaj kam 
vazhduar medresene e mesme ne Sarajeve dhe atje diplo- 
mova me 1964. Ne vitin 1965 u regjistrova ne degen 
e Orientalistikes ne Beograd. Beogradin e leshova ne 
nentor te 1966-s dhe u drejtova per ne Bagdad, per arsye 
se m'u dha mundesia te shkollohesha atje. Ambasadori i 
Irakut ne Beograd me pati pyetur nese deshiroja te stu- 
dioja ne Irak, keshtu qe une pranova me gjithe deshire 
dhe pastaj u pranova ne Bagdad. Gezim me te me madh 
nuk ka pasur per mua perveg shkuarjes ne Haxh. Edhe 
pse isha i martuar, e kisha djalin dy vjeg dhe kur i 
tregova babes, nga gezimi filloi te qante duke thene: " 
O Zot, shume t'u kam lutur qe djali im te shkoje atje e te 
edukohet ne frymen islame". 

ME TREN NGA PRISHTINA DERI NE BAGDAD 

''Dituria Islame": Jeta studentore eshte jeta me e bukur e 
njeriut, a ishte edhe per ty keshtu, edhe pse studio je ne Bagdad? 
Prof. Tefik Gashi: Nuk ka dyshim se po. Sa per kurioz- 
itet, udhetimin me tren ne relacionin Prishtine -Bagdad 
e kam here per tri dite vetem, pa asnje shok. Normalisht 
qe 15 ditet e para ishin shume te lodhshme per mua, 
saqe m'u merzit gjithgka dhe desha te kthehesha, por 
nje shok nga Turqia me bindi te qendroja. Ne ate kohe 
nuk kishte institut te gjuhes dhe u detyrova te hyja drejt 
ne fakultet qe ishte nje sfide e vegante per mua, por me 
angazhim dhe pune sistematike, i perfundova studimet 
ne afat optimal. Pra, ne Irak qendrova nga 1966 deri me 
1971, kur u diplomova ne fakultetin "' Kulijetu esheriatu 
vel adab" (fakulteti i sheriatit-filologji ) dhe isha shqip- 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 





INTERVISTE 



tari i pare ne Bagdad. Me pastaj, gjate pushimeve verore 
pata marre dokumentet edhe te 10 studenteve te tjere 
qe u pranuan ne Bagdad. Une ende kam nje respekt te 
vegante per popuUin irakian dhe profesoret e mi, sepse 
vertet kane qene te dashur dhe te afert me ne. Dhe vazh- 
dimisht kemi qene te shoqeruar nga ana e tyre, po edhe 
sjelljet tona kane qene ne perputhje te plote me Islamin. 
Per gdo verejtje qe kishin ndaj ndonje student! shqiptar 
me drejtoheshih mua. Ishte vertet nje jete e kenaqshme 
dhe me e embela, po dhe e veshtire ne te njejten kohe. 
Me vone mora edhe bashkeshorten time atje dhe atje me 
lindi vajza. Kishte veshtiresi materiale, por shok te mi 
nga Buhara, Malajzia etj., me ndihmonin pa e ditur une 
fare. Njehere jam ndier shume keq, saqe i pata qortuar 
ashper, por ata me ndihmonin vetem per hir te Zotit dhe 
ne shenje respekti per mua. 

NGA B AGD ADI NE AGJENCI TURISTIKE 

''Dituria Islame": Pas kthimit tuaj nga Bagdadi si i diplo- 
muar, ire vjet keni qendruar i fopune, apo keni punuar atje 
ku nuk keni dashur? 

Prof Tefik Gashi : Po, per fat te keq, sa erdha ne Prishti- 
ne, ne vitin 1971, kerkova pune ne Bashkesine Islame, 
por, te them te drejten, strukturat e atehershme nuk me 
priten mire dhe u detyrova te punoja ne nje agjenci tur- 
istike si kontabilist dhe per te nxjerre viza per kliente. 
Por, elhamdulilah, me angazhimin e shokeve te mi, 
prof. Bajrushit dhe prof.Qazimit, me 15 nentor 1974 u 
pranova ne Medrese si edukator. Dhe pastaj ne vitin 
1975 si mesimdhenes i Kur'anit edhe i disa lendeve te 
tjera, kur nevojitej, derisa u pensionova ne vitin 2008, 
pra 33 vjet te plote ne arsim. 

''Dituria Islame'': Si i pershkruani marredheniet me kolek- 
tivin por edhe me nxenesit ne ato kohe? 
Prof Tefik Gashi: Dua te them se marredheniet tona ne 
kolektiv ishin te shkelqyera dhe kurre me askend, per 
sa kam qene ne arsim, s'kam pasur as problemin me te 
vogel. Medreseja per mua ka qene shtepia ime e dyte, 
dhe kam pasur nje jete e kujtime te embla nga gjithe ato 
vite. Normalisht qe gjithnje udhetimin nga fshati im, ne 
fillim e beja ne kembe, e me pastaj me autobus dhe me 
vone me makine. Kur hyja ne medrese, lehtesohesha 
nga lodhja dhe ndieja nje kenaqesi shpirterore. 

''Dituria Islame'': Jeni nder edukatoret dhe profesoret sjellja 
dhe morali i te cileve ka reflektuar vazhdimisht neformimin e 
personalitetit te nxenesve? 

Prof. Tefik Gashi: Puna ime si profesor kerkonte te 
isha vazhdimisht afer me nxenesit, ndoshta ne shume 
raste me i afert se vete prindi. Nxenesi per mua ka qene 
gjithgka dhe kujtoj me endje gjenerata e gjenerata qe 
kane dale nga duart tona. Une vazhdimisht e konsid- 
eroja nxenesin si shok dhe kisha kenaqesine shpirterore. 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 



sidomos me ata qe mesonin mire dhe ishin te zellshem. 
Shpeshhere me ta bisedonim edhe per gjera private dhe 
ata kishin besimin tim. 

Gjithmone jam munduar te jap maksimumin tim ne 
edukimin dhe formimin e gjeneratave te reja, ngase 
kete e ndienim si obligim fetar e kombetar. 

NE gDO 15 DITE BEN HATME 

Dituria Islame": Tash jeni pensionist, si e kaloni kohen dhe a 
merreni me digka ? 

Prof. Tefik Gashi: Per mua pensionimi eshte nje gje e 
rendomte dhe e kam pritur shume i qete pas punes 
prej 33 vjetesh. Me mungojne shoket e Medresese si 
dhe zhurma e nxenesve dhe hareja e tyre, edhe pse 
takohem shpesh me shoket e mi, po edhe me nxenes qe 
u kam dhene mesim. Kohen e kaloj duke lexuar Kur'ani 
Kerimin, qe per mua eshte burim i pashtershem dhe 
asnjehere nuk ngopem me te. Mundohem te kuptoj 
disa ajete te cilat i has gjate leximit dhe me provokojne 
qe te kthehem dhe te shfletoj tefsiret, per te kuptuar 
dhe per te pasur nje pasqyre te qarte per ate ajetin apo 
geshtjen qe jam duke e kerkuar. Por edhe ne shume 
hadithe. Une lexoj shume Kur 'an, per gdo dite lexoj nga 
dy xhuze (40 faqe) dhe per gdo muaj rregullisht bej nga 
dy hatme. 

"Dituria Islame" : Gjate okupimit klasik te Kosoves, ne peri- 
udhen 1989-1999 keni qene profesor. Si i kujtoni ato vite kur 
per gdo dite duhej te udhetonit nga Podujeva ne Prishtine, 
me gjithe veshtiresite e shume posiblloqeve serbe? 
Prof. Tefik Gashi: Te jeni te bindur se ato kohe jane 
te paharrueshme dhe inshalla me kurre s'i perjeton 
populli yne. Me shume e kishim gajle per nxenesit 
tane sesa per familjet tona, sepse ne kishim pergjegjesi 
drejtperdrejt per ta; ata ishin emanet yni. Ne ate kohe 
drejtor i medresese se mesme 'Alauddin" te Prishtines 
ishte Prof. Naim ef. Ternava. Ne profesoret dhe edu- 
katoret ishim ne kujdestari permanente, sepse kishim 
frike mos u ndodhte ndonje e keqe nxenesve tane. Edhe 
fundi na erdhi shume keq, u ndame. Une kam qene 
ne medrese deri ne 31 mars; edhe kur e filluan bom- 
bardimet, ne kemi zhvilluar mesime ne medrese. Ne 
ate kohe me vete kisha 30 nxenes, te cilet nuk i lejonim 
te shkonin ne shtepite e tyre ne Drenice, per shkak te 
sigurise dhe, si perfundim, serbet hyne ne Medrese, po 
ne dolem prapa Medresese dhe shpetuam. Prof. Naimi 
kete situate e pati menaxhuar shume mire dhe shpesh- 
here ia kujtoj a atij duke i thene: "'Medresene nuk guxon 
kush me e preke". Me thoshte: 'Tse, nga e di ti''? 
I thosha: ''Medreseja eshte ngritur me sadaka dhe djerse 
te popullit, prandaj s'ka me guxue kush me e preke as 
damtue". 

Dhe keshtu, pasi kishin filluar bombardimet e Natos 
mbi caqeqt serbe, me 31 Mars te vitit 1999 une, me 




familjen time dhe Naimi me familje, e leshuam Prishti- 
nen duke u drejtuar per Shtime, ku kemi qendruar ne 
shtepine e Ahmet Sadriut ne Davidovce, nje muaj te 
plote, per se e falenderoj, se kemi pasur nje mikpritje 
bujare e vellazerore, qe asnjehere nuk e harroj . . . 

EDHE GJATE BOMB ARDIMEVE NUK lA KTHEU 

SHPINEN VENDIT 



BASHKESIA ISLAME E KOSOVES 



KESHILLI I BASHKESISE ISLAME NE PEJE SHPALLE: 

KONKURS 

Per plotesiinin e vendit te lire te punes: 

Imam, hatib dhe mual-lim ne xhamine ''haxhi Ibrahim DevoUi'' ne 

Peje. 



'''Dituria Islame": Mefal, sa ishte e veshtire Via ktheje shpi- 
nen Medresese? 

Prof. Tefik Gashi: Une, kur e kam leshuar Prishtinen, 
kam menduar se me kurre nuk do te ktheheshim ne 
vendin tone. S'e dija se ku po na gonte fati. Por, deshi i 
Madhi Zot, e u ktheva, se une s'dola jashte fare, edhe 
pse kisha presion prej familjes qe ta leshonim Kosoven, 
po une isha i vendosur qe kurre te mos e leshoja ven- 
din. Prandaj, me 30 prill u ktheva ne Prishtine, e cila 
digjej flake dhe kundermonte ere baruti gjithandej, dhe 
u vendosa tek vellezerit e mi ne lagjen Emshir, edhe 
pse nuk e dija a ishin gjalle ata apo jo. Nderkaq, te tre 
djemte e mi kane qene ne radhet e U(^K-se ne rajonin e 
Llapit. 

"Dituria Islame" iQfare mesazhi keni per profesoret e Me- 
dresese? 

Prof. Tefik Gashi: Kam deshire te jene te bashkuar e te 
unjisuar ne qendrime e pune. Te punojne si anetare te 
nje familjeje. Te ndihmojne njeri-tjetrin. Suksesi nuk 
eshte vetem brenda kater mureve te klases, sepse 
nxenesi te percjell edhe jashte klase. Te kene nje dashuri 
mes vete fi sebililah (vetem per Zot). Te kene obligim 
moral ndaj nxenesve, edhe ndaj atyre nxenesve qe jane 
pak problematike, t'i ndihmojne me shume qe edhe ata 
te kene sukses. Profesoret eshte e pamundur qe te kene 
te gjithe dituri ne te gjitha fushat, por duke ndihmuar 
dhe perkrahur njeri-tjetrin, do te korrin rezultate. 

''Dituria Islame": Nga kendijuaj si pensionist, gfare e shihni 
si leshim apo qe ju ka ikur dhe keni pasur mundesi ta henit, 
po nuke keni here? 

Prof. Tefik Gashi: Une kam pasur fatin qe vetem kater 
vjet shkolle te mesoja ne gjuhen shqipe, pra ne shkollen 
fillore, kurse me pastaj shkollimi im ka qene ne gjuhe 
te huaja, si serbokroatisht dhe me vone edhe arabisht. 
Mua vazhdimisht me ka munguar zoterimi i gjuhes 
standarde shqipe. Pra, me shkrime nuk jam marre 
shume, edhe pse kam pasur mundesi. E di qe kam 
pasur mundesi te merrem me shume me studime dhe 
publicistike islame. Tash mundohem dhe filloj te perk- 
thej ndonjehere, por e shoh qe koha po e ben te veten. 

''Dituria Islame'' :Per fund gka do te deshiroje te thoni? 
Prof. Tefik Gashi: Ju deshiroj sukses dhe pune te mbare. 
Vetera perpara e me hapa te sigurt, se me ndihmen e Al- 
lahut nuk kane me munguar as rezultatet. 



KESHILLI I BASHKESISE ISLAME NE VUSHTRRI SHPALLE: 

KONKURS 

Per plotesimin e vendit te lire te punes: 

Imam, hatib dhe mual-lim ne xhamin e fsh. Reznik. 



KANDIDATI DUHET Tl PLOTESOJE KETO KUSHTE: 

• Te kete te kryer Medresene dhe Fakultetin e Studimeve Islame ne 
Prishtine ose jashte vendit 

• Vertetimi i nostrifikimit te diplomes se fak. nga Kryesia e BIRK- 
es, per te gjithe pretendentet qe kane te kryer fakultetet ne shtetet 
arabe. 

• Te kete aftesi komunikimi me xhemate, 

• T'i permbahet Rregullores se KBI-e dhe Kushtetutes se BIRK-es 

• Te mos kete verejtje ne pune nese paraprakisht ka qene i 
punesuar. 

DOKUMENTACIONI I NEVOJSHEM: 

• Kerkesa per punesim 

• ^ertifikata e lindjes 

• (Jertifikata shendetesore 

VEREJTJE 

• Dokumentet te dorezohen ne KBI. 

• Dokumentet e pakompletuara nuk do te merren ne shqyrtim. 

• (Jertifikata se nuk eshte nen hetime. 

• Diploma e fakultetit. 

• Deshmi mbi karakteristikat e tij ne pune, nese paraprakisht ka 
qene i punesuare. 

• Deklarate me shkrim se do t'i kryeje te gjitha sherbimet fetare. 

• Konkursi mbetet i hapur 15 dite pas publikimit ne revisten " 
Dituria Islame''. 



FAKULTETI I STUDIMEVE ISLAME NE PRISHTINE SHPALLE: 

KONKURS PER REFERENT 

Kandidatet te cilet konkurrojne per postin e referentit per ^eshtje 
te studenteve prane FSI-se duhet te plotesojne kushtet si vijon: 

• Te kete kryer Fakultetin e Studimeve Islame ne Prishtine. 

• Te kete pervoje pune se paku 3 vje^are. 

• Qe perve^ gjuhes shqipe te njoh mire edhe nje gjuhe te huaj, 
preferohet gjuha arabe. 

• Te kete njohuri per perdorimin e kompjuterit -Wordin & Exel 

• Te sjelle certifikaten shendetesore. 

• Te sjelle certifikaten nga gjykata komunale . 

VEREJTJE 

• Dokumentet te gjitha duhet te jene ne origjinal te cilat mund te 
dorezohen ^do dite pune ne FSI, ne adresen: Rr. Bajram Kelmendi 
nr. 84, 10000 Prishtine. 

• Konkursi mbetet i hapur 15 dite nga dita e shpalljes ne revisten 
" Dituria Islame''. 

Me respekt 

Doc.Dr. Rexhep Boja, dekan 



DITURIA ISLAME 234 I SHKURT2010 





AKTIVITETE 




AMBASADORI 
SAUDIT, ABDULLAH 
ABDULAZIZ AL- 
ABDULKERIM TAKON 
MYFTIUN TERNAVA 
Myftiu i Kosoves, Mr. 
Nairn Ternava, priti me 
22 dhjetor 2009, Amba- 
sadorin e Mbreterise se 
Arabise Saudite ne Ti- 
rane, Abdullah Abdulaziz 
Al-Abdulkerim, te cilin e 
falenderoi per perkrahjen 
qe ka dhene Mbreteria 
e Arabise Saudite per 
Kosoven. ''Zotni Amba- 
sador, populli yne eshte 
mirenjohes dhe falende- 
rues ndaj Mbreterise Suaj 
per njohjen e pavaresise 
se shtetit tone, gjithashtu 
ju falenderojme edhe 
per deshmine qe beri 
Mbreteria Juaj ne favor te 
Kosoves para pak ditesh 
ne GJND ne Hage, si dhe 
per kontributin qe po jep 
diplomacia saudite ne 
institucionet nderkom- 
betare ne perkrahje te 
Kosoves" . Ambasadori 
i Mbreterise se Arabise 
Saudite, Abdullah Abdu- 



laziz Al-Abdulkerim tha 
se ndihet i privilegjuar 
qe per te paren here 
eshte per vizite zyrtare 
ne Kosoven e lire e te 
njohur nderkombetar- 
isht. Ndersa me tutje tha: 
''Mbreteria e Arabise 
do te jete ne perkrahje 
te plote te Kosoves ne 
te gjitha institucionet 
nderkombetare" . 
Ambasadori theksoi 
gjithashtu se Arabia 
Saudite do te vazhdoje 
te perdore ndikimin e saj 
dhe te loboje ne Konfer- 
encen Islamike dhe ne 
Ligen Arabe tek ato shtete 
qe ende s'e kane njohur 
Kosoven, qe nje gje te tille 
ta bejne sa me pare.Amba- 
sadori saudit, ne takim me 
Myftiun u interesua edhe 
per gjendjen dhe rrjedhat 
e Bashkesise Islame. 
Ambasadori i Mbreterise 
se Arabise Saudite, 
Abdullah Abdulaziz 
Al-Abdulkerim, tani 
eshte emeruar ambasa- 
dor jorezident edhe per 
Kosoven. (R.Shkodra) 



TRAJNIM PER 
ARKETARET E 
KESHILLAVE TE BI-SE 
TE KOSOVES 

Kryesia e Bl-se te 
Kosoves, respektivisht 
drejtorati i financave, 
organizoi trajnim njeditor 
per arketaret e keshillave 
te Bl-se te Kosoves me 
temen ''Unifikimi dhe 
standardizimi i punes ne 
sektorin financiar te Bl-se 
te Kosoves''. Kasim ef. 
Gerguri-drejtor finan- 
ciar i Kryesise se Bl-se 
te Kosoves, ne hapje te 
trajnimit tha se, krahas 
zhvillimit te gjithanshem, 
Kryesia e BI nje kujdes 
te posagem, i kushtohet 
ecjes me trendet e kohes. 



avancimit dhe profesion- 
alizimit te administrates 
ne Bashkesine Islame te 
Kosoves. 

Drejtori financiar Gerguri 
para arketareve pre- 
zantoi edhe programin 
kompjuterik enkas per 
mbajtjen e librave te arkes, 
si dhe per pergatitjen e 
llogarise perfundimtare 
dhe pergatitjen e planifi- 
kimit te buxhetit. Ne kete 
trajnim moren pjese 25 
arketare te keshillave 
te Bl-se te Kosoves. Ne 
fund te trajnimit u mor 
vendimi qe programi i ri 
kompjuterik per mbajtjen 
e financave, te vihet ne 
zbatim nga 1 janar 2010. 
(R.Shkodra) 





•O* 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR 2010 



AKTIVITETE 




MANIFESTIM ME 
RASTIN E VITIT TE RI 
XHIXHRI 1431 

Me 19.12.2009, ne sallen 
e kultures ne Podujeve, 
organizuar nga Keshilli 
i Bashkesise Islarae i 
Podujeves dhe Kosova Aid 
and Development - KAD, 
u mbajt tribune manifes- 
tive me rastin e vitit te ri 
hixhrij 1431. Me gjithe mo- 
tin e ftohte qe mbreteron- 
te, salla e kultures ishte e 
vogel te nxinte te gjithe te 
interesuarit per te marre 
pjese ne kete manifestim. 
Lexuesi i Kur'anit Ha- 
kim Ilazi, e hapi tribunen 
me ajete kur'anore. Ne 
emer te organizatoreve te 
pranishmit i pershendeti 
dhe u shprehu mireseard- 
hje z. Idriz Bilalli, kry- 
etar i KBI-se te Podujeves, 
duke thene se tribuna po 
organizohej ne vazhden e 
aktiviteteve te larmishme 
qe organizojne per xhe- 
matlijnte. Ai me tutje tha: 
''Me lejoni qe njekohe- 
sisht te pershendes edhe 
bashkorganizatorin e kesaj 
tribune, KAD, gjegje- 
sisht drejtorin z. Rachid 
Djaroum, i cili gjithhere 
na ndihmon ne arritjen e 
synimeve tona, duke mos 
kursyer asnjehere, per se 
meriton nje falenderim 
te vegante". Me pas, te 
pranishmit paten rastin te 
degjonin kumtesen e pare 
"Historia e Hixhretit" nga 
kryeimami i Bashkesine 
Islame te Republikes se 



Kosoves, Sabri Bajgora, i 
cili, duke percjelle per- 
shendetjet e perzemerta 
nga Kryesia e Bashkesise 
Islame te Republikes se 
Kosoves, luti Allahun 
xh.sh. per pranimin e 
veprave tona. "Ne histori, 
- theksoi ai, - ndodhin 
gjera te cilat i mbulon 
pluhuri i harreses, por 
ka edhe gjera madhore, 
qe pa dyshim mbesin 
te gdhendura ne mend- 
jet tona, sig eshte edhe 
hixhreti - shperngulja e 
Muhamedit a.s., e qe pa 
dyshim nderroi rrjedhen e 
metejme te historise". Me 
pastaj ai beri nje elaborim 
te disa sekuencave nga 
hixhreti i pejgambereve te 
mehershem, duke perfun- 
duar me fjalet: "Hixhreti 
ka edhe simboliken e tij: 
largim nga mekatet ne 
vepra te mira-sevape". Ne 
kumtesen e dyte "Rende- 
sia dhe dobite e hixhretit'', 
z. Muharrem Ternava, 
profesor ne medresene 
e mesme "Alauddin" 
te Prishtines, diskutoi 
rendesine e hixhretit dhe 
dobite e tij.^S'do mend, - 
thksoi ai, - se Allahu xh.sh. 
deshi qe gjerat ne Islam 
te shkruhen me shkronja 
te arta, e edhe hixhreti 
mbeti ngjarje e pashlyer 
ne histori. Nga hixhreti 
kuptojme perpjekjet e 
Muhamedit a.s. qe te gjeje 
fusheveprim per te mbjelle 
daVetin-thirrjen hyjnore.''. 
(E. Qerimi) 





ORGANIZATA TIKA 
DHE IHH DHUROJNE 
DY AUTOMJETE KBI-SE 
NE PRIZREN 
Shoqata turke, IHH (In- 
ternational Humanitare 
Hilfsorganisation) me 
sell ne Vien - Austri, ia 
dhuroi gratis KBI-se ne 
Prizren nje kombi - bus 
transporter per nevojat e 
besimtareve te Komunes 
se Prizrenit. Dorezimi dhe 
pranimi i kombi - busit 
transporter u be ne zyret 
e KBI-se ne Prizren, ku 
ishte i pranishem edhe 
vete Vahit Toy - drejtor i 
IHH per Austri. Nga ana 
tjeter edhe Organizata 
nderkombetare turke per 
bashkepunim dhe zhvil- 
lim 'TIKA",zyreja ne 
Kosove, ia dhuron KBI-se 
ne Prizren nje veture te 
tipit Nissan Pathfinder, 
diesel, 2.5, automatik, 
5+2 ulese. Dorezimi dhe 
pranimi i kesaj veture u 
be solemnisht ne qendren 
e qytetit te Prizrenit ne 
Shadervan, prane xhamise 
"Sinan Pasha". Me kete 
rast, koordinatori i TIKA- 
se, Kur§ad Mahmat tha se 



ndihet shume i lumtur qe 
po e dhuron kete veture, 
pasiqe nepermjet saj 
KBI-se ne Prizren, do te 
ofroje sherbime edhe me 
te mira ndaj besimtareve. 
Po keshtu edhe Kryetari i 
KBI-se ne Prizren, Lutfi ef . 
Ballek, i cili i pranoi qele- 
sat e vetures tha se eshte 
kenaqesi e vegante qe sot 
po e pranojme kete veture. 
Keshilli i Bashkesise 
Islame ne Prizren ka patur 
shume nevoje per nje 
veture te ketille, dhe kete 
zbrazeti sot po e ploteso- 
jme fale ketij donacioni, te 
cilin Organizata "TIKA", 
ia dhuron KBI-se Prizren. 
Ne emer te KBI ne Prizren, 
e falenderojme TIKA-n jo 
vetem per kete veture, por 
edhe per te gjitha inves- 
timet qe i ka here dhe po 
i ben ne qytetin e Priz- 
renit, nenvizoi kryetari i 
Keshillit te KBI-se. Ndersa 
kryeimami i KBI-se se 
Prizrenit, Ali ef . Vezaj 
duke e falenderuar TIKA- 
n tha se marredheniet e 
Turqise me Kosove kane 
nje lidhje vellazerore dhe 
te sinqerte. (O. Bislimaj) 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 





OKB E KA 
PERSHKRUAR 
NDALIMIN E NDER- 
TIMIT TE MINAREVE 
SI RACISTE NE ZVICER 
Kombet e Bashkuara e 
kane denuar ndalimin 
e ndertimit te minareve 
ne Zvicer dhe kete e 
quajten si raciste dhe 
mosmarreveshje ne mes 
njerezve. Sipas Associ- 
ated Press, Navi Pillay, 
Komisioneri i Larte per 
te Drejtat e Njeriut, me 
1 dhjetor, tha ne nje 
deklarate se "'Mbajtja e 
nje referendumi per nda- 
limin e ndertimit te min- 
areve ne vend, shpreh 
ekzistencen e ksenofo- 
bise ne mes anetareve te 
shoqerise zvicerane''. Ai 
deklaroi qe ky veprim 
eshte ne kundershtim me 
te drejtat e njeriut. 




UNIVERSITETI 
OKSFORD MEAN 
GARA NE KUR'AN 

Universiteti Oksford ne 
Britanine e Madhe do te 
organizoje nje konkurs 
kombetar te recitimit 
te Kur'anit ne qershor 
te 2010-s. Garat orga- 



nizohen nga Federata e 
Shoqatave Studentore 
Islamike (FOSIS). Theme- 
luar ne vitin 1962, FOSIS 
kujdeset per nevojat e 
studenteve myslimane ne 
arsimin e metejshem dhe 
te larte ne Mbreterine e 
Bashkuar dhe ne Irlande. 
Konkursi, i cili eshte 
planifikuar te zhvillohet 
njekohesisht me konfer- 
encen vjetore te FOSIS, 
eshte i hapur per te gjithe 
studentet myslimane 
qe jane duke studiuar 
ne qendrat britanike te 
Arsimit te Larte. Per in- 
formacione te metejshme 
dhe regjistrim, vizitoni 
faqen e internetit www. 
fosis.org.uk. 




17 LOJTARE FRANCEZE 
KALUAN NE ISLAM 
VETEM GJATEDY 
SEZONEVE 

Shume nga yjet e futbollit 
ne Ligen e Frances, pasi 
kishin perqafuar Isla- 
min, kane vizituar Ven- 
det e Shenjta. Ata kane 
theksuar se Islami po 
perhapet me te shpajte ne 
radhet e ekipeve evropi- 
ane. Mbrojtesi i skuadres 
Sochaux, Frederick 
Dobles, i cili para dy 
vjetesh kishte kaluar ne 
Islam, tha se, me rastin 
e vizites se Vendeve te 
Shenjta, ndihet shume 
i relaksuar nga ana 
psikologjike dhe ndien 
nje rehati shpirterore 
shume me te madhe 



sesa me perpara. Omar 
Daf, kapiten i skuadres 
se Senegalit ne Mondia- 
lin 2002, ka cekur se jeta 
e tij ndryshoi ne menyre 
dramatike pasi kaloi ne 
Islam dhe se deshiron 
te vazhdoje karrieren e 
tij me sukses me ekipin 
Brest te Frances. ''Jane 
17 lojtare eminente ne 
skuadrat e Evropes, qe 
tanime kane pranuar 
Islamin gjate dy sezoneve 
te shkuara, duke perf- 
shire Trezegue- ne, yllin 
freng dhe te tjeret, dhe 
emrat nga Byroja qe kane 
qene me pare, i shoqeru- 
ar nga lojtaret kryesore 
per te kryer Umren dhe 
Haxhin, te tille si sulm- 
uesi i Chelsea-it, Anelka 
, dhe ylli francez Ribery, 
momentalisht lojtar i 
Bayern-it te Munihuf. 



,^0^^^ 







ISESCO MERR PJESE 
NE KONFERENCEN E 
GJASHTE NDERKOM- 
BETARE MBI 
ARSIMIMIN E TE 
RRITURVE NE BRAZIL 
Organizata Arsimore 
Islame, Shkencore dhe 
Kulturore (ISESCO), mori 
pjese ne Konferencen e 
gjashte nderkombetare 
mbi Arsimimin e te 
Rriturve (CONFINTEA 
VI), mbajtur ne Belem, 
Brazil, me iniciativen e 
Organizates se Kombeve 
te Bashkuara Arsimore, 
Shkencore dhe Kulturore 
(UNESCO). Objektivi 



kryesor i 'CONFINTEA 
Vr, ishte te theksohej se 
si te mesuarit dhe ar- 
simimi i te rriturve jane 
te lidhura me zhvillimin 
e qendrueshem dhe me 
kontribim ne te gjitha 
aspektet: sociale, eko- 
nomike, ekologjike dhe 
kulturore. Konferenca ka 
shqyrtuar geshtje te lidhu- 
ra me te mesuarit dhe ar- 
simimit te te rriturve sot, 
duke perfshire politikat, 
strukturat dhe fondet, 
perfshirjen dhe pjesemar- 
rjen, cilesine, leximi,etj. 




NJE VEPER NE TRI 
VELLIME MBI JETEN E 
PROFETIT A.S. 

Tefik Ibrahimi, Drejtor i 
Shoqerise se dijetareve 
ruse te Islamit ne Uni- 
versitetin Islam ne kete 
vend, ka botuar ne tri 
vellime nje veper mbi 
jeten e Profetit a.s.. Ebu 
Zarr Ibrahimi Torkaman 
qe perfaqeson kulturen 
e vendit tone ne Rusi, tha 
se vepra eshte publikuar 
permes bashkepun- 
imit midis Universitetit 
Islamik Rus dhe Uni- 
versitetit te Shkencave 
Islame te Tataristanit. Kjo 
veper eshte shkruar per 
15 vjet dhe, si pjese e nje 
projekti per studime te 
thella mbi historine dhe 
kulturen e Islamit, perm- 
ban traditat, interpreti- 
met e Kur'anit te shen- 
jte dhe monumenteve 
historike. 



•O* 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 




^HK 


^^^^^^^m ^^^^^^^^^^H 



ERDOGAN :TURQIA 
NDIHMON EVROPEN 
PER PAQE, HARMONI 
DHE PROSPERITET NE 
MBARE BOTEN 
Kryeministri turk. Rex- 
hep Tajip Erdogan, ka 
deklaruar se pranimi i 
plote i Turqise ne BE" do 
te ndihmoje Evropen qe 
te kontribuoje me shume 
per paqen, harmonine dhe 
prosperitetin ne mbare 
boten''. Ai beri thirrje per 
te mbajtur hapur kanalet, 
per te hequr dalliraet 
ne luften kunder "'ter- 
rorizmit", me pohimin se 
"terrorizmi'' perben nje 
kercenim per njerezimin, 
kudo qe eshte. Ai keto 
komente i beri ne nje 
konference te perbashket 
shtypi me homologun 
e tij belg, Yves Leterme, 
ne Ankara, i bindur se 
Belgjika do t'u permbahet 
parimeve te barazise gjate 
presidences se saj te Bash- 
kimit Evropian. Belgjika 
do te marre presidencen 
e radhes te Bashkimit 
Evropian ne korrik te ketij 
viti. Erdogan po ashtu foli 
per rendesine e marred- 
henieve me Belgjiken si nje 
anetare e NATO-s dhe e 
BE-se, dhe shfaqi deshiren 
e Ankarase per lidhje me 
te ngushta me ta. 




DIJETARET NE 
INDONEZI 
DENOJNE ISLAMO- 
FOBINE E SHFRENUAR 
NE ZVICER 
Shoqata e Myslimaneve 
Indoneziane dhe Levizja 
e Ulemave kane denuar 
ndahmin e ndertimit te 
xhamive ne Zvicer, dhe 
ato i kane konsideruar 
si nje shenje te islamofo- 
bise. Kjo shoqate eshte 
organizata me e madhe 
islamike ne Indonezi, 
e cila, duke denoncuar 
kete akt diskriminimi, 
ka kritikuar mungesen 
e tolerances ne kete 
vend evropian. Meshkur 
Abdallah-ut, nenkryetari 
i shoqates per marred- 
henie me Jashte, i vjen 
keq sepse votat tregojne 
ekzistencen e diskrimin- 
imit ndermjet banoreve 
te ketij vendi dhe shtoi se 
Zvicra nuk njeh ekzis- 
tencen e Islamit. 
Ambasadori zviceran 
eshte thirrur per t'iu 
pergjigjur ulemave 
libaneze. 

Pas shpalljes se rezultat- 
eve te nje referendumi 
per ndalimin e ndertimit 
te minareve te xhamive 
ne Zvicer, ambasadori 
zviceran eshte thirrur 
nga myftiu i Libanit, per 
t'u takuar me te dhe atij i 
jane shtruar disa pyetje. 
Ne Liban gjate takimit 
me Francis Baras, myftiu 
libanez Muhamed Rashid 
Kabban, permendi 



ndikimin e ndalimit ne 
ndertimin e minareve 
te xhamive ne Zvicer, 
duke shprehur keqardhje 
per nje vendim te tille. 
Muftiu i Libanit ka thene: 
'"Ky vendim racist shkon 
kunder lirise se shprehjes 
dhe parimeve te te dre- 
jtave te njeriut, qe eshte 
e bazuar ne Kushtetuten 
zvicerane dhe ai nuk do 
te demtoje vetem dialo- 
gun e qyteterimeve, por 
do te intensifikoje per- 
plasjen e qyteterimeve". 




KONFERENCA 
NDERKOMBETARE 
ME TEME "ISLAMI 
DHE PERENDIMI" NE 
MAROK 

Nje konference nderkom- 
betare me temen "Islami 
dhe Perendimi" u mbajt 
me 6 dhjetor ne Rabat 
te Marokut, nga Qendra 
Tarik Bin Zijad ne bash- 
kepunim me Institutin 
Gjerman Konrad-Ad- 
enauer. Takimi kishte per 
qellim hetimin e perspe- 
ktivave te marredhenieve 
ne mes Islamit dhe Peren- 
dimit ne kuadrin e zhvil- 
limeve te fundit ne bote 
dhe dialogut te kryer nga 
pasuesit e Islamit dhe 
feve te tjera. Duke folur 
ne nje takim me perfaqe- 
sues nga Egjipti, Tunizia, 
Gjermania, Franca, Ma- 
roku dhe nga Amerika 
e Veriut, Hasan Hafidi 
, kreu i qendres, tha: 
'Trogrami eshte mbajtur 



INFO 



si nje pergjigje per ata qe 
kerkojne te krijojne per- 
garje midis myslimaneve 
dhe te krishtereve ne Ev- 
rope, permes strategjive 
qe perdori Profeti a.s. 
dhe detyrime te shenjta 
islamike. 




KUVAJTI DO TE MBAJE 
CARAT NDERKOMBE- 
TARE NE KUR'AN 

Kuvajti, ka ne plan te 
mbaje nje gare nderkom- 
betare te Kur'anit ne 
muajin mars 2010. 
Sponsorizuar nga Emiri 
i vendit, gara do te 
mbahet ne kategorite e 
mesimit permendsh te 
Kur'anit, Tertil, Tahkik, 
dhe recitim me texhvid 
te Kur'anit. Eshte planifi- 
kuar qe gara te filloje me 
11 mars, 2010. Komiteti 
ekzekutiv i garave ka 
mbajtur nje seance per 
te diskutuar mbi proce- 
durat e gjykimit te jurise, 
sloganin e garave, dhe 
fondet e nevojshme per 
organizimin e garave. 
Kjo seance u kryesua 
nga Abdullah Mehdi 
Barak, perfaqesues i 
Kur'anit dhe studimeve 
islame prane Ministrise 
se Kuvajtit per Bamiresi 
dhe (^eshtje Islamike. 
Krijimi i nje atmosfere 
garimi ndermjet hafizeve 
e recituesve te Kur'anit 
dhe promovimi i mesi- 
meve islame ne mesin e 
te rinjve, jane permendur 
si objektivat e kesaj gare. 



DITURIA ISLAME 234 I JANAR2010 




AUTOR 

GASHI 



tYTFTl 

UlAMIAE 

UUHAMEflMT 

3^ 



iTHVE^htfM 



f tfAMAfSe 



lUJtTQU 



DCL^IM 




HIDraCJEhl 




&EUU 



E5H(KH« 

EXHMH^; 

(^ Wfl I 



fi#T 



SlHAEWE 
IE 




PEEEUEH 




SURE 
Ei.UkAkrT 






SHO« (Ff.l 



ICiinE 
NEB4TE 



THJRIUE 
Z6wf s^Vfl 



Pt^SfETET 
EiUiJIHUT 




n 



4HTmUNU 

KfiUMiA 

TJUJJV 



TIHNAMK 



WE4E C 



TrttfffiJE 
HE EZAIVT E 



E VEPOfT 



^^ 



ilHMJU 



AhfUU 



fHD9W 



tit 1^41 



♦ 



SKrWJHI 




SUREE 
KHTHirT 





CELES 



rmt^U 



E 




JUUhi 

■PREtfre 



1QV 



llCiiil 







RACHiA 



IIMN jHfl.] 



SFOnL^ 



liMnvU 



ril,AM 



HUE 



FAB RIKA 
?tft*Le 



MQ0E]- 

VRKK, 



n^jsn 



PEPUVJIE* 



CU4A 



vEve 

TAlAANDE 




RfUKORL 



TELEviTlOhl 
ERI 



NA^Ti^lE 
PttAOMJ 



?iVEB>MI 



iUAlAimt 



ttCCuu.J 

rwMEk^ 

JDPD 



iV/STRUl 




EUfll I N&Pt^ 

^PRDFETrr 

HUHAMED at 



rTM.ll 



RHHU9 



WETW 



Mf KIRt 




ElUTANn 



CHieov^ 




DITURIAISLAME234 I JANAR2010 




Ai eshte All-llahu, nuk ka zot tjeter pos Tij. 

Dijetari i te fshehtes dhe te dukshmes, 

Ai eshte Rrahman (Meshiruesi), Rrahim (Meshireberesi)! 

EL-HASHR, 22 



DHE TE ALLAHUT JANE TE GJITHE EMRAT ME TE BUKUR, KESHTU QE LUTENI ATE ME TA... AL-A'RAF, 180 



r. Fuad Sedic 



I IMAM EBU HANIFES 



Prifihlmt;, itKi^?