Skip to main content

Full text of "Revista Dituria islame 197-234.PDF"

See other formats 


V 



EDUKATA FETARE 



nemes 

KOMUNIZMIT 
DHE LAICIZMIT 

INTERVISTE 

ME KRYEMYFTIUN E KOSOVES 

MR. NAIM EF. TERNAVA 

MR. QEMAJL MORINA 

FEJA DHE SHTETI 




www.dituriaislame . net 



KERKONI DITURINE 

NGA DJEPI DERI 

NE VARR 

MUHAMEDI A.S. 




KERKONI 

DITURINE 
ISLAME 



^*Wi*^ 






m^ 



PERMBAJTJA 



Rrustem SPAHIU 

Namazi, institucioni i 
pare ne Islam F5 

Prof. Dr. Hamdi DONDUREN 

Tregtia dhe rregullat 
e saj F9 

Besim MEHMETI 

Qka pas Ramazanit? 
F12 

A thua me diten e Bajramit 
perfundon lidhja e jone me 

Ramazanin? Nje' pune te 
mundimshme dhe te lodhshme 

gjate tere muajit kurorezohet me 
nje ibatlet dhe nje teste te madhe, 
e ajo eshte falja e namazit te Fiter 
Bajramit, andaj edhe kjo tregon 
qarte se besimtari eshte ne lidhje 
te vazhdueshme me Krijuesin 
fuqiplote dhe se asnjehere, as ne 
pune , pushime, hare e pikellim, 
dhe as ne gezime e hidherim nuk 
e harron lidhjen me Krijuesin 
fuqiplote dhe obligimin e tij 
ndaj shpirtit te tij si mysliman i 
sinqerte. 

Orhan BISLIMAJ 

'Zhveshuria' e 
myslimaneve, pasoje e 
besimit te dobet F14 

Prof. Dr. Safvet HALILOVIC 

C'thote Kurani per 

njeriun F17 

Mr. Flamur SOFIU 

Institucioni i shurase- 
konsultimit ne te 
drejten islame 1 F20 




Nexhat IBRAHIMI 

Hipokrizia, e politikes se jashtme perendimore 
F35 



\ Besart SHALA 

Vellezerit Benu Musa 
F23 

Hire HALIMI 

Studimi i Islamit 
ne Universitetin e 
Vjenes F26 

Mr. Samir B. AHMETI 

AFGANISTANI F28 




Interviste me Kryemyftiun e Kosoves Mr. Nairn ef. Ternava 

Kosoves i nevojitet nje shoqeri e shendoshe F49 

Myftiu Ternava: Kosova per momentin qendron me se miri ne rajon per sa i 
perket sigurise. Per sa i perket terrorizmit, e kam thene se ka pasur dhe ka 
tendenca te organizimeve jashtinstitucionale ne Kosove, e kete nuk e fsheh po 
e them prape dhe ato po shihen dhe kush do t'i shone, syte jane per t'i pare, 
por se ka terrorizem ne Kosove - une nuk e di, dhe a ka rrezik nga terrorizmi 
- sigurisht qe ka cdo vend ne bote dhe jo vetem Kosova. 

REPORTAZH 

Vizita e Reisit te Bashkesise Islame te 
Bosnjes e Hercegovines F52 

Afrim JUSUFI 

Pse fese po i mbyllen dyert nga shkollat tona?! F48 



Dr. Faruk SELIM 

Kur kemi zbuluar 
dicka per here te 
fundit? F30 

Avdyl RRAHMANI 

Pse deri te konflikti? 
F38 

Shevki Sh. VOCA 

Dy letra nga beteja e 
Canakalase F40 

Poezi 

Nexhip Fazell 
Kesakyrek F42 

Atdhe IBRAHIMI 

Familja shqiptare dje, 
sot dhe neser F43 

Sumeja JONUZI 

Zgjohu rini! F45 

Mr. Qemajl MORINA 

Feja dhe shteti F46 



DITURA ISLAME / REVISTE MUJORE, FETARE, SHKENCORE E KULTURORE / Boton: Kryesia e Bashkesise Islame te" Kosoves, Prishtine / Kryedaktor: Mr. Rexhep Suma / 
Redaksia: Bahri Simnica, Driton Arifi, Dr. Fahrush Rexhepi, Mr. Flamur Sofiu, Nexhat Ibrahimi, Mr. Qemajl Morina, Sabri Bajgora, Dr. Sulejman Osmani / 
Gazetar ne redaksi: Ramadan Shkodra / Lektor: Isa Bajpnca / Korrektor: Skender Rashiti / Redaktor artistik, teknik dhe operator kompjuterik: Edib Ali Agagjyshi/ 
Adresa: Dituria Islame, rr. "Bajram Kelmendi" nr. 84, 1OO00 Prishtine / Tel&Fax: 038 224 024 / email: dituriaislame@hotmail.com / dituriaislame@y a hoo.com / 
www.dituriaislame.net /Parapagimi: Evrope 25 € / Amerike 40 USA$ / Shtypi: Koha, Prishtine / Doreshkrimet dhe fotot nuk kthehen! 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR 2009 



E D I T O R I A L I 




g 

Mefajin e kujt femijet tone nuk mesojne edukimfetar!? 

Edhe nje vit shkollor femijet tane jane te privuar nga mesimi i lendes 

fetare ne shkolla publike. Afro 500 mije nxenes jane drejtuar ne 

shkolla te ndryshme te Republikes se Kosoves per te nxerie dije dhe 

per te marre edukim. Shtylla kryesore mbeshtetese per zhvillimin 

e nje shoqerie dhe nje shteti, eshte arsimi. Sa me i zhvilluar qe 

tejete arsimi ne nje shoqeri a shtet, aq me e zhvilluar do tejete 

shoqeria po dhe vete shteti. Deklaratat e pushtetarve tone se arsimi 

ne Kosove asnjehere nuk ka qene ne nje nivel me te mire zhvillimi 

sesa eshte sot, Te shume per te deshiruar. Institucioni i Bashkesise 

Islame te Kosoves vazhdimisht tash e sa vjet ka ushtruar kerkese 

ne adrese te Qeverise ,Parlamentit etj., per aplikimin e lendes se 

mesim-besimit, dhe kjo nuk nenkupton kurrsesi vet'em mesimin 

efese islame, por secili nxenes, le te mesoje per bazat efese se 

tij, prandaj jane shume qellimkeqija tendencat sikur gjoja ne po 

kerkojme ndarje te nxenesve ne baza fetare. Fundja, nuk eshte faji 

yne qe ne shqiptaret myslimane perbejme 98% te popullates. Dhe 

kjo perqindje, nuk ben tejete shkak qe ne te diskriminohemi ne 

vazhdimesi per shkak te perkatesise sone fetare islame. Allahu i 

Madherishem ne Kuranin famelarte thote: 

"O ju qe besuat, ruani veten dhefamiljen tuaj prej nje zjarri, lenda 

djegese e te cilit jane njerezit dhe guret. Ate (zjarrin) e mbikeqyrin 

engjej te rrepte e te ashper qe nuk E kundershtojne Allahun per 

asgje qe Ai i urdheron, dhe punojne ate qejane te urdheruara." (Et- 

Tahrim, 6) Ndersa i Derguari i Allahut, paqja dhe Meshira e Tij 

qofshin per te, thote: "Qdonjeri prejjush eshte bari dhe cdonjeri prej 

jush eshte pergjegjes per tufen e tij. Imami (prijesi) eshte bari dhe 

eshte pergjegjes per tufen e tij. Burri eshte bari nefamiljen e vet dhe 

pergjegjes per tufen e tij, gruaja ne shtepine e bashkeshortit te vet 

eshte pergjegjese per tufen e saj. Sherbetori eshte bari ne kapitalin e 

zoterise se vet dhe eshte pergjegjes per tufen e tij, prandaj te gjithe 

jeni barinj dhe te gjithe jeni pergjegjes per tufat tuaja". (Buhariu, 

Muslimi dhe te tjeret). Sistemi yne arsimor gjendet ne nje krize te 

thelle, dhe duhet reaguar urgjentisht sa s 'eshte here vone. Duhet 

t'ua kujtojme institucioneve tona qe lenda fetare nuk eshte dicka si 

meteor ose nje gje abstrakte, ajo ka gjetur vend ne kushtetutat dhe 

ligjet e shtetet e Bashkimit Evropian, pikerisht ne Austri, Gjermani 

Angli, Spanje, Belgjike, Greqi, Irlande, Finlande , Danimarke, 

Norvegji, Hungari, Poloni, Itali Lituani, Slloveni, Kroaci, Bosnje e 

Hercegovine dhe Serbi. Te drejten e shkollimit fetar islam, e gezojne 

edhe vellezerit tone ne Luginen e Presheves. Institucionet tona duhet 

te mendojne me gjate per te miren dhe te ardhmen efemijeve tane, 

sepse nje nga komponentet kyc qe do te pengonin ose zvogelonin 

rritjen e kriminalitetit dhe vetevrasjeve, eshte edhe mesimbesimi 

fetar, ku femijet tane do te kene mundesine te pajisen edhe me kete 

edukate, nje edukim per besimin ne Zotin Nje, qe sistemi komunist 

donte ta crrenjoste. Ajo kohe tashme ka kaluar, po ne duhet te 

mendojme bashkerisht dhe me vemendje te madhe per mesimbesimin, 

sepse aty mund te kemi , nje perspektive te ndritshme si komb. Na 

mban shpresa qe vetedijesimi i institucioneve tona per tefutur 

lenden e edukimit fetar, do te gjeje shtigje te reja dhe do te kemi nje 

shoqeri me te qendrueshme, me stabel dhe me nje shprese qe e mban 

gjalle kete komb. 

Mr. Rexhep Suma 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



I" ETA RE 



FIKH, AKAID, AHLAK... 



w 



P J E S A 




Rnistem SPAHIU 

Namazi, 
institucioni i 
pare ne Islam 



Njemend, asnje institucion tjeter nuk 
eshte perseritur dhe nuk eshte theksuar 
e urdheruar aq shume sa namazi. 

Prej 67 hereve, sa eshte permendur 
ne Kuran, 25 here permendet ne forme 
te imperativit (emrit), ne suren Bekare 
permendet nente here ne ajetet 3, 43, 
45, 83, 110, 153, 177... 

Ta studiosh kete norme nepermjet 
Kuranit, do te thote te studiosh njeriun 



dhe historine e tij, te studiosh natyren 
dhe ligjshmerine e saj dhe rrjedhat e 
posacme. Do te ishte gabim i madh qe 
kjo norme te percillet prej shpalljes se 
Kuranit e te lihet pas dore periudha 
e gjate qe i ka paraprire. Frymen e 
namazit e ndiejme ne pendimin e 
sinqerte te njeriut te pare ne Toke, 
Ademit a.s.. 1 Ne duane e vet te njohur, 
ne vendin me te shenjte te globit 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



F I K H 






tokesor, te Bejtullahu, Ibrahimi a.s.. 
E lut Allahun xh.sh. per shpetim dhe 
fat te gjeneratave te ardhshme. Fati 
i tyre eshte kushtezuar me kryerjen 
e namazeve. 2 E njejta gje eshte 
permbajtja e duase qe beri Ibrahimi 
me te birin, Ismailin, ne momentin e 
rindertimit te Bejtullahut. 3 

Normen e namazit e shohim edhe ne 
Sheriatin e pasardhesve te tij, Is'hakut 
a.s. dhe Jakubit a.s.. 4 Shuajbi a.s. u 
ishte ekspozuar sulmeve te medha 
nga bashkevendesit e tij, te cilet i 
pengonte namazi i tij, nepermjet te 
cilit madherohet dhe lavderohet Ai Qe 
nuk ishte ne besimin e baballareve te 
tyre. 5 Ne testamentin e Llukmanit, te 
cilin ia le te birit, namazi eshte palca 
e testamentit. 6 Ne luginen e bekuar 
Tuva, Musai a.s. i degjon parimet 
themelore te Shpalljes: "Une jam, 
njemend, Allahu, pervec Meje nuk 
ka zot tjeter, per kete falmu vetem 
Mua dhe kryeje namazin, qe te jem 
gjithmone ndermend". 7 Ne kohen e 
terrorit te madh dhe gjenocidit qe u 
behej izraeliteve ne Egjipt, Musai a.s. 
urdherohet qe armikut te ketille te 
fuqishem dhe brutal f i kundervihej 
me fene, me armen me efikase. Norma 
themelore e fese se tij ishte namazi 8 
Me ne fund, Isai a.s., qysh ne djep, 
e paralajmeroi namazin si obligim 
jetesor deri ne vdekje. 9 

Kjo histori e namazit, te cilen na 
e parashtron Kurani, ka rendesi 
shume te madhe, sepse na udhezon 
ne Njesine, e namazi, pra, nuk eshte 
vetem norme themelore e Islamit, por 
edhe e Shpalljes ne teresi. 

Eshte shume me rendesi te ceket 
se namazi eshte institucioni i pare i 
jetesuar ne Islam (ne vitin e trete sipas 
hixhrit), si dhe te gjitha ibadetet jane 
bere obligim ne toke, pervec namazit. 

NAMAZI NDER I NJEREZIMIT DHE 
IU DHA MESHIRE DHE BEGATIA 

Kete norme Muhamedi a.s. e pranoi 
ne shpirtin dhe zemren e vet ne qiell, 
kur ndodhi Miraxhi i vet i madh, sikur 
ndihej nevoja qe Pejgamberi te ishte 
sa me afer burimit per ta pranuar 
kete urdherese. Me kete iu be nder 
atij, e njerezimit, nepermjet normes se 



namazit, iu dha meshira e madhe dhe 
begatia. 

Duke mos dashur te largohem nga 
tema, deri ketu i beme nje veshtrim 
historikut te namazit ne Kuran. Tash 
eshte radha te diskutohet per esencen 
dhe rolin e namazit ne jeten e njeriut 
dhe per qellimet qe arrihen me te. 
Se pari, per shkak se, nese njeriu me 
namaz nuk i arrin qellimet e caktuara, 
atehere ky nuk eshte ai namaz qe e 
ka bere obligim dhe e ka urdheruar 
Kurani. 

Duhet pranuar se pamja e namazit 
nepermjet praktikes te nje numri te 
madh te myslimaneve eshte plotesisht 
ne kundershtim me obligimin e 
namazit nga ana e Kuranit. Mu per 
kete arsye , shpeshhere formohet 
nje pasqyre e gabuar ndaj normes 
themelore te Islamit. Pasqyrimet 
e ketilla te deformuara, mund te 
sherohen vetem me Kuran. 

Shikuar nga aspekti islam, njeriu 
eshte krijuar per f I bere ibadet 
Allahut xh.sh.. 10 Qellimi i namazit 
eshte qe njeriu ta kujtoje Krijuesin 
e vet, vendin dhe rolin e vet qe Ai i 
ka caktuar. Njeriu gjithmone eshte 
ne ibadet, kur punon ne are , ne 
f abrike; kur komunikon me njerez 
apo me rrethinen. Islami te gjitha 
keto i konsideron si ibadete, nese 
njeriu te gjitha keto aktivitete te veta 
i drejton nga e mira, gjegjesisht, ua 
nenshtron qellimeve tek te cilat e 
ka udhezuar Allahu xh.sh., mirepo, 
namazi eshte forma specifike, me e 
persosur e ibadetit. Keto nuk jane 
vetem fjalet e shqiptuara me gjuhe , 
levizjet e trupit, pa pranine e shpirtit 
dhe vetedijes. Nuk ka namaz te duhur 
pa angazhimin e plote te vetedijes. Pa 
kete as qe ka njeri te shendoshe. Ne 
ajetin 43 te sures En-Nisa, ndalohet 
hyrja ne namaz ne gjendje te dehur: 
"O besimtare , mos e kryeni kurrsesi 
namazin te dehur, derisa te mos e dini 
se ckaflitni". 

Vetem vetedija e shendoshe mund 
te te vere ne kontakt me Krijuesin 
dhe boten, vetem vetedija e paster 
dhe e shendoshe mund te shohe te 
verteten dhe boten. Nuk e sollem 
pa arsye kete tekst te Kuranit, me te 
cilin paralajmerohet ndalimi i pijeve 



alkoolike ne Islam. Kjo ndalese, ne mes 
te tjerash, fizikisht eshte e lidhur edhe 
me normen e namazit. Roli themelor 
i namazit eshte qe "te largoje nga 
pasionet dhe nga cdo gje e keqe". 11 

Fale namazit, pati sukses ndalimi 
i pijeve alkoolike menjehere ne 
fillimet te Islamit. Ende mund te 
pohoj se ky eshte prohibicioni i vetem 
i suksesshem i kesaj te keqeje te 
rrezikshme njerezore ne histori. Kishte 
shume orvatje ne kete drejtim, por te 
gjitha perfunduan pa sukses, te gjitha 
pervec atyre kuranore. Te kujtojme 
orvatjen e prohibicionit te pijeve 
alkoolike ne ShBA-ne viti 1919. Njeri 
prej shteteve me te fuqishme te botes 
se sotme, i perdori te gjitha mjetet 
qe kishte ne dispozicion. Me qellim 
qe te kishte sukses kjo ndermarrje, 
ndalesa ishte publikuar ne te gjitha 
mjetet e informacionit publik, jane 
burgosur 532, 330 persona, jane varur 
300 persona, eshte konfiskuar pasuria 
ne vlere prej 400 milione funtesh... 
mirepo ky ligj mbeti ne fuqi vetem 
14 vjet, per f u anuluar ne vitin 1933. 
Pas ketij viti, jo vetem qe njerezit iu 
kthyen konsumimit te meparshem te 
pijeve alkoolike, po situata u keqesua 
edhe me shume, dhe keshtu shoqeria 
amerikane, e papermbajtur, marshoi 
ne "epoken" e droges. 

Eshte normale qe te parashtrohen 
pyetjet per suksesin e prohibicionit 
islam ne Medine, i cili i parapriu atij 
amerikan para afer 15 shekujsh; pervec 
dallimit te madh ne kohe, ketu ka 
dallim te madh edhe ne shkallen e 
kultures, arsimit dhe vetedijes. Sipas 
mendimit tim, fshehtesia e suksesit te 
ketij prohibicioni te vetem te alkoolit 
ne historine e njerezimit, shihet ne 
faktin qe ajo eshte ceshtje kuranore, 
hyjnore. Kryerja e namazit 5 here ne 
24 ore, e perjashton edhe konsumimin 
me te pakte te alkoolit. Me pare thame 
se namazi eshte nje gjendje ne te cilen 
njeriu duhet te jete i perqendruar sa 
me shume qe te jete e mundur, qe te 
jete plotesisht i vetedijshem per ate qe 
shqipton. 

Kur eshte fjala per namazin, 
ashtu sic e sqaron Kurani, duhet te 
theksojme se njeriu mund te dehet 
edhe me dicka tjeter pervec me 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 






F I K H 



alkool. Sa ka te tille qe nuk e dine se 
c'kane thene ne namaz, e nuk e kane 
shijuar asnje pike te alkoolit. I dehur 
me padituri, me pakujdesin ndaj 
namazit, me dashurine ndaj pasurise 
ose dynjallekut. Kurani kercenon me 
denim te ashper ate qe ne namaz nuk 
eshte i pranishem me vetedije, 12 ata 
qe me veshtiresi dhe pertaci hyjne ne 
namaz; ata qe e kryejne per te rene ne 
sy te te tjereve se jane ne namaz. 13 

NAMAZI ESHTE LIDHJA ME 
KRIJUESIN, BOTEN EDHE JETEN 

Kjo lidhje patjeter duhet te jete 
e perhershme. Kjo eshte theksuar 
posaeerisht: "Besimtareve namazi 
u eshte bere obligim ne kohe te 
caktuar". 14 Kjo lidhje kuranore e 
namazit me kohen, i ka shtyre nje 
pjese te ulemave qe te pohojne se 
namazet e leshuara nuk mund te 
konpensohen. 

Ata qe lejojne zevendesimin- 
kompensimin e namazit te leshuar, 
njezeri pajtohen ne mendimin se kjo 
nuk eshte mire (kerahet). 

Namazi eshte rregullator i zemres 
se njeriut. Njeriun e stolisin virtytet 
dhe natyra e melekeve, por ai nuk 
eshte imun as nga epshet shtazarake 
dhe as nga shprehite e keqija. Ne te 
gjithmone zhvillohet beteja e madhe 
dhe e perhershme, ne mes te ketyre 
shprehive. Qellimi i jetes se njeriut 
synon qe ne njeriun te triumfoje ajo 
qe eshte humane dhe madheshtore. 
Megjithate, toka e terheq fuqishem, 
keshtu qe ekziston rreziku qe ne te te 
sundoje ajo qe eshte e ulet, shtazarake, 
mekatare dhe epshore nga pikepamja 
islame; nuk eshte cudi qe njeriu te 
gaboje, secili njeri eshte i gabueshem. 
Mirepo, eshte e cuditshme nese ai nuk 
i permireson gabimet e veta, nese bie 
ne ravelin shtazarak, bile edhe nen 
kete nivel. 15 Ketu qendron funksioni i 
qendrueshmerise se namazit, ai nuk 
lejon qe ne njeriun te zoterojne fuqite 
destruktive. 

Me namaz akumulohet ajo pjese 
e njeriut e cila mund te kenaqet 
plotesisht edhe sipas kritereve te 
cfaredo shkence ose filozofie apo 
arti. Ky eshte perjetimi kur ai ngrihet 



prej tokes ne qiell dhe keshtu i hapen 
dyert, keshtu ai bisedon me Krijuesin 
e vet, pa perkthyes e ndihmes e sheh 
veten keshtu dhe ndien natyren 
dhe funksionin e vertete . Namazi 
eshte e vetmja norme ne Islam e 
cila parashihet ne te gjitha rrethanat 
dhe situatat, eshte rregulluar me 
perpikeri menyra e kryerjes se tij, 
kur njeriu eshte i shendoshe ose 
i semure, ne paqe dhe ne lufte. 
Udhetarit (mysafirit) i lejohet ta 
shkurtoje namazin. I semuri mund 
ta kryeje namazin pa kiam, ruku, 
sexhde, kurse i semur teresisht edhe 
me shenja. Nje kaptine te posacme 
Kurani ia kushton kryerjes se 
namazit ne lufte. Namazit te ketille i 
jepet roli dhe dimensioni i posacem. 
Mendojme se ketu eshte me rendesi 
te theksohen dy momente. E para, 
gjendja e luftes dhe e perleshjeve 
nuk do te thote anulim i namazit. 
Namazi eshte arma me e forte si ne 
paqe ashtu edhe ne lufte . Ata, para 
te cileve Muhamedi a.s. ishte falur si 
imam ne lufte, kete gje e kane lene 
argument te qarte dhe te sakte . E 
dyta, kryerja e namazit gjate luftes 
shoqerohet me te gjitha masat dhe 
preventivat e mundshme, ku ben 
pjese edhe falja e namazit ne grupe, 
mbajtja e rojave deri ne kryerjen 
e namazit me ane te ngjeshura 
etj.. 16 Natyrisht , nje disipline dhe 
vendosmeri e ketille ne kryerjen e 
namazit, per shume njerez ishte dhe 
mbetet e papranueshme. Praktikimi i 
namazit ne rrethana te ketilla shpesh 
eshte lidhur me mossuksese. Edhe 
ne kete rast ne duhet t'u besojme 
vetem fakteve dhe historise, e ato 
na deshmojne se myslimanet kane 
ngecur prej se ia kane kthyer kurrizin 
kesaj norme. 

Nese mendojme pak mbi normat 
e namazit ne lufte dhe me semundje, 
atehere qendrimi mbi mospranimin 
e kompensimit te namazeve na behet 
shume me e qarte . Per te ardhur ne 
situata qe te lihet patjeter namazi, 
qe te te kompensohet me vone dhe 
ky kompensim te jete i arsyeshem 
dhe i pranuar tek Allahu xh.sh, 
- konsiderojme qe per kete duhet te 
kete patjeter arsye te medha. 



HUMBJA E KONTAKTIT ME ZOTIN 
MBJELL FRIKE, DESHPRTM DHE 
PASIGURI 

Sidoqofte , nuk jane keto ato arsye 
dhe situata per te cilat dhe ne te cilat ne 
sot e kemi bere shprehi ta leme per ta 
kompensuar me von namazin! Menyra 
bashkekohore dhe ritmi i jetes gjithsesi 
imponojne edhe probleme ne kryerjen 
e namazit ne disa rrethana. Mirepo, 
Islami ka lene edhe mundesi per 
zgjidhjen e dilemave te ketilla. Ulemaja 
ne kete rast nuk jane pergjegjes vetem 
para nje detyre te madhe, por edhe 
para nje pergjegjesie te madhe para 
njeriut dhe Allahut xh.sh.. Me ne 
fund, a thua me shume ka mundur 
te vereje dhe te arrije njohuri mbi 
Allahun xh.sh. beduini ne shkretetire 
para 15 shekujve, apo njeriu i sotem, 
i cili udheton me automobil, avion 
apo rakete. A thua ai duhej te binte 
ne sexhde per Allahun xh.sh. para 
njeriut te sotem? A thua kaloresi me 
devene e vet, i ndjekur nga shkretetira 
dhe era, kishte kushte me te mira 
per namaz sesa udhetari i shekullit 
XXI? A thua nuk jemi te papercaktuar 
kur themi se jetojme ne epoken e te 
arriturave te medha dhe aksioneve, 
dhe a thua kjo nuk eshte epoka edhe e 
mekateve te medha? Nuk ka dyshim 
qe roli themelor i namazit eshte qe 
te formoje personalitet te shendoshe 
dhe te fuqishem. Personalitet i cili do 
ta kuptonte esencen e jetes se njeriut, 
i cili nuk do te kapitullonte asnjehere 
para veshtiresive dhe problemeve 
jetesore. Nuk eshte veshtire te verehet 
se njeriu bashkekohor lengon mu 
nga kjo mungese . Njerezit gjithnje e 
me shume jane te mbushur me frike 
, shpirtngushtesi e deshperim, dhe 
eshte e qarte se njeriu duke e humbur 
kontaktin me Zotin, e ka humbur 
lidhjen edhe me jeten. Me pare thame 
se bash namazi krijon ate lidhje. Me 
hyrjen ne namaz me tekbir (Allahu 
Ekber), njeriu deshmon dhe beson se 
nuk ekziston ndonje problem qe ai, 
me vullnetin dhe ndihmen e Allahut, 
nuk do ta perballoje dhe ta zgjidhe . 
Kjo ndjenje qe njeriut mund f ia ofroje 
vetem namazi , ka ndikim te madh ne 
jeten e personalitetit. 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



F I K H 

Namazi eshte manifestim i fese, ai 
u jep tonin ndjenjave, sjelljeve dhe 
mendimeve te besimtarit, i tregon se si 
duhet jetuar. Ai eshte barre e edukimit 
islam, me ndihmen e tij mund te 
realizojme shume, pa te asgje. Kjo eshte 
orvatje e shpirtit njerezor qe te shpetoje 
nga shkaterrimi, e shpetimin e ka qe 
te vije nen hijen e Krijuesit te vet. Nese 
nuk ka nje kontakt te tille shpirteror, 
atehere nuk ka as namaz. 

Me namaz arrihet qetesia dhe siguria 
shpirterore, e ky prape eshte pushimi 
me i mire per trurin dhe sistemin 
nervor. Tomas Hajslub, duke folur per 
namazin, thote: "Ka bindje te thelle ne 
praktiken e tij shumevjecare, se qetesia 
dhe rehatia me asgje nuk mund te 
arrihen si me namaz. Asgje si namazi 
nuk mund f i qetesoje nervat e tij". 

Nuk ka nevoje te theksohet 
posacerisht se semundjet shpirterore 
jane dukuri te shekullit XX. Keto jane 
semundje te renda. Edhe mjekesia 
bashkekohore ne kete leme ofron 
fare pak shprese e kuraje. Si metode 
me e suksesshme e sherimit te ketyre 
semundjeve, deri me tash jane treguar 
reaksionet dhe qetesimet e ndryshme 
te ketyre semundjeve tek te semuret. 
Nese i qasemi me kujdes kesaj metode 
te sherimit, nuk do ta kemi veshtire te 
veme re se kjo eshte orvatje e krijimit 
te atmosferes, te cilen ia ofron njeriut 
pikerisht namazi. Islami qysh moti u 
ka caktuar pasuesve te vet relacionin 
shpirteror dhe fizik . 

Rendesi te posacme Kurani i kushton 
kryerjes se namazit me xhemat. Bile 
disa namaze, si ai i xhumase dhe i 
bajrameve, mund te kryhet vetem 
se bashku, me xhemat. Dihet se 
Muhamedi a.s. rekomandonte qe ne 
namazin e bajrameve te merrnin pjese 
sa me shume xhematlinj meshkuj e 
femra. Bile u lejohet edhe femrave qe 
nuk mund ta kryejne namazin. Ato 
do te marrin pjese gjate mbajtjes se 
hytbes dhe duase, meqe nuk mund ta 
kryejne namazin. Per nje grua i ishte 
thene Muhamedit a.s. se nuk mund 
te vinte ne xhami, sepse nuk kishte 
rroba te duhura, e Muhamedi a.s. 
kishte thene: "Litelbitheha uthutuha fi 
xhibabiha". Le ta mbuloje motra e saj 
me pelerinen e vet ! Shtrohet pyetja, si 



dhe me cfare te drejte pothuaj i kemi 
izoluar grate nga xhamia, madje prania 
e tyre ne namazin e xhumase dhe 
bajrameve, sipas disave, eshte mekat! 
Me namaz te perbashket krijohen 
marredhenie te shendosha shoqerore 
ne mes njerezve, lidhen miqesi dhe 
krijohet dashuria midis njerezve. 
Ne kete drejtim, sidomos namazi i 
xhumase ka rol te rendesishem. Duket 
paradoksale, po eshte e vertete se njeriu 
bashkekohor eshte mjaft i vetmuar. 
Nuk mbahet ne mend se njeriu ka 
vuajtur nga vetmia sikurse vuan sot. 
Ne kohet e tashme psikologet orvaten 
qe sherimin e njerezve te vetmuar ta 
bejne ne kolektiv. U mbahen ligjerata, 
me te cilat u ndihmohet te semureve qe 
ta tejkalojne problemin e tyre. Ky lloj i 
sherimit na kujton hytben e namazit te 
xhumase , me ndryshimin se me hytbe 
i drejtohemi njeriut te shendoshe , duke 
iu permbajtur gjithmone rregullit se 
parandalimi eshte me i mire se sherimi . 

ABDESTI NUK ESHTE VETEM 
PASTRTM FIZIK 

Tashme e theksuam se namazi, ne 
radhe te pare, eshte ibadet shpirteror 
(ibadetun rruhijetu), por kushtezohet 
nga pastrimi i rrobave, trupit dhe vendit 
ku do ta kryhet namazi. Sipas nevojes 
duhet te kryhet edhe gusli (larja), eshte 
e obliguar marrja e abdestit, per xhami 
rekomandohen rrobat me te bukura. 17 
Pergatitjes materiale per namaz ijepet 
rendesi e madhe 18 , keshtu qe edhe 
nepermjet normave te namazit na 
paraqitet koncepdoni i vertete i Islamit. 
Ai paraqitet ne lidhje te forte ne mes se 
kaluares dhe te ardhmes, dynjallekut 
dhe Ahiretit, materiales dhe shpirterores. 
Kjo lidhje eshte e pranishme ne te gjifha 
normat islame. Abdesti nuk eshte vetem 
pastrim fizikisht, sepse musaliu e ndien 
edhe efektin shpirteror te ketij riti, te 
pergatitjes ne namaz. 

Larja e pjeseve te caktuara te trupit, pese 
here ne dite, i ka efektet e veta ne shpirtin 
e njeriut , ne relaksimin e muskujve dhe 
ne enet e gjakut. Keshtu thote dituria 
njerezore, e te degjojme edhe fjalet e 
Pejgmberit a.s.: "idha gadibte theteveda" 
(Kur te hidherohesh, merr abdest!). 
Namazi eshte bashkengjitje ne harmonine 



e natyres dhe kozmosit, ne ligjshmerite 
qe mbreterojne ketu. Njeriut i mjafton 
qe vetem f i hedhe nje shikim natyres 
dhe te perfundoje se nuk eshte vetem. 
Eshte i rrethuar me jeten dhe levizjen, e 
e para gje qe heton, eshte se ne tere kete 
mbreteron nje harmoni dhe saktesi e 
persosur. 

Kurani flet per kete dhe shpjegon 
se ky eshte namazi i natyres, namazi 
i boteve, i qenieve te gjalla. Pra nuk 
eshte vetem njeriu qe I bie ne sexhde 
Krijuesit; kete "e ben cdo gje qe ka ne 
qiej dhe ne Toke " 19 ; "...yjet dhe drunjet 
i bejne sexhde" 20 ; "Edhe murmurima 
E madheron dhe lavderon Ate e edhe 
melaiket nga respekti ndaj Tij..." 21 "Nuk 
ekziston asgje qe nuk E madheron 
Ate , po ju nuk e kuptoni madherine 
e Atij". 22 Kurani me keto ajete ia hap 
syte dhe vetedijen njeriut, e ndihmon 
qe ta gjeje vendin dhe rolin e vet ne 
keto hapesira te medha te Allahut, 
qe ta njohe se sa mund te jete i madh 
dhe sa mund te jete i ulet. Njeriu eshte 
e vetmja qenie ne keto bote qe e ka 
vullnetin te lire . Njeriut i mbetet te 
zgjedhe se c'do te beje , se a do f i bjere 
ne sexhde Allahut xh.sh, sikurse yjet 
shkelqyese, sikurse Dielli e Hena, 
sikurse zogjte, lartesite dhe bukurite 
qiellore, sikurse bleta buburreci, sikurse 
babai Ademi a.s., - ose ndoshta do te 
mohoje cicerimen e zogjve, shkelqimin 
e yjeve dhe shndritjen e rrufese , keshtu 
qe ta tradhtoje Ademin a.s. dhe te 
shkoje ne boten e Iblisit. Pra, njeriut 
i mbetet te zgjedhe prej ketyre dy 
rrugeve. Secilit dhe cdo gjeje i eshte 
dhene vetem nje rruge , kurse njeriut 
dy. (^fare mund te perfundojme nga 
tekstet e cituara te Kuranit me pare, 
eshte se namazin e kryejne te gjifha 
krijesat e Allahut, me perjashtim te nje 
pjese te gjinise njerezore. 

Njeriu mund te jetoje edhe pa namaz. 
Kurani terheq verejtjen bile edhe 
parasheh ardhjen e gjeneratave, te cilat 
do ta braktisin namazin: "Keta jane ata 
pejgambere te diet Allahu i ka mbuluar 
me meshiren e Vet, pasardhesit e 
Ademit dhe atyre te diet i kemi 
mbajtur me Nuhun dhe pasardhesit e 
Ibrahimit dhe izraelitet, dhe ata te diet 
i kemi udhezuar dhe zgjedhur. Kur i 
lexoheshin ajetet e te Madherishmit, 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 






E K O N O M I 



ata binin me fytyre ne toke dhe qanin. 
E ata i nderuan pasardhesit e keqij , te 
diet e leshuan namazin dhe shkuan 
pas pasioneve; ata me siguri do te 
kalojne keq". 23 

Nuk deshiroj te hyj ne ceshtjen sa jane 
dukuri ne kohen tone keto parashikime 
te Kuranit, por eshte nje dukuri 
gjithmone e me teper, qe po lihet pas 
dore namazi dhe me shume po ndiqen 
pasionet. Per njeriun do te duhej te 
mjaftonte qe Allahu xh.sh. t'ia terhiqte 
verejtjen per keto dy dukuri dhe rreziqe. 

Namazin gjer me tani e kemi trajtuar 
dhe kundruar nepermjet te Kuranit, 
mirepo te provojme dhe ta kundrojme 
namazin nepermjet shtepive tona, 
te cilat Kurani i lavderon, dhe ata 
qe jetojne ne to: "Ne shtepite te cilat 
ngrihen me deshiren e Atij dhe ne te 
cilat permendet Emri i Tij, edhe ne 
mengjes edhe ne mbremje. Ne to jane 
njerezit qe nuk i pengon shitblerja, nuk 
i pengojne qe ta permendin Allahun, 
ta falin namazin, ta japin zekatin dhe 
frikesohen nga dita kur zemrat dhe 
shikimet do te shqetesohen". 24 Ne 
shtepite tona me qindra vjet eshte 
bere sexhde ne mengjes e ne mbremje, 
vetmas dhe me xhemat. Keshtu eshte 
edhe sot, keshtu do te jete edhe ne te 
ardhmen, mirepo ne te ardhmen ne 
shume shtepi tona me nuk do te jete 
keshtu. Tash edhe vetmas edhe me 
xhemat ne kohen e namazit, ne shtepite 
tona, ne vend qe te kthehemi nga kibla, 
kthehemi nga idhujt tane, nga pasionet 
tona. Nuk ka dallim ne mes shirkut 
te shekullit te shtate dhe shirkut te 
shekullit te njezete. Detyre e Islamit 
eshte qe te luftoje kunder shirkut ne 
cdo kohe . Namazi eshte pa dyshim 
arma me efikase e Islamit ne kete lufte, 
por ai duhet te ruhet, para se gjithash 
ne familjet dhe ne shtepite tona. Ajo 
eshte qeliza e gjalle, prej se dies lind 
shkendija e Islamit dhe e namazit dhe 
ruhet, po gjithashtu edhe shuhet. 

(1) El -Bekare, 37. (2) Ibrahim, 40. (3) El Bekare, 
127. (4) El-En-Bija, 73. (5) Hud, 87.. (6) Llukman, 
17. (7) Taha, 14. (8) Junus, 87. (9) Merjem, 31. (10) 
E-dhariat, 56. (11) El-Ankebut, 45. (12) El-Maun 
5. (13) En-Nisa, 142. (14) En-Nisa, 103. (15) El-Ae 
raf, 179. (16) En-Nisa, 3. (17) El-Aeraf, 31. (18) 
El-Maide, 6. (19) Er-Ra'd, 15. (20) Er-Rahman 6). 
(21) Er-Ra'd 13. (22) El-Israe 44. (23) Merjem, 59. 
(24) En-Nur, 36) 



Prof. Dr. Hamdi DONDUREN 



Tregtia dhe rregullat e saj 



MBROJTJA NGA E NDALUARA 



Allahu i Madheruar ne librin e Tij, 
Kuranin famelarte, urdheron: "O ju 
qe besuat, mos e hard mallin e njeri- 
tjetrit ne menyre te palejuar, perpos 
tregtise ne te cilen keni pajtueshmeri 
ne mes jush... " (En-Nisae, 29); "... 
All-llahu ka lejuar shitblerjen, ndersa 
ka ndaluar kamaten..."(El-Bekare, 
275); "O ju qe besuat, kur behet 
thirrja per namaz, diten e xhumase, 
ecni shpejt per aty ku permendet 
All-llahu (degjojeni hutben, falni 
namazin), e lini shitblerjen, kjo eshte 
shume me e dobishme per ju, nese 
jeni qe e dim. E, kur te kryhet namazi, 
atehere shperndahuni ne toke dhe 
kerkoni begatite e All-llahut, por 
edhe permendni shpeshhere All- 
llahun, ashtu qe te gjeni shpetim" 
(El-Xhumua, 9-10). Kurse disa nga 
hadithet e Muhamedit a.s. per ata 
robe te Allahut xh.sh., qe bejne tregti, 
jane keshtu: "Tregtari i drejte dhe 
i ndershem, do te jete nen Hijen e 
Arshit Diten e Kiametit". "Nese 
dikush tubon pasurine dhe e shet 
ne diten kur populli ka nevoje, ka 
shperblimin sikurse ate mall t'ua kete 
shperndare falas skamnoreve dhe 
nevojtareve.; "O tregtare! Pa dyshim 
se fjalet e kota dhe betimi ne vende 
te rrejshme perzihen shume ne tregti. 
Per kete shkak, largojeni kete duke 
dhene sadaka/lemoshe. "Tregtari i 
sinqerte, i besueshem ne premtim dhe 
pune, do te jete me pejgamberet, te 
devotshmit dhe shehidet". 

SHUMICA PREJ ORTAKEVE I 
BEJNE TE PADREJTE NJERI-TJETRIT 

Ne lidhje me punen e perbashket 
ne tregti (ortakeri) Pejgamberi a. s. 
ka thene shume hadithe. Per kete 
shkak, Kurani e sheh te mjaftueshme 
qe kete ta nenvizoje me nje rregull 
te perbashket etik: "Eshte e vertete 



se shumica prej ortakeve i bejne te 
padrejte njeri-tjetrit, me perjashtim 
te atyre qe kane besuar dhe punuar 
vepra te mira, por te tille jane 
pak!"(Sad, 24). Ne nje vend tjeter, 
ne lidhje me mallin e mbetur per 
trashegimi, thuhet: "... e ne qofte se 
jane me shume (se nje vella ose se 
nje moter), ata jane pjesemarres te 
barabarte ne te treten (e tere pasurise), 
pas testamentit te porositur ose 
borxhit... " (En-Nisae, 12). Ne nje 
hadith kudsij, te cilin e transmeton 
Ebu Hurejre, urdherohet: "Perderisa 
dy ortake nuk e mashtrojne njeri- 
tjetrin, i treti nga ata jam une. Nese 
ata mashtrojne njeri-tjetrin, une 
largohem prej tyre". Ne nje hadith 
tjeter, perseri urdherohet: "Dora 
e Allahut qendron mbi ortaket 
perderisa ata te mos e mashtrojne 
njeri-tjetrin"; "Bashkimi dhe ndarja e 
fitimit behet sipas kushteve qe ortaket 
kane parashtruar. Kurse humbja i 
perket pasurise se tyre". 

Pejgamberi a.s. per sa i perket 
tregtise dhe ekonomise, ka shume 
thenie, vepra, pelqime etj. Keshtu, kur 
ishte pyetur ai se cila eshte pasuria me 
e mire e fituar, kishte thene: "Pasuria 
me e mire eshte ajo qe personi e 
fiton me duart e veta, dhe tregtia e 
drejte/mebrur". Kjo e sqaron edhe 
tregtine ne te cilen nuk perzihen 
betimi i rrejshem dhe mashtrimi. 
Edhe Pejgamberi a.s. bente vete tregti, 
hynte ne borxh, jepte para (huazonte) 
dhe ishte ortak me te tjeret. Ne kohen 
kur njerezit po benin tregti te medha, 
ai ishte bere Pejgamber, dhe ata nuk 
i kishte ndaluar nga nje gje e tille, 
po perkundrazi, ka thene se 9/10 e 
rreskut qendrojne ne tregti. Mirepo 
kamata, e cila eshte e ndaluar ne tregti 
dhe e cila hap rruget e fitimeve jo te 
lejuara, pastaj bursa e zeze, genjeshtra, 
hilja, gabni garar etj., - qe te gjitha 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



E K O N O M I 






keto jane te ndaluara. Ai ka cekur se 
ai qe ka te drejte per te marre hakun 
e vet, mund ta kerkoje lirisht dhe ta 
marre, e ne anen tjeter. ka thene se 
eshte i nencmuar ai qe mundohet te 
beje padrejtesi. Per nje tregti me te 
shendoshe dhe me te mire, kerkohet 
qe kryeshefi dhe tregtari te kene 
njohuri te mjaftueshme lidhur me 
administrimin e tyre, ose te kene nje 
keshilltar me te cilin gjithmone do te 
mund te keshilloheshin. Sepse kete 
e verejme ne kohen e Omerit r.a., 
kur ai ishte bere udheheqes/halife i 
myslimaneve. Dokumenti apo fjalimi 
i pare i tij ne lidhje me kete, ishte 
keshtu: "Sipas Islamit, personi qe 
nuk i di rregullat dhe normat lidhur 
me tregtine e vet, le te mos beje tregti 
ne tregun dhe carshfne tone. Sepse 
ai,nga padija, ka mundesi te hyje ne 
kamate/faiz". 

A KA NJE KUFI TE CAKTU AR 
LIDHUR ME SASINE E FITrMIT? 

Ne ajetet kuranore dhe hadithet 
e Pejgamberit a. s., eshte folur ne 
pergjithesi rreth tregtise e fitimit, dhe, 
sipas parimeve te caktuara te jetes 
ekonomike, eshte kerkuar nga ato 
qe te zhvillohet brenda rregullave te 
natyrshmerise se vet personit. Fitimi 
qe arrihet brenda rregullave te tregut 
dhe zhvillimi i tregtise sipas sistemit 
islam, eshte i lejuar. Mirepo, per ata 
tregtare qe mundohen te manipulojne 
kohen, ne menyre qe te perfitojne nje 
sasi jashte normales, jane vendosur 
ligje dhe kufij te nevojshem. Keto ligje 
jane marre me qellim te mbrojtjes se 
pasurise dhe largimit nga shkelja e 
nevojave themelore te njeriut. Ndalimi 
i kamates, burses se zeze, genjeshtres 
dhe mashtrimit, ka per qellim 
mbylljen e rrugeve te fitimit pa mund 
ne mes njeri-tjetrit, por edhe te ankimit 
tek vendet adekuate per ndalimin 
e kesaj. Bazuar ne kete, verejme se 
Islami nuk ka vendosur ndonje sasi 
te perqindjeve per fitim tek mallrat 
e ndryshme. Ne pergjithesi jane 
pranuar si baze cmimet e mallrave, 
sic shiten ne kohe te ndryshme, duke 
pasur parasysh edhe konkurrencen 
e zhvilluar aty Nje pyetjeje qe i ishte 



bere Pejgamberit a. s. qe ai te caktonte 
cmimet e mallrave te tregut, ishte 
pergjigjur keshtu: "Pa dyshim se 
Allahu eshte ai i Cili cakton rreskun, 
cakton cmimin dhe ofron rrugedalje 
apo i ngushton mundesite. Une, per 
shkak te ndonje padrejtesie ndaj jush, 
si per pasuri ashtu edhe per lirine 
tuaj, nuk kam deshire te takohem me 
Allahun dhe ju te kerkoni hakun prej 
meje". Mirepo ketu duhet te cekim 
se, nese ne aktin e shitblerjes nuk 
caktohet nje perqindje e fitimit, kjo 
nuk do te thote se shitesi merr cmimin 
dhe vleren qe deshiron. Genjeshtra 
ne shitje, fshehja e dobesise se mallit, 
lavderimi i tij kur ai nuk i posedon ato 
cilesi, cekja e vleres se larte, menyra 
e mashtrimit te bleresit - duke i thene 
se nuk gjendet diku tjeter ky prodhim 
dhe me kete rast rritja e cmimit, - te 
gjitha keto hyjne ne normen e fitimit te 
palejuar. Ne kete rast shitesi nuk e ka 
te lejuar tepricen e fitimit. 

C'eshte fitimi i tepruar dhe sa per 
qind duhet te jete ai? 

Ne Islam, kjo shpjegohet edhe 
permes termit "gabn". Ndahet ne 
gabnu'l-fahish dhe gabnu'l-jesir, 
qe domethene mashtrim i pakte 
ose i tepert. Mashtrimi i pakte 
nuk e demton aktin e shitjes, sepse 
eliminimi i ketij, eshte paksa i 
veshtire. Ose as njerezit nuk bejne 
shume polemika dhe dallime per 
cmimet e vogla. Mirepo, nese 
cmimi rritet jashte mases se gmimit 
normal te tregut, atehere myshteriu 
e kupton se eshte mashtruar dhe 
ate teprice qe i eshte marre, nuk 
ia ben hallall shitesit. Nga kjo 
del ne pah cmimi i tepert permes 
mashtrimit ose gabnu'l-fahish. Kjo 
eshte caktuar permes ixhtihadit 
(mendimit dhe vendimit te juristeve). 
Sipas hanefinjve kjo ndodh atehere 
kur cmimi i nje prodhimi/malli del 
jashte kornizes normale te caktuar 
nga personat adekuate. Kurse nga 
juristet e Belhit, prej tyre Nusajr 
ibnijahja(v. 268 / 881) kishte thene 
se mallrat ne aktin e shitjes duhet 
te shiten sipas rendit te tregut dhe 
nevojave apo mundesive te njerezve; 
ndersa per pasurine e patundshme 
gajri menkul, kjo duhet te jete 20 %, 



per kafshet 10 % dhe per mallrat e 
tjera 'te tundshme' - menkul, kjo 
duhet te jete 5 %. Jashte ketyre 
sasive, nese ndodh ndonje zbritje 
apo rritje e cmimeve, atehere kjo 
shitje hyn ne normen e gabnu'l- 
fahish - shitjeve permes mashtrimit 
dhe genjeshtres, qe jane te ndaluara. 
Tepricat e tjera qe nuk mund te hyjne 
ne kete sasi, trajtohen dhe vleresohen 
si mashtrime te vogla - gabnu'l-jesir. 
Ne vendimin 165 te Mexhel-les, 
keto sasi jane caktuar si vendime 
shteterore. Por tek mashtrimi i 
madh, per te qene mundesia e 
prishjes se aktit te shitjes, duhet qe 
nje mashtrim te jete vertet konkret. 
Ne te kunderten, perderisa shitesi 
nuk e genjen dhe nuk e mashtron 
bleresin per mallin qe ia shet, nuk ka 
ndonje te keqe sa ia cakton gmimin e 
atij malli. Sipas malikinjve, nje mall 
llogaritet si gabnu'l-fahish atehere 
kur vlera e tij shitet ne treg shtrenjte 
apo lire, nese jepet ne treg sasia e 
mallit me vleren me shume se 1/3. 
Menyra e praktikes se Ebu Bekrit r.a. 
ishte po sipas kesaj. 

Sipas mendimit tone, moscaktimi i 
nje kufiri perfundimtar per fitimin e 
sasise ne prodhime/mallra, eshte bere 
me qellim qe kjo gje te perkufizohet 
nga personat adekuate dhe traditat 
e shtetit a vendit. Edhe caktimi 
i sasive te ndryshme nga ana e 
medhhebeve, ne realitet e tregon kete 
ceshtje. Ndersa ne anen tjeter, tek 
shitjet kesh (me para ne dore), shitjet 
me keste duhet te vleresohen nga 
kendveshtrimi i tyre. Sepse nevojitet 
te dihet se tek shitjet me pritje/keste, 
sasia e fitimit eshte me e madhe. 

Si perfundim, per ata qe genjejne 
dhe mashtrojne ne menyre qe mallin e 
tyre ta shesin shtrenjte ne treg, duhet 
te cekim se kjo pjese e tepert nuk 
llogaritet nga fitimi hallall. Duhet te 
marrin hallallekun, e nese nuk mund 
te behet kjo, ne kete gjendje kerkohet 
qe ate teprice t'ua shperndajme 
te varferve dhe nevojtareve. Ne 
nje hadith thuhet: "O ju tregtare! 
Genjeshtra, betimi dhe premtimet 
e kota, perzihen shume ne tregti. 
Zevendesoni keto te meta duke dhene 
sadaka/lemoshe" . 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



10 






E K O N O M I 



g' ESHTE BURSA E ZEZE? 

Depozitimi i nje pasurie per te cilen 
kane nevoje te madhe njerezit, me 
qellim qe ajo, kur te shtrenjtohet, te 
shitet ne dite te veshtira. Ne tregtine 
islame, kriteri baze eshte qe mallrat 
te shiten ne kohen e duhur dhe sipas 
rregullave te duhura. Ka disa nga 
artikujt qe ruhen apo fshihen, per 
te krijuar bursen e zeze, dhe ne kete 
menyre zvogelohet sasia e prodhimeve 
ne treg, kurse ne anen tjeter, ai 
prodhim kerkohet me shume nga 
bleresit, keshtu qe cmimi i tij ngrihet 
shume. Ky pra eshte qellimi i burses 
se zeze. Pejgamberi a. s. thote: "Sa 
rob i keq eshte ai qe merret me burse 
te zeze! Kur informohet se cmimi 
i artikujve ka rene, ai pikellohet, 
mirepo, nese degjon se ato jane ngritur, 
gezohet".; "Personi qe fsheh nje 
artikull ushqimor per 40 net (ne kohen 
kur eshte i nevojshem), eshte larguar 
nga Allahu, po edhe Allahu e ka 
larguar ate nga Vetja". Per t'u krijuar 
bursa e zeze, kerkohen keto kushte: 

1. Malli i depozituar, duhet te jete nje 
mall i blere, 

2. Te jete prodhim/artikull ushqimor, 

3. Mallin e depozituar njerezit ta 
marrin ne kohe skamjeje dhe kur kane 
nevoje te madhe. 

Sipas Ebu Jusufit, krahas artikujve 
ushqimore, cdo lloj malli qe del ne 
treg ne kohen e skamjes dhe i demton 
njerezit, llogaritet si burse e zeze. 
Normalja e fshehjes se mallit eshte 
katerdhjete dite, mirepo ky interval 
kohor mund te zvogelohet sipas 
rrethanave, d.m.th. per sa kohe mund 
te shfaqet skamja dhe gjendja e keqe 
e popullsise. Nderkaq, nese ne diten 
e sotme, nafta, gazi dhe prodhime te 
ngjashme me keto, hiqen nga tregu 
per dy apo tri dite, atehere populli 
hyn ne nje krize te madhe, keshtu qe, 
ne kete rast, nuk ka ndonje te keqe 
nese cmimeve te mallrave shume te 
nevojshem u shtohet edhe tatimi. 

Cila eshte norma e shitjes para se te 
merret dhe te dorezohet malli? gf are 
ndikimi ka kjo ne tregti? 

Pamundesia e marrjes se mallit 
nga shitesi i pare dhe mosmbajtja 
e premtimit nga ana e tij, mund te 



ndikoje ne zhdukjen dhe humbjen e 
mallit. Ne raste te ketilla, perderisa 
te mos zgjidhet problemi i pare, 
bleresi i dyte nuk do ta coje ne vend 
premtimin e dhene. Pejgamberi a. 
s. ka urdheruar: "Nese dikush nga 
ju blen dicka ushqimore, nuk ka te 
drejte t'ia shese tjeterkujt derisa ta 
pronesoje vete". Pasi ne kete hadith u 
cek prodhimi ushqimor, kjo tregon se 
gjithcka qe eshte \ e levizshme', hyn 
ne kete norme. Mirepo, nese para 
pronesise se mallit, shitja e mallit tek 
tjeterkush eshte vendimore dhe e 
vlef shme, atehere ne kete rast, mallit 
ne fjale i rritet cmimi pa e nderruar 
vendin ose ende pa u prodhuar nga 
firma. Keshtu, disa ndermjetesues, 
ende pa e pare mallin, ne keso rastesh 
do te fitojne materialisht. Sipas Ebu 
Hanifes dhe Ebu Jusufit, fitimi para 
se te pronesohet malli, eshte i lejuar. 
Argumenti i tyre per kete ceshtje eshte 
norma e istihsanit. Sepse, mundesia e 
mallit 'te levizshem' per t'u zhdukur 
apo per te ndryshuar, eshte nje gje qe 
mund te ndodhe rralle here. Kurse nje 
gje qe ndodh rralle here, nuk merret 
edhe me aq seriozitet. Po sipas Imam 
Muhammedit, Zuferit dhe Imam 
Shafiiut, mallrat 'e levizshme' jane 
sikurse pasuria e patundshme, dhe 
nuk eshte e lejuar shitja e tyre para se 
te pronesohen. 

CILAT JANE DETYRAT DHE 
OBLIGIMET E BORXHLIUT DHE 
MARRESIT? 

Sikurse ndodh ne cdo fushe tjeter, 
po ashtu edhe ne tregti, premtimi i 
dhene duhet te realizohet. Esenca 
dhe premtimi, te llogariturit e fjales se 
dhene dokument dhe parimi njerezor: 
"o behu si dukesh, o duku si je", jane 
pjese e kultures popullore. Pa dyshim 
qe premtimet qe jepen ne tregti, dhe 
realizimi i tyre, jane gjerat me te 
rendesishme te nje bashkesie. Sepse, 
ne te kunderten, po i mbetem borxh 
dikujt, veshtire e kemi f ia marrim 
hallallekun atij dhe llogaria do te 
mbetet per ne boten tjeter. Kurani i 
madheruar ka kerkuar qe marreveshjet 
e bera me shkrim dhe ato me fjale, 
duhet te kryhen ne menyren me 



te mire. Ne kete kontekst, Allahu i 
Madheruar thote: "O ju qe besuat! 
Zbatoni premtimet (obligimet). " 
(El-Maide, 1); "Premtimin zbatojeni, 
sepse per premtim ka pergjegjesi"(El- 
Israe, 34). Pejgamberi a.s. keto ajete i 
shpjegon ne kete menyre: "Myslimanet 
u permbahen rregullave dhe 
kushteve te parashtruara ne mes tyre. 
Perjashtim nga kjo ben vetem kushti i 
cili hallallin e ben haram dhe haramin 
hallall". Ne anen tjeter, kerkohet qe 
borxhliut t'i mundesojme lehtesime. 
Ne Kuran urdherohet: "Po ne qofte 
se ai (borxhliu) eshte ne gjendje te 
veshtire, atehere pritni derisa te vije ne 
nje clirim. E f ia falni (borxhin) ne emer 
te lemoshes, kjo, nese e dini, eshte 
shume me e mire per ju" (El-Bekare, 
280). Mirepo, nese ka mundesi ta 
paguaje borxhin, po kete nuk e paguan 
me kohe, atehere ai i ben te padrejte 
marresit. Pejgamberi a.s. thote: "Ai 
qe ka mundesi ta paguaje borxhin, po 
nuk e paguan dhe e shtyn, ai ka bere 
zullum". 

Allahu i Madheruar i ndihmon 
personit qe hyn borxh me qellim qe 
ta paguaje ate. Ne nje hadith qe e 
transmeton Ebu Hurejre r.a., thuhet: 
"Kush hyn borxh me nijetin qe ta 
paguaje, Allahu ia mundeson pagimin 
e borxhit. E kush ia merr pasurine 
tjetrit me qellim qe te mos ia ktheje 
dhe f ia zhduke, edhe Allahu e zhduk 
ate dhe nuk ia mundeson pagesen 
e borxhit". Ne nje hadith tjeter, qe 
e transmeton Ebu Usame r.a., kjo 
sqarohet edhe me mire: "Nese dikush 
merr borxh me qellim qe ta paguaje, 
mirepo vdes pa e paguar, Allahu xh. 
sh. shlyen normen ndaj borxhit te tij, 
dhe ia jep ate qe deshiron ai, keshtu 
qe ne kete menyre marresin e bind 
per kete. Mirepo, nese dikush merr 
borxh me qellim qe te mos e paguaje 
dhe vdes pa e paguar ate, Allahu nga 
ai e merr te drejten e marresit". E gjithe 
kjo qe theksuam, nuk domethene 
qe askush te mos marre borxh, 
perkundrazi, per nevoja te ndryshme, 
duhet ta beje kete. Kerkojme qe Allahu 
te na mundesoje nje jete te begatshme 
me nje furnizim te mire. 

Perktheu dhe pershtati: Zymer Ramadani 



11 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



A H L A K 






Besim MEHMETI 



Qka pas Ramazanit? 



Nga urtesia e Allahut xh.sh. 
eshte se krijoje per cdo fillim edhe 
mbarimin e tij, dhe gjithcka qe 
eshte e krijuar e ka perfundimin e 
vet, andaj edhe ky muaj i bekuar i 
Ramazanit po perfundon dhe po na 
e thote lamtumiren. 

Mirepo si e shfrytezuam ne kete 
muaj te bekuar? 

U ballafaquam me pak lodhje, 
etje, uri, dhe te gjitha keto ne i 
perballuam, eshte fakt se patjeter 
ka pasur lodhje, dikush me pak 
e dikush me shume, dhe mu per 
kete mund lusim Allahun xh.sh te 
jemi nga ata te diet permenden ne 
hadithin te cilin transmeton Ebu 
Hurejre se i Derguari a.s. ka thene: 
"Kush e agjeron Ramazanin me 
besim dhe shprese i falen mekatet qe 
i ka bere me heret" 1 

Gjate ketij muaji te bekuar u 
bisedua dhe u ligjerua e u mbajte 
tribuna te shumta rreth ceshtjeve 
te ndryshme per muajin e bekuar 
Ramazan. Ky muaj eshte muaji i 
bereqetit, meshires, eshte nje shanse 
e mire per besimtaret ta riperterijne 
lidhjen e tyre me Allahun fuqiplote, 
te pendohen, te ulen dhe te 
mendohen per aktualitetin e tyre 
shpirterore, eshte muaj ne te cilin 
epet mundesia per ta shtuar Imanin 
dhe pastertine shpirterore. 

Mirepo a thua se gjithcka 
perfundon me mbarimin e 
Ramazanit? A rikthehemi tek adetet 
tona te vjetra? Dhe pas perfundimit 
te Ramazanit ndodhe se sikur nuk 
kemi pasur agjerim, dhe sikur 
harrojne disa nga ne se ishin dhe 
jane nen meshiren e Allahut xh.sh.. 

Besimtare te sinqerte! Mos te 
harrojme nje fakt se Allahu i cili 
ishte me ne 30 dite gjate Ramazanit 
dhe Te cilin ne pa nderprere e 
adhuronim dhe e lusnim eshte Ai 



krijuesi i njejte edhe pas Ramazanit, 
andaj duhet te kemi kujdes dhe kete 
lidhje qe ne vendosem me Allahun, 
krijuesin fuqiplote, ta mbajme 
dhe ta forcojme vazhdimisht. Kjo 
shtyrje dhe force, dhe furnizim 
shpirterore qe ne e fituam me 
meshiren e Allahut dhe mundin 
tone gjate ketij muaji te bekuar na 
mban dhe na ndihmon deri ne raste 
te tjera te cilat na mundeson Krijuesi 
fuqiplote, ne oferta me te mira per 
te qene me afer me Allahun xh.sh. 
per kete i Derguari a.s na thote : 
"Koha ndermjet pese namazeve 
te dites, koha midis dy namazeve 
te xhumase dhe ajo mes dy 
Ramazaneve jane falje per gjithcka 
qe ka ndodhur gjate kesaj kohe,nese 
menjanohen gabimet e medha" 2 

MOS TE PERFUNDON LIDHJA ME 
ALLAHUN PAS PERFUNDIMIT TE 
RAMAZANIT 

A thua me diten e Bajramit 
perfundon lidhja e jone me 
Ramazanin? Nje pune te 
mundimshme dhe te lodhshme 
gjate tere muajit kurorezohet me 
nje ibadet dhe nje feste te madhe, 
e ajo eshte falja e namazit te Fiter 
Bajramit, andaj edhe kjo tregon 
qarte se besimtari eshte ne lidhje 
te vazhdueshme me Krijuesin 
fuqiplote dhe se asnjehere, as ne 
pune , pushime, hare e pikellim, 
dhe as ne gezime e hidherim nuk 
e harron lidhjen me Krijuesin 
fuqiplote dhe obligimin e tij ndaj 
shpirtit te tij si mysliman i sinqerte. 

Fiter Bajrami dita e shperblimit 
per punen dhe mundin e dhene, 
eshte dite festimi dhe gezimi, por 
athua pse? Per shkak se arritem ta 
kryejme nje obligim deri ne fund, 
dhe se ky Bajram na meson dhe na 



edukon ne ngritjen e vetebesimit 
dhe bindjes te thelle ne Allahun 
fuqiplote dhe se Allahu nuk ua 
humb mundin e roberve te Tij. Ajete 
te shumta na ofrojne kete bindje 
dhe na sigurojne kete, duke na 
pergezuar per punen tone gjate ketij 
muaji, Allahu i madherishem thote: 

"E ata, te diet luftuan per hir 
Tone, Ne me siguri do t'i orientojme 
rruges per te Ne, e nuk ka dyshim 
se All-llahu eshte ne krahun e 
bamiresve. 3 

"Kush ben veper te mire, qofte 
mashkull ose femer, e duke qene 
besimtar, Ne do t'i japim atij nje jete 
te mire (ne kete bote), e (ne boten 
tjeter) do t'u japim shperblimin me 
te mire per veprat e tyre. 4 

"E ata qe besuan dhe bene vepra 
te mira, s'ka dyshim se Ne nuk i 
humbim shperblimin atij qe eshte 
bamires." 5 

Zoti i tyre iu pergjigj lutjes se tyre 
(e tha): Une nuk ia humb mundin 
asnjerit prej jush, mashkull qofte 
apo femer. 6 

C" fare duhet bere per ta ruajtur 
vazhdimesine e relacionit me 
Krijuesin fuqiplote? 

Ketu po perqendrohemi ne disa 
pika te rendesishme qe duhet t'i 
kemi parasysh dhe te cilat shpresoje 
te na ndihmojne ne ruajtjen e 
devotshmerise qe arritem gjate ketij 
muaji te bekuar: 

Se pari: 

Ta pyesim vetveten tone se c'fare 
perfituam nga ky muaj i bekuar? 

Ne po pershendetemi me kete 
muaj te bekuar nje mysafir shume te 
cmuar, muaji ne te cilin ishim shume 
aktiv ne ngritjen tone shendetesore 
dhe shpirterore, muajin e Kuranit, 
durimit, devotshmerise, rahmetit, 
meshires, dhe lirimit nga zjarri i 
xhehenemit. Andaj te gjitha keto 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



12 






A H L A K 




na ndihmojne dhe na nxisin qe ta 
pyesim veten me keto pyetje : 

A arritem ne devotshmerine 
e cila ndihmon ne jeten tone te 
perditshme? 

A e mesuam durimin dhe 
qendrueshmerine ne realizimin e 
ibadeteve tona, ne falje te namazit, 
ne agjerim, ne lexim te Kuranit etj.? 

A e mesuam veten ta luftojme 
epshin dhe ta kontrollojme nga 
cytjet e ndryshme? 

A i mundem ne adetet tona te liga 
dhe a u larguam nga to? 

Dhe keshtu radhazi shume pyetje 
parashtrohen te cilat mund ta gjen 
pergjigjen te vet besimtari.Allahu 
xh.sh. thote: "Po njeriu eshte 
deshmitar i vetvetes". 7 

Andaj cdo kush nga ne ta 
pyes veten me sinqeritet dhe 
devotshmeri se c'fare perfitova une 
nga ky muaj i bekuar? 

Se dyti: 

Mos te behemi si ajo gruaja qe 
ceket ne ajetin Kuranor: "Mos u 
beni (ne ceshtjet e betimit) si ajo 
(grua) qe e prish tjerrin e saj pasi 



ta kete dredhur fort, e t'i beni 
betimet tuaja dredhi (mashtrim) 
mes jush, per shkak se nje popull 
eshte me i madh se tjetri. All-llahu 
vetem ju sprovon me kete, e ne 
diten e gjykimit Ai gjithsesi do 
t'ua sqaroje ate gje rreth te ciles 
kundershtoheshit.". 8 

Andaj t'i mbajm premtimet tona 
te dhena gjate muajit Ramazan. 
Mos te behemi prej atyre qe njohin 
Allahun xh.sh. vetem ne muajin 
Ramazan. Mos te behemi nga ata te 
cilet lene namazin d.m.th. namazli 
sezonal, te cilet harrojne veprat 
e mira e harrojne sadakane pas 
Ramazanit etj. 

Nese deshirojme deri diku 
me dite sa a na eshte pranuar 
agjerimi atehere ta peshojme dhe ta 
vleresojme veten, nese ne jemi me 
te mire se qe kemi qene, dhe me te 
perkushtuar ne namaze dhe vepra 
te mira kjo eshte nga shenjat e mira. 

Se treti: 

Allahu i Madherishem na 
urdheron duke thene: "Dhe 
adhuroje Zotin tend deri te vije ty e 
verteta (vdekja)." 9 

Urdher nga Krijuesi suprem 
fuqiplote te derguarit te Tij 
Muhamedit a.s dhe permes tij 
gjithe njerezimit, qe te qendrojme 
ne lidhshmeri te vazhdueshme me 
Allahun xh.sh. mes adhurimit te 
vazdueshem. Pra keshtu kur kalon 
nje sezon i adhurimit qofte agjerimi 
i Ramazanit apo sezoni i haxhit 
apo nje kohe tjeter besimtari nuk 
nderpret punen dhe aktivitetin e tij 
ne (ibadete) adhurime te shumta. 

Pra nese kaloi sezoni i agjerimit 
te obligueshem muajit Ramazan 
Allahu na jep mundesi tjera per 
agjerim vullnetare nafile, si p.sh. 
Agjerimi 6 diteve te Shevalit 
menjehere pas Ramazanit, agjerimi 
i cdo te hene dhe te enjte, agjerimi i 
dites se Ashurase , agjerimi i dites se 
Arefatit etj., dhe nese kalon sezoni 
i namazit te teravive Allahu na e 
la mundesin e namazit vullnetar 
naten, i Derguari a.s thote: "Namazi 
me i mire pas farzit eshte namazi i 
nates". 10 Kete e praktikoi Muhamedi 
a.s ne mase te madhe deri sa ndjente 



lodhje te madhe ne kembet e tij, 
keshtu qe detyrohet Aisha gruaja e 
tij ta pyes nje nate dhe i thote: Pse 
e mundon veten kaq shume kur se 
Allahu ty t'i ka fal mekatet , ai u 
pergjigje dhe i thote: A mos te jem 
une rob falenderues. Kjo ishte sjellja 
i njeriut qe Allahu ia fali mekatet. 
Pra ku mund te jemi ne? 

Dhe keshtu neve kjo fe e 
ndritshme na ofroi shume 
dyer te hapura per adhurimet 
(ibadetet) nafile te ndryshme te 
cilat na ndihmojne ne forcimin e 
lidhshmerise me Allahun xh.sh.. 

Kjo fe unike nuk la pas dore as 
anen materiale, duke pas parasysh 
kohezgjatjen e agjerimit dhe 
natyren e njeriut per mundesine e 
gabimit dhe mosperfilljes se plote 
gjate agjerimit Islami na mundesoi 
pastrimin e ketij agjerimi, duke i 
dhene rendesi edukates sadakutul 
Fiter.Transmetohet se i Derguari a.s. 
"Sadakutul Fiter e beri obligim per 
te pastruar agjerimin nga veprat e 
kota dhe loja, si dhe ndihmese ne 
ushqim per te varferit." 11 

Mire edhe pas ketij obligimi te 
caktuar ne muajin Ramazan ne 
kemi zekatin dhe shume lloje te 
sadakase dhe ndihmese te varferve 
qe realizohen edhe jashte muajit te 
Ramazanit. 

Keshtu ne mund te vijme ne 
perfundim se Krijuesi suprem 
Allahu xh.sh. qe nga krijimi i njeriut 
te pare nuk e la ne humnere po i 
dergoj udherrefyes te rregullt kohe 
pas kohe, i ndihmoj ne realizimin 
e ketij qellimi madheshtore ne 
menyra te ndryshme dhe te 
frytshme nga te cilat perfiton ne 
jeten e tij te perditshme dhe ne 
boten e ardhshme 

Allahu xh.sh. krijoi njeriun per 
ta adhuruar Allahun dhe per t'i 
bere ibadet, ky mision hyjnor 
eshte shpallur ne ajetin "Une nuk i 
krijova xhinet dhe njerezit per tjeter 
pos qe te me adhurojne. 12 

(1) Mutafek alejhi (2) Transmeton Muslimi 
(Fikhus Sunneh). (3) Ankebut 29 (4) Nahl 
97 (5) Kahf 30 (6) Al-Imran (7) Kijame 14 (8) 
Nahl 93 (9) Hixher 99 (10) Muslimi 2756 (11) 
Ebu Davud (12) Dharijjat 51:56. 



13 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



A K A I D 



Orhan BISUMAJ 






'Zhveshuria' e myslimaneve, pasoje e besimit te dobet 



Me nocionin 'zhveshuri' ne kete 
punim, eshte per qellim ekspozimi 
i trupit te femres (perpos pjeseve 
te lejueshme, sic jane: fytyra, duart 
dhe kembet gjer ne zogtha) ndaj 
meshkujve te huaj, me te diet 
potencialisht lejohet martesa, pa 
marre parasysh nese kjo behet duke 
lakuriqesuar nje pjese te trupit, apo 
duke veshur rroba te ngushta, te 
tejdukshme dhe provokuese. 

MBULESA ESHTE OBLIGIM FETAR 

Argumentet nga Kurani famelarte 
rreth mbulimit te femres, jane te 
drejtperdrejta dhe te qarta. Allahu i 
Lartesuar, i drejtohet Pejgamberit a.s. 
me kete urdherese: "O ti Pejgamber, 
thuaju grave te tua, bijave te tua 
dhe grave te besimtareve, le te vene 
shamite (mbulojat) e veta mbi trupin 
e tyre. . ." (El-Ahzab, 59); "te ndalin 
shikimet e tyre, te ruajne pjeset e 
turpshme te trupit te tyre, te mos 
zbulojne stolite e tyre pervec atyre qe 
jane te dukshme, le te vene shamite 
mbi kraharorin e tyre dhe te mos 
ia tregojne bukurite e tyre askujt 
pervec burrave te vet, baballareve 
te vet. . ."(En-Nur, 31). Ne keto dy 
citate kuranore, po edhe ne te tjera, 
qe jane shume ne kete drejtim, Allahu 
i Lartesuar, nder te tjera, urdheron 
qe femrat myslimane: te ndalin 
shikimet e tyre ndaj meshkujve te 
huaj; te ruajne nderin e tyre dhe te 
mos i zbulojne stolite e tyre; te vene 
shamite e tyre mbi trupin e tyre, 
duke mbuluar koken, veshet, gjoksin 
dhe gjerdanet; te ruajne pjeset e 
turpshme te trupit te tyre; te mos 
zbulojne stolite e tyre pervec atyre qe 
jane te dukshme 1 ; te mos ia tregojne 
bukurite e tyre askujt pervec burrave 
te vet, baballareve te vet, 2 dhe me 
radhe, sipas ajetit te lartcekur. Keto 



jane detyra dhe obligime, te cilave 
duhet t'u permbahet secila femer 
myslimane. Nuk jane rekomandime 
nga Allahu, po jane urdher nga Ai, e 
urdhri kerkon zbatimin e tij. 

ZHVESHURIA - 

SIMBOLIKE E RENIES SE TURPIT 

Myslimania duhet te kete turp, ne 
radhe te pare nga Allahu, e pastaj 
nga shoqeria, po edhe nga vetvetja 
per gjerat e pahijshme. Turpi, si 
epitet eshte tipar i myslimanit dhe 
myslimanes. Per kete ata duhet te 
krenohen. Pejgamberi a.s. ka thene: 
"Gruaja eshte avret (e turpshme)", 
qe domethene nuk lejohet ekspozimi 
i bukurive te saj. Ajo, me veshjen e 
saj te njerezishme, duke mbuluar 
trupin e vet, sipas rregullave te fese 
islame, tregon pasjen e turpit. Kriteri 
i turpit eshte barometri qendror qe 
ekuilibron veprimet e moralshme 
dhe te pamoralshme. Ne nje hadith, 
te cilin e transmeton Imam Ahmedi 
prej Ebi Mes'udit, Pejgamberi a.s. ka 
thene: "Ajo qe njerezit kane nxene 
nga fjalet e para te Shpalljes, eshte: 
"Kur nuk turperohesh, bej cfare te 
duash!" 

ZHVESHURIA - 

LARGIM NGA MESHIRA E 

ALLAHUT 

Meshira e Allahut eshte me 
besimtaren, e cila perfill mbulesen 
si nje obligim per femen. Sa kohe 
qe ajo nuk u permbahet porosive te 
Allahut te Lartesuar, s'ka se si ta fitoje 
meshiren e Allahut, vecse hidherimin 
dhe denimin e Tij. Ne lidhje me kete, 
Pejgamberi a.s. ka thene: "Ka thene 
Allahu i Lartesuar: "Nuk mund te 
afrohet robi im tek Une me dicka me 
te dashur per Mua sesa me gjerat qe 



i kam obliguar (farzet)." E, per ate 
njeri qe arrin te fitoje dashurine dhe 
meshiren e Allahut, Allahu xh.sh. 
ka thene: "Nese ai kerkon prej Meje 
dicka, do t'i pergjigjem, e nese kerkon 
mbrojtje nga Une, do ta mbroj." 3 . 
Mirepo, kjo mbrojtje e Allahut, ka te 
beje me femren qe kerkon meshiren e 
Allahut duke respektuar Fjalen e Tij, 
dhe jo me ate qe nencmon Fjalen e Tij. 

ZHVESHURIA - 
gMORALIZIM I SHOQERISE 

Zhveshuria eshte sindromi 
me i rrezikshem qe ndikon ne 
shkaterrimin e vlerave te moralit 
dhe ne cmoralizimin e shoqerise, per 
shkak se njeriu ne qenien e tij posedon 
ndjenjen e terheqjes se gjinise tjeter. 
Kjo eshte nje dhunti e madhe nga 
Allahu. Mirepo, kur kjo keqperdoret 
nga femra, dhe pa kurrfare turpi 
ajo ekspozohet gjysmelakuriqe ne 
ambiente te hapura, ose me veshje te 
ngushta dhe provokuese, pa dyshim 
intrigon nje pjese te konsiderueshme 
te meshkujve, te diet jane te prirur 
te udhehiqen nga pasione dhe vlera 
te uleta te moralit. Si pasoje e kesaj, 
shfaqet amoraliteti dhe prostitudoni. 
Po njesoj edhe dhunimet ndaj femrave 
dhe humbja e normave te moralit. Ne 
te tilla raste zhveshuria behet nje argat 
i djallit, dhe femra e ketille ikone e nje 
shoqerie pa vlera te moralit. 

Le te themi se ka prej femrave 
myslimane qe nuk e pelqejne veshjen 
e mbuleses islame, por gjithashtu 
nuk pelqejne te veshin as rroba 
provokuese dhe te tejdukshme, ose te 
lakuriqosin ekstremisht pjeset vitale 
te trupit te tyre, sikurse jane beli, 
gjoksi, etj.. Ndonese mbulesa eshte 
rruga e vetme e mire, megjithate, me 
veshjet e tyre me maturi, tregojne 
nje doze te moralit. Femrat e ketilla, 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



14 



duket se kane nje vleresim te 
pranueshem per shenjterine e trupit 
te tyre, meqe pjesen derrmuese te tij 
e mbulojne dhe parimisht nuk e vene 
ne diskurs te marketingut moral. 

Mirepo, cfare mund te thuhet per 
ato femra qe manifestojne (zh)veshje 
ekstreme? A thua e kane vetem per 
mode (!), apo kesisoj synojne dicka 
tjeter? (J'u duhen njerezve te huaj, 
shpalosja e gjoksave, ravijezimi i 
trupit e i belit, per sa kohe qe vete 
femrat po edhe meshkujt e dine se 
interferimi i imazhit te tyre, eshte 
i rezervuar per atraksion seksual? 
A mos domethene kjo se me keto 
veprime synohet oferta e (c)moralit 
dhe gatishmeria per te? (Jfare synohet 
ne te vertete? 

Per hir te prirjes nga e mira, mund 



g 

ta pranojme se asnjera prej ketyre 
qellimeve nuk synohet, ndonese 
sinjalizohen haptazi. Por, megjithate 
nje qellim tjeter eshte me se i sigurt. 
Te gjitha ato femra, pa marre 
parasysh perkatesine e tyre fetare, 
qe manifestojne (zh)veshje ekstreme 
dhe provokuese, ne te vertete me 
aktet e tilla synojne qe me ane te 
trupit te tyre, te terheqin vemendjen 
e meshkujve per respektin ndaj 
tyre, duke u bazuar ne konceptin e 
provokimit emocional dhe epshor. 
Veprimi i ketille ka nje perkufizim: 
shitja e trupit, qe ne gjuhen e veshjes 
se tille quhet 'prostitucion moral'. 
Kete duhet ta dine te gjitha femrat. 
E njejta gje, sot po ndodh ne mbare 
boten, pra edhe tek ne, vecanerisht 
ne sferen e spektakleve muzikore. 




A K A I D 

KONKLUDIMI AKAIDOLOGJIK 
PER 'ZHVESHUPJNE' 

1. Zhveshuria - pasoje e besimit te 
dobet. Pa dyshim, zhveshuria eshte 
pasoje e mosfetarizmit. Zbatimi 
i detyrimeve fetare eshte varesi 
e pulsimit te besimit. Kur besimi 
/ imani i leshon gjurmet e tij te 
verteta ne vetedijen e besimtares, e 
nxit ate fuqishem qe t'u pergjigjet 
me shpirt dhe trup kerkesave te 
tij. Nga ky aspekt, besimtari dhe 
besimtarja e vene trupin e tyre ne 
dispozicion te impulseve besimore, 
qofte edhe duke ndier veshtiresi a 
mundim. Eshte e vertete se disa prej 
ritualeve fetare, sikurse jane: namazi, 
agjerimi, mbulesa etj., ne mase te 
caktuar implikojne veshtiresi. Dhe 
ne zbatimin e tyre nuk shihet ndonje 
interes i drejtperdrejte per jeten e 
njeriut ne kete bote, sikurse jane 
pune te tjera, p.sh. muratori, kur e 
nderton nje shtepi, per punen e bere 
merr shperblim; mjeku per punen 
qe ben, merr shperblim, po ashtu 
gjykatesi e keshtu me radhe. Mirepo, 
per zbatimin e detyrave fetare, 
besimtari dhe besimtarja nuk marrin 
asgje, pervecse fitojne 'preokupimin 
e vazhdueshem', i cili nuk eshte 
per t'u nencmuar. Ne te vertete, ata 
fitojne kenaqesine e Allahut, dhe 
shperblimin e Tij do ta marrin ne 
boten tjeter. Kjo eshte me se e vertete. 
Mirepo, me kete deshirojme te themi 
se zbatimi i detyrave fetare, me kete 
qellim, pra me synimin e kenaqesise 
se Allahut dhe shperblimit te Tij ne 
boten tjeter, eshte teresisht varesi e 
impulsit te besimit, dhe jo e ndonje 
interesi tjeter te kesaj bote. Prandaj, 
per nje qellim te ketille, vullnetin e 
njeriut mund ta levize vetem imani, 
dhe asnje fuqi tjeter. 

Njesoj, ne kundershtim me kete, 
moszbatimi i ritualeve fetare, e pra 
edhe mosperdorimi i mbuleses, 
eshte pasoje e imanit shume te dobet 
te besimtares. Ajo, duke mos pare 
kurrfare interesi konkret tek mbulesa, 
nuk e zbaton ate. Eshte hipokrizi 
e madhe per myslimanen e cila, 
ndonese nuk e zbaton mbulesen, 
thote se eshte besimtare e devotshme. 



15 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



A K A I D 

Kjo eshte genjeshter dhe e pavertete. 
Nese ekziston devotshmeria ndaj 
Allahut, nuk mund te kontestohet 
zbatimi i mbuleses si nje prej 
Urdheresave te Tij. Kjo do te thote se 
imani stabel dhe i forte ne Allahun 
e Lartesuar, manifestohet nepermjet 
zbatimit te Urdheresave dhe 
Ndalesave te Tij. Moszbatimi i tyre 
eshte matesi me i mire qe verteton 
shkallen e devotshmerise dhe te 
besimit. 

2. Zhveshuria - mosrespektim 
i Urdhrit te Allahut xh.sh. dhe 
Pejgamberit a.s.. Pa dyshim, zbulimi i 
pjeseve te turpshme nga ana e femres, 
paraqet mosrespketim te Urdhrit te 
Allahut Fuqiplote dhe Pejgamberit 
a.s.. Myslimania qe nuk respekton 
kete norme te fese islame, e ben kete 
per njeren nga keto dy arsye: 

a) Vetedija e saj ka rene pre e 
gjykimit te deshirave dhe pasioneve 
individuale. Ndjekja e pasioneve 
sipas domethenies parimore, 
nenkupton qe veprimet dhe bindjet 
t'i referohen korrigjimit te deshirave 
te lira personale, e jo mesimeve te 
Kuranit dhe Synetit te Muhamedit 
a.s. apo te fese islame si teresi. 
Kurani na njofton se te gjithe popujt 
parakuranore, kishin devijuar 
thelle, atehere kur subjektet fetare i 
kishin vendosur nen korrigjimin e 
diapazonit te arsyes dhe deshirave, 
perkatesisht duke u dhene 
kompetence mendjes dhe deshirave 
per dicka qe nuk u lejohet. Njerez 
te tille, pergjithesisht, u japin rol 
gjykimi kultures, pikepamjeve dhe 
prirjeve te marra jashte mjediseve 
islame dhe pastaj, nga ky kend, 
i shohin argumentet e Sheriatit. 4 
Allahu i Madheruar ne Kuran, i ka 
thene Pejgamberit a.s. se ata qe nuk e 
pasojne ate (Pejgamberin), ata ndjekin 
deshirat e veta, duke ia bere te qarte 
se ata qe veprojne keshtu, jane ne 
humbje te thelle (shih: El-Kasas, 50). 
Ky gjykim i Kuranit famelarte, ka te 
beje jo vetem me myslimanet qe nuk 
e zbatojne mbulesen, por me te gjithe 
myslimanet, qe per ceshtje te jetes se 
tyre, ndjekin modele te tjera te jetes, 
kundrejt modelit islam; dhe 



w 

b) Vetedija e saj eshte infektuar me 
dyshime ndaj realitetit te normes se 
mbuleses. Per sa i perket aspektit te 
dyte, pra ekzistimit te dyshimeve 
rreth se vertetes se mbuleses, mund te 
themi se ceshtja eshte shume delikate 
dhe e rrezikshme. Sepse, ekzistimi i 
dyshimeve, besimtaren e dergon ne 
porten e kontestimit te nje Urdhri 
te Allahut. Nese vertetohet kjo, asaj 
i bie akuza per apostazi - dalje nga 
feja islame, me se fiton mallkimin e 
Allahut dhe denimin e Tij. 

3. Zhveshuria - mekat i denueshem. 
Fakti qe mbulesa islame eshte 
obligim per femren myslimane, 
moszbatimi i saj, perbejne thyerje 
te Urdhrit te Allahut. E thyerja e 
Urdhrit te Allahut pa ndonje arsye 
te justifikueshme, konsiderohet 
mekat, qe meriton denimin e Allahut 
te Lartesuar, ne kete bote dhe ne 
boten tjeter. Ne kete kontekst, duhet 
te theksojme se pesha e mekatit te 
moszbatimit te mbuleses eshte dy 
llojesh: 

a) pesha e mohimit te mbuleses 
si nje obligim fetar islam. Nga ky 
aspekt, pesha e pergjegjesise eshte 
aq e madhe, sa per nje keso bindjeje, 
myslimania akuzohet per dezertim 
nga feja islame. Nese nuk zbrapset 
nga bindjet e ketilla, ne vendet ku 
gjen zbatim Sheriati, femra e ketille 
u neshtrohet denimeve te renda per 
shkak te apostazise - dezertimit nga 
Islami, ne mos edhe ekzekutimit. Dhe 
ne boten tjeter ajo do te merret ne 
pergjegjesi per mohimin e mbuleses 
si nje Urdherese e Allahut, qe eshte 
shume me e rende sesa moszbatimi i 
saj. Denimi per te eshte i dhimbshem, 
madje ne kete bote dhe ne boten 
tjeter. Allahu i Lartesuar ne Kuran 

ka thene: "E kush ia kthen krahet 
Udhezimit Tim, do te kete jete te 
veshtire dhe ne Diten e Kiametit do 
ta ringjallim te verber. . . Po keshtu Ne 
e shperblejme edhe ate qe zhytet ne 
mekate dhe nuk i beson argumentet 
e Zotit te vet, po denimi ne boten 
tjeter eshte edhe me i ashper dhe i 
perjetshem." (Ta ha, 124-127); dhe 

b) pesha per shkak te moszbatimit 
te mbuleses, por pa mohuar 



obligimin e saj per myslimanen. Edhe 
nga ky aspekt, pesha e pergjegjesise 
eshte gjithashtu e madhe, por me 
e lehte sesa mohimi i saj. Femra 
qe nuk aplikon mbulesen, do te 
merret ne pergjegjesi per kete, ne 
varesi me nivelin e mosrespektimit 
te saj. Natyrisht, ajo femer qe nuk 
brengoset fare per mbulesen dhe 
shfaq ne mase te madhe pjeset vitale 
(femerore) te trupit te saj, sikurse 
jane gjoksi, beli, etj., ose vesh rroba 
te tejdukshme, te ngushta dhe 
provokuese, e ka pergjegjesine me 
te madhe tek Allahu, sesa nje femer 
qe nuk e respekton mbulesen, por 
brengoset per mosaplikimin e saj, 
pastaj brengoset per ekspozimin e 
trupit te saj, si dhe kete e ben ne mase 
me te vogel. Mirepo, ne te gjitha 
rastet, esencialisht mosrespektimi 
i mbuleses nga ana e femres, eshte 
akt i denueshem. Pejgamberi a.s. ka 
thene: "Dy grupe njerezish jane prej 
banoreve te zjarrit te Xhehennemit, 
e te diet nuk i kam pare: nje grup 
me kamxhik, qe i ngjason bishtit te 
lopes, me te cilin i rrahin njerezit 5 , 
dhe nje grup prej grave te veshura, 
por te zhveshura, qe provokojne e 
provokohen e me floke ne kokat e 
tyre si gunga e pjerret ne shpine te 
devese. Keto dy grupe nuk do te 
hyjne ne Xhennet, dhe nuk e ndiejne 
eren e tij, edhe pse era e tij deperton 
ne largesi te medha." 6 

(1) Prof.dr. Bekir Topallogllu, "Gruaja ne 
Islam", Stamboll, 1997, fq. 175). (2) Ne ajetin 
e kaptines Nur (31), perkthimin e te cilit e 
dhame me lart, lejohet te shohin stolite e 
femrave personat e afert ("mahrem" - me te 
cilet s'mund te martohen). Komentatoret, duke 
pare hadithet e ndryshme dhe praktikimin 
ne kohen e Hz. Pejgamberit, kane thene se 
pjeset e trupit qe mund te shihen, jane krahu, 
floket dhe veshet, gusha dhe qafa jo deri ne 
shpine ose ne bark, kembet nga kupa e gjurit 
gjer poshte. Ketu futen edhe te afertit e gjirit 
qe s'permenden ne ajet. (Topallogllu, "Gruaja 
ne Islam", op.cit. fq. 176). (3) Transmeton 
Buhariu, sipas: Dr. Mustafa El-Buga dhe 
Muhjidin Mistu, "Komenti i dyzet haditheve te 
imam Neveviut", SHB "Furkan ISM",-Shkup, 
1424/2003, fq.361. (4) Prof. Dr. Bekir Topaloglu, 
"Hyrje ne Kelam", Prishtine 2002, fq. 163.(5) 
Ky kontekst aludon ne qeveritaret e padrejte 
e armiqe te popullit. (6) Sahihul Muslim, 
Kitabul-libasi vez-zineti, babu: en-nisaul 
kasijatul arijat. . ., nr. 3971. 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



16 






A K A I D 



Prof. Dr. Safvet HALILOVIg 



Q'thote Kurani per njeriun 



Termi insan (njeri) ne Kuranin 
fisnik permendet 65 here. Vihet re 
se ne ajetet ku permendet ky term, 
shf aqen nje sere karakteristikash te 
njeriut, te cilat paraqesin natyren 
thelbesore dhe qenien e brendshme 
te tij. Kurani fisnik thekson 
rendesine e fese dhe te ndjekjes 
se drejtimit qe trasoi i Derguari i 
fundit, Muhamedi, a.s., per faktin 
se kjo eshte rruga e drejte qe con ne 
vetedijesimin e vertete te njeriut. 

NJERIU ESHTE QENIE E DOBET 

Ne Kuran, termi insan permendet 
te paren here ne suren En-Nisa', 
ajeti 28. , ku thuhet: "All-llahu 
deshiron t'ju lehtesoje (dispozitat), e 
megjithate njeriu eshte i paafte (per 
t'i perballuar epshet). " 

Eshte interesante se ne kete 
permendje te pare te njeriut 
ne tekstin kuranor, shf aqet 
karakteristika thelbesore e njeriut: 
njeriu eshte qenie e pafuqishme 
dhe e dobet (ve hulika-1-insanu 
da'ifa). Nyja shquese ne termin 
(el-)insan, tregon se kjo nderlidhet 
me secilin njeri. Pra, nuk eshte i 
dobet dhe i pafuqishem vetem se ai 
eshte i semure ose i moshuar, porse 
kjo eshte cilesi e cdo njeriu. Per se, 
atehere, eshte keshtu? 

Qe te kemi nje pergjigje te drejte 
per kete pyetje, eshte e udhes qe, 
shkurtimisht, te veshtrojme perberjen 
konstitucionale te trupit te njeriut. 
Nga aspekti mjekesor, trupi i 
njeriut perbehet prej njembedhjete, 
gjegjesisht dymbedhjete sistemeve 
te ndryshme, nese do ta numeronim 
edhe sistemin e imunitetit. Ato 
jane: sistemi nervor, eshteror, 
muskulor, kardiovaskular, sistemi i 
lekures, limfocitet, sistemi endokrin 
(endokrinologjia - shkenca mbi 



gjendrat), sistemi i urines, sistemi 
digjestiv (i tretjes), reproduktiv 
dhe sistemi respiratorik. Qe 
trupi i njeriut te funksionoje, 
eshte i nevojshem secili nga keto 
sisteme, pervec atij te riprodhimit 
(reproduktiv). Sistemi i riprodhimit 
eshte i patjetersueshem per ruajtjen 
e llojit, por jo edhe per ekzistimin 
e individit. Po, trupi i njeriut nuk 
mund te ekzistoje pa sistemet e 
tjera. Pra, ne qofte se do te kishte 
ndonje crregullim ne ndonjerin prej 
ketyre sistemeve te nderlikuara, 
atehere do te shkaktohej dhembje ne 
organizmin e njeriut, kurse pushimi 
i plote i ndonjerit nga sistemet, 
pashmangshem con ne nderprerjen e 
jetes se njeriut ne kete bote. 

Allahu i Lartesuar, i Cili e ka 
krijuar njeriun, e njeh me se miri 
natyren dhe qenien e tij. Kurani 
fisnik eshte udhezim per njeriun, 
udhezim qe Krijuesi e shpalli per te. 
Ne Kuran thuhet: "All-llahu deshiron 
t'ju lehtesoje. . . " Pra, qellimi i 
Shpalljes se Zotit eshte qe njeriut t'ia 
lehtesoje rrugen e veshtire te dynjase. 

Dijetari i shquar islam, Ibn Kajjim 
El-Xhevziu, ne nje nga veprat e tij 
shenon transmetimin ne te cilin 
thuhet se Allahu xh.sh. ., pergjate 
historise, njerezimit i ka derguar 
njeqind e kater Libra Qiellore. 
Pastaj te gjithe keta i ka shpallur 
ne tre Libra (shpallje) te medha, qe 
jane: Teurati, Zeburi dhe Inxhili, 
ne menyre qe me pastaj keta t'i 
permbledhe ne nje, qe eshte Kurani. 
Me tutje, theksohet ne transmetim 
se Kurani, respektivisht kuptimi i 
tij, eshte permbledhur ne nje sure te 
vetme, e cila quhet Fatiha, e kjo sure 
eshte permbledhur ne nje ajet. Ky 
ajet eshte "Ij-jake na'budu ve ij-jake 
neste'in - Vetem Ty te adhurojme dhe 
vetem tek Ti kerkojme ndihme!" 



Pra, mesazhi esencial i te gjitha 
njohurive Qiellore eshte perfshire ne 
kete ajet, i cili, pa kurrf are dyshimi, 
sugjeron qe njeriu eshte nje qenie 
e dobet, gjegjesisht krijese se dies i 
nevojitet ndihme. 

Edhe pse me kerkimin e ndihmes, 
per se flet ky ajet kuranor, sipas 
mendimeve te komentuesve te 
medhenj te Kurani t, sic jane Ibn 
Kethiri e te tjere, ne radhe te pare 
mendohet te kerkuarit e ndihmes 
qe te adhurohet vetem Allahu i 
Madherishem, - perseri nga ajeti 
nenkuptohet qe njeriu eshte nje qenie 
e dobet, se ciles i nevojitet ndihme 
edhe ne cdo pikepamje tjeter. Allahu 
i Lartesuar e shpalli Kuranin dhe per 
te ka garantuar se nuk do te pesoje 
kurrfare ndryshimi apo modifikimi. 
Dispozitat dhe urdheresat kuranore 
kane per qellim qe njeriun ta forcojne 
dhe ta ngrene ne shkallen qe ai te 
mos behet rob i materies, epshit, 
idhullit apo i ndonje gjeje tjeter, ose 
qe jeta e tij te mos jete e zhveshur 
nga kuptimet dhe dimensionet 
shpirterore. 

Eshte interesant fakti qe aty ku 
permendet njeriu per here te pare 
ne Kuran, pikerisht aty eshte vene 
ne dukje karakteristika e tij - qe 
ai eshte nje krijese e dobet dhe e 
pafuqishme. Kjo mund te nderlidhet 
me permendjen e fundit te njeriut 
ne Kuran, respektivisht ne suren 
El- Asr (Pasha kohen), ku thuhet: 
"Pasha kohen! / Nuk ka dyshim se 
njeriu eshte ne nje humbje te sigurt 
/ Me perjashtim te atyre qe besuan, 
qe bene vepra te mira, qe porositen 
njeri-tjetrin t'i permbahen se vertetes 
dhe qe keshilluan njeri-tjetrin te jene 
te durueshem." Pra, njeriu, kjo krijese 
e dobet dhe e pafuqishme, nuk do te 
jete ne humbje perderisa i permbahet 
Rruges se Kuranit, qe nenkupton 



17 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



A H L A K 







besimin e fuqishem, kryerjen e 
veprave te mira dhe durueshmerine, 
gjera te rendesishme keto per te 
qendruar i paluhatur ne kete Rruge. 

Ne ajetet ku permendet njeriu, 
vihen re edhe karakteristika te tjera 
te kesaj krijese te mrekullueshme, te 
cilat mund t'i shohim si vijon: 

1. Njeriu ne fatkeqesi kerkon 
ndihmen e Zotit, kurse ne miresi 
behet harrestar. Kjo theksohet ne 
shume ajete kuranore: 

"E kur njeriun e godet demi, ai na 
lutet shtrire qofte, ulur ose ne kembe, 
e kur Ne ia largojme te keqen atij, ai 
vazhdon sikurse te mos na ishte lutur 
fare per demin qe e pati goditur. 
Keshtu krimineleve u duket mire ajo 
qe veprojne. " (Junus, 12) 

"Po, nese Ne i japim njeriut ndonje 
begati nga ana jone, e pastaj ia 
marrim ate prej tij, ai do te jete i 
deshperuar dhe perbuzes. " (Hud, 9) 

"E kur njeriun e godet ndonje e 
keqe (ndonje dem), ai e lut Zotin e 
vet duke kerkuar ndihme vetem prej 
Tij, e kur nga ana e Tij i jep ndonje 
te mire (ia largon te keqen), ai e 
harron ate qe me pare i eshte lutur 
Atij, dhe i ben shoke All-llahut per 
te larguar (njerezit) nga rruga e Tij. 
Thuaj: "Kenaqu per pak kohe me 
mosbesimin tend, se ti pa dyshim je 
nga banuesit e zjarrit!"(Ez-Zumer, 8) 

2. Njeriu eshte jofalenderues, e, kur 
sprovohet, deshperohet. Ja disa ajete 
qe flasin per kete: 

"E kur ju kap ju paniku (frika) 
ne det, i humbni (nga kujtesa) ata 
qe i lutni, ju mbetet vetem Ai (All- 
llahu), mirepo, pasi t'ju shpetoje Ai 
e te arrini ne toke, ia ktheni shpinen. 
Ashtu, njeriu eshte perbuzes. " (El- 
Isra, 67) 

"E kur e begatojme (me te mira) 
njeriun, ai prapesohet dhe largohet i 
mashtruar, e, kur e godet e keqja, ai 
humb shpresen. " (El-Isra, 83) 

"Ne kur e begatojme njeriun, ai 
nuk falenderon dhe largohet, e kur 
e godet e keqja, ai perulet dhe lutet 
shume. " (Fussilet, 51) 

"E njeriu, kur e sprovon Zoti i tij, 
e nderon dhe e begaton, thote: "Zoti 
im me ka nderuar! Por, kur per ta 
sprovuar, ia pakeson furnizimin (e 



varferon), ai thote: "Zoti im me ka 
nencmuar!" (El-Fexhr, 15-16. ) 

"Vertet, njeriu eshte perbuzes ndaj 
Zotit te vet. " (El-Adijat, 6. ) 

3. Njeriu eshte i ngutshem, 
koprrac, ka natyre polemizuese, 
madje eshte i padrejte edhe ndaj 
vetvetes. - Keto karakteristika te tij 
permenden ne keto ajete vijuese: 

"Dhe Ai ju dha gjithe ate qe 
kerkuat (qe kerkoi nevoja juaj) 
dhe, edhe ne qofte se perpiqeni t'i 
numeroni te mirat e All-llahut, nuk 
do te mund te arrini t'i perkufizoni 
(nganumri). Vertet, njeriu eshte 
i padrejte dhe shume perbuzes. 
(Ibrahim, 34) 

"Njeriu (e tepron) lutet per keq, 
ashtu sikurse lutet per mire, (po 
Zoti nuk e pranon lutjen e tij per 
keq); njeriu (nga vete natyra e 
tij) eshte i ngutshem. " (El-Isra', 
ll)"Thuaj: "Sikur t'i kishit depot e 
begative te Zotit tim, nga frika se po 
shpenzohen, do te beheni koprrace; 
njeriu eshte doreshtrenguar". (El- 
Isra', 100) "Ne kete Kur'an Ne 
shtruam cdo lloj shembulli per hir 
te njerezve, po njeriu (jobesimtar) 
me shume se cfaredo tjeter eshte 
kundershtar. " (El-Kehf, 54. 
)"Njeriu, nga vete natyra e tij, eshte 
i ngutshem, e Une do t'jua tregoj 
juve masen Time ndeshkuese, pra 
mos kerkoni t'u vije me shpejt. " (El- 
Enbija', 37) 

"Ne u ofruam amanetin (obligimet) 
qiejve, Tokes dhe maleve, e ato nuk 
deshen ta marrin persiper ate dhe 
u frikesuan prej tij, ndersa njeriu 
ate e mori mbi vete; dhe ai i beri te 
padrejte vetes, dhe ishte i padijshem. 
" (El-Ahzab, 72) 

4. Njeriu behet mosperfilles ne 
momentin kur ndihet i pavarur. 
Eshte interesante se kjo karakteristike 
e tij theksohet ne suren el-Alek, dhe 
kjo menjehere pas pese ajeteve te 
para, per te cilat ka konsensus nga 
dijetaret se jane ajetet qe iu shpallen 
te parat te Derguarit te Allahut, 

a.s.. Allahu i Lartesuar, duke e 
pershkruar natyren e njeriut, thote: 
"Jo, eshte e vertete se ai i kalon 
kufijte, / Per shkak se e ndien veten te 
pavarur. " (El-Alek, 6-7) 



5. Shprehja kuranore taga, jetga, 
tugijan (in-ne-1-insane lejetga), 
e perdorur per te treguar kete 
karakteristike te njeriut, ka me 
shume se nje kuptim: kapercim 
i kufijve, te jesh i dhunshem, i 
padrejte, mizor, i padegjueshem, 
mendjemadh, etj. Nga e njejta rrenje, 
gjithashtu, eshte formuar fjala tagija, 
qe nenkupton njeriun e dhunshem, 
tiranin, shtypesin, faqeziun, 
mendjemadhin, etj. 

Pra, njeriu i kapercen kufijte e se 
mires dhe se lejuares, gjegjesisht 
kalon ne sferen e asaj qe eshte e 
demshme dhe e ndaluar, dhe kjo ne 
moment kur veten e ndien te pavarur 
dhe te mjaftueshem. Duke pasur 
parasysh kete shprehje kuranore, e 
kuptojme qe grregullimi i paraqitur 
ne siperfaqe te tokes ka filluar 
atehere kur njeriu harroi Zotin e Tij 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



IS 







A H L A K 



dhe kur mendoi se eshte i pavarur 
nga Ai. 

Ne baze te kesaj qe u theksua, 
mund te kuptojme qe fatkeqesite 
njerezore, si semundjet, fukaralleku 
dhe sprovat e tjera, jane ne funksion 
te asaj qe njeriun ta bejne te varur 
nga Allahu, meqe ai, ne raste te 
ketilla, e ndien nevojen per ndihmen 
e Zotit. Nese njeriut do t'i shkonte 
gjithcka lehte dhe pa probleme ne 
jeten e tij, dhe po te mos perballej 
me fatkeqesi e sprova, atehere, 
vertet do te ekzistonte frika se ai 
mund te ndihej i pavarur dhe te 
behej i dalldisur, duke thyer keshtu 
cdo kufi qe i ka caktuar Krijuesi dhe 
Zoti i tij. 

5. Njeriu meton te arrije gjithe ate 
qe deshiron, kurse atij i takon vetem 
ajo per te cilen jep mund. 

"A mos do t'i takoje njeriut ajo qe ai 



e deshiron (Jo)?" (En-Nexhm, 24. ) 
"Dhe se njeriut nuk i takon tjeter 
vecse ajo qe ka punuar. " (En- 
Nexhm, 39) 

"O ti njeri, po c'te mashtroi ty 
kundrejt Zotit tend Qe eshte bujar e 
i urte? I Cili te krijoi, te persosi dhe 
te drejtoi. Te formesoi ne formen qe 
Ai deshiroi! Jo, nuk eshte ashtu. Ju 
pergenjeshtroni diten e pergjegjesise. 
Kurse ndaj jush i kane percjellesit! 
Jane shkrues te ndershem tek All- 
llahu. Ata e dine se c'punoni. " (El- 
Infitar, 6-12). 

6. Njeriu eshte i krijuar me nje 
natyre jo te qete. 

"Eshte e vertete se njeriu eshte i 
prirur te jete i padurueshem. Sepse, 
kur e godet ndonje e keqe, ai ankohet 
se tepermi. Nderkaq, kur e gjen e 
mira, ai behet teper koprrac. " (El- 
Me'arixh, 19-21) 

Ne keto ajete kuranore behet fjale 
per nje cilesi shume te rendesishme 
te njeriut. Shprehja kuranore helu'an 
(in-ne-1-insane hulika helu'an) tregon 
se njeriu eshte krijuar me nje natyre 
te brendshme shqetesuese, e cila 
ndonjehere ka mundesi ta nxite 
per arritje te medha, sikur edhe per 
pakenaqesi dhe brenge kronike. Me 
fjale te tjera, menyra sesi e shfrytezon 
njeriu kete dhunti te Zotit, percakton 
faktin se c'karakter do te kete ai, 
pozitiv apo negativ. Ajetet vijuese ne 
kete sure (20. dhe 21. ) aludojne keto 
pasoja, kurse ajetet 22-25 tregojne se 
vetem vetedija e vertete shpirterore 
e morale mund ta formoje ne force 
pozitive ate shqetesim te natyrshem 
te njeriut, dhe keshtu ta sjelle ne 
stabilitet te brendshem dhe kenaqesi 
te perhershme. 

7. Njeriu ka dilema per sa i perket 
Ringjalljes pas vdekjes. Kete ndjesi 
te njeriut Kurani fisnik e thekson ne 
ajetet vijuese: 

"E njeriu thote: "A thua njemend, 
pasi te vdes, do te nxirrem i gjalle 
(do te ringjallem)?" (Merjem, 66), 
mirepo njekohesisht Kurani jep 
edhe pergjigjen: "Ai jua dha jeten, 
ju ben te vdisni, e pastaj ju ringjall. 
Vertet, njeriu eshte mosperfilles. " 
(El-Haxh, 66). 

"A nuk mendon njeriu se Ne e 



krijuam prej nje pike uji (fare), kur 
qe, ai kundershtar i rrepte. Ai na 
solli Neve shembull, e harroi krijimin 
e vet e tha: "Kush i ngjall eshtrat 
duke qene ata te kalbur? "Thuaj: "I 
ngjall Ai qe i krijoi per here te pare, 
e Ai eshte shume i dijshem per cdo 
krijim. Ai qe prej drurit te gjelber 
ju beri zjarrin, e ju prej tij ndezni 
(zjarre)". A nuk eshte i fuqishem 
Ai Qe krijoi qiejt e Token, te krijoje 
njerez sikunder qe i krijoi ata? Po, 
Ai eshte Krijuesi, i Dijshmi. Kur 
Ai deshiron ndonje send, urdhri i 
Tij eshte vetem t'i thote: "Behu!" Ai 
menjehere behet. I larte eshte Ai ne 
doren e te Cilit eshte pushteti mbi 
cdo send dhe vetem tek Ai ktheheni. 
" (Ja-Sin, 77-83. ) 

"A mendon njeriu se nuk do t'i 
tubojme eshtrat e tij? Po, do t'ia 
tubojme! Duke qene se Ne jemi te 
zotet t'ia rikrijojme si kane qene edhe 
majat e gishtave te tij! Por, njeriu 
deshiron te vazhdoje edhe me tej ne 
mekate. Andaj edhe pyet: "Kur eshte 
dita e kiametit?"(El-Kijame, 3-6). 

Ne keto ajete, qe flasin per njeriun, 
permenden edhe disa percaktime 
ne lidhje me jeten e njeriut ne boten 
tjeter. Gjithashtu, ne nje sere ajetesh 
flitet per shejtanin si armiku i hapur 
i njeriut, si edhe per urdhrin ndaj 
njeriut, qe te jete i kujdesshem 
vecanerisht ndaj prinderve te tij. 
Pra, ne ajetet ku permendet njeriu, 
ngerthehen kuptime te shumta 
qe zbulojne natyren e tij. Kurani 
fisnik e pershkruan njeriun si 
individ lakmitar, te rrezikshem dhe 
mosmirenjohes. Perjashtim bejne ata 
qe besojne dhe bejne vepra te mira. 

Ne suren e fundit ku permendet 
njeriu, Allahu i Lartesuar betohet 
dhe thekson - "se njeriu eshte ne nje 
humbje te sigurt / Me perjashtim 
te atyre qe besuan, qe bene vepra 
te mira, qe porositen njeri-tjetrin 
t'i permbahen se vertetes dhe qe 
keshilluan njeri-tjetrin te jene te 
durueshem. " Pra, vetem keta nuk do 
te jene ne humbje. Kjo ne menyre te 
vecante flet per rendesine e madhe te 
fese ne jeten e njeriut. 
Perktheu: Mehas Alija 
Novi Horizonti, nr.116, Prill, 2009, BeH. 



19 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



F I K H 



Mr. Flamur SOFIU 






Institucioni i shurase-konsultimit ne te drejten islame 1 



Ne te drejten islame institucioni i 
shurase-konsultimit ka nje vend dhe 
pozite te larte shume te rendesishme 
dhe ky institucion konsiderohet si 
nje prej shtyllave baze ne sistemin 
udheheqes ne fene islame. Vleren 
dhe rendesine e ketij institucioni e 
verejme ne menyre shume te qarte 
ne burimet baze te jurisprudences 
islame si ne Kuran, Synet dhe ne 
Ixhm'a (konsensusi i dijetareve 
islam). Pa dyshim, e drejta e 
konsultimit-shurase eshte e drejte 
ekskluzive e Ymetit dhe ne te njejten 
kohe obligim i prere per kerkimin e 
konsultimit nga ana e halifit-prijesit 
te myslimaneve. Po ashtu vlera e ketij 
institucioni mund te kuptohet shume 
qarte edhe nga historia e shtetit 
islam, ku shohim se halifet e shtetit 
gjithmone kishin konsiderate te 
larte per zbatimin dhe respektimin e 
ketij institucioni. Tjetra eshte se, fale 
respektimit te ketij institucioni, Bota 
Islame ne te kaluaren ka pasur nje 
pozite dhe prestigj te larte boteror. 

Rreth ketij institucioni jane shkruar 
artikuj e libra te shumte, dhe ne do 
te mundohemi me disa rreshta te 
permendim disa pika me kryesore 
rreth kesaj tematike. 

ARGUMENTET PER 
DOMOSDOSHMERINE E KETIJ 
INSTITUCONI 

Argumentet qe flasin shume qarte 
per kete ceshtje, mund t'i hasim ne 
Kuran si: "...e konsultohu me ta ne 
te gjitha ceshtjet"( Ali Imran: 159. 
Nga ky ajet shpjegohet qarte se halifi 
duhet te konsultohet doemos me 
Ymetin. Ne ajet ka nje urdher per 
zbatimin e ketij institucioni. Disa 
nga komentuesit e Kuranit thone 
se me kete ajet halifi obligohet te 
konsultohet me Ymetin dhe se Ymeti 



te konsultohet midis tyre. Po ashtu 
domosdoshmerine e konsultimit e 
verteton vete praktika e themeluesit 
dhe prijesit te pare te shtetit islam, 
Muhammedit a.s., i cili, edhe pse 
kishte pozite te larte ne mesin e 
Ymetit, konsultohej shume me 
shoket e tij. Psh., i Derguari a.s 
ishte konsultuar me shoket e tij per 
strategjine ushtarake ne luften e 
Bedrit - a t'i linin puset prapa apo 
te qendronin prapa puseve duke 
pritur armikun; ishte konsultuar me 
shoket e tij per strategjine e luftes se 
Uhudit, duke i konsultuar ata - a te 
qendronin ne Medine e ta prisnin 
armikun, apo te dilnin jashte qytetit; 
i Derguari a.s. i kishte konsultuar 
Se'ad bin Muadhin dhe Sead bin 
Ibadete ne ceshtjen e fisit Gatafan, 
per se i Derguari a.s. kishte parapare 
nje marreveshje me kete fis dhe t'u 
jepte 1/3 e te ardhurave vjetore, po qe 
se do te hiqnin dore nga qellimi i tyre 
per sulmimin e Medines. Mirepo, pas 
konsultes, ata e pyeten: O i Derguari 
i Allahut, nese ky veprim eshte 
urdher prej Allahut, vepro ashtu, e 
nese eshte vetem mendim personal, 
atehere ne mendojme se ai fis duhet 
te luftohet. Ne kete rast i Derguari 
a.s. e pranoi mendimin e atyre dyve, 
beri lufte me ate fis dhe nuk beri 
kurrfare marreveshjeje paqesore 
me fisin Gatafan, etj.. Te gjithe 
dijetaret me konsensus (ixhma) jane 
te mendimit se zbatimi i konsultes- 
shurase eshte i domosdoshem. 
Ajo qe mund te permendim si 
argument per domosdoshmerine e 
zbatimit te ketij institucioni, shihet ne 
faktin se, nese prijesi i myslimaneve e 
braktis kete institucion, atehere Ymeti 
ka te drejte te kerkoje shkarkimin e 
tij. Ne tefsirin e el-Kurtubijut qendron: 
"Ka thene Ibn Atije: Institucioni i 
konsultimit eshte nje prej parimeve te 



Sheriatit dhe dispozitave te tij, ai i cili 
nuk i konsulton te diturit, shkarkimi 
i ketij prijesi eshte obligim" 2 . Pra ne 
shtetin islam nuk ka vend per prijes 
diktator. 

PER CILAT CESHTJE BEHET 
ZBATIMI I KETIJ INSTITUCIONI 

Ky institucion gjen zbatimin ne te 
gjitha ceshtjet shteterore dhe per ato 
ceshtje te Sheriatit qe i takojne fushes 
se ixhtihadit, d.m.th. per ceshtjet 
fetare per te cilat nuk ka tekst te qarte 
(ajet dhe hadith). Ne tefsirin e el- 
Xhesasit qendron: "Konsultimi duhet 
te behet per ceshtje te kesaj bote dhe 
per ceshtjet fetare per te cilat nuk ka 
shpallje...". 3 Konsultimi nuk behet 
per cdo imtesi te ceshtjeve shteterore, 
ngase kjo eshte e pamundur, nuk 
kerkohet, nuk ka nevoje, nuk ka 
dobi dhe se nuk ka argument per nje 
ceshtje te tille. 

KUSH JANE ATA QE DUHET TE 
KONSULTOHEN (EHLU SHURA) 

Duke pasur parasysh veprimet 
dhe praktiken e te Derguarit a.s., do 
te shohim se vete ai e konsultonte 
Ymetin ne pergjithesi, e nganjehere 
konsultohej me disa nga shoket e 
tij e nganjehere mund te ishte si 
keshilltar vetem ndonje person per 
ndonje ceshtje te vecante. Prijesi i 
myslimaneve-halifi do te angazhohet 
te konsultohet me njerezit qe i 
nevojiten per konsulte rreth ndonje 
ceshtjeje, pra do te konsultohet 
me profesionistet e ceshtjes per te 
cilen kerkohet konsultim. Imam el- 
Kurtubiju, ne tefsirin e tij, e shpreh 
ate qe po themi ne. Ky dijetar, Allahu 
e meshirofte, thote: "E kane per 
obligim prijesit qe te konsultohen 
me dijetaret per ato ceshtje fetare 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



20 



qe nuk i kane te qarta: njohesit e 
ushtrise per ceshtje te luftes, njohesit 
e ceshtjeve te interesave te njerezve, 
kur ka te beje ceshtja me interesat 
e pergjithshme. Te konsultoje 
evidentuesit, ministrat dhe punetoret 
- kur ceshtja ka te beje me ndertimin 
dhe rregullimin e shtetit.". Ky 
(imam) thote se dijetaret kane thene: 
nga cilesite e atij me te cilin kerkohet 
konsulta, duhet te jene: nese ceshtja 
eshte fetare te duhet konsultuar 
dijetari i fese, e nese ceshtja eshte qe 
ka te beje me ceshtjet e kesaj bote - 
atehere ky duhet te jete i mencur dhe 
i provuar me ato ceshtje". 4 

DIVERGJENCAT NE MES 
KRYETARIT TE SHTETIT DHE 
KONSULENTEVE 

Ka mundesi qe te kete mospajtime 
ne mes te kryetarit te shtetit dhe 
konsulenteve, atehere cila eshte 
zgjidhja ne kete rast? Zgjidhja per 
kete eshte ajo qe ka urdheruar ajeti 
fisnik: "O ju qe besuat, bindjuni 
All-llahut, respektoni te derguarin 
dhe pergjegjesit nga ju. Nese nuk 
pajtoheni per ndonje ceshtje, atehere 
parashtrojeni ate tek All-llahu (te 
libri i Tij) dhe tek i derguari, po qe 
se i besoni All-llahut dhe dites se 
fundit. Kjo eshte me e dobishmja 
dhe perfundimi me i mire."( En- 
Nisa: 59). Pra, kur ka mospajtime, 
duhet te shihen Libri i Allahut dhe 
Syneti i te Derguarit a.s.. Kjo eshte 
ajo qe shpreh ky ajet fisnik dhe per 
te cilen ceshtje kane konsensus te 
gjithe komentuesit e Kur'anit. 5 Kur 
per ceshtjen ekziston norma e qarte 
ne Kuran dhe Synet, duhet ndjekur 
kjo norme e jo mendimin qe eshte ne 
kundershtim me kete. Por, nese per 
ceshtjen nuk ka norme te qarte nga 
Kurani dhe Syneti, atehere duhet t'i 
permbahemi mendimit qe eshte me 
i ngjashem me Librin e Allahut dhe 
Syetin e te Derguarit a.s. 6 

VEPRIMI SIPAS MENDIMIT TE 
KRYETARIT TE SHTETIT 

Kur ndodh qe nuk ka asnje 
mendim te ngjashem me Librin e 



g 

Allahut dhe Synetin e te Derguarit te 
Tij dhe qe ka divergjenca ne mes te 
kryetarit te shtetit dhe konsulenteve, 
atehere si behet zgjidhja? Ne 
mendojme dhe e konsiderojme si 
mendim mbizoterues ate qe ceshtja 
e tille te lihet ne dore te kryetarit 
te shtetit, nese ai do te marre 
mendimin e shumices apo do te 
marre mendimin e pakices, dhe, po 
qe se do, i permbahet mendimit te 
vet edhe nese mendimi i tij eshte 
ne mosperputhje me mendimin e 
shumices dhe te pakices. 

Argumentet per respektimin e 
mendimit te kryetarit te shtetit nese 
ai mendim eshte ne kundershtim me 
mendimin e shumices 

Argumenti i pare: Fjala e Allahut: 
"... e konsultohu me ta ne te gjitha 
ceshtjet, e kur te vendosesh, atehere 
mbeshtetu ne All-llahun, se All-llahu 
i do ata qe mbeshteten."( Ali Imran: 
159. Katade, ne komentimin e ketij 
ajeti, thote: "Allahu e ka urdheruar 
te Derguarin e Tij qe, kur te vendose 
per ndonje ceshtje, duhet ta zbatoje 
- te mbeshtetet ne Zotin, e te mos 
mbeshtetet mbi konsulten qe i eshte 
dhene". 7 

Argumenti i dyte: Ndodhite e 
hershme, sic ishte rasti me halifin 
Ebu Bekrin r.a., me ushtrine e 
udhehequr nga Usameja dhe me 
luftimin e renegateve (murtedeve). 
Shpjegimi i shkurter per rastin e 
ushtrise qe udhehiqej nga Usame bin 
Zejdi r.a., e te cilin i Derguari Allahut 
a.s. e kishte caktuar si komandant 
te ushtrise, se te largohej ky edhe 
pse ne mesin e ushtrise kishte me 
te vjeter dhe trima te njohur, dhe 
po ashtu e kishte urdheruar qe te 
drejtohej nga drejtimi i Palestines. 
Por, para me ushtrine e tij prej 
Medines, pati vdekur i Derguari i 
Allahut a.s., e Usameja r.a. kishte 
ndaluar dhe kishte pritur derisa qe 
bere inaugurimi i Ebu Bekrit r.a. si 
halif. E pastaj kishte derguar Umer 
bin el-Hatabin r.a., qe te kerkonte 
leje prej Ebu Bekrit r.a. qe ushtria 
te kthehej, me qellim qe te ishte 
perkrahje e tij ne mbrojtjen prej 
sherrit te renegateve (murtedeve). 
Pra, ky ishte mendimi i Umerit r.a. 



F I K H 

dhe i myslimaneve te tjere, mirepo 
Ebu Bekri r.a. e refuzoi kete mendim 
duke thene: Pasha Allahun, po ta di 
se luanet do te me merrnin zvarre 
sepse nuk kam pranuar ta kthej 
kete ushtri prapa, nuk kisha per ta 
kthyer dhe nuk e prish vendimin e te 
Derguarit te Allahut a.s. (nuk lejoj te 
kthehet parapa ushtria)". 8 

Ndersa, per sa i perket tregimit te 
renegateve (murtedeve): Ishte nje 
numer i madh i myslimaneve qe 
refuzonin te jepnin zekatin, edhe pse 
besonin ne Allahun dhe te Derguarin 
e Tij. Keta (murtedet) derguan nje 
delegacion ne Medine, qe ta bindnin 
halifin qe te pranonte te mos e 
jepnin zekatin, mirepo Ebu Bekri r.a. 
refuzoi kete mendim duke thene: 
Pasha Allahun, sikur ata te mos me 
japin zekatin e nje kerpeshi, do t'i 
luftoj. Ebu Bekri r.a. ishte i prere 
ne mendimin e tij, pavaresisht se 
ashabet e tjere ishin te mendimit qe 
te tregohej me i bute ne ato momente, 
mirepo Ebu Bekri r.a. qendroi i 
palekundur ne mendimin e tij, qe 
Allahu i kishte dhuruar te verteten 
ne zemrene tij... 9 

Ajo qe argumentohet nga keto 
raste te mehershme, eshte se 
Ebu Bekri r.a. i eshte permbajtur 
mendimit tij si halif dhe e ka zbatuar 
ate, pavaresisht se shumica nuk 
ishin te atij mendimi. 

3. Argumenti i trete: Vertet halifi 
-kryetari i shtetit- ka pergjegjesi te 
plote per veprimet e tij, prandaj 
nuk duhet te detyrohet te zbatoje 
mendimin e tjetrit, nese vete ai 
nuk eshte i bindur per saktesine 

e atij mendimi, ngase njeriu eshte 
pergjegjes per punen e tij, d.m.th. per 
ate pune qe e kryen pa presion, kurse 
per ate qe kryen nga presioni, njeriu 
nuk eshte pergjegjes. 

4. Argumenti i katert: Saktesia apo 
pasaktesia e mendimit mbeshteten 
ne mendimin dhe ne natyrshmerine 
e tij e jo ne shumicen a pakicen qe 
shprehin mendimin. 

5. Argumenti i peste: Shumica 
nuk eshte argument i prere dhe 
as mbizoterues ne saktesine e 
mendimit. Po ashtu, as pakica 
nuk eshte argument i prere dhe as 



21 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



F I K H 

mbizoterues qe mendimi i tyre te 
jete i gabuar, ngase ka mundesi qe 
mendimi i gabuar te jete ne anen e 
shumices. Per kete realitet ka dhene 
shenje vete Kurani Fisnik: "Ne qofte 
se u bindesh shumices (mohuese qe 
jane) ne toke, ata do te te largojne nga 
rruga e All-llahut."( El-Enam: 116). 
"Thuaj: "Nuk eshte e njejte e keqja 
dhe e mira, po edhe nese te mahnit 
ty shumimi i se keqes, pra kini frike 
All-llahun (e mos pranoni te keqen) 
o ju te zotet e mendjes, ashtu qe te 
shpetoni."( El-Maide: 100) 

Argumenti i gjashte: Ne momente 
lufte, e kjo eshte gjendja me e keqe 
neper te cilen kalon Ymeti, e gjithe 
ceshtja i dorezohet komandantit 
te ushtrise, qe te veproje ashtu si 
mendon ai ne raste te sulmit dhe te 
mbrojtjes, pasi te konsultohet me 
ndihmesit e tij, por ai nuk obligohet 
t'i permbahet mendimit te te tjereve 
edhe nese detyrohet te konsultohet 
me te tjere. Kuptimi i gjithe kesaj 
eshte qe njerezit vete arrijne te 
kuptojne se eshte me se miri qe te 
zgjidhet ceshtja e divergjencave ne 
mes te kryetarit dhe konsulenteve 
te tij, duke e lene ceshtjen ne dore 
te kryetarit, qe te veproje ashtu 
si mendon ai. Per kete shkak ne 
gjendje lufte veprohet ashtu si thote 
komandanti, edhe nese ndodh qe 
veprimi i tij te jete i gabuar, saqe ky 
gabim nganjehere te mund te shpjere 
ne shkaterrimin e teresishem te 
ushtrise po edhe te Ymetit. Mirepo, 
pavaresisht nga keto, zgjidhja e kesaj 
divergjence ne mes kryetarit dhe 
konsulenteve behet ne ate menyre qe 
vendimi t'i lihet kryetarit. 

KUFIJTE E LIRISE SE MENDIMIT 

E drejta e personave te shoqerise 
eshte qe te shprehin mendimin e tyre 
ne lidhje me veprimet e halifit, por 
edhe kjo liri e shprehjes se mendimit 
i ka disa rregulla dhe kufij: 

E para: qe qellimi i keshilluesit te 
jete i sinqerte ndaj halifit. Permendet 
ne hadithin e sakte te transmetuar 
ne sahihun e Muslimit, se i Derguari 
a.s. ka thene: "Feja eshte keshille! Ne 
thame per cilin? Ai tha: per Allahun, 



Librin e Tij, te Derguarin e Tij, 
prijesit e myslimaneve dhe masen e 
rendomte". Nuk i lejohet personit qe, 
me keshillen e tij, te kete per qellim 
te keqija ndaj prijesve, apo t'i rrise 
gabimet e tyre ose t'i nxise njerezit 
kunder tyre etj.. Prej qellimeve te 
keqija jane synimet qe nuk e kane 
per qellim arritjen e kenaqesise se 
Allahut dhe as te miren ndaj atij qe 
e keshillon, dhe as nuk e kane per 
qellim interesin e pergjithshem te 
Ymetit. 

E dyta: qe myslimani te shprehe 
mendimin e tij ndaj veprimeve te 
prijesve mbi bazen e diturise dhe 
njohjes se vertete, prandaj nuk lejohet 
qe te reagoje ndaj nje te keqeje te 
prijesve apo te permende ndonje 
mangesi te tyre rreth ceshtjeve per 
te cilat ka hapesire te ixhtihadit. 
Arsyeja e kesaj eshte se mendimi i tij 
nuk mund te jete i rendesise se pare 
perderisa ceshtja eshte e fushes se 
ixhtihadit. 

E treta: nuk u lejohet personave qe 
te bejne ndonje fitne dhe qe te nxisin 
per luftimin e atyre qe kane mendim 
te kundert, perderisa ceshtja eshte e 
hapesires se ixhtihadit. 

SISTEMI I KONSULTIMIT NE 
KOHEN TONE 

Ne rreshtat me lart kemi 
permendur raste te Synetit te te 
Derguarit a.s. rreth ceshtjes se 
tematikes se konsultimit. Te gjitha 
keto argumentojne se Sheriati 
islam nuk ka percaktuar menyre 
te vecante se si te veprohet me 
parimin e konsultimit. Kuptimi i 
kesaj eshte se sistemi i institucionit 
te konsultimit eshte lene ne duar 
te Ymetit, ne varesi prej rrethanave 
dhe mundesive me te pershtatshme 
per sistemfn e institucionit te 
konsultimit. Pra, kjo ne fakt eshte 
nje prej begative te Sheriatit per 
mundesine e zbatimit ne te ardhmen. 
Mbeshtetur ne kete, na behet e qarte 
se ajo qe perputhet me kohen tone, 
eshte qe Ymeti te angazhohet per te 
bere zgjedhjen e konsulenteve me 
te diet do te konsultohet kryetari 
i shtetit dhe qe, ne te njejten kohe, 



ata te konsiderohen si ehlul hil-li 
vel-akdi. Pos kesaj, kryetari i shtetit 
duhet te konsultohet me njerezit 
e specializuar per lemin e tyre; po 
ashtu kryetari i shtetit ka te drejte 
te kerkoje referendum per ndonje 
ceshtje shume delikate dhe te 
vendose nje sistem te qarte per te 
gjitha keto ceshtje e te tjera qe kane 
te bejne me tema per konsultim, 
sipas parimeve dhe rregullave te 
Sheriatit islam per udheheqjen e 
shtetit. Gjithashtu kryetari e ka 
per obligim qe t'u ofroje njerezve 
mundesine qe te shprehin mendimin 
e tyre lirshem per geshtjet e shtetit, 
brenda kufijve te Sheriatit. Psh. nuk 
lejohen ofendimi, shpifja, sharja, 
perdorimi i fjaleve te keqija, trillimet 
dhe gjepurat duke u mbeshtetur ne 
te drejten gjoja te shprehjes se lire te 
mendimit. Askush nuk ka te drejte te 
sjelle telashe duke u mbeshtetur ne 
te drejten e shprehjes se mendimit te 
lire. 

Realiteti faktik eshte se vendosja 
e sistemeve dhe kufijve te shprehjes 
se mendimit te lire nuk mjaftojne 
per te pasur zgjidhje te drejta, po 
ato qe bejne dobi shume ne kete 
aspekt, jane vendosja e sistemeve 
jetesore, perhapja e koncepteve 
islame, perhapja e moralit islam, 
edukimi i njerezve me konceptin e 
besimit islam, edukimi i tyre qe te 
kene frike prej Allahut, si kur jane ne 
vetmi, ashtu edhe kur jane me njerez. 
Ne kete menyre njeriu do te jete i 
jatshem t'u permbahet dispozitave 
te Sheriatit, do ta kryeje detyren e tij 
ashtu si kerkon Allahu i Lartesuar, 
pavaresisht nese kjo detyre eshte 
per zgjidhjen e keshillit konsultues 
apo per shprehjen e mendimit per 
te cilin mendohet se eshte interesi i 
pergjithshem. 

(1 )Ky punim kryesisht eshte i bazuar ne librin 
e dr. Abdul Kerim Zejdanit "Usulu Daveti", 
boton Muesesetu Rrisaleti, Bejrut 2002, (2) 
Tefsirul Kurtubi vol. IV, fq. 249, (3) El-Xhesasi: 
Ahkamul Kur'an vol. II, fq. 40, (4) Tefsirul- 
Kurtubij vol. IV, fq. 249-250, (5) Tefsiru Taberiu, 
vol. V, fq. 87, Tefsirul Kurrubij, vol. V, fq. 261, 
Tefsirul Xhesas vol. II, fq. 212, (6) Tefsirul 
Kurrubij, vol. IV, fq. 257, (7) Tefsirul Kurtubij 
vol. IV, fq. 257, (8) Prof. Alij Tantavi: Ebu Beker 
es-Siddik, fq. 162-163,(9) po aty, (10) 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



22 



Shkencore 



P J E S A 




Besart SHALA 



Vellezerit 
Benu Musa 

Ebu Xhafer Muhamed, Shakir Ahmed 
dhe el Hasan, ibn Musa ibn Shakir 



Nder zbulimet e tjera jane edhe 
shtypja diferenciale, pastaj luajtja 
automatike e flautit, e cila mendohet te 
kete qene makina e pare programuese; 
ata po ashtu zbuluan edhe mjete te 
ndryshme bujqesore, makina per 
terheqje e ngritje peshash, fontana, 
mjete shtepiake dhe lodra femijesh. 

Ishin tre vellezer Ebu Xhafer 
Muhamed ibn Musa ibn Shakir (803- 



873), Ahmed ibn Musa ibn Shakir (803- 
873) dhe el Hasan ibn Musa ibn Shakir 
(810-873). : Ishin gati identike, mirepo 
dihet se, edhe pse shpesh kishin 
punuar se bashku, ata kishin fushat e 
veta te ekspertizes. 

Ebu Xhafer Muhamedi ishte 
shkencetar me njohuri te medha ne 
fushen e gjeometrise dhe astronomise. 
Ahmedi ishte ekspert dhe inovator ne 



23 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



PERSONALITETE 



fushen e inxhinerise mekanike, kurse 
el Hasani ishte mjeshter i gjeometrise. 
Eshte e pamundur te ndahen 
biografite e ketyre tre vellezerve qe 
zakonisht jane te njohur si Benu Musa, 
dhe ne nuk do te mundohemi te bejme 
nje gje te tille. 

Mirepo, per t'u njohur me biografite 
e ketyre dijetareve, patjeter duhet f i 
hedhim nje veshtrim kronologjise se 
rrjedhave politike qe paten ndikim 
edhe ne jeten intelektuale gjate 
historikut te shtetit islam. 

Ne vitit 786 Harun er-Rashidi u 
be halifi i peste i dinastise abasite, 
jo shume kohe pasi kishte lindur 
Musa ibn Shakiri, babai i vellezerve 
Benu Musa. Rashidi nga qyteti i 
Bagdadit qeveriste shtetin Islam, i cili 
shtrihej nga Mesdheu e deri ne Indi. 
Ai u mundua te sillte kulture gjate 
pushtetit te tij dhe te rrenjoste apo te 
krijonte disiplina intelektuale, te cilat 
ne ate kohe nuk po lulezonin ne Boten 
Aarabe. 

Shembull i kesaj ishte edhe 
ndryshimi i jetes se Musa ibn Shakirit, 
babait te vellezerve Benu Musa, i cili 
ne rini kishte qene plackites, por me 
vone iu khtye shkences duke u bere 
ekspert ne astronomi. Gjate sundimit 
te Rashidit, u bene perkthimet e para 
te Elementeve te Euklidit ne gjuhen 
arabe, e prej hapave te pare ishte edhe 
qe te mesohej matematika greke ne 
shtetin islam. 

VELLEZERIT BENU MUSA 
ANGAZHOHEN NE BEJTUL HIKME 

Rashidi kishte dy djem, i madhi ishte 
Emini dhe i dyti Me'muni. Harun er- 
Rashidi vdiq me 809 dhe pas kesaj pati 
nje konflikt te armatosur ne mes dy 
bijve te tij. Me'muni e fitoi kete beteje 
dhe Emini pesoi disrate dhe u mbyt 
me 813. 2 

Pas kesaj Me'muni mori postin e 
halifit dhe e sundoi perandorine nga 
qyteti i Bagdadit. Edhe para kesaj, 
Musa ibn Shakiri ishte bere mik i 
ngushte me Me'munin dhe, kur vdiq 
Musa ibn Shakiri, Me'muni u be 
kujdestar i vellezerve Benu Musa, i 
cili ia besoi ata Ishak bin Ibrahim el 
Mus'abit, i cili ne te kaluaren e tij kishte 



qene mekembes i Bagdadit. Vellezerit 
u rriten ne nje mjedis shkencor dhe 
atyre iu dha edukimi me i mire i 
mundshem ne Bagdad, ku studionin 
gjeometrine, mekaniken, matematiken 
dhe astronomine, kurse edukimin 
e tyre e kishte marre persiper Jahja 
bin Ebu Mensur, i cili ishte nje nder 
dijetaret e shquar te asaj kohe. 

Me'muni vazhdoi perkrahjen per 
studime dhe nxenie te dijes, qe e kishte 
filluar babai i tij, dhe themeloi nje 
akademi, te quajtur Bejt el-Hikmeh 
apo Shtepia e Urtesise, institucion ky 
qe kishte nje biblioteke te rendesishme 
me nje koleksion te madh librash, nje 
observator astronomik dhe qendren 
e perkthimeve, ku perktheheshin 
punimet filozofike dhe shkencore 
greke. 

Me'muni ne Shtepine e Urtesise 
mblidhte njerezit me te talentuar; 
nga dijetaret e angazhuar ishin edhe 
vellezerit Benu Musa, dhe aty talenti 
i tyre filloi te cmohej shume shpejt. 
Ai angazhoi githshtu edhe dijetaret 
e tjere, si Muhamed ibn Musa el 
Havarizmi, Kindiu dhe Haxhaxhi, i cili 
ishte perkthyesi i pare i Elementeve te 
Euklidit ne gjuhen arabe. Ne Shtepine 
e Urtesise ishin gjithashtu edhe Thabit 
ibn Kurra dhe Hunejn ibn Ishak, i cili 
ishte bere mik i ngushte i Muhamed 
ibn Musa ibn Shakirit. Keshtu, per nje 
kohe te shkurter, ai institucion arriti te 
behej tempull i vertete i diturise. 

Ne vitin 833 vdes Me'muni dhe ate 
e trashegoi i vellai, Mu'tesimi. Shtepia 
e Urtesise vazhdonte te lulezonte 
nen patronazhin e ketyre halifeve. 
Mirepo Mu'tesimi vdiq me 842 dhe 
ate e trashegoi Vathiku, dhe pas tij do 
te vinte vellai i tij, Mutevekili ne vitin 
847. 3 







LIBRI I MJETEVE GJENIALE, 
PERMBAN 100 DISENJIME 
MAKINASH TE NDRYSHME 

Gjate sundimit te ketyre dy halifeve, 
filloi nje rivalitet ndermjet dijetareve 
brenda Shtepise se Urtesise, ku ishin; 
perfshire, natyrisht, edhe Vellezerit 
Benu Musa. 

Ata kishin kundershtime me 
filozofin e famshem el Kindi dhe, 
duke marre parasysh se vellezerit 
Benu Musa kishin lidhur miqesi me 
Mutevekilin, ata bene qe halifi te 
humbte simpatine ndaj Kfndiut, i cili 
me pas urdheroi qe ai te debohej dhe 
i lejoi Vellezerit qe t'i konfiskonfn 
bibliotekene tij. 

Por, pavaresisht nga keto ngjarje, 
Vellezerit Benu Musa dhane 
kontribute te cmuara ne disiplina te 
ndryshme shkencore, sidomos me 
inovacionet e tyre; ata zbuluan nje 
numer te madh makinash automatike 
dhe mjetesh mekanike, te cilat i 
pershkruan ne punimfn e tyre Libri i 
mjeteve gjeniale, liber ky qe permban 
100 disenjime makinash te ndryshme. 

Disa nga keto zbulime perfshijne: 

Rubineten (mjet ky i cili rregullon 
qarkullimin e materieve ne gjendje te 
lengshme a te gazte, duke u mbyllur 
dhe hapur plotesisht ose pjeserisht). 

Valvulen pluskuese (mekanizem 
mekanik qe rregullon nivelin e ujit 
apo lengjeve te tjera ne serbatore te 
ndryshem, qe sot perdoret me se 
shpeshti ne cisterna dhe ne serbatoret 
e ujitne toalet). 

Sistemin e sigurise nga deshtimet 
(qe eshte mjet apo vecori e nje mjeti, 
qe, ne rast avarie, reagon ne ate 
menyre qe nuk do te shkaktoje deme, 
apo do te shkaktoje deme minimale 
ne mjete ose rrezikim te personelit). 

Kundergazin (maske kundergaz), 
(pajisje qe perdoret per parandalimin 
e thithjes se ajrit te ndotur apo 
gazrave helmuese). 4 

Vellezerit Benu Musa gjithashtu 
bene zbulimin e instrumentit te pare 
mekanik muzikor te njohur, nje mjet 
qe punonte me fuqine rrjedhese te ujit 
e qe, sipas autorit Charles B. Flowler, 
ky zbulim qendroi si mjeti baze per te 
prodhuar dhe riprodhuar muzike ne 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



24 



«M 



PERSONALITETE 



menyre mekanike deri ne gjysmen e 
dyte te' shekullit XIX. 

Gjate veprimtarise se tyre, ata kryen 
punime edhe per halifin Mutevekil, 
sic ishte angazhimi i tyre per 
konstruktimin e gypave per qytetin 
e ri te quajtur Xhafaria, te cilin po e 
ndertonte halifi asokohe. 

Vellezerit Benu Musa po 
ashtu luajten rol te rendesishem 
ne zhvillimin e matematikes, 
astronomise dhe gjeometrise, 
permes traktateve te tyre, duke u 
ofruar keshtu nxitje dhe mbeshtetje 
perkthyesve e shkencetareve 
per avancimin e metutjeshem ne 
disiplinat e ndryshme shkencore. 

Ne kete kontekst autorja gjermane 
Dr. Sigrid Hunke, e cila eshte e 
njohur per librin e saj "Allans 
Sonne uber dem Abendland" (Dielli 
i Allahut mbi Perendimin), per 
Vellezerit Benu Musa kishte thene: 
"Ata, me shpenzimet e veta derguan 
njerez ne Perandorine Bizantine, 
ne kerkim te doreshkrimeve 
antike filozofike, astronomike, 
matematikore dhe mjekesore. 

Shpenzuan mjete te 
konsiderueshme vetanake per te 
blere trashegimine shkencore greke 
dhe per t'i sjelle ato ne shtepi. Ndersa 
halifi el Mutevekili u pati dhene ne 
dispozicion ekipe perkthyesish, te 
diet punonin panderprere". 

VELLEZERIT BENU MUSA 
gUAN PERPARA ZHVILLIMET 
MATEMATIKORE TE FILLUARA 
NGA GREKET ANTIKE 

Vellezerit Benu Musa ishin nder 
shkencetaret e pare arabe, qe i 
studiuan punimet matematikore 
te grekeve dhe qe vune themelet 
e shkolles arabe te matematikes. 
Ata mund te quhen si ndjekes te 
matematikes klasike greke, sepse 
ne metodologjine e aplikuar nga 
ana e tyre kishte ngjajshmeri me 
ato qe u aplikuan nga Arkimedi. 
Po megjithekete, mund te themi 
se devijuan nga ajo, nga fakti se 
kishte mjaft dallime te cilat, edhe 
pse ne shikim te pare, nuk duken te 
rendesishme, siguruan hapat e pare 



drejt nje shtegu te ri per avancimin e 
metutjeshem te matematikes. 

Vellezerit Benu Musa aplikuan 
menyren e dobesimit te zbuluar nga 
Eudoksus dhe te perdorur me shume 
efektshmeri nga Arkimedi. 

Ne shume aspekte Vellezerit Benu 
Musa cuan perpara zhvillimet 
matematikore te filluara nga greket 
antike, meqe greket nuk i kishin 
menduar siperfaqet dhe vellimin si 
numra, por vetem benin krahasime 
proporcionesh te siperfaqeve etj.. 
Koncepti i Vellezerve Benu Musa ishte 
shume me i gjere sesa ai i grekeve. P. 
sh. 7T e pershkruajne si: . . .madhesi e 
cila, kur te shumezohet me diametrin 
e rrethit, jep perimetrin e tij . 

Ndersa traktati me i studiuar, qe 
eshte punuar nga Vellezerit Benu 
Musa, eshte Kitab marifat masakhat 
el-ashkal. Ky punim eshte bere i 
njohur me ane te perkthimit te tij 
latin nga Gherardi prej Kremone, qe 
e kishte titulluar Liber trium fratum 
de geometria. Ky traktat merret me 
probleme te ngjashme me ato qe 
kishte paraqitur Arkimedi ne punimet 
e tij. 

Vellezerit Benu Musa dhane po 
ashtu kontribut te madh edhe ne 
fushen e fizikes dhe astronomise. 

Muhamed ibn Musa ishte pionier i 
astrofizikes dhe mekanikes qiellore. 
Ne punimin e tyre Libri mbi levizjet 
e trupave qiellore, ai ishte i pari qe 
zbuloi se trupat qiellore dhe sferat 
qiellore i nenshtrohen ligjit te njejte 
te fizikes ashtu sic eshte edhe Toka, 
ne dallim nga shkencetaret antike, te 
diet besonin se sferat qiellore ndiqnin 
ligjet e tyre fizike, te ndryshme nga 
ato ne Toke. 6 

Poashtu Muhamed ibn Musa ne 
librin e tij Levizjet e yjeve dhe fuqia 




J )?^iJs^h*tyJ*S^l f A,\\'~ i ' 



terheqese, zbuloi se ekzistonte nje 
force terheqese ne mesin e trupave 
qiellore, duke lene keshtu nen hije 
ligjin e Njutnit per gravitacion 
universal. 

Kane bere shume vrojtime te diellit 
dhe te henes nga Bagdadi, formuluan 
kalendar ku i paraqitnin pozicionet 
e planeteve, ndersa punuan edhe 
mbi ndryshimet meteorologjike dhe 
regjistronin vrojtimet e tyre. 

ATA KISHIN ARDHUR NE 
PERFUNDFM SE GJATESIA E VITIT 
DIELLOR ISHTE 365 DITE E 6 ORE 

Ata po ashtu llogariten edhe 
perimetrin e Tokes duke perdorur 
trigonometrine. 7 Nga sukseset e 
Vellezerve Benu Musa ishte edhe 
matja e vitit diellor nga Muhamedi 
dhe Ahmedi, te diet kishin ardhur ne 
perfundim se gjatesia e tij ishte 365 
dite e 6 ore. Nje vleresim ky shume i 
ngjashem me ate te kohes moderne, 
duke pasur parasysh faktin se, per 
shkak te kesaj mbetjeje prej 6 oresh, 
edhe sot nje here ne cdo kater vjet 
plotesohet me nje 24-oresh, qe i 
shtohet muajit shkurt ne kalendar, 
dita e 29. Vellezerit Benu Musa kishin 
bere vrojtime edhe te yllit Regulus 
nga shtepia e tyre mbi nje ure ne 
Bagdad, ne vitet 840/41, 847/48 dhe 
850/51. Gjate tere jetes se tyre, ata ishin 
kerkues te diturise dhe njekohesisht, 
me intelegjencen e tyre, kontribuan ne 
avancimin e metutjeshem te shkences, 
po edhe ne zhvillimin e teknologjise 
me ane inovacionesh te tyre, te cilat 
vune fundamentet e perparimit per 
gjeneratat e ardhshme. 

(1) Joseph Needham, Science and Civilization 
in China Volume IV:1, Cambridge University 
Press, viti i botimit: Janar 1962. (2) Bajrush 
Ahmeti, Historia Islame 3 / Abasitet, Botues: 
Medreseja e mesme "Alauddin" Prishtine, viti 
i botimit:1992 Prishtine. (3) Po aty (4) Donald 
Routledge Hill, " Mechanical Engineering in 
the Medieval Near East", revista Scientific 
American, Maj 1991. (5) Film dokumentar, 
Ancient Discoveries, Machines of the East, 
produksion i History Channel 2008. (6) George 
Saliba, "Early Arabic Critique of Ptolemaic 
Cosmology: A Ninth-Century Text on the 
Motion of the Celestial Spheres", Artikull per 
History of Astronomy 25, viti i botimit 1994. (7) 
www. encyclopedia, farlex.com 



25 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



S T U D I M E 








i 


■-if. ^m 




i 1 1 1 i flan 


mm WRF*^ 





XHAMIA - QENDRA ISLAMIKE VJENE / ISLAMISCHES ZENTRUM WIEN - MOSCHEE 



Hire HALIMI 



Studimi i Islamit ne Universitetin e Vjenes 



Universiteti i Vjenes eshte 
themeluar para afro 650 vjetesh, 
pikerisht me 12 mars 1365, nga 
duka Rudolfi IV. 1 Ne burimet letrare 
ai njihet me emrin „Alma Mater 
Rudolphina Vindobonensis" dhe 
eshte i themeluar sipas modelit 
te Universitetit te Sorbones te 
Parisit. Universiteti i Vjenes eshte 
institucioni me i vjeter i arsimit ne 
hapesiren kulturore gjermanofolese, 
dhe pas Universitetit te Karlit ne 
Prage, i cili eshte themeluar me 
1348, eshte Universiteti i dyte me 
i vjeter ne Evropen Qendrore. 2 
Gjithsej 74. 000 studente, sa jane 
te pranuar aktualisht, e bejne 
Universitetin e Vjenes me te 
madhin institucion arsimor ne 
hapesiren gjermanofolese. Mbi 15. 



500 studente te huaj, nga mbi 130 
shtete, studiojne ne kete Universitet, 
e prej tyre mbi 9. 800 jane femra. 
Ne kete kontekst vlen te permendet 
se kishin kaluar me se 532 vjet 
qe nga themelimi, kur per here 
te pare me 1897 u qe lejuar edhe 
femrave qe te regjistroheshin ne 
Universitetin e Vjenes, fillimisht 
vetem ne Fakultetin Filozofik. 
Keshtu, romanistja Elise Richter 
ishte regjistruar me 1897 dhe me 
1907 qe habilituar si femra e pare ne 
Universitetin e Vjenes. 3 

STUDIMET ISLAME NE 
UNIVERSITETIN E VJENES 

Ne baze te regjistrimit te fundit 
te popullsise, te bere ne vitin 2001, 



eshte konstatuar se ne Austri 4,2 
%, nga popullsia[l] e pergjithshme 
mbi 8-milioneshe, i takojne besimit 
Islam, ndersa vetem ne Vjene 7,8 
% e popullsise mbi 1. 5-milioneshe, 
jane myslimane. 4 Keshtu qe sipas 
perqindjes, Islami ne krahasim 
me besimet e tjera eshte i treti, 
pas katolikeve dhe evangjelisteve, 
dhe kjo perqindje e myslimaneve 
parashikohet te rritet ne te ardhmen. 
Fluksi me i madh i emigrimeve te 
myslimaneve ne Austri ndodhi ne 
vitet '60 e '70 te shekullit XX, atehere 
kur filluan te vinin aty per te punuar 
shume myslimane nga Turqia, te 
cilet sot e perbejne komunitetin me 
te madh mysliman ne kete shtet, si 
dhe nga ish-Jugosllavia, shqiptaret 
dhe boshnjaket. Keta te fundit me 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



26 






se shumti kane ardhur ne kohen e 
luftes ne Bosnje ne fillim te viteve 
'90 te shekullit te kaluar. Pjesa tjeter 
e popullsise myslimane ne Austri 
perbehet nga emigrants te shteteve 
arabe. Shumica e myslimaneve 
aktualisht i takojne gjenerates 
se dyte dhe te trete, te diet jane 
lindur, rritur dhe shkolluar ne 
Austri. Por, shume prinder, duke 
pasur parasysh qe femijet e tyre 
per cdo dite ballafaqohen me nje 
kulture dhe tradite tjeter, si dhe nga 
frika e asimilimit dhe e humbjes 
se identitetit islam, u detyruan t'i 
dergonin femijet neper xhami, per 
te mesuar per Islamin. Mesimbesimi 
neper xhami zhvillohej nga imame 
te cileve fatkeqesisht u mungonin 
njohurite metodike dhe didaktike te 
punes. Prandaj, per kete qellim, disa 
shtete evropiane kane futur oren e 
mesimbesimit ne sistemet e tyre te 
edukimit. Pasi Austria konsiderohet 
te jete shteti i pare evropian qe ka 
njohur fene Islame si fe zyrtare, pas 
Krishterimit, qysh prej vitit 1912 5 , 
-ajo gjithashtu qe shteti i pare qe 
futi oren e mesimbesimit neper 
shkolla qysh ne fillim te vitit shkollor 
1982/83. Aktualisht vleresohet se 
ne Austri mesimet e besimit islam i 
ndjekin rreth 40.000 nxenes ne 2. 700 
shkolla, dhe me ta punojne afro 350 
mesues. 6 

Me 1998 u hap ne Vjene shkolla 
private - Akademia Pedagogjike 
e Fese Islame - IRPA 7 , ne te cilen 
jane shkolluar shume mesues te 
mesimbesimit Islam. Mirepo, duke 
u ndier nevoja e vazhdueshme 
per mesues ne kete lemi, si dhe 
per kuadro me te shkolluara, 
Universiteti i Vjenes ne vitin 2006 
vendosi per te hapur drejtimin e 
studimeve Master - Pedagogjia 
e Fese Islame, dhe dy vjet me 
vone edhe drejtimin, po ashtu te 
studimeve Master - Shkencat Islame. 

STUDIMET MASTER - 
PEDAGOGJIA E FESE ISLAME 

Me nje vendim te Senatit te 
Universitetit te Vjenes te vitit 2006, 
u vendos per hapjen e drejtimit 



m? 

te studimeve Master - Pedagogjia 
e Fese Islame. Studimet kane 
filluar nga semestri dimeror 
2006/07. Ky drejtim u hap ne 
kuader te Fakultetit Filozofik 
dhe te Shkencave te Edukimit, 
ndersa veprimtarine arsimore dhe 
shkencore e ushtron ne Institutin 
e Shkencave te Edukimit. Synimi 
kryesor i ketyre studimeve eshte 
shkollimi i mesimdhenesve te 
fese islame ne gjuhen gjermane 
per shkollat e mesme ne Austri, 
si dhe shpjegimi dhe prezantimi 
kompetent autentik i Islamit ne 
Evrope ne kontekstin shoqeror 
dhe nga pikepamja e drejtesise 
gjinore. Po ashtu synim tjeter 
shume i rendesishem eshte 
edhe dialogu nderkulturor dhe 
nderfetar me religjionet dhe popujt 
e tjere, ne baze te tolerances dhe 
bashkepunimit. 8 

STUDIMET MASTER - 
SHKENCAT ISLAME 

Studimi i Shkencave Islame kishte 
filluar shume vjet me perpara, 
pjeserisht, ne Universitetin e Vjenes, 
ne kuader te drejtimit Arabishtja 
dhe Shkencat Islame. Mirepo, 
pas interesimit per ta njohur dhe 
studiuar me thellesisht Islamin, si 
edhe nevojave per kuadro me te 
shkolluara, Senati i Universitetit 
te Vjenes vendosi te hapte nje 
drejtim ne vete, i cili do te merrej 
kryekeput vetem me studimin e 
fese islame. Keshtu vitin e kaluar 
ne semestrin dimeror 2008/09 kane 
filluar studimet Master - Shkencat 
Islame. Ky drejtim eshte hapur ne 
kuader te Fakultetit te Filologjise 
dhe Shkencave Kulturore, ndersa 
veprimtarine arsimore dhe 
shkencore e ushtron ne Institutin e 
Orientalistikes. 

Studimet Master - Shkencat 
Islame orientohen si drejtim i 
studimeve te shkencave kulturore 
ne nje kombinim me shkenca 
shoqerore dhe filologjike. Me kete 
synohet qe absolventet te arrijne te 
fitojne njohuri te thella ne fushat e 
diskutimit teologjik, te drejtesise 



S T U D I M E 

dhe te misticizmit islamik, sikur 
edhe njohuri te zhvillimeve 
moderne dhe te levizjeve shoqerore 
ne Boten Islame. Ne radhe te pare, 
absolventet me studimet Master- 
Shkencat Islame do te aftesohen 
per fushen e veprimtarise se 
punes shkencore ne universitete, 
kolegje dhe institute. Ne vecanti 
do te aftesohen pet te punuar me 
medie elektronike moderne, qe 
keto t'i perpunojne e vleresojne 
dhe materialet e fituara t'i 
analizojne shkencerisht. Nje fokus 
i njohurive te tyre eshte edhe ne 
fushen e perpunimit te burimeve 
nga gjuha arabe. Pervec te tjerash, 
duke pasur parasysh karakterin 
shoqeror, kulturor dhe filologjik 
te ketyre studimeve, absolventet 
aftesohen qe te punojne ne misionet 
diplomatike ne shtete myslimane, 
ne organizatat kombetare e 
nderkombetare te administrates 
publike, ne organizata joqeveritare, 
ne kompani qe kane te bejne 
me kliente myslimane, si dhe 
ne institucione austriake per te 
huajt dhe integrimin e tyre ne 
shoqerine austriake. Po ashtu, 
ata do te aftesohen qe dukurite e 
synuara aktuale shoqerore, te cilat 
shpesh pershkruhen si islamike, 
t'i perpunojne dhe t'i perdorin si 
keshillim per nevojat shoqerore 
ne sqarimin e ceshtjeve qe kane te 
bejne me Islamin autentik. 9 Duke 
filluar nga ky vit, per here te pare 
ne kete Universitet, studimet 
Master ne lemin e studimeve 
islame, i ndjekin dy studente 
te diplomuar ne Fakultetin e 
Studimeve Islame te Prishtines. 

[1] Miihlberger, Kurt / Maisel, Thomas: 
An Historical Tour of the University of 
Vienna, http://www. univie. ac. at/archiv/ 
tour/content, htm, [2] University of Vienna, 
www. univie. ac. At, [3] Po aty. [4]Statistics 
Austria, www. statistik. At, [5] Islamische 
Glaubensgemeinschaft in Osterreich, 
www. derislam. At, [6] IRPA - Islamische 
Religionspadagogische Akademie, www. 
irpa. ac. At, [7] Po aty. , [8] Universitat Wien, 
Mitteilungsblatt, Curricula, Masterstudium 
Islamische Religionspadagogik, 04. 05. 
2007. [9] Universitat Wien, Mitteilungsblatt, 
Curriculum fur das Masterstudium der 
Islamwissenschaft, 16. 06. 2008. 



27 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



BOTA ISLAME BASHKEKOHORE 




AFGANISTANI 

Mr. SamirB. AHMETI 

- Emri nderkombetar ne anglisht: Afghanistan. 

- Emri zyrtan Afganistan. 

- Sistemi i qeverisjes: Republike islame. 

- Siperfaqja: 652,225 km 2 . 

- Numri i banoreve: 32,738,376 (2008). 

- Dendesia: 45 banore ne 1 km 2 . 

- Myslimane: 99,9%. 

- Kryeqyteti: Kabuli, qyteti me i madh ne vend. 

- Qytetet e tjera kryesore: Herat, Kandahar, 
Belhi (Mezar-i-Sherif), Bamjani dhe Kunduzi. 

- Grupet etnike: 38% pashtune, 25% taxhike, 
19% hazare, 6% uzbeke, 12% amaike, 
turkmene, nuristane, baluce dhe arabe. 

- Gjuhet kryesore: poshtu (zyrtare), dari, perse, 
taxhike, turke, uzbeke, mongole dhe arabe. 

- Njesia monetae Afghanis (AFN) 
1.00 AFN = 0.0141940 EUR. 

- Viti i pavaresise: 1919. 

- Feste kombetare: 19 gushti - dita e pavaresise. 




POZITA GJEOGRAFIKE 

Afganistani shtrihet ne Azine 
Jugore, ne brendesi te kontinentit, 
nuk ka dalje ne det. Kryeqytet eshte 
Kabuli. 

Afganistani kufizohet nga lindja 
dhe jugu me Pakistanin, ne nje gjatesi 
2430 km; nga perendimi me Iranin, 
ne gjatesi 936 km; nga veriu me 
Turkmenistanin, 137 km, ne nje pjese 
nga veriu edhe me Uzbekistanin 137 
km; nga verilindja me Taxhikistanin, 
1206 km, dhe nje pjese nga verilindja 
me Kinen, 76 km. 

Kabuli: Si kryeqytet, shtrihet 
afersisht ne mes te vendit. Lartesia 
mbidetare e Kabulit eshte e madhe, 
arrin deri ne 1800 metra, prandaj 
llogaritet nder kryeqytetet me 
lartesine me te madhe mbidetare ne 
bote. 

Afganistani ka afersisht 14 
universitete. 

Ne Afganistan ka gjithsej 46 
aeroporte, vetem 11 jane te shtruara 
me asfalt. 

HISTORIA E AFGANISTANIT 

Fiset e vjetra afgane permenden 
ne histori qysh prej koheve te lashta. 
Viset afgane qe sot perbejne shtetin, 
kane qene te njohura gjate historise 
. Qytetet Kabul dhe Gazna kane 
qene te njohura per rolin e tyre ne 
historine islame. Qyteti Herat eshte 
i njohur per poziten e tij shume te 
cmuar ne fushen e kultures se larte. 
Qyteti Kandahar eshte popullarizuar 
per shkak te fames ne fushen e 
tregtise dhe pozites gjeografike te 
vecante e te rendesishme. 

Afganistani, para Islamit, kishte 
dhene nje kontribut te cmueshem ne 
qyteterimin e botes se vjeter, prandaj 
ka perjetuar nje pjese te madhe te dy 
civilizimeve ne cilesine e fqinjesise, 
ate te rndise dhe ate te Persise - Iranit 
te sotem, ashtu sikur perjetoi edhe 
civilizimin e grekeve, kur trojet 
afgane ishin pjese e perandorise se 
Aleksander te Maqedonise. 

Tek populli afgan gjejme nje 
kombinim te disa popujve nga 
myslimanet, sic jane: persianet, 



taxhiket, turqit, mongolet dhe arabet. 
Po ashtu gjejme disa gjuhe qe fliten 
ne Afganistan, gjuhet: afgane pashtu, 
persiane, taxhike, turke, mongole 
dhe arabe. Pra, myslimanet e disa 
kombeve, si ne aspektin e popullates 
ashtu edhe te gjuhes, perbejne kete 
vend dhe jetojne ne te. 

Afganistani, qe sot eshte bere i 
popullarizuar, me kete emer eshte 
njohur vetem pas shekullit XVIII 
miladi ose XII hixhri, konkretisht pas 
vitit 1740 m/ 1153 h.. 

Pra, fillet e shtetit afgan vijne qe 
nga koha e sundimit te Ahmed Shah 
Durranit, i cili ngriti perandorine 
e tij ne vitin 1747. Ky shtet, jo edhe 
aq stabel, vetem pas nje periudhe 
te shkurter filloi te ndikohej nga 
Britania e Madhe, kurse, pas 
marreveshjes te vitit 1801 ne mes 
anglezeve dhe persianeve, u vendos 
qe tokat afgane te emertoheshin 
Afganistan. Lufta, e cila njihet si e 
treta ne mes anglezeve dhe afganeve, 
pati per pasoje qe, me 19 gusht te 
vitit 1919, Afganistani te shpallte 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



28 




juaoa 



BOTA ISLAME BASHKEKOHORE 



»il?P 




pavaresine e vet nga britanezet, e cila 
iu njoh me 22 nentor 1921 . Me pastaj, 
Afganistani kaloi ne nje periudhe 
tjeter sundimi stabel te monarkise, 
qe filloi ne vitin 1933 per te zgjatur 
deri me 1973. Nga viti 1973, qeveria 
afgane u detyrua te terhiqej nga 
sundimi i vendit, per t'u zevendesuar 
me sistemin republikan, dhe nga 
viti 1978 do te kontrollohej nga 
komunistet. Vetem nje vit me vone 
filloi marshimi i trupave sovjetike ne 
Afganistan, qe shkaktoi nje lufte te 
hidhur dhjetevjecare, e cila perfundoi 
me fitoren e muxhahidineve afgane. 
Hovi i lufterave nuk pushoi as 
pas terheqjes se trupave sovjetike 
ne vitin 1989. Afganet i pushuan 
lufterat vetem pasi muxhahidinet 
talibane, ne vitin 1995, dolen 
fitimtare ne luftimet e brendshme. 
Sundimi i muxhahidineve talibane 
ne Afganistan vazhdoi deri ne 
vitin 2001, me sakte pas ngjarjes 
shokuese ne ShBA te 11 shtatorit 
2001, kur filloi marshimi i trupave 
amerikane drejt Afganistanit; nje 



marshim qe ishte miratuar edhe 
nga OKB-ja. Pas tere kesaj u vendos 
nje qeveri e perkohshme afgane, 
ne krye te se ciles qe vene Hamid 
Harzai si kryetar i vendit. 

Afganistani me 19 nentor 1946 
eshte bere anetar i Kombeve te 
Bashkuara. 

HISTORIA E HYRJES SE ISLAMIT 
NE AFGANISTAN 

Fillimi i depertimit te 
myslimaneve ne trojet afgane kishte 
ndodhur ne kohen e sundimit 
te halifit te dyte te myslimaneve 
- Umer ibnu-1- Hat-tabit r.a.. Me 
pastaj, myslimanet pertrine hyrjen 
e tyre ne kohen e Uthman ibn Af- 
fanit r.a.. Keshtu, keto vise u bene 
vende islame qysh prej shekullit 
te pare hixhri, kur lufterat e 
myslimaneve paten marre permasa 
te medha ne kohen e Emevinjeve, 
per te arritur ne Azine e Mesme 
dhe ne Indi. 

Hyrja e Islamit ne Afganistan 
beri nje ndryshim te madh ne 
strukturen e jetes se popullit afgan, 
ngase Islami hyri si besim fetar 
qe shtrihet ne te gjitha sferat e 
jetes. Kultura islame zevendesoi 
kulturen afgane te vjeter, me te 
gjitha zakonet, traditat dhe doket e 
saj. Populli afgan, qysh kur Islami 
hyri ne token e tij, eshte rrokur 
me besimin dhe sistemin islam aq 
fuqishem, saqe me pastaj hapesira 
afgane do te behet nje qendrese e 
forte per Islamin dhe myslimanet. 

Gjate periudhave te ndryshme 
te historise islame, ne Afganistan 
eshte shfaqur nje numer i 
konsiderueshem mendimtaresh dhe 
dijetaresh ne shkencat islame dhe 
joislame, si ne: fikh, jurisprudence 
islame, letersi, filozofi dhe gjuhe 
arabe; ata dhane nje kontribut te 
madh ne qyteterimin islam. 

KLIMA 

Klima ne Afganistan 
karakterizohet per thatesi 
gjitheperfshirese, sepse pjesa me e 
madhe e tij gjendet ne nje korridor 



te thate qe ka shtrirje ne Qender te 
Azise. Per pasoje, klima e vendeve 
malore dhe atyre rrafshinore 
shfaqet me ndryshime, sepse ne 
pjesen jugperendimore te vendit 
nxehtesia gjate veres arrin deri ne 
48,8 grade Celsius, per te zbritur 
tek malet Hindokush, ne pjesen 
verilindore, gjate dimrit, ne minus 
26 grade Celsius. Vecori e klimes se 
ketij vendi eshte ndryshimi shume 
i madh i temperaturave, si e atyre 
ne mes nates e dites, ashtu edhe e 
atyre ne mes stineve te vitit. 

GJENDJA EKONOMIKE 

Pjesa me e madhe e tokes afgane 
eshte malore dhe shkretetinore, 
prandaj konsiderohet e 
papershtatshme per zhvillimin 
e bujqesise, sepse mungojne 
kushte te volitshme, qe ne keto 
vise toka te behej e punueshme 
dhe prodhimtare. Siperfaqja e 
pergjithshme tokesore qe ofron 
kushte te mira per bujqesine, eshte 
rreth 12.4% e kullota e livadhe 46%, 
toke e punueshme 39% dhe pyje 3%. 

Afganistani ka rezerva te 
konsiderueshme xehesh te 
ndryshme, sic jane: gazi natyror, 
nafta, argjendi, bakri, zinku, 
thengjilli, bariumi, hekuri, sulfati, 
etj., por industria per nxjerrjen dhe 
perpunimin e ketyre xeheve eshte e 
pazhvilluar. 

Nga eksportet kryesore te vendit, 
jane: lekura e qengjit, pambuku i 
paperpunuar, fruta te thara dhe 
disa artikuj te tjere ushqimore. 

Literatura e konsultuar: 
(1) Dr. sc. Riza I. (Javolli; Gjeografia 
Regjionale e Azise, Universiteti i Prishtines, 
Prishtine, 1998. (2) Vladimir ZOTO; 
Enciklopedi gjeografike e botes, Dasara, 
2007, Tirane. (3) Amir B. Ahmeti; ATLAS I 
BOTES ISLAME, Logos-a, 2009, Shkup. (4) 
Mr. Mesh'hur Hasen Hamud, Dr. Hasen 
Jusuf Ebu Semur dhe Umer Muhammed 
El-Armuti, Mevsuatu-1-Alemi-l-Islami, 
boton: Vekaletu-n-Neiimi Li-1-i'lani ve-t- 
Tiba'ati, Amman - Jordani, viti: 1994 m / 
1414 h. (5) Dr. Ismail Ahmed Jagi, Mahmud 
Shakir; Tarihu-1-Alemi-l-islami El hadithi 
ve-1-muasiri, Rijad. (6)http://ar.wikipedia. 
org/wiki (7) http://www.jawadmedia.com/ 
srca/education.htm 



29 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



S H K E N C E 



Dr. Faruk SELIM 






Kur kemi zbuluar tlicka per here te fundit? 



Merrni me mend, kur Vikinget 
ishin te angazhuar duke shkaterruar 
neper Evrope, El-Havarizmi ishte i 
preokupuar duke zhvilluar dituri 
ne matematike (vepra e tij kryesore 
eshte teksti i algjebres ose "Hisabul- 
xhebr vel-mukabele"). Ibni Sinai 
prodhonte si dituri mjekesore, ashtu 
edhe filozofike. Halifi Fatimi, El- 
Hakimi, kishte themeluar Shtepine e 
urtesise (Darul-Hikmeti). 

Dituria eshte fuqi. Dituri do te 
thote te posedosh informacione, 
fakte, te verteta dhe parime. Nese 
dituria eshte fuqi, atehere ai qe ka 
diturine, ka edhe fuqine. Nese dituri 
jane informacionet, faktet dhe idete, 
atehere ai qe posedon informacionet, 
faktet dhe idete, - e ka fuqine. 

Merrni me mend, kur Vikinget 
ishin te angazhuar duke shkaterruar 
neper Evrope, El-Havarizmi ishte 
i zene duke zhvilluar dituri ne 
matematike (vepra e tij kryesore 
eshte teksti i algjebres ose "Hisabul- 
xhebr vel-mukabele"). Ibni Sinai 
kishte prodhuar si dituri mjekesore, 
ashtu edhe filozofike. Halifi Fatimi, 
El-Hakimi kishte themeluar 
Shtepine e urtesise (Darul-Hikmeti). 
Abasitet kishin themeluar institutin 
e hulumtimeve, i cili quhet Bejtul- 
Hikmeti. Xhabir ibn Hajjani ishte 
kimisti i pare qe kishte prodhuar 
acidin sulfurik. AI Zahravi ishte 
bere "baba i kirurgjise moderne" . 
El-Zarkali kishte shpikur astrolabin 
(instrument historik astronomik). 

Derisa prodhonim dituri, ishim 
te fuqishem. E sundonim Spanjen. 
Sundonim Konstandinopojen, 
Nimin (ne France), Afriken Veriore, 
Qipron, Sardinen, Siciline, Egjiptin, 
Jerusalemin, Sirine, Valacine 
(Rumani), Serbine, BeH, Shqiperine, 
Persine, Venedikun dhe Hungarine 
(me kete renditje). Ne Sicili kemi 



qene 264 vjet. Sundimi yne ne Spanje 
ka zgjatur 700 vjet. 

Pastaj prodhimin e diturise e 
nderpreme para 1000 vjetesh. 
Sundimtaret e Ymetit e udhezuan 
Ymetin te nderpriste perdorimin 
e diturise qe kishin prodhuar 
jomyslimanet. 

Tash jemi te pafuqishem, 
absolutisht te pafuqishem. 
Te pafuqishem, sepse nuk po 
prodhojme dituri. Te pafuqishem, 
sepse konsiderojme se perdorimi 
i diturise qe kane prodhuar 
jomyslimanet, eshte mekat. Te 
pafuqishem, sepse nuk po arrijme ta 
perhapim diturine. Te pafuqishem 
sepse nuk po arrijme ta aplikojme 
diturine. 

Mu ne kohen kur kishim nderprere 
te prodhonim dituri, ata kishin 
themeluar Universitetin e Bolonjes 
(ne vitin 1088), pastaj Universitetin 
e Parisit (v. 1150), Universitetin e 
Oksfordit (v. 1167), Universitetin e 
Kembrixhit (v. 1209), Universitetin 
e Salamankes (Spanje, v. 1218), 
Universitetin e Montpelierit (France, 




v. 1220), Universitetin e Napolit 
(v. 1222), Universitetin e Tuluzes 
(France, v. 1229), Universitetin e 
Madridit (v. 1293), Universitetin e 
Romes (v. 1303), Universitetin e Pizes 
(v. 1343), Universitetin e Vjenes (v. 
1365), Universitetin e Lajpcigut (v. 
1409), Universitetin e Katanas (v. 
1434), Universitetin e Glasgout (v. 
1451), Universitetin e Kopenhages (v. 
1479) dhe Universitetin e Aberdinit 
(v. 1494). Tash, te ecim me shpejtesi 
perpara deri ne ditet tona. Pyetja: 
Kush ka prodhuar me shume dituri 
deri me tash ne kete vit? Pergjigjja: 
Universiteti i Harvardit; i themeluar 
ne vitin 1636, institucioni me i 
vjeter i arsimit te larte ne ShBA. 
Pas Harvardit eshte Universiteti i 
Kembrixhit, i themeluar ne vitin 1209. 

Merrni me mend, prej 100 
universiteteve me te medha ne 
planet, 51 jane ne ShBA. ShBAka 
me pak se 5% te popullsise se botes 
dhe ka 51% te universiteteve me te 
medha. 

Merrni me mend, prej 400 
universiteteve me te medha, asnje 
- po, po asnje - nuk eshte ne 
vendet me shumice myslimane. E 
cuditshme, prej 500 universiteteve 
me te medha ne kete planet, 6 jane ne 
Izrael dhe 2 ne Indi (burimi: Renditja 
akademike e universiteteve ne bote, 
2006). Pse jemi kaq te pafuqishem? 
Kur kemi shpikur dicka per here 
te fundit? Kur dhe cili ka qene 
kontributi yne i fundit per civilizimin 
njerezor? A mos eshte edhe ky 
komplot i cifuteve? Apo ndoshta 
i amerikaneve? A mos na kane 
penguar ne cifutet, qe te prodhojme 
dituri? A mos na kane penguar 
amerikanet, qe ta aplikojme diturine? 

Autor: Dr Faruk Selim (autori eshte freelance 
kolumnist nga Islamabadi) 
(Islambosna) Perktheu Miftar Ajdini 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



30 



HAXHI 2009 

Kryesia e Bashkesise Islame te Kosoves 
Organizon 

SHKUARJEN NE HAXH 







^a?«^ 



Te interesuarit per Haxh mund te paraqiten neper keshillat vendor. 

Aranzhmani per kete vit eshte= 

UDHETIMI ME AUTOBUS 1950 € 

UDHETIMI ME AEROPLAN 2650 € 

Duke perfshire edhe prerjen e kurbanit 

Informata te tjera lidhur me haxhin 2009 mund te merrni gdo dite ne sherbimin perkates te 
Kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves ne telefonat: 

038 224 001 
038 224 022 
038 224 024 

Ose ne zyrat rajonale te keshillave vendore te Bashkesise Islame te Kosoves 



AKTUALITET 






NE KOSOVE SOLEMNISHT U KREMTUA FESTA E 



Si tradicionalisht, pas perfundimit te muajit te agjerimit- 
Ramazanit, me 20 shtator 2009, si ne gjithe Boten Islame 
ashtu edhe tek ne, besimtaret kremtuan ne menyre 
madheshtore festen e Fiter-Bajramit me lutjet per paqe, 
harmoni, unitet dhe per solidaritet me nevojtaret e per nje 
te neserme me te mire.Manifestimi qendror per territorin 
e Kosoves kushtuar testes se Fiter-Bajramit u mbajt ne 
xhamine "Sulltan Murat" te Prishtines, ne prani te mijera 



besimtareve, ku qene te pranishem udheheqesit me te 
larte te Bashkesise Islame te Kosoves me Myftiun, Mr. 
Nairn Ternava. Namazit te sabahut i priu Bahri ef . Sejdiu, 
ndersa per vleren dhe rendesine e testes se Fiter-Bajramit, 
folen Nexhmedin ef . Hoxha dhe mr. Jakup (Junaku 
Nexhmedin efendiu ne fjalen e tij u perqendrua tek 
rendesia qe i kushton islami edukimit te rinise, ku 
elaborati edhe nismen e Rryesise se BI per futjen e lendes 









DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR 2009 



32 






AKTUALITET 



FITER- BAJRAMIT 

se edukates fetare ne kuader te sistemit publik te arsimit. 
Ndersa Jakup ef . Cunaku foli per rendesine dhe vendin qe 
ka festa e Fiter - Bajramit ne fene islame.Faljes se namazit 
te Fiter-Bajramit i priu kryeimami i Kosoves, Sabri ef. 
Bajgora, ndersa Myftiu i Kosoves, nga hytbeja e xhamise 
"Sulltan Mehmet-Fatih", iu drejtua popullit me mesazh. 
Edhe duane e namazit te Fiter-Bajramit e beri Myftiu 
Nairn ef. Ternava. 






-Sir 



PRITJE URIMI NGA MYFTIU I KOSOVES, 

ME RASTIN E FESTES SE FITER-BAJRAMIT 

Si tradicionalisht, Myftiu i Kosoves, Mr. Nairn Ternava 

me rastin e festes se Fiter-Bajramit, nga ora 9-12, ne 

seline e Kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves 

organizoi pritje urimi. Per ta uruar Myftiun Ternava ne 

seline e BI te Kosoves erdhen: 

NGA INSTITUCIONET: 

Presidenti i vendi- Dr. Fatmir Sejdiu; Kryeministri 

- Hashim Thaci; Kryetari i Kuvendit te Kosoves- Jakup 

Krasnsniqi, Ministrja e Drejtesise-Nekibe Kelmendi. 

NGA QARQET DIPLOMATIKE: 

Ambasadori i Turqise ne Kosove - z. Metin Hysrev 

Ynle, sekretari i pare i Ambasades se Shqiperise ne 

Prishtine. 

NGA PARTITE POLITIKE: 

Kryetari i LDD-se Nexhat Daci me bashkepunetore, 
Kryetari i PD-se Ferid Agani me bashkepunetore; 
nje delegacion i AAK-se i prire nga Ahmet Isufi; nje 
delegacion i AKR-se i prire nga Dr. Ibrahim Gashi, 
Kryetari i PSDK-se Agim Ceku, Kryetari i PLK-se Gjergj 
Dedaj; kryetari i PSK-se Emrush Xhemajli; Kryetari 
i Levizjes Demokratike per Integrim nga Medvexha, 
Rexhep Abazi, publicisti veton Surroi dhe shume 
personalitete te tjera te jetes politike, kulturore e fetare 
te Kosoves. 

NGA AKTIVITETI I MYFTIUT GJATE RAMAZANIT 
Myftiu i Kosoves, mr. Nairn Ternava zhvilloi nje 
veprimtari te ngjeshur gjate Muajit te Ramazanit. I 
shoqeruar nga bashkepunetoret, ai qe i pranishem ne 
nje numer te konsiderueshem xhamish, si ne namazin e 
xhumase, ashtu edhe ne namaze te tjera, ku mbajti disa 
ligjerata ne temat qe kane te bejne me agjerimin, mbajti 
disa hytbe dhe mori pjese, si ligjerues, ne disa tribuna 
qe u organizuan neper qendra te ndryshme te Kosoves 
gjate ketij muaji te bekuar. 

IFTARE PER MYFTIUN DHE 

BASHKEPUNETORET E TIJ 

Njekohesisht, gjate muajit te bekuar te Ramazanit, per 

myftiun Ternava dhe bashkepunetoret e tij shtruan 

iftare te perbashketa personalitete te njohura politike e 

publike. Nder te tjera, do te vecojme: 

Iftarin qe shtroi Kryeministri i Kosoves Hashim Thaci i 

shoqeruar nga ministrat e kabinetit me 17 shtator 2009; 

Iftarin qe shtroi me 18 shtator 2009, Ambasadori 

amerikan Kristofer Dell, 

Iftarin qe shtroi me 15 shtator 2009, Keshilli i BI se 

Prishtines ku perpos myftiut qene te pranishem edhe 

kryeministri Thagi, lideri i AAK-se, Ramush Haradinaj, 

drejtori i Policise se Kosoves Sheremet Ahmeti etj. (r.sh.) 



33 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR 2009 



HAXHI 2009 

Kryesia e Bashkesise Islame te Kosoves 
Organizon 

SHKUARJEN NE HAXH 




Te interesuarit per Haxh mund te paraqiten neper keshillat vendor. 

Aranzhmani per kete vit eshte= 

UDHETIMI ME AUTOBUS 1950 € 

UDHETIMI ME AEROPLAN 2650 € 

Duke perfshire edhe prerjen e kurbanit 

Informata te tjera lidhur me haxhin 2009 mund te merrni gdo dite ne sherbimin perkates te 
Kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves ne telefonat: 

038 224 001 
038 224 022 
038 224 024 

Ose ne zyrat rajonale te keshillave vendore te Bashkesise Islame te Kosoves 



KULTURORE 



P J E S A 




Nexhat IBRAHIMI 



Hipokrizia, e 
politikes se jashtme 
perendimore 



Problemet dhe veshtiresite 
kryesore ne komunikimin ndermjet 
Botes Myslimane dhe evropiane 
nuk jane gjera te papritura, por 
jane rezultat i politikave te gabuara 
per nje kohe te gjate. Kjo sidomos 
rezulton per shkak te standardeve 
te dyfishta te Perendimit ne raport 
me Boten Myslimane dhe per 
shkak te pervojave te shumta te 



Botes Myslimane me Perendimin 
gjate historise moderne. Edhe 
pse Perendimi parimet e lirise 
dhe drejtesise i arriti nepermjet 
revolucioneve politike qe pasuan pas 
iluminizmit, eshte e pakuptueshme se 
si gjate shekujve 19-20 Perendimi nuk 
i sendertoi keto parime ne raportet 
Perendimi kundrejt pjeses se mbetur 
te Botes Myslimane. 



35 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



A N A L I Z E 



iAJ. <i' 



Sundimi imperialist dhe kolonialist 
evropian ne territoret myslimane ka 
lene gjurma te tmerrit, represionit dhe 
egersise ne vetedijen e qyteterimeve 
te kolonizuara. Imperialistet kane 
treguar jo vetem mungese respekti 
ndaj kultures dhe religjionit islam, 
por edhe elemente te racizmit dhe 
arrogances kulturore. 

Deklarata e Balfourit me 1917, 
hebraikeve u premtoi atdheun 
nacional ne Palestine, qe solli konflikt 
me popullsine arabe, e cila jetonte 
aty. 1 Pas Luftes se Pare Boterore, 
Marreveshja e fshehte e Sykes-Pikot 
(The Sykes-Picot Agreement) 2 , e cila 
eshte perpunuar gjate luftes, e ndau 
Boten Arabe ndermjet Anglise dhe 
Frances ne "zonat e ndikimit". Per 
shkak te standardeve te dyfishta, liria 
dhe e drejta ne vetedeklarim qene 
te kufizuara per qytetaret e ketyre 
dy shteteve evropiane, dhe ne teresi 
kane qene te privuara per qytetaret e 
shteteve arabe. 

Ne rrafshin ekonomik, territori i 
Botes Arabe eshte eksploatuar ne 
dobi te Evropes. Raporti ndermjet 
vleres reale ekonomike, nga nje ane, 
dhe cmimit te te mirave te shitura 
dhe sherbimeve, ne anen tjeter, ka 
qene i padrejte dhe politikisht i 
imponuar, derisa politikanet perreth 
predikonin per "tregtine e lire" dhe 
ne mekanizmat e tregut. Me mijera 
njerez te diet ishin te detyruar qe nen 
udheheqjen franceze te punonin ne 
hapjen e kanalit te Suezit, humbnin 
jeten ne Egjipt per shkak te urise 
dhe semundjeve, derisa puna e 
detyrueshme ne te njejten kohe ne 
Evrope asokohe nuk ishte i lejuar. Pas 
nacionalizimit te kanalit te Suezit me 
1956, forcat ushtarake te Britanise, 
Frances dhe Izraelit sulmuan dhe 
pushtuan kete kalim te vlefshem e te 
rendesishem strategjik ekonomik, ne 
menyre qe t'i pengonin egjiptianet per 
te sendertuar te drejten dhe kontrollin 
e tyre mbi territorin dhe ekonomine 
e tyre. 3 

Pas Luftes se Dyte Boterore, Bota 
Myslimane ka shpresuar se Evropa e 
dobesuar, e cila pati shijuar te gjitha 
pervuajtjet e kesaj lufte, do te ishte me 
humane ndaj te tjereve, dhe sidomos 



ndaj atyre qe e kishin perkrahur ne 
luften e saj kunder racizmit. 

MYSLIMANET NE EVROPE, 
QYTETARE TE RENDIT TE DYTE 

Per fat te keq, hipokrizia evropiane, 
standardet e dyfishta, vazhduan edhe 
me tutje. Shpresat myslimane per nje 
Perendim "te te gjitheve" filluan te 
zbeheshin dhe te fikeshin para gjendjes 
pothuaj te pandryshuar te hipokrizise 
perendimore. Evropa filloi te rindertohej 
dhe per kete qellim ne Evrope u sollen 
miliona myslimane nga Turqia, ish- 
Jugosllavia dhe Afrika Veriore. Mirepo, 
trajtimi i tyre ishte perbuzes. Vendet 
myslimane, qe ishin poligon i lufterave 
gjate viteve 1939-1945, nuk u ndihmuan 
as u kompensuan nga shkaktaret e 
shkaterrimit te vendit te tyre. Demet 
nga minat qe paten vendosur forcat 
aleate, u ndien edhe per nje kohe te 
gjate. Ato demtuan popullin mysliman 
biologjikisht, por edhe ekonomikisht e 
politikisht. Po kjo nuk ndodhi me vendet 
e tjera, si Izraeli, Anglia, ShBA, Franca 
etj.. 

Perendimi vetem deklarativisht 
pohon se njeh zerin e popullit, sepse, 
pavaresisht nga fitorja e krahut 
mysliman ne Algjeri ne zgjedhjet e 
vitit 1992, ato u shkelen me tanke dhe 
u perkrahen nga Perendimi. Nga lufta 
qytetare qe pasoi, vdiqen mbi 100 mije 
njerez. Shtetet e fuqishme perendimore 
i mbrojne shtetet autoritare dhe 
diktatoriale, per t'i mbrojtur interesat 
e tyre politike e ekonomike. Shume 
mjete disiplinimi qe ekzistojne nder 
myslimanet, jane blere nga Perendimi. 
Kjo beri qe myslimanet te dyshojne ne 
cdo gje perendimore, madje edhe kur 
dicka eshte e mire dhe e dobishme. 
Myslimanet mendojne se cdo gje 
perendimore eshte jodemokratike, me 
qellim shfrytezimi, korruptimi, sepse 
Perendimi cdo gje prodhon me qellim 
sundimi, represioni, dhunimi etj.. 

SHKELJAE SE DREJTES 
NDERKOMBETARE 

Koncepti modern i se drejtes 
nderkombetare, qe me ndryshime dhe 
plotesime te vogla eshte ne perdorim 



edhe sot, ka lindur pas dy lufterave 
te tmerrshme boterore. Ato ndodhen, 
sepse nuk pati mekanizma per 
pengimin e tyre. Per kete arsye Fuqite 
e Medha boterore hartuan Konventen 
e Popujve te Bashkuar 4 , te miratuar 
para se gjithash qe te siguroje ruajtjen 
e rendit dhe sigurise nderkombetare 
ndermjet vendeve te ndryshme ne 
bote, dhe te pengoje lufterat dhe 
katastrofat humanitare te ardhshme. 
Mirepo, kjo konvente, edhe pse e 
miratuar prej te fuqishmeve, injorohej 
shpesh pikerisht nga te f uqishmit, 
kurse aplikohej ndaj te pafuqishmeve. 
Po ashtu, edhe pse ekziston Konventa 
e Gjeneves per trajtimin e roberve 
te luftes, e aprovuar me 12 gusht 
1949 (Konventa e Trete e Gjeneves) 5 , 
ne Afganistan dhe Irak Aleanca 
Perendimore shkeli cdo te drejte te 
tyre, nga arrestimi e deri tek mbajtja 
ne burgje famekeqe pa fakte dhe ne 
pafund pa gjykim. Kjo flet qarte se 
konventa ne fjale vlen per f i mbrojtur 
perendimoret, por jo edhe pjesen tjerer 
te botes. Kjo gjendje nuk do fakte, 
sepse edhe vete Qeveria Amerikane 
(e Bushit dhe kjo e Obames) e pranon 
se Guantanamo dhe burgjet e tjera, 
paraqisnin shkelje drastike te te 
drejtave me elementare te njeriut. 

MUNGESA E DREJTESISE 
SE MIREFILLTE DHE 
GJITHEPERFSHIRESE 

Kur talebanet ne Afganistan 
urdheruan rrenimin e nje shtatoreje 
te Budes, ne aspektin kulturor jo te 
rendesishme, shtetet perendimore 
dhe shume shtete myslimane shfaqen 
indinjaten dhe mospajtimin e tyre per 
shkak te veprimeve te tilla barbare. 
Ky rast sherbeu, per te saten here, 
qe mediet perendimore te theksonin 
prapambetjen dhe moszhvillimin 
kulturor te shteteve myslimane dhe te 
Islamit. 

Ne disa raste te tjera, vendet 
perendimore mbrojten apo restauruan 
disa permendore te lashta historike 
ne vendet myslimane, vecse ato 
u orientuan ne objektet historike 
jomyslimane, si ato asiriane, budiste, 
faraonike dhe romake, duke u kthyer 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



36 



*■*»«•*» 



P 



krahet objekteve myslimane. Kjo 
ndodhi edhe ne Kosove. Edhe pse 
me 1998-1999 ne Kosove, nga serbet 
u dogjen, u rrenuan e u shkaterruan 
mbi 220 xhami dhe dhjetera objekte 
te tjera historike myslimane, kjo kaloi 
heshtazi nga faktori nderkombetar 
dhe (mos llogarit ndonje perjashtim) 
nuk u restaurua asnje xhami apo 
objekt i rendesishem mysliman nga 
donacionet perendimore. Por, kur 
me 17 mars 2004, ndodhi nje revolte 
ne Kosove, e nxitur dhe pa dyshim e 
shkaktuar nga vete sherbimi sekret 
serb, dhe pas djegies se disa kishave 
ortodokse, faktori nderkombetar ne 
te gjitha nivelet, u alarmua dhe nga 
buxheti i varfer, social, i Kosoves, filloi 
te jepte miliona euro per restaurimin 
e tyre. Si kurore e tere kesaj, qeveria 
serbe, ndonese ne ish-Jugosllavine 
shkaktoi mbi 300 mije vdekje, ndonese 
shkaktoi rreth 2 milione refugjate, 
ndonese dogji mbi 2000 objekte fetare 
etj. etj., ajo u shperblye me privilege 
te reja: liberalizimi i vizave per BE dhe 
hyrja e shpejte ne te. 

Eshte e qarte, standardet e dyfishta 
ngulisin ne kokat e njerezve gjurme 
te pashlyeshme te padrejtesise dhe 
diskiriminimit racor, fetar, kulturor etj.. 

PERENDIMI SHPERFILL ARRITJET 
POZITiVE NE AVANCIMIN E TE 
DREJTAVE TE FEMRES 

"Geshtja e femres ne Islam" edhe 
me tej eshte teme e nxehte jo vetem 
ne mediet e shkruara dhe elektronike 
por edhe ne tavolinat e qeverive 
te rendesishme ne Perendim. (Jdo 
rast shfrytezohet qe te prezantohet 
prapambetja dhe moszhvillimi i te 
drejtave te femrave ne Boten Myslimane 
dhe ne vete Islamin. Mbulesa e femres, 
poligamia dhe synetia e femrave 6 ze 
vend qendror ne kete liste te zeze 
temash. Hulumtimi i ketyre temave 
nuk eshte bazuar ne f akte po ne idete 
e orientalizmit te skajshem, duke 
shkeputur pjese nga "Nje mije e nje net" 
apo nga "Bota e haremit" . 

Ngjarjet pozitive ne lidhje me te 
drejtat e femrave ne Islam dhe ne 
shoqerite myslimane, shpesh ngelin 
te heshtura dhe te paverejtura. 







Per shembull, grate ne Egjiptin 
modern kane realizuar te drejten 
e perfaqesimit ne parlament qysh 
ne vitin 1956, me perpara sesa 
ne Zvicer dhe ne disa vendeve 
te tjera perendimore. Rrogat dhe 
kompensimet per punen e kryer 
jane te njejta si per meshkuj ashtu 
edhe per femra, ne dallim nga 
disa shtete te Perendimit. Islami 
po ashtu ka percaktuar detyrimet 
materiale te babait ndaj familjes 
se tij dhe urdheron ndarjen e 
detyrimeve materiale ndermjet 
burrit e gruas 7 . Duke shqyrtuar 
dhe zberthyer shembujt e theksuar 
dhe te tjere, behet e qarte se me 
te shumten e rasteve, politika e 
jashtme perendimore dhe diskursi 
intelektual jane joreale, subjektive 
dhe indiferente per tjetrin. Ata duken 
se kane aversion per degjimin e 
tjetrit dhe per pranimin e diversitetit. 
Keto dukuri jane te pranishme 
edhe ne shoqerite myslimane, por 
kjo dukuri shpirtngushtesie ka 
peshe ne shoqerite perendimore 
dhe ndikim shume te demshem, 
per shkak te fuqise dhe ndikimit 
te tyre. Standardet e dyfishta qe 
zbaton Perendimi ndaj Lindjes, dhe 
sidomos ndaj Lindjes islame, eshte 
pengesa kryesore per cfaredo dialogu 
domethenes, te sinqerte dhe afatgjate 
ndermjet dy paleve te konfrontuara: 
Orientit dhe Oksidentit. 

PERPSEKTIVAE PROBLEMIT: PER 
NJE BOTE ME TE MIRE 

Me kalimin e kohes mirebesimi 
ndermjet Perendimit dhe Botes 
Myslimane eshte dobesuar, demtuar 
dhe, ne segmente te caktuara, edhe 
eshte rrenuar. Mjegulla e hipokrizise 
intelektuale ka mbuluar vetedijen 
dhe pikepamjet e te dyja paleve. Qe 
te kapercehet kjo gjendje e ngarkuar 
dhe perplot mosbesim e te filloje 
kembimi i ndersjelle i vlerave dhe 
mallrave ne baze te njejte, nevojitet 
kohe e gjate bashkepunimi. Ne vend 
te rrenimit te shoqerive myslimane 
(cfare ndodh me Afganistanin, 
Irakun, Palestinen, Egjiptin, Sudanin, 
Kosoven, Shqiperine etj.) nevojitet 



A N A L I Z E 

nje lexim i thelle i historise se 
perbashket ne nivele akademike 
dhe ne ato me te uleta, akademike 
dhe popullore, duhen favorizuar 
elementet e perbashketa, sidomos: 
duhet te pranojme te gjithe se asnje 
pale nuk eshte e vetemjaftueshme dhe 
se diversiteti nuk eshte pengese po 
begati, e imponimi i standardeve te 
dyfishta te behet pjese e se kaluares 
historike. 

Kjo duhet te behet edhe nepermjet 
nje kembimi me te madh intelektual, 
arsimor dhe publik. Duhet te 
intensifikohen diskutimet per 
problemet e perbashketa, duke 
shfrytezuar mjetet e perbashketa. 
Atehere kur Bota Myslimane te vere 
re se po trajtohet si partner i barabarte 
dhe miqesor, me te drejte kontributi 
per bashkesine globale, mund te 
shpresohet per vendosjen e urave qe 
do ta lidhin Perendimin dhe Boten 
Myslimane. Elemente per nje klime 
te tille ka. Qeverite dhe institucionet 
relevante te te dyja paleve, duhet te 
veprojne sinqerisht dhe jodjallezisht. 8 

(1) Arthur James Balfour. Shih: www. 
stormfront.org/forum/showthread. php?t= 
288022 (i shenuar me 29.08.2009). (2) 
Sykes-Picot Agreement, sipas: en.wikipedia. 
org/wiki/Sykes%E2%80%93Picot_Agreement; 
krhs.: Nexhat Ibrahimi, Zhvillimi i sekteve 
ne historine e mendimit islam, Tetove, 2007, 
fq. 130. (3) Suez Crisis, sipas: en.wikipedia. 
org/wiki/Suez_Crisis. (4) United Nations 
Charter, sipas: en.wikipedia.org/wiki/United_ 
Nations_Charter. (5) Third Geneva Convention 
, sipas: en.wikipedia.org/wiki/Third_Geneva_ 
Convention. (6) Synetia e femijeve femra 
nuk eshte tradite islame dhe nuk ka baze ne 
Islam e ne Kuran, pa marre parasysh qe kjo 
tradite eshte praktikuar dhe ende praktikohet 
ne disa vende afro-myslimane, me gjithe 
kundershtimin e shume myslimaneve. (7) Do 
te ishte e pandershme te mos theksojme se 
edhe shume myslimane pranojne prodhimet 
perendimore dhe aspekte te qyteterimit 
perendimor, por me pastaj kritikojne sistemin 
e tyre per shekullarizem, shkaperderdhje 
dhe dezintegrim. Kete veprim me teper do ta 
kategorizonim ne hipokrizi sesa ne standard 
te dyfishte. (8) The West and the Muslim 
World: A Muslim Position (Perendimi dhe 
bota muslimane: Nje pikepamje muslimane), 
Shtutgart, Institut fur Auslandsbezi-ehungen 
- IFA, 2004., str. 149-56. Autor te raportit jane: 
Fikret Karcic (Sarajeve), Salwa Bakr (Kajro), 
Basem Ezbidi (Nabulus, Palestine), Hanan 
Kassab-Hassan (Damask), Maz'har Zaidi 
(Lahore, Pakistan) dhe Jawhar Hassan (Kuala- 
Lumpur). 



y; 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



N E F O K U S 






Avdyl RRAHMANI 

Pse deri te konflikti? 



Konflikti boteror eshte i vjeter sa 
vete njeriu ne toke, jo pse ngjarja e 
Kabilit dhe Habilit e verteton kete, 
por sepse konflikti gjithhere eshte i 
ngjitur me jeten e njerezve. Per kete 
arsye, as qe mund te imagjinohet 
se ndonjehere konfliktet boterore 
do te marrin fund, mirepo mund 
te imagjinohet se mund te arrihen 
mjete, te cilat i administrojne 
konfliktet ne menyre paqesore. Ky 
pra eshte caku te cilin ithtaret e 
paqes boterore perpiqen ta arrijne; 
do te thote kufizimi i lufterave te 
perdoret si mjet per administrimin e 
konflikteve, po jo edhe per t'u dhene 
fund vete konflikteve. 

Sa te ekzistoje njerezimi, do te 
kete edhe konflikte, per shkak te 
mospajtimeve ne mes te njerezve. 
Prandaj mund te themi se cdo 
konflikt, domosdoshmerish dhe 
patjeter nuk eshte i keq ose nuk 
shpie drejt te keqijave, sepse ndodh 
qe konflikti ne mes te individeve, 
per shembull, te shpjere drejt 
nje konkurrence pozitive, nga e 
cila rrjedhin dobi te medha. Te 
njejten gje mund ta themi edhe per 
konfliktet ne mes te grupeve deri te 
konfliktet me permasa boterore. 

Madje njerezit nuk do te jepeshin 
pas lojerave sportive per tjeter vegse 
per te shfaqur shpresat e tyre, se nga 
konfliktet duhet te rezultojne dobi 
e jo deme dhe shkaterrime. Ne keso 
lojerash, konflikti dhe konkurrenca 
behen ne mes dy individesh apo 
ne mes dy ekipesh, vetem qe njerit, 
individit ose grupit, f i shkaktohet 
disfate. Dhe keshtu konflikti dhe 
konkurrenca, qe zhvillohet ne kete 
menyre, shume lehte mund te 
shnderrohet ne nje konflikt dhe ne nje 
konkurrence pozitive, e konfliktin nuk 
do ta lejonte qe te zhvillohej dhe te 
arrinte deri ne nje lufte shkaterruese. 



Por suksesin qe realizon njeriu 
ne lojerat sportive, nuk e realizon 
jashte terreneve e fushave te sportit, 
dhe kurrsesi jo ne konflikte ne mes 
shtetesh apo ne konfliktin boteror. 

Ne saje te kesaj, nuk mund te 
themi se perpjekjet per korrigjimin 
e ketij konflikti, do te deshtonin 
teresisht. Keshtu pra, nje sukses i 
caktuar eshte ne kete drejtim, por 
ky sukses eshte aq i vogel, saqe nuk 
arrin nje perparim qe ka arritur 
njerezimi ne fusha te tjera, sepse ka 
nje disharmoni te madhe ne mes dy 
shteteve per sa i perket menaxhimit 
te konkurrences, qofte ekonomike 
apo politike. 

Ajo qe e ben kete problem edhe 
me kompleks, eshte se perpjekjet, te 
cilat kane per qellim menaxhimin 
e konfliktit boteror, ballafaqohen 
me disa ngecje e zmbrapsje qe i 
pengojne, mu ashtu sic po ndodh 
tani me luften amerikane kunder 
terrorizmit. Dhe kjo nuk eshte hera 
e pare qe thirrja per paqe boterore 
te ballafaqohet me nje krize, e cila 
po merr permasa shkallezuese dita- 
dites. 

Shume prej nesh i ndjekim me 
vemendje informacionet televizive 
boterore dhe verne re se ato - ne nje 
forme a ne nje tjeter - kane te bejne 
me mospajtime dhe me konflikte ne 
mes te shteteve (apo me konflikte 
edhe brendaperbrenda shteteve) si 
per shembull: 

"India dhe Pakistani paten bere te 
ditur se ceshtja e Kashmirit mund te 
shpinte drejt nje lufte." 

"Konflikti etnik ne pjesen e 
Ballkanit ne mes te shqiptareve dhe 
serbeve." 

"Konflikti qe ndizet kohe pas 
kohe ndermjet izraeliteve dhe 
palestinezeve." 

"Perkrahja e prodhimeve bujqesore 



ndez nje lufte tregtare ndermjet 
Bashkimit Evropian dhe SHBA-ve". 

S'ka dyshim se shumica prej nesh, 
shpresojme se do te vije nje dite 
kur do te ndjekim informacione pa 
konflikte dhe informacione jo per 
ngjarje te pergjakshme. Gjithashtu 
shpresojme se do te vije nje dite 
kur do te marrim informacione, 
permbajtja e shumices prej te 
cilave, te jete e lidhur me zbulimet 
shkencore dhe me perpjekjet e 
perbashketa te njerezimit per 
mposhtjen e problemeve qe sfidojne 
dhe jane kercenim per boten, si: 

Ambienti (ngritja e temperatures, 
shpuarja e ozonit dhe ndotja e 
ambientit ne pergjithesi), apo zbulimi 
i nje bari kunder semundjeve te 
pasherueshme si AIDS, apo afrimi 
i kulturave dhe qyteterimeve 
te ndryshme ndermjet njerezve 
(lojerat olimpike, festivalet artistike 
boterore). 

Edhe pse shumica e njerezve ne 
mbare boten shpresojne per gjera 
te tilla, shume nga informacionet 
qe degjojme sot, permbajne lajme 
te keqija, duke nisur qe nga 
vrasjet e deri tek shkaterrimet 
dhe lufterat, dhe tere kjo njeriun e 
ben te pyese: A nuk do te vije nje 
dite kur njerezit te vetedijesohen 
dhe t'i ndalin konfliktet ne mes 
tyre? Pse udheheqesit e shteteve 
nuk e kuptojne se paqja eshte me 
e dobishme per njerezit - sesa 
konflikti- (sh.p.)? 

E, po qe se ne mendojme keshtu, 
arrijme te kuptojme se njerezit ishin 
dhe jane budallenj e te marre, meqe 
hyjne ne keso konfliktesh. A mund 
te jete e vertete se konflikti boteror 
eshte si rezultat i marrezise?! 

Realiteti eshte se shtetet nuk 
i pushuan konfliktet prej se ato 
ekzistojne, dhe kjo do te thote se 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



38 



*■*»«•*» 



P 



ekzistojne edhe shkaqe te tjera - pos 
marrezise -, te cilat i nxisin shtetet 
qe te bejne konflikte me njeri- tjetrin. 

Disa thone se keto shkaqe lidhen 
ngushte me vete natyren e njeriut, 
ne kete rast, si konflikti ashtu 
edhe lufta behen dy fenomene te 
pashmangshme. 

Ndersa nje shumice tjeter jane 







per keto viktima ishin lufterat ne 
mes te shteteve, mosmarreveshjet 
brenda shteteve dhe shume shtypje 
qe ushtronin disa shtete mbi banoret 
e tyre. Gjithashtu ky shekull ishte 
deshmitar i dy lufterave me te 
dhunshme ne historine e mbare 
njerezimit, qe ishin: Lufta e Pare 
Boterore, ne te cilen viktima nga 



N E 



F O K U S 




te mendimit se konflikti ne mes 
te shteteve rrjedh nga vete natyra 
e politikes boterore, si rezultat i 
konkurrences dhe kunderthenieve 
tek interesat. 

Mirepo, kjo nuk e pengon 
shumicen -sidomos pas perfundimit 
te luftes se ftohte- qe t'i ngrene 
zerat e tyre lart, per te ndertuar nje 
bote te re, e cila do te ngrihet mbi 
parime te reja, permes te cilave 
shtetet do te perpiqen t'i zgjidhin 
mosmarreveshjet e tyre ne menyre 
paqesore, larg nga cdo konflikt dhe 
lufte. 

Shekulli i kaluar filloi me 
shpresa te medha se ne bote do 
te mbreteronte paqja dhe siguria, 
mu ashtu sikurse nisi edhe ky 
shekull. Mirepo, shekulli i kaluar 
nga shpresat se ne bote do te kishte 
paqe dhe siguri, u shnderrua ne 
nje shekull dhune dhe marrje 
jetesh te miliona njerezve, - numri 
i viktimave arriti ne 87 milione -pa 
u permendur ketu te plagosurit 
dhe te hendikepuarit- e si shkak 



popullsia civile dhe radhet e 
ushtareve arriten ne 15 milione, 
dhe Lufta e Dyte Boterore, ne te 
cilen pati 19 milione viktima. Pas 
gjithe kesaj qe ndodhi ne shekullin 
njezet, njeriu qe ne gjendje qe tere 
teknologjine ta vinte ne sherbimin e 
tij. Njeriu qe kontribuoi ne zbulimin 
e kesaj arme shkaterruese, Albert 
Ajnshtajni, i cili u konsiderua njeriu 
me inteligjent i asaj kohe, nga tere 
kjo, do te deklaronte: "Nuk e di se 
me cfare armesh do te zhvillohet 
lufta e trete boterore, por jam me se i 
sigurt se lufta e katert boterore do te 
zhvillohej me perdorimin e shkopit 
dhe te gurit"! 

Gjithe keto ngjarje e bejne njeriun 
qe te ndieje nje frike shume te 
madhe per te ardhmen e njerezimit 
dhe bejne qe ai te pyese perseri: A 
nuk eshte koha qe perparimit te tij 
shkencor, atij material dhe kulturor, 
njeriu t'i shtoje edhe perparimin 
moral, ne menyre qe bota do te 
largohej nga fati i trishtuar me te 
cilin e priti shekullin njezet? 



Per here te dyte, po qe se ti 
mendon se si rezultat i konfliktit 
boteror eshte cmenduria e 
pashmangshme njerezore, ti nuk je 
i vetmi qe mendon keshtu. Keshtu, 
pra, shumica mendojne se konfliktet 
dhe lufterat jane dy ceshtje te 
papranuara dhe se ato ne shekullin 
XXI nuk kane vend. Keshtu pra, 
lidhjet e njerezve te nje shteti 
behen me te ngushta dhe zhduken 
armiqesite me njerezit e nje shteti 
a vendi tjeter, po edhe ekonomia 
i ben shtetet qe te interesohen per 
njeri-tjetrin, qe do te thote se ato i 
japin prioritet bashkepunimit per t'i 
realizuar interesat e tyre reciproke 
dhe largohen nga e gjithe ajo qe 
shpie drejt konfliktit dhe luftes, qe 
vendet nuk i shpie ne ndonje te mire 
pervecse ne nje shkaterrim, sidomos 
ne aspektin ekonomik, sa kohe qe 
e dime se shpenzimet e luftes sot 
jane teper te medha. Seneka, filozof 
romak, per lufterat dhe konfliktet 
ne mes te shteteve, thote: Njerezit 
gjithmone pyesin per rezultatet e 
lufterave, e jo per shkaqet e tyre. 

Nga ana tjeter, realiteti nuk 
premton ndonje optimizem, sepse, 
me gjithe perpjekjet dhe keto qe 
thane per konfliktet, konflikti ne 
mes te shteteve dhe brenda shteteve 
ende vazhdon te dominoje ne titujt e 
mjeteve te informacionit. Cila eshte 
zgjidhja, pra? 

Mund te themi se, ne qofte se kemi 
njohuri me te sakta rreth natyres se 
konfliktit boteror, rreth shkaqeve te 
cilat i shpien shtetet ne konflikte dhe 
luftera, - ne te ardhmen do te kemi 
me shume mundesi te ruhemi nga 
konfliktet. 

Njerezimi gjithmonee do te 
perpiqet t'i pergjigjet pyetjes, e 
cila u intereson te gjitheve, qe 
eshte: A eshte e vertete se konflikti 
dhe lufta jane dy fenomene te 
pashmangshme, apo ka mundesi 
qe ato t'i zhdukim nje dite? Dhe: A 
do te vije vertet ndonjehere dita kur 
t'i ndjekim emisionet e lajmeve dhe 
te shohim (ne TV- sh.p.) lajme pa 
vrasje dhe pa gjak? 

Xhemal Rushdi (Nga arabishtja "Sim duvelij") 



39 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR 2009 



R R E F I M E 



iAJ. <i' 



Shevki Sh. VOCA 



Dy letra nga beteja e Qanakalase 




Pa dyshim qe ata qe kane degjuar 
apo lexuar per betejen e Canakalase, 
e cila u zhvillua gjate Luftes se Pare 
Boterore gjate viteve 1915-1916 ne mes 
forcave detare angleze, te perkrahura 
edhe nga anijet f ranceze me gjithe 
ushtrine dhe makinerine luftarake te 
fuqive aleate te Antantes, te cileve me 
potencial njerezor u arriten ndihma me 
vullnetare edhe nga vende shume te 
largeta, si Australia dhe Zelanda e Re, 
ne njeren ane, dhe ushtrise osmane, 
ne anen tjeter, - pajtohen se ai ishte nje 
operacion i jashtezakonshem qe kishte 
perfunduar me fitoren e ushtrise os- 
mane, me gjithe viktimat e shumta ne te 
dy anet. Autori turk Mehmet Nijazi Oz- 
demir, ne vepren e tij per (Janakalane, 
thekson se, pervec forcave detare dhe 
atyre kembesore, turqit kishin humbur 
210.000 njerez, duke perfshire me mi- 
jera kuadro intelektuale. Sipas statisti- 
kave jozyrtare, viktima te medha kishte 
ne mesin e mesuesve, studenteve te 
mjekesise dhe pergjithesisht nga mesi i 
njerezve te arsimuar.Ketu duhet te shto- 
jme se shifrat per viktimat e rene dhe 
ata te plagosur, nga literatura ne liter- 
ature, levizin, (plotesim Sh. V.). Sipas nje 
versioni, kjo beteje u zhvillua me mo- 
tivin qe Forcat e Antantes me cdo kusht 
deshironin dominimin dhe pushtimin e 
tyre ne Bosfor dhe Dardanele, qellimi i 
te cilave ishte te merrnin Stambollin nen 
kontrollin e tyre, sipas skenarit te per- 



gatitur qe me pare nga vete fuqite aleate 
te Antantes, per f i ndare territoret e 
mbetura te ish-Perandorise se fuqishme 
Osmane. 

Nderkaq, ne versionin tjeter thekso- 
het se Forcat Aleate pretendonin qe, 
duke kontrolluar dhe kaluar neper 
ngushticen e Dardaneleve, f i conin 
ndihme Rusise me se deshironin ta 
parandalonin revolucionin famekeq 
komunist (behet fjale per revolucio- 
nin e tetorit 1917, pi. SH.V). Mirepo 
informacione te shumta qe u ofrohen 
lexuesve kohet e fundit nga literatu- 
rat e teorive te konspiracionit dhe te 
komploteve, versionin e dyte e hedhin 
poshte, sepse revolucioni i Tetorit i vitit 
1917 ne Rusi, sipas ketyre, ishte pergat- 
itur ne nje shtet perendimor dhe nga 
vete njerezit e Perendimit qe vepronin 
nga prapaskena e politikes nderkom- 
betare, te diet veprojne ne vazhdimesi 
edhe tani, madje jane mjaft aktive. 

Ka shume shembuj qe na tregojne se 
fitorja e (Qanakalase u arrit jo me forcen 
e armeve, po me forcen e besimit, te 
ndihmuar nga Allahu i Madherishem. 
Para se te prezantojme pjese fragmen- 
tare te dy letrave te derguara nga bete- 
ja e (Qanakalase prej dy ushtarakeve 
turq pak para se te binin deshmore, 
qe njekohesisht eshte dhe synimi i 
ketij shkrimi, do f u referohemi disa 
deklaratave te njerezve me ndikim 
dhe grada te larta ushtarake, qe kishin 



dhene ne lidhje me ballafaqimet dhe 
pamjet e tyre ne kete beteje. 

..."Po, eshte e vertet se nuk mund 
te ngadhenjesh mbi shpirtin e njeriut. 
Asnje ushtri tjeter ne bote nuk do te 
mund te qendronte kaq gjate mbi 
kembet e veta. Vetem sot kemi hedhur 
mbi 1800 granata. Anijet tane me muaj 
te tera i bombardojne pozitat e tyre, 
(^'kishte mundur te bente njeriu me 
teper qe me ne fund turqit t'i largonte 
nga Allahu i tyre, i Cili i mbron..." (Ko- 
mandanti suprem i Forcave Aleate, gjen- 
eralijean Hamilton).. 

"...Nuk me ka rastisur te shoh ende 
asnje popull sikurse ata (lexo turqit), 
te diet duke qeshur, krah per krah 
shkojne drejt vdekjes..." (Komandanti i 
ushtrise se peste osmane, mareshali Liman 
von Sanders). 

"Ne na mundi jo forca materiale e 
turqve, por forca moralo-shpirterore 
e tyre! Sepse atyre s'u pati mbetur as 
barut per te qelluar! Kurse ne i vezh- 
gonim forcat qe zbrisnin nga qielli!" 

(Komandanti anglez, historiani Ham- 
ilton, i cili kishte marre pjese ne luften e 
Qanakalase). 

Me kete rast eshte interesant te thek- 
sohen edhe deklaratat e ish-ministrit 
anglez te luftes, Vinston (Jergil, i cili gjer 
atehere ua kishte mbushur mendjen 
aleateve, vecanerisht qeverise angleze 
qe lekundej, per ta marre vendimin 
per sulm, duke u dhene garanci pas 
garande, duke u shprehur atyre qe te 
mos beheshin merak, "se pikerisht me 
ato rrobe marine qe kishte mbi trup, 
do te ulej mbi fronin e turqve", ndersa 
ishte nxjerre para gjykates pas disfates 
dhe ne nje cast, kur ishte vene shume 
ngushte nga pyetjet e renda e qor- 
tuese te trupit gjykues, kishte bertitur 
keshtu: 

"A nuk e kuptoni se ne Qanakala ne 
luftuamjo me turqit, po me Zotin? Dhe, 
natyrisht qe do te mundeshiml... " 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



40 



*■*»«•*» 







P 5 



R R E F I M E 



Tani i referohemi pjeses fragmentare te letres se pare, shkruar nenes 
se vet pak para se te binte deshmor, nenoficeri Mualim Hasan Ef hem: 

Nena im e nderuar! 

nene e/aRsfoiR tuiSe, kfenaik q'e%HlinMir kater ushtare! 

Letren tende plot keshilla e porosi e mora nd'ersa po rrija nen hijen e nje dard- 
he ne ane te permit qe kalon nepermes nfe lendine te gjelberuar e te bukur sic 
esht'e fusha e Divrines! Letrajote maforcoi edhe nfe here me shume shpirtin e 
dehur mes blerimit te natyres. E kendova dhe, sa me shume qe e kendova, aq 
me shume mesime moral E kendova prape. Dhe u g'ezova qe ndodhesha rie' nfe 
detyre te tille! I hapa syte dhe veshtrova rie nfe largest. Perkulja e dridhurave 
jeshile duke mos i here dot balle eres, m'u duk sikur po e pershendesnin letren 
qe me kishte ardhur nga nena! Te gjitha grunferat, te gjitha te mbjellat hepo- 
heshin nga une dhe me uronin per letren qe me kishte ardhur nga nena! 

1 ktheva pak syte rie te djathte: drur'et e pishave madheshtore rie shpatet e nfe 
maje te bukur majepnin lajmin egezuar me gjuhen e tyre te vegante! Ktheva 
v'eshtrimin nga e majta: perroi qe rridhte me rrembim, me buzeqeshte qe me 
kishte ardhur leter nga riena, luante, shkumezonte...E ngrita kokeri lart dhe 
pashe nga gjethet e drurit nen hijen e te cilit po pushoja: te gjitha gjethet, me 
vallet e tyre, kerkonin te me tregonin se merrnin pjese negezimin tim! Pashe 
rie nfe dege tjeter: nfe bilbil rriegezonte me zerin e tij te embel dhe, duke hapur 
sqepin, kerkonte te me tregonte se bashkohej me ndjenjat e mia! 

Me dukej sikur me kerigeri e tij, bilbili u b'erite jehorie ndjenjave te mia: "he te 
zemerohet nena perfatin tend, g'te bejme? Edhe ajo, po te ishte burr'e, do t'u 
merrte ere ketyre luleve, do te pinte nga ky qumesht, do ta shihte sexhden e 
ketyre te mbjellave, do ta shqyrtonte rrjedheri e vrullshme te perroit dhe do t'i 
degjonte tingujt qe nxjerr ai nga thellesia e vetvetes!" 

Ne ket'e cast, rie njeren one te ketij gairi ngjyr'e jeshile e thelle, jane radhe- 
radh'e ushtaret e mi qe i lajne teshat. Nfe ushtar trim me ze daudian ke'ndon 
ezan... 

Aman, o Zot! Ky ze hyjnor ne ket'e fushe, sikur vinte nga nfe bote tjeter, aq 
i bukur ishte! Bilbilat, madje heshten, te mbjellat, madje e lane perkundjen, 
perroi, madje, s'nxirrte me ze. Qdokush, gdo gj'e, tare qenia ate ze te shenjte 
degjonte! Ezani i nderuar mbaroi! Edhe une mora nfe abdes nga ai perrua dhe 
pastaj efalem namazin se bashku. U pergjunja mbi ato gaire jeshile te bukura! 

I harrova te gjitha krenarite e kesaj bote! I ngrita duart, i ngula syte lart, hapa 
gojen dhe thashe: 

"O Zot i Tokes dhe i qiejve! O zoti i ketij zogu qe ciceron, i kesaj deleje qe 
shetit dhe blegerin, i ketyre barerave dhe te mbjellave qe perkulen duke rerie rie 
sexhde para Teje, i ketyre maleve madheshtore! Ti na i dhe neve te gjitha keto! 
Prape, neve na i le! he tejene tonat keto vende te bukura dhe keto dhunti, le te 
na perkasin neve qe te Te shenjterojme Ty dhe qe te vertetojme madheshtine 
Tende! 

Allahu im i Larte! Te gjitha deshirat dhe lutjet e ketyre ushtareve heronj ua 
b'ejrie te njohur Emrin Tend te Larte anglez'eve dhe francezeve! Na e ploteso 
ket'e deshire te shenjte dhe na i mpreh bajonetat neve, ushtareve, qe Te lutemi 
Ty ne nfe vend te tille te bukur e te qete si ky! Dhe ashtu sig i derrmove gjer'e 
tani armiqte, shkaterroji per fare!" 

Keshtu u luta, dhe pastaj u ngrita. 

Tashme nuk mund te perfytyrohej njeri i lumtur sa une, ig'ezuar sa une! 

Nena ime, edhe biri yt tjeter, Halidi, ndodhet, si une, ne nfe vend te bukur! 

Dasmas'behet vet'em! Dasht'e Allahu , ta shkaterrojme armikun,te kthehemi 
tek ti mefitor,e dhe pastaj te bejme dasmeri, apo jo! 

Nena ime e mire, mos na harm ne kur te lutesh! Allahu qofte i kenaqur me 

ty! 

Yt bir, Hasan Et'hem. 



Letra e dyte permban fjalet e fundit te deshmorit Mehmed 
Tevfik, i cili ishte plagosur gjate luftes ne (Janakala, nga nje 
plumb anglez, dhe, para se te vdiste, kishte shkruar kete leter: 

Te dashur prinder, 
]u qe me sollet nejete dhe me rritet, 

Ne betejen e tmerrshme te Ariburnuse, ku mora pjese per here te pare, 
me hyri nfe plumb nga ana e majt'e, por, lavdi Zotit, shpetova. Mirepo, 
ngaqe nuk kam shprese se do te shpetoj igjalle ketej e tutje nga betejat 
ku do te marr pjese, po ju shkruaj keto radhe, qe t'ju mbeten si kujtim 
prej meje! 

Lavdi Zotit qe me lartesoi gjer'e rie ket'e grade! Gjithashtu, qe si para- 
caktim hyjnor te Tij, me beri ushtar! Edheju, si prinder, me rritet e 
me pergatitet ashtu sig duhej, per t'i sherbyer vatanit dhe kombit tim! 
Ju me prute nejete dhe m'u bete frymezim per gjithgka qe kam arritur 
dhe merituar! Lavdi te pakufi Zotit te Madh dhe faleriderime te pafund 
juve, prinder te mi! 

Sot esht'e dita per t'ia shperblyer kombit tim parate qe me ka dherie gjer 
tani. Line po perpiqem ta goj rie vend detyreri e shenjte ndaj vatanit! 
Poqese arrij poziten e deshmorit, do te mendoj se jam robi me i dashur 
i Allahut! Meqejam ushtar, kjo mund te me ndodhe rie gdo gast! 
Te dashur rierie e babaiDriten e syve te mi, gruan time Munever, si 
dhe tim bir, Nezihun e vogel, po la le ne mbrojtje dhe kujdes nefillim 
Zotit, pastaj juve! JU lutem te b'erii g'eshte e mundur per ta! Dihet se 
nuk kemi pasuri, prandaj dhe nuk kerkoj digka jasht'e mundesive. Edhe 
sikur te kerkoja, do te ishte e kote! Letren e mbyllur qe ia kam shkruar 
nuses, shokut tim te jetes, ju lutem t'ia jepni rie dore. Natyrisht qe do 
te qaje dhe do te deshperohet, prandaj ngushellojeni dhe qetesojeni. 
Keshtu paska qerie vendimi i Allahut! Ju lutem t'i jepni rendesi defterit 
te kerkesave dhe borxheve te mia qe kamfutur ne letren per time shoqe. 
Edhe borxhet qe mban rie mend si dhe qe i ka sheriuar rie defterin e saj 
Muneveri, jane te verteta. Letra qe i kam shkruar Muneverit, esht'e me 
e gjate e me e gjer'e, prandaj pyeteni ate. 

Te dashur rierie e babai Ndoshta, pa dashje, kam b'ere gabime ose kam 
lerie shume gjera mangut ndajjush, prandaj, ju lutem, te mefalni e te 
ma beni hallall! Ju lutem te me jepni bekimin tuaj! Ndihmojeni time 
shoqe t'i vere rie rregull purieti 
Moter e dashur, Lutfije! 

Ti e di se sa te kam dashur! Kam dashur gjithmone per ty te bej 
gjithgka qe kishte mundesi per te b'ere, por ndoshta edhe ndaj teje kam 
lerie gjera mangut, prandaj, te lutem, te mefalesh! Keshtu paska qene e 
shkruar prej Zotit! Ma bej hallall e me beko! Edhe ti ndihmoji kunates 
Munever dhe tet nipi, Nezih! 

O te aferm dhe miq, te gjitheve lamtumire! Te gjitheve ju lutem tenia 
b'erii hallall! Edhe uriejua kam b'ere hallall per gjithgka! Lamtumire! 
Te gjitheve po ju le ne dore te Zotit! I qofshi amanet Allahut per jete te 
jet'eve, te dashur nene e baba!.. 
Birijuaj, Mehmed Tevfik 

Ja, pra, me ane te ketyre dy letrave dhe qe nuk jane vetem 
dy por ka me qindra e qindra letra me permbajtje dhe mesazhe 
edhe ma te fuqishme, mund te kuptojme se fitorja e (Janakalase 
ishte nje fitore, nje dhurate qe e kane dhene heronjte e tille te 
medhenj ne shkembim me gjene me te shtrenjte te kesaj bote- 
jeten, duke e perkushtuar veten e tyre ne lutje dhe devotshmeri 
te sinqerte ndaj Krijuesit te (jdo gjeje, Allahut xh.sh. 



41 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



P O E Z I 






W 




Nexhip Fazell Kesakyrek 

Necip Fazil Kisakiirek 1905 — 1983 



Femijeria e mendimtarit, poetit, shkrimtarit, publicistit e 
pedagogut Nexhip Fazell kaloi ne konakun e gjyshit te vet 
kryetar gjykate ne pension, ne lagjen "Cemberlitash" te 
Stambollit ku erdhi ne jete me 26 maj 1905. 
Arsimin fillor e te mesem e plotesoi ne kolegjet amerikane, 
franceze dhe ne Liceun Ushtarak Detar te quajtur "Bahrije 
Mektebi". Mes pedagogeve te tij te viteve te liceut dallohen 
figura te shquara te kohes si Jahja Kemal. Pasi perfundoi 
degen e filozofise te Fakultetit te Letersise te Universitetit te 
Stambollit me 1924, u dergua ne Paris ku studioi dy vjet (1924 
- 1925) ne Fakultetin e Filozofise te Universitetit te Sorbones. 
Kur u kthye ne Turqi pas diteve te nje jete boheme te kaluar 
ne Paris, punoi, gjate viteve 1928-1939, si inspektor dhe shef 
llogarie ne bankat hollandeze, osmane dhe te punes. Pas kesaj, 
ne vitet 1939-1943 dha mesim ne kolegjin francez, ne kolegjin 
amerikan, ne Akademine e Arteve te Bukura te Stambollit, 
ne Konservatorin Shteteror te Ankarase, ne Fakultetin Gjuhe- 
PEstori-Gjeografi te Universitetit te Ankarase. 
Ne vitet pasuese nuk u muar me gje tjeter vecse me kerkime 
e krijime ne fushat e mendimit e te artit. Hapin e pare ne 
poezi e hodhi, sipas deshires se nenes, ne moshen 17-vjecare 
dhe poezite e para iu botuan me 1922 ne Revisten e Re (Yeni 
Mecmua). Per Nexhip Fazellin nisi te behej fjale pas botimit te 
poezive te tjera ne organet Revista Kombetare (Milli Mecmua) 
dhe Jeta e Re (Yeni Hayat), kurse, me botimin e librave poetike 
Rrjeta e Merimanges (Oriimcek Agi, 1925) dhe Kalldremet 
(Kaldrnmlar, 1928) pas kthimit nga Parisi, vepra, keto, qe e 
nxoren ate ne moshe te re ne krye te poeteve bashkekohes, 
autori zgjoi habi dhe entuziazem te madh ne rrethet letrare. 
Ndersa me botimin e librit poetik Une dhe Pertej (Ben ve 
Otesi, 1932) kur ende s'kishte shkelur ne te tridhjetat, vazhdoi 
te mblidhte miratimin e opinionit artdashes ne nje mase te 
pakten sa edhe kreret e artit te poezise. Me rastin e botimit te 
ketij libri, poeti i njohur Zija Osman Saba qe shprehur keshtu: 
"Nexhip Fazell mbase s'eshte poeti me i madh turk, por libri 
i tij poetik "Une dhe Pertej" gjithsesi eshte libri poetik me i 
fuqishem i letersise turke!" 



Vetem nje fjale 

Q'e do se me vdekjen kemi per te hyr'e ne -pazar te shtruar; 
Kapitali im, vetem nje fjale: Allahu i larte e i madheruar! 

Dhe sikur te ma qepin gojen 

Dhe sikur, tela-tela, penje-penje gojen te ma qepin, 

Nje ze te vetem kane per te degjuar: Allah! - Ata qe ma masin 

pulsin! 

Profetit 

Tek ti, njeri dhe shoqeri, tek ti, themel dhe ndertese; 
Per c'solle, tregove e more, te besojme; ashtu te mbese! 

Kriter 

Pergezuesi im, Shpetimtari im, Zoteria im, Profeti im eshte; 
Kriterin qe s'i pershtatet atij, dhe jeta ne qoft'e, e hedh poshtel 

Islami 

Qdo ide, cdo besim, me jeten sa nje stine; 

Islami, pertej kohes dhe hapesires, i vetmi regjim... 

Ashk 

Me ashkun per Allahun, per Resulin u dogja, mbarova! 
Aq u dobesova sa, me nefund, herkul u Vera! 

Namaz 

Namazi, per dhimbjen, Hag, per vendin e djegur, melhem; 
Jeten e pasosur pa te s'e dua dhe sikur ta kem! 

Ramazan 

Ramazani, muaj i bekuar, muaji i mjaltit per besimtare; 
Kujtoje, thote, nostalgjine, lengu i se ciles ka humbur mjalte... 

Pyetje-pergjigje 

Pyetje: O evlija, me thuaj, njeriu si duhet tejete? 
Pergjigje: Duhet tejete ashtu sic kerkonfundin ta kete! 



Ata hurra 

Ata burra qe ndodhen ne qiellin e zemres, 

Hiqen zvarre pertoke e vuajne. 

Yjet i heqin nje pas nje si tespije, 

Ne namaz, ne radhen efundit qendrojne. 

Adhurimet ne te cilat eshte futur nefsi, 

I bejne nje pas nje kaza, i plotesojne. 

Ata qe e mbushin nje dite dhefillojne tjetren, 
Vertetimin e pavdekesise e nenshkrojne. 

Sikur dhe nje gast t'u shkasin syte te i huaji, 

Nje jete te tere me lot veten e ndeshkojne. 

Ngjyra e tyre eshte ngjyra e ashkut hyjnor, 
Bardhesine perveluese te asaj ngjyre e kerkojne. 

S'shqetesohen as per xhennet, as per xhehennem, 

Vetem pelqimin e Allahut e synojne! 

Nga Brenge, botoi Logos-A 2009, perktheu Mithat Hoxha, perzgjodhi E.A. 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



42 



Familiare 



P J E S A 




Atdhe IBRAHIMI 



Familja 

shqiptare dje, 
sot dhe neser 



Familja eshte institucion i shenjte. 
Gjeja e pare me te cilen njeriu 
njihet ne fillim te jetes se tij, eshte 
familja. Eshte shume e rendesishme 
edukata qe njeriu merr nga familja 
e tij, ne hapat e pare te jetes. Zoti 
i Plotefuqishem ne Kuranin e tij 
famelarte na porosit qe t'i ruajme 
familjet tona nga zjarri i ndezur fort 
i Xhehennemit dhe femijeve tane t'u 



japim edukate te mire, ne menyre qe 
ajo te jete pjese e jetes se tyre deri ne 
vdekje dhe shpetim ne boten tjeter, 
qe eshte pikesynimi i vetem i atyre 
qe njohin me sinqeritet Krijuesin 
e tyre dhe zbatojne pa hezituar 
Urdhrat e Tij. 

Familja shqiptare si familje e 
madhe, nder shekuj eshte shquar 
si familje ne te cilen jane ruajtur 



43 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



*■*»«•*» 



REFLEKTIME 

vlerat me fundamentale njerezore, 
kombetare dhe morale, vlera me te 
cilat jane krenuar breza te tere, sepse, 
permes tyre, familja shqiptare ka 
arritur te ruaje jo vetem identitetin 
nacional, por ka arritur ta ruaje edhe 
identitetin e vet shpirteror, natyrisht, 
duke u ballafaquar me sfida te 
medha, sfida me te cilat shoqeria 
shqiptare vazhdon te perballet edhe 
sot e kesaj dite si pjese e realitetit te ri 
te shek XXI. 

Fale besimit ne Zotin dhe lidhjeve 
te forta shpirterore me farefisin, 
individi shqiptar per nje kohe te gjate 
ka arritur ta ruaje veten dhe f amiljen 
e vet nga devijimet sociokulturore, 
po nuk ndodh sot. 

Familja shqiptare sot eshte 
katandisur ne nje krize te vertete 
vlerash morale dhe shoqerore, 
ku individi nuk vleresohet mase 
sa vleresohet paraja dhe pozita 
e tij shoqerore. Eshte nje fakt ky 
shqetesues, i cili eshte realitet per 
kohen qe po jetojme. Po keshtu 
nuk ishte me perpara, te pakten 
ashtu sic na kane treguar gjysherit 
e stergjysherit tane brez pas brezi, 
sepse atehere megjithate kishte 
njefare kodi etik, sipas te cilit 
respektohej njeriu si krijese qe Zoti e 
ka vecuar nga krijesat e tjera, kurse 
sot nuk gjykohet me me ato kode, te 
cilat, megjithese nuk ishin teresisht 
islame, prapeseprape ishin kode 
etike te peraferta me ate qe permban 
ne te vertete Islami si fe e vetme e 
pranuar tek Allahu xh.sh. 

Njeriu, shpesh i frustruar nga 
realiteti i kohes dhe i ambientit ne 
cilin jeton, ndalet per nje cast dhe 
ben krahasime paradoksale ne mes 
se kaluares dhe se tashmes. Duke 
bere krahasime, te cilat ndoshta 
per dike ne pamje te pare mund te 
jene te panevojshme, ne arrijme ne 
perfundimin se e shkuara, ndonese 
nuk perputhet me realitetin e kohes 
se tashme, megjithate, ndoshta nuk 
eshte e padobishme te merren disa 
elemente pozitive nga ajo kohe dhe 
te adaptohen si pjese e nje kohe te 
re dhe si pjese e nje mentaliteti te 
ri shqiptar, i cili nuk ka te drejte te 
identifikohet dhe te krenohet vetem 







P 




E KALUARA E 
JONE DESHMON 
SE NE HAPESIRAT 
MBARESHQIPTARE KISHTE 
VLERATE MIREFILLTA 
KOMBETARE, EDUKATIVE 
DHE ARSIMORE E FETARE 

me te tashmen e tij, perderisa e 
kaluara e tij deshmon se ne hapesirat 
mbareshqiptare kishte vlera te 
mirefillta kombetare, edukative 
dhe arsimore, sic e deshmojne edhe 
disa vepra te autoreve me renome 
boterore, te diet kishin kontaktuar 
drejtperdrejt me shqiptaret ne te 
kaluaren dhe ne veprat e tyre nuk 
kane ngurruar t'i pershkruajne 
disa nga virtytet me te mira te 
shqiptareve, sic kishte bere Bajroni 
ne kryevepren e tij "Shtegtimet e 
Cajlld Harolldit", ne Shqiperine 
e shekullit XIX, ku shqiptaret i 
pershkruante ne kete menyre: x " I 
dua shume shqiptaret. Nuk jane te 
gjithe myslimane, disa nga fiset jane 
te krishtera. Porse feja nuk i ben te 
ndryshojne zakonet dhe sjelljet e tyre. 

Perbejne trupat me te mire te 
ushtrise turke. Ne udhe e siper 
banova nje here dy dite rresht, 
dhe prape tri dite ne nje barake ne 
Sallahore dhe s'kam pare ushtare 
kaq te lire ne paragjykimet fetare, 
ndonese kam qene ne garnizonet 
e Gjibraltarit e te Maltes dhe kam 



pare plot ushtare spanjolle, franceze, 
siciliane dhe angleze. Kurre nuk me 
humbi gje dhe me ftonin gjithmone 
te shtrohesha ne sofren e tyre. 

S'kam nje jave qe nje kryeplak 
shqiptar (cdo fshat ka kryeplakun 
e tij), pasi na ndihmoi te dilnim 
prej luftanijes turke ne rrezik, si 
na ushqeu e na mbajti ne shtepi, 
mua dhe ata qe na shoqeronin: 
Flegerin, nje grek dhe dy athinjote, 
nje prift grek dhe shokun tim Mr. 
Holbhousin, ne asnje menyre s'deshi 
ta pranonte shperblimin tim, por 
vetem kerkoi nje shkrese qe me priti 
mire dhe kur iu luta te pranonte 
pak zekina, mu pergjigj: "Dua te me 
duash, jo te me paguash". Keto qene 
fjalet e tij a. Qidi se sa pak shkon 
paraja ne kete vend. Kur u ndodha 
ne kryeqytet, me urdher te vezirit 
nuk me lane te paguaj asgje. Ndonese 
gjithnje pata gjashtembedhjete kuaj 
dhe gjashte-shtate veta pas, harxhet 
s'kane qene as gjysma e atyre te tri 
javeve ne Malte, sidoqe Sir A. Balli, 
guvernatori, me dha nje shtepi pa 
qira dhe pata vetem nje sherbetor. 

Nga sa kam pare me syte e mi, nuk 
mund te flas vecse mire per ta. 

Kam patur ne sherbimin tim dy 
syresh, nje kaur dhe nje mysliman, ne 
Stamboll dhe ne shume vise te tjera 
te Turqise ku shetita, dhe rralle mund 
te gjesh njerez kaq besnike ne rrezik 
dhe te palodhur ne sherbim.'^Fjalet 
e Bajronit i verteton edhe ish- 
ambasadori amerikan ne Greqi dhe 
ne Malin e Zi, George Fred Williams 
((1852-1932) ne vitin 1914, i cili, duke 
folur per familjen shqiptare, ne librin 
e tij " Shqiptaret", shkruan: 2 "Ky 
popull rron ne formen prinderore, 
domethene plaku i shtepise nderohet 
dhe shquhet permbi te tjeret, dhe te 
gjithe e degjojne. Vajzat nderojne dhe 
ndigjojne nanen. Iu mbarohet me 
pare cdo deshire prindeve e pastaj 
te tjereve. Tek ky popull nderimi 
per moshen eshte nje tipar i vecante. 
Jane shume zemer mire per njeri 
tjetrin, ndihmojne shoqi shoqin ne 
rast rreziku apo nevoje, kane respekt 
per eproret e tyre dhe e mbajne 
besen me drejtesi e me ndergjegje te 
paster. Ne mes te tyre flasin nje gjuhe 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



44 



*■*»«•*» 







P 



P R O Z E 



te zbukuruar, perdorin shprehje 
te pastra dhe te prishurit e gojes 
shpaguhet pa vonese e ngadonjehere 
shume rende. As me qeshje nuk 
perdoret gjuhe perdhosese.Mikpritja 
eshte ne kulmin e saj ne Shqiperi. 
Nje sulm po t'i behet mikut ne cdo 
menyre qofte, eshte nje cnderim i 
madh per te zotin e shtepise e per 
gjithe fisin e tij. Ai qe grabit ose 
vjedh mikun, sipas zakonit te vendit 
denohet shume rende, ose me vdekje 
ose nxirret jashte fisit. 

Besa e Shqiptarit jo vetem qe 
mbahet dhe mbrohet me vullnetin 
me te mire, por Shqiptari, po te jete 
nevoja, jep edhe jeten per te mbajtur 
besen e dhene. Nje udhetar nen fjalen 
e beses eshte nen mbrojtje te shenjte. 
Nuk egzistojne gjekundi gra me te 
virtytshme se ne Shqiperi." ( 2 ) Sot, 
kur bejme nje krahasim ne mes asaj 
se cfare vlerash ka perfaqesuar ne 
te kaluaren e saj familja shqiptare 
si institucion i vecante vlerash, 
dhe gjendjes aktuale, arrijme ne 
perfundimin se ne shume aspekte 
familja shqiptare ka qene me mire e 
organizuar ne te kaluaren se sot dhe 
se respekti i dikurshem vellazeror ne 
familjet tona tashme nuk ekziston ne 
ate mase sa ishte dikur. 

Tani kur duket qarte se ne 
familjen shqiptare kane humbur 
disa nga vlerat me te cmuara, per 
te cilat shoqeria jone identifikohej 
pergjithesisht ne te kaluaren si 
familje e shendoshe ne aspektin 
njerezor, fetar, moral dhe kombetar, 
nga ne kerkohet qe te angazhohemi 
me seriozisht ne menyre qe familja 
shqiptare t'i kthehet edhe nje here 
dhe te ruaje origjinen e vet te paster 
kombetare, morale dhe fetare. 

Nese nuk angazhohemi qe familja 
jone te pastrohet nga te keqijat 
e shumta qe sot jane shume te 
pranishme brenda saj, kjo d.m.th. se 
ne ende nuk e kemi kuptuar drejt 
rendesine e vertete te familjes se 
shendoshe kombetarisht, moralisht 
dhe fetarisht. 

Kur familja eshte e shendoshe, e 
ardhmja eshte me e sigurt, ndersa 
kur familja nuk eshte e shendoshe, 
pasojat i heq e tere shoqeria. 



SumejaJONUZI 

Zgjohu rini! 



E verteta shpeshhere shkakton stuhi, 
termete e vullkane, kurse genjeshtra 
perkedhel e llaston. Sado e veshtire te 
jete e verteta, ate duhet ta shprehim 
haptazi, sepse bota po ndryshon me 
ritme te shpejta. Eshte kohe e gjerave te 
paparashikueshme. Ngjarje te medha 
po ndodhin brenda periudhave te 
shkurtra kohore. 

Prandaj, ne keto momente te 
(pa)kohes duhet ta zeme vrapin, per 
ta treguar vleren qe kemi, kurse fitorja 
e gares pa dyshim do f i takoje atij qe 
mberrin i pari. 

Rini e dashur! Nga ne kerkohet nxi- 
tim e jo ngecje, kerkohet zgjuarsi e jo 
neglizhence. Para nesh qendron pyetja 
e madhe: Si ta kuptojme se cfare duhet 
dhe cfare nuk duhet bere, per te jetuar si 
duhet?.. Si dhe a mund ta njohim bo ten 
pa e njohur se pari vetveten dhe misio- 
nin e ardhjes sone ne kete bote?! 

Por, per ta kuptuar kete sfide, eshte 
e nevojshme te kujtojme ajetin kura- 
nor, ku Allahu xh.sh. thote: "Une nuk 
i krijova xhinet dhe njerezit, per tjeter, 
pervecse te me adhurojne". Ky eshte 
kuptimi i te ekzistuarit te njeriut ne 
kete bote, kjo eshte rruga e arritjes se 
vetedijes per veten dhe kuptimi i faktit 
se kjo jete ka qellimin e saj. 

Mirepo, njeriu ne kete bote degjon 
gjithkend dhe ^do gje, po jo edhe vet- 
veten. Kurse ne, para se gjithash, kemi 
nevoje ta degjojme vetveten. E veten nuk 
mund ta degjojme perderisa te jemi te 
rrethuar me biseda te kota, thashetheme 
e ahengje, etj. etj.. Veten do ta degjojme 
ne momentin kur te largohemi nga te 
gjitha keto e te qendrojme ne vetmi abso- 
lute, duke i thene vetes 'deri kur keshtu'?! 
Mirepo, si duket, ne frikesohemi nga 
parashikimi se do te ballaf aqohemi me 
vetveten. Frikesohemi, prandaj po ikim. 
Trembemi, sepse, po te ndalemi e ta 
shohim veten, do ta kuptojme qe jemi 
zhytur ne erresiren e pafundesise... 

O rini e dashur! Perderisa nuk dime 
c/duam, ne nuk do te dime as c/duhet te 
bejme.. Prandaj, disa minuta analize per 



vetveten, nuk jane assesi kohe e humbur. 

Eshte e tmerrshme te vdesesh nga 
etja ne mes te detit, prandaj te mos e 
humbim toruan, te mos mashtrohemi 
me gjerat e kesaj bote, te cilat pa dyshim 
kalojne me shpejt sesa te hapesh e te 
mbyllesh syte. 

Te mos harrojme, oj rini, se kjo bote 
nuk ka fare vlere, sepse edhe Allahu 
xh.sh. ne Kuran thote: "Kjo bote, po ta 
kishte vleren sa krahu i mushkonjes, 
une nuk do t'i furnizoja pabesimtaret, 
por meqe nuk ka asnje vlere, le te ngo- 
pen". Prandaj, a ja vlen, sipas jush, f i 
leme kenaqesite e se perhershmes per te 
perkohshmen?! Pa dyshim qe jo... Pran- 
daj, te mundohemi ta rregullojme jeten 
tone ne ate menyre qe e perhershmja te 
jete perplot lumturi e begati. 

E qe ta kemi te perhershmen te lum- 
tur, te jetuarit ka vetem nje qellim, qe 
eshte nenshtrimi dhe ibadeti per Alla- 
hun xh.sh... 

Te gjithe lindem nga terri i mitres, per 
f u futur ne terrin e varrit.. E dini pse??! 
Sepse jeta eshte stacion kalues, ku te 
gjithe jemi ne nje udhetim kalimthi... 
Ah sa mire do te kishte qene sikur te 
mos kishim lindur fare, por, meqe kemi 
lindur, sa mire do te kishte qene te mos 
vdisnim fare, meqe do te vdesim, sa 
mire do te ishte te mos ringjalleshim, 
por, meqe do te ringjallemi, sa mire do 
te kishte qene te mos denohemi e nese 
do te denohemi, InshAllah denimi nuk 
do te na zgjase pergjithmone!... 

Prandaj, oj rini e dashur! Te kthehemi 
nga rruga e vertete, e cila i ngjan dia- 
mantit qe nuk shndrit vetem ne nje ane, 
po ne te gjitha anet... 

Te mos harrojme kurre qe Islami 
eshte rruge e jetes, ligj i zemres, drite e 
syve e prehje e shpirtit. 

Sa te kemi besim, po aq do te kemi 
edhe vullnet, energji, shprese per diten 
e neserme, e cila do te agoje me hapin 
tone drejt se ardhmes per nje harmoni 
te ndritshme, me shpresen qe nje dite 
te gjithe se bashku te jemi pjese e 
amshueshmerise se begatshme. 



45 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



N E 



SHENJESTER 



Mr. Qemajl MORINA 

Feja dhe shteti 

Ne Kosove, e cila ka nje tradite fetare ne 
vijimesi, te cilen e vazhdoi edhe gjate 
sundimit komunist, pozita juridike e 
bashkesive fetare ka mbetur e papercaktuar 
edhe pas vitit 1999 



Relacionet fe shtet, ndryshojne prej nje vendi 
ne tjetrin, ne varesi prej sistemit shteteror si dhe 
tradites fetare te vendit. Nese ne shumicen e vendeve 
perendimore mbreteron sistemi shekullar, ku feja eshte 
e ndare nga shteti, ne shumicen e vendeve te Botes 
Islame, ne nenin e dyte te kushtetutes thuhet: "Islami 
eshte fe e shtetit dhe Sheriati islam eshte burim i te 
gjitha akteve ligjore". Me kete rast vlen te theksohet se 
formalisht qendron keshtu, kurse eshte ceshtje tjeter se 
sa zbatohet kjo ne praktike. 

Por, edhe brenda vete spektrit politik perendimor, ka 
dallime. Keshtu, per shembull, per ShBA-ne thuhet se 
eshte religjioze, kurse Evropa eshte laike. Megjithate, 
ne disa aspekte ky kontrast klishe ka pesuar ndryshime 
kohet e fundit: feja faktikisht nuk ka pasur rol gjate 
zgjedhjeve te fundit presidenciale amerikane, nderkohe 
qe ne shume shtete evropiane ka pasur kunderthenie 
rreth fese, duke sugjeruar se ceshtja e besimit eshte 
kthyer ne epiqender te politikes evropiane. 

Keshtu, per shembull, mund ta marrim Presidentin 
francez, Nicolas Sarkozy, te vendit me laik te Evropes, 
i cili ne shume raste ka pohuar se Franca duhet ta 
rimendoje ndarjen strikte tradicionale te fese nga shteti, 
e njohur si laicitet. Sipas tij, Franca duhet te zhvilloje 
nje "shekullarizem pozitiv". Per dallim nga laiciteti 
negativ, qe sipas Sarkozy-set "perjashton dhe denon", 
laiciteti pozitiv parasheh "dialog" dhe i njeh perfitimet 
shoqerore te fese. 

EVROPA PO THEMELON AKADEMI, FAKULTETE 
DHE SHKOLLA ISLAME 

Presidenti francez, ne nje fjalim te tij, te mbajtur ne 
Rome, ne fund te vitit 2007, kishte folur per "rrenjet 
e krishtera te Frances", "vajzes se madhe te Kishes". 
Ai po ashtu kishte lavderuar Islamin gjate nje vizite 
ne Arabine Saudite. Kurse tani ai deshiron qe shteti 
t'u jape beneficione organizatave fetare, nje propozim 
ky qe ka shqetesuar shume kritike te tij laike. Franca, 
Austria, po edhe shume vende te tjera evropiane, 




vitet e fundit po themelojne akademi a shkolla te larta 
islame, me qellim qe kuadrot islame te shkollohen dhe 
te pergatiten brenda kufijve te shteteve te veta, per te 
shmangur indoktrinimin e prijesve islame nga vende te 
tjera. 

Ky afrim i ri me fene, pas nje periudhe te gjate, kur 
konsiderohej se shekullarizmi do ta bente gjithnje e 
me pak te rendesishme ne aspektin politik, nuk eshte 
ekskluzivisht fenomen francez, por ai eshte perhapur 
edhe ne vendet tjera evropiane. 

PERVOJA SHQIPTARE 

Per sa i perket pervojes shqiptare me fene, edhe pse ne 
shumica i perkasim besimit islam, pervoja jone dallon 
nga vendet e tjera te Botes Myslimane. Pas renies se 
Perandorise Osmane dhe heqjes se halifatit, ne vitin 
1923, nga Kemal Ataturku, ndikimi i Turqise se re 
dhe ai evropian ishte zoterues ne hapesiren politike 
shqiptare. Keshtu, me forcimin e pushtetit ne Shqiperi, 
ne vitet njezet te shekullit njezet, Ahmet Zogu vendosi 
nje sistem politik shekullar modern evropian, ku feja 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



46 







N E 



SHENJESTER 



ishte e ndare nga shteti. Mirepo, te tri fete tradicionale 
- islame, ortodokse dhe katolike poziten e tyre juridike ne 
shoqerine shqiptare e kishin te percaktuar. 

Mbreti Zog per here te pare kishte bere edhe 
regjistrimin e popullates shqiptare, duke perf shire 
edhe perkatesine fetare. Keshtu, kur pyetet per 
peizazhin fetar te Shqiperise, pergjigja e pare qe jep 
cdo shqiptar, sadopak i mesuar, eshte se ne Shqiperi 
ka 70% myslimane, 20% te krishtere ortodokse dhe 10 
% te krishtere katolike. Mirepo fill pas kesaj atij i vjen 
neper mend ideja se kjo ishte shifra e peizazhit fetar te 
Shqiperise ne kohen e mbretit Zog ose edhe ne mbarim 
te Luftes se Dyte. 

Kjo gjendje vazhdoi deri pas perfundimit te Luftes se 
Dyte Boterore dhe instalimit te pushtetit komunist ne 
Shqiperi, i cili me Kushtetuten e vitit 1967 e sanksionoi 
shtetin shqiptar si shtet ateist. 

Pas periudhes se komunizmit, kur feja u lejua 
perseri, ne Shqiperi u rihapen kishat dhe xhamite, u 
ngriten sosh te reja si dhe u futen edhe shume fe te 
tjera te cuditshme (rreth 60), te cilave shqiptaret as qe 
u kishin degjuar emrin me pare, si mormonet, bahait, 



deshmitaret e Jehovait, scientologet, etj., por megjithate 
fe dominuese ne skenen shqiptare mbeten fete 
tradicionale. Bile mbijetesa e tyre pas asaj katrahure te 
komunizmit, mund te konsiderohet nje mrekulli e llojit 
te vet dhe nje fenomen qe do hulumtim te vecante. 

Nacionalizmi shqiptar si levizje politike, nisi pas 
Luftes Ruso-Turke me Lidhjen e Prizrenit (1878), para se 
gjithash si nevoje e bashkimit te shqiptareve ne mbrojtje 
nga rreziku i ndarjes se tokave te tyre ne mes Serbise, 
Malit te Zi dhe Greqise. Ne keto toka banonin shqiptare 
te tri besimeve, po pjesa me e madhe e atyre ishte e 
besimit islam. 

Edhe ne Kosove, ku mbi 90% e shqiptareve jane 
myslimane dhe ku perkatesia fetare myslimane ka 
luajtur nje rol me te rendesishem sesa ne Shqiperi, per t'i 
dalluar shqiptaret nga serbet e krishtere, - ka mbizoteruar 
kjo fryme. Edhe ketu pakica katolike e shqiptareve 
gjate gjithe historise se shekullit XX, qe konsiderohet 
ende nje ceshtje e pambyllur ne Ballkan, per sa i perket 
ceshtjeve kombetare, e ka ndier veten pjese te perpjekjeve 
te shqiptareve myslimane te Kosoves qe luftonin per 
pavaresi kunder sllaveve te krishtere. 

Ne Kosove, e cila ka nje tradite fetare ne vijimesi, te 
cilen e vazhdoi edhe gjate sundimit komunist, pozita 
juridike e bashkesive fetare ka mbetur e papercaktuar 
edhe pas vitit 1999. Kjo e ka veshtiresuar veprimtarine 
e tyre ne shume fusha. Ne kete aspekt, eshte pritur 
qe te ndermerret dicka pas shpalljes se Pavaresise se 
Kosoves, sepse tash eshte me lehte te gjejme nje gjuhe te 
perbashket. Megjithate, mund te thuhet se deri me tash 
nuk ka ndodhur ndonje levizje domethenese ne kete 
drejtim. Ne strukturat shteterore nuk ekziston ndonje 
komision apo organ i caktuar, qe do te merrej me ceshtje 
te fese, ku bashkesite fetare mund t'i adresonin kerkesat 
apo ankesat e tyre. Ne shume vende te botes dhe ne 
shtetet rreth nesh, keto ceshtje i kane te rregulluara. 
Ekziston modeli turk, si me i aferti per ne, por edhe 
shume vende rreth nesh, te dala nga regjimet komuniste 
kane gjetur zgjidhje per kete ceshtje. Per kete arsye do te 
ishte mire te studiohen pervojat dhe modelet e tyre. 

Eshte me rendesi te madhe qe relacioni fe - shtet 
te funksionoje mire dhe marredheniet te jene sa me 
te mira. Me kete menyre do te ishim shembull per 
shume vende rreth nesh, por edhe per te tjere. Kjo do 
te shkonte ne dobi tonen, ne kohen kur shume vende 
te botes prioritet te tyre kane politiken ndaj Islamit 
dhe myslimaneve. Prandaj eshte mire qe kontaktet 
ne mes lidereve fetare dhe prijatareve shteterore te 
mos jene vetem ne raste festash fetare, po ato te jene te 
vazhdueshme dhe ne interes te plotesimit te nevojave 
jetike te popullates, per se edhe jane te zgjedhur 
nga popullata. Ne mesin e ketyre prioriteteve, pas 
sanksionimit te pozites juridike te bashkesive fetare te 
Kosoves, do te ishte gjetja e nje modeli te perbashket per 
inkorporimin e edukates fetare ne sistemin e shkollave 
publike te Kosoves. 



47 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



A K T U A L E 






Afrim IUSUFI 



Pse fese po i mbyllen dyert nga shkollat tona?! 



Edhe nje here u refuzua kerkesa e zyrtareve te BIK-se, 
e premtimet mbeten vetem ne leter.Edhe nje iniciative e 
parealizuar e Myftinise, e te Drejteve, te perkrahur edhe nga 
masa, qe mbush rruget e sheshet para faltoreve- realistet. 

Por sot, ne zamanin tone per fjalen e drejte ka veshe 
te shurdher, sot shqisa e degjimit funksionon vetem per 
padrejtesi e dallaveraxhinj! 

Myftiu i Kosoves, i nderuari Mr.Naim Ternava, per te 
saten here shpalosi nismen per permendjen e Zotit ne 
shkollat tona; kur hidhet hapi, me nuk kthehet mbrapa. 

Por kosovaret hezitojne e nuk duan qe Zoti te permendet 
nga femijet e tyre, sepse frikesohen se mos po na lene te 
fortet, e ata, dua t'ua kujtoj se asnje fjale zyrtare nuk e 
fillojne dhe as perfundojne pa fjalen Zot, madje nuk blejne 
as shesin asgje pa u kujtuar nga monedhat e tyre fraza 
"Nje Zot" 

Deri kur do te jetojme ne endrra e jo ne realitet? 

O kosovar, mos ik nga Ai qe te percjell cdo hap, Universi 
eshte i gjere, ama nuk ke ku te strehohesh pa u Veshtruar! 

Ideja jone mbrohet nga te gjitha konventat 
nderkombetare edhe nga Deklarata e Pergjithshme e te 
Drejtave te Njeriut, ku thuhet: 

"Cdokush ka te drejte te shprehe bindjet e tij, te 
demonstroje, te kerkoje dhe te mbroje te drejtat elementare 
te veta". 

Jua rikujtoj se edhe ne teologet jemi bijte/bijat e ketij 
populli. Ne kemi lindur ketu nga mesi juaj dhe ketu do 
te japim djersen e fundit per mireqenien e popullit dhe 
atdheut tone, prandaj/dhe kerkojme qe zeri yne te jehoje, 
te degjohet, sepse buron nga deliresia e ciltersia e shpirtit, 
sepse ky eshte zeri i paqes, zeri i arsyes, e formula e ketij 
suksesi eshte e garantuar nga Vete Ai qe na krijoi. 

Zeri yne s'do te pushoje perderisa te oshtijne 
neper klasat tona fjalet Zot, Jezu e Muhamed, moral, 
humanizem, dashuri ne mes njeri-tjetrit, e te kultivohet kjo 
ndjenje qysh ne fillim te formimit te karakterit te rinise. 

ME I ARSYESHEM ESHTE PARANDALIMI 
APO SHEPJMI? 

Nuk do te tolerohen me heshtjet dhe refuzime te tilla te 
paarsyeshme dhe individualiste, sepse nuk i deshirojme 
qenies se shtetit tone ngecje, izolim sikurse vendlindjet e 
ideve te skaduara, por vendit tone i deshirojme ulese ne 
OKB, BE dhe anetaresim ne vendet Euroatlantike. 

Keto fjale madje me se shpeshti jane rutine e 
politikaneve tane, per realizimin e te cilave nevojitet 
plotesim i standardeve e jo mohim te drejtave elementare 
te qytetareve, jo debim nga shkolla, jo perjashtim i 
nepunesve vetem sepse.. JO e JO. . . . 



"KERKOJE DIJEN NGA DJEPI GJER NE VARR" 
"KERKO DIJEN QOFTE EDHE NE KINE" 
(MUHAMMEDI A.S.). 

Keto mesazhe jane moto te ideve Universale, po jane 
jashte bankave shkollore, qe bejne thirrje per studim, 
meditim, avancime, civilizim e kerkim te dijes dhe 
perparim ne sfera te ndryshme te jetes, qe nga lindja 
jote, o kosovar, pa pushim e me nxitim, derisa ta kesh 
frymen. 

A jane te rrezikshme e te prapambetura ide te tilla, 
ato qe kerkojne nga femija yt qe te lexoje e te hulumtoje 
ne shkence, te kerkoje dijen e te mos pushoje duke e 
kerkuar sa te rroje? 

A qenka prapambeturi mesimi? 

A eshte Nepotizem respektimi i Prindit? 

A eshte joqyteteruese ngritja ne kembe dhe nderimi 
per profesorin? 

A qenka i rrezikshem luftimi i droges, prostitucionit, 
mosrespektim? 

A na pengon mbrojtja e nderit dhe respektimi i 
rregullave te lojes? 

Mos ndoshta nuk na pengojne lakuriqesia, 
droga,therjet, fyerjet, rrahja e mosrespektimi - dukuri 
keto qe jane bere perditshmeri! 

Valle, me keto shfaqim kulture, ky eshte perparim?! 

Te dorezohemi para fakteve e te menjanojme urrejtjen, 
ta pranojme realitetin sot, sa nuk eshte bere vone . 

Realizimi i idese se ngritur, gjithsesi ne nje te ardhme 
te afert do te ndodhe, sepse dje xhamite ishin gjysme 
te zbrazeta e me te moshuar, kurse sot i kemi te 
sterngarkuara edhe rruget me perkrahes te kesaj ideje, 
kjo eshte shpresa jone, ky eshte realiteti qe po merr 
fryme ne Kosoven tone, e pranuam ne ose jo, na gezoi 
apo na hidheroi, -mbase, meqe bindjet kane ndryshuar, 
- edhe reformat per te ardhmen duhen jetesuar. 

Ndjenja e besimit po ringjallet e deperton ne cdo 
konak e oxhak, se shpejti do te ligjerohet edhe aty ku 
sTshte me pare.Cudi! Mbase kemi nevoje sot me shume 
se kurre, e po pse ngurrojme ta pranojme realitetin 
qe merr fryme ne truallin tone, pse vonohemi kur sot 
me se shumti na lypset perkrahja dhe rritja e numrit 
te dashamireve tane, e njohjes se ekzistences sone, 
pra, te ngutemi e te mos vonojme per te kompensuar 
ngecjen tone dhe te marrim fryme me kohen. Urimi me i 
perzemert per kerkuesit e dijes, do te ishte: 

"Suksese para se gjithash, shendet, mireqenie dhe 
lehtesim ne rrugetimin tuaj per nxenie" ! 

Me porosine "Lexo, meso, e studio ne Emrin e Zotit 
tend, qe krijoi gjithcka". (Kuran-Alak, 1) 



DITURIAISLAME230 I SHTATOR2009 



48 






INTERVISTE 




Interviste me Kryemyftiun e Kosoves 
MR. NAIM EF. TERNAVA 

Kosoves i nevojitet 
nje shoqeri e shendoshe 



Kosova per momentin qendron me se 
miri ne raj on per sa i perket sigurise. Per 
sa i perket terrorizmit, e kam thene se ka 
pasur dhe ka tendenca te organizimeve 
jashtinstitucionale ne Kosove, e kete nuk e 
fsheh po e them prape dhe ato po shihen 
dhe kush do t'i shohe, syte jane per t'i pare, 
por se ka terrorizem ne Kosove - une nuk e 
di, dhe a ka rrezik nga terrorizmi - sigurisht 
qe ka cdo vend ne bote dhe jo vetem Kosova. 



Dituria Islame: Myfti i nderuar, BIK kafilluar, nese mund te 
themi, njefushate perfutjen e Vendes fetare neper shkolla publike 
te Kosoves. Deri ku ka arritur ky proces? 
Myftiu Ternava: Bismilahi rrahmani rrahim. Bashkesia 
Islame e Kosoves ne te kaluaren edhe tash, gjithehere ka 
punuar qe lenda fetare te aplikohet edhe neper shkolla 
publike anekend Kosoves, ne filloret dhe te mesmet. Para 
nje muaji kemi rinisur iniciativen dhe kemi mbajtur ne te 
gjitha xhamite e Kosoves ligjerata lidhur me kete feme, 
per t'i informuar besimtaret dhe xhematlinjte tane per 
nevojen dhe arsyen e futjes se lendes fetare ne shkolla 
publike. Ne kete vazhde une kam pasur disa takime me 
kreret e subjekteve politike dhe jam duke i vazhduar 
keto kontakte. Besoj qe deri nga fundi i Ramazanit do te 
rrumbullakojme edhe takimet me te gjithe lideret e partive 
politike ne Kosove, por edhe me kreret e institucioneve 
te Kosoves, sic jane: Parlamenti, Kryeministri, Presidenti 
etj., dhe besoj se Parlamenti i Kosoves do ta marre ne 
shqyrtim kete kerkese qe ka dale nga popullata e Kosoves, 
zedhenese e se dies eshte vete Kryesia e Bashkesise Islame 
te Kosoves. 

Dituria Islame: Keni nisur nje varg reformash ne institucionin e 
BIK-se, cfare suksesesh keni arritur ne kete drejtim? 
Myftiu Ternava : Sigurisht qe Bashkesia Islame e 
Kosoves eshte duke u zgjeruar, eshte duke i bere disa 
reforma brendaperbrenda saj, dhe besoj qe eshte koha 
me e pershtatshme qe tash te kemi reforma brenda 
BIK-se dhe njerezit te kuptojne rendesine qe kane punet 
qe kryejne, dhe misionin e shenjte qe ushtrojne. Keto 
reforma do te behen ne shume fusha. Ne kemi formuar 
departamentin e Rinise, do te synojme ne punesimin 



49 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



INTERVISTE 






edhe afrimin brenda BIK-se te shume femrave neper te 
gjitha komunat e Kosoves, dhe sigurisht do te hapen disa 
dikastere apo drejtori brenda BIK-se, sic jane: dikasteri 
per diaspore, per ceshtje te haxhit, per ceshtje te vakefeve 
e shume e shume te tjera. Punet jane duke ecur mire dhe 
besoj qe brenda gjashte muajsh keto do te perfundojne. 

Dituria Islame: Sa keni mbeshtetje te subjekteve politike per 
futjen e lendes fetare neper shkolla, dhe a ka ndonje subjekt qe 
eshte deklaruar paraprakisht kunder kesaj? 
MyftiuTernava : Ne te gjitha takimet qe kam pasur 
me kreret politike deri me tani, asnjeri nuk eshte 
deklaruar kunder futjes se lendes fetare ne shkolla, dhe 
te gjithe kane mbetur qe te shikojne dhe diskutojne 
neper kryesite e forumet e tyre brendaperbrenda 
subjekteve qe kane, dhe pastaj do te na informojne per 
qendrimin e tyre .Une kam kerkuar me ngulm nga 




te gjithe qe te perkrahin kete iniciative tonen, ngase 
ne nuk po kerkojme qe te aplikohet dicka vetem tek 
ne, po lenda fetare aplikohet edhe ne shume vende te 
Evropes dhe botes, d.m.th. eshte nje standard qe ne 
duhet ta permbushim, sepse edhe ne po synojme te 
inkuadrohemi brenda familjes se madhe evropiane. 
Nese femijet e evropianeve kane te drejte te mesojne per 
fete e tyre, sigurisht qe eshte shume e natyrshme dhe 
e moralshme qe edhe ne te kerkojme qe femijet tane te 
mesojne per fete e tyre, pa marre parasysh besimin qe 
ata i perkasin. 

Dituria Islame: Bashkesia Islame vazhdimisht po has ne 
pengesa nga autoritete te ndryshme per dh'enie lejesh per 
ndertimin e xhamive, a ka ndryshuar dicka ne kete drejtim 
apo jo? 

Myftiu Ternava: Me thene te drejten, ne shume komuna 
te Kosoves jane dhene hapesira per ndertimin e 
xhamive dhe leje per ngritjen e tyre. Une shume here 
i kame f alenderuar te gjitha kuvendet komunale , por 
ne Komunen e Prishtines ka njefare ngurrimi, ndonese 
Prishtina si kryeqytet pas luftes eshte shtuar shume dhe 
kemi lagje te reja ku para luftes nuk ka pasur xhami dhe 



as tash nuk kemi xhami, sikurse jane lagjja e Spitalit, 
e Veternikut, rruga per ne Podujeve, rrruga per ne 
Mitrovice, Dardania, ku ka nevoje te ndertohen xhami. 
Besoj se do t'ia arrijme qe edhe nga KK i Prishtines 
te marrim hapesira te mjaftueshme per ndertimin e 
xhamive. 

Dituria Islame: Sa do te ndikoje futja e edukates fetare ne 
shkolla ne uljen e dukurive sociale qe tashme e kane kapluar 
Kosoven, sidomos ne uljen e vetevrasjeve? 
Myftiu Ternava: Sigurisht qe qellimi yne me zbatimin 
e lendes fetare nuk eshte qe ata femije t'i bejme 
hoxhallare, vecse eshte qe ne t'i edukojme me njohuri 
elementare mbi fene e tyre, se ciles i perkasin dhe, nese 
ata e mesojne fene, sigurisht ata vetvetiu do te largohen 
apo se paku nuk do te perfshihen si deri tash ne dukuri 
negative, qe fatkeqesisht jane perhapur shume ne 
Kosoven e pasluftes. Kemi shume vetevrasje, kemi 
trafikim qeniesh njerezore , kemi perdorim te alkoolit, 
droges etj. Kam besimin qe futja e lendes fetare do t'i 
zvogeloje ose kufizoje keto dukuri negative, te cilat 
jane te pranishme ne shoqerine tone dhe do te kishim 
nje rini me te edukuar dhe me te moralshme. Kjo do te 
ndikonte ne formimin e nje shoqerie te shendetshme 
ne te ardhmen, sepse Kosoves i duhet nje shoqeri e 
shendoshe, e cila i con perpara te gjitha proceset qe 
duhen per perparimin e Kosoves. 

Dituria Islame: A jane te gatshme institucionet e shtetit qe 
t'ju japin nje truall, ku do te ndertoje BIK nje qender islame? 
Myftiu Ternava: Bashkesia Islame e Kosoves ka nevoje 
te madhe per ndertimin e nje qendre te madhe islame, 
dhe shume here eshte kerkuar nga KK i Prishtines dhe 
eshte premtuar po ende nuk eshte realizuar kjo. Besoj 
qe brenda pak ditesh KK i Prishtines do te caktoje nje 
hapesire per ndertimin e nje qendre islame ne Prishtine. 
Kjo eshte nje kerkese e kamotshme jona dhe besoj qe 
duhet te realizohet, sepse Kosova meriton te kete nje 
qender te tille, ashtu sic kane qendrat e tjera, p.sh. une 
sot mora nje ftese per ndertimin e qendres islame ne 
Rijeke ( Kroaci) e si te mos kemi nje qender ne Prishtine, 
kjo eshte e pakuptimte. Kjo eshte arsyeja pse une edhe 
nje here kerkoj me ngulm nga KK i Prishtines, nga 
faktori politik, qe te caktojne nje parcele per ndertimin e 
nje qendre islame ne Prishtine, ngase donacioni tashme 
eshte siguruar. 

Dituria Islame: Myfti i nderuar , a mund te na thoni disa 
specifika te kesaj qendre? 

Myftiu Ternava: Qendra thjesht nuk do te jete vetem 
xhami, po krahas xhamise qe do te jete shume e madhe, 
do te kete edhe shume hapesira per mesimin e gjuheve 
te huaja ,klasa te vecanta te pajisura me mjete moderne, 
shume fusha sporti, nje qender tregtare, nje hotel te 
vogel, dhe vende ku te rinjte do te takohen e do te 
kembejne pervoja e shkathtesi ne mes tyre. 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



50 



HA " d 1. 



m^ 



INTERVISTE 



Dituria Islame: Si e vleresoni jeten e myslimaneve ne Kosove, a i 
kane te drejtat e plota apo ka edhe padrejtesi ne ushtrimin efese? 
Myftiu Ternava: Kosova eshte nje shtet ne ndertim e siper. 
Ne shtypin tone keto dite ka reagime nepermjet internetit 
dhe mjeteve te tjera te komunikimit masiv, kinse une 
paskam thene ne takimin qe kam pasur ne RTK-, ku ata 
me kane incizuar, ketu ne zyren time, sipas tyre, pra, une 
sikur paskam thene se ne Kosove ka terrorizem. Kjo eshte 
e pavertete dhe eshte genjeshter e madhe, sepse pyetja ka 
qene kesisoj nga ana e gazetares: (Jka mendoni, sipas jush, 
a ka ne Kosove terrorizem? E une i jam pergjigjur ne kete 
menyre: Une nuk pajtohem me pyetjen tuaj se ne Kosove 
ka terrorizem, po ne RTK eshte prere shiriti dhe ka dale 
vetem: "ne Kosove ka terrorizem", gje qe nuk perkon me 
realitetin, dhe po e shohim se te jetosh ne Kosove eshte 
shume veshtire. Nga ana tjeter, une fare nuk e kam zene 
ngoje fare Qeverine e Kosoves ne manifestimin e perurimit 
te xhamise se re ne fshatin Marec, po nje medie ka shkruar 
sikur te kem thene se kjo qeveri eshte komuniste ateiste. 
Dhe kjo deshmon se ne Kosove eshte veshtire te jetosh 
si mysliman apo si nje besimtar a prijes i Bashkesise 
Islame, ngase kemi ende njerez qe nuk shikojne me syrin 
e vertete te realitetit, por qe jane te paguar sigurisht ose 
jane te prirur qe f i bejne keq kesaj shoqerie kosovare. 
Megjithate, Kosova eshte me mire se perpara, ne aspektin 
islam eshte me mire se para luftes; kemi mangesi te 
medha, kemi padrejtesi te medha qe na jane bere; ende 
e kemi te pazgjidhur poziten juridike te BIK-se, dhe kjo 
po na i veshtireson jashtezakonisht punet, mirepo me 
nje shprese te vazhdueshme mbetemi se ne Kosove do 
te ndryshoje kjo gjendje dhe se myslimanet e Kosoves 
do te jene ata qe do ta bartin edhe pergjegjesine kryesore 
per perparimin e Kosoves, sepse jane shumice dhe jane 
myslimane autoktone, qe ne shkalle Evrope numerikisht 
jemi me se shumti dhe pergjegjesia me e madhe na takon 
neve. Prandaj, duke pasur edhe poziten gjeostrategjike qe 
ka Kosova dhe vendi ku jetojme, ne do te punojme qe te 
jetojme si myslimane, si besimtare duke respektuar dhe 
vleresuar vlerat e te gjitha besimeve te tjera, mirepo duke 
mos lejuar asnjeheree qe te prekin ne identitetin tone. 

Dituria Islame : Sa eshte duke here perpjekje BIK qe t'u dale krah dhe 
t'i ndihmoje bashkatdhetaret tane qejetojne ne boten ejashtme? 
Myftiu Ternava: Elhamdulilah, bashkatdhetaret tane 
qe jetojne ne Zvicer, Danimarke, Gjermani, Belgjike e 
Amerike dhe vende te tjera , kane organizuar jeten e 
tyre fetare neper xhami dhe une i pergezoj per punen 
qe kane bere e me vjen mire qe te gjithe jane bashkerisht 
shqiptare nga Kosova, Maqedonia, Mali i Zi, Shqiperia, 
dhe ato xhami frekuentohen nga te gjithe, pavaresisht 
kush nga eshte , dhe ne nuk kemi mundesi tjeter t'u 
ofrojme atyre, por, ne shpesh marrim pjese ne ceremonite 
e tyre, i keshillojme si te punojne. Une i falenderoj edhe 
per ndihmat, edhe pse simbolike, qe i ofrojne BIK-se, sic 
jane sadaktul fitri dhe zeqati e kurbanet. Megjithekete, 
na mungon nje organizim edhe me i mire me mergaten 



shqiptare myslimane, jo vetem me mergaten tone, por 
edhe me ato turke, boshnjake , pra me myslimanet nga 
Kosova qe jetojne ne mergim. Une i falenderoj per tere 
ate qe kane bere edhe per BIK-ne edhe per ceshtjen e 
Kosoves, per kombin tone, per clirimin e Kosoves , dhe 
lus Zotin qe ne familjet e tyre vazhdimisht te mbizoteroje 
hareja, te mbreteroje shendeti i plote dhe ata Ai t'i pajise 
me te gjitha deshirat qe kane per vete dhe familjet e tyre 
te gjera. 

Dituria Islame: Ku qendron problemi qe s'po gjendet nje zgjidhje 
juridike e pozites sefeve ne Kosove, sidomos e asaj islame? 
Myftiu Ternava: Ne kemi bere kerkese disa here dhe 
Parlamenti i Kosoves nuk ka treguar ndonje angazhim, po 
gjithnje premton me po, por besoj qe ne nje te ardhme te 
afert do ta shqyrtojne edhe kete ceshtje dhe BIK do ta kete 
edhe poziten e saj juridike ashtu si duhet. 




Dituria Islame: Ka z'era ne qarqet e ndryshme se Kosova eshte 
e rrezikuar nga terrorizmi, cfare eshte mendimi juaj per kete 
geshtje? 

Myftiu Ternava: (Jdo vend ne bote eshte i rrezikuar nga 
terrorizmi , jo vetem Kosova, nese ka terrorizem. Vete 
fjala terrorizem d.m.th. perben rrezik , edhe ne Kosove 
por edhe ne cdo vend ne bote, nese ka terrorizem , 
ai vend eshte i rrezikuar nga terrorizmi ,mirepo nese 
shtrohet pyetja se a ka ne Kosove terrorizem, - ky eshte 
problem krejtesisht tjeter. Sic e theksova me heret, e kam 
thene dhe po e them prape - se Kosova per momentin 
qendron me se miri ne rajon per sa i perket sigurise, 
per sa i perket terrorizmit. E kam thene se ka pasur 
dhe ka tendenca te organizimeve jashtinstitucionale ne 
Kosove dhe kete nuk e fsheh, e them prape dhe ato po 
shihen e kush do t'i shohe, syte jane per te pare , por qe 
ka terrorizem ne Kosove - une kete nuk e di, dhe - a ka 
rrezik nga terrorizmi, - sigurisht qe ka cdo vend ne bote 
dhe jo vetem Kosova, ngase terrorizmi eshte terrorizem 
kunder vetenatyrshmerise se njeriut dhe terrori 
asnjehere nuk sjell te mira po vetem dhune, shkaterrim 
dhe cdo gje qe shpie nga e keqja. 

Intervistoi: Rexhep Suma 



51 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



*■*»«•*» 



REPORTAZH 







P 5 




VIZITAEREISIT 

TE BASHKESISE 

ISLAME TE BOSNJES E 

HERCEGOVLNES, 

DR. MUSTAFA EE CERIC 

NE KOSOVE 

Me ftese te Myftiut te' 

Kosoves, Mr. Nairn Ter- 

nava, per vizite zyrtare ne 

Kosove nga 6-8 gusht 2009, 

qendroi, Reis -ul -Ulema 

i Bashkesise Islame te 

Bosnjes e Hercegovines, 

Dr. Mustafa ef . Ceric me 

bashkepunetore. 

REISI NE TAKIM ME 
MYFTIUN TERNAVA 
Fillimisht me 6 gusht Reisi 
i Bosnjes e Hercegovines, 
Dr. Mustafa ef . Ceric u prit 
ne Kryesine e Bashkesise 
Islame te Kosoves, nga 
Myftiu i Kosoves, Mr. Nairn 
Ternava me bashkepune- 
tore. 

Myftiu Ternava, pasi falen- 
deroi Reisin per viziten ne 
Kosove, e falenderoi ate 
per kontributin e tij per 
Kosoven si dhe mysafirin 
e larte nga Bosnja e Herce- 
govina e njohu me orga- 
nizimin, punen, arritjet dhe 
sfidat e Bashkesise Islame 
te Kosoves. 
"I nderuari Reis, sic e 
dini Ju, Bashkesia Islame 
e Kosoves gjate luftes ka 
qene nga institucionet me 
te demtuara ne Kosove, 
mirepo, fale Zotit, me 
organizimin tone dhe 
fale ndihmes se miqve e 
vellezerve tane nga bota, 



kemi arritur qe t'i sanojme 
demete luftes". 
Myftiu e njohu Reisin edhe 
me punen ne institucionet 
arsimore te BIK-se, si ne FSI 
dhe ne medrese. 
Gjithashtu, Myftiu Ter- 
nava, Reisin e Bashkesise 
Islame te Bosnjes e Her- 
cegovines, e njohu edhe 
me arritjet e Kosoves ne 
fushen e shtetndertimit qe 
nga shpallja e Pavaresise se 
vendit. 

Myftiu, gjithashtu, foli 
edhe per angazhimin e 
vazhdueshem te Bashkesise 
Islame per te krijuar nje 
ambient te qete ne Kosove, 
ku te gjitha komunitetet te 
jetojne ne paqe, e harmoni 
duke respektuar te drejtat 
dhe duke njohur vlerat e 
virtytet e njerit-tjetrit. 
Myftiu theksoi se Bashkesia 
Islame e Kosoves eshte e 
interesuar qe te jape kon- 
tributin e saj edhe ne bash- 
kepunimin me bashkesite 
e tjera fetare ne rajon, per 
nje Ballkan te qete e stabel. 
Myftiu permendi edhe 
nevojen e rivendosjes se 
kontakteve dhe te lidhjeve 
te nderprera tash 15 vjet ne 
mes Kosoves dhe Bosnjes, 
si rezultat i lufterave qe 
ndodhen ne te dy shtetet. 
Ndersa, Reis- ul - Ulema i 
BI te Bosnje-Hercegovines 
tha se ndihet i privilegjuar 
qe viziton Kosoven e lire, 
per se u shpreh: "Jam ketu 
qe te perkrah te drejten e 
popullit te Kosoves qe te 



jetoje ne liri te plote. Populli 
yne dhe populli juaj kane 
bere lufte per te jetuar te 
lire, dhe, fale Zotit, kjo sot 
eshte realitet. Ne dikur 
kemi jetuar ne nje shtet te 
perbashket, por fatkeqe- 
sisht shkaterrimin e atij 
shteti popujt e dy vendeve 
tona e paguan me se sh- 
trenjti, prandaj ne sot jemi 
ketu qe te shohim mundesi- 
ne e rivendosjes se lidhjeve 
tona natyrore te nderprera 
pa vullnetin tone". 
Me tutje Reisi tha: "Ne jemi 
ketu qe te kontribuojme 
edhe ne lirine e levizjes, 
si nje e drejte themelore 
e njeriut, dhe f u bejme 
te ditur te gjitheve se nga 
Sarajeva mund te levizet lir- 
shem neper Ballkan dhe te 
vizitojme lirshem vellezerit 
tane, e me ta te bisedojme 
per nje te ardhme me te 
mire". 

Ishte konstatim i perbash- 
ket se ne Ballkan jetojne 
10 milione myslimane, ku 
shqiptaret dhe boshnjaket 
perbejne shumicen absolute 
dhe jane popuj autoktone 
qe shumica i perkasin fese 
islame, jo vetem ne Ballkan 
po edhe ne Evrope, dhe 
eshte e drejte qe te pre- 
zantojne vlerat islame, ne 
menyre qe t'ua lehtesojne 
rrugen e integrimit mysli- 
maneve drejt BE-se si dhe 
para te tjereve te paraqesin 
nje pasqyre reale per Isla- 
min, larg nga interpretimi 
ekstrem. 

PRITJE TE PRESIDENTI 
SEJDIU 

Po me 6 gusht 2008, 
mysafiri i larte nga Bos- 
nja, Dr. Mustafa Ceric i 
shoqeruar nga Myftiu i 
Kosoves, Mr. Nairn Ter- 
nava, u prit nga Presidenti i 
vendit Dr. Fatmir Sejdiu 
"Republika e Kosoves 



eshte shtet shekullar, i cili 
i respekton lirite dhe te 
drejtat e te gjitha bashke- 
sive fetare te vendit tone", 
- tha Presidenti i Repub- 
likes se Kosoves, Dr. Fatmir 
Sejdiu, gjate nje takimi me 
Mustafa Cericin. Presidenti 
Sejdiu pergezoi drejtuesit e 
bashkesive islame te te dyja 
vendeve per bashkepuni- 
min e ngushte. Ai theksoi 
se institucionet e Repub- 
likes se Kosoves vleresojne 
lart punen e Bashkesise 
Islame te Kosoves dhe 
kontributin qe po jep 
ajo per forcimin e shtetit 
demokratik te Kosoves, 
si dhe kerkoi nga z.Ceric 
qe te vazhdoje te punoje 
per njohjen e pavaresise se 
Kosoves nga vendet e Botes 
Islame, ne te cilat Bashkesia 
Islame e Bosnjes e Herce- 
govines mund te ndikoje 
drejtperdrejt. 
Ne kete takim u bisedua 
edhe per frymen e toler- 
ances dhe te bashkepun- 
imit, te respektit reciprok 
ndermjet pjesetareve te 
besimeve fetare te njerit 
vend dhe te vendit tjeter, 
por edhe per bashkepuni- 
min ne mes popujve. 
"Tashme kemi shenuar 
shekullin e gjashte te 
Islamit ne Ballkan dhe ne 
deshirojme qe kete tradite 
f ia prezantojme Evropes 
dhe botes, ne menyren me 
te mire", - pohoi z.Ceric. 
"Ne, - vijoi ai, - do t'i 
rindertojme marredheniet 
e natyrshme, si dy vende 
me shumice myslimane 
autoktone ne kete pjese te 
Evropes". 

Presidenti Sejdiu dhe 
z.Ceric u angazhuan per 
intensifikimin e bashkepun- 
imit ne mes dy vendeve, 
pavaresisht nga fakti qe 
Bosnja e Hercegovina ende 
nuk e ka njohur pavaresine 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



52 






REPORTAZH 



e Republikes se Kosoves. 
Porse, ne kete kontekst, 
Ceric pohoi se ai vinte ne 
Kosove me ftesen e Myft- 
iut te Bashkesise Islame te 
Republikes se Kosoves, me 
deshiren qe afria ne mes 
popullit shqiptar dhe atij 
boshnjak, por edhe ne mes 
te gjithe popujve te tjere 
vullnetmire te rajonit, te 
ruhet e te thellohet edhe me 
tej, ne menyre qe gjeneratat 
e ardhshme te mos i perje- 
tojne tragjedite dhe gjeno- 
cidin qe kane perjetuar 
paraardhesit e tyre. 

REISI MB AN DERS NE 
XHAMINE "SULLTAN 
MURAT" 

Gjate qendrimit ne Prishti- 
ne, delegacioni nga Bos- 
nja vizitoi edhe Keshillin e 
Bashkesise Islame te Prishti- 
nes, ku u priten nga kryetari 
i Keshillit, Bahri ef. Sejdiu. 
Namazin e drekes delega- 
cioni i larte nga Bosnja e fali 
ne xhamine "Sulltan Murat" 
te Prishtines, ku Reisi Dr. 
Mustafa Ceric mbajt nje ders 
per xhematlinjte e pra- 
nishem. 




REISI NE PREKAZ 
Pas dreke, mysafiret 
nga Bosnja, te shoqeruar 
nga nikoqiret kosovare, 
vizituan Tyrben e Sulltan 
Muratit ne Mazgit dhe 
Kompleksin Memorial ne 
Prekaz, ku per shpirt te 
deshmoreve bene dua e 
kenduan Fatihan. 
Ne Prekaz mysafiret 
nga Bosnja, ne Kullen e 
Jasharajve, u priten nga Ri- 



fat Jashari, me te cilin Reisi 
pati nje bashkebisedim te 
hapur e vellazeror. 

KAFE NE SHATERVAN 
Me 7 gusht, i shoqeruar 
nga Myftiu Ternava, Reisi 
vizitoi Keshillin e Bashke- 
sise Islame te Prizrenit, ku 
iu be nje pritje madheshtore 
nga drejtues te keshillit 
dhe imamet e Prizrenit e 
rrethines. Delegacioni nga 
Bosnja vizitoi edhe xhamite 
monumentale te Prizrenit 
- "Bajrakli" e "Sinan Pasha" 
si dhe qendroi shkurt ne 
Shatervan, ku pine kafe 
dhe bashkebiseduan me 
qytetaret e ndodhur aty 




PRITJE MADHESHTORE 
NE LUBINJE 

Pas Prizrenit, delegacioni 
nga Bosnja u nis per ne 
fshatin Lubinje, i banuar 
me qytetare te nacional- 
itetit boshnjak. 
Ne Lubinje Reisit iu be 
nje pritje madheshtore. 
Ne fushen e sporteve te 
fshatit ishin tubuar mijera 
qytetare te Lubinjes e 
rrethines. Te pranish- 
meve me nje fjale rasti iu 
drejtuan Reisi Ceric dhe 
Myftiu Ternava. Namazin 
e xhumase e falen ne 
xhamine e Lubinjes, ku 
Reisi mbajti hytben. 
Pas dreke, delegacioni 
i larte nga Bosnja dhe 
nikoqiret nga Kosova, 
qendruan ne Sharr. Ne 
xhamine e re te Sharrit, 
Myftiu Ternava dhe Reisi 
Ceric mbajten fjale rasti 
per te pranishmit. 




MYFTIU DHE REISI NEN- 
SHKRUAN MEMORAN- 
DUM MIREKUPTIMI 
Diten e trete te qendrimit 
ne Kosove, me 8 gusht, ne 
Prishtine Myftiu i Kosoves, 
Mr. Nairn Ternava, ne emer 
te Kryesise se BI te Kosoves, 
dhe Reis ul- Ulema Dr. 
Mustafa Ceric, ne emer te 
Bashkesise Islame te Bosnjes 
e Hercegovines, ne pranrne 
e bashkepunetoreve dhe 
te mediave, nenshkruan 
Memorandum Mirekup- 
timi, me te cilin shprehet 
mirekuptimi dhe konsidera- 
ta e ndersjelle ne aspektin e 
mevetesise se dy bashkesive 
respektive. Me kete memo- 
randum, te dy bashkesite 
jane zotuar te marrin te 
gjitha masat per te vendo- 
sur bazen per realizimfn sa 
me efikas te qellimeve dhe 
misioneve qe jane definuar 
me akte normative. 
Po ashtu me kete memoran- 
dum, palet nenshkruese ne 
te ardhmen do te realizojne 
nje bashkepunim me te 
ngushte ne fushen fetare 
- arsimore dhe fetare - kul- 
turore permes formave te 
ndryshme, sic jane kembimi 
i informacioneve e pervo- 
jave, takimet e perbashketa, 
seminaret, programet festive 
etj.. 

Nje aspekt i rendesise se 
vecante ne te ardhmen ne 
mes dy bashkesive do te jete 
bashkepunimi ne fushen e 
edukimit fetaro-shkencor, qe 
pritet te realizohet neperm- 
jet shkembimit te pervojave 
ne fushen e programeve 
edukative, plan-programeve 



mesimore, vizita te ndersjel- 
la te profesoreve te Medre- 
seve e Fakulteteve nga dy 
vendet, pastaj ne realizimin 
e projekteve te perbashketa 
shkencore, me shfrytezimin 
e fondeve te bibliotekave, 
kembimin e literatures etj.. 
Me kete memorandum 
Bashkesia Islame e Kosoves 
dhe ajo e Bosnjes e Her- 
cegovines u pajtuan qe te 
organizojne tubime vjetore 
ne nivel te titullareve te BI- 
ve, me qellim zhvillimin e 
marredhenieve vellazerore 
ndermjet popullit boshnjak 
dhe atij shqiptar, gjithnje 
ne frymen e respektimit te 
ndersjelle, paqes dhe sta- 
bilitetit te pergjithshem ne 
Ballkan dhe ne Evrope. 




DORESHKRFMI I 
SHERIFOVICrr PER 
MYFTIUN TERNAVA 
Ne shenje respekti e nderimi 
per mysafirin e larte nga 
Bosnja, Myftiu Ternava, 
Reisit Dr. Mustafa Ceric 
i dhuroi nje plis (kapuci 
kombetar i shqiptareve) dhe 
nje sixhade punim artizanal 
nga Kosova. 
Nderkaq, Reis Ulemaja 
Dr. Mustafa Ceric, Myftiut 
Ternava i dhuroi nje kopje 
te doreshkrimit te Kuranit te 
pershkruar para 300 vjetesh 
nga Sherifovici, qe ruhet ne 
biblioteken "Husref beg" te 
Sarajeves. 

Po me 8 gusht Reisi Dr. 
Mustafa Ceric, i shoqeruar 
nga Myftiu Ternava, mori 
pjese ne Forumin e Bosh- 
njakeve te Kosoves. 
(r. shkodra) 



a! 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



*■*»«•*» 



AKTIVITETE 







P 



MYFTIU TERNAVA 
KERKOI NGA CEKU 
E AGANI QETA 
PERKRAHIN NISMEN 
E BIK-SE PER LENDEN 
FETARE 

Myftiu i Kosoves, Nairn 
Ternava, i shoqeruar nga 
kryeimami Sabri ef . Bajgora 
dhe shefi i kabinetit Ejup 
Ramadani, takuan me 1 
shtator 2009, ne takime te 
ndara, kryetarin e PSD-se, 
Agim Ceku, dhe kryetarin e 
PD-se, Dr. Ferid Agani. 
Ne te dy takimet, Myf- 
tiu Ternava i njohu ata me 
iniciativen e Kryesise se 
Bl-se te Kosoves per futjen 
e lendes fetare ne kuader te 
sistemit te arsimit publik te 
Kosoves. 

Myftiu, nder te tjera, tha: 
"Jam ketu sot qe t'ju njoh 
edhe personalisht me 
iniciativen tone per futjen e 
edukates fetare ne sistemin 
publik te arsimit te Kosoves, 
ngase konsiderojme qe 
mesimi per fene eshte nje e 
drejte e garantuar me kon- 
venta nderkombetare". 
Me tutje Myftiu vazhdoi: 
"Ne, nese kemi pikesynim 
integrimin ne BE, duhet 
ditur se Evropa ceshtjen e 
edukates fetare qe moti e 
ka vene ne funksion" dhe 
madje permendi modelin 
anglez, ate austriak, mod- 
elin gjerman dhe, se fundi, 
si nje model shume te mire 
e te pershtatshem, modelin 
kroat, per te cilin myftiu tha 
se mund te adaptohet edhe 
tek ne. 

Bashkesia Islame e Kosoves, 
sipas Myftiut, pret qe 
iniciativa e saj te merret ne 
shqyrtim seriozisht nga in- 
stitucionet e Kosoves dhe qe 
edhe ne shkollat e Kosoves 
te mesohet lenda fetare. 
Myftiu Ternava kerkoi nga 
bashkebiseduesit Ceku 



e Agani, qe ta perkrahin 
nismen e Kryesise se BIK-se 
qe te mesohet edukata fetare 
ne shkollat publike. 
Perderisa Myftiu mori 
perkrahje te plote nga 
kryetari i PD-se, Dr. Ferid 
Agani, perkrahje ne parim 
mori edhe nga kryetari i 
PSD-se, Agim Ceku, i cili ne 
fjalen e tij, pervec te tjerash, 
tha se PSD eshte parti qe 
angazhohet te ndertoje nje 
shoqeri mbi vlera pozi- 
tive e humane, prandaj nje 
vlere e fuqishme eshte edhe 
feja, "qe ne angazhohemi 
ta kultivojme ne edukimin 
dhe ndertimin e shoqerise 
kosovare". 

Po per kete qellim, dite me 
pare, Myftiu Ternava ka 
takuar edhe udheheqesit 
e LDK-se dhe te AAK-se, 
kurse ne ditet ne vijim ai do 
te takoje edhe udheheqesit e 
partive te tjera. 

MYFTIU TERNAVA NE 
TAKIM ME AKAD. DACIN 
DHE ZNJ. SAHATCIA 
Nisma e Bashkesise Islame 
te Kosoves per lenden "Edu- 
kata fetare" e ka burimin 
nga kerkesa e vazhdueshme 
e popullit 

Ne vazhden e takimeve me 
lideret politike per ceshtjen 
e lendes fetare ne sistemim 
e arsimit publik te Kosoves, 
me 3 shtator 2009, Myftiu 
Mr. Nairn Ternava ka takuar 
ne takime te ndara ne selite 
e tyre kryetarin e LDD-se, 
Akad. Nexhat Dacin, dhe 
kryetaren e Partise Reform- 
iste "Ora", Teuta Sahatcine. 
Myftiu Ternava bash- 
kebiseduesve ua prezan- 
toje nismen e Kryesise 
se Bashkesise Islame te 
Kosoves, qe ne kuader te 
sistemit publik te arsimit te 
hyje edhe lenda fetare, ne 
menyre qe te rinjte tane te 
kene mundesine te njihen 



me parimet themelore te 
fese qe i perkasin. 
Myftiu Ternava ne te dy 
takimet tha se nisma e Bash- 
kesise Islame te Kosoves 
e ka burimin te kerkesa e 
vazhdueshme e popullit qe 
ua ben zyrtareve te Bl-se 
te Kosoves, qe edhe femi- 
jet tane gjate shkollimit te 
obliguar te marrin njohuri 
per fene, ashtu sic veprohet 
ne shoqerite dhe vendet e 
Evropes. 

Myftiu gjithashtu tha se qel- 
limi i futjes se lendes fetare 
ne sistem e arsimit eshte 
qe rinine tone ta edukojme 
ashtu sic duhet e jo te na e 
edukoje rruga. 
Per argumentimin e tij, 
Myftiu tha se ne Kosove 
jane shfaqur shume dukuri 
negative qe demtojne rende 
shoqerine ne pergjithesi dhe 
rinine ne vecanti, sic, jane 
vetevrasjet, prostitucioni, 
droga alkoolizmi, vjedhja 
etj. Myftiu Ternava i njohu 
bashkebiseduesit edhe me 
pergatitjet qe ka bere Bash- 
kesia Islame per kete ceshtje, 
dhe kerkoi prej tyre qe ta 
shqyrtojne e ta diskutojne ne 
forumet e tyre partiake dhe 
ta perkrahin nismen e BIK- 
se per lenden fetare. 
Kryetari i LDD-se, Akad. 
Nexhat Dad tha se eshte 
koha per ndryshime ne te 
gjitha fushat ne Kosove, e 
nje ndryshim duhet bere 
edhe ne trajtimin e fese nga 
faktoret institucionale, poli- 
tike e intelektuale. LDD-ja 
angazhohet qe ne si shoqeri 
e shtet te integrohemi ne 
Evrope dhe ne rrjedhat 
globale, por vetem me vlerat 
tona si popull. Ndersa, per 
sa i perket nismes se BIK-se 
per lenden fetare, Akad. 
Dad tha se ai dhe LDD-ja 
nuk do jene kunder. 
Nderkaq, kryetarja e ORA- 
se, znj. Teuta Sahatgia tha 



se per kete nisme duhet te 
hapet nje debat ne medie 
dhe pastaj te organizohen 
edhe tryeza e debate, ku 
duhet te jene te pranishem 
njerezit nga bota aka- 
demike, nga shoqeria civile 
dhe nga strukturat te tjera 
te shoqerise. Permes debatit 
duhet t'u sqarohet atyre dhe 
opinionit se si do te apliko- 
het lenda fetare ne shkollat 
tona. Zonja Sahatgia tha 
se tek nje pjese e shoqerise 
sone ende ekziston nje 
mentalitet refuzues ndaj 
fese, qe eshte nje relikt nga e 
kaluara, madje ky mentalitet 
eshte edhe tek nje pjese e 
klases intelektuale. 

PACOLLI NE TAKTM ME 
MYFTIUN TERNAVA 
Ata qe nuk e njohin dhe nuk 
e respektojne fene e vet, nuk 
e njohin e nuk e respektojne 
as fene e tjetrit. 
Myftiu i Kosoves, Mr. Nairn 
Ternava, i shoqeruar nga 
kryeimami Sabri Bajgora 
dhe shefi i kabinetit, Ejup 
Ramadani, kane takuar me 
5 shtator 2009, ne serine e 
AKR-se, presidentin e ketij 
subjekti politik, z. Behgjet 
Pacollin, i cili shoqerohej 
nga nenkryetari, qe eshte 
edhe shef i grupit parlamen- 
tar te AKR-se ne Kuvendin e 
Kosoves, z. Ibrahim Makolli. 
Myftiu Ternava e njohu kry- 
etarin e AKR-se, z. Behgjet 
Pacolli, me nismen e Bash- 
kesise Islame te Kosoves per 
te fituar perkrahjen e tij per 
lenden e edukates fetare ne 
sistemin e arsimit publik te 
Kosoves. Myftiu e njohu z. 
Pacollin me qellimet e futjes 
se edukates fetare ne kuader 
te sistemit te arsimit publik, 
duke vene ne spikame se ne 
vendet evropiane lenda e 
edukates fetare prej ko- 
hesh ka hyre ne sistemin e 
arsimit. Myftiu, gjithashtu, 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR 2009 



34 



*■*»«•*» 







P 



AKTIVITETE 



njohu z. Pacollin edhe me 
elaboratin qe ka bere BIK 
per lenden e edukates fetare. 
Myftiu kerkoi nga z. Pacolli, 
dhe AKR-ja qe ta perkrahin 
e mbeshtesin nismen e Bl-se 
te Kosoves per edukaten 
fetare. 

Kryetari i AKR-se, z. Behgjet 
Pacolli, pasi ka vleresuar 
rolin e Bl-se te Kosoves 
ne proceset qe ka kaluar 
Kosova, tha se ai dhe AKR- 
ja perkrahin cdo nisme qe 
fisnikeron te rinjte tane. Me 
tutje, z. Pacolli tha se femijet 
tane duhet te edukohen 
drejt edhe ne aspektin fetar. 

HARADINAJ SHTROI 
IFTAR PER MYFTIUN E 
KOSOVES 

Kryetari i AAK-se, z. Ramu- 
sh Haradinaj, shtroi sonte 
iftar per Myftiun e Kosoves, 
Mr. Nairn Ternava, dhe 
bashkepunetoret e tij. Ne 
iftar z. Haradinaj shoqero- 
hej nga bashkepunetoret e 
tij me te ngushte. Po ashtu 
ne iftarin e shtruar nga z. 
Haradinaj, qe i pranishem 
edhe ambasadori i Repub- 
likes se Turqise ne Prishtine, 
z. Metin Hysrev Ynler, i 
shoqeruar nga zevendesi 
i tij. Myftiu Ternava, pasi 
ka f alenderuar kryetarin e 
AAK-se per iftarin e shtruar, 
ka thene se eshte kenaqesi 
"qe ne muajin e madheruar 
te Ramazanit te jemi te bash- 
kuar rreth sofres se Zotit". 
Ndersa kryetari i AKK-se, 
Ramush Haradinaj, tha se 
ndihet i nderuar qe ka rastin 
te shtroje iftar per Myftiun 
e Kosoves dhe bashkepune- 
toret e tij. 

ME RASTIN E SHENIMIT 
TE BETEJES SE BEDRIT 
Myftiu i Kosoves shtroi iftar 
tradicional me udheheqesit 
e keshillave vendore te Bl-se 
dhe nepunesit e institu- 



cioneve te Bl-se. 
Si tradicionalisht, me rastin 
e nates se 17 te Ramazanit, 
respektivisht ne kujtim te 
fitores historike ne Betejen 
e Bedrit, Myftiu i Kosoves, 
Mr. Nairn Ternava, me 5 
shtator 2009 shtroi iftar per 
udheheqesit e keshillave 
te Bl-se dhe nepunesit e 
institucioneve te Bashke- 
sise Islame te Kosoves. Sic 
eshte bere tradite, Myftiu 
iftarin e shtroi ne restoran- 
tin e medresese se mesme 
"Alaudin" te Prishtines, ku 
qene te pranishem mbi 200 
pjesemarres. 

Fillimisht, te pranishmeve 
mireseardhje u shprehu dre- 
jtori i medresese se mesme 
"Alaudin" te Prishtines, 
Bahri ef . Simnica, ndersa 
me nje fjale rasti iu drejtua 
Myftiu, Mr. Nairn Ternava, i 
cili, pasi i pershendeti te pra- 
nishmit, tha: "Me lejoni qe 
ne emer te Kryesise se Bash- 
kesise Islame te Republikes 
se Kosoves, t'ju deshiroi 
mireseardhje ne kete iftar 
te perbashket te organizuar 
nga Kryesia e Bashkesise 
Islame dhe te lusim Allahun 
xh.sh. qe agjerimin tone ta 
kete pranuar dhe meshira 
e rahmeti i Tij te jete mbi ne 
dhe mbi te gjithe ata te diet 
ne vazhdimesi kane friken 
ndaj Krijuesit Suprem". 
Myftiu, me tutje foli edhe 
per nismen e BIK-se per 
aplikimin e lendes se 
Edukates fetare ne sistemin 
publik te arsimit ne shkollat 
e Kosoves. 

Myftiu theksoi: "Per kete u 
eshte bere kerkese te gjitha 
institucioneve shteterore 
te vendit, ndersa keto dite 
jemi duke takuar edhe 
subjektet politike, te cilat 
po i fnformojme dhe po 
kerkojme perkrahjen e tyre", 
per te shtuar se BIK ka 
pergatitur edhe nje elaborat 



te hollesishem per kete, te 
cilin shume shpjet do t'ua 
dorezojme institucioneve 
kompetente dhe subjekteve 
politike". Myftiu i porositi te 
pranishmit qe te ndikojne ne 
hapjen e debatit ne masen 
e gjere dhe t'ia bejne me 
dije mases se edukata fetare 
eshte nje e drejte e garantuar 
per femijet tane. 

NE VIGIILJE TE 
RAMAZANIT, MBREMJE E 
KURANIT 

Ne vigjilje te Muajit te madh 
te Ramazanit, Keshilli i 
Bashkesise Islame i Priz- 
renit, ne bashkepunim me 
"MILI GURU§" nga Gjer- 
mania, me 19 gusht 2009, ne 
sallen e sporteve te qytetit, 
pas namazit te akshamit, 
organizoi Mbremje e Kura- 
nit, ku ne prani te rreth 1500 
qytetareve kenduan pjese 
nga Kurani 5 burra (dy nga 
Kosova, dy nga Turqia dhe 
nje nga Libia). 
Ne kete mbremje qe i 
pranishem edhe Myftiu i 
Kosoves, Mr. Nairn Ternava, 
me bashkepunetore, kryet- 
ari per Evrope i organizates 
islame "MILI GURUS/', Ya- 
vuz Celik Karahan, Ministri 
i ambientit dhe planifikimit 
hapesinor ne qeverine e 
Kosoves, Mahir Jakxhilar, 
dekani i FSI-se Dr. Rexhep 
Boja si dhe shume person- 
alitete te tjera nga te gjitha 
anet e Kosoves. 
Ne nje atmosfere te bukur, 
fillimisht te pranishmeve iu 
drejtua kryetari i Keshillit te 
BI te Prizrenit, Lutfi efendi 
Ballek, i cili, pasi pershen- 
deti te pranishmit, tha se or- 
ganizimi i kesaj Mbremjeje e 
Kuranit ne prag te Muajit te 
shenjet te Ramazanit eshte 
bere qe ta presim Ramaza- 
nin sa me te pergatitur edhe 
shpirterisht. Te pranishmeve 
me fjale rasti iu drejtuan 



edhe Myftiu i Kosoves, 
Nairn Ternava, dhe kryetari 
per Evrope i organizates 
islame "MILI GURUS/', 
Yavuz Celik Karahan. 
Ne mbremjen e Kuranit 
ne Prizren, me zerin e tyre 
melankolik e me nje lexim 
artistik, Kuran lexuan: Ha- 
kim Ilazi (Kosove), hfz. Daut 
Lezi (Kosove), Hfz. Ekrem 
ef . Nalbant -(Turqi), Hfz. Dr. 
Fatih ef . Collak - (Turqi) dhe 
Hfz. Rebi ef. Omer (Libi). 
Eshte hera e trete qe ne 
Prizren, ne prag te muajit 
te Ramazanit organizohet 
mbremje Kurani. Orga- 
nizatoret u shprehen se 
Mbremjet e Kuranit ne prag 
te muajit te Ramazanit do te 
jene tradicionale edhe ne te 
ardhmen. 

U PERURU A XH AMIA E 
RINDERTUAR NE MAREC 
Me 4 shtator 2009, fshatit 
Marec te Prishtines per nje 
kohe iu rikthye gjalleria... 
Qindra qytetare kishin 
mesyre Marecin per te 
marre pjese ne perurimfn 
e xhamise se re, qe eshte 
financuar nga fonda- 
cioni "Behgjet Pacolli". Ne 
manifestimin e perurimit 
te xhamise se re te Marecit, 
moren pjese shume person- 
alitete te njohura: Myftiu 
i Kosoves, Nairn Ternava, 
kryetari i AKR-se, Behgjet 
Pacolli, kryetari i PD-se, 
Ferid Agani, etj.. 
Rindertimi i xhamise eshte 
nje lajm i mire, sepse ne kete 
fshat te Malesise, qe eshte 
edhe zone kufitare, mund te 
rikthehet jeta nese investo- 
het ne objektet e infrastruk- 
tures dhe u krijohen kushte 
njerezve per jete te dinjitet- 
shme. Per here te pare pas 
shume vjetesh, ketu eshte 
falur namazi i xhumase ne 
xhamine e mbushur perplot 
xhematlfnj. 



55 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR 2009 



AKTIVITETE 






Folesit ne ceremonine 
e organizuar, hapjen e 
xhamise e kane cilesuar nje 
hap simbolik per rikthimin 
e jetes ne kete fshat qe eshte 
braktisur nga banoret. 
Financuesi i ndertimit 
te xhamise, Behgjet Pa- 
colli, tha se e kishte ndier 
obligim moral ta kryente 
kete veper. "Ketu jane falur 
babai dhe babagjyshi. Ketu 
kam degjuar prej tyre krejt 
historine e te pareve. Na 
ka ardhur keq qe ishte e 
pamundur ta restaurojme 
objektin e vjeter te xhamise, 
sepse ishte demtuar 
shume". Pacolli tha se do te 
ishte i lumtur nese ky ob- 
jekt fetar do te mbushej me 
praktikues te obligimeve 
fetare islame. Ai ka prem- 
tuar se do te angazhoje nje 
kujdestar, i cili do ta mbaje 
hapur xhamine gjate dites. 
Myftiu i Kosoves, Nairn 
Ternava, ne kete ceremoni 
tha se ndihet krenar qe 
donatori i ketij objekti fetar 
eshte nje bir i ketij vendi, 
dhe me keso veprash ai do 
te ngreje vlerat fetare dhe 
familjare. "Ne kete dite te 
xhuma, Allahu (xh.sh.) nuk 
i kthen mprapsht lutjet e 
sinqerta. Ne I lutemi Atij 
qe Behgjet Pacollin dhe 
familjen e tij, ta shperbleje 
me te mira ne kete bote dhe 
ne Boten tjeter". Myftiu 
Ternava tha se duhen bash- 
kuar forcat per te ndertuar 
e rindertuar xhamite dhe 
objektet fetare kudo neper 
Kosove. Kryetari i Partise se 
Drejtesise, Ferid Agani, tha 
se ketyre vlerave duhet t'u 
jepet perparesi edhe gjate 
ndertimit te institucioneve 
shteterore. "Ne shpreso- 
jme se Behgjet Pacolli, sic 
e ndertoi kete xhami, do te 
kontribuonte per ndertimin 
e organeve shteterore" 
- tha ai. 



U VU GURTHEMI I XHA- 
MISE NE LAGJEN OR- 
TAKOLL TE PRIZRENIT 
Ne lagjen Ortakoll te Priz- 
renit, ne prani te Myftiut te 
Kosoves, Mr. Nairn Ternava, 
qe ishte i shoqeruar nga 
bashkepunetoret, Myftiu i 
Antalise, Mahmut Yeleser, 
i shoqeruar nga bashkepu- 
netoret, kryetari per Evrope 
i organizates islame "MILI 
GURUS/', Yavuz gelik Kara- 
han, kryetari i Keshillit te BI 
te Prizrenit, Lutfi Ballek ,dhe 
shume qytetare te Prizrenit. 
Ndertimin e kesaj xhamie 
do ta financoje Myftinia e 
Antalise. 

Kryetari i KBI-se te Prizrenit, 
Lutfi Ballek, fillimin e nder- 
timit te xhamise ne lagjen 
Ortakoll e quajti si nje dite 
te madhe per Prizrenin dhe 
qytetaret e lagjes. Myftiu i 
Antalise, Mahmut Yeleser, 
duke pershendetur te pra- 
nishmit, ne fjalen e tij tha: 
"Ne nga Antalia sot kemi 
sjelle pershendetjet dhe se- 
lamet nga qyteti dhe Myft- 
inia e Antalise, per qytetaret 
e Prizrenit. Gjithashtu per 
ju sot ketu percjellim edhe 
selamet dhe pershendetjet e 
kryetarit te DIJANET-it dr. 
Ali Bardaoglu. Kjo hedije 
jona tregon per mbeshtetjen 
e popullit turk per popullin 
e Kosoves. 

"Ne kete dite te madhe, 
kur po verne themelin e 
nje xhamie, deshiroj te 
theksoj edhe kete, se feja 
islame eshte fe e paqes, fe e 
tolerances, fe e mirekuptimit 
e miqesise ne mes njerezve 
e popujve. Jam i bindur 
qe ky gurthemel do te jete 
gurthemel i bashkimit, 
miqesise e unitetit ne mes 
dy popujve". 
Myftiu i Kosoves, Nairn 
Ternava, ne fjalen e tij u uroi 
mireseardhje mysafireve 
nga Antalia, ne Kosoven - 



shtetin tone te ri, per te cilin 
u flijuan shume shehide, ne 
menyre qe ne sot te jetojme 
te lire, qe ne sot ne Kosoven 
e lire te verne gurthemele 
te xhamive, te shkollave, 
te spitaleve, te cerdheve te 
femijeve , te kishave e te cdo 
gjeje qe eshte ne funksion te 
popullit tone", per te shtuar: 
"xhamite i ndertojne ata qe 
besojne Allahun". Myftiu 
permendi dhe hadithin e 
pejgamberit "Kush nderton 
xhami ne kete dynja, Zoti 
atij i nderton nje shtepi nga 
shtepite e Xhenetit". 

NE GJAKOVE VIHET 
GURTHEMELI PER RIN- 
DERTIMFN E XHAMISE SE 
FETAHAGES 
Me 28.08.2009, u vu gur- 
themeli i xhamise se Fetah 
Ages, e ndertuar ne vitin 
1824, e mbyllur gjate viteve 
'50 te shekullit te kaluar nga 
presioni i pushtetit te ateher- 
shem komunist, ndersa 
demtimet me te medha i 
pesoi ne luften e fundit ne 
Kosove. Ne kete ceremoni 
madheshtore moren pjese 
Myftiu i Kosoves, Nairn 
ef Ternava, me bashkepu- 
netore, Kryetari i komunes 
Pal Lekaj, perfaqesuesi i 
shoqates "Vakef Islam" 
dhe qytetare te shumte te 
qytetit te Gjakoves. Myftiu 
i Kosoves, Nairn ef Ternava 
theksoi: "Me vjen mire qe 
sot ketu kemi marre dona- 
cione nga Arabia Saudite 
permes drejtorit te saj, dok- 
tor Abdurrezak Edh-ib, i cili 
me te vertete ka nje bashke- 
punim te mire me Bashkesi- 
ne Islame te Republikes se 
Kosoves". Me tutje Myftiu 
tha edhe: "Ju te gjithe e dini 
se mbi 90% e pasurise vakef- 
nore eshte marre me dhune 
prej viteve '45 deri ne vitet 
'60 nga ish-sistemi komu- 
nisto-ateist dhe me qellimin 



e vetem qe bashkesite fetare 
ne Kosove te gjunjezo- 
heshin". Te pranishmit i 
pershendeti edhe drejtori i 
"Vakef Islam", Abdurrezak 
E-Dhib. Ne fjalen e tij kry- 
etari i KBI-se te Gjakoves, 
Fatmir ef .Iljazi, nder te tjera, 
tha: "Ketu po vendosim 
gurthemelin e xhamise se 
Fetah Ages, nje tempull i 
shenjte, nga hapesirat e se 
dies do te jehoje mesazhi i 
Zotit xh.sh.., paqja, toleran- 
ca, mirekuptimi i ndersjelle 
ndermjet komuniteteve te 
ndryshme, bashke^unimi 
dhe harmonia e plote midis 
njerezve". 

Tubimin e pershendeti 
edhe kryetari i komunes 
se Gjakoves, Dr.Pal Lekaj, 
i cili tha: "Sot po vendoset 
gurthemeli i ndertimit te 
nje xhamie ku besimtaret 
lirshem mund te bejne lutjet 
e tyre. Aty ku ndertohen 
tempujt fetare, aty zhduket 
urrejtja, aty zhduket dhuna, 
aty mbizoteron edhe paqja". 
(Esat ef.Rexha) 

U PERURUA 
RESTAURIMI I XHAMISE 
"RAMADANIJE" 
Me 29 gusht 2009, dhjete 
vjet pas djegies se saj nga 
forcat serbe, ne nje solem- 
nitet rasti, ne Prishtine u be 
perurimi i xhamise "Ra- 
madanije", qe nga populli 
njihet si "Xhamia e Llapit" . 
Ne perurimin e xhamise 
se restauruar nga fonda- 
cioni "Behgjet Pacolli", 
pervec shume besimtareve, 
imameve e te ftuarve te 
tjere, ishin te pranishem 
edhe Myftiu i Kosoves, 
Mr. Nairn Ternava, me 
bashkepunetore, kryetari i 
AKR-se, qe njeheresh eshte 
edhe themelues i fondit, 
z. Bengjet Pacolli, drejtori 
i Institutit per Mbrojtjen e 
Monumenteve te Kultures, 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



>is 



*■*»«•*» 







P 



AKTIVITETE 



z. Baki Sfirca, kryetari i KBI- 
se te Prishtines Bahri ef. 
Sejdiu, pastaj perfaqesues te 
jetes fetare, kulturore dhe te 
medieve. 

Xhamia "Ramadanije" pra 
"Xhamia e Llapit", eshte 
nga xhamite me te vjetra 
te Prishtines dhe Kosoves, 
dhe i perket shekullit XV, 
me saktesisht eshte nder- 
tuar me 1470 nga Ramadan 
Caushi. Xhamia "Rama- 
danije" qe nga ndertimi i 
saj e deri ne vitin 1999 ka 
qene ne sherbim te besim- 
tareve, pra derisa u dogj 
nga forcat serbe ne luften e 
fundit. Xhamia, per vlerat 
e saj arkitektonike, paraqet 
nje objekt monumental per 
kryeqytetin tone. 
Per dhjete vjet, pamja e 
mureve te nxira nga tymi 
sikur thyente zemrat e 
besimtareve qe e vizitonin 
objektin e djegur. Tashme 
ky imazh ka mbetur vetem 
si nje kujtim i hidhur. 
Xhamia "Ramadanije" 
(1470), eshte rihapur 
solemnisht te shtunen, pasi 
kane perfunduar punimet 
per restaurimin e saj, te 
financuara nga Fondacioni 
"Behgjet Pacolli". Folesit ne 
kete ceremoni kane vlere- 
suar rrndertimin e kesaj 
xhamie. 

Financuesi i restaurimit, Be- 
hgjet Pacolli, tha se ndihej 
mire tek i shihte besimtaret 
duke u lutur ne xhamine 
e meremetuar. "Ne mua- 
jin e shenjte te Ramazanit 
do te kete edhe nje objekt 
me shume per kryerjen e 
obligimeve fetare. Kete nuk 
duhet ta trajtojme vetem 
si xhami, por si trashegimi 
kulturore te popullit shqip- 
tar" - theksoi ai. 
Myftiu i Kosoves, Nairn 
Ternava, tha se ndihej 
krenar qe restaurimi i kesaj 
xhamie eshte financuar 



nga fondacioni "Behgjet 
Pacolli". "Me keto vepra 
solidare, pa dyshim qe 
Allahu i Madheruar do t'ia 
bekoje dhe shtoje pasurine 
Behgjet Pacollit", - tha ai 
dhe theksoi se forcat serbe 
i dogjen 218 xhami, duke 
synuar te zhduknin vlerat 
kombetare dhe fetare te 
shqiptareve ne Kosove. 
Kryetari i Keshillit te Bash- 
kesise Islame te Prishtines, 
Bahri Sejdiu, tha se Xhamia 
e Llapit ishte simbol i 
identitetit te kryeqytetit, per 
kete shkak qe djegur nga 
forcat serbe". 

Drejtori i Institutit te Monu- 
menteve te Kosoves, Baki 
Svirca, tha se Instituti eshte 
i gatshem te jape kontribu- 
tin per restaurimin e xha- 
mive te tjera te demtuara ne 
kohe te ndryshme. 
Nga ana e tij, Myftiu Nairn 
Ternava, tha: "Ata qe e 
dogjen kete xhami, men- 
duan se do ta digjnin edhe 
imanin tone, por gabuan. 
Per dhjete vjet, nuk kemi 
bere ibadet ne kete xhami, 
por deshi i Madhi Zot, po 
Behgjet Pacolli, nje njeri i 
madh, nje besimtar i mire 
qe e kuptoi ajetin kuranor 
- "Nuk do ta perfitoni 
miresine e Allahut, nese 
nuk jepni ne udhen e Tij, 
ate qe e doni me se shumti, 
pasurine". Pacolli, bashke 
me familjen e tij e rinder- 
tuan kete xhami, ne te 
cilen prej sot do te rifil- 
loje te f alenderohet Allahu. 
Muhamedi a.s. ka thene: Ai 
qe e nderton nje xhami, nje 
shtepi per hir te Allahut, Ai 
do f i ndertoje atij nje shtepi 
ne Xhenet'. Jemi mesuar te 
degjojme qe organizata te 
ndryshme te huaja financu- 
an rindertimin e xhamive, 
por sot e falenderojme 
Allahun qe na beri te mun- 
dur te themi: Kemi njerez 



tane, qe me parane e fituar 
me djerse, kujdesen per 
shtepite e Zotit. Ne Kuran 
thuhet se ata qe japin ne 
rrugen e Allahut, ndertojne 
xhami, shkolla, spitale, sic 
po ben fondacioni "Behxhet 
Pacolli", bejne vepra qe i 
ngjajne nje kokrre, prej se 
dies dalin shume kallinj. 
Ne shpresojme qe Kuvendi 
komunal i Prishtines do 
te caktoje nje hapesire 
per ndertimin e Qendres 
Islame. Gjithashtu, ne kemi 
kerkuar nga partite politike 
dhe Kuvendi i Kosoves qe 
te rishqyrtojne mundesite 
per futjen e lendes fetare 
ne shkolla publike, qe nuk 
e zbatojne vetem Kosova 
dhe Shqiperia. Sivjet lenden 
fetare edhe islame, e ka 
futur edhe Rusia, atdheu i 
komunizmit". 

KURS INTENSIV NE 
SHTFME 

Ne vazhden e aktiviteteve 
te veta edukativo-fetare, 
xhamia qendrore ne Shtime 
edhe kete vere organizoi 
kursin veror. Interesimi i 
nxenesve per regjistrim ne 
kete kurs ishte jashteza- 
konisht i madh, mirepo per 
shkak te mungeses se hape- 
sires se mjaftueshme, dety- 
rimisht qe kufizuar numri i 
vijuesve, keshtu qe ne kete 
kurs mesimet i vijuan vetem 
140 nxenes. Ne kete kurs 
intensiv, per dy jave rresht 
me nga tri ore mesimi ( ora 
30 minuta ), nxenesit moren 
njohuri nga lendet: Akaid, 
Fikh, dhe Edukate islame. 
Kete vit, per dallim nga vitet 
e tjera, kursi u organizua ne 
dy nivele. Niveli i pare ishte 
per fillestaret, ndersa ne 
nivelin e dyte ishin nxenesit 
qe kishin kryer me heret nje 
kurs veror. Per kete kurs 
ishin angazhuar 6 mesimd- 
henes, 3 per nivelin e pare 



dhe 3 per te dytin, 4 prej 
tyre jane studente. Ne fund 
te ketij kursi nxenesit iu sh- 
truan testimit mbi njohurite 
e arritura, dhe deshmuan 
sukses shume te mire, mbi 
80% te vijuesve testin e 
plotesuan mbi mesatare, 
kurse tri vendet e para te 
dy niveleve u shperblyen 
me dhurata modeste. Pas 
perfundimit te ketij kursi, 
u organizua nje piknik ne 
bukurite e Prevalles, ku 
vijuesit kaluan nje dite te 
mire. Ky kurs u ndihmua 
nga xhemati i xhamise. 
Isa Tershani 

UVUGURTHEMELII 
XHAMISE NE GLLAREVE 
TE KLINES 
Me 05.09.2009, ne prani 
te xhematit ne Gllareve te 
Klines u vu gurthemeli i 
xhamise se ketij fshati. Ne 
kete ceremoni perurimi 
ishte i pranishem Myf- 
tiu i Kosoves, Mr.Naim ef. 
Ternava, kryeimami Sabri 
ef . Bajgora dhe drejtori i 
organizates Vakf El Islamij, 
Dr. Abdurrezaku. Kryetari 
i Keshillit te Bashkesise Is- 
lame te Klines, Kadri ef. Ber- 
isha, falenderoi Myftiun e 
Kosoves, drejtorin e Vakefit 
dhe kryeimanin e Kosoves 
per pjesemarrje ne kete dite 
gezimi per komunen e Kli- 
nes. Tubimin e pershendeti 
edhe drejtori i organizates 
se Vakefit, Dr. Abdurrezaku, 
i cili tha se Myftiu ka qene 
kembengules qe kjo xhami 
te ndertohet ne kete fshat. 
Nga ana e tij, Myftiu i 
Kosoves, Mr. Nairn ef. Ter- 
nava, pershendeti te gjithe 
te pranishmit dhe ne vecanti 
donatorin e kesaj xhamie, 
dhe foli per rendesine e xha- 
mive e premtoi se edhe ne 
te ardhmen do te ndertojme 
xhami te tjera ne komunen e 
Klines. (Fitim Boja) 



57 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



AKTIVITETE 



iAJ. <i' 



DUA HATME NE XH AMI- 
NE E HOGOSHTIT 
Me 26.7.2009, u be cer- 
emonia solemne e duase 
se hatmes ne kete f shat, ne 
xhamine te mbushur peplot 
me xhemat. 
Ne kete xhami mbahet 
mesimbesimi rreguUisht nga 
imami i xhamise dhe nga 
hoxhaUare te tjere, te diet e 
ndihmojne imamin vazhdi- 
misht ne kryerjen e te gjitha 
sherbimeve fetare. Imami i 
xhamise, Xhemush ef Bicku 
, ka zhvilluar rreguUisht 
mesimbesimin me nxenesit 
e f shatit. Deri tash ne mejtep 
kane mesuar mbi 680 nxenes; 
mesimbesimi mbahet cdo 
elite pas namazit te ikindise. 
Imami i xhamise gjate stines 
se veres dhe muajit te shenjte 
te Ramazanit meson edhe me 
teper nxenes ne xhami vull- 
netarisht. Ne kete dua hat- 
meje kishte nxenes qe kishin 
mesuar qe nga viti 2005.Gjate 
keta vjet kane mesuar leximin 
e Kuranit, rregullat gjate 
leximit, rregulla nga ilmihali, 
histori islame, fikh e ligjerata 
te tjera islame. Nxenesit qe 
e bene Kuranin hatme, jane: 
Vlora Bicku, Berenika Ah- 
metaj, Hasime Agaj, Harisa 
Myrtaj, Leonora Bicku, Diel- 
lza Mujaj, Gentiana Myrtaj, 
Lejla Bicku dhe Flora Bicku. 
(Nazim Agaj ) 




DUA HATME NE XHAMIN 

ENLKADLNIT 

Me 6 shtator ne prani te 

shume xhematlinjeve, kryet- 

arit te Keshillit te Bashkesise 

se Islame ne Ferizaj, Fehmi 



ef Mehmeti, Flamur Osmani 
13 vjecar ka perfunduar hat- 
men ne xhamin e Nikadinit. 
Fjalen e rastit e mbajti Fehmi 
ef Mehmeti i dli duke uruar 
ketete ri per kete sukses ka 
inkurajuar edhe shume te 
te rinj te tjere per te vazh- 
duar me mesim besimin ne 
xhami." Vertet te degjosh 
fjalet e AUahut nga nje 
vogelush siq eshte Flamuri 
eshte nje satisf akcion. Eshte e 
vertete se ky Kur'an udhezon 
per ate rruge qe eshte me se e 
verteta, e besimtaret qe bejne 
vepra te mira i pergezon se 
ata pa dyshim do te kene 
shperblim te madh." (Isra, 9) 
Ata qe lexojne librin e AUahu, 
e f alin namazin dhe nga 
begatite qe Ne u kemi dhene 
japin fshehtazi e haptazi, ata 
e shpresojne ne nje fitim qe 
kurre nuk humbet." Fatir 
:29. Ai ne vazhdim ka dinar 
disa hadithe te Muhamedit, 
a.s mbi vleren e leximit te 
Kur'anit "Lexoni Kuranin, se 
ai do te vije ndermjetesues 
ne Diten e Kiametit (per ata 
qe e kane lexuar dhe kane 
punuar me te)" Muslimi. 
"Vihet Diten e Kiametit me 
Kur'an dhe lexuesve te tij 
(ehluhu), te diet kane punuar 
me te ne kete bote, u prin 
surja Bekare dhe Ali Imran. 
Ndermjetesojne per lexuesin 
dhe praktikuesit e tyre." ( 
Muslimi). Edhe imami kesaj 
xhamie Ibrahim ef . Beqiri ka 
shprehur levdatat e tij per 
Flamurin duke theksuar se 
flamuri ka qene nje nder nxe- 
nesit e zgjuare dhe nje nder 
me aktivet qe ka nxjerrur kjo 
xhami ,dhe f alenderoj edhe 
familjen e tij ku ne kete mes te 
gjithe e lexojne Kur'anin dhe 
eshte familje me tradit fetare. 
ne fund falmuri lexoi disa 
pjese kuranore ku deshmoi 
se me zotesi e texhvid e lexon 
fjalen e Allahut xh.sh.. 
(Valon Osmani) 




KALOI NE AMSHIM 
HAXHI ISMAJL GASHI 
(1935-2009) 
KATER DEKADA NE 
SHERBIM TE THIRRESVE 
H. Ismajl Gashi u lind 
me 02.04.1935 ne fshatin 
Mramor. Rrjedh nga nje 
familje fshatare e mesme 
me tradita te larta fetare. 
Shkollimin fillestar e 
mbaroi ne vendlindje. 
Profesioni qe kishte 
zgjedhur, ishte ne sherbim 
te te tjereve.Punen si 
kuzhinier e filloi me 23 janar 
1959 ne Badovc, me pas e 
vazhdoi ne Mitrovice, per 
ta rifilluar perfundimisht 
ne medresene e mesme 
'Alaud-din' te Prishtines 
nga shtatori i vitit 1963, 
ku vazhdoi te punonte 
deri me 31 maj 2002.Gjate 
kesaj periudhe, nga duart 
tij kaluan ( u ushqyen ) 
38 gjenerata (2 gjenerata 
te vajzave). Punen e tij e 
kryente me kenaqesi te 
madhe, ngase e ndiente se 
edhe ai ishte pjesemarres 
ne thirrjen per rrugen e 
Allahut. Nga kujtimet me 
te mira qe dallonte ai, ishte 
kryerja e Haxhit, ndersa 
pensionimin - nje prej 
momenteve me te veshtira 
te karrieres se tij. Nga duart 
e palodhshme te te ndjerit 



u ushqyen medresantet 
qe nga viti 69 nga te gjitha 
trevat shqiptare e me gjere, 
qe sot jane te shperndare 
ne te kater anet e botes ne 
misionin e tyre te thirrjes 
islame. Porosite e tij te 
shpeshta ishin: "Keni frike 
Allahun, kudo qe te jeni" 
"E lus Allahun qe duart 
e mia te deshmojne per 
punen time". Dashurine 
e madhe ndaj Islamit 
Allahu ia kompensoj, 
sepse nga familja e tij la 
dy thirres te dalluar, djalin 
- ef . Bejtullah Gashi dhe 
vajzen prof.Fehime Gashi 
Jusufi, te diplomuar ne 
Studime Islame. Haxhi 
Ismajl Gashi ishte punetor i 
palodhshem dhe i zellshem 
ne medresene e mesme 
"Alaud-din" te Prishtines, 
per nje periudhe prej 39 
vjetesh.I urte, punetor, i 
afert e mikprites, - keto 
ishin cilesite per te cilat 
shquhej personaliteti i tij. 
Robin e vecante Allahu 
e merr ne momente te 
vecanta; te rrahurat e 
zemres se haxhi Ismajlit 
pushuan diten e Xhuma, 
me 4 shtator 2009, ndersa 
varrimi u be te nesermen 
ne varrezat e vendlindjes, 
ne fshatin Mramor, me 
nje percjellje masive nga 
familjare, shoke, dashamire, 
dhe nga nje numer i madh 
zyrtaresh nga kryesia 
e Bashkesise Islame te 
Kosoves, qe kishin ardhur 
per t'i dhene lamtumiren 
e per t'i bere sherbimin e 
fundit, atij qe cdohere ishte 
i gatshem per ta. Ai kaloi 
ne Amshim ne muajin 
e meshires dhe E lusim 
Allahun qe ta meshiroje 
dhe ta shperbleje sikur di 
Ai, me Xhenetin Firdeus. 
Allahumme amin ! 
Bejtullah Gashi & Fehime Gashi 
jusufi 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR 2009 



,s 



*■*»«•*» 







P 



IN MEMORIAM 




PERCILLETPERNE 
AHIRET HOXHA, HAFEZI, 
DIJETARI E MESUESI 
IMAM - HAFEZ 
ZIHNI EE AHMEDI 
Dita e 28 Gushtit, ishte dite' 
pikellimi e dhembje per 
Presheven dhe mbare shq- 
iptaret. S'kishte se si mos te 
ishte e tille sepse nga ata u 
nda nje mik, shok, i dashur, 
mesues, veteran dhe erudit 
i Islamit, Hfz. Zihni ef. Ah- 
medi. Ai u shperngul per 
ne Perjetesi, kjo vdekje do te 
jete mall i madh per popul- 
lin, ngase do te mungoje 
hoxha- hafezi- imami- vaizi 
dhe mesuesi (mual-limi) i 
tyre shume i dashur. Atyre 
do t'u mungojne shume 
Kur'ani dhe ezani i tij i pa- 
harrueshem, mukabeleja e tij 
gjate muajit Ramazan, ku per 
xhematin ai kendonte muka- 
bele me Mus'haf te mbyl- 
lur siper rrahles. Kjo me te 
vertete eshte kuriozitet, edhe 
ze te bukur, ze melankolik 
bilbili qe nuk do ta harrojne 
asnjehere xhemati i tij, por 
edhe me kuriozitet sepse 
nuk hapte fare Kur'anin qe 
te shikonte ne te, vazhdonte 
te lexonte mbyllur, gjashted- 
hete vite me radhe, imam 
i zellshem, imam qe nuk e 
pati asnjehere koha e as qe 
do ta kete. Xhamia gjithashtu 
e ndjeu mungesen e hoxhes- 
vaizit- mesuesit (mual-limit) 
i cili gjashtedhjete vite me 



radhe u lexoi hytben dhe 
mbajti vazin ne Xhuma, si 
dhe ua mesoi nxenesve te 
tij (talebeve) leximin e dre- 
jte te Kur'anit, rregullat e 
texhvidit, rregullat baze te 
Akides dhe Fikhut, rregullat 
e Ahlakut (moralit) etjere. 

SHKOLLIMIITIJ 
Hafezllekun se bashku me 
vellaun e tij Hfz. Avni Ah- 
medin e filluan ne moshen 
12 vjecare dhe e perfunduan 
se bashku pas dy viteve, pra 
ne nje af at rekord. Ai hafezl- 
lekun kishte mesuar edhe 
me llambe vajguri sepse 
ende nuk kishte rrjet te mjaf- 
tueshem elektrik ne ate kohe. 
Posedonte nje hafezllek 
shume te forte, po ta pyesje 
se ku gjendej ndonje ajet, 
Rahmetli Imam- Hafez Zihni 
ef . Ahmedi do te pergjigjej, 
ne kete xhyz, ne kete sure, 
ne kete faqe, ai madje te tre- 
gonte se edhe ne cilin rresht 
gjendej ajeti. 

Pra Hfz. Zihniu misionin e 
hoxhes e filloi ne moshe fare 
te vogel, ishte vetem 6 vjec 
kur filloi te bente mejzinl- 
leknexhami. Ketemision 
e vazhdoi me perfundimin 
e hafezllekut per periudhen 
me te shkurte te parapare. 
Pastaj vazhdoi misionin e 
imamllekut, gje qe sherbeu 
deri ne vdekje, pra per Islam 
sherbeu shtatedhjete vite 
me radhe. Keto studime te 
tija do f i kurorezonte me 
piken me te larte kur do te 
vazhdonte edhe ixhazetin- 
studimetper shkenca Islame 
tek doajeni i Anamoraves, 
Myderriz Hafez Nexhati 
ef . Ahmedi, kjo i mundesoi 
te behej pjese e misionit 
Hyjnor te Davetit Islam. 
Gjithmone detyren e imamit 
dhe hoxhes e veproi si mis- 
ion, anjehere jo si profesion. 
Hafez, hoxhe i diplomuar 
(ixhazetli hoxhe), hoxhallek 



e imamllek te perpiket, vaiz i 
dalluar, mual-lim i zellshem, 
myezin i pakrahasueshem 
me kendim te Kur'anit dhe 
ezanit qe nuk e lind me nena, 
gjithe keto tituj i barti dhe 
i trashegoi nga hoxha i tij i 
famshem dhe i madh Hfz. 
Nexhatiu, nga mesuesja e 
tij e pare e paharruar Hfz. 
Habibja (hoxha hanmi) dhe 
nga prinderit e tij Hfz. Lufti 
dhe Hfz. Emine Ahmedi. 
Ai ishte nga trungjet e fundit 
osmane ne trojet shqiptare, 
njehere gjersa po e pershk- 
ruanim aktivitetin, vullnetin 
dhe dashurine e tij ndaj is- 
lamit dhe osmanlinjeve, zotri 
Suha Umar, Ambasador 
i Turqise ne Beograd, pati 
deklaruar keshtu: "Vertete 
Imam- Hfz. Zihni ef . Ah- 
medi eshte nga trungjet dhe 
gjurmet e fundit osmane 
ne trojet iliro- shqiptare." 
Ai njihte gjuhen osmane 
shkelqyeshem, kete gjuhe 
e fliste shume rrjedhshem, 
e shkruante dhe e lexonte 
shume bukur. 

PERPIKMERIAETIJ 
Ishte shume i perpiket ne 
detyren e Imamit, xhematlin- 
jte e tij perkujtojne se Hafez 
Zihniu ishte nga imamet 
e vetem qe nuk mungoi 
ne asnje namaz, bile as ne 
namazin e sabahut. Nuk 
munden ta ndalnin as shiu, 
bora ererat e forta me tal- 
laze, sepse e kishte marre 
siper kete detyre per hire te 
Allahut dhe e perfundoi me 
ndere dhe sinqeritet deri 
ne fundin e jetes se tij. Ne 
xhamine ku shtatedhjete e 
tre vite me radhe e vendosi 
ballin e tij ne sexhde, ne kete 
xhami qe aq shume e deshi 
iu fal edhe namazi i fundit 
i xhenazes se tij te paster, 
kete namaz ia fali djali i 
tij Dr. Adrian ef . Ahmedi, 
aktualisht Myfti, Kryetar i 



Keshillit te Bashkesise Islame 
ne Presheve. Me rastin e 
ceremonise se varrimit te 
tij prezentuan nje numer i 
madh i xhematit duke perf- 
shire rrugen nga Xhamia e 
deri tek varrezat, rruga ishte 
e stermbushur dhjetra mijera 
njerez nga te gjifha vendet, 
duke filluar nga: Lugina e 
Presheves, Kosova, Maqedo- 
nia, Shqiperia dhe Turqia. 
Ne pamje ne shtepine e tij 
erdhi edhe delegacioni nga 
Bashkesia Islame e Kosoves 
ne krye me Myftiun, Mr. 
Nairn Terrnaven dhe delega- 
cioni i perbere nga Mr. Sabri 
Bajgora, kryeimam, Prof. 
Resul Rexhepi, sekretar i BIK 
dhe Prof. Ahmet Sadriu. 

POROSIADHE 
MESAZHIITIJ 
Hfz. Zihniu pas vete la pese 
femijet dy doktore shen- 
cash Islame, Dr. Adnan dhe 
Hatixhe Ahmedin, djalin e 
dyte Ibrahimin i cili perfun- 
doi Fakultetin e Shkencave 
te Sheriatit, vajzen Fahiren 
absolvente ne Fakultetin 
Teologjik te Sarajeves dhe 
Fatimen e cila mbaroi shkol- 
len e mesme fetare. Lusim 
Allahun qe t'i shtoje njerezit 
si Imami- Hoxha- Mual-limi- 
Vaizi "Imam- Hafez Zihni 
ef . Ahmedi", ngase ai punoi 
ne dobi te Islamit dhe mus- 
limaneve, aq me shume kur 
dihet se ne keto dite kemi 
mungesa te shumta per kal- 
iber te tille imamesh e besim- 
taresh.Gjithsesi gjithmone ne 
si familje, por edhe ata qe e 
paten si hoxhe, imam e pre- 
dikues, duhet te jemi zemer- 
hapur dhe mendje-fresket, 
te lexojme, perserisim dhe 
rikujtojme mesimet, keshillat 
dhe sugjerimet e tija te vyera, 
ato do te na ndihmojne ne 
jeten dhe misionin tone te 
ardhshem. 
Dr. Adnan & Hatixhe Ahmedi 



S4 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



INFO 







GARAT E LEXIMIT 
DHE PERKTHIMIT TE 
KURANIT NE TURQI 
Garat kombetare te 
recitimit dhe mesimit 
permendsh te Kuranit, 
do te organizohen nga 
Shoqata e te kuptuarit 
te koncepteve kuranore 
te Turqise (KAB), qe do 
te mbahet ne qershor 
2010, ne Stamboll. KAB 
ka kerkuar nga te rinjte 
dhe adoleshentet per 
te mesuar rregullat e 
recitimit te Kuranit dhe 
perkthimin ne turqisht, 
dhe per te inkurajuar 
zakonin e recitimit dhe te 
menduarit, te bazuar ne 
ne ajetet e Kuranit. "Ky 
konkurs eshte i organizuar 
ne tri faza, nje faze qe do 
te mbahet me 15 nentor ne 
te gjitha krahinat, nje faze 
rajonale e mbajtur me 7 
shkurt per fituesit e garave 
provinciale, dhe me 30 maj 
faza perfundimtare. 10.000 
lira turke do te ofrohen 
per fituesit e vendit te 
pare, 7.500 dhe 5.000 per 
fituesit e dyte dhe te trete. 

KURANI 

RIPERKTHEHET NE 
GJERMANISHT 
Dy perkthime te reja 
gjermane te Kuranit 
nga Ahmed Karimi dhe 
Hartmut Bobzin do te 
shfaqen ne panairin e 
librit ne Frankfurt, ne 
fund te shtatorit. Sipas 
'Deutsche Welle', eshte 
shfaqur rritje e interesimit 
nga jomyslimanet per te 
ditur rreth Islamit dhe 



mesimeve kuranore, dy 
myslimane gjermane kane 
planifikuar te paraqesin 
perkthimet e tyre te 
Kuranit ne Frankfurt. 
Per sa i perket nevojes 
per perkthime te reja te 
Kuranit, Eva Orthmann, 
ligjeruese universiteti dhe 
hulumtuese ne shkencat 
islame ne Gjermani, tha: 
"Perkthimi me i mire 
i Kuranit ne Gjermani 
eshte bere nga Rudi 
Parter, gjuhetar i famshem 
gjerman, qe daton nga 
vitin 1962". 

FRANCA ORGANIZON 
GARA LOKALE PER 
KURANIN 
Me rastin e Muajit te 
shenjte te Ramazanit, 
Shoqeria myslimane 
e qytetit freng Rouen, 
ka organizuar garat e 
mesimit permendsh te 
Kuranit. Garat kane filluar 
ne s alien e konventes ne 
Rouen, ne veriperendim te 
Frances. Myslimanet jane 
treguar te gatshem qe te 
marrin pjese ne keto gara. 
Sipas Saphirnews, do te 
garojne 3 grupmosha te 
vecanta: femije (nen 12), 
adoleshentet (12-18) dhe te 
rriturit (mbi 18). 




FOTO TE KRIMEVE NE 
GAZA TE VENDOSURA 
NE DANIMARKE 
Ne nje ekspozite 
fotografike ne Kopenhage, 
jane shfaqur krimet e 
kryera nga forcat izraelite 
kunder popullit palestinez 
ne Rripin e Gazes dhe 



Bregun Perendimor. 
Sipas gazetes Al-Watan, 
ekspozita eshte organizuar 
nga "Thyerja e heshtjes", 
e cila eshte nje organizate 
anti-sioniste. Kjo tregon 
fotografite me krimet 
me mizore te kryera nga 
regjimi sionist ne Gaza 
dhe Bregun Perendimor. 
Disa nga fotot tregojne 
sjelljen cnjerezore te 
forcave sioniste dhe 
trajtimin e te burgosurve 
palestineze, duke shkelur 
te drejtat e tyre, dhe 
torturimin e te burgosurve 
te pafajshem. Kjo eshte 
ekspozita e dyte e fotove 
e hapur ne Danimarke me 
kete teme, nga organizata 
"Thyerja e heshtjes", qe 
eshte themeluar ne v. 2004 
nga nje numer i atyre qe 
jane kunder politikave 
raciste te regjimit sionist. 
Ekspozita eshte mirepritur 
nga pakicat myslimane 
dhe arabe ne Danimarke, 
organizatat e te drejtave 
te njeriut dhe politike si 
dhe nga partite politike 
socialiste te vendit. 




GRA MAROKENE NE 
GARAT KOMBETARE TE 
KURANIT 

Garat e pesta kombetare 
per mesimin permendsh 
dhe recitimin tertil te 
Kuranit jane zhvilluar 
ne Rabat. Organizuar 
nga Keshilli Lokal 
Maroken i Ulemave, 
ne bashkepunim me 
Ministrine e Puneve 
Fetare, kjo ngjarje 5- 



ditore eshte e hapur 
per te gjitha grate 
marokene mbi 18 vjec, 
me perjashtim te atyre 
qe kane dale fituese ne 
edicionet e meparshme. 
Sipas nje deklarate te 
leshuar nga Keshilli, 
garat organizohen ne 
kater kategori te mesimit 
permendsh te 15 hizbesh 
(nje e katerta e nje xhuzi), 
30 hizbesh, 60 hizbesh si 
edhe ne recitimin tertil 
te Kuranit. Cmimet do te 
jepen ne ceremonine qe 
do te mbahet ne sallen 
e konventes se Keshillit 
Lokal te Ulemave, me 10 
shtator. 

PARTI ISLAMIKE NE 
ZGJEDHJET RAJONALE 
NE GJERMANI 
Per here te pare nje parti 
islamike "Parti e Paqes 
dhe Drejtesise", eshte 
perfshire ne zgjedhjet 
rajonale ne provincen 
Nordrhein-Westfalen 
te Gjermanise. Partia 
islamike vjen ne zgjedhjet 
me parullen "Te bashkuar 
ne vend te ndare", dhe 
nje shans i madh per te 
fituar zgjedhjet. Haluk 
Yildi, sekretari i partise, 
thote se prania e partise 
ne zgjedhjet qe kane per 
qellim per te permiresuar 
jeten e qytetareve ne 
besim, dhe dialogun ne 
mes feve dhe kulturave 
te ndryshme, dhe ne 
duhet te bejme cdo gje te 
mundshme per te arritur 
bashkejetese paqesore. 
Ne duam te inkurajojme 
intelektualet per te 
marre pjese ne zgjedhje, 
per te forcuar frymen e 
vellazerise dhe barazise 
midis ndjekesve te feve te 
ndryshme dhe hyjnore, 
per t'i zgjidhur problemet 
permes dialogut. 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR 2009 



60 






INFO 




HAFEZ TE KURANIT 
NDEROHEN NE 
MEDINE 

Festivali vjetor per 
respektimin studenteve qe 
kane mesuar permendsh 
tere Kuranin, eshte 
mbajtur ne Medine. 
Kjo organizohet cdo 
vit ne Muajin e shenjte 
te Ramazanit nga 
Asociacioni i Bamiresise 
per mesimin permendsh 
te Kuranit, nen 
mbikeqyrjen e Aziz bin 
Abdul Maxhed bin Abdul 
Azizit, Emiri i Medines. 
Duke folur ne ceremonine 
e hapjes, Mohammad Al- 
Salem Ufi, kreu i shoqates, 
tha se 125 studente 
meshkuj e femra, te diet 
kane mesuar permendsh 
te gjitha pjeset e Kuranit, 
do te nderohen ne festival. 
"Ne pergjithesi, 4.500 
studente deri me tani kane 
diplomuar nga qendra 
dhe shoqata kuranore", 
shtoi ai. Ai vuri ne dukje 
se ka rreth 1.200 mesues 
te Kuranit qe punojne ne 
keto qendra kuranore. 




gEgENIA ME 

UNIVERSITET ISLAMIK 
Universiteti i pare islam 
ka filluar punen e vet 
ne kryeqytetin cecen qe 
nga 20 gushti, ne prani 



te delegateve te Keshillit 
te Myftinise se Rusise, 
krere myslimane te 
republikave kaukaziane 
si: Uzbekistani, Kirgjistani 
dhe Bjellorusia, se 
bashku me udheheqesit 
myslimane palestineze, 
turq, malajzias, jemenas, 
nga vendet e Kuvajtit dhe 
vende te tjera islamike. 
Islami dhe parimet islame, 
sociologjia, hulumtimi i 
politikave, filozofia, gjuha 
angleze - jane nga lendet 
qe do te mesohen ne kete 
universitet. 




ANGLEZI SEBASTIAN 
FAULKS KERKON FALJE 
PER OFENDIMET QE KA 
BERE NDAJ KURANIT 
Romancieri i famshem 
britanik Sebastian Faulks 
kerkoi falje, per cdo 
ofendim qe u ka shkaktuar 
myslimaneve me verejtjet 
e tij rreth Kuranit , duke 
kembengulur se ai ishte 
cituar keq. "Une kerkoj 
falje te hapur per kedo 
qe ndihet i ofenduar nga 
komentet e ofruara ne 
nje kontekst tjeter", tha 
Faulks. Kjo erdhi nje dite 
pas intervistes se tij me 
'Sunday Times', e cila 
ka ngjallur polemika, 
pasi thuhet se ai Kuranin 
e pershkroi si nje liber 
"te deshperuar". "Eshte 
shume njedimensionale, 
dhe njerezit flasin per 
bukurine e arabishtes 
e keshtu me radhe, por 
perkthimi ne anglisht qe 
kam lexuar, ishte, nga 
nje pikeveshtrim letrar, 
shume zhgenjyes". Faulks, 



i cili tha se e lexoi Kuranin 
per ta ndihmuar qe te 
shkruante romanin e tij 
te fundit qe do te botohet 
gjate muajit te ardhshem, 
pohoi gjithashtu se Kurani 
"nuk ka dimension etik" 
si Dhiata e re dhe "nuk 
ka plan te ri per jeten" . 
Por, duke folur per 'The 
Guardian' te henen, 
romancieri i famshem 
kembengul se pergjigjet 
e tij gjate intervistes ne 
'Sunday Times' ishin 
"te ekzagjeruara" dhe u 
morenjashte kontekstit, 
per te bere nje skandal 
te cmendur". Falja nxiti 
reagime te zemeruara 
nga kreret e Britanise per 
me shume se dy milione 
myslimane. 




MYSLIMANET 
ITALIANE QORTOJNE 
TRAJNERIN E INTERIT 
PER KOMENTET E TIJ 
RRETH RAMAZANIT 
Trajneri i Inter Milanos, 
Jose Mourinho, eshte 
kritikuar nga nje 
udheheqes mysliman 
italian te marten, per 
komentet e bera te 
portugezit rreth Muajit 
te shenjte te Ramazanit. 
Mesfushori Sulley Muntari 
u zevendesua ne gjysmen 
e pare te lojes ne Serie A, 
te dielen, kur rezultati 
ishte nje barazim 1-1 me 
Barin, dhe Mourinho 
tha se ganezit ndoshta 
i ka munguar energjia 
per shkak se ai eshte 
duke respektuar Muajin 
e shenjte mysliman te 
Ramazanit. "Une mendoj 



se Mourinho mund te 
flas pak me pak", tha 
Mohamed Nour Dachan, 
kryetar i Bashkimit te 
Bashkesise Islame ne 
Itali, per televizionin Sky. 
"Nje lojtar qe beson ne 
Krishterimin, Judaizmin 
apo Islamin, patjeter do 
te kete nje natyre shume 
te qete psikologjike dhe 
kjo do ta ndihmoje ate me 
shume" . 




llllllf Ulllllill 



TURKU 6-VJEgAR 
HAFEZ I KURANIT. 
Muhammad Xhevhari 
gjashtevjecar e ka mesuar 
permendsh tere Kuranin. 
Ai kohet e fundit njihet 
si turku me i ri qe e ka 
mesuar permendsh tere 
Kuranin, duke kaluar 
testin me goje ne nje 
xhami turke. I lindur ne 
nje familje besimtare, 
6-vjecari kishte filluar 
ta mesonte permendsh 
Kurnin tek prinderit e 
tij ne moshen 4-vjecare, 
dhe ata korren sukses 
sepse per dy vjet ia arriten 
qellimit. Nga Zia, babai i 
Muhamedit, i cili drejton 
nje qender per trajnimin 
e imameve te xhamise ne 
Sakarya, djali i tij mesoi se 
si t'i lexonte ajetet hyjnore. 
Per nje kohe te shkurter 
djali i tij mesoi permendsh 
tere Kuranin. "Ai ishte 
ne gjendje te mesonte 
permendsh 6 a 7 faqe ne 
dite nga Libri i shenjte, 
kurse ne fillimisht kishim 
hartuar nje skeme nga 2 
ose 3 faqe ne dite" . 



M 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



FAQJA E FUNDIT 



oaacra 



t 













^ 


Mb • , 

w —3 


■ 

(I 


• 












^r'« 




4 »rf 














Hi 


LUWLENK 
CFOfWE 

RLAST1KE 


KCTE- 


IMIt 


cum 


AMD 

ROMANIA 


LiOJMETAJJ 
irtKTE 


tErnava 


SMHM 


pwm 


Vftwurr 
l£HHF 

WUE 


( | 


J9 . 


UDJ 
MKNDl 
AMW 


EEPMIE 


pftmnea 

IKUTAMT 
























WSTETK 

RlMQfl, 
MANUEL 






iswr 


















GRUP 
ME TALE EH 

ffiCW 
IA1LAHJT 












DHHHI 

rtKCJvsm 
















LfiHTRlA 

PEBEMER 
DEFTW 














Lwm.1 








_ 




BANCS 
INJE 

I s .- '-" = 11 
SGVJETK 


















BALEHtl 
AMERIKAN. 
UUIH 












wtqja 














TDM 
S44TC, LUZMON 




RMHHE 

worn 

EGUWEVE 








MW«L', 


cm 


i 


i7 


2.ALDSH 

F54V.T *=£S 
PSfiHTlNES 








Msnw 




MUAIang.1 

TRAKA5ET 






6RL4P&WELI 




UK£lP)0Ll< 

5HTYP 
NCUSHLTQJ 






VBV 

IHBMBJR 










AWXE 










nuamBw 

IXIUBA 

FIHKE 










REAL DATA 
TRSftKl 








IDCBSHt U 

EHE 
PERFITIH 


KMU1 






anu 

■WETARI 
E TE-OUBn 
iUKQDBA (ihq 




rfr 


m 






FQfFDRI 




wen 
CKswun 










MGJTRDSLS 










1 


1 


DT IANORE 
CtlMWT*S 






EJANJ 








C4*P 

IB 






AUSIS1A 
PtiSHE- 

HDETff 

-...=. v , ■■'.=. 




xnxf 

Ikraimit 










eESHXSLAU 


TVKEje 






SwRITAT 


DHOWH 
EEURftWE 


SRCiMtf 
KHTEH 




TWO- 
C4D3L\A 

AJOOE 
DflEJTON 
MMMEh 






SMKKHM 
EMUUWPTT 




FftJKULJE 










P&PIOEm 

SHUME 
















SHPELLA 
FFtSH^R 
UBOME 














UXA 

VENDNE 
HOAMSE 








i.. ■.-■■.■:.■,'. 

EiSN 
PEPJB4.AN 








ISHU, 

sun 








IK4MO- 
PfflJMiET 

A5MT1 






















HW1JILS.T 


















::-:-co 












HOMMEf 


















VERDRE 















Ne baze te' nenit 7 te rregullores 
se Keshillit te Bashkesise Islame 
te Prishtines dhe ne mbeshtetje 
te nenit 14 te Kushtetutes se 
Bashkesise Islame te Kosoves, 
Kesh i II i i Bashkesise Islame i 
Prishtines, ne mbledhjen mbajtur 
me 11.08.2009, mori vendim te 
hape zyren per sherbime fetare ne 
Fushe-Kosove, prandaj shpall kete : 




KONKURS 

PER VENDIN E PUNES: 

Referent per sherbime fetare ne 
zyren e Fushe-Kosoves. 

KUSHTET: 

- Pergatitja universitare 

- Aftesi komunikimi 

- Te punoje konform Rregullores 
se ketij Keshilli 

- Te jete i shendoshe psiqikisht 
dhefizikisht. 

Kandidati, krahas kerkeses, duhet 
te paraqese edhe keto dokumente: 

- Diplomen e fakultetit 

- Certifikaten e lindjes 

- Certifikaten e mjekut 

Dokumentet e pakompletuara nuk 
merren ne shqyrtim. 

Konkursi mbetet i hapur15 dite 

prej dites se shpalljes. 

KBI-Prishtine. 
Kryetari: Bahri ef. Sejdiu 



DITURIA ISLAME 230 I SHTATOR2009 



62 



DITURIA ISLAME 
KANEVOJE PERJU DHE 

JU KENI NEVOJE PER 
DITURINE ISLAME 



i 




REKLAMONI NE 

DITURINE 
ISLAME 



LAHUTTE GJITHEMESHIRSHMIT MESHIRUESIT 

' I LEXO 
. EMRIN E ZOTTTTEND • 
I CILI KRUOI GlimpKA 
KRUOI NJERIUN NGA NJE DROQKE GIAKU 



E BUJARI M 



SLAME