Skip to main content

Full text of "Revista Dituria islame 197-234.PDF"

See other formats 


DIT 




RIA 



ISLAME 

NUMER 228-229 | VITI 24 | KORRIK-GUSHT 2009 | SHA'BAN-RAMAZAN 1430 | REVISTE MU10RE, FETARE, SHKENCORE E KULTURORE | CMIMMC 





NE TE HAPEN DYERT E XHENNETIT DHE MBYLLEh S DYERT E XHEHENEMIT ... 




www.dituriaislame.net 



KERKONI DITURINE 

NGA DJEPI DERI 

NE VARR 

MUHAMEDI A.S. 




KERKONI 

DITURINE 

ISLAME 



PERMBAJTJA 



Dr. Fahrush REXHEPI 

Si duhet ta presim 
muajin e Ramazanit f5 

Besim MEHMETI 

Ramazani, muaj i 
devotshmerise dhe 
pastrimit shpirteror f9 

Dr. Muharem OMERDIC 

Ramazani muaji i 
riperteritjes se besimit, 
ymetit dhe xhematit fll 

Dr.lsmail BARDHI 

Ramazani - muaji i 
mesimit fetar f14 

Dr. Jusuf EL-KARDAVI 

Sekretet e agjerimit f18 

Arsim DAUTI 

Agjerimi Islam f22 

Mr.SabriJONUZI 

Vlera dhe dispozitat e 
agjerimit f30 

Jusuf ZIMERI 

Nata e Kadrit, shance 
e paqes se perhershme 
dhe stabile f33 

AbdulKadir GJEJLANI 

Mbi agjerimin me fe 
dhe mbi agjerimin 
shpirteror f36 




Ajni SINANI 

Agjerimi - nje dhurate e madhe hyjnore f28 




Orhan BISUMAJ 

Vendosmeria ne agjerim dhe heqja e dyshimeve f25 

Ne hadithin qe transmeton Ebu Hurejra, Pejgamberi a.s. ka thenfi: "Sa e sa 
prej agjeruesve nuk kane dobi ne agjerimin e tyre pervegse uri...". E, ne nje 
hadith tjeter thuhet: "Kush e agjeron muajin e Ramazanit me iman dhe duke 
qene i vetellogaritshem per te, i falen te' gjitha mekatet qe ka here". 

Mr. Qemajl MORINA 

Zgjedhjet presidenciale ne Iran f62 



\ Prim. dr. med. sc. Ali F. IUAZI 

% Efektet mahnitese te 

agjerimit neorg3nizemf41 

Mr. Hamdi THACI 

Filozofiae agjerimit f46 

VedatSHABANI 

Nepragtemuajitte 
bekuar te Ramazanit! f49 



Mr. Rexhep SUMA 

Ramazani lartesim 
shpirteror per 
besimtaret f52 

Rrustem SPAHIU 

Rezonim ne fund te 

Ramazanit f55 

Zekerija IBRAHIMI 

Agjerimi im i pare dhe 
Deriku f56 

Mehmed Akif Ersoj f58 

Arta TAHIRI 

Si te rrisim femije te 
shendetshem?! f59 

Vlora PODVORICA-SHALA 

Si ta largojme friken 
nga femijet tane f61 



Prof. Dr. Ferid AGANI Interviste me Ahmed ZEVAIUN 

Muaji i bekuar i Ramazanit dhe mireqenia Shkenca ne Boten 

biologjike, psikosociale dhe shpirterore e njeriut f44 Islame f65 



DLTURA ISLAME / REVISTE MUJORE, FETARE, SHKENCORE E KULTURORE / Boton: Kryesia e Bashkesise" Islame te Kosoves, Prishtine" / Kryedaktor: Mr. Rexhep Suma / 
Redaksia: Bahri Simnica, Driton Arifi, Dr. Fahrush Rexhepi, Mr. Flamur Sofiu, Nexhat Ibrahimi, Mr. Qemajl Morina, Sabri Bajgora, Dr. Sylejman Osmani / 
Gazetar ne redaksi: Ramadan Shkodra / Lektor: Isa Bajcinca / Korrektor: Skender Rashiti / Redaktor artistik, teknik dhe operator kompjuterik: Edib Ali Agagjyshi/ 
Adresa: Dituria Islame, rr. "Bajram Kelmendi" nr. 84, lOOOO Prishtine / Tel&Fax: 038 224 024 / email: dituriaislame@hotmail.com / dituriaislame@yahoo.com / 
www.dituriaislame.net /Parapagimi: Evrope 25 € / Amerike 40 USA$ / Shtypi: Koha, Prishtine / Doreshkrimet dhe fotot nuk kthehen! 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



E D I T O R I A L I 



Perhajr muaji i bekuar i Ramazanit 




"Ju erdhi muaji i Ramazanit, muaji i bekuar. 

Allahu jua ka obliguar agjerimin e tij. 

Ne te hapen dyert e Xhenetit, 

mbyllen dyert e Xhehenemit 

dhe lidhen shejtanet. 

Ne te eshte nje nat'e me e vlefshme se nje mij'e 

muaj, kush privohet nga e mira e saj, 

eshte privuar (prej shume te mirave)." 

Muhamedi a.s. 



Ramazani humanizon dhe unifikon besimtaret 

Se pari, lexues te nderuar, me lejoni qe t'ju uroj juve 
dhe gjithe besimtareve myslimane mnajin e shenjte te 
Ramazanit, muajin efaljes, agjerimit reflektimit dhe 
veprave te mira. "O ju qe besuat, agjerimi ju eshte bere 
obligim sikurse ishte obligim edhe i atyre qe ishin parajush, 
keshtu qe te beheni te devotshem. (Jeni te obliguar per) Dite 
te caktuara, e kush eshte i semure prej jush ose eshte ne 
udhetim (e nuk agjeroi), atehere ai (le te agjeroje) me vone 
aq dite. E ata qe i rendon ai (nuk mund te agjerojne), jane 
te obliguar per kompensim, ushqim (ditor) i nje te varfri e 
ai qe, nga vullneti, jep me teper, ajo eshte aq me mire per 
te. Mirepo, po qe se e dini, agjerimi eshte me i mire perju. 
(El-Bekare:183-184).Ja pas njembedhjete muajsh perseri 
mysafiri i Allahut, Ramazani, vjen ne ambientet dhe sofrat 
e besimtareve myslimane. Muaj ne te cilin myslimanet 
jane bashke, dhe ndiejne nje atmosfere te ngrohte; sa 
here qe arrin ky muaj i shenjte sikur lind nje shqise e re 
njerezore. Besimtaret, si ne asnje muaj tjeter, thellohen ne 
devotshmeri e besim dhe, me nje perkushtim ndaj Allahut 
Fuqiplote duke Iu lutur atij qe te zbrese rahmetin e Vet 
mbi ne dhe te nafale gjynahet dhe gabimet tona si dhe me 
driten e Kur'ani t te na e ndricoje rrugen e kesaj bote dhe 
te na shpetoje ne Ahiret. Besimtari rikujton se ne kete muaj 
kane ndodhur ngjarje te medha te Ymetit me te lavderuar, 
sikurse jane: zbritja e Kur'anit famelarte, beteja e Bedrit, 
clirimi i Mekes,clirimet islame neper globin tokesor etj., qe 
botes dhe njerezimit i solli paqe, njerzillek, moral, respekt 
dhe dinjitetin qenies njeri. Shume familje myslimane 
perseritin ritualin e njohur, syfyre dhe iftare te perditshme, 
se bashku rreth sofres bujare, me miqte e dashamiret - 
s'mungojne. Kete muaj e karakterizon humaniteti njerezor; 
solidariteti, paqja dhe meshira jane ne nivel me te larte se 
ne cdo muaj tjeter. Profeti i njerezimit thote: "Qdo veper e 
njeriut shtohet, e mira prej dhjete deri ne shtateqind here. 
Zoti i Madheruar thote: "Pervec agjerimit, sepse ai eshte 
per Mua dhe line e shperblej, sepse ai braktis kenaqesine 
dhe ushqimin per Mua. Per agjeruesin ka dy gezime: gezimi 
i pare eshte ne iftar, kurse i dyti ne takimin me Zotin e tij. 
Era e keqe nga goja e agjeruesit eshte me e mire te Zoti se 
aroma e myshkut. "(Buhariu dhe Muslimi). Eshte ky moment 
fetar, i cili na katapulton ne nje rrafsh tjeter debatesh per 
emancipimin tone si civilizim ne kerkim teformules per 
te perparuar dhe per te zhvilluar e per te ngritur vetedijen 
shpirterore dhe pergjegjesine qe kemi para Allahut. Agjerimi 
eshte nje sakrifice e perkohshme, por mesazhi eshte fare i 
prekshem edhe per ata qe kane fare pak shkolle te kohes se 
sotme. Myslimani duhet tejete me i ndjeshem. Duhet tejemi 
me solidare. Duhet tejemi me pak egoiste. Duhet te bejme 
me shume si shoqeri per te papunet,te varfrit, invalidet, te 
semuret, jetimet, skamnoret etj. Nga ky muaj njerezit duhet 
te dalinfitues dhe me te forte shpirterisht e me te skalitur per 
t'u ballafaquar me sfidat dhe te papriturat e jetes. 

Mr. Rexhep Suma 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



Fetare 



*9* 



P J E S A 



DOSJA E AGJERIMIT 




Dr. Fahrush REXHEPI 



Si duhet ta 
presim muajin e 
Ramazanit 



Allahu i Lartmadheruar ne 
Librin e Tij fisnik thote : "O ju 
qe keni besuar! Agjerimi eshte 
bere obligim per ju sikur ka qene 
obligim edhe per ata qe ishin para 
jush, qe te jeni me te devotshem 
(me te perkushtuar)". (El Bekare: 
183). 

Ne ajetin tjeter Allahu xh.sh. ne 
Kur'an thote: "Muaji i Ramazanit, 



ne te cilin filloi te shpallet Kur'ani 
, qe eshte udherrefyes per njerez 
dhe sqarues i rruges se drejte 
dhe dallues (i se vertetes nga 
genjeshtra). E kush e perjeton prej 
jush kete muaj, le te agjeroj". (El 
Bekare: 185). Ky ajet Kur'anor, 
sipas shumices se dijetareve 
islame, e ben te detyrueshem 
agjerimin e muajit te Ramazanit. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



Ndersa nga hadithet e shumta, 
kemi edhe kete thenie te Pejgamberit 
a.s: "Islami ngrihet mbi pese shtylla, 
qe jane: te deshmuarit se Zoti 
eshte nje dhe se Muhamedi eshte i 
derguari i Tij, falja e namazit, zekati, 
agjerimi i ramazanit dhe haxhi ne 
Meke". 1 

Zakonisht, ne prag te fillimit te 
muajit te Ramazanit, Pejgamberi 
a.s. u drejtohej besimtareve me kete 
keshille: "O njerez, ju e keni aq afer 
muajin e madherishem te meshires, 
te shpreses e te perparimit, muajin 
ne te cilin eshte nata e Kadrit, qe 
eshte me e vlefshme se nje mije 
muaj! Allahu ju ka urdheruar qe 
te agjeroni Ramazanin (diten), 
ndersa netet e Ramazanit t'i kaloni 
ne ibadet (lutje) vullnetar. Kush fal 
nafile gjate Ramazanit, i njihet sikur 
te kete kryer farzin ne ndonje muaj 
tjeter, e kush e ka kryer farzin ne 
Ramazan, i njihet sikur te kete kryer 
shtatedhjete farze jashte Ramazanit. 
Ramazani eshte muaj i durimit, 
kurse shperblimi per durimin eshte 
Xhenneti. Ky eshte muaji i ndihmes 
dhe i solidaritetit te ndersjelle ne 
mes myslimaneve, muaji ne te cilin 
shtohen begatite dhe pasuria per 
besimtaret e perkushtuar. Kush i 
shtron iftar nje agjeruesi, per kete 
do te ket shperblim sikur te kishte 
liruar nje rob, e do t'i falen te gjitha 
mekatet e vogla" 2 

Mbeshtetur ne ajetet Kur'anore 
dhe ne porosite e theniet profetike, 
shohim se muaji i Ramazanit eshte 
nje stine e meshires hyjnore, qe i 
pajis besimtaret me virtyte te larta 
bujare; muaji te cilin Allahu xh.sh. e 
dalloi me zbritjen e Kur'anit, liber i 
perkryer dhe plot drite, udhezues i 
qarte per te gjithe njerezit si dhe ligj 
qiellor e dhurate per mbare njerezit 
ne hapesiren tokesore. 

SI TA BEGATOJME KETE MUAJ 

Para se t'i pergjigjemi kesaj 
pyetjeje, secili duhet t'i beje vetes 
nje pyetje: Nese kemi nje shok 
shume te dashur a nje te aferm 
apo nje mik a dashamir, qe te ka 



"TE ALLAHU NUMRI 
I MUAJVE ESHTE 
DYMBEDHJETE (SIPAS 
HENES), ASHTU SI ESHTE 
NELIBRIN EALLAHUT 
PREJ DUES KUR KRIJOI 
QIEJT DHE TOKEN. PREJ 
TYRE KATER JANE TE 
SHENJTE. KJO ESHTE FE 
E DREJTE. PRA, MOS E 
NGARKONI (ME MEKAT) 
VETEN TUAJ NE ATA 

(KATER MUAJ)" ETTEVBE3G 

munguar per njembedhjete muaj 
me radhe, pa u cmalluar asnjehere 
me te, si do te ishte kenaqesia dhe 
mikpritja per te, sikur ai te rikthehej 
tek ne pas njembedhjete muajsh 
mungese! Me siguri qe gezimi, 
mikpritja dhe kenaqesia do te ishte e 
papershkruar. Prandaj ketu shtrohet 
pyetja se si duhet te gezohemi dhe 
si duhet ta respektojme ne rast se 
mysafiri i rikthyer pas njembedhjete 
muajsh, eshte muaji i madherishem i 
Ramazanit! 

Sigurisht, ardhja e ketij mysafiri 
te nderuar duhet te jete nje gezim 
i madh dhe nje sihariq i mire per 
te gjithe myslimanet. Madje ketij 
muaji i gezohen edhe te rinjte, per 
te cilet akoma nuk eshte obligim 
agjerimi i ketij muaji. Kete muaj 
nuk e begatojne ata qe e injorojne 
Ramazanin duke shprehur 
shqetesimin e tyre per arritjen e ketij 
muaji, sic ndodh jo rralle. 

Muaji i Ramazanit eshte i nenti 
me radhe nga dymbedhjete muajt, 
sipas kalendarit henor. Allahu xh.sh. 
ne Kur'an thote: "Te Allahu numri 
i muajve eshte dymbedhjete (sipas 
Henes), ashtu si eshte ne Librin e 
Allahut prej dites kur krijoi qiejt dhe 
Token. Prej tyre kater jane te shenjte. 
Kjo eshte fe e drejte. Pra, mos e 



ngarkoni (me mekat) veten tuaj ne 
ata (kater muaj)". (Et tevbe: 36). 

Sipas ketij ajeti Kur'anor, 
kuptojme se kater nga dymbedhjete 
muajt e vitit jane te shenjte. Ne 
mesin e tyre eshte edhe muaji i 
Ramazanit. Nepermjet ketij ajeti 
Kur'anor, Allahu xh.sh. na e terheq 
verejtjen qe te mos e ngarkojme 
veten me mekate ne ata kater muaj. 
Myslimanet duhet te ruhen nga 
mekatet sidomos ne muajin e 
Ramazanit, sepse nuk eshte qellimi 
kryesor i ketij muaji vetem agjerimi i 
tij, duke hequr dore nga ngrenia dhe 
pirja, por Ramazani ka per synim qe 
te behemi te kujdesshem edhe per 
gjuhen tone - qe ajo te mos e thote 
te paverteten, per syrin tone - qe 
ai te mos shikoje te ndaluaren, per 
duart, kembet dhe veshet tane-keto 
gjymtyre te jene larg veprimeve te 
liga dhe te keqija. 

Ai qe e pret Ramazanin me 
gjuhen e tij perplot pergojime dhe 
bartje fjalesh, ai qe nuk respekton 
prinderit, nuk i perfill raportet 
familjare, nuk u flet vellezerve 
te vet, - ai e ka shume veshtire te 
perfitoje nga begatite e ketij muaji 
fisnik. 

AGJERIMI, VLERE E LARTE 

Vepra qe me se shumti e begaton 
muajin e Ramazanit, eshte agjerimi i 
ketij muaji, i cili ishte detyrim edhe 
tek popujt e tjere para nesh. Nga 
lashtesia e ketij ibadeti, vetvetiu 
nenkuptohet vlera e larte e tij, si lutje 
apo adhurim specifik, qe shpie nga 
vlerat e larta te moralit e te sakrifices 
ne rrugen e Allahut te Madherishem. 
Allahu xh.sh. ne Kur'an thote: "Une 
nuk i krijova xhinet dhe njerezit 
per asgje tjeter pervecqe te Me 
adhurojne".(Edh-dhariat: 56). 

Agjerimi i muajit te Ramazanit 
eshte bere farz per myslimanet nga 
fundi i muajit Sha'ban, ne vitin e 
dyte hixhri, per t'i pastruar shpirtrat 
dhe zemrat e tyre per cdo vit. 

Ebu Hurejre transmeton se 
Muhamedi a.s. ka thene: "Po vjen 
nje muaj i bekuar, ne te cilin Allahu 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



ju ka bere detyrim agjerimin. Gjate 
ketij muaji hapen dyert e parajses, 
mbyllen dyert e ferrit dhe shejtanet 
lidhen me zinxhire. Ne te eshte 
nje nate me e mire se nje mij muaj. 
Kush privohet nga ajo, do te jete 
i privuar nga dicka e madhe". 
(Ahmedi, Nesaiu dhe Bejhakiu). 
Nga transmetimi i Ebu Emames, 
tregohet se ai kishte shkuar 
tek i Derguari i Allahut dhe i 
kishte thene qe ta urdheronte 
per nje pune qe do ta conte ne 
Xhennet. Pejgamberi a.s. kishte 
thene: "Agjero, se ai eshte i 
pakrahasueshem". Pastaj shkoi 
perseri tek Pejgamberi a.s. dhe i 
beri te njejten pyetje. Pejgamberi 
a.s. iu pergjigj perseri: "Agjero" (do 
te hysh ne Xhennet)". ( Ahmedi, 
Nesaiu dhe Hakimi). 

Ne nje hadith tjeter, te cilin e 
transmeton Ebu Seid El Hudri, 
Pejgamberi a.s. ka thene: "Kush e 
agjeron muajin e Ramazanit duke 
Iu bindur Allahut dhe duke iu 
larguar haramit, do te pastrohet 
nga gabimet qe ka bere me pare". 
(Ahmedi dhe Bejhakiu). 

Kurse, ne lidhje me leshimin 
e agjerimit pa ndonje shkak te 
justifikueshem te mbeshtetur 
ne ligjin e Sheriatit islam, ne nje 
hadith, te cilin e transmeton Ebu 
Hurejre, Muhamedi a.s. ka thene: 
"Nese dikush e nderpret agjerimin 
gjate muajit te Ramazanit, pa pasur 
ndonje arsye per te cilen Allahu 
do ta f ale, - nuk do te mund ta 
zevendesoje ate dite, edhe nese 
agjeron gjithe jeten e tij". (Ebu 
Davudi, Ibn Maxhe dhe Tirmidhiu). 
Mund te themi se ky eshte vetem 
nje prej shume haditheve, te cilat 
flasin per pasojat e mosagjerimit te 
muajit te Ramazanit. 

LEXIMI I KUR'ANI T 

Muajin e Ramazanit besimtaret 
mund ta begatojne edhe me 
shume duke i falur namazet farz, 
duke i falur synetet, namazin e 
teravise, duke dhene sadaka dhe 
ndihma te tjera solidare. Kete muaj 



"AGJERIMI DHE KUR'ANI 
JANE DY NDERMJETESUES 
TEROBIT TEK ALLAHU DITEN 
E GJYKIMIT. 

AGJERIMI DO TE THOTE: 
"0 ZOT! UNE E NDALOVA 
NGA USHQIMI DHE 
DESHIRATE TIJ GJATE DUES, 
ME LEJO TE NDERMJETESOJ 
PER TE". KUR'ANI DOTE 
THOTE: "UNE E NDALOVA 
NGA GJUMI I NATES. ME 
LEJO TE NDERMJETESOJ 
PER TE". KESHTU, 
NDERMJETESIMI I TYRE DO 

TEPRANOHET" MUHAMEDI AS 

e begatojme vecanerisht duke 
lexuar Kur'an, sepse pikerisht 
ne kete muaj ka filluar zbritja 
e tij. Allahu xh.sh. ne muajin e 
Ramazanit e ka dekoruar Ymetin 
islam me dhuraten me te madhe, 
duke i zbritur librin madheshtor, 
Kur'ani n famelarte, ne naten me 
madheshtore- Naten e Kadrit, per 
Ymetin me te zgjedhur-Ymetin 
islam, dhe per Pejgamberin me 
te madh-Muhamedin a.s., vulen 
e pejgamberise dhe udhezuesin e 
drites hyjnore, i cili solli shprese ne 
zemrat e thyera e te deshperuara te 
idhujtareve kurejshite dhe te mbare 
njerezve ne bote. 

Duke pasur parasysh se muaji i 
Ramazanit eshte muaj i Kur'ani t, 
muaj i diturise, muaj i leximit dhe 
i qyteterimit, besimtaret islame 
duhet ta respektojne kete muaj 
duke lexuar Kur'an dhe duke 
i nxitur edhe familjet e tyre te 
mobilizohen ne kryerjen e veprave 
te mira, sepse keshtu vepronte 
Pejgamberi a.s. dhe te gjithe 
myslimanet e mire gjate ketij muaji. 



Ne nje hadith, te cilin e transmeton 
Abdullah Ibn Amr, i Derguari i 
Allahut ka thene: "Agjerimi dhe 
Kur'ani jane dy ndermjetesues te 
robit tek Allahu Diten e Gjykimit. 
Agjerimi do te thote: "O Zot! 
Une e ndalova nga ushqimi dhe 
deshirat e tij gjate dites, me lejo te 
ndermjetesoj per te". Kur'ani do te 
thote: "Une e ndalova nga gjumi i 
nates. Me lejo te ndermjetesoj per 
te". Keshtu, ndermjetesimi i tyre do 
te pranohet". (Ahmedi). 

Nga Kur'ani besimtaret perfitojne 
shperblime te shumta. Ata 
shperblehen per leximin e Kur'ani 
t, per degjimin e tij, shperblehen 
per mesimin dhe studimin e 
Kur'ani t dhe per praktikimin e 
per programimin e jetes se tyre ne 
perputhje me udhezimet e Kur'ani t. 
Muhamedi a.s. ne nje hadith tjeter, 
ka thene: "Kush flet me Kur'an, e 
flet te verteten; kush punon sipas tij, 
do te jete i shperblyer. Kush gjykon 
sipas tij, gjykon drejt. Kush therret 
per te besuar, ai eshte i udhezuar 
ne rruge te drejte". (Hadithin e 
transmeton Termidhiu). Ndersa per 
kete shpallje (liber) Allahu xh.sh. ka 
thene: "Ky liber, ne te cilin nuk ka 
dyshim aspak, eshte udhezim per te 
devotshmit". (El-Bekare: 2). 

Kur'ani , pra, eshte Fjale e 
Allahut xh.sh., mrekulli dhe liber i 
perjetshem, materie e Islamit, baze 
dhe sistem i jetes. Myslimanet e pare 
keshtu e kishin kuptuar Librin e 
Allahut dhe, duke pasur konsiderate 
te larte per te, e kishin pranuar si 
udherrefyes te perhershem ne jeten 
e tyre. Kur'ani arriti t'i glironte 
mendjet e tyre dhe te avanconte 
idete e tyre si dhe te plotesonte 
moralin e tyre. 

NAMAZI I TERAVIVE E VEgANTA 
E RAMAZANIT 

Pervec me agjerim dhe lexim 
te Kur'ani t, besimtaret islame 
muajin e Ramazanit e begatojne 
dhe e respektojne edhe me faljen e 
namazeve farz me xhemat, me faljen 
e namazit te teravive me imam, si 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



dhe te nafileve te tjera. Pejgamberi 
a.s. ne hadithin tjeter vijues, thote: 
"Allahu ju ka urdheruar qe te 
agjeroni Ramazanin (diten), ndersa 
netet e Ramazanit tT kaloni ne 
ibadet vullnetar. Kush fal nafile 
gjate Ramazanit, i njihet sikur te 
kete kryer farzin ne ndonje muaj 
tjeter, e kush e ka kryer farzin ne 
Ramazan, i njihet sikur te kete 
kryer shtatedhjete farze jashte 
Ramazanit". 

Nga ky hadith kuptojme se fadileti 
i ibadeteve ne muajin e Ramazanit 
ka rendesi te vecante dhe besimtari 
ne kete muaj shperblehet me 
shperblime te shumefishta. Mirepo, 
kjo nuk do te thote se perkushtimi 
i myslimanit, sidomos ne ceshtjen 
e namazit, duhet te jete vetem ne 
muajin e Ramazanit, sepse Allahu 
i muajit te Ramazanit eshte po Ai 
Allahu i muajve te tjere. Duhet ditur 
se namazi eshte shtylle themelore e 
Islamit , pa te Islami as qe mund te 
imagjinohet. 

Ne lidhje me temen e namazit, si 
njeri prej kushteve kryesore te fese 
islame, Allahu xh.sh. ne Kur'ani 
n famelarte thote: "Me te vertete 
namazi largon nga te shemtuarat 
dhe te irituarat, e permendja e 
Allahut eshte me e madhja (e 
adhurimeve)". (El-Ankebut : 45). 
Ndersa ne ajetin tjeter, thuhet: 
"Kane shpetuar besimtaret qe jane 
te perulur ne namazet e tyre". (El- 
Mu'minun:l-2). 

Nuk ka dyshim se namazi eshte 
vepra e pare per te cilen cdo njeri 
do te jape llogari. Abdullah bin 
Karti transmeton se Pejgamberi 
a.s. ka thene: "Vepra e pare per 
te cilen njeriu do te jape llagari 
Diten e Gjykimit, eshte namazi. 
Nese llogaria e kesaj vepre del 
mire, atehere edhe pjesa tjeter do 
te jete mire. Dhe nese ne namaz 
llogaria nuk eshte e mire, atehere 
edhe veprat e tjera te tij do te jene 
te keqija". (Tabaraniu). Rendesia e 
namazit eshte aq e madhe, saqe ai 
nuk lejohet te lihet pa u falur as ne 
Ramazan e as jashte Ramazanit, as 
ne shtepi e as ne udhetim, as kur 



njeriu eshte i sigurt dhe as kur nuk 
eshte i sigurt. 

Po ashtu namazi eshte keshilla e 
fundit qe Pejgamberi a.s. e la per 
Ymetin e tij si porosi (mesazh) ne 
momentin e ndarjes se tij nga kjo 
bote. Ai, para se te vdiste, kishte 
lene kete porosi: "Te keni kujdes 
namazin, namazin dhe ajo cka 
posedoni (roberit)". 

ZEKATUL FITRI 

Obligimet e besimtarit islam ne 
muajin e Ramazanit permbyllen 
me kryerjen e Zekatul fitrit, i cili 
duhet te paguhet ne fund te muaji 
te Ramazanit. Zekatul fitri u be 
obligim ne muajin Sh'aban te vitit te 
dyte hixhri. Nepermjet kesaj takse 
fetare, synohet pastrimi i agjeruesit 
nga veprat dhe fjalet e pahijshme e 
njekohesisht te ndihmohen i varfri 
dhe nevojtari, te diet mund te jene 
ne gjendje te rende ekonomike. 
Agjerimi i muajit te Ramazanit 
gjithsesi duhet te shoqerohet me 
dhenien e Zekatul fitrit, sepse pa 
dhenien e kesaj sadakaje pranimi 
i agjerimit mbetet pezull, ne mes 
qiellit e Tokes-ne mes pranimit dhe 
mospranimit tek Allahu xh.sh. Ne 
lidhje me kete, Pejgamberi a.s. ka 
thene: "Agjerimi i agjeruesit mbetet 
pezull mes qiellit e Tokes dhe nuk 
ngrihet tek Allahu i Lartmadheruar 
pervecse me dhenien e Zekatul 
fitrit". 

Ne perfundim te kesaj teme, 
duke pasur parasysh rendesine dhe 
vlerat shumedimensionale te muajit 
te Ramazanit si stine e meshires 
hyjnore dhe e shumefishimit te 
shperblimeve, buron edhe kjo 
porosi: "Qe ditet e sidomos netet 
e muajit te Ramazanit, te mos 
i shnderrojme ne dite e net te 
shejtanit duke e humbur kohen 
ne haram-neper klube dhe kafiteri 
te ndryshme, ne pije alkooli, ne 
prostitucion, ne bilardo, ne internet, 
ne koncerte, prane ekraneve 
televizive duke ndjekur programe 
te ndaluara (haram)". Ne vend te 
kesaj, duhet t'i udhezojme femijet 




"AGJERIMI I AGJERUESIT 
MBETET PEZULL MES 
QIELLIT E TOKES DHE NUK 
NGRIHET TEK ALLAHU 
I LARTMADHERUAR 
PERVEQSE ME DHENIEN E 
ZEKATUL FITRIFmuhamedias 

dhe rinine tone ne pune dhe ne 
vepra te dobishme, si: "Mesimi i 
parimeve te fese, mesimi i leximit 
te Kur'ani t, agjerimi i Ramazanit, 
falja e namazeve te rregullta farz, 
falja e syneteve, falja e teravise me 
xhemat, falja e namazeve vullnetare 
gjate netve te Ramazanit, degjimi 
i ligjeratave fetare, pjesemarrja ne 
gara te diturise, pjesemarrja ne 
tribuna te ndryshme fetare si dhe 
ne aktivitete te tjera islame. Vetem 
keshtu ditet dhe netet e Ramazanit 
kane vlere te vertete dhe shperblim 
te sigurt nga Krijuesi i gjithesise". 
Allahu na shperblefte me te mirat e 
Tij te pakufishme. (Amin). ■ 

(1) Sejid Sabik, Fik-hus-sunneh, Bejrut, 1985- 
1405 h. (2) Abdurrahman Isa, El-hutubat ed- 
Dinije fi ed-dave el-islamije, Damask, 1405 h. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



Besim MEHMETI 



Ramazani, muaj i devotshmerise dhe pastrimit shpirteror 



Allahu xh.sh. e krijoi njeriun 
per ta adhuruar Allahun dhe per 
t'i bere ibadet. Ky mision hyjnor 
eshte shpallur ne suren Dharijjat 
51:56: "Une nuk i krijova xhinet dhe 
njerezit per tjeter pervec qe te me 
adhurojne". 1 

Qe nga krijimi i njeriut te pare, 
Allahu nuk e la ne humnere, po i 
dergoi udherrefyes te rregullt kohe 
pas kohe, i ndihmoi ne realizimin e 
ketij qellimi madheshtor ne menyra 
te ndryshme dhe te frytshme, 
nga te cilat njeriu perfiton ne 
jeten e tij te perditshme dhe ne 
boten e ardhshme. Nje nga keto 
menyra ishte edhe agjerimi: "O ju 
qe besuat, agjerimi ju eshte bere 
obligim sikurse ishte obligim edhe 
i atyre qe ishin para jush, keshtu 
qe te beheni te devotshem. (Jeni 
te obliguar per) Dite te caktuara, e 
kush eshte i semure prej jush ose 
eshte ne udhetim (e nuk agjeroi), 
atehere ai (le te agjeroje) me vone 
aq dite. E ata qe i rendon ai (nuk 
mund te agjerojne), jane te obliguar 
per kompensim, ushqim (ditor), i 
nje te varfri, ai qe nga vullneti jep 
me teper, ajo eshte aq me mire per 
te. Mirepo, po qe se e dini, agjerimi 
eshte me i mire per ju". 2 

KULMI I KETIJ IBADETI 
ESHTE DEVOTSHMERIA NDAJ 
ALLAHUT XH.SH. 

Nje Ibadet qe e praktikuan popuj 
te meparshem per pastrimin e 
tyre shpirteror dhe per ngritjen e 
shpirtit per ta arritur kenaqesine 
e Krijuesit fuqiplote, ka qene 
agjerimi. Duke u perqendruar ne 



ajetin e mesiperm, verejme se kulmi 
i ketij ibadeti eshte devotshmeria 
ndaj Allahut xh.sh. . 

Duke iu referuar jetes sone te 
perditshme, vijme ne perfundim 
se eshte privilegj mundesimi i 
agjerimit te ketij muaji te bekuar. 
Verejme se sa kemi shoke , miq, 
dashamire, te cileve Allahu nuk u 
mundesoi agjerimin e ketij muaji 
te bekuar, ndersa neve na dha 
edhe nje mundesi tjeter, prandaj ta 
shfrytezojme ate me se miri. 

Nga studimet e ajeteve te 
shumta dhe haditheve qe flasin per 
agjerimin, mund te verejme se kete 
muaj te bekuar Allahu e beri muaj 
me karakteristika te vecanta. 

KARAKTERISTIKAT E MUAJIT TE 
BEKUAR RAMAZAN 

1 - Eshte muaji i zbritjes se Kur'ani 
t: "Muaji i ramazanit eshte ai, ne te 
cilin ka zbritur Kur'ani , qe eshte 
udherrefyes per njerezit, plot me 
shenja te qarta per rrugen e drejte 
dhe dallues "i se mires nga e keqja". 3 
Kur'ani , libri i shenjte, kushtetuta e 
njeriut ne toke, udherrefyesi per jete 
te lumtur ne te gjitha sferat e jetes, 
per cdo kohe dhe cdo rast. Eshte 
Libri qe i zbriti Muhamedit a.s. dhe 
per 14 shekuj me radhe qendron 
me origjinalitetin e tij, ashtu sic 
kishte zbritur, liber drite per ata 
qe veprojne sipas tij. Ne te kemi 
sqarimet e nevojshme per misionin 
tone ne toke. 

2. Hapen dyert e Xhennetit dhe 
mbyllen dyert e zjarrit. Transmeton 
Ebu Hurejra se Profeti a.s. ka thene: 
"Gjate ketij muaji hapen dyert e 



Xhennetit, mbyllen dyert e ferrit 
dhe shejtanet lidhen me zinxhire. 
Ne te eshte nje nate me e mire se 
nje mije muaj. Kush privohet nga 
ajo, do te jete privuar nga dicka e 
madhe"(4). Ne komentimin e ketij 
hadithi, dijetari i famshem Ajjadh 
thote: "Mbyllja e dyerve te ferrit 
dhe lidhja e shejtaneve tregon per 
mbrojtjen e besimtareve ne kete 
muaj te bekuar nga veset dhe nxitjet 
e shejtanit, dhe hapja e dyerve te 
Xhennetit tregon per shperblimet e 
shumta dhe meshiren e Allahut ne 
kete muaj te bekuar. 

3. Eshte muaji i lutjeve , 

i pendimit, dhe i meshires. 
Pejgamberi a.s. na tregon se muaji 
i Ramazanit eshte muaj i duase- 
lutjes. Ne hadithin vijues a.s. 
ka thene: "Tre personave nuk u 
refuzohet lutja , agjeruesit derisa te 
hyje koha e iftarit, imamit te drejte, 
dhe atij qe i eshte bere padrejtesi". 5 
Ndersa ne hadithin tjeter qe e 
transmeton Abdullahu Ibn Mes'udi, 
Muhamedi a.s. ka thene: "Per cdo 
nate deri ne agim therret nje ze: A 
ka ndonje qe kerkon falje? Do t'ia 
falim, a ka ndonje qe pendohet ? Do 
t'i pranohet pendimi. A ka ndonje 
qe lutet? Do t'i pranohet lutja. A 
ka ndonje qe kerkon dicka? Do t'ia 
japim ate qe kerkon". 6 Pra, shtrohet 
pyetja: A ka gje me te ndershme per 
agjeruesin sesa keto fjale. 

4. Shperblimi i shtrimit te sofres 
se iftarit eshte i madh. I Derguari 
a.s. thote: (Ai qe i jep iftar nje 
agjeruesi, e ka shperblimin (sevape) 
aq sa ka vete agjeruesi, duke mos 
iu pakesuar aspak shperblimi i 
agjeruesit). 7 



"UNE NUK I KRIJOVA XHINET DHE NJEREZIT PER TJETER PERVEQ QE TE ME ADHUROJNE" 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



5. Ne muajin Ramazan eshte Nata 
e Kadrit: Per vleren e kesaj nate dhe 
per lutjet ne kete nate, Pejgamberi 
a.s. ne nje hadith thote: "Kush falet 
Naten e Kadrit, duke qene i bindur 
dhe i perkushtuar dhe ka qellim 

te sinqerte, do t'i falen gabimet e 
meparshme". 8 

6. Transmetojne Buhariu dhe 
Muslimi ne nje hadith, ku thuhet: 
"Kush e agjeron Ramazanin me 
besim dhe shprese, i falen mekatet 
qe ka bere me heret". Ibn Battali 
thote: "Domethene duke qene i 
bindur se eshte obligim nga Zoti 
dhe se do te fitoje shperblimin prej 
Tij per agjerimin dhe namazin e 
teravise, kurse fjala "me shprese" 
domethene se duhet te shpresoje 
shperblimin nga Allahu dhe me 
agjerimin e tij te kete per qellim 
Allahun". 9 Tajbiu thote: "Besimi 
se agjerimi i ketij muaji eshte me 
te vertete obligim, e jo ta beje 
agjerimin nga frika ose turpi 

prej njerezve, duke mos besuar 
se duhet madheruar ky muaj. 
Shpresim domethene kerkimi 
i shperblimit nga Allahu, i cili 
eshte Bujar". 10 Munaviu thote: 
"Ne kete hadith kemi te bejme me 
vleren e Ramazanit dhe agjerimit 
te tij, dhe se me te fitohet falja, se 
besimi eshte vertetim dhe bindje, 
kurse shpresa eshte kusht per te 
fituar shperblimin dhe faljen gjate 
agjerimit te Ramazanit". 11 

7. Umreja ne Ramazan vlen sa 
Haxhi. Ibn Abbasi r.a. tregon se 
Pejgamberi a.s. nje gruaje nga te 
ensareve i kishte thene: "Cka te 
pengon te kryesh Haxhin me ne? 
Tha: Kishim nje deve me te cilen 
bartnim uje, mirepo ate e mori 
filani dhe djali i tij, e na la vetem 
nje deve me te cilen bartim uje". 
Pejgamberi a.s. i tha: "Kur te vije 
muaji i Ramazanit, kryeje umren 
gjate ketij muaji, sepse umreja gjate 
ketij muajit eshte sikurse Haxhi". 
Ne nje transmetimin tjeter qendron: 
"Umreja gjate Ramazanit vlen sa 
Haxhi ose sa Haxhi me mua". 12 
Ibn Battali thote: "Domethene ka 
shperblim sikur Haxhi, kurse vlerat 



nuk mund te kuptohen me shqisa, e 
Allahu ia jep begatite e veta kujt te 
deshiroje". 13 Kete vlere e ka ne kete 
muaj te bekuar, mirepo obligimi i 
kryerjes se Haxhit mbetet. 

8. Ne muajin Ramazan jane 
zhvilluar beteja te shumta ne 
historine e Islamit, qe dot thote se 
agjerimi eshte fuqi shpirterore e 
cila ndihmon trupin dhe nuk eshte 
pengese qe mund te na ndaloje nga 
aktivitetet tona. Lufta e Bedrit, e 
cila ishte vendimtare per zhvillimin 
e metutjeshem te Islamit, ndodhi 
me 17 te muajit Ramazan. Ne kete 
muaj u clirua Meka, kjo kthese e 
cila beri qe Islami te perhapej me 
pastaj anekend botes. Me kete clirim 
njerezit pranuan Islamin me shumice 
duke shpetuar nga humnera. 

9. Agjerimi eshte shkak per falje 
te mekateve. I Derguari a.s. thote: 
"Koha ndermjet 5 namazeve te 
dites, koha midis dy namazeve 

te xhumase dhe ajo ne mes dy 
Ramazaneve, - jane falje per 
gjithcka qe ka ndodhur gjate kesaj 
kohe, nese largohemi nga gabimet e 
medha". 14 

10 - Njerezit ne Ramazan jane me 
bamires. Transmeton Ibn Abbas r.a. 
duke thene: "Njeriu me bamires 
ishte Pejgamberi a.s. dhe bamiresia 
me e madhe e tij ishte ne Ramazan. 
Ky muaj i nxit besimtaret qe te 
garojne ne vepra te mira". 15 

Keto ishin disa nga karakteristikat 
e muajit te bekuar Ramaza,n te cilat 
patjeter na nxisin per shfrytezimin 
e tyre ne menyre te duhur, per te 
arritur qellimin e lartpermendur te 
devotshmerise. 

PERMES AGJERIMIT SPROVOHET 
SINQERITETI I BESIMIT TONE 

Mirepo, si mund ta arrijme kete 
qellim hyjnor ? Besoj se keto do te 
ishin keshilla qe na ndihmojne ne 
kete aspekt: 

1. Sinqeriteti ne agjerimin tone 
ka rolin kryesor. Allahu xh.sh. 
deshi qe, permes ketij obligimi, te 
na sprovoje sinqeritetin e besimit 
tone, dhe sidomos ne keta muaj 



"ALLAHU THOTE: 
QDO VEPER ESHTE E 
NJERIUT ME PERJASHTIM 
TE AGJERIMIT; Al ESHTE 
I DHE UNE SHPERBLEJ 



PER TE" 



MUHAMEDI A.S. 



te veres, kur agjerimi eshte pak 
me i mundimshem, prandaj edhe 
shperblimi eshte i madh. I Derguari 
i Allahut, ne nje hadith, thote: 
"Allahu thote: Cdo veper eshte e 
njeriut me perjashtim te agjerimit; 
ai eshte Imi dhe une shperblej per 
te". 16 Kjo per shkak se agjerimi 
eshte adhurim i fshehte; e realizojne 
me sukses besimtaret e sinqerte. 

2. Te agjerojme me nijet te paster 
dhe te sinqerte, duke mos pasur per 
qellim ndonje perfitim tjeter. 

3. Te mos e humbim kohen ne 
gjume te gjate dhe ne ndenjje te 
kota per ta vrare kohen. 

4. Te shpeshtojme leximin e 
Kur'ani t. 

5. Te riperterijme pendimin per 
veprat tona. 

6. Te kerkojme falje ne cdo kohe. 

7. Te falim namazin me rregull 
dhe ne kohe te duhur, mundesisht 
ne xhami. 

Nga ky pershkrim qe i beme 
muajit te Ramazanit, mund te 
verehet se Ramazani se pari eshte 
muaj i largimit nga te keqijat 
dhe veprat e liga, e pastaj muaj i 
agjerimit, muaj i leximit te Kur'ani 
t, muaj i diturise dhe i qyteterimit 
, eshte muaj i namazit, eshte muaj 
i lutjeve dhe muaj i sakrifices dhe 
solidaritetit, si dhe muaj i fitoreve 
te medha per myslimanet. ■ 

(1) Dharijjat 51:56. (2) Bekare 183-185. (3) 
Bekare 185. (4)Nesaiu 2106, Ahmedi 2/230. 
(5) Ibn Maxheh 1752. (6) Ebu Davud 1315, (7) 
Ibn Maxheh 1746. (8) Sunen El-Kubra 4478. 
(9) Komenti i Buhariut 4/ 21. (10) Komenti 
i Mushakutl-Mesabih, 4/ 137. (11) Fejdul- 
Kadir", 6/ 160. (12) Al-Mustedrek 1817. (13) 
Sherhul-Buhari, 4/ 438. (14) Sahih Muslim 
233. (15) Sahih Muslim 2308. (16) Sahih 
Muslim 1151 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



10 



Pdosja e agjerimit 




Dr. Muharem OMERDIC 

Ramazani muaji 

■ ■■■■■■■■■ ■■ 

i riperteritjes se 
besimit, ymetit 
dhe xhematit 



Shpallja Hyjnore permban ne 
vetvete gjithnje synim madhor. 
Baza e saj i ofrohet njeriut me 
qellim te ngritje se tij drejt lartesive, 
pastrimit nga llumi i epsheve, nga 
padituria dhe neglizhenca. Shpallja 
Hyjnore, po ashtu e pastron njeriun 
nga te gjitha llojet e ngurtesise se 
materializmit, hidherimi, hakmarrja, 
keqperdorimi i forces etj. Ajo kerkon 
perdorimin e intelektit ne zgjidhjen e 
te gjitha problemeve jetesore. 

Per t'u realizuar nje synim i tille 
i Shpalljes Hyjnore, perdoret cdo 
rast dhe kohe e mire e mundshme, 
kuptohet, kur njeriu e ka shpirtin te 
paster dhe nuk eshte nen trysnine 
e llumit dhe prirjeve negative te 
epshit, cytjeve te tij te brendshme 
dhe rrethanave te mugeta- me qellim 
aktivizimi te tij drejt puneve te 
dobishme, sic eshte p.sh. nenshtrimi 
ndaj Allahut te Madherishem dhe 
kerkimi i kenaqesise se Tij. 

Ligji fetar islam-Sheriati permend 
kohe te caktuara kur shpirti i njeriut 
eshte i prire drejt kthimit ne esencen 
e tij dhe pastrimit te plote. Njera nga 
keto kohe eshte pjesa e trete e nates, 
kohe kjo kur dyert e Meshires, faljes 
dhe fteses se Zotit, jane te hapura 
per ata qe I luten Atij. Keto dyer ne 
qiellin e kesaj bote hapen ne pjesen 
e trete te nates, prej nga degjohet 
thirrja e Allahut: 

"Aka dikush qe Me lutet - T'ia 
pranoj lutjen? Ka dikush qe kerkon 
dicka - qe t'ia jap? Ka dikush qe 
kerkon per faljen e mekateve - T'ia 
fal?" Dyert e pendeses jane te hapura 
gjersa te gdhije agimi. 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 




Koha e pastrimit, ngadhenjimit dhe 
pranimit te lutjes, gjithsesi eshte koha 
e agjerimit, pergjithesisht, qofte kur 
behet fjale per agjerimin e obliguar 
ne Ramazan, ditet e mbetura 
nga agjerimi, qofte per agjerimin 
vullnetar (nafile) - nepermjet te cilave 
besimtari i afrohet Krijuesit te vet, 
Zotit te boteve. 

ME VULLNET TE FORTE ARRIHET 
KENAQESIA E ALLAHUT 

E kemi te njohur faktin se disa 
nga te derguarit e Allahut dhe 
pejgamberet a.s., tere jeten e tyre 
kane agjeruar. Ky ka qene adhurimi 
i tyre ndaj Allahut. Gjithashtu dime 
edhe per rrefimet per ata myslimane 
te cilet teresisht deshironin te 
largoheshin nga kjo dynja - gjithe kjo, 
si shenje e nenshtrimit dhe respektit 
vetem per Allahun e Madherishem, 
prandaj dhe njeri prej tyre hoqi 
dore nga martesa, i dyti vendosi qe 
gjithe jeten te agjeronte, kurse i treti 
vendosi qe tere netet do te rrinte 
zgjuar dhe gjersa te jete gjalle, nuk 
do te flinte kurre. E ketyre te treve 
i Derguari i Allahut a.s., iu pergjigj 
duke u thene qe ne jete te ndjekin 
rrugen e mesme, duke iu drejtuar 
me fjalet: "Sa me perket mua, une 
edhe agjeroj, edhe e prish ate, edhe 
fie naten, edhe zgjohem dhe jam i 
martuar." 

Nga ky hadith kuptojme kete: 
Per t'u arritur kenaqesia e Allahut, 
duhet te ekzistoje vullneti i forte i 
besimit (imanit), qellimi (nijeti) dhe 
synimi i sinqerte, ashtu sic e shpjegoi 
i Derguari i Allahut a.s. dhe vetem 
nepermjet kesaj rruge arrihen vepra 
te medha, suksese dhe rezultate te 
kenaqshme. 

Kjo qe permendem, i atribuohet 
individit, prandaj dhe veprimi 
edukues i tyre eshte i nje rendesie 
te vegante, sepse kjo vlen per 
tere Ymetin, i cili nga ana tjeter 
perbehet nga individet. Familjet e 
tyre jane qelizat e tyre baze, prej te 
cilave zhvillohet. Nese individet 
jane besimtare dhe familjet e tyre, 
gjithashtu, atehere edhe Ymeti islam 



do te jete i forte, ngase pjeset e tij jane 
te shendosha dhe cilesore. Atehere ai 
ka per te qene i afte per zgjidhjen e te 
gjitha problemeve dhe eliminimin e 
veshtiresive qe i perkasin atij. 

Si rezultat i kesaj qe theksuam me 
siper, verejme qarte dhe shohim, si 
ne Lindje ashtu dhe ne Perendim, 
rilindjen e popujve te caktuar dhe 
ndryshimet pozitive qe atyre tashme 
u kane ndodhur. Keto ndryshime u 
aktivizuan fale energjise qe buronte 
nga besimi qe ndodhej ne zemrat 
e njerezve, si dhe nga perkrahja e 
prijesve te shkathet, te cilet diten t'i 
udhehiqnin drejt synimit madhor. 

Duhet t'i shikojme popujt e 
suksesshem te kohes se sotme, se si 
jane zgjuar e kane ecur perpara dhe 
sot paraqesin faktore te rendesishem 
ne bote. Tek ata ndodhen ndryshime 
gjigante ne konceptin e te menduarit, 
sjelljes, pergjegjesise... Si udheheqesit 
e tyre, ashtu dhe individet, pranuan 
nje synim dhe pranuan rregulla te 
perbashketa te sjelljes. I respektonin 
parimet e marreveshjes dhe askujt 
nuk ia lejonin t'i ndryshonte ato. 
Pikerisht keto ishin kushtet nismetare 
per fitore. Ata, duke iu permbajtur 
ketyre ligjeve e rregullave te caktuara 
te sjelljes, zhvillimet te popujve te 
vet dhe, per rrjedhoje, edhe shtetet 
e tyre i ngriten ne nivele mjaft te 
larta. Mirepo, sot, per fat te keq, tek 
shumica e popujve myslimane nuk 
mbreteron nje gjendje e tille. 

MUHAMEDI A.S. SHPALLJEN E 
JETESONTE NE PRAKTIKE 

Ne vijim le t'u hedhim nje sy 
hapave te pare te Ymetit, i cili nuk 
iu shmang rregullave te shkruara 
te sjelljes, ngase prijes i ndertimit te 
shoqerise ishin vete Pejgamberi a.s. 
dhe ashabet e tij, te cilet njekohesisht 
bene konsolidimin e rilindjes se 
shtetit islam. Ata u permbaheshin 
me perpikeri urdhrave te marre 
permes Shpalljes nga ana e Allahut 
te Madherishem. Pejgamberi a.s., 
Shpalljen e jetesonte teresisht ne 
praktike, madje edhe ne detajet me 
te imta, prandaj e meritonte te qenet 



prijes ne ceshtjet esenciale fetare, dhe 
besnik ne Amanetin e marre nga Zoti 
i gjithe boteve. 

Misioni profetik dhe zhvillimi 
i Ymetit njekohesisht botes i 
deshmonin vlerat e tyre dhe ishin 
garant i kohes dhe ardhmerise 
qe aspironte drejt nje progresi, 
zhvillimi, rilindjeje dhe nje shprese 
me te mire per arritjen e rezultateve 
te deshiruara. Ymeti perbehej nga 
popuj, fise, raca dhe shtresa te 
ndryshme. Mirepo, vete fakti qe 
Shpallja dhe profetesia e Muhamedit 
a.s. i dedikoheshin mbare njerezimit, 
gje qe myslimanet e asaj kohe e 
pranuan si thirrje te tyren, bene te 
mundur qe te arriheshin rezultate te 
papara per nje kohe fare te shkurter. 

Mesazhi islam dallon nga mesazhet 
e tjera. Fundamenti i tij bazohet 
ne Kur'an dhe iman. Myslimanet 
arriten ta mesonin dhe ta kuptonin 
Kur'ani n. Disa myslimane, vetem 
ne nje rekat te namazit lexonin nje 
apo dy sure te gjata nga Kur'ani . 
Gjate muajit te Ramazanit, shumica 
e myslimaneve qe dine ta lexojne 
Kur'ani n, e lexojne teresisht ate. Ne 
shume vise anekend Botes Islame 
dhe me gjere, lexohen mukabele, 
ndersa lexuesit me te mire i 
freskojne shpirtrat dhe ndjenjat e 
besimtareve, rigjallerojne imanin 
dhe bejne qe lotet te shperthejne 
nga ngazellimi. Gjithe kjo ndodh 
ne muajin e Shpalljes se Kur'ani t. 
Me Kur'ani n Fisnik shoqerohen 
se bashku si lexuesit, ashtu edhe 
degjuesit e tij ne Tri Vendet e Shenjta 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



12 




DOSJA E AGJERIMIT 



te Islamit: Ne Qabene e Shenjte ne 
Meke, ne Xhamine e Pejgamberit a.s. 
ne Medine dhe ne Xhamine e Aksase 
ne Jerusalem. Pa marre parasysh 
kombesine, racen, moshen dhe 
gjinine, te gjithe njesoj entuziazmohen 
nga ajetet Kur'anore thuajse jane duke 
i lexuar dhe degjuar per here te pare... 
Te gjithe ata jane bashkuar nen hijen 
e tij, gjegjesisht jane bere te barabarte 
nen hymen e imanit, me ndjenja 
identike shpirterore. Ata mendojne 
dhe shpresojne se, nepermjet rruges 
dhe porosise se tij (Kur'ani t), do t'i 
realizojne rezultatet e deshiruara dhe 
sukseset qe duhet f i mberrije Ymeti 
islam. 

E ardhmja e Ymetit qendron 
ne kthimin tone tek Kur'ani dhe 
ne zbatimin e urdhrave te tij, ne 
ndjekjen e Pejgamberit a.s. dhe te 
jetuarit sipas Synetit te tij. E ardhmja 
e myslimaneve gjithsesi eshte 
perspektive, megjithese gjendja 
jone aktuale eshte malinje. Kjo 
gjendje, pergjithesisht, nuk eshte 
karakteristike vetem per popujt 
myslimane, po edhe per shume 
popuj te tjere, madje edhe per mbare 
njerezimin. Problemet globale jane 
probleme te te gjithe njerezve dhe jo 
vetem te myslimaneve, e zgjidhje te 
vetme per to ofron vetem Kur'ani . 
Sikur i tere njerezimi, dhe sidomos 
myslimanet, t'i ktheheshin porosise 
se tij te perhershme, gjithsesi, 
me ndihmen e Zotit, do te gjenin 
zgjidhjen e problemeve aktuale, 
perfshire edhe ato globale. Islami 
per te ardhmen e mbare njerezve 



ofron barazi dhe drejtesi, nje gje qe 
nuk e ofron asnje thirrje apo mesim 
tjeter. Zgjidhja e plote qendron vetem 
tek Islami. Pa te, nuk ka rrugedalje 
dhe zgjidhje nga problemet globale 
boterore, si per myslimanet ashtu 
edhe per te tjeret. 

Ja, kjo eshte thirrja. Kush ka 
veshtiresi, le ta prese muajin e 
Ramazanit. Dalja nga veshtiresite 
ndodhet ne frymen dhe mesazhin 
e Ramazanit. Kur'ani percakton 
fare qarte rregullat e sjelljes dhe 
rigjallerimin e frymes se Porosise se 
Zotit dhe dhuratave te Tij. 

"Thuaj (o i Derguar): "Ne qofte 
se eterit tuaj, djemte tuaj, vellezerit 
tuaj, bashkeshortet tuaja, farefisi 
juaj, pasuria qe fituat, tregtia qe 
frikesoheni se do te deshtoje, 
vendbanimet me te cilat jeni te 
kenaqur, (te gjitha keto) jane me 
te dashura per ju se Allahu, se i 
Derguari i Tij dhe se lufta per ne 
rrugen e Tij, atehere, pritni derisa 
Allahu te mos nxjerre ne rrugen 
e drejte njerezit e prishur. Nuk ka 
dyshim se Allahu ju ka ndihmuar 
ne shume beteja, e edhe ne diten 
e Hunejnit, kur ju mahniti numri i 
madh, i cili nuk ju vlejti asgje, dhe 
me gjithe gjeresine e saj qe kishte, 
toka u ngushtua per ju, pastaj ju 
u zmbrapset (iket). Pastaj Allahu 
zbriti qetesine e Vet ne te Derguarin 
e Tij dhe tek besimtaret, zbriti nje 
ushtri qe ju nuk e pate, i denoi ata 
qe mohuan, e ai ishte ndeshkim ndaj 
mosbesimtareve. " (Et-Tevbe, 24-26). 

TA PERJETOJME DHE TT 
GEZOHEMI RAMAZANIT 

E keni pritur me padurim kete 
muaj te shenjte te Ramazanit, prandaj 
perjetojeni dhe gezojuni atij! E 
mberrite Ramazanin, dhe meditoni 
rreth ngjarjeve qe kane ndodhur ne 
te; kujtoni: 

Diten e 17 te Ramazanit, kur 
Muhammedi a.s. me ashabet e tij te 
pakte ne numer, triumfoi ne betejen 
e Bedrit ndaj ushtrise kundershtare 
te mushrikeve dhe ndihmesve te 
saj, e cila ishte me e madhe, me e 



pergatitur dhe me e forte.Diten e 
20 te Ramazanit, kur myslimanet 
triumfalisht hyne ne Meke, e cila, 
perjashto disa incidente sporadike, 
u dorezua pa lufte. Diten e 10 te 
Ramazanit e vitit 1973, kur ushtria 
egjiptiane e mori Kanalin e Suezit 
dhe mposhti linjen e Barlit, bazen 
me te forte ushtarake britanike te 
ndertuar ne vete shtratin me rere, 
gati-gati te pashkelur te Suezit etj.. 
Prandaj, pritni edhe ramazanet e 
ardhshme me plot deshire, kurse 
kete Ramazan, jetojeni me nje gjalleri 
islame dhe keni per te qene, gjithsesi, 
fitimtare. Po, megjithekete per t'u 
realizuar fitorja, ka disa kushte... 
Keto kushte i ndiejme thelle brenda 
ne zemer. Disa here eshte e veshtire 
te flitet per to - njesoj sikur ai qe 
deshiron te flase, po gojen e ka te 
mbushur perplot me uje. Sot ka 
mjaft myslimane qe gojet i kane te 
mbushura perplot me uje. A thua 
e dime se kush na e ka mbushur 
gojen me uje, apo, mos valle, e kemi 
mbushur vete?! Ne qofte se te tjeret 
na i kane mbushur gojet tona me uje, 
ata jane armiqte tane qe ne realitet 
shtiren kinse jane miqte tane. Te tillet 
nuk E respektojne Allahun, prandaj 
dhe Allahu pyet: 

"(^'eshte me ju qe Allahut nuk I 
shprehni madherine qe e meriton?" 
(Nuh, 13). 

Kush nuk I frikesohet Allahut, 
nuk e pret ashtu sic duhet kete muaj 
dhe nuk i shfrytezon begatite ashtu 
sic ka urdheruar Ai, - ndihma e Tij 
nuk ka per t'i ardhur. Fitorja nuk 
mund te vije nepermjet atyre qe, me 
duart e tyre, na i kane mbyllur gojet 
tona. ..Allahu i Madherishem eshte 
Fitimtari Absolut. Ai e di rolin tone, 
po edhe te atyre qe e kane marre 
persiper Amanetin dhe pastaj e kane 
keqperdorur per interesat e tyre 
personale dhe ato te kesaj bote, si dhe 
sherbetoret e tyre te keqij. Allahu i 
Madherishem ne kete muaj te shenjte 
te Ramazanit te bekuar, na udhezofte 
e na bekofte dhe na dhurofte 
meshire, begati dhe falje! Amin! ■ 

Perktheu: Ahmed R. Ramadani 
Burimi: http://www.rijaset.ba 



13 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



■***#-?>*■ 



Dr.lsmail BARDHI 



Ramazani - muaji i mesimit fetar 



Muaji i agjerimit e ka energjine qe 
ta ndryshoje menyren e te kuptuarit 
dhe te praktikuarit te mesimeve 
fetare, duke i dhene nje gjalleri 
e fryme te re kohes dhe njeriut 
te sotem. Per shembull: tewhidi 
si logos; namazi si mburoje nga 
e keqja; agjerimi si lartesim dhe 
pastrim shpirteror; zekati si siguri 
dhe pastrim i pasurise/te jetuarit; 
haxhi si vendi i lutjes dhe i llogarise, 
i bashkimit te Ummetit. 

Si duket kurre nuk ka pasur 
aq perpjekje brenda bashkesise 
myslimane rreth transmetimit te 
fese me ane te mesimit fetar, ne 
kuptimin teorik dhe praktik, sa 
sot, por si duket kurre me me pak 
sukses. Kjo teme i tejkalon kufijte 
e muajit te agjerimit, por me qene 
se ky muaj eshte para nesh dhe 
ka rol te vecante, ngase gjate tij 
me se tepermi bisedohet per rolin 
e fese dhe epersine e saj, atehere 
eshte mire te jemi te kujdesshem 
per percaktimin dhe normat e 
interpretimit te permbajtjes fetare 
nga burimet e saja. Ky muaj nga 
ne kerkon nje pergjigje te re, jo 
vetem se perseritje, sepse perseritja 
pa shpirt krijon besimtare te ditur 
xhahile. 

Cfare roli kane te gjitha keto 
ne kohen e sotme dhe si duhet te 
interpretohen? Nuk mjafton vetem 
te perdoren fjale te mira, pa e pasur 
parasysh edhe bartesin e ketyre 
rregullave. Eshte e domosdoshme 
qe ky muaj, i cili konsiderohet 
si pikenisja e Shpalljes dhe i 
mbikeqyrjes se saj te perhershme 
neper kohe, ne menyre bindese, me 
plot dashuri ta pergatise degjimin, 
heshtjen, vemendjen e besimtarit 
dhe ate ta ballafaqoje me vendin dhe 
kohen, me te vetmin qellim qe ate ta 



vetedijesoje dhe ta beje te lezetshem 
si para Zotit, ashtu edhe brenda 
shoqerise. Per kete kerkohet nje 
menyre e re e mesimdhenies fetare. 

Mesimdhenia fetare eshte nje 
disipline e vecante teologjike, e 
cila na i tregon mundesite dhe 
zbrazetite ne transmetimin e fese. 
Baza teologjike, psikologjike, 
antropologjike e metodike jane 
ndihmese e madhe per mesimin 
fetar. Perkunder kesaj flitet per 
"krizen e dorezimit te fese" dhe 
kerkohen pergjegjesit dhe fajtoret, 
qe nga struktura ekzistuese e 
institucionit fetar, mesimdhenesit 
fetare, prinderit, shoqeria e 
shekullarizuar dhe ateiste, e deri 
tek mendesia e individeve apo 
bashkesive te besimtareve, te cilet e 
jetojne fene e tyre. 

Nje gje eshte e sigurt: mosbesimi, 
me gjithe metodat dhe ligjshmerite 
shkencore, nuk mund ta edukoje 
fene. Sot ne kete bote me teper 
mund te themi se kemi besimtar 
qind perqindesh, sesa mosbesimtar 
qind perqindesh, edhe pse kjo nuk 
eshte aq me rendesi, sepse ne jemi 
me pak a me shume besimtare apo 
deshmitare te besueshem te fese, te 
cilet mundemi t'ua transmetojme 
apo mos t'ua transmetojme fene te 
tjereve. Megjithate, ne kontekst te 
titullit, si dhe te asaj se si sot eshte 
duke u kumtuar/dorezuar feja, 
duhet qe fillimisht t'i percaktojme tre 
probleme per interpretimin e fese: 

• Te percaktohet identiteti i 
mesimdhenies se sotme fetare. 

• Te percaktohen pikenisjet e 
mesimdhenies se sotme fetare. 

• Te konstatohet se me cka 
mesimdhenia e sotme fetare 
sherbehet ne kumtimin e fese. 




1. IDENTITETI I MESIMDHENIES 
SE SOTME FETARE 

Gjetja e identitetit te 
mesimdhenies fetare do te thote te 
percaktohen shenjat, te cilat jane 
personale vetem per te, e me te 
cilat ajo dallohet nga kur'anizimi, 
sherbimi i fjales, apo disa forma 
te tjera te kumtimit te fese. Eshte 
interesante se vete nocioni i 
identitetit te mesimdhenies fetare 
me teper eshte kristalizuar ne 
traditen e lashte myslimane, sesa 
ne kohen tone. Sot, ky identitet me 
interpretimet e ndryshme duke 
deshiruar te beje mire, ne fakt ben 
keq: e harron fuqine e interpretimit, 
e harron rolin e interpretimit, e 
harron konkretizimin e interpretimit 
dhe pasojat. Kjo po verehet ne 
shume aspekte, duke filluar prej 
interpretimit te se kaluares dhe 
kritikes asaj, pa marre parasysh 
se cka do te thote ajo kritike per 
interpretimin. Kjo eshte deshmuar 
me interpretimet multidisiplinare. 
Mesimdhenia fetare i interpreton 
format e ndryshme te jetes se 
besimtareve, i forcon qendrimet 
jetesore dhe me kete i afteson 
besimtaret per bartjen e metejme te 
fese. Keshtu ajo edukon per fene. Me 
kete, krahas percaktimit te identitetit 
e percaktuam edhe detyren e 
mesimdhenies fetare. Ne e dime se 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



cdo fjale e ka peshen e saj, rolin e 
saj; cdo fjale eshte nje njeri. Kjo do 
te thote se ne duhet te jemi shume 
te kujdesshem se si, cka dhe pse 
flasim. Ne e dime se ne fe qellimi 
ka peshen e vet, qe eshte shume e 
vertete. Por, ne nuk i dime qellimet, 
jo per arsye se nuk mundemi, por 
per arsye se nuk jemi "te thirrur" 
t'i dime ato. Per ne, rezultatet jane 
ato qe i deshmojne qellimet, e ato 
deshmojne te kunderten. Ne jemi 
deshmitare te asaj fjales se madhe 
mistike, se rruga per ne xhehennem 
eshte e shtruar me qellime te mira. 
Kjo verehet cdokund, ne cdo vend, 
qe nga familja e deri ne shoqeri. 
Prandaj, identiteti i mesimdhenies 
fetare kerkon prirje, aftesi, dije 
dhe vullnet, natyrisht edhe qellim 
te sinqerte, Me nje fjale, identiteti 
percakton rrugen e ardhmerise sone. 

2. PIKENISJET DHE QELLIMET 
E MESIMDHENIES SE SOTME 
FETARE 

Mesimdhenia fetare deshiron 
t'u sherbeje njerezve gjate ecjes 
rruges se fese. Pergjate historise 
nen ndikimin e teologjise dhe 
levizjeve shoqerore jane parashtruar 
qellimet e ndryshme te pergjithshme 
te mesimdhenies fetare. Keshtu 
ne disa shekujt e fundit te 
praktikes se mesimdhenies fetare 
verejme prirje te fuqishme ndaj 
teocentrizmit, antropocentrizmit 
dhe profetocentrizmit. 

a) Teocentrizmi me se miri shihet 
qysh ne formulimin e pergjigjes ne 
pyetjen: Perse jemi ne bote? Ne bote 
jemi qe ta besojme dhe ta njohim 
Zotin, ta duam, t'i sherbejme Atij 
dhe keshtu ta arrijme lumturine ne 
kete bote dhe ne boten tjeter. 

Pa dyshim, ky qellim teocentrik 
eshte shume mire i bazuar 
teologjikisht. Nen llojin e 
bashkesise se perhershme me Zotin, 
mesimdhenia fetare u ka dhene 
pergjigje detyrave themelore te jetes 
njerezore. Ato detyra jane: besimi 
dhe njohja e Zotit, dashuria ndaj 
Zotit dhe praktika jetesore e cila 



pasqyrohet si sherbim Zotit. Mirepo, 
menjehere duhet theksuar se qellimi 
i perkufizuar kesisoj shpesh eshte 
kuptuar gabimisht, madje edhe 
eshte keqperdorur, sidomos ne te 
kuptuarit se njeriu, duke i sherbyer 
Zotit, duhet ta plotesoje vullnetin 
e Tij. (Jdo gje ka qene e drejtuar 
nga Zoti dhe jeta e amshuar. Eshte 
theksuar degjueshmeria ndaj Zotit, 
i Cili deshiron qe njeriu si qenie e 
vogel dhe e kufizuar te ngele i tille, 
e jo te zhvillohet ne mekembes 
gjithnje e me te madh te Zotit. 
Prandaj, mesimdhenieve fetare 
me kete orientim u kane mjaftuar 
formulimet teologjike, ne te cilat nuk 
eshte pare se per ne jeta e amshuar 
fillon qe ketu dhe tani, jete mbi te 
cilen nuk zoteron me vdekja. Keshtu 
duhet vleresuar edhe impulsin 
teocentrik: CIdo gje ne lartesimin me 
te madh te Zotit. Kjo moto eshte e 
drejte vetem ne rast se Zoti nderohet 
si ai qe ka bere dhe ben cdo gje per 
ta plotesuar mallin e njeriut per 
jeten. Deshmine per kete e gjejme 
ne kuptimin dhe pranimin kur'anor 
dhe fetar te vullnetit te Zotit, ku 
ai pranohet si vetesendertim i lire 
i njeriut me gezim te thelle per 
takimin e Zotit dhe te njeriut, por 
pikerisht per shkak se Zoti e do kete. 

b) Antropocentrizmi, sipas te 
cilit qellimi me i larte i veprimit 
mesimdhenes fetar perbehet ne 
ndihmen njeriut qe jeta e tij te kete 
sukses, ne te cilen has ne thirrjen 
dhe kerkesat e Zotit. 

Ne sfondin e formulimit te tille 
qendron bindja themelore teologjike 
se Zoti ne shpallje tregohet si Zot 
te cilit i "intereson" jeta e njerezve. 
Mirepo, edhe ketu ekziston rreziku 
qe ne menyre te gabuar te kuptohet 
nocioni "te kete sukses ne jete", 
te cilen disa besimtare besojne 
se permes izolimit, vuajtjes dhe 
vdekjes arrihet deri tek lavdia 
e ringjalljes. Ose te harrohet 
se "suksesi ne jete" do te thote 
lavderimi i Zotit e me kete te arrihet 
shpetimi personal dhe shpetimi 
i te tjereve. Feja eshte paraqitur 
si nje gjase per realizimin e jetes 



njerezore, si hapje e mundesive te 
reja per interpretimin e kuptimit 
jetesor, qe eshte e pranueshme per 
njeriun e sotem, i cili ne cdo gje 
kerkon ndonje dobi. Ky orientim 
i mesimdhenies fetare kerkon qe 
njerezve ne menyra te ndryshme t'u 
ndricohet fuqia e fese se kumtuar, qe 
eshte e nevojshme per konceptimin 
e problemeve njerezore. 

c) Profetocentrizmi i 
mesimdhenies fetare me 
vendosmeri e mbeshtet qendrimin 
se Tradita duhet te jete qender 
e cdo mesimdhenieje te vertete 
fetare. Me kete deshirohet qe, para 
se gjithash, te theksohet se ne vete 
berthamen e mesimdhenies fetare 
qenesisht qendron nje person: ai i 
Pejgamberit a.s.. Ne kete kuptim 
roli perfundimtar i mesimdhenies 
fetare qendron ne ate qe dike ta 
vere jo vetem ne kontakt, por 
edhe ne bashkesi, ne intimitet me 
Pejgamberin a.s.. 

Ky parim themelor eshte 
perfshire edhe me postulatin se 
ndermjetesohet vetem mesimi i 
Pejgamberit a.s.. Nuk lejohet qe 
cdokush ta transmetoje dijen e vet 
personale ose te ndonje dijetari 
tjeter. Pejgamberi a.s. eshte mesuesi 
i vetem, dhe ate mesues me tere 
jeten e tij, pa pasur kujdes se cdo 
interpretues e ka marre rolin e tij. 

Qellimi i pergjithshem i 
mesimdhenies fetare eshte njohja 
dhe kuptimi i fshehtesise se 
Pejgamberit a.s., me te cilin ne 
driten e fjales se Zotit duhet te jete 
e pershkuar e tere jeta e njeriut 
ne gjetjen e plotesimit te te gjitha 
synimeve te drejta ne jete dhe i 
kuptimit te jetes. 

Kjo paraqitje e shkurter e 
orientimeve ekzistuese teologjike 
e deshmon nderlidhjen mes 
mesimdhenies fetare dhe teologjise, 
se cfaredo levizje ne sferen 
teologjike shkakton pasoja te njejta 
ne fushen e mesimdhenies fetare. 
Secili nga qellimet e pergjithshme 
te cekura bazohet ne pozita te 
zgjedhura teologjike, te cilat ne 
menyre te ndersjelle duhet te 



15 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



integrohen dhe qenderzohen, 
jo ne ndonje perberje apo 
program teologjik, por ne jeten 
e jetuar. Orientimi kryesor per 
mesimdhenien fetare, e cila fut ne 
jeten e myslimaneve eshte hyrja ne 
"fshehtesine" e Pejgamberit. Tek 
Pejgamberi a.s. fshehtesia e jetes se 
tij eshte mbeshtetje dhe dorezim i 
plote Zotit... Keshtu mesimdhenia 
fetare mund t'u ndihmoje njerezve 
te jetojne sipas fese dhe nga feja, te 
shpresojne per nje jete te vertete me 
te mire dhe qe ne ate fe dhe shprese 
ta duan Zotin dhe te afermin. 

3. ME gKA SHERBEHET 
MESIMDHENIA FETARE SOT NE 
TRANSMETIMIN E FESE 

Feja ne thelbin e saj eshte udhezim 
dhe meshire, nuk varet nga 
vendosmeria njerezore, por kerkon 
pajtim te vullnetit dhe te arsyes, 
sepse ajo eshte edhe hapje personale 
e njeriut ndaj Zotit dhe kthim i 
qenies njerezore nga kuptimi i jetes. 
Feja eshte thirrje e Zotit si ajo qe e 
shprehim ne lutjen e perhershme qe 
e themi ne namaz: Elhamdulil-lahi 
Rabbil Alemin. 

Detyra e mesimdhenies fetare dhe 
sherbyesve te saj mesimdhenes eshte 
qe te thirrurit ne fe t'i udheheqin 
dhe ndjekin ne bashkesine me 
Zotin nepermjet bashkesise se 
besimtareve. 

Mesimdhenia fetare per te 
rriturit eshte veshtire, apo 
mbase edhe e pamundshme, te 
planifikohet dhe te strukturohet 
ne rrethanat e vecanta. Per shkak 
te formave te llojllojshme nuk 
mund ta sistematizojme ne llojin e 
mesimdhenies fetare per femijet. 
Ardhmeria e mesimdhenies fetare 
se te rriturve do te varet nga 
gatishmeria e shume besimtareve qe 
te angazhohen ne rritjen dhe pjekjen 
dhe besimit personal apo te tjeterkujt 
ne kuptimin e plote te kesaj fjale. 

Perkunder shumellojshmerise 
se formave te transmetimit te fese 
te rriturve dhe femijeve gjejme 
disa pika mbeshtetese. Qellimet e 



SHOHIM SE FENE E 

KEMI BALLAFAQUAR 
VETEM ME FORMEN E 
JASHTMETESAJ DHE 
ME PRIMITIVIZEM. NUK 
ESHTE FE VETEM AJO 
QE PREZENTOHET ME 
MJEKERRDHEMETESHA, 
E MOS DHASHTE ZOTI 
TEMENDOJMESETE 
TILLE MUNDTE BEHEN 
EDHE MESIMDHENESIT 
FETARE. NUK NATAKON 
NEVE T'U PERGJIGJEMI 
NJEREZVE NE TE GJITHA 
PYETJETE JETES, POR 
T'U TREGOJMESE KUDO 
TA GJEJNE KUPTIMIN E 
VERTETE TE JETES... 









?&?{ 







t f. 



<?* 



pergjithshme i kemi analizuar ne 
menyre kritike, teknikat dhe metodat 
ketu nuk na interesojne, por menyrat 
e ndryshme te transmetimit te fese 
te rriturve dhe femijeve qe sipas 
rrethanave te kumtimit konkret 
fitojne perparesi njeri para tjetrit. Ato 
jane: 



- tradita (p.sh. bartja e fese nga 
babai tek i biri), 

- formulat e fese (shembujt, 
permbledhjet qe mbahen ne mend), 

- persiatja (mendimi si zhytje me e 
thelle ne permbajtjen e fese), 

- lutjet (te cilat duhet t'i dije gdo 
besimtar), 

- pervojat mistike (perjetimi i 
hyjnores ne jete), 

- korelacioni i fese (raporti i 
pervojes mes ngjarjeve ne historine e 
shpalljeve, ne jeten e tashme dhe ne 
kumtimin e fese). 

Ne rrethanat tona shpesh kemi 
problem me ate se si te fillohet 
me mesimdhenien fetare, si t'i 
bartet tjetrit pervoja themelore e 
fese. Eshte mire dhe duhet te kete 
polemika te tilla, kur shohim se 
fene e kemi ballafaquar vetem me 
formen e jashtme te saj dhe me 
primitivizem. Nuk eshte fe vetem 
ajo qe prezentohet me mjekerr 
dhe me tesha, e mos dhashte Zoti 
te mendojme se te tille mund te 
behen edhe mesimdhenesit fetare. 
Nuk na takon neve t'u pergjigjemi 
njerezve ne te gjitha pyetjet e jetes, 
por t'u tregojme se ku do ta gjejne 
kuptimin e vertete te jetes, ku eshte 
Zoti i pranishem ne jeten tone e ku 
mungon. Ne vijen perfundimtare 
mesimdhenia fetare behet gjendje 
jetesore e njeriut, ku duke pasur 
parasysh kumtimin e fese duhet 
me te madhe te llogarisim edhe me 
lirine e zgjedhjes se njeriut dhe me 
veprimin e Shpirtit te Shenjte, dhe 
duhet pasur parasysh faktin se feja 
nuk mund te vleresohet dhe matet, 
sic eshte rasti me teologjine dhe 
informatat fetare. Megjithate, pyetja 
se sa mesimdhenia fetare i ndihmon 
interpretimit te fese, gjen justifikim 
goxha te madh ne veshtiresine e 
mesimdhenesve fetare, sepse lind 
nga pervoja se feja mund te rritet, 
por edhe te ndryshket ne njeriun, aq 
me teper edhe te humbet. Prandaj, 
detyra e perhershme e mesimdhenies 
fetare eshte ta ushqeje fene me 
pervojat e reja dhe me kete te mbaje 
kontakt me Zotin, permes Shpalljes 
dhe Pejgamberit. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



16 



DOSJA E AGJERIMIT 




SI PERFUNDIM 

Por, ne prag te Ramazanit, ne 
si myslimane, me kete kapacitet 
intelektual e institucional fetar 
qe kemi, a thua valle mund 
te merremi me keto ceshtje te 
rendesishme. Vetedija per "fjalet 
e kota" gjithsesi ekziston, por 
akoma ne masen me te madhe 
mbetet vetem "shaka me kripe" 
ne bisedat private. Arsyeja per 
kete me siguri qendron ne faktin 
se ne keto hapesirat tona ne 
qarqet teologjike eshte zhdukur 
kundershtimi apo qortimi si vlera 
aq tipike te fese sone, me cka 
vetem eshte nxitur hipokrizia 
dhe eshte shtuar zhurma. Prandaj 
nuk eshte aspak per t'u habitur se 
koheve te fundit ne opinionin me 
te gjere leksionet morale popullit 
aq shpesh ua ndajne njerez nga 
qarqet a(nti)teiste - duke na 
perkujtuar per koordinatat e 
harruara te te jetuarit etik (fetar). 

Qe te mundet fjalet t'i drejtohen 
botes, duhet qe fillimisht ne te 
jemi te prekur nga ato fjale, e 
pas kesaj te guxojme t'i ndajme 
ato me te tjeret. Ne te kunderten, 
vetem do t'u ndajme fjale boshe, 
gjegjesisht leksione. Pra, ceshtja 
eshte se paraprakisht a na 
tronditin vete fjalet tona, a jane 
ato fryt i mrekullise personale 
te "hapjes se syve", te cilen e 
kemi perjetuar permes tyre, ose 
ne mase me te madhe behet fjale 
per perpjekjet per te folurit e 
pelqyeshem (per hir tonin apo per 
hir te te tjereve, etj.), respektivisht 
te kryerjes se obligimit? (^eshtjet 
e reja me te cilat ballafaqohemi 
dhe perpjekjet teologjike per 
nevojen e menyres se re te jeteses 
vajtojne edhe per nje menyre te re 
te te folurit, sepse ekziston edhe 
etika e fjales se thene, pra edhe e 
te folurit teologjik. Mu per kete 
arsye i lutem Zotit qe ky Ramazan 
te jete fillim i nje rilindjeje 
shpirterore e kulturore edhe ne 
dimensionin e mesimdhenies 
fetare! ■ 



17 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 

Dr. Jusuf EL-KARDAVI 

Sekretet e agjerimit 



■»w^#«^ ta 



Vellezer besimtare, ky eshte muaji 
i miresise dhe begatise. Allahu 
xh.sh. na ka obliguar agjerimin gjate 
muajit te Ramazanit, dhe nuk e ka 
obliguar ate vecse per sekrete dhe 
urtesi madheshtore, disa prej te 
cilave i dime, e shume te tjera nuk i 
dime, dhe disa prej tyre na i zbulon 
koha. 

Obligim yni eshte qe te mendojme 
ne urtesine e Allahut pas kesaj urie 
dhe etjeje, dhe te kuptojme sekretin 
e Tij ne agjerim, ne menyre qe te 
mund ta kryejme agjerimin ashtu 
sic deshiron Allahu, dhe jo sic 
deshirojne njerezit. 

AGJERIMI FORCON SHPIRTIN 

Nuk mund ta kuptojme sekretin 
e agjerimit ndryshe, vetem nese 
kuptojme sekretin e njeriut, kush 
eshte njeriu dhe c'eshte realiteti i 
tij? 

A eshte ai ky trup dhe ky skelet 
i gjalle? A eshte ai ky trup i cili 
perbehet prej organeve, qelizave, 
gjakut, mishit, eshtrave e nervave? 
Po te ishte i ketille, atehere sa i ulet 
dhe i pavlere do te ishte! 

Njeriu nuk eshte ky skelet i 
dukshem, porse ai eshte nje shpirt 
nga qielli, i cili jeton ne kete trup te 
tokes, gjithashtu ai eshte nje sekret 
nga Allahu ne nje mbeshtjelles prej 
balte. 

Realiteti i njeriut nuk eshte tjeter 
vegse kjo e mire hyjnore dhe esence 
shpirterore, te cilen Allahu e ka vene 
tek ai, me te cilen ai mendon, ndien, 
shijon, rregullon pasurine e tokes, 
dhe shkaku pse Allahu i urdheroi 
engjejt qe t'i peruleshin Ademit? Jo 
per shkak se ai eshte i krijuar nga 
balta, por per shkak se i eshte dhene 
nga ana e Tij shpirti . 



Ky eshte njeriu, shpirt dhe trup. 
Trupi eshte vendbanim, ndersa 
shpirti eshte poseduesi dhe banuesi 
i tij. E shtepia nuk eshte krijuar per 
vetveten, por per dobine e banuesit. 
Trupi i njeriut ka kerkesa te llojit 
te vet, e edhe shpirti ka kerkesa te 
llojit te vet. Kur njeriu deshirat e 
shpirtit te tij ua nenshtron kerkesave 
te trupit te vet, atehere prej nje 
krijese te meshirshme shnderrohet 
ne nje kafshe te demshme, e ndoshta 
edhe ne djall te mallkuar. Mirepo, 
nese njeriu e di vleften e vetvetes, 
e kupton sekretin e Allahut tek ai, 
dhe i mposht deshirat e shpirtit dhe 
kerkesat e trupit, - atehere behet si 
engjell apo edhe me i mire se ai . 

PERSE E KA OBLIGUAR ALLAHU 
AGJERIMIN? 

Allahu e ka obliguar agjerimin, 
ne menyre qe njeriu te lirohet 
prej instinkteve te tij, qe te ike 
prej bur gut te trupit te vet, dhe t'i 
mposhte tendencat e epsheve te 
veta, e t'u ngjasoje engjejve. Nuk 
eshte cudi qe shpirti i agjeruesit te 
ngrihet e tT afrohet Allahut, dhe t'i 
trokase dyert e qiejve me lutjet e tij, 
e t'i hapen ato; dhe ta luse Zotin e tij 
e Ai t'i pergjigjet atij; dhe ta therrase 
Ate, e Ai i thote: Te pergjigjem robi 
im. Ne kete kuptim, Pejgamberi a.s. 
thote: "Lutja e tre lloj personave nuk 
u kthehet mbrapsht (u pranohet): 
agjeruesit kur ben iftar, udheheqesit 
te drejte, dhe lutja e atij qe i eshte 
bere padrejtesi" . 

AGJERONI, SHEROHENI 

Nese me agjerim ekziston 
mundesia e forcimit te shpirtit, me 
te gjithashtu ekziston mundesia e 




"LUTJA E TRE LLOJ 
PERSONAVE NUK U 
KTHEHET MBRAPSHT: 
AGJERUESIT KUR BEN 
IFTAR, UDHEHEQESIT 
TE DREJTE, DHE LUTJA 
E ATIJ QE I ESHTE BERE 

PADREJTESI MUHAMEDI A.S. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



18 



DOSJA E AGJERIMIT 



forcimit te trupit, sepse te shumten 
e rasteve kur njerezit semuren, kjo 
eshte pasoje e barqeve te tyre qe i 
mbushin ne menyre te tepruar me 
cdo gje qe kane deshire, pa i dalluar 
ato gjerat qe duhen dhe te tjerat qe 
nuk i duhen. 

Nese barku mbushet me ushqim, 
atehere lukthi do te semuret, e 
sherimi me i mire eshte dieta. Ne 
te kaluaren, Hipokrati ka thene: 
"Njerezit kane ngrene si egersira 
e jane semurur, e i sheruam me 
ushqimet e shpezeve". Duke 
agjeruar, stomaku ka mundesi te 
pushoje, dhe trupi largon shume 
teprica te demshme qe ka ne te. Ne 
nje reviste eshte publikuar se 300 
persona jane sheruar nga diabeti 
(semundja e sheqerit) duke agjeruar, 
ndersa transmetohet se Pejgamberi 
a.s. ka thene: "Luftoni, fitoni; 
udhetoni, pasuroheni; agjeroni, 
sheroheni" ! 

AGJERIMI EDUKON VULLNETIN 

Me agjerim, gjithashtu forcohet 
vullneti, dhe mesohet durimi. 
Agjeruesi ka uri e para vetes 
qendrojne ushqime te shijshme, 
ka etje e ne duart e veta ka uje te 
ftohte; e permban veten e prane 
tij eshte e shoqja, - askush nuk e 
vezhgon pervec Zotit te tij; askush 
nuk e pushton pervec ndergjegjes 
se tij;, askush nuk e perkrah pervec 
vullnetit te tij te forte dhe te matur. 
Nje gje e tille perseritet tek ai 15 ore 
ose me shume per cdo dite, dhe 29 
apo 30 dite per cdo vit. Cila shkolle 
kujdeset per edukimin e vullnetit 
te njeriut, dhe mesimin e durimit 
te mire, si shkolla e agjerimit? "Nje 
shkolle" te cilen Islami ne menyre te 
detyrueshme e hap per myslimanet 
ne Ramazan, dhe, ne menyre 
vullnetare, jashte Ramazanit. 

Nje psikolog gjerman ka bere nje 
studim per forcimin e vullnetit, dhe 
erdhi ne perfundimin se menyra me 
e mire per te, eshte agjerimi. E Islami 
u ka paraprire psikologeve, ashtu 
sic u ka paraprire mjekeve. Mjafton 
ta degjosh thirrjen e Pejgamberit a.s. 



"PER QDO SEND KA 
PASTRIM (ZEKAT), 
KURSE PASTRIMI I 
TRUPIT ESHTE AGJERIMI, 
AGJERIMI ESHTE GJYSMA 

E DURIMI MUHAMEDI A.S. 

drejtuar te rinjve: "O ju te rinj, ... ai 
qe s'ka mundesi (per martese), le te 
agjeroje, sepse kjo eshte menyra me 
e mire per frenimin e tij(pengimin e 
marredhenieve jashtemartesore)" . 

Meqe muaji i Ramazanit 
i mesuaka njeriut durimin, 
Pejgamberi a.s. i eshte atribuuar 
atij, dhe i kishte thene nje ashabi: 
"Agjeroje muajin e durimit, 
Ramazanin". Ai i tha: "O i Derguar i 
Allahut, une jam i forte, dhe deshiroj 
te ma shtosh". Pejgamberi a.s. ia 
ktheu: "Atehere per cdo muaj agjero 
nga nje dite" . 

Ne nje hadith tjeter, Pejgamberi 
a.s. thote: "Per cdo send ka pastrim 
(zekat), kurse pastrimi i trupit eshte 
agjerimi, agjerimi eshte gjysma e 
durimit" . 

Me te vertete agjerimi eshte 
gjysma e durimit, sepse tek njeriu 
ekzistojne tri fuqi: fuqia e epshit (si 
te kafshet), fuqia e hidherimit (si tek 
egersirat) dhe fuqia shpirterore (si 
tek engjejt). Nese arrijme qe fuqia 
shpirterore te mbizoteroje mbi 
fuqine e epshit dhe te hidherimit, 
atehere arrihet i tere durimi. Mirepo, 
nese arrijme qe fuqia shpirterore 
te mbizoteroje mbi njeren prej dy 
fuqive, atehere arrihet gjysma e 
durimit. Me agjerim, myslimani 
mbizoteron fuqine e epshit te vet 
prej barkut dhe organit gjenital te tij. 

NJOHJE ME DHUNTITE 

Prej urtesive te agjerimit eshte 
se ai e njofton njeriun per sasine e 
dhuntive te Allahut dhuruar atij, 
sepse, kur tek njeriu perseriten 
dhuntite, atehere pakesohen 
ndjenjat e tij per to, sepse dhuntia 



nuk njihet vecse me humbjen e saj. 
Nuk mund ta dish vleften e nje gjeje 
te embel pervecse kur ta provosh 
nje gje te hidhur; nuk mund ta 
dish vleften e dites pervegse kur te 
bjere erresira, dhe anasjelltas, gjerat 
qartesohen. 

Duke agjeruar njeriu e kupton 
vleften e ushqimit, pirjes dhe te 
ngopjes. Keto nuk mund t'i kuptoje 
ai pervec nese trupi i tij shijon etjen 
dhe urine. 

Ai qe e kujton dhuntine e Allahut, 
ia vlen ta falenderoje Allahun! Per 
kete arsye, Pejgamberi a.s. ka thene: 
"Allahu me ka ofruar qe rrafshinen e 
Mekes ta beja flori, por une i thashe: 
Jo, o Zot, por kerkoj qe nje dite te 
ngopem dhe nje dite te uritem. Kur 
te uritem, Te lutem Ty dhe Te kujtoj, 
e kur te ngopem, Te falenderoj" . 

PERKUJTIM I PRIVIMIT TE TE 
VARFERVE 

Prej sekreteve sociale te agjerimit 
eshte se ai eshte perkujtim praktik 
per urine e te uriturve dhe mjerimin 
e te varferve. Perkujtim pa pasur 
nevoje per ligjerate dhe gjuhe te 
rrjedhshme. Perkujtim te cilin 
e degjon agjeruesi prej zerit te 
stomakut dhe thirrjes se zorreve, 
sepse ai qe eshte rritur ne mesin e 
dhuntive, e nuk i di as urine dhe as 
etjen, ndoshta ai do te mendoje se 
qe te gjithe njerezit jane si ai, dhe, 
meqe ai ka ushqim. edhe njerezit 
e tjere do te kene, dhe, sepse ai 
ushqehet me mish te shpezeve dhe 
me fruta te zgjedhura, atehere as 
njerezit e tjere nuk do te privohen 
nga buka. Nuk eshte cudi qe Allahu 
agjerimin e ka bere per manifestimin 
e socializimit te vertete dhe te 
barazise se plote. Urine e ka bere 
takse te detyrueshme, qe duhet ta 
paguajne i pasuri e i varfri, ai qe 
posedon shume, dhe tjetri qe nuk 
posedon as ushqimin ditor te tij, 
derisa i pasuri te ndieje se ekzistojne 
barqe te zbrazeta, zorre te uritura e 
te etura. Prandaj i ka hije njerezise 
se njeriut, Islamit te myslimanit dhe 
besimit te besimtarit qe t'i zbutet 



N 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



zemra e tij, t'u jape nevojtareve dhe 
t'ua zgjas doren te varferve. Allahu 
eshte i meshirshem dhe i meshiron 
roberit e Tij te meshirshem. 

Transmetohet se Jusufi a.s. 
agjeronte shume (ose hante pak), 
ndonese ne dore e kishte thesarin 
e shtetit. Eshte pyetur per kete 
gje qe bente, e ai ishte pergjigjur: 
"Frikesohem se, nese ngopem, e 
harroj urine e te varf rit" . 

NENSHTRIM I PLOTE PER 
ALLAHUN 

Ne agjerim gjejme nenshtrimin e 
plote dhe te perkryer per Allahun, 
e kjo urtesi eshte e perbashket ne te 
gjitha adhurimet, dhe eshte qellimi 
kryesor i cdo obligimi, dhe nuk 
mund te jete adhurimi adhurim 
dhe as robi rob pervegse me te. Zoti 
i njerezve thote: "Kam urdheruar 
dhe kam ndaluar", ndersa robi 
thote: "Degjuam dhe respektuam 
(urdhrin). Kerkojme faljen tende, 
o Zoti yne, tek Ti eshte ardhmeria 
(jone)" . 

Per kete arsye, Allahu ia referon 
Vetes se Tij te Lartesuar agjerimin 
dhe e ka marre persiper shperblimin 
e agjeruesve, e ka thene: "Cdo veper 
e birit te Ademit (njeriut) eshte per 
te, pervec agjerimit. Ai eshte per 
Mua dhe Une shperblej per te, ai 
(agjeruesi) e braktis ushqimin, pijen 
dhe deshiren e tij per hir Timin" . 

Ky eshte agjerimi ne Islam. Allahu 
nuk e ka ligjesuar agjerimin per 
t'i ndeshkuar njerezit e as per t'u 
hakmarre, vecse e ka ligjesuar per: 
zgjimin e shpirtit, permiresimin e 
trupit, forcimin e vullnetit, mesimin 
e durimit, njohjen e dhuntive, 
edukimin e ndjenjave te meshires 
dhe stervitjen per nenshtrimin e 
plote per Allahun. 

Prej meshires se Zotit te boteve 
eshte se Ai e ka ligjesuar lejimin 
e mosagjerimit per ate qe eshte i 
semure ose eshte duke udhetuar, 
atij i lejohet te haje, por duhet te 
agjeroje me vone aq dite sa ka 
ngrene. Sig ia ka lejuar edhe gruas 
shtatzene dhe gjidheneses qe te mos 




agjerojne dhe t'i kompensojne ato 
dite te paagjeruara nje dite per nje 
dite, nese kane mundesi, ose t'ia 
paguajne ushqimin ditor nje te varfri 
per aq dite sa kane ngrene. 

MYSLIMANET DHE AGJERIMI 

Kisha pasur deshire te di se a i 
kane kuptuar myslimanet sekretet 
e agjerimit dhe a kane perfituar prej 
muajit te Ramazanit? 

Per sa u perket te pareve tane, 
ata kishin vjele frytet e tij. Dita e 
tyre ishte aktive, prodhuese dhe 
mjeshteruese, ndersa nata e tyre 
kalonte duke vizituar njeri- tjetrin, 
duke falur namaz nate dhe duke 
lexuar Kur'an. I tere muaji atyre u 
kalonte duke mesuar, duke bere 
ibadet dhe bamiresi; gjuhet e tyre 
agjeronin, nuk bisedonin per gjera 
te turpshme e te kota; veshet e tyre 
agjeronin, duke mos degjuar fjale 
boshe e te pavlefshme; syte e tyre 
agjeronin, duke mos shikuar gjera te 
ndaluara e as te ndyta; zemrat e tyre 
agjeronin, duke mos menduar per 
gabime a mekate; edhe duart e tyre 
agjeronin, duke mos i zgjatur ato ne 
te keqija dhe as ne deme. 

Ndersa ne, qendrojme mjaft keq 
gjate Ramazanit!! Allahu kete muaj 



e ka bere per zemren dhe shpirtin, 
kurse ne e kemi bere per barkun 
dhe stomakun; Allahu e ka bere per 
vetepermbajtje dhe durim, ndersa 
ne e kemi bere per zemerim dhe 
pamaturi; Allahu e ka bere per 
qetesi dhe seriozitet, ndersa ne e 
kemi bere per sharje dhe grindje; 
Allahu e ka bere per te verteten 
dhe fene, ndersa ne e kemi bere 
per ngrenien e fikut dhe pirjen e 
pijeve; Allahu e ka bere kete muaj 
qe ne gjate tij t'i ndryshojme tiparet 
e vetjeve tona, ndersa ne nuk kemi 
ndryshuar asgje pervec orarit te 
ngrenies; Allahu e ka bere kete muaj 
mesim per te pasurin, qe t'i ushqeje 
te varfrit, ndersa ne e kemi bere 
ate ekspozite ushqimesh e pijesh te 
ndryshme, ku shtohet ngopja e te 
pasurit aq sa shtohet edhe vuajtja e 
te varfrit!! 

AGJERIMI I LUFTON KATER 
GJERA TE RREZIKSHME 

Sa fatkeq qe eshte nje popull, 
i cili muajin e Ramazanit e merr 
si nje stine te papunesise dhe 
pertacise, gjate tij hane dyfish me 
shume sesa hane gjate muajve te 
tjere, shpenzojne me shume sesa 
shpenzojne gjate muajve te tjere, dita 
e tyre u kalon me pertaci dhe gjume, 
ndersa nata e tyre u kalon duke 
ngrene e pire dhe me pagjumesi, te 
shumten me llomotitje e haram. 

Mirepo, sikur te perfitonim 
nga muaji i Ramazanit ashtu sic 
deshiron Islami, do te luftoheshin 
kater armiqte tane: injoranca, 
varferia, semundja dhe poshtersia, 
per rezistencen e te cilave kane bere 
thirrje: politikanet, reformatoret, 
shkrimtaret dhe predikuesit. 

Eshte lufte kunder injorances, 
sepse gjate muajit te Ramazanit 
mbahen ligjerata te ndryshme pas 
koheve te namazeve, gjithashtu 
mbahen mesime per ngritjen morale 
dhe udhezimin e myslimaneve. 

Po ashtu eshte lufte kunder 
varferise se te varfrit, sepse zbuten 
zemrat e ngurta, per te ndihmuar i 
pasuri te varfrit. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



20 



DOSJA E AGJERIMIT 



Gjithashtu eshte lufte kunder 
semundjes se te semurit, sepse 
stomaku pushon, dhe gjate 
agjerimit rigjallerohen organet e 
trupit pas nje lodhjeje njembedhjete 
muajshe. 

Si dhe eshte lufte kunder 
poshtersise, sepse ai ia ngre 
moralin agjeruesit dhe e meson si 
t'i munde trillet e trupit dhe epshet 
e tij. 

KESHILLE AGJERUESVE 

O agjerues, kam nje keshille per 
ju: Mos agjeroni nga hajet dhe pijet 
qe i ka lejuar Allahu xh.sh., e te mos 
agjeroni nga mekatet qe i ka ndaluar 
Allahu xh.sh.. Madje, degjoni fjalen 
e Pejgamberit a.s.: "Kush nuk i 
le fjalet e ndyra dhe veprime te 
ngjashme me to (por vepron keshtu 
edhe gjate Ramazanit), Allahu s'ka 
nevoje qe ai (njeri) te lere ushqimin 
dhe pijen e tij" . 

Atehere, pra, ruani gjymtyret 
tuaja, pastroni zemrat tuaja, 
ndaloni shikimet prej haramit, 
ruani gjuhet tuaja, ndaloni duart 
tuaja prej haramit dhe dijeni se, pas 
mundimit, vjen freskimi, pas etjes, 
vjen shuarja e saj. 

Pejgamberi a.s. ka thene: "Ne 
Xhennet eshte nje dere, e cila 
quhet Rejjan, neper te cilen do te 
hyjne Diten e Gjykimit vetem ata 
qe agjerojne. Pervec ketyre, neper 
kete dere s'do te hyje askush. Do 
te thirret ne ate dere: Ku jane 
agjeruesit? Ata do te ngrihen, dhe 
nepermjet asaj dere s'do te hyje 
askush tjeter. Pasi te hyjne, dera do 
te mbyllet dhe askush tjeter s'do te 
mund te hyje (nepermjet saj)" . 

NDERMJET AGJERIMIT DHE 
XHIHADIT 

Agjerimi gjate ketyre diteve 
te nxehta e mundon trupin dhe 
krijon veshtiresi, mirepo e tere kjo 
eshte pergatitje per nje ymet qe e 
ka misionin e vet, dhe xhihad per 
te perballuar veshtiresite. Aq sa 
jane lodhja e mundimi, aq do te 



"KUSH NUK I LE FJALET 
E NDYRA DHE VEPRIME 
TE NGJASHME ME TO 
(POR VEPRON KESHTU 
EDHE GJATE RAMAZANIT), 
ALLAHU S'KA NEVOJE QE AI 
(NJERI) TE LERE USHQIMIN 

DHE PIJEN E TIJ" MUHAMED.AS 



jete edhe shperblimi. Te paret tane 
duhet te jene shembuj te mire per 
ne, pasi ata i mirepritnin ditet me 
vape te madhe per te agjeruar, duke 
pritur shperblimin prej Allahut. 
"Pejgamberi a.s. e dergoi Ebu 
Musen r.a. me nje grup ne nje 
brigade detare. Ata po ngrinin velat 
ne nje nate te erret, kur papritmas 
bertiti nje person: O ju njerez, 
ndaluni t'ju tregoj per nje gje qe ka 
paracaktuar Allahu per vetveten. 
Ebu Musa r.a. i tha: Na trego, nese 
do na tregosh. Ai tha: Allahu ka 
paracaktuar per vetveten se atij qe 
etet (e le te etur) veten e tij ne nje 
dite te nxehte, do te jete obligim 
per Allahun qe t'i jape uje Diten e 




Kiametit. Pas kesaj, Ebu Musa r.a. 
perpiqej qe gjate diteve te nxehta, 
kur njeriu gati sa s'binte prej vape, 
t'i agjeronte ato" .Transmetohet se 
Aliu r.a. ka thene: "Me jane bere 
te dashura nga kjo bote tri gjera: 
mikpritja e te dobetit, agjerimi 
gjate veres dhe luftimi i armiqve te 
Allahut me shpate". 

O agjerues, duroni gjate dites 
e mos u merzitni, ngrihuni gjate 
nates per te falur namaz e mos 
pertoni, dhe bejuni mire te varferve 
e mos u beni koprrace. Gjalleroni 
netet e Ramazanit me namaz te 
sinqerte, dituri te dobishme dhe 
lexim te Kur'ani t. 

MESAZH ATYRE QE NUK 
AGJEROJNE 

Ndersa ju qe nuk agjeroni e jeni 
mashtruar, pendohuni dhe kthejuni 
Allahut me keqardhje, para se 
t'u befasoje vdekja dhe vuajtjet e 
saj, e t'ju ndeshkoje Allahu, e te 
pendoheni ate dite kur nuk ben 
dobi pendimi. 

"Pejgamberi a.s. nje nate ne 
endrren e tij, pa nje popull te varur 
per thembrat e tyre, nofullat e te 
cileve ishin te shqyera dhe rridhte 
gjak prej tyre. Pyeti: Kush jane ata? 
I eshte thene: Ata jane qe bejne iftar 
para se te plotesojne agjerimin e 
tyre". 

Nese ky eshte ndeshkimi i 
atyre qe jane te pakujdesur dhe 
shpejtojne e bejne iftar para kohes 
se iftarit, atehere c'do te behet me 
ata qe hane haptas gjate diteve te 
Ramazanit ne nje vend, feja e te cilit 
eshte Islami?! 

O agjerues, udhezoni keta te 
humbur me butesi, bindini me 
shpirtmiresi. Nese nuk gjeni 
dashamiresi tek ata, atehere 
bojkotojini dhe urrejini per hir te 
Allahut, sepse lidhjet me te forta 
te besimit jane dashuria per hir te 
Allahut dhe urrejtja per hir te Tij. ■ 

Perktheu Mr. Faruk Ukallo 
Burimi: "Ligjeratat e Shejh El-Kardavit", 
pergatitur nga Muhammed Havtar dhe 
Ekrem Abdus-settar Kessab. 



21 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



■^aSWa^ 



Arsim DAUTI 



Agjerimi Islam 



Agjerimi islam (ne gjuhen arabe 
es-sijamu) ne Kur'an permendet ne 
katermbedhjete vende: shtate here 
ne kaptinen El-Bekare, nga dy here 
ne kaptinat El-Maide dhe El-Ahzab 
dhe nga nje here ne kaptinat En- 
Nisa, Merjem dhe El-Muxhadele. 

Allahu i Madherishem ne Kur'ani 
n Fisnik thote: 

"O ju qe besuat, agjerimi ju eshte 
bere obligim sikurse ishte obligim 
edhe i atyre qe ishin para jush, 
keshtu qe te beheni te devotshem." 

"(Jeni te obliguar per) Dite te 
caktuara, e kush eshte i semure 
prej jush ose eshte ne udhetim 
(e nuk agjeroi), atehere ai (le te 
agjeroje) me vone aq dite. E ata qe i 
rendon ai (nuk mund te agjerojne), 
jane te obliguar per kompensim, 
ushqim (ditor), te nje te varfri, ai 
qe nga vullneti jep me teper, ajo 
eshte aq me mire per te . Mirepo, 
po qe se e dini, agjerimi eshte me i 
mire per ju." 

"(Ato dite te numeruara jane) 
Muaji i Ramazanit ne te cilin 
(filloi te) shpallet Kur'ani, qe eshte 
udherrefyes per njerez dhe sqarues 
i rruges se drejte e dallues (i se 
vertetes nga genjeshtra). E kush e 
perjeton prej jush kete muaj, le te 
agjeroje, ndersa kush eshte i semure 
ose ne udhetim, le te agjeroje aq dite 
nga ditet e mevonshme. All-llahu 
me kete deshiron lehtesim per ju, 
e nuk deshiron veshtiresim per ju. 
(Te agjeroni ditet e leshuara me 
vone) Qe te plotesoni numrin, ta 
madheroni Allahun per shkak se ju 
udhezoi dhe qe te falenderoni." 
(El-bekare 183-185). 








SHKAQET E ZBRITJES SE KETYRE 
AJETEVE KUR'ANORE 

1. Ibn Xherir percjell nga Muadh 
b. Xhebel, Allahu qofte i kenaqur 
me te , se ka thene: "Kur Muhamedi 
a.s. erdhi ne Medine, agjeronte 
diten e Ashures dhe tri dite te cdo 
muaji. Pastaj Allahu i Madherishem 
e obligoi agjerimin e muajit te 
Ramazanit, duke ia shpallur 
Muhamedit a.s.: "O ju qe besuat, 
agjerimi ju eshte bere obligim..." deri 
tek ajeti: "E ata qe i rendon ai (nuk 
mund te agjerojne), jane te obliguar 
per kompensim, ushqim (ditor),te 
nje te varfri..." E pra, ai qe deshironte 
agjeronte, kurse ai qe nuk deshironte 
ushqente nje te varfer. Me pastaj 
Allahu i Madherishem agjerimin 

ia obligoi personit te shendoshe 
qe ndodhet ne shtepi, kurse e liroi 
personin e moshuar, i cili nuk mund 
ta perballonte agjerimin, te mos 
agjeronte, duke shpallur: "E kush 
e perjeton prej jush kete muaj, le te 
agjeroje..." 

2. Nga Seleme b. el-Ekve'a percillet 
se ka thene: "Kur zbriti ajeti "E ata qe 
i rendon ai (nuk mund te agjerojne), 
jane te obliguar per kompensim, 
ushqim (ditor), te nje te varfri...", 
kush deshironte nga ne, agjeronte, 

e kush nuk deshironte te agjeronte, 
jepte fidje, gjersa me vone nuk u 
shpall ajeti qe e shfuqizonte te parin: 



"E kush e perjeton prej jush kete 
muaj, le te agjeroje..." 

3. Percillet se nje grumbull 
beduinesh e pyeten te Derguarin 
e Allahut, a.s.: "O Muhammed! A 
eshte Zoti yne afer, qe ta therrasim 
me ze te ulet, apo eshte larg e ta 
ngreme zerin?" Atehere Allahu i 
Madherishem shpalli: "E kur roberit 
e Mi te pyesin ty per Mua, Une jam 
afer, i pergjigjem lutjes kur lutesi me 
lutet." 

4. Buhariu percjell nga Bera'a b. 
Azib, se ka thene: "Kur ndonjeri 
nga ashabet e te Derguarit a.s. te 
Allahut, agjeronte, dhe afrohej iftari, 
ndersa ate e zinte gjumi para se te 
bente iftar, nuk hante asgje gjate 
nates dhe dites se neserme, derisa te 
mos vinte perseri muzgu. Keshtu, 
ensariu Kajs b. Sarme, i cili diten 
punonte me miell, kishte agjeruar, 
dhe kur ishte afruar iftari, kishte 
shkuar ne shtepi dhe kishte kerkuar 
nga gruaja e tij ushqim per te ngrene. 
Ajo i ishte pergjigjur se nuk ka asgje 
gati, po do t'ia pergatiste. Nderkohe 
ate nga lodhja e kaploi gjumi. Kur e 
pa gruaja, i tha: "Mjere per ty!" Aty 
diku nga mesdita e dites se neserme, 
ensariu i permendur u zgjua. Kete 
ndodhi ia treguan te Derguarit 

te Allahut a.s. dhe, per rrjedhoje, 
u shpall ajeti Kur'anor: "Naten e 
agjerimit ju eshte lejuar t'u afroheni 
grave tuaja, ato jane prehje per ju 
dhe ju jeni prehje per ato." Ashabet 
u gezuan shume per kete, dhe me 
pastaj u shpall edhe ajeti tjeter: "... 
hani e pini derisa te dallohet qarte 
peri i bardhe nga peri i zi ne agim, e 
pastaj agjerimin plotesojeni deri ne 
mbremje." 

Ne keto tri ajete Kur'anore flitet per 
disa gjera shume te rendesishme: 

Allahu i Madherishem na tregon 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



22 



DOSJA E AGJERIMIT 




qarte ne Kur'an se agjerimi eshte 
obligim per cdo mysliman e 
myslimane te rritur dhe menderisht 
te shendoshe, ashtu sig ishte obligim 
per ata qe ishin para nesh. Ne citatet 
Kur'anore qe kane zbritur per 
agjerimin, Allahu i Madherishem 
na tregon se agjerimi e ka kohen 
e tij dhe zgjat disa dite caktuara. 
Ne keto ajete flitet edhe per ata qe 
nuk mund te agjerojne dhe per ate 
se c'duhet te veprojne ata; ajetet 
vertetojne se Allahu i Madheruar 
deshiron t'ua lehtesoje besimtareve 
e jo t'i urdheroje ata me gjera qe per 
ta paraqesin veshtiresi te medha, 
sepse Ai eshte i gjithemeshirshem 



dhe meshireberes ndaj roberve te Tij. 
Ajetet gjithashtu flasin per agjerimin 
edhe si nje lloj mjeti edukues, pastaj 
flasin per agjerimin si adhurim, i cili 
udhezon per vepra te mira. 

RAMAZANI, MUAJI I AGJERIMIT 
DHE MUAJI I SHPALLJES SE 
KUR'ANI T 

Me plot te drejte mund te shtrohet 
pyetja: Perse agjerimi eshte caktuar 
ne muajin e Ramazanit? 

Pergjigjen e kesaj pyetjeje me 
se miri e jep vete Kur'ani Fisnik 
ne ajetin 185 te sures El-Bekare, 
ku Allahu i Madherishem thote: 



"(Ato dite te numeruara jane) 
Muaji i Ramadanit ne te cilin 
(filloi te) shpallet Kur'ani, qe eshte 
udherrefyes per njerezit dhe sqarues 
i rruges se drejte e dallues (i se 
vertetes nga genjeshtra)..." pra muaji 
i Ramazanit eshte muaj ne te cilin ka 
filluar Shpallja e Kur'ani t Fisnik. 

POR GJITHASHTU LIND PYETJA: 
VALLE, A U SHPALL KUR'ANI 
PERNJEHERE GJATE MUAJIT TE 
RAMAZANIT? 

Eshte e vertete se Kur'ani nuk eshte 
shpallur pernjehere, porse shpallja 
e tij zgjati nje kohe te gjate. Ajetet e 
tij shpalleshin ne baze te rasteve te 
ndryshme qe ndodhnin. Pra, shpallja 
e Kur'anit ka zgjatur per afro 23 vjet. 
Gjithsesi muaji i Ramazanit eshte 
muaji i Kur'ani t, pervecse Kur'ani 
ka filluar te shpallet ne kete muaj, 
ai (Ramazani) eshte edhe i vetmi 
muaj qe permendet ne Kur'an. 
Pervec Kur'ani t, ne kete muaj jane 
shpallur edhe disa libra te tjere qiellor 
te pejgambereve te mehershem, 
sic jane p.sh: Suhufet e Ibrahimit 
a.s. te shpallura ne naten e pare te 
Ramazanit, Tevrati (Tora) i shpallur 
ne naten e shtate te ketij muaji, Inxhili 
(Ungjilli), ne naten e katermbedhjete, 
kurse Kur'ani Fisnik ne naten e njezet 
e peste, sipas hadithit qe e transmeton 
Mukatili. (Kurtubiu) 

Ne Kur'an nuk ka tekst ku te jete 
urdheruar ndonje adhurim, ashtu sic 
urdherohet agjerimi, sepse agjerimi 
eshte fshehtesia ne mes Zotit dhe 
robit te Tij, agjerimi eshte xhihad 
ne vete, sig thuhet ne hadithet e 
Muhamedit a.s.. 

DISA HADITHE TE MUHAMEDIT 
A.S. MBI AGJERIMIN ISLAM 

"Islami ngrihet mbi pese (shtylla): 
Ne te deshmuarit se nuk ka Zot 
tjeter, perveg Allahut dhe se 
Muhammedi eshte i Derguar i Zotit, 
ne kryerjen e namazit, ne dhenien e 
zekatit, ne te vizituarit e Qabese dhe 
ne agjerimin e Ramazanit." (Buhariu 
dhe Muslimi). 



23 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 




Transmetohet nga i Derguari i 
fundit i Allahut - Muhammedi a.s. se 
ka thene: "Zoti i Madherishem thote: 
"Cdo veper e birit te Ademit i takon 
atij, pervec agjerimit. Ai eshte per 
Mua dhe Une shperblej per te!" 

Agjerimi eshte mburoje (nga epshet 
dhe zjarri), prandaj kushdo, kur te 
agjeroje, le te mos flase fjale te pista 
dhe te mos e ngreje zerin, e nese 
dikush e ngacmon apo e sulmon, le te 
thote: Une agjeroj, une agjeroj!" 

"Dhe, pasha Ate ne doren e te cilit 
eshte shpirti i Muhamedit! Aroma 
e pakendshme qe del nga goja e 
agjeruesit, eshte me e mire tek Allahu 
se sa era e parfumit. " 

"Agjeruesi perjeton dy gezime: 
njerin kur te haje iftar, dhe tjetrin kur 
ta takoje Zotin e vet". (Buhariu dhe 
Muslimi). 

Agjerimi eshte bere obligim dy 
vjet pasi Muhamedi a.s. emigroi 
prej Mekes ne Medine, pra ne vitin 
e dyte sipas hixhretit. Eshte paksa 
i habitshem f akti se agjerimi eshte 
bere obligim ne te njejtin vit kur 
myslimanet u lejuan te luftonin 
kunder armiqve te tyre. Deri ne 
ate vit myslimanet nuk kishin te 
drejte te luftonin. Shtrohet pyetja: 
Cfare lidhshmerie ka lufta ne 
rrugen e Allahut me agjerimin, qe 
te obligoheshin ne te njejtin vit? 
Kjo gjithsesi ka domethenien e 
saj, sepse agjerimi te meson dhe te 



ben te afte te luftosh veset e keqija, 
kurse kjo me pastaj te ndihmon te 
luftosh edhe ne fushebeteje. Per kete 
arsye, edhe fitoret me vendimtare te 
myslimaneve, sic jane lufta e Bedrit, 
Kadisijes, depertimi i myslimaneve 
ne Andaluzi, lufta e Nahavendit etj., 
kane ardhur ne muajin e Ramazanit. 

Agjerimi, ashtu si edhe te gjitha 
obligimet e tjera, ka vetem nje 
qellim, kenaqesine e Allahut dhe 
devotshmerine: "O ju qe besuat, 
agjerimi ju eshte bere obligim sikurse 
ishte obligim edhe i atyre qe ishin 
para jush, keshtu qe te beheni te 
devotshem." (El-Bekare, 183). 

ORIENTALISTET PER 
AGJERIMIN ISLAM 

Shume hulumtues evropiane, 
qe kane shkruar mbi kulturen dhe 
qyteterimin islam, jane perpjekur 
te tregojne se agjerimi islam nuk 
eshte gje tjeter vecse nje kopje 
e agjerimit te sabenjve. Me kete 
ide, ata deshirojne te mohojne 
pejgamberllekun e Muhamedit a.s., 
prandaj edhe thone se gjithe ajo 
per se ka ftuar Muhamedi a.s., nuk 
eshte e shpallur nga Zoti, por eshte 
e permbledhur nga fete e tjera. Psh: 
orientalistet gjermane tentojne te 
tregojne se gjoja muaji i Ramazanit 
pergjithesisht i pergjigjet muajit 
te agjerimit te sabenjve. Ky per ta 
eshte nje "argument" se Muhamedi 
a.s. agjerimin e kishte marre nga 
sabenjte.Vester Mark gjithashtu thote 
se ngjashmeria ne mes agjerimit 
mysliman dhe agjerimit te sabenjve 
dhe manehejnve eshte aq e madhe, 
saqe hulumtuesi permend idene 
se ketu behet fjale per tri dege te 
agjerimit, te cilat jane zhvilluar nga 
nje rrenje. 

Marku thote: "Eshte me se e vertete 
se Muhamedi rregullat e agjerimit 
i ka marre nga sabenjte apo nga 
manihejnte." 

Por, megjithate, faktet tregojne se 
para ardhjes se Islamit nuk kishte 
asnje kontakt ne mes fisit Kurejsh, 
ne te cilin lindi dhe u rrit Muhamedi 
a.s., dhe sabenjve. Pervec dallimeve 



ne gjuhe, civilizim e kulture, qe ishin 
pengese per kontakte, nje pengese 
tjeter ishte edhe largesia e madhe 
hapesinore ne mes tyre. 

Sabenjte dhe manihenjte jetonin 
ne afersi te kufirit me Persine 
Perendimore dhe ne brendine e saj, 
kurse Kurejshet jetonin ne Gadishullin 
Arabik. Udhetimet tregtare te fisit 
Kurejsh ne ate kohe zhvilloheshin ne 
veri e jug, pra ne Siri dhe Jemen. Ne 
njerin drejtim udhetohej dimrit e ne 
tjetrin gjate stines se veres. 

Kete e tregon edhe Kur'ani Fisnik: 
"Per hir te garantimit qe e gezojne 
kurejshitet! Garantimin e udhetimit 
te tyre te lire dimrit dhe veres"! 
(Kurejsh, 1-2). 

Gjithashtu nuk eshte e njohur qe 
Muhamedi a.s. te kishte pasur ndonje 
kontakt me sabenjte dhe manihenjte, 
para shpalljes se Kur'anit, dhe as 
qe eshte e njohur qe te kishte pasur 
ndonje kontakt me kulturen fetare te 
tyre, as qe te kishte mesuar dicka po 
dhe me pak, qe te njihte dicka prej 
tyre... 

"Ti (Muhammed) nuk ishe qe 
lexon ndonje liber para ketij, e as 
qe e shkruaje ate me doren tende te 
djathte, pse atehere do te dyshonin 
ata te prishurit." (El-Ankebut, 48). 

Agjerimi i Ramazanit dallon shume 
nga agjerimi i sabenjve. Megjithate, 
pajtueshmeria ne numrin e diteve 
nuk mund te merret si argument qe 
njeri agjerim te ishte kopjuar nga 
tjetri. Por edhe tek numri i diteve 
ka dallim. Agjerimi islam zgjat nje 
muaj henor (lunar), kurse agjerimi 
tek sabenjte fillon cdo vit ne muajin e 
tete diellor dhe zgjat tridhjete dite. 

Pra, ketu eshte e pamundshme te 
flitet qe normat e agjerimit islam te 
jene marre nga ndonje religjion tjeter 
para Islamit. Perkundrazi, ai eshte 
shpallur nga Zoti dhe normat e tij i 
ka vene vete Ai, Krijuesi i boteve. ■ 

Literatura e konsultuar: Amer Halid, 
Permiresimi i zemrave, Furkan - ISM, 
Shkup, 2007 / Dr. Fuad Sedig, Musned Ebu 
Hanife, IPD, Bihag 2007 / Preporod, izbor 
testova (1970-2000), El-Kalem, Sarajeve 2000 
/ www.breziiri.com (Muhamed Ali Sabuni, 
Komentimi fikhor i ajeteve te agjerimit / 
www.breziiri.com/modules. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



24 



*g£a#f*3t 



PPPOSJA E AGJERIMIT 



Orhan BISLIMAJ 



Vendosmeria ne agjerim dhe heqja e dyshimeve 



Sipas konceptit te besimit islam, 
shperblimi ndaj besimtarit, per 
zbatimin e nje ibadeti (adhurimi), 
percaktohet nga perkushtimi 
i qellimit dhe vendosmeria e 
vetedijes se njeriut per realizimin 
e tij. Ky eshte nje parim elementar, 
qe cileson agjerimin si ibadet, po 
edhe te gjitha ibadetet e tjera ne 
pergjithesi. Ne te vertete, adhurimi 
nuk i permbush kondidat e tij, 
perderisa dyshimi te zere vend ne 
vetedijen besimore te besimtarit. 

VENDOSMERIA NE AGJERIM 

Vendosmeria, ne raport me 
agjerimin, eshte nga dy aspekte: 

1. Vendosmeria per te agjeruar. 

Prej tipareve qe nderlidhen 
ngushte me agjerimin, eshte 
vendosmeria. Vendosmeria madje 
edhe ndikon ne agjerimin, po edhe 
ndikohet nga agjerimi. Domethene, 
besimtari nuk mund te agjeroje 
pa pasur vendosmeri per te, dhe, 
ne anen tjeter, agjerimi mbetet nje 
institucion i forte qe kalit shpirtin 
e besimtarit per vendosmeri dhe 
durim perballe sfidave te jetes. 

Besimtari, me fillimin e muajit 
te Ramazanit, duhet te jete i 
vendosur per te agjeruar, dhe jo i 
dyshimte e labil. Sepse, vete akti i 
vendosmerise e lehteson ceshtjen 
ne mase te konsiderueshme. Njeriu 
qe fillon nje pune me dyshim 
dhe i pavendosur, e ka me te 
veshtire sesa kur ta filloje ate me 
zellshmeri. Besimtari duhet ta 
radhise agjerimin ne itenerarin e 
puneve te detyrueshme. Nuk duhet 
ta nenvleresoje, sepse kjo ndikon 
ne shkurajimin e tij. Per t'i dhene 
vetvetes motiv per vendosmeri, 



"KUSH EAGJERON 

MUAJIN E RAMAZANIT ME 
IMAN DHE DUKE QENE I 
VETELLOGARITSHEMPERTE, 
I FALENTE GJITHA MEKATET 
QE KA BERE muhamedia.s. 

besimtari duhet te beje nje krahasim 
te thjeshte: kur shefi i cakton 
punetorit te tij nje pune per ta kryer 
me pagese, punetori urdhrin e tij e 
pranon si dicka te domosdoshme, 
qe duhet kryer. Per kete nuk 
hamendet fare. Pse? Sepse urdhri 
i tij eshte i domosdoshem dhe nuk 
le asnje hapesire per medyshje. 
Per ta realizuar ate, punetori ben 
shume perpjekje, duke i lene anash 
te gjitha obligimet private, pervec 
nese i ndodh ndonje aksident, qe 
ta beje te paafte. I njejti krahasim 
vlen edhe per besimtarin ne raport 
me Allahun, me ndryshimin qe 
shembulli me Allahun eshte absolut. 
Nese punetori nuk mund ta thyeje 
urdhrin e shefit te tij, po si mund ta 
thyeje besimtari Urdhrin e Allahut, i 
Cili eshte Zot i te gjitheve pa dallim. 
Prandaj, kur besimtari e pranon 
agjerimin si dicka qe duhet te 
zbatohet gjithsesi, ate do ta beje me 
me lehtesi, sepse, si shkak i kesaj, 
tek ai ekziston vendosmeria, e nuk 
ka medyshje as rezerva. 

2. Vendosmeria qe agjerimi te 
behet vetem per Allahun. 

Agjerimi eshte ibadet-adhurim 
i Allahut te Lartesuar. Koncepti i 
ibadetit, parimisht, demonstron 
interesimin e besimtarit per nje 
linje te komunikimit ndermjet tij 



dhe Krijuesit. Fakti se agjerimi 
behet vetem per Allahun, obligon 
qe vendosmeria e agjeruesit t'i 
perkushtohet vetem ketij qellimi. 

Eshte prej parimeve te besimit qe 
besimtari gjate kryerjes se ibadetit, 
nuk ben te synoje dicka tjeter, 
pervec arritjes se devotshmerise 
dhe kenaqesise se Allahut. Po ashtu 
ai nuk ben te filloje agjerimin duke 
pasur dyshime per te. Gjithashtu, 
nuk ben kurrsesi qe me agjerim te 
synoje mbajtjen e dietes ose sherimin 
e trupit, pa marre parasysh se keto 
mund te rezultojne nga agjerimi. 
Agjerimi eshte fillim e mbarim 
ibadet ndaj Allahut. Kjo eshte me 
se e qarte ne Kur'an. Allahu xh.sh., 
ne ajetin baze te agjerimit thote: 
"O ju qe besuat, agjerimi ju eshte 
bere obligim sikurse ishte edhe i 
atyre qe ishin para jush, keshtu 
qe te beheni te devotshem". (El- 
Bekare, 183). Pra, kur Allahu i 
Madheruar na ka thene:"Jua kam 
bere obligim agjerimin!", ajetin 
nuk e ka perfunduar me "qe te 
vuani", ose "qe te sheroheni", 
ose "te kurseni", por ka thene: 
"qe te beheni te devotshem". 1 Ky 
konstatim ka mbeshtetje edhe ne 
shume hadithe te Pejgamberit a.s. , 
te cilat deshmojne se agjerimi nuk 
eshte vetem heqje dore nga haja 
dhe pija, por heqje dore nga cdo 
fjale, veper, imagjinate dhe nga cdo 
gje tjeter qe vjen ne kundershtim 
me devotshmerine. Ne hadithin qe 
transmeton Ebu Hurejra, Pejgamberi 
a.s. ka thene: "Sa e sa prej agjeruesve 
nuk kane dobi ne agjerimin e tyre 
pervecse uri...". 2 E, ne nje hadith 
tjeter thuhet: "Kush e agjeron 
muajin e Ramazanit me iman 
dhe duke qene i vetellogaritshem 
per te, i falen te gjitha mekatet 



25 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 




qe ka bere". 3 Fjala 'ihtisaben'- i 
vetellogaritshem, qe ka ardhur ne 
kete hadith, nenkupton qe njeriu ta 
beje agjerimin duke pasur per qellim 
arritjen e devotshmerise, te besoje se 
ai eshte Urdher i Allahut dhe per te 
ka shperblimin e Tij. Kur besimtari 
ka parasysh keto aspekte, dhe ne 
keto beson fuqishem, pa dyshim 
vendosmeria e tij per te agjeruar 
eshte ne nivelin me te larte. Perpos 
kesaj, atij i hiqet perdja e dilemave 
dhe dyshimeve, te cilat e shkurajojne 
besimtarin per te agjeruar. 

Prandaj, besimtari duhet ta 
synoje ne menyre te paster vetem 
kenaqesine e Allahut. Madje, 
synimi i qellimeve te tjera gjate 
agjerimit, ka pasoja te renda per 
besimtarin. Sepse, nese nje ibadet qe 
eshte veganti vetem per Allahun, i 
dedikohet edhe dikujt tjeter, keshtu 
I behet rivalitet Allahut te Lartesuar. 
Ky eshte nje ofendim ndaj Allahut 
te Lartesuar dhe eshte akt hipokrit 
i njeriut. I Lartemadherishmi eshte 
distancuar nga nje veper e ketille e 
robit. Transmeton Ebu Hurejra se 
Pejgamberi a.s. ka transmetuar nga 
Allahu, se Ai ka thene: 

"Une jam shoku me i miri i njeriut. 
Prandaj, kush ben nje pune e ne 
qellimin e berjes se saj me ben rival 
Mua tjeterkend, Une jam i paster 
(nuk e shperblej) prej saj, dhe ajo 
eshte per ate qe ma beri rival". 4 

ASPEKTET E DYSHIMIT NE 
AGJERIM 

Le te shohim se ne cfare aspektesh 
mund te ekzistoje dyshimi ne 
agjerim. Dyshimi ne agjerim eshte 
nga dy aspekte: 

1. Dyshimi ne normen e agjerimit. 
Ky lloj i dyshimit nenkupton 
kontestimin e agjerimit si obligim 
i domosdoshem per myslimanin 
(farz). Eshte fare e qarte se ne 
hapesirat tona mbarekombetare, po 
edhe ne Boten Islame ne pergjithesi, 
ka prej myslimaneve qe, ndoshta pa 
qellim te caktuar, mohojne ndonje 
prej normave te besimit islam. Kjo, 



si pasoje e injorances individuale 
dhe e mosnjohjes se fese islame, e 
duke e vene fene nen diapazonin 
e deshirave dhe interpretimeve 
personale. Bazuar ne kete logjike, 
agjerimi duket te jete me i godituri 
ne kete aspekt. Ndoshta per shkak 
se permbajtja e tij, pra duke hequr 
dore nga haja e pija, eshte specifik, 
qe ne njefare menyre, eshte fare e 
dukshme qe ndikon ne amortizimin 
e vullnetit per te agjeruar. Po as ky 
nuk eshte shkaku i vertete, sepse 
besimtarin qe eshte i qendrueshem 
ne besimin e tij, asgje nuk e pengon 
dhe as e shkurajon. Ai, me vullnet 
dhe kenaqesi te larte, e kryen 
kete obligim te tij. Por, shkak i 
vertete per gjykimin e normes se 
agjerimit, eshte vetedija shume e 
dobet besimore, e cila ne kete rast 
eshte e mberthyer nga dilema dhe 
dyshime ndaj besimit islam si teresi, 
po edhe ndaj agjerimit. Prandaj, 
myslimanet me keso bindjeje, nuk ia 
mesyjne fare agjerimit, per sa kohe 
qe me gojen plot deklarojne se jane 
besimtare myslimane. 

Pjese e kesaj mendesie 
paradoksale jane pohimet e njerezve 
si: 'agjerimi eshte sipas deshires'; 
'agjerimi ne fillim ka qene vetem 
tri dite, por ate e kane shtuar 
hoxhallaret dhe e kane bere tridhjete 
dite'; 'agjerimi nuk eshte per njerezit 
qe kane kushte te mira, po per ata qe 
nuk kane ushqim te mjaftueshem'; 
'agjerimi eshte per diete'; 'agjerimi 
eshte per t'i pastruar mbeturinat e 
yndyrave ne lukth brenda nje viti 
dhe jo per dicka tjeter' apo gjate 
stines se veres, agjerimi shikohet si 
nje absurd i fese islame, dhe gjepura 
te tjera, qe pergjithesisht, agjerimin e 
paraqesin si digka vullnetare dhe jo 
obligative apo fetare. 

2. Dyshimi ne zbatueshmerine 
e agjerimit. Po ashtu, ka prej 
besimtareve qe e besojne 
agjerimin si obligim islam, por 
zbatueshmerine e tij e marrin me 
rezerve dhe plogeshti, ngase nuk 
mund te gjejne justifikim racional 
per agjerimin. Besimtaret e ketille 



jane viktime e mosinteresimit te 
tyre per njohjen e agjerimit. Ne 
mungese te njohurive elementare 
rreth geshtjeve fetare ne pergjithesi, 
e duke u bazuar ne logjiken e 
gjykimeve personale te infiltruara 
nga ambiente joislame, ruajne 
konstatime te paverteta rreth 
agjerimit dhe realitetit te tij. Nje 
veprim krejtesisht kontradiktor 
ndermjet pikepamjeve dhe 
veprimeve. Ne njeren ane, shfaqin 
dilema dhe dyshime rreth realitetit 
praktik te agjerimit, e ne anen tjeter, 
zbatojne obligimin e agjerimit?! Si 
mund te shpjegohet kjo? 

Eshte mjaft veshtire te jepet nje 
sqarim i mjaftueshem per kete 
gjendje kontradiktore. Mirepo, 
parimisht ky manifestim ndodh 
tek ata besimtare, te diet vetedijen 
fetare te tyre e kane fituar nga 
aspekti i imitimit (taklidit) dhe 
jo nga aspekti i arritjes se besimit 
islam nepermjet formes se 
gjykimit (istidlalen). Vetem nga 
ky aspekt, parimisht, mund te 
justifikohet agjerimi i tyre. Ata, ne 
pergjithesi, duke qene pjesetare 
te fese islame dhe duke jetuar ne 
ambiente familjare me imazh islam, 
motivohen nga rutina qe te agjerojne 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



2h 




DOSJA E AGJERIMIT 



gjate muajit te Ramazanit, por pa 
nje vetedije te qarte rreth agjerimit si 
ibadet. 

KONKLUZIONI AKAIDOLOGJIK I 
gESHTJES 

Me lart pame se vendosmeria gjate 
agjerimit eshte nje akt i kerkuar 
dhe reflekton besimin stabil te 
besimtarit. Po ashtu, u dha nje 
parashtrim parimor rreth dyshimeve 
te mundshme ne agjerim. Tani 
eshte me se e nevojshme te bejme 
nje permbledhje akaidolgjike rreth 
ceshtjeve ne fjale. 

1. (Mos) vendosmeria ne agjerim, 
varet nga perjetimi i imanit. Vullneti 
dhe vendosmeria per te agjeruar, 
varen nga perjetimi i imanit, si 
burim i te gjitha obligimeve fetare 
per besimtarin. Eshte metodike te 
themi se besimtari nuk dyshon ne 
imanin e tij, por ai mund te mos e 
perjetoje ate ne mase te nevojshme. 
Ne nje rast te tille, imani mbetet 
edhe me tutje nje lule ne saksi, pra 
ne zemren e njeriut, por, ose pa 
rrenje ose pa kurrfare arome. Ne 
te dy rastet, ekzistenca e lules nuk 
jep rezultate. Gjendja e ketille nuk 



lejohet te mbreteroje te besimtari, 
pa marre parasysh se per cilin 
ibadet behet fjale. Ai, ne radhe te 
pare, duhet ta kuptoje mesazhin 
e fese islame dhe te besimit islam. 
Islami nuk duhet te mbetet vetem 
nje dekor. Jo, ai duhet te marre 
funksion ne jeten e njeriut. Duke e 
kuptuar rendesine e besimit islam, 
vendosmeria e besimtarit per ta 
kryer agjerimin, do te jete pjese 
e pandare e shpirtit te tij. Per sa 
kohe qe qendron ne nje gjendje te 
padefinuar te tij, kundrejt besimit 
islam, ai mekaton, ngase eshte 
perfshire ne vorbullen e paqartesive. 

2. Dyshimi ne esencen e agjerimit 
eshte mosbesim. Le te themi se 
"dyshimi" si nocion paraqet "ndjenjen 
e pasigurise a mosbesimit per dike 
a per dicka". Ndersa "i dyshimte' i 
thuhet nje objektivi qe eshte "jo krejt 
i qarte a i sigurt, qe nuk dihet me 
siguri nese eshte i vertete a i sakte, 
pra i pasigurt." 5 Nga ky konstatim, 
vertetohet se dyshimi ne esencen 
e agjerimit, referon ekzistimin e 
pasigurise a mosbesimit te besimtarit 
per te verteten e agjerimit si pjese e 
domosdoshmerive te besimit Islam. 
Individi qe ka nje pikepamje te 
ketille besimore rreth agjerimit, pa 
marre parasysh nese kjo ndodhe per 
shkak te mosnjohurive te besimit 
islam, parimisht ka rene ne mohim 
te besimit islam, sepse agjerimi eshte 
prej atyre parimeve qe konsiderohen 
domosdoshmeri te besimit islam 
(ed-daruretu). Mohimi i nje parimi 
te tille, eshte renie ne mosbesim. Por, 
ai nuk do te shpallet mosbesimtar 
derisa te mos zbatohet procedura 
adekuate. Se pari, i qartesohet ndalesa 
e dyshimit ne agjerim me argumente 
nga bazat e fese, dhe ajo konsiderohet 
devijim nga rruga e vertete, te cilen 
duhet ta braktise. Nese nuk heq dore 
nga forma e besueshmerise, pason 
vendimi, duke filluar nga masat me te 
uleta te ndeshkimit, e deri tek akuza 
per apostazi - dalje nga Feja Islame, 
per se pason ekzekutimi i tij. Ndersa, 
ne boten tjeter, personi qe shkon me 
mekatin e mohimit - mosbesimit, 



do te kete denim te rende, pasi 
Allahu i Lartesuar ka deshmuar ne 
Kur'an se mosbesimtaret do te jene 
pergjithmone ne Xhehennem (shih: 
El-Maide: 72-73). 

3. Dyshimi ne zbatueshmerine 
e agjerimit, con ne mohimin e tij. 
Besimtarit nuk i lejohet qe nje ritual 
fetar, qe eshte i vertetuar nga bazat 
e fese, sikurse eshte agjerimi, ta 
kontestoje apo ta pranoje me rezerve. 
Ai mund te shfaqe interesimin 
e tij per t'i njohur argumentet 
fetare per nje ceshtje te caktuar te 
besimit. Por, kur ato prezantohen, 
mbyllet cdo alternative tjeter e 
kontestimit, pervecse te tregoje 
besueshmerine dhe zbatimin e asaj. 
Feja islame, si besim dhe Sheriat 
(ligj), nuk ka lindur nga njeriu, 
qe t'u nenshtrohet deshirave dhe 
opinioneve te njerezve. Perkundrazi, 
feja islame eshte mbi kapacitetet 
njerezore, sepse ka ardhur ne forme 
te gatshme (nepermjet Shpalljes), 
nga Allahu i Lartesuar, qe eshte i 
Gjithedijshem dhe i Gjithefuqishem. 
Prandaj, perceptimi me rezerve 
i efekteve te agjerimit, nga ana e 
agjeruesit, jo vetem se e shkaterron 
shperblimin e agjerimit, por con ne 
mohimin e bindjes per obligimin 
e agjerimit. Agjeruesi duhet t'i 
qartesoje te gjitha dilemat, nese 
tashme i ka, dhe agjerimin ta kryeje 
ashtu sic kerkohet. Pas kesaj do te 
vijne te gjitha te mirat dhe dobite e 
agjerimit, disa prej te cilave mund te 
perceptohen nga intelekti njerezor, 
e disa te tjera mbeten fshehtesi e 
meshires se Allahut, qe tek njeriu 
injektohen prej nga ai nuk e 
kupton. ■ 

(1) Muhammed Abdull-Llah Draz, "Agjerimi 
i Ramazanit", perktheu nga boshnjakishtja 
Nexhat Ibrahimi, boton Kryesia e Shoqates se 
Ylemave per RSS-KSAK, Prishtine, 1998, fq. 
14-15. (2) Transmeton: Nesai, Ibni Maxhe dhe 
Hakimi. (3) Sahihul Buhari, kitabu: El-Iman, 
babu: savmu Ramadan ihtisaben minel imani, 
nr. 37. (4) Musnedi i Ahmedit, Kitabu: Bakije 
musnedil muketh-thirine, babu: Musnedu 
Ebi Hurejrete, nr. 7658, (5) FJALOR i shqipes 
se sotme, boton Akademia e Shkencave e 
Shqiperise (botimi i dyte), Tirane, 2002 fq. 
278-279. 



27 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



■^aSWa^ 



Ajni SINANI 

Agjerimi - nje dhurate e madhe hyjnore 



Rrallehere ne histori trupi ka 
pasur perparesi dhe ka dominuar 
ndaj shpirtit, sikurse ne ditet tona. 
Veshtire qe ndonjehere pasioni dhe 
deshirat e pakontrolluara ta kene 
pasur lirine sikurse e kane sot. Sa 
me shume qe njeriu prosperon ne 
planin material, aq me shume ai 
molepset dhe asfiksohet shpirterisht, 
duke u bere skllav i prodhimit dhe 
konsumit. Ai trajtohet si kafshe, si 
nga ana e biologeve ashtu edhe nga 
ana e filozofeve, kurse mendesia 
materialiste e kundron thjesht si nje 
vegel dhe makine levizese. 

Shpeshhere njeriu i ben 
padrejtesi vetes dhe e demton ate 
duke iu nenshtruar pasioneve 
dhe deshirave trupore te tij. Me 
veprime te pamenduara mire, ai 
largon dobine dhe te miren. Nen 
cytjet e djallit, egoizmi, urrejtja dhe 
pangopesia po e bejne gjithnje e me 
te veshtire jeten e tij. Per rrjedhoje, 
ne shume shpirtra njerezore sundon 
boshlleku dhe zbrazetia, sa kohe 
qe cdo dispozite islame qe vjen 
nga Allahu i Gjithedijshem dhe i 
Gjithemeshirshem, jane per te miren 
e njeriut. Ato synojne pastrimin e 
njeriut dhe te shpirtit te tij nga cdo 
njolle, si dhe pajisjen e karakterit 
te tij me virtyte dhe cilesi pozitive. 
Agjerimi, pa dyshim, eshte i 
dobishem per trupin dhe shendetin 
e tij dhe motivon te f alenderuarit e 
Allahut. 

Sikurse ujerat e tokes, perrenjte, 
vijat dhe lumenjte qe ndjekin nje 
linje drejt derdhjes ne dete dhe 
se bashku formojne oqeanet e 
pamatshme te botes, njelloj edhe 
dispozitat islame synojne qe njeriu 
te ece drejt vullnetit, meshires dhe 
kenaqesise se Zotit. Adhurimet 
qe i ka obliguar Islami, kane per 



"PER (JDO VEPER 
TE MIRE DOTE JEPET 

SHPERBLIMI DHJETEFISH 
E ME SHUME, KURSE 
AGJERIMI ESHTE IMI DHE 
E DO TE SHPERBLEJ 



PER TE" 



HADITH KUDSI 



qellim qe ta mesojne myslimanin 
te jetoje jete te vertete dhe te pajiset 
me moral te mire, pavaresisht 
nga kushtet dhe rrethanat, 
larg mekateve qe zemerojne 
Krijuesin. Agjerimi eshte faktor i 
pazevendesueshem ne edukimin 
moral te njeriut dhe formimin e 
personalitetit te tij. Pejgamberi 
a.s. thote: "Essijamu Xhunnetun" 
(Agjerimi eshte mbulese, pengese) 
qe do te thote eshte pengese nga 
gjynahu e gabimi, dhe mburoje nga 
zjarri i xhehenemit. 

Prandaj , me te drejte, Ramazani 
konsiderohet muaji i devotshmerise, 
i ngritjes shpirterore dhe i afrimit 
me Zotin, muaji ne te cilin cdo 
veper shperblehet shumefish, e 
vecanerisht agjerimi qe behet vetem 
ne emer te Zotit. Ne nje hadith 
kudsi Allahu xh.sh. ka thene: 
"Per cdo veper te mire do te jepet 
shperblimi dhjetefish e me shume, 
kurse agjerimi eshte Imi dhe Une 
do te shperblej per te (ne menyre te 
vecante). " 

DUKURITE NEGATIVE 

Dukurite negative kane vershuar 
shoqerine tone, per shkak se 
njohurite fetare jane shume te 
percipta e siperfaqesore. Familja 



jone eshte ne rrezik. Shoqeria jone 
sot ballaf aqohet jo vetem me varferi 
ekonomike, por po perjeton edhe 
nje mjerim te madh moral. Kultura 
dhe tradita fetare, qe e kane mbajtur 
familjen te shendetshme dhe e kane 
mbrojtur nga ndikimi i kulturave te 
huaja e nga infektimi prej dukurive 
negative, kane filluar te zbehen dhe 
sot asaj i kanoset rreziku i shthurjes 
dhe zvetenimit. Prandaj, Ramazani 
eshte rast i volitshem qe te evitojme 
cdo gje qe eshte ne kundershtim me 
mesimet islame, dhe qe zbeh vlerat e 
mirefillta ne familjet tona. Ramazani 
duhet te shfrytezohet si nje pervoje e 
paperseritshme qe te permiresojme 
gjendjen tone jo te mire morale, sepse 
"Allahu nuk e ndryshon gjendjen e 
nje populli, derisa ata te ndryshojne 
c/kane ne vetvete. " (Er Ra'd: 11). 

Secili pergjegjes i familjes duhet te 
kujdeset per familjen e tij, vecanerisht 
ne kete muaj duke i nxitur ata te 
agjerojne, te dine rregullat e tij, 
te pendohen, te falen, ta lexojne 
Kur'ani n dhe te shtojne veprat e 
mira. Secili duhet te kultivoje tek 
ata ndjenjen se bindja ndaj Allahut 
eshte rruga e suksesit dhe shpetimit 
ne dynja dhe Ahiret. Ramazani 
eshte muaji i pendimit, i dhikrit dhe 
adhurimit te Allahut ne cdo c,ast, 
dhe i shtimit te veprave te mira. Ne 
te filloi zbritja e Kur'ani t fisnik, me 
te cilin Muhamedi a.s. u urdherua 
nga Allahu qe t'i ftonte njerezit ne 
fene e vertete - ne Islam. Ai eshte 
muaji i miresive dhe i begative, 
muaji i shperblimeve dhe dhuratave 
te pamasa: "Kush e kalon muajin 
e Ramazanit duke u falur gjate 
nates, duke besuar fort dhe duke 
shpresuar shperblim te mire (vetem 
nga Allahu), atij do t'i falen mekatet e 
mehershme" . (Buhariu dhe Muslimi) 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



28 



DOSJA E AGJERIMIT 



Ramazani eshte si mysafir i 
vecante, qe gezon zemrat dhe 
shpirtrat tane duke sjelle me vete 
begati dhe miresi te pamase. Fillimi 
i tij eshte meshire, mesi i tij falje 
prej gjynaheve dhe fundi lirim nga 
denimi i zjarrit. Ne kete muaj Allahu 
ofron favore dhe shperblime te 

"ALLAHU 

NUK E NDRYSHON 

GJENDJEN E NJE 

POPULLI, 

DERISA ATA TE 

NDRYSHOJNE QKANE 

NEVETVETE"erradh 

shumta per agjeruesit. Secili individ 
duhet te pergatitet qe ta shtoje 
intensitetin e ibadetit te tij dhe t'i 
pakesoje sa me shume shprehjet 
dhe veset e keqija. Gjate Ramazanit 
kaliten shpirti dhe trupi, prandaj ai 
konsiderohet nje shkolle hyjnore, 
ku individi dhe shoqeria pajisen 
me mesimet e tij te vlefshme, sikur 
jane: bindja, vullneti, kembengulja, 
qellimi fisnik, pastrimi i vetes 
dhe sinqeriteti. Agjerimi i pastron 
zemrat qe jane vend i dashurise, 
meshires e guximit dhe kultivon tek 
myslimani cilesine e vigjilences se 
vazhdueshme ndaj Allahut. Ai eshte 
lartesim i shpirtit dhe ngritje drejt 
deliresise. Ai fisnikeron shpirtrat, 
qe jane vend i perkushtimit, 
devotshmerise, nderit, moralit dhe 
virtyteve njerezore: "O besimtare! 
Ju eshte urdheruar agjerimi, ashtu 
sic u ishte urdheruar atyre para 
jush, qe te mund te ruheni nga te 
keqijat." (El Bekare: 183). Agjerimi 
eshte nje gjendje e vecante dhe 
permbajtje jo vetem nga ushqimi e 
pija, duhani, marredheniet intime, 
po edhe nga shpifja, genjeshtra, 
shikimi i ndaluar dhe nga cdo 
gjynah. Prandaj agjerimi me shume 
duhet te ndihet me zemer dhe 
shpirt sesa te njihet dhe te kuptohet 
me logjike e arsye. 



ASPEKTI SOCIAL 

Vlera dhe rendesia e Ramazanit 
ngerthen jo vetem aspektin fetar 
e moral, por edhe ate social. 
Agjerimi, i kuptuar drejt si 
nje institucion social, zhvillon 
altruizmin dhe dashurine tek 
njeriu dhe edukon ndjenjen e 
vetemohimit dhe sakrifikimit. 
Ai zhvillon ndjenjat per nevojat 
e te tjereve dhe nxit per berjen 
e hajrateve. Islami deshiron te 
ndertoje nje njeri qe sakrifikon te 
mirat materiale dhe jeten e tij per 
te miren e shoqerise. Pikerisht 
per kete, krahas agjerimit, ne kete 
muaj te bekuar eshte bere obligim 
edhe sadakai-fitri dhe preferohet 
dhenia e zekatit, si dhe ndihma 
per te varfrit. Shoqeria islame 
nuk ben te kete mjerim social 
dhe dallime klasore. Egoizmi dhe 
individualizmi i skajshem duhet te 
jene te panjohur per myslimanin. 
Muhamedi a.s. ka thene: "Nuk 
eshte mysliman i vertete ai qe e ka 
barkun plot, kurse fqinji perkrah 
tij eshte i uritur. " Prandaj, te gjithe 
myslimanet gjate ketij muaji jane 
me te devotshem, me dorelire dhe 
me modeste. Kusht per nje jete 
te virtytshme dhe te moralshme, 
eshte harmonia e brendshme 
ndermjet instinkteve te nevojshme 
dhe synimeve morale: "Allahu nuk 
ka nevoje per njeriun qe braktis 
ushqimin e pijen, e nuk e braktis 
fjalen e keqe dhe vepren e lige!" 
(Buhariu). 

Agjerimi eshte nje dhurate 
e madhe hyjnore dhe burim 
i virtyteve te larta. Ai eshte e 
kunderta e rrymave te kohes 
se sotme, sepse filozofirat 
materialiste, qe dominojne ne 
Lindje dhe ne Perendim, e njohin 
token, po nuk e njohin qiellin; e 
njohin trupin, po nuk e njohin 
shpirtin; e njohin dynjane, po nuk 
e njohin Ahiretin. Duke mposhtur 
epshet qe nxisin mosbindje dhe 
gjynahe, duke u liruar nga gjerat 
materiale dhe nga roberimi ndaj 
tyre, agjeruesi behet rob i vertete 



i Allahut. Me durimin e urise 
e te etjes, njeriu zgjon forca te 
brendshme, duke zoteruar deshirat 
e uleta, sikurse jane shperthimi i 
epsheve, zemerimi dhe grykesia. 
Duke agjeruar, njeriu nuk e 
shkaterron epshin e tij, por e mban 
nen kontroll. Agjerimi eshte nje 

"0 BESIMTARE! 
JU ESHTE URDHERUAR 
AGJERIMI, ASHTU SIQ 
U ISHTE URDHERUAR 
ATYRE PARA JUSH, QETE 
MUND TE RUHENI NGA TE 

KEQIJAT EL BEKARE: 183 

metode e persosur per zhvillimin 
e virtyteve individuale dhe per 
kontrollin e vetvetes. Ai synon te 
pasuroje shpirtin dhe zemren me 
sinqeritet, meshire, miresi dhe 
humanizem. 

Pejgamberi a.s. i pergezonte 
shoket e tij per ardhjen e muajit 
fisnik dhe u thoshte: "Ju erdhi 
muaji i Ramazanit, muaji i bekuar. 
Allahu jua ka obliguar agjerimin 
e tij. Ne te hapen dyert e Xhenetit, 
mbyllen dyert e Xhehenemit dhe 
lidhen shejtanet. Ne te eshte nje 
nate me e vlefshme se nje mije 
muaj, kush privohet nga e mira e 
saj, eshte privuar (prej shume te 
mirave). " Sigurisht qe besimtari 
gezohet per hapjen e dyerve te 
Xhenetit, per mbylljen e dyerve 
te Xhehenemit dhe per lidhjen 
e shejtaneve. Muhamedi a.s. 
ka thene: "Edhe agjerimi, edhe 
Kur'ani , Diten e Ringjalljes do te 
ndermjetesojne per besimtarin. 
Agjerimi do te thote: "O Zot! Une 
agjeruesin e pengova diten nga 
te ngrenet, te piret dhe nevojat 
e tjera te natyrshme. Pranoma 
ndermjetesimin per faljen e tij!" 
Edhe Kur'ani do te thote: "O Zot! 
Une lexuesin e pengova naten nga 
gjumi dhe pushimi: Jepme leje te 
nderhyj per faljen e tij!" ■ 



2 1 -) 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



■»w^#«^ ta 



Mr.SabriJONUZI 



Vlera dhe dispozitat e agjerimit 



Te shkruash per agjerimin, do 
te thote te shkruash per nje nga 
obligimet me madhore te Islamit. 
Trajtimi i kesaj teme eshte bere dhe 
behet vazhdimisht nga studiues te 
ndryshem, juriste, mjeke, psikologe, 
myslimane ajomyslimane. Secili 
mundohet te shkepuse nje shkendije 
nga shkendijat e ketij obligimi 
madheshtor; njekohesisht te 
gjithe jane ne ujdi dhe pajtohen se 
asnjehere pena dhe ngjyra nuk do 
te mund te permblidhnin ne teresi 
vlerat dhe dobite e agjerimit, si nje 
nga obligimet parimore te Islamit. 

Agjerimi eshte obligim per cdo 
mysliman, qe eshte i rritur, i afte 
mendesisht, vendes (jo udhetar) dhe 
i shendoshe. 

Kushtet per pranimin e agjerimit 
jane: 

1. Vendosja (nijeti); 

2. Te mos kete ndonje pengese qe 
eshte ne kundershtim me agjerimin, 
si menstruacioni ose lehonia; 

3. Te mos kete ndonje pengese 
qe prish agjerimin, si ngrenia e 
ushqimit. 

SYNETET E AGJERIMIT 

Per agjeruesin rekomandohet te 
kryeje veprimet ne vijim: 

1. Syfyri (te ngrenet deri para agimit) 

Per agjeruesin rekomandohet te 
ngrihet per syfyr, qofte edhe vetem 
per te pire nje gote uje, ne menyre 
qe agjerimi te jete sa me i lehte gjate 
dites, dhe per shkak se kjo eshte 
kohe e bekuar. I Derguari i Allahut 
- paqja dhe shpetimi i Allahut 
qofshin per te - ka thene: "Ngrihuni 
per syfyr, sepse vertet ne syfyr ka 
bereqet (bekim)". 1 

2 - Pershpejtimi i iftarit (ngrenies 
pas perendimit te diellit) 



Rekomandohet qe agjeruesi 
te shpejtoje me iftar menjehere 
pas perendimit te diellit. Eshte e 
pelqyer qe iftari te behet me hurma 
dhe uje, e nese nuk ka, atehere ben 
me dicka tjeter. Transmetohet se i 
Derguari i Allahut, a.s. ka thene: 
"Njerezit jane ne miresi perderisa 
shpejtojne iftarin dhe vonojne 
syfyrin". 

Gjithashtu eshte mire te behet iftar 
para faljes se namazit te akshamit, 
sepse kjo ishte tradita e te Derguarit 
te Allahut a.s. sic transmetohet nga 
Enesi -Allahu qofte i kenaqur me te- 
i cili ka thene: "I Derguari i Allahut, 
a.s. bente iftar me hurma te njoma, 
para se te falej". 2 

3. Duaja (lutjet ndaj Allahut) gjate 
iftarit 

Rekomandohet qe agjeruesi te 
beje sa me shume lutje gjate kohes 
se iftarit, per shkak se eshte kohe e 
bekuar, kur Allahu i Lartmadheruar 
i pranon lutjet. Ne lidhje me kete, 
i Derguari i Allahut, a.s. ka thene: 
"Agjeruesit nuk i refuzohet lutja 
gjate iftarit". 3 

Eshte mire te thuhet kjo lutje, e 
cila transmetohet nga Enesi dhe Ibn 
Abasi -Allahu qofte i kenaqur me 
ata- se i Derguari i Allahut a.s.- gjate 
iftarit, ka thene: "O Zoti im, per 
Ty agjeruam, dhe me furnizimin 
Tend beme iftar, prandaj pranoje 
(agjerimin) nga ne, vertet Ti je 
Degjues dhe i Ditur". 

4 - Te ushqesh agjeruesit, qofte 
edhe te jete me nje kokerr hurme ose 
nje gote uje. Po, pa asnje dyshim, nje 
shujte e plote eshte me e mira. Kjo 
per shkak se i Derguari i Allahut a.s. 
ka thene: "Ai qe ushqen nje agjerues, 
e ka shperblimin si te agjeruesit, 
vetcse agjeruesit nuk i pakesohet 
asgje nga shperblimi i tij". 4 



5. Pastrimi pas kontaktit intim, 
menstruacionit ose lehonise para 
agimit, ne menyre qe te jete i paster 
qe nga fillimi agjerimit. 

6. Largimi nga fjalet dhe veset e 
keqija, si pergojimi, fyerja, shpifja, 
qe padyshim jane te ndaluara 
edhe jashte Ramazanit, mirepo 
gjate Ramazanit ndalesa eshte me 
e ashper, per shkak se i Derguari i 
Allahut a.s. ka thene: "Ai qe nuk i 
le fjalet e keqija dhe veprimin me 
to, atehere nuk ka nevoje ta lere 
ushqimin dhe pijen per Allahun". 5 

7. Bamiresia ndaj familjes dhe 
njerezve ne pergjithesi, si dhe 
dhenia e lemoshes (sadakase) per 
nevojtaret, per shkak se i Derguari 
i Allahut a.s. ishte me bujari nga 
njerezit, e bujaria e tij shtohej me se 
shumti gjate Ramazanit. 

8. Leximi dhe studimi i Kur'ani 
t gjate dites e nates, sa here qe i 
jepet rasti. Transmetohet se Xhibrili 
takohej per cdo nate te Ramazanit 
me te Derguarin e Allahut a.s.- kur e 
lexonin dhe studionin Kur'ani n. 

9. 1'tikafi (qendrimi ne xhami gjate 
dhjete diteve te fundit te Ramazanit, 
kur agjeruesi nuk ka te drejte te 
dale nga xhamia vecse per nevoja te 
domosdoshme, si kryerja e nevojes). 

I'tikafi ka qene tradite e te 
Derguarit te Allahut a.s., - duke 
u bazuar ne fjalet e Aishes, 
bashkeshortes se te Derguarit 
te Allahut a.s. e cila ka thene: "I 
Derguari i Allahut a.s. e ngjallte 
naten, zgjonte familjen dhe 
shtrengonte gunen, kur hynte ne 
dhjete ditet e fundit te Ramazanit" . 
Dhe transmetimi tjeter, se i Derguari i 
Allahut a.s. hynte ne I'tikaf ne dhjete 
ditet e fundit te Ramazanit; keshtu 
veproi qe nga migrimi ne Medine e 
derisa Allahu ia mori shpirtin. 6 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



30 



DOSJA E AGJERIMIT 



ARSYET QE LEJOJNE PRISHJEN E 
AGJERIMIT 7 

Lejohet prishja e agjerimit per 
shtate arsye, per te cilat do te bejme 
fjale ne vijim: 

1. Udhetimi 

Allahu i Madheruar deshiroi 
qe udhetimin ta beje te lehte per 
besimtaret, saqe i lejoi udhetarit 
ta shkurtoje namazin dhe te mos 
agjeroje. Kete e kuptojme nga verseti 
Kur'anor: "Dhe kush nga ju eshte 
i semure ose eshte ne udhetim, le 
te kompensoje po aq dite ne ditet e 
mevonshme". (Bekare, 185) 

Agjeruesit i lejohet te mos agjeroje 
nese udheton ne nje largesi me 
shume se 80 kilometra, me kusht qe 
ky udhetim te filloje para agimit . 

Me i preferuar per udhetarin i 
eshte agjerimi, nese nuk e demton 
udhetimi. Keshtu udhetarit i lejohet 
te agjeroje apo te mos agjeroje, varet 
nga deshira e tij, dhe kete e kuptojme 
nga transmetimi i Enesit - Allahu 
qofte i kenaqur me te- i cili ka thene: 
"Udhetonim me te Derguarin e 
Allahut a.s. dhe agjeruesi nuk e 
qortonte ate qe nuk agjeronte, dhe as 
ai qe nuk agjeronte, nuk e qortonte 
agjeruesin". 8 

2. Semundja 

Semundja eshte nje nga arsyet qe 
lejojne prishjen e agjerimit, duke u 
bazuar ne ajetin e lartpermendur, 
mirepo jo secila semundje justifikon 
prishjen e agjerimit. Juristet islame 
kane theksuar se personit te 
semure, i cili e ka shume veshtire 
qe te agjeroje, ose demtohet nga 
agjerimi, ose frikesohet se agjerimi 
i rendon dhe i zgjat semundjen, 
apo edhe ngadaleson sherimin, - i 
lejohet te mos agjeroje. Ketu mund 
te permendim, sa per ilustrim, 
semundjet e renda te zemres, 
diabetin e rende, kancerin, semundjet 
e mushkerive etj.. 

Duhet te kemi parasysh se i 
semuri duhet t'i kete ne konsiderate 
sugjerimet e mjekeve, te diet, ne baze 
te analizave, e keshillojne personin 
qe te mos agjeroje, duke mbajtur 
parasysh faktin se kjo eshte me mire 



"DHE KUSH NGA JU 
ESHTE I SEMURE OSE 
ESHTE NE UDHETIM, 
LETE KOMPENSOJE 
PO AQ DITE NE DITET E 
MEVONSHME" bekare 

per te edhe ne raport me Zotin e 
Lartmadheruar, i Cili Islamin e zbriti 
lehtesim per njeriun. 

3. Shtatzania dhe gjidhenia 
Lejohet qe gruaja shtatzene dhe 

gjidhenesja te mos agjerojne, nese 
frikesohen per shendetin e tyre dhe 
te femijes, per shkak se i Derguari i 
Allahut a.s. ka thene: "Vertet Allahu 
i Madherishem nga udhetari hoqi 
agjerimin dhe nje pjese te namazit, 
ndersa nga gruaja shtatzene dhe 
gjidhenese agjerimin". 9 

4. Pleqeria e thelle 

Juristet islame jane ne ujdi se per 
plakun dhe plaken qe jane ne pleqeri 
te thelle dhe te dobet nga shendeti, 
lejohet te mos agjerojne. Ky mendim 
bazohet ne versetin Kur'anor: "Ndersa 
ata qe nuk mund te agjerojne, le ta 
kompensojne ate duke ushqyer nga 
nje te varfer". (Bekare,184). Ibn Abasi 
thote: "Ky verset nuk eshte i deroguar, 
por ka te beje me plakun e plaken qe 
jane ne pleqeri te thelle, te diet nuk 
mund te agjerojne, keshtu qe per gdo 
dite te paagjeruar, re ushqejne nga nje 
te varfer". 

Ketu ben pjese edhe i semuri qe 
nuk shpreson sherim. 

5. Uria dhe etja e jashtezakonshme 
Lejohet prishja e agjerimit per ate 

person te cilin e kane molisur shume 
uria dhe etja, saqe frikesohet per 
jeten e tij, te humbe vetedijen ose 
te humbe disa nga shqisat e tij. Ne 
keso rastesh ndalohet agjerimi, ngase 
Allahu i Meshirshem, ne Kur'ani n 
fisnik, thote: "Dhe mos shkaterroni 
veten tuaj". (Bekare, 195). 

6. Detyrimi 

Lejohet prishja e agjerimit nese nje 
person kanoset per vdekje, ose per te 
humbur gjymtyre te tij. 



GJERAT QE PRISHIN 
AGJERIMIN 10 

Gjerat qe shkaktojne prishjen e 
agjerimit, jane dy llojesh: 

1. Gjerat qe prishin agjerimin, 
e personi obligohet te beje 
kompensimin (kaza) e asaj dite, 
mirepo nuk ka nevoje per shpagim 
(kefaret). Keto ndahen ne tri kategori: 

a) ngrenia e gjerave qe nuk jane 
ushqim dhe as ne grupin e ushqimit, 
si p.sh. barnat. Do te thote, personi 
te haje dicka me se njeriu zakonisht 
nuk ushqehet, si kokerr gruri te 
njome; 

b) ngrenia e ushqimit ose pirja e 
barnave per ndonje arsye te lejuar, si 
semundja, udhetimi etj. ; 

c) nese personi ka ejakuluar jo 
nga marredheniet seksuale ,por nga 
shikimLperkedhelja dhe puthja e 
bashkeshortes, per shkak mendimesh 
te ndryshme etj.. 

2. Gjerat qe prishin agjerimin, 
e personi obligohet te beje 
kompensimin (kaza) dhe shpagimin 
(kefaret). Keto ndahen ne dy 
kategori: 

a) ngrenia e ushqimit ose dickaje 
tjeter te ngjashme pa ndonje arsye, e 
ketu ben pjese edhe pirja e cigares, 
perdorimi i droges etj.; 

b) marredheniet seksuale, ketu ben 
pjese kontakti i organeve gjenitale 

te bashkeshorteve, edhe nese nuk 
ejakulojne. 

GJERAT QE NUK E PRISHIN 
AGJERIMIN " 

1. Ngrenia, pirja dhe marredheniet 
seksuale, nese kryhen per shkak te 
harreses, sepse i Derguari i Allahut 
a.s. ka thene: "Kush ha dhe pi duke 
harruar se eshte agjerueshem, le 

te plotesoje agjerimin, sepse vertet 
Allahu e ka ushqyer ate dhe i ka 
dhene te pije". 12 

2. Nese personi ejakulon ne gjume, 
ose del nga organi gjenital leng i 
holle qe nuk eshte sperme. 

1 . Venia e pikave ne sy 

2. Perdorimi i misvakut ose 
brushes per pastrimin e dhembeve. 



31 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



3. Pastrimi i gojes dhe hundes, me 
kusht qe uji te mos depertoje brenda 
ne trup. 

4 - Larja e trupit ose noti ne uje. 

5 - Nxjerrja e dhembit. 

6 - Thithja e tymit, pluhurit ose 
hyrja e ndonje insekti te vogel, si 
miza, ne organizem, me kusht qe kjo 
te mos behet me ndermjetesimin apo 
me qellim nga agjeruesi. 

7- Hyrja e ujit ne vesh gjate larjes se 
trupit. 

8- Vjellja pa qellim ose pa 
ngacmimin nga ana e agjeruesit. 

9- Ngrenia e ushqimit qe ka mbetur 
nder dhembe. 

10- Injeksionet qe merren nen 
lekure, ne muskul ose ne vene, po 
marrja e injeksionit ne mbremje eshte 
me e pelqyer. Nderkaq, injeksionet 
ushqyese e prishin agjerimin. 

11- Parfumet dhe ererat e mira. 

KOMPENSIMI (KAZAJA) E 
AGJERIMIT 13 

Kompensimi (kazaja) eshte obligim 
per agjeruesin ne raste te prishjes se 
agjerimit, nje dite a me shume, me 
arsye, si semundja ,udhetimi, cikli 
mujor etj. , ose pa arsye, si lenia e 
vendimit(nijetit) me qellim. Allahu 
i Madheruar thote: "Dhe kush nga 
ju eshte i semure apo ne udhetim, le 
te kompensoje po aq dite ne ditet e 
mevonshme". (Bekare, 184). Ndersa 
Aisheja - Allahu qofte i kenaqur me 
te- thote : "Ne kohen e te Derguarit 
te Allahut -paqja dhe shpetimi i 
Allahut qofshin per te- grate qe ishin 
me menstruacione, urdheroheshin te 
kompensonin agjerimin,por jo edhe 
namazin". 

Koha e kompensimit te agjerimit 
eshte pas perfundimit te Ramazanit 
perkates dhe para ardhjes se 
Ramazanit tjeter. 

Preferohet qe kompensimi i 
diteve te paagjeruara te behet 
panderprere, por lejohet edhe ndarja 
e diteve. Gjithashtu, preferohet qe 
kompensimi te behet sa me pare, 
dhe personi nuk detyrohet me 
kompensim te menjehershem ,vetem 
nese Ramazani i ardhshem eshte afer. 




$ 









SHPAGIMI 



Shpagimi eshte obligim per 
prishjen e agjerimit gjate diteve te 
Ramazanit,duke u bazuar ne hadithin 
e Ebu Hurejres, i cili ka thene : "Nje 
njeri erdhi tek i Derguari i Allahut a.s. 
dhe i tha : "O i Derguari i Allahut , u 
shkaterrova". E i Derguari i Allahut 
a.s.- i tha: "Cfare te ka shkaterruar"? 
Njeriu tha: :Kam pasur marredhenie 
seksuale me bashkeshorten gjate dites 
se Ramazanit" . I Derguari i Allahut 
a.s. i tha : "A ke rob qe te lirosh (si 
kompensim)"? Njeriu tha :"Jo". I 
Derguari i Allahut a.s. i tha: "A mund 
te agjerosh dy muaj panderprere "? 
Njeriu tha: "Jo". I Derguari i Allahut 
a.s. i tha: "A ke mundesi te ushqesh 
gjashtedhjete te varfer"? Njeriu tha: 
"Jo". Pastaj u ul dhe, gjersa ishte ulur, 
i sollen te Derguarit te Allahut a.s. 
nje shporte te madhe me hurma. I 
Derguari i Allahut a.s. i tha: "Merre 
kete dhe jepe sadaka". Njeriu tha: "A 
ka me te varfer se une? Nuk ka ne 
mes dy luginave te Medines njeri me 
te varfer se une"! Ndersa i Derguari 
i Allahut a.s. qeshi, saqe iu duken 
dhemballet, dhe pastaj i tha: "Shko 
dhe ushqe familjen tende". 14 

Llojet e shpagimit jane tri: lirimi i 
robit, agjerimi gjashtedhjete dite dhe 
ushqimi i te varferve. 

Pjesa derrmuese e juristeve islame 
jane ne ujdi se personi duhet te ndjeke 
renditjen sic eshte cekur ne hadithin 
e lartpermendur per sa i perket 
shpagimit, prandaj se pari duhet te 
liroje nje rob, nese nuk ka, - te agjeroje 
gjashtedhjete dite panderprere, dhe 



nese nuk ka mundesi te agjeroje,- 
atehere duhet te ushqeje gjashtedhjete 
te varfer. 

Ne kohen e sotme nuk ka rober, 
keshtu qe varianti i pare nuk mund 
te realizohet, kurse per sa i perket 
agjerimit, si varianti i dyte, duhet te 
jete gjashtedhjete dite panderprere, 
prandaj nese e prish agjerimin 
vetem te nje dite brenda kesaj kohe, 
duhet te fillosh te agjerosh nga 
fillimi, edhe nese prishja e agjerimit 
ka ndodhur per ndonje arsye te 
pranuar, si semundja, pervec arsyes 
se menstruacioneve tek femrat, e cila 
merret ne konsiderate dhe pranohet si 
justifikim. 

Nese nuk ka mundesi te 
agjeroje, atehere personi kalon ne 
alternativen e trete, qe eshte ushqimi 
i gjashtedhjete te varferve: secilit te 
varfer duhet t'i jape dy shujta gjate 
dites, te cilat i mjaftojne per ate dite, 
mirepo ben te jepen edhe te holla ne 
vleren e dy shujtave. ■ 

(I) Transmetojne Buhariu dhe Muslimi. (2) 
Shevkani, Nilul Evtar, 4 /220. (3) Transmeton 
Ibn Maxhe, 2/240. (4) Mundhiri, Tergib ve 
Terhib, 2/144. (5) Mundhiri, Tergib ve Terhib, 
2/146. (6) Transmetojne Buhariu dhe Muslimi. 
(7) Zuhejli, Fikhul Islami, 2/641. Sejid Sabik, 
Fikhu Suneh, 1 / 584. Iben Hemam, Fet'hul 
Kadir, 2 / 67. (8) Transmetojne Buhariu dhe 
Muslimi. (9) Shevkani, Nilul Evtar, 4 /230. 
(10) Zuhejli, Fikhul Islami, 2 / 652. Sejid Sabik, 
Fikhu Suneh, 1 / 584. Iben Hemam, Fet'hul 
Kadir, 2 / 70. Kasani , Bedaiu Sanaiu , 2/ 100. 

(II) Zejlei ,Tebjinul Hakaik , 1 / 330 . Haskefi , 
Durul Muhtar , 2/ 155. Zuhejli, Fikhul Islami, 
2 / 656. (12) Shevkani , Nilul Evtar , 4/206. 
(13) Ibn Rushd, Bidajetul Muxhtehid , 1 /289. 
Iben Hemam, Fet'hul Kadir , 2/81. Shirnbilali, 
Merakil Felah, faqe 116. Zuhejli, Fikhul Islami, 
2 / 680. (14) Shevkani, Nilul Evtar, 4 / 214. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



32 



P DOSJA E AGJERIMIT 



Jusuf ZIMERI 



Nata e Kadrit, shance e paqes se perhershme dhe stabile 



"NE E ZBRITEM ATE 
(KUR'ANIN) NE NATEN 
E KADRIT. E C'TE BERI 
TYTE DISH SE QESHTE 
NATA E KADRIT? NATA 
E KADRIT ESHTE ME E 
RENDESISHME SE NJE 
MIJE MUAJIME LEJEN 
EZOTITTETYRENE 
(ATE NATE) TEZBRESIN 
ENGJEJT DHE SHPIRTI 
(XHIBRILI) PER SECILEN 
QESHTJE. AJO (QE 
PERCAKTON ZOTI) ESHTE 
PAQE DERI NE AGIM TE 

MENGJESITYkADR 



Fenomeni qe neper kohe, si ne te' 
kaluaren e edhe ne te tashmen, e 
ka shqetesuar me se shumti dhe i 
ka munguar njeriut, jane paqja dhe 
siguria, kurse semundjet qe me se 
shumti e kane demtuar shoqerine 
njerezore, si ne rrafshin individual 
ashtu edhe ne ate kolektiv, eshte 
frika dhe pasiguria. Njeriu qe ne 
te kaluar ishte i hidheruar, tani i 
shqetesuar dhe per te ardhmen i 
frikesuar, hulumton panderprere 
ate per se ka nevoje me se shumti, 
- te gjeje qetesine, sigurine dhe 
rehatine shpirterore. Per shkaqet e 
frikes dhe te pasigurise, dijetaret, 



sociologet dhe psikologet kane bere 
hulumtime te shumta, dhe kete 
ceshtje e kane trajtuar nga kende 
te ndryshme, prandaj rezultatet 
jane te llojllojshme dhe sterile, 
sepse realiteti i ketij fenomeni qe e 
kane fare pak shtjelluar sociologet 
joislame, eshte zbrazetia dhe 
mungesa e besimit te paster dhe 
te sinqerte, qe eshte shkaktuar 
ne zemren e njeriut. Vleresimi i 
tere asaj qe na rrethon, vetem nga 
kendveshtrimi fizik-material, nuk ka 
gjasa qe te arrije te zbuloje asnjehere 
ilacin efikas per rehatine shpirterore 
te njeriut, qe i takon metafizikes. 

SA TE SHTOHEN BEGATITE 
DHE TE MIRAT MATERIALE, AQ 
ME SHUME SHTOHEN EDHE 
PASIGURIA DHE SHQETESIMI 

Kjo mungese nuk ka mundesi te 
kompensohet me begatite dhe te 
mirat materiale te jetes se kesaj bote, 
nuk ka mundesi te kontrollohet 
apo te menaxhohet as nga ndonje 
normativ, sado i mire dhe progresiv 
qe te jete, nese eshte i zhveshur nga 
besimi i paster ne Allahun xh.sh. .. 
Kete e verteton fakti i pakontestuar 
se sot bota posedon pasuri dhe 
te mira materiale me shume se 
kurrnjehere me pare, por, aq sa 
te shtohen begatite dhe te mirat 
materiale, aq me shume shtohen 
edhe pasiguria dhe shqetesimi. Bile 
historia njerezore ka deshmuar dhe 
po deshmon se njerezit pa besim, 
sa me shume pasuri te kene, apo 
funksione sa me te larta qe te kene, 
aq me shume jane te shqetesuar dhe 
te pasigurt, dhe keto dy fenomene 
u japin shkas edhe padrejtesive ne 
shoqeri. Njerezit e tille shoqerohen 
nga dhjetera e qindra truproja, dhe 



perseri e ndiejne veten te pasigurt. 
Pra, gjykohet keshtu, ngase besimi 
i paster dhe i sinqerte ne nje Zot, 
eshte i vetmi burim i cili te individi 
dhe shoqeria prodhon panderprere 
qetesi dhe stabilitet. Nuk mund 
te kete qetesi, kenaqesi dhe rehati 
shpirterore pa besim te plote. 
Allahu xh.sh. kete e verteton ne 
ajetin Kur'anor: "Ata qe besuan dhe 
besimin e tyre nuk e ngaterruan me 
besim te kote, atyre u takon te jene 
te sigurt dhe ata jane ne rruge te 
drejte". (El En'am: 82) 

Ne anen tjeter, Kur'ani famelarte 
na verteton faktin se pabesimtaret 
dhe idhujtaret ne zemrat e tyre kane 
te rrenjosura friken e trishtimin 
dhe asgje nuk u bene mire ne kete 
jete. Allahu xh.sh. thote: "Ne do te 
mbjellim friken ne zemrat e atyre 
qe nuk besuan, sepse ata All-llahut 
i trillojne e i mveshin zota te tjere, 
duke mos pasur per kete kurrfaree 
fakti, prandaj vendbanimi i tyre do 
te jete xhehennemi. Sa i shemtuar 
eshte vendi i mizoreve". (Ali Imran: 
151) 

I beri thirrje njeriut qe te largohej 
nga idhujtaria ne besimin tek Zoti 
Nje, besim ky, i cili e afron njeriun 
afer Krijuesit te tij, dhe ne kete 
forme ai ndihet i mbrojtur dhe 
i sigurt, kurse permes normave 
juridike te sistemuara ne Shpallje, 
qe ka filluar naten e Kadrit, Allahu 
xh.sh. garanton paqe per tere qenien 
njerezore. Ky imperativ hyjnor ka 
ndodhur pikerisht naten e Kadrit, 
kur filloi zbritja e Kur'anit famelarte, 
prandaj ne suren el Kadr, pasi na 
tregon per vleren, rendesine dhe 
ngjarjen e kesaj nate, Allahu xh.sh. 
perfundon me fjalet: "Ajo (Nata e 
Kadrit), eshte paqe deri ne agim te 
mengjesit". (El Kadr :5) 



33 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 




ZBATIM I LIGJIT TE ME TE 
FUQISHMIT, I CILI ESHTE SISTEM 
I BOTES SHTAZORE, E JO I BOTES 
NJEREZORE 

Pasojat e ketyre dy anomalive 
sociale qe jane evidente gjithnje ne 
shoqerine njerezore, jane pasoja 
te prodhuara nga vete qenia njeri, 
sepse bota njerezore, duke rene nen 
ndikimin e plote te materies dhe 
duke harruar komponentin tjeter 
te perberjes se tij, shpirteroren, 
ka rene nen ndikimin e ligjit te 
vetevleresimit, qe nenkupton 
zbatimin e ligjit te me te fuqishmit, 
i cili eshte sistem i botes shtazore, 
e jo i botes njerezore. Pra, sikur 
njeriu t'u permbahet ligjeve hyjnore 
te percaktuara mbi kriterin e 
bindjes, besimit, drejtesise, barazise 
njerezore, respektit reciprok, 
sigurisht se ne bote do te dominonin 
paqja, meshira dhe dashuria 
njerezore. 

KJO NATE ESHTE NJE MOMENT 
KUR NJEHERE E PERGJITHMONE 
RRENOHET FRONTI I 
PADREJTESISE DHE INJORANCES 

Nata e Kadrit eshte nata ne te cilen 
Allahu i Lartmadherishem zbriti 
Kur'ani n famelarte nga "Levhi 
Mahfudhi" ne qiejt e Tokes. Per kete 
nate, dhe vleren e saj sigurisht qe 
ne nuk do te dinim, po te mos na e 
tregonte dhe vleresonte Vete Allahu 
xh.sh. ne Kur'ani n famelarte, ne 
vete suren el Kadr, - ku e quajti 
nata e begatshme. Allahu xh.sh. 
thote: Ne e zbritem ate (Kur'anin) 
ne Naten e Kadrit. E c'te beri ty te 
dish se c'eshte Nata e Kadrit? Nata 
e Kadrit eshte me e rendesishme 
se nje mije muaj! (El Kadr). Pastaj, 
Allahu xh.sh. ne suren Ed-Duha, ne 
versetin e trete, thote: "Ne e zbritem 
ate (Kur'anin) ne nje nate te bekuar, 
(naten e begatshme te Kadrit). 

Nata e Kadrit si njesi kohore, 
nuk ka ndonje specifike a peshe te 
vegante nga netet e tjera, mirepo ne 
jemi te vetedijshem se nata vetem 
si njesi kohore nuk ka peshe, po 



rendesia, pesha dhe vlera e njesise 
kohore, qe te gjitha vleresohen sipas 
ngjarjeve dhe ndodhive ne ate kohe. 
Duke u nisur nga ky parim fetar 
dhe shkencor, si dhe duke pasur 
parasysh ngjarjet qe kane ndodhur 
ate nate, dhe rendesine e tyre per te 
ardhmen, - konstatojme se kjo nate 
eshte shume me e frytshme dhe me 
e begatshme se jo vetem shume net 
te tjera, por edhe me e begatshme 
sesa e thekson dhe verteton edhe 
Kur'ani famelarte, - me e vlefshme 
sesa nje mije muaj, qe jane te 
barabarte me 84 vjet e kater muaj, 
pra nje jete e tere njeriu. 

Si te mos jete me e begatshmja 
dhe me e vlefshmja, kur kete 
nate Allahu i Lartmadherishem 
zbriti Kur'ani n fisnik nga "Levhi 
Mahfudhi" ne qiejt e kesaj Toke! 
Kete nate behet lidhja e botes se 
larte me planetin tone te quajtur 
Toke. Kjo nate eshte nje moment 
kur njehere e pergjithmone rrenohet 
fronti i padrejtesise dhe injorances. 
Kete nate Allahu xh.sh. percaktoi 
sistemin e Tij hyjnor ne rruzullin 
tokesor, sistem ky qe nuk do te jete 
i kufizuar ne fise, popuj, kohe dhe 
vende; sistem qe do te nderroje jo 
vetem pamjen e jashtme te botes, 
por do te shkaktoje evolucion te 
thelle te vete qenia njeri, duke 
krijuar se pari besim, bindje e moral 
dhe me pastaj veprim praktik; 
sistem qe, permes citateve te tij dhe 
ajkes se tij, do te nderroje imazhin 
e qenies njerezore, duke e pastruar 
shoqerine njerezore nga politeizmi, 
injoranca, vrazhdesia, shtazeria, 
padrejtesia, diskriminimi i te gjitha 
llojeve, tipave dhe steriotipave, 
nga mendjemadhesia, bigotizmi 
dhe anomalite e tjera qe e kishin 
perfshire dhe vazhdimisht po e 
ngulfatin boten njerezore. Keto jane 
elemente qe i luftoi Islami permes 
shpalljes - Kur'ani t qe zbriti naten 
e Kadrit, sepse paqja dhe meshira 
nuk mund te jene te qendrueshme 
perderisa keto dukuri dhe fenomene 
dominojne mbi toke. Pra, thene 
shkurt dhe qarte, ky sistem hyjnor 
gershetohet teresisht ne Shpalljen 



e Allahut xh.sh. qe quhet Kur'an e 
qe eshte shpallur pikerisht naten e 
Kadrit. Pra, nga kjo nenkuptohet se 
kete nate Allahu xh.sh. shpalli librin 
e besimit, moralit, dhe kushtetuten 
e Tij hyjnore. Siguria, qetesia dhe 
rehatia shpirterore, e pse jo edhe 
ajo fizike, sigurohen vetem me nje 
mobilizim te teresishem te besimit 
te paster ne Allah un xh.sh. i cili 
prodhon panderprere shprese ne 
jeten e kesaj bote, sepse pasoja 
e humbjes se shpreses krijon 
skepticizem dhe pesimizem, qe 
eshte shume i demshem per njeriun 
dhe shoqerine, sepse pesimizmi 
pasivizon dhe mbyt shpirtin e 
zemren e njeriut. Humbja e shpreses 
per besimtarin islam nenkupton 
hyrje ne nje beteje per te luftuar pa 
arme apo, sic thekson Prof. Jusuf el 
Kardavi, hyrje ne beteje pa doren qe 
e mban armen. Njeriu i mobilizuar 
me besim te paluhatshem ne 
Allahun xh.sh. gjithnje jeton nen 
shpresen dhe meshiren e Allahut 
xh.sh. dhe gjithnje eshte i pergezuar 
me premtimin e Allahut xh.sh.: E, 
s'ka dyshim se ata qe thane: "All- 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



34 




DOSJA E AGJERIMIT 



llahu eshte Zoti yne", dhe ishin te 
paluhatshem, atyre u vijne engjejt 
(ne prag te vdekjes dhe u thone): te 
mos frikesoheni, te mos pikelloheni, 
keni myzhde xhennetin qe ju 
premtohej. (Fusilet: 32) 

NATA E KADRIT GARANTON 
PAQE DHE SIGURI 

Ceshtja tjeter qe trajton sistemi 
hyjnor i shpallur pikerisht naten 
e Kadrit e qe garanton paqe dhe 
siguri, eshte ceshtja e morarit-etikes, 
per te cilen i derguari i Allahut a.s. 
ka thene: "Besimtari me imanin 
me te kompletuar, eshte ai qe e ka 
edukaten me te mire" (Termidhiu). 
Nese bejme perpjekje te 
perkufizojme se c' eshte morali-etika 
nga kendveshtrimi islam, sigurisht 
se askush nuk do te kishte mundesi 
ta bente kete me mire sesa e ka 
perkufizuar Aisheja r.a. kur shoket e 
Pejgamberit a.s. e paten pyetur per 
edukaten dhe moralin e Pejgamberit 
a.s ne familje, e ajo pati thene: 
"Edukata e tij ishte vete Kur'ani". 
Pra, njeriu me besim te paluhatshem 



ne Allahun xh.sh., me edukate te 
larte qe buron dhe menaxhohet nga 
imani i tij, jo vetem qe jeton ne paqe, 
qetesi, dashuri dhe harmoni, por 
kete ua mundeson edhe te tjereve ne 
shoqerine njerezore, e pse jo edhe 
krijesave te tjera. 

Ne anen tjeter, Kur'ani, pervecqe 
eshte liber i shenjte i cili nderton 
besimin e drejte monoteist dhe 
rregullon normat etike-morale, 
- ne vete ngerthen edhe ceshtjet 
juridike, te cilat sistemojne dhe 
sigurojne funksionimin e jetes 
normale, stabilitetin dhe paqen 
ne jeten e kesaj bote. Pra, Kur'ani 
i zbritur naten e Kadrit, qenka 
kushtetute hyjnore, e cila ne sferen 
e jurisprudences ngerthen kryesisht 
dy kapituj te medhenj, nen te 
cilet radhiten dispozita te shumta 
juridike islame. Keta dy kapituj qe i 
permbledh Kur'ani fisnik, jane: 

l.Te drejtat dhe obligimet e njeriut 
ndaj vetvetes dhe Krijuesit te tij, qe 
juristet islame e quajten "Ibadat". 
Ne kete kapitull perfshihen te 
drejtat e njeriut ndaj vetes se tij, sic 
jane: jeta, ushqimi, veshmbathja, 
ruajtja e shendetit, gjumi, kenaqesia, 
defrimi, etj., pastaj obligimet e 
tij ndaj Krijuesit te tij, sic jane: 
adhurimi, namazi, agjerimi, zekati, 
haxhi lutja, etj.. 

2.Te drejtat dhe obligimet e njeriut 
ndaj vetes dhe shoqerise njerezore,. 
Ne kete kapitull perfshihen te 
drejtat e individit dhe obligimet 
e tij ndaj shoqerise njerezore ne 
pergjithesi, dhe ndaj shoqerise 
islame ne vecanti. Kete numer 
rregullash dijetaret islam-juristet, 
e grumbulluan dhe e kodifikuan 
neper kode, ne varesi nga fushat 
me te cilat kane te bejne ato. 
Pra, Kur'ani famelarte ne vete 
ngerthen te drejten civile, penale, 
trashegimore, gjyqesore, publike, 
te drejten e pronesimit, sistemin 
zgjedhor, te drejten administrative, 
kushtetuese, shteterore dhe ate 
nderkombetare etj.. Keto norma 
te shperndara neper kode te 
ndryshme, zgjedhin dhe sistemojne 
gjendjen e shoqerise si ne rrethana 



te rendomta - ne gjendje paqe, ashtu 
edhe ne momentet aksidentale, pra 
ne gjendje lufte. 

Nga kjo qe u tha me lart, e 
pame se Kur'ani famelarte eshte 
baze autentike per sistemimin e 
jetes se njeriut, duke percaktuar 
sjelljet e njeriut ne harmoni me 
natyrshmerine e krijimit te tij. Ne 
aspektin global te jurisprudences 
islame, mbeshtetur mbi 
autenticitetin e Shpalljes, sqarohet 
se ky sistem eshte percaktuar per 
ruajtjen e pese vlerave, pa te cilat 
nuk ka stabilitet, paqe dhe dashuri 
ne rruzullin tokesor, e ato jane: 

Ruajtja e fese, dhe kultivimi i saj 

Ruajtja jetes - gjallerise, 

Ruajtja e nderit, - 

Ruajtja e pasurise, 

Ruajtja e qenies njerezore- 
familjes. 

Keto pese vlera nuk jane e drejte 
e dikujt qe t'ia dhuroje dikujt tjeter, 
ose t'ia ndaloje dikujt. Keto vlera, 
sipas parimeve islame, jane jetike, 
prandaj nuk konsiderohen thjesht 
si te drejta te njeriut, por ruajtja e 
tyre konsiderohet si detyrim islam. 
Nga kjo nenkuptohet se Islami 
nuk eshte vetem fe besimi dhe 
bindje vetanake, po eshte sistem qe 
perfshin tere shoqerine njerezore. 
Pra, Islami nuk eshte vetem fe, po 
eshte fe dhe shtet, besim, moral dhe 
praktike, sistem qe, ndryshe nga 
sistemet e tjera, eshte i percaktuar 
mbi bazat e besimit. Meqe Allahu 
xh.sh. eshte Krijuesi i njeriut dhe Ai 
me se miri e di natyrshmerine e tij, 
per kete arsye kushtetuten e Tij per 
boten njerezore e shpalli pikerisht 
ne naten e Kadrit, qe ajo te jetoje 
ne paqe, dashuri dhe harmoni me 
vlerat e meparshme. 

Dhe krejt ne fund, me zbritjen 
e Kur'ani t, u siguruan paqja dhe 
stabiliteti njerezor, e perplasjet 
dhe frika, qe jane ende dukuri ne 
boten njerezore, jane vetem pasoje e 
mungeses se besimit te paluhatshem 
dhe te paster, pasoje e mungeses se 
moralit dhe pasoje e mosrespektimit 
te ligjeve hyjnore te shpallura nga 
Allahu xh.sh. naten e Kadrit. ■ 



35 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



DOSJA E AGJERIMIT 



*9&f&9* 



AbdulKadir GJEJLANI 



Mbi agjerimin me fe dhe mbi agjerimin shpirteror 



Agjerimi i percaktuar me fe eshte 
vetepermbajtja nga ushqimi, pijet 
dhe marredheniet seksuale nga 
imsaku e deri kur te perendoje 
dielli, kurse agjerimi shpirteror 
eshte mbrojtja e te gjitha shqisave 
dhe te mendimeve nga gjithcka 
qe nuk eshte e ligjshme. Kjo do te 
thote te heqesh dore nga gjithcka 
qe nuk eshte ne perputhje as me 
te brendshmen, as me te jashtmen. 
Edhe shkelja me e vogel e ketij 
synimi e nderprene agjerimin. 
Agjerimi fetar behet ne kohe te 
kufizuar, kurse agjerimi shpirteror 
vlen pergjithmone dhe zgjate gjate 
gjithe jetes se njeriut, ne kete jete 
dhe ne jete e pafund. Ky eshte 
agjerimi i vertete. 

Profeti a.s., thote: 

"Ka shume te atille qe agjerojne, 
por per perpjekjet e tyre, pos urise 
dhe etjes, nuk kane asnje dobi 
tjeter". 

Po ashtu ka te atille te diet e 
nderpresin agjerimin e tyre kur 
hane, por edhe te atille, agjerimi i 
te cileve vazhdon edhe pasi te kene 
ngrene. Keta jane ata qe i ruajne 
shqisat dhe mendimet e veta nga e 
keqja dhe kujdesen qe me duart dhe 
gjuhet e veta mos t'i lendojne dhe 
mos t'i fyejne te tjeret. Kjo vlen per 
ata te cileve All-llahu u premton: 

"Agjerimi eshte veper qe eshte 
bere ne emrin Tim dhe Une jam ai 
qe e jap shperblimin e tij". 

Per dy menyrat e agjerimit, Profeti 
a.s., thote: 

"Ate qe agjeron i ka dy kenaqesi. 
Njera kur e nderpret agjerimin e vet 
(ne iftar), ne perfundim te dites, ndersa 
e dyta eshte kur ai shikon Ate". 

Ata qe e dine formen e jashtme 
te fese thone se kenaqesia e pare e 
njeriut qe agjeron eshte kenaqesia e 



gjelles pas dites se agjerimit, kurse 
kuptimi i sintagmes "kur ai shikon" 
eshte kur dikush qe e ka agjeruar 
tere muajin e ramazanit, e sheh 
henen e re, e cila e shenon fundin 
e agjerimit dhe fillimin e festimit 
te Bajramit. Ai qe e di kuptimin e 
brendshem te agjerimit thote se 
kenaqesia e nderprerjes se agjerimit 
eshte dita kur besimtari do te 
hyje ne Xhenet dhe te marre pjese 
ne kenaqesite e atjeshme, kurse 
kuptimi i kenaqesise me te madhe 
eshte shikimi - kur besimtaret 
(mu'minet) e shohin te verteten 
e All-llahut me syrin e f shehte te 
zemres se tyre. 

"KA SHUME TE ATILLE 
QE AGJEROJNE, POR PER 
PERPJEKJET E TYRE, 
POS URISE DHE ETJES, 
NUK KANE ASNJE DOBI 

TJETER MUHAMEDIA.S. 




Me i vlefshmi nga keto dy lloje 
agjerimesh eshte agjerimi i vertete, i 
cili qendron ne pengimin qe zemra 
te mos behet rob i ndokujt tjeter, por 
vetem i Qenies se All-llahut. Ky lloj 
agjerimi behet ashtu qe syri behet 
i verber per gjithcka qe ekziston, 
jo vetem ketu, por edhe ne botet 
e fshehta jashte kesaj, perpos per 
dashurine ndaj All-llahut. Ngase, 
edhe pse All-llahu i ka krijuar te 
gjitha dhe gjithcka qe ekziston, Ai 
i ka krijuar per njeriun. Nderkaq 
njeriun e ka krijuar vetem per Vete, 
andaj thote: "Njeriu eshte fshehtesia 
ime dhe Une jam fshehtesia e tij". 
Kjo fshehtesi eshte drite nga drita 
Hyjnore e All-llahut. Kjo eshte 
qendra e zemres e perbere nga 
materia me e persosur. Ky eshte 
ruhu i cili i njeh te gjitha te vertetat 
e fshehta; ai eshte lidhja e fshehte 
ndermjet krijesave dhe Krijuesit te 
tyre. Kjo fshehtesi e deshiron dhe 
mbeshtetet vetem tek All-llahu, ajo as 
nuk e deshiron e as nuk mbeshtetet 
ne askend tjeter. 

Pos All-llahut, nuk ka asgje me te 
vlefshme qe do te deshirohej, nuk 
ekziston ndonje qellim tjeter, as 
ndonje i dashur tjeter, as ne kete bote, 
as ne boten e ardhme. Edhe sikur 
vetem nje atom i dickaje tjeter, pervec 
All-llahut, te hyje ne zemer, atehere 
agjerimi i vertete nderpritet dhe 
njeriu duhet te agjeroje perseri (ta 
plotesoje), ta ringjalle ate deshire dhe 
ta ringjalle qellimin per t'iu kthyer 
dashurise se Tij ne kete bote dhe ne 
boten tjeter, sepse All-llahu thote: 

"Agjerimi eshte vetem per Mua dhe 
vetem Une e shperblej ate" . ■ 

Nga libri, The Book of the Secret of Secrets and 
the Manifestation of Lights (Kitab Sirr al-Asrar 
wa Mazhar al-Anwar) Shaikh 'Abd al-Qadir 
al-Jilani. Fort Lauderdale, Florida: Al-Baz 
Publishing, Inc., 2000. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



36 



HAXHI 2009 

Kryesia e Bashkesise Islame te Kosoves 
Organizon 

SHKUARJEN NE HAXH 




Te interesuarit per Haxh mund te paraqiten neper keshillat vendore. 

Aranzhmani per kete vit eshte= 

UDHETIMI ME AUTOBUS 1950 € 
UDHETIMI ME AEROPLAN 2650 € 

Duke perfshire edhe prerjen e kurbanit 

Informata te tjera lidhur me haxhin 2009 mund te merrni gdo dite ne sherbimin perkates te 
Kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves ne telefonat: 

038 224 001 
038 224 022 
038 224 024 

Ose ne zyrat rajonale te keshillave vendore te Bashkesise Islame te Kosoves 



1 








- 


"JU ERDHI MUAJI 1 RAMAZANIT, 
MUAJI 1 BEKUAR. 
ALLAHU JUA KA OBLIGUAR 
AGJERIMIN ETIJ. 
NE TE HAPEN DYERT E XHENETIT, 
MBYLLEN DYERT E XHEHENEMIT 
DHE LIDHEN SHEJTANET. 
NETEESHTENJENATE 


W 


_^^^^^^m- ^K* — "^^^^■^■Mti 


ii T iii^inM:ii T if*iii)iii T iiniW 


J. 


f 


KUSH PRIVOHET NGA E MIRA E SAJ, 

ESHTE PRIVUAR 

(PREJ SHUMETE MIRAVE)" 

JIHAMEDI A.S. ^ 


-* 


*^k 


■ 

I 

31 1 






"E NE TE DERGUAM TY (MUHAMED)^ 1 

VETEM SI MESHIRE 
PER TE GJITHA KRIJESAT" 






J&. 



• Mi 




HAXHI 2009 

Kryesia e Bashkesise Islame te Kosoves 
Organizon 

SHKUARJEN NE HAXH 




Te interesuarit per Haxh mund te paraqiten neper keshillat vendore. 

Aranzhmani per kete vit eshte= 

UDHETIMI ME AUTOBUS 1950 € 
UDHETIME ME AEROPLAN 2650 € 

Duke perfshire edhe prerjen e kurbanit 

Informata te tjera lidhur me haxhin 2009 mund te merrni gdo dite ne sherbimin perkates te 
Kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves ne telefonat: 

038 224 001 
038 224 022 
038 224 024 

Ose ne zyrat rajonale te keshillave vendore te Bashkesise Islame te Kosoves 



*e£a#f*3t 



Shkencore 

MEDICINE, PSIKOLOGJI, FILOZOFI ... 



P J E S A 




Prim. dr. med. sc. Ali F. IUAZI 

Efektet mahnitese 

■ ■■ ■ ■■ ■ ■ ■ ■■ 

te agenmit ne 
organizem 



Agjerimi eshte institucion i 
edukimit shpirteror dhe muaji i 
Ramazanit eshte periudha e lulezimit 
te vlerave shpirterore dhe humane. 

Agjerimi na ofron mundesine 
qe te pershtatim natyren dhe 
karakterin tone dhe njekohesisht 
tek agjeruesi te zhvillohen cilesite 
e durimit, ekuilibrit, kontrollit 
dhe vetepermbajtjes. Agjerimi 



karakterizohet nga vlera unikale, 
morale, shpirterore dhe edukuese. 
Eshte pikerisht ky sistem i vlerave i 
kristalizuar ne kete ritual adhurimi, 
i cili simbolizon urtesine hyjnore 
te Krijuesit te Gjithedijshem. Duke 
vleresuar planin teologjik, rituali i 
agjerimit konsiston ne: ndertimin 
e sistemit te vlerave, edukimin 
moral e shpirteror dhe ne formimin 



41 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



MEDICINE 

e karakterit devocional te jetes 
njerezore. Allahu i Madherishem ne 
Kur'ani n fisnik urdheron e thote: 

"O ju qe besuat, agjerimi ju eshte 
bere obligim sikurse ishte obligim 
edhe i atyre qe ishin para jush, 
keshtu qe te beheni te devotshem. 
(Jeni te obliguar per) Dite te caktuara, 
e kush eshte i semure prej jush ose 
eshte ne udhetim (e nuk agjeroine), 
atehere ai (le te agjeroje) me vone 
aq dite. E ata qe i rendon ai (nuk 
mund te agjerojne), jane te obliguar 
per kompensim, ushqim (ditor), i 
nje te varfri, ai qe nga vullneti jep 
me teper, ajo eshte aq me mire per 
te. Mirepo, po qe se e dini, agjerimi 
eshte me i mire per ju. (Ato dite te 
numeruara jane) Muaji i Ramadanit 
ne te cilin (filloi te) shpallet Kur'ani, 
qe eshte udherrefyes per njerez dhe 
sqarues i rruges se drejte dhe dallues 
(i se vertetes nga genjeshtra). E kush 
e perjeton prej jush kete muaj, le te 
agjeroje, ndersa kush eshte i semure 
ose ne udhetim, le te agjeroje aq dite 
nga ditet e mevonshme. All-llahu 
me kete deshiron lehtesim per ju, e 
nuk deshiron veshtiresim per ju. (Te 
agjeroni ditet e leshuara me vone) Qe 
te plotesoni numrin, ta madheroni 
All-llahun per shkak se ju udhezoi 
dhe qe te falenderoni." (El-Bekare, 
183-185). 

AGJERIMI ESHTE SHENDET 

Arritja e devotshmerise eshte 
synimi vendimtar i cdo besimtari 
te mirefillte. Ai e afteson njeriun 
t'u nenshtrohet urdhrave hyjnore. 
Pervec kesaj, agjerimi vendos nje 
ekuiliber mahnites ne mes trupit dhe 
shpirtit, qe ata te perjetojne se bashku 
nje ekzistence te harmonizuar 
paqesore. Muhammedi a.s. ka thene: 
"Agjeroni, do te jeni te shendetshem. 

Ja, kjo thenie e tij para me shume 
se 14 shekujsh, sot po vertetohet 
nga shume eksperimente te bera ne 
qendra mjekesore boterore. Eshte i 
madh numri i mjekeve me renome 
boterore, te diet vertetojne efektet 
mahnitese te agjerimit ne organizmin 



e njeriut. Do te citojme vetem disa 
prej tyre: 

Dr. Alexis Carrel (fitues i Cmimit 
Nobel ne mjekesi - 1940), ne librin e 
tij "L'homme cet inconu" - (Njeriu, 
ky i panjohur) thote: "Gjate agjerimit 
shpenzohen dhjamerat dhe lendet e 
teperta te depozituara ne trup, e me 
pastaj keto zevendesohen me te reja, 
keshtu ndodh nje riperteritje ne trup. 

Agjerimi, sherim per shume 
semundje, e kane vertetuar mjeket 
me renome boterore si: Dr. Dexey, Dr. 
Guelp, Dr. Frumusan, Dr. Noman, 
Dr. Pauchet. 

Ramazani ul tensionin e gjakut, per 
shkak te natriurezes. 

Pas studimit te gjate, Dr. Noman ka 
vertetuar se agjerimi gjate Ramazanit 
shkakton nje ngritje te shenuar te 
kolesterolit me densitet te larte 
(HDL) dhe zvogelon kolesterolin me 
densitet te vogel (LDL). 

Studimi ka ndjekur gjendjen tek 
32 meshkuj te shendoshe. Zvogelimi 
sinjifikant (7,9%, p < 0,001) ne 
serum i koncentrimit te kolesterolit 
total dhe triglicerideve (30%, p < 
0,001) gjate muajit te Ramazanit, 
eshte krahasuar me periudhen 
para agjerimit. Pas perfundimit te 
Ramazanit, serumi HDL kolesteroli 
eshte ngritur dukshem (14,3%, p < 
0,001) dhe ka mbetur i ngritur niveli 
edhe nje muaj pas Ramazanit ne 
krahasim me LDL kolesterolin qe ka 
treguar zvogelim sinjifikant (11,7%, 
p < 0,001). 

R. Habbal dhe autoret nga Qendra 
kardiologjike e Spitalit Universitar 
Ibn Roch ne Kazablanke (Marok), ne 
studimin qe kishte perfshire 72 femra 
dhe 27 meshkuj me hipertension 
(shtypja e gjakut e larte), vertetuan 
ulje sinjifikante te tensionit te gjakut 
gjate muajit te Ramazanit. Kjo per 
arsye te natriurezes. 

Agjerimi nxit efektin natriuretik, qe 
e lejon trupin te eliminoje natriumin 
dhe ujin e tepert nga organizmi. Kjo 
lejon zgjidhjen e problemeve kronike 
me te enjtura (edeme), ndihmon ne 
uljen e vellimit te rritur te gjakut, 
bashke me uljen e tensionit te larte te 
gjakut. 



Agjerimi i Ramazanit mund te 
sherbeje si model i shkelqyer per 
hulumtime te metabolizmit te njeriut 
dhe menyres se te ushqyerit. Gjate 20 
vijetve te fundit jane bere perpjekje te 
shume shkencetareve dhe agjerimi i 
Ramazanit eshte perdorur si model 
per shume studime metabolike (Iraki 
et al, Ayabak et al, Husain et al, 
Malik et al, El Ati et al, Nomani et al, 
Sweileh et al dhe Malhotra et al, etj.). 

Shkencetaret gjate hulumtimit 
vertetuan se gjate agjerimit niveli i 
magnezit ne gjak rritet. 

Magnezi ka efekt mbrojtes 
kardiovaskular dhe sherben per 
parandalimin dhe sherimin e 
sulmeve ne zemer. 

- Ai permban ne vete cilesi 
antiplateletale dhe mbron nga 
perhapja e trombave. 

- Ka efekt stabilizues te membranes 
qelizore qe vepron ne marredhenien 
e kaliumit dhe kalciumit ne nivelin 
membranor. Per kete arsye ai mbron 
nga disritmite e zemres dhe trurit. 

- Agjerimi, nepermjet efekteve 
te magnezit parapengon formimin 
e ateromeve (pllakezat e yndyres 
qe krijohen ne enet e gjakut) dhe i 
zberthen keto pllakeza te cilat jane 
pergjegjese per sulme ne zemer dhe 
tru. 

- Magnezi rrit aktivitetin 
fibrinolitik te gjakut, i cili shpie 
ne parandalimin dhe krijimin e 
koaguleve te reja. Gjate agjerimit 
tajitja e hormoneve te gjendres 
se hipofizes rritet, sepse ekziston 
hormoni anabolik per sintezen e 
proteinave dhe kolagjenit, i cili 
prodhon baraspeshen pozitive 
te azotit. Ai gjithashtu stimulon 
eritropoezen dhe sintezen e 
kolagjenit. 

Gjate agjerimit, namazit dhe 
pervojave te ndryshme shpirterore ne 
Ramazan, disa substanca te caktuara 
endogjene, nepermjet trurit, lirohen 
ne organizem. 

Keto substanca quhen opoide. 
Keto perfshijne eukefalinen dhe 
endorfinen, qe jane pergjegjese per 
eufori, qetesi, humor dhe cilteri gjate 
kesaj periudhe. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



42 



MEDICINE 



Beta-endorfinat jane me aktivet. 
Keto jane 20 here me te fuqishme se 
morfina. 

Keto, pervecqe eliminojne 
dhembjen, shkaktojne ndjenjen e 
forte te euforise. 

Gjate agjerimit arrihet rikalibrimi 
enzimatike. Organizmi shton 
ndryshimet enzimatike qe ndikojne 
ne rregullimin e shume sistemeve, 
si detoksifikimi nga substancat 
helmuese, shpenzimi i rezervave 
dhjamore dhe rezervimi i proteinave. 
Ky eshte dhe shkaku i permiresimit 
te gjendjeve klinike te pacienteve. 

Atmosfera shpirterore gjate 
agjerimit ul stresin. Stresi ndikon 
ne cilesine e jetes dhe eshte shkak 
potencial per shume semundje. 

Agjerimi lehteson dhe mobilizon 
eliminimin nga organizmi te 
substancave te demshme, si: 
kolesteroli, acidi urik, dioksina dhe 
mbetje te tjera toksike. 

Agjerimi ka nje ndikim 
normalizues ne sistemin autonom 
nervor. Ul shqetesimet ne sistemin 
digjestiv si dhe qeteson gjendjen e 
ankthit. 

Agjerimi perben nje periudhe 
pushimi per organet e sistemit tretes 
dhe te zemres: 

- Melcia (laboratori qendror i 
organizmit) pushon 4-6 ore. 

- Zemra gjate dites rreh 14. 000 here 
me pak. 

- Veshkat gjate agjerimit pushojne 
dhe riperterihen. 

- Zorret kane nje periudhe pushimi, 
dhe ulet ritmi i punes se tyre. 

Agjerimi ka efekt stabilizues edhe 
te diabetiket, sepse ngre nivelin e 
insulines. 

Po ashtu efekt evident agjerimi ka 
treguar tek semundja e Alz'hajmerit 
(demence e hershme e trurit), 
pa dyshim si pasoje e efektit 
detoksifikues te agjerimit ne sistemin 
nervor. 

AGJERIMI ESHTE SEKRET I 
JETEGJATESISE 

Agjerimi ndihmon ne lehtesimin e 
semundjeve, si artriti, koliti, astma, 



alergjite e ndryshme, dhe largon 
lodhjen. 

Kokedhembja qe shfaqet ditet e 
para te Ramazanit, vecanerisht te 
konsumuesit e kafese dhe duhanit, 
gjithashtu shoqerohet me humbje 
te gjumit dhe me ndjenjen e urise. 
Ketyre personave u keshillohet qe te 
fillojne t'i lene kafene dhe duhanin 
dalengadale nje ose dy jave para 
Ramazanit. 

Vendin e kafese duhet ta zene pije 
pa kafeine, si gaj bliri, caj mali dhe 
pije joalkoolike. 

Niveli i ulet i sheqerit ne gjak 
(hipoglicemia) shoqerohet me 
dobesi, marramendje, lodhje, 
dobesi ne perqendrim, djersitje te 
shpejte, dridhje (tremor), paaftesi 
per veprimtari fizike, kokedhembje, 
rrahje zemre te forte. 

Si shkak eshte marrja e bollshme 
e sheqerit, veganerisht ne syfyr ne 
formen e karbohidrateve te rafinuara. 
Si pergjigje, trupi sekreton shume 
insuline, gje qe shkakton renien e 
nivelit te sheqerit ne gjak. 

Ketyre personave u keshillohet 
qe ne syfyr te marrin pak dhe ne 
menyre te kufizuar, ushqime me 
sheqer, te pine lengje. 

Te agjerosh prej te ngrenit, pijes, 
deshirave tunduese, shikimeve 
provokuese, prej te folurit pergojues, 
shpifjeve, ofendimeve, sharjeve, prej 
te menduarit djallezor, ndaj intrigave, 
komploteve e prapaskenave, - ky 
eshte pikerisht ridimensionimi i 
vlerave te karakterit njerezor. 

Thesar shpirteror, si gjeja me e 
gmuar, eshte pikerisht ndertimi i 
ketij sistemi vlerash ne personalitetin 
dhe karakterin tone, me qellim 
qe jeten, shendetin dhe energjine 
shpirterore, qe na ka dhuruar 
Allahu i Madherishem, t'i perjetojme 
ne forme te dobishme per veten, 
familjen dhe shoqerine. 

Na i pranofte Allahu agjerimin 
tone, ibadetet e veprat tona dhe na 
bashkofte nen bajrakun e Kur'ani t ne 
Diten e Gjykimit! 

Lutja jone e fundit le te jete: 

Lavdia qofte per Allahun, 
Sunduesin e boteve! ■ 




"AGJERONI, 
DOTE JENITE 

SHENDETSHEM" 

MUHAMEDI A.S. 




43 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



P S I K O L O G J I 

Prof. Dr. Ferid AGANI 



■*»£*#«#■ 



Muaji i bekuar i Ramazanit dhe mireqenia 
biologjike, psikosociale dhe shpirterore e njeriut 



Te tjetersuar ne mase te 
konsiderueshme nga qenia e 
tyre shpirterore dhe te nxjerre 
nga ekuilibri natyror i proceseve 
normale psikobiologjike dhe 
shoqerore, populli yne per dekada te 
tera, eshte duke perjetuar veshtiresi 
te theksuara ne perpjekjet qe te 
adaptohet ne realitete vazhdimisht 
te renda. 

E zene ne kurthen e 
individualizmit dhe aspiratave 
megalomane egocentrike te natyres 
materiale; nje pjese e madhe 
e popullates se Kosoves eshte 
bere viktime e deshtimeve dhe 
deshperimeve te njepasnjeshme, ne 
perpjekjet e pasuksesshme per t'i 
realizuar ato. 

Spiralja veteshkaterruese e 
shpenzimit joracional te energjise 
psikofizike, pa mbeshtetje ne 
sistemin e vlerave te mirefillta dhe 
te qendrueshme etike e morale, 
duket thuajse nuk ka te pushuar. I 
permbytur ne vorbullen e aspiratave 
materialiste, me mentalitet gjithnje 
e me konsumator dhe hedonist (i 
prire vetem nga arritja e kenaqesise), 
shqiptari "bashkekohor", duket 
sikur nje balone e madhe qe e leviz 
era ne menyre te pameshirshme 
ne drejtime te ndryshme, duke i 
shkaktuar ankth, frike, pasiguri, 
jostabilitet dhe dezorientim, te cilin 
mundohet ta meshehe pa sukses. 
Njembedhjete muaj ne menyre te 
pameshirshme e konsumojme veten, 
si ne rrafshin trupor ashtu edhe ne 
ate shpirteror. Pasojat per shendet 
jane evidente. 

Megjithate, me dijen e tij 
gjitheperfshirese per dobesite 
e njeriut para sfidave te botes 
materiale, Allahu i Madherishem, 
me meshiren e tij te pakufishme, ne 



menyre te vazhdueshme na ofron 
mundesi qe te riorientohemi dhe 
te rivendosim ekuilibrin e humbur 
shpirteror-biologjik dhe shoqeror, 
duke i dhene kuptim te plote jetes 
sone. Nje prej ketyre mundesive 
eshte muaji i bekuar i Ramazanit. 
Me kodeksin e rregullave precize 
te te menduarit, te perjetimit, te 
sjelljes dhe te te ushqyerit, ky muaj 
paraqitet si sherues i padukshem 
i mendjes, ndjenjave, vullnetit, 
percepcionit dhe epsheve tona; 
si riperterites i rendit fiziologjik 
ne trupin dhe mendjen tone; dhe 
si burim i energjive krijuese, ne 
rrafshin individual dhe kolektiv. 

Si nje kirurg i perkryer, qe largon 
nga trupi dhe mendja gjithe ate 
qe rendon proceset fiziologjike te 
organizmit dhe qe degradon sjelljen 
tone shoqerore ne njembedhjete 
muajt paraprak; muaji i bekuar 
i Ramazanit eshte dhurate e 
mrekullueshme e Krijuesit tone 
e pakrahasueshme , dhurate, per 
gjithe njerezimin. 

Me norma te qarta ne rrafshin 
trupor, psikologjik, shoqeror dhe 
shpirteror, muaji i Ramazanit eshte 
spirance e fuqishme per organizmin 
dhe personalitetin e lodhur te 
njeriut ne valet e jetes se perditshme 
stresuese; si parandalues i 
crregulllimeve te reja; dhe si burim 
i stabilitetit, duke na e kujtuar ate 
per kuptimin e vertete te jetes. 
Per pohimet e siperpermendura 
ekziston argumentim i bollshem 
shkencor. Ne rrafshin e sistemeve 
te organeve konstatohen procese 
gjitheperfshirese te pushimit, 
relaksimit, riperteritjes dhe 
regjenerimit, ne te gjitha nivelet: 

- stabilizohet ritmi cirkadian i 
prodhimit te hormoneve, ne vecanti 



hormonit te megatonines qe eshte 
inicues i proceseve ne gjendrat 
me tajim te brendshem, nepermjet 
rivendosjes se ritmit te natyrshem te 
dites e nates - zgjimit dhe gjumit; 

- riperteritet mukoza e lukthit dhe 
e traktit te tretjes ne pergjithesi, si 
rezultat i mosngacmimit me ushqim 
gjate dites; 

- fuqizohet sistemi imunologjik 
(mbrojtes) i organizmit nepermjet 
zvogelimit te stresit dhe uljes se 
prodhimit te hormoneve te kores se 
gjendres mbiveshkore; 

- rritet prodhimi i proteinave me 
riorientimin e proceseve metabolike 
nga proceset glikolitike nga proceset 
lipolitike dhe sinteza e proteinave; 

- ulet metabolizmi bazal 
dhe shpenzimi i energjise se 
pergjithshme; 

- stabilizohet metabolizmi i 
glukozes (sheqerit); 

- "shkrihen" indet e teperta 
yndyrore duke e pastruar trupin 
nga toksinat (helmet) e ambientit te 
deponuara ne to; 

- stabilizohet tensioni sistolik i 
gjakut nepermjet uljes se vellimit 
minutor te zemres; 

- zvogelohet prodhimi i ensimeve 
per tretjen e ushqimit ne lukth, ne 
pankreas dhe ne melci; 

- ulet funksioni filtrues i veshkeve, 
etj.. 

DOBITE PSIKOLOGJIKE DHE 
SHOQERORE TE AGJERIMIT 

Ne rrafshin psikologjik, dobite 
jane po ashtu shume te medha. 
Ato, ne radhe te pare, jane rezultat 
i rikujtimit dhe vetedijesimit te 
njeriut per qenien e tij shpirterore. 
Te qartesuarit e marredhenieve 
ndermjet funksioneve psikike, si 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



P S I K O L O G J I 



aspekte materiale te funksionimit 
mental te njeriut, dhe funksioneve 
shpirterore, si kategori metafizike 
e vertetuar nga te gjithe librat e 
shenjte, e ndihmon njeriun qe, 
nepermjet kultivimit te lidhjes 
se drejtperdrejte me Krijuesin, te 
arrije kenaqesine shpirterore, duke 
ulur ankthin, friken ekzistenciale 
e pasigurine, dhe duke shtuar 
vetebesimin dhe veterespektin. 
Ne kete funksion jane edhe: (1) 
mbizoterimi i epsheve nga vullneti 
i motivuar; (2) normalizimi i 
kerkesave qe ego-ideali ia ve 
personalitetit ne kuptim te 
korrigjimit te ambicieve joreale; 
dhe (3) perkrahja e mekanizmave 
te pjekur mbrojtes te personalitetit, 
sic jane sublimimi dhe altruizmi 
(perkushtimi per te bere vepra te 
vlefshme shoqerore). Vec ketyre, si 
rezultat i fuqizimit te Un-it, lirohen 
edhe energjite krijuese intelektuale, 
zvogelohet ndjenja e fajit dhe 
zbehet kompleksi i inferioritetit. 
Personaliteti i njeriut pozicionohet 
me mire ndaj presioneve 
psikologjike qe vijne nga nderdija e 
tij, si dhe nga realiteti qe e rrethon 
duke mundesuar shfrytezimin 
optimal te energjive te mbetura 
psikike, si dhe zvogelimin e ankthit 
e crregullimeve te tjera psikike qe 
lidhen me te. 

Dobite e muajit te bekuar te 
Ramazanit ne rraf shin shoqeror, 
manifestohen ne forme te afersise 
se shtuar ndermjet njerezve, 
nderprerjes se izolimit dhe 
vetemjaftueshmerise, zvogelimit 
te sjelljeve devijante ne shoqeri, 
si dhe krijimit te ndjenjes 
se perbashkesise. Vec kesaj 
permbushja e njerit prej obligimeve 
themelore, pageses se sadekatul 
- fitrit dhe Zekatit, shton edhe 
barazine ekonomike ndermjet 
njerezve, duke promovuar 
humanizmin dhe permbushjen e 
te drejtave te njeriut, vecanerisht 
te kategorive me te ndjeshme te 
popullates, sic jane jetimet, te 
varfrit, te papunet dhe personat me 
paaftesi te ndryshme. 



DISA KESHILLA PRAKTIKE 
PERKITAZI ME USHQIMIN GJATE 
MUAJIT TE RAMAZANIT 

Gjate muajit te shenjte te Ramazanit 
menyra e te ushqyerit nuk duhet te 
dalloje shume nga ajo normale; ajo 
duhet te jete sa eshte e mundur me 
e rendomte, duke synuar ne parim, 
ruajtjen e peshes se zakonshme. 

Duke mbajtur parasysh oret e 
agjerimit, duhet te marrim ushqim qe 
tretet ngadale; ne keto ushqime bejne 
pjese artikujt nga: elbi, gruri, misri, 
griza, fasulja, mielli i gryte, orizi i 
paperpunuar etj. (te ashtuquajturat, 
hidrokarbure komplekse). Duhen 
shmangur ushqime qe treten 
shpejt, si ato te pergatitura nga 
mielli i bardhe (te ashtuquajturat 
hidrokarbure te perpunuara). 




Rekomandohet ushqimi me fije, 
i pergatitur nga: drithera, kungulli, 
f arera; perime si bizelet, borania, 
spinaqi, karotat, si dhe pemet me 
levore, pemet e thara, vecanerisht 
kumbullat, kajsite, pastaj bademi, 
fiku etj.. 

Ushqimi duhet te jete i ekuilibruar, 
me lloje nga te tri grupet e 
permendura, psh., peme, perime, 
mish/pule, peshk, buke/drithera 
dhe prodhim qumeshti. Ushqimet 
e ferguara nuk jane te shendetshme 
dhe ngrenia e tyre duhet te kufizohet. 
Ato shkaktojne crregullime te tretjes, 
dhembje ne lukth dhe probleme ne 
peshe. 




DUHEN SHMANGUR 

• Ushqime te ferguara dhe me 
shume yndyre. 

• Ushqime qe permbajne shume 
sheqerna. 

• Ngrenia e tepert, vecanerisht para 
lindjes se diellit (suhur). 

• Pirja e tepert e cajit ne syfyr, sepse 
shkakton humbjen e mineraleve dhe 
elektroliteve te vlefshme nepermjet 
urinimit te sforcuar. 

• Pirja e duhanit deri ne maksimum. 
Pirja e duhanit nuk eshte e 
shendetshme dhe marrja e tij, 
mundesisht, duhet te nderpritet 
plotesisht. 




? 



REKOMANDOHEN 

• Hidrokarbure komplekse ne syfyr 
(shih me lart); 

• Hurma si burim i shkelqyeshem 
i sheqernave, fijeve, kaliumit dhe 
magnezit; 

• Bademe, qe jane te pasura me 
proteina e me fije, si dhe kane pak 
yndyre; 

• Banane, si burim i mire i kaliumit, 
magnezit dhe sheqernave; 

• Uji ose lengje pemesh ndermjet 
iftarit dhe syfyrit, ne menyre qe 
trupi te rregulloje nivelin e lengjeve 
trupore me kohe. ■ 



45 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



■***#-?>*■ 



F I L O Z O F I 



Mr. Hamdi THAQI 

Filozofia e agjerimit 



Abstenimi nga ushqimi, 
perkatesisht agjerimi, eshte metoda 
me e vjeter e sherimit te semundjes 
ne historine njerezore. Qysh nga 
kohet me te lashta eshte konsideruar 
se asgje nuk eshte me e shendoshe 
per njeriun, sesa abstenimi i 
pjeserishem (agjerimi) nga ushqimi. 
Abstenimin nga ushqimi, si 
metode parandaluese terapeutike, 
e kane njohur shume qyteterime te 
hershme... kur e perjeton gjithe kete 
proces, agjeruesi nderpret metoden 
dhe i vendos lidhjet e shkeputura 
me trupin, duke i mbetur pervoja 
e tille e veshtrimit te gjerave nga 
kendveshtrimi i brendshem, nga 
qendra e diellit te tij. 

AGJERIMI DHE RENDESIA E TIJ 

Shtazet si qenie instinktive, 
kur ballafaqohen me semundje, 
spontanisht abstenojne nga ushqimi, 
derisa te sherohen plotesisht. Po 
ashtu, eshte interesante se terapeutet 
laike te Lindjes, per paciente te vet, 
si terapi te pare te sherimit caktojne 
agjerimin e pjeserishtem. Tek ne, 
perkundrazi, te semurit i jepet 
ushqim me zor, per te riperteritur 
organizmin e rraskapitur nga 
semundja. Abstenimi nga ushqimi, 
perkatesisht agjerimi, eshte metoda 
me e vjeter e sherimit te semundjes 
ne historine njerezore. Qysh nga 
kohet me te lashta eshte konsideruar 
se asgje nuk eshte me e shendetshme 
per njeriun sesa abstenimi i 
pjeserishem (agjerimi) nga ushqimi. 
Abstenimin nga ushqimi, si metode 
preventive terapeutike, e kane 
njohur shume civilizime te hershme. 
Te gjitha religjionet, me disa 
dallime, agjerimin e kane trajtuar si 
ritual themelor fetar. Dihet mire se 



shume shenjtore, para se te kishin 
arritur nivelin e larte shpirteror, 
kishin agjeruar nje kohe te gjate. 
Dihet, gjithashtu, se Musai a.s., Isai 
a.s., e te tjere, per te pastruar dhe 
riedukuar shpirtin dhe trupin e tyre, 
agjeronin deri 40 dite. Muhamedi 
a.s. si themelues dhe predikues 
i fese islame, 30 dite Ramazan i 
konsideronte si te obligueshme 
per besimtaret myslimane. Po 
ashtu, agjerimin e obligon budizmi, 
f akirizmi, joga dhe shume shkolla 
te tjera te edukimit shpirteror, si 
ne Lindje ashtu edhe ne Perendim. 
Pse konsiderohet agjerimi si terapi 
paranduese dhe sheruese per trupin 
dhe shpirtin e njeriut? 

Kur trupi nuk ka ushqim, fillon 
te shpenzoje veten. Ne kete proces 
behet djegia e rezervave yndyrore 
te trupit dhe te atyre qe shtresohen 
ne muret e eneve te gjakut. Kete 
mjekesia e quan kolesterol. Me 
shpenzimin e kolesterolit te tepert, 
paralelisht behet edhe shpenzimi 
dhe tretja e shume toksinave 
te demshme, qe jane futur ne 
organizem nepermjet ushqimit, 
ajrit dhe tretjeve te panevojshme 
hormonale, nga streset e perditshme 
te njeriut. 

NEPERMJET AGJERIMIT 
PENGOHET PLAKJA DHE BEHET 
RIPERTERITJA E ORGANIZMIT 

Eshte e njohur mire se stresi eshte 
semundja me e rrezikshme e njeriut 
bashkekohor. Duke mos mobilizuar 
organizmin per aksion, nepermjet 
alarmit te rreme, shkaktohet tajimi 
i shume hormone ve. Me sinjalin 
e rreme te stresit, hormonet e 
tajuara nepermjet gjakut mbeten 
ne organizem, dhe shkaktojne nje 



sere crregullimesh. Me agjerim 
keto dhe shume mbeturina te tjera 
toksina, treten dhe zhduken ne 
teresi. Nje shkencetar me fame 
boterore ka mbrojtur hipotezen 
tejet interesante, se nepermjet 
agjerimit, pengohet plakja dhe 
behet riperteritja e organizmit. Ky 
shkencetar ka konstatuar se ne 
procesin e plakjes rol te rendesishem 
luajne gjendrat endokrine. Me kohe 
gjendrat e pankreasit ndryshojne 
rrenjesisht dhe prodhojne gjithnje 
me pak hormonin e insulines, 
e cila i ndihmon organizmit ne 
perpunimin dhe tretjen e materieve 
ushqyese. Ne anen tjeter, gjendrat 
mbiveshkore prodhojne hormone, 
te cilat jane antagoniste me ate te 
pankreasit (insulines). Kjo gjender 
nuk e dobeson fare funksionin e 
vet te tajitjes. Keshtu, me moshe, 
shfaqet disharmonia ne mes raportit 
te ketyre hormoneve, zvogelohet 
ndikimi i insulines qe shkakton 
mostretjen e materieve ushqyese, 
te cilat akumulohen ne qeliza dhe 
shkaktojne plakjen e organizmit 
dhe te trupit ne teresi. Me teorine e 
vet, Nikitoni verteton se, nepermjet 
agjerimit, mund te vihet baraspesha 
funksionale ndermjet ketyre 
hormoneve antagoniste. 

Kete hipoteze Nikitoni e bazon ne 
eksperimentet me minj, te diet, kur i 
shtroheshin urise, jetonin shume me 
gjate se ata te ngopur mire. 

Perveg fakteve te theksuara 
me siper, do cekur se agjerimi, 
perkatesisht abstenimi nga ushqimi, 
luan nje rol te rendesishem edhe 
ne ushtrimin e vullnetit te forte. 
Agjerimi, ne menyre tejet efikase, 
forcon vullnetin. Per muskujt tane 
mentale, ai eshte gjimnastika me e 
mire. Kjo eshte krejt logjike. Vullneti 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



J6 



*«A_: 



9 



k_ ■ . ■ 



w 






ll 



••WW"*'* 



i njeriut eshte aq i forte, sa te jene 
nen kontroll funksionet instinktive 
te qenies sone. Kur njeriu agjeron, 
ai i kundervihet instinktit me te 
forte natyror te vetekzistimit. Nese 
perballohet ky durim, atehere 
vullneti per vepra te tjera, qe jane 
sekondare, eshte nen kontrollin 
tone. 

ME BARKUN ZBRAZET DERI 
TE LINDJA E DIELLIT TE 
BRENDSHEM 

Rruget e shtegut te vetenjohjes 
jane te shumta. Fundi i tyre eshte i 
njejte, mirepo fillimi dallon, keshtu 
qe te gjitha dallimet i takojne 
vetem fillimit. Ne kuader te shume 
religjioneve, si nje prej metodave 
per hyrjen me thelle ne vete, per 
krijimin e qendres se zgjuarsise, per 
te kuptuar se njeriu eshte shume 
me teper se trupi i vet fizik, per t'iu 
afruar edhe nje shkalle me teper 
krijuesit, - perdoret edhe agjerimi. 

Fjala eshte per agjerimin e 
panderprere, i cili aplikohej mjaft 
shpesh ne kohe te lashta, me 
- / zanafillen e religjioneve, dhe qe 
aplikohet tejet rralle edhe ditet 
e sotme nga disa religjione te 
vogla dhe disa sekte te lashta, 
ose individualisht, per arritjen e 
qellimeve te lartcekura. 

Pra, nuk do te merremi ketu me 
pershkrimin e anes simbolike te 
agjerimit, me perparesite qe ka per 
sa i perket shendetit fizik, ose me 
rregullat qe kane religjionet mbi 
agjerimin, por kete dukuri do ta 
shtjellojme nga nje kendeveshtrim i 
ri per ne, per te cilin mund te themi 
se perfaqesohet nga ana islame. 

Uria nuk eshte vetem uri e 
tjeshte, por deshire per shije ose per 
dicka tjeter-me teper ka te beje me 
instinktin per te mbetur gjalle. Kjo 
metode perdorej qysh para mijera 
vjetesh per zgjimin dhe thellimin e 
vetedijesise. Sot ata qe e perdorin 
kete metode, i quajne askete, edhe 
pse kjo s'ka lidhje dhe s'ka te beje 
fare me asketizmin; njerezit kete e 
moren krejtesisht gabimisht. 



F I L Q Z O F I 

Gjate jetes, me siguri keni 
pasur pervoje se keni qene tejet 
te pergjumshem kur e keni pasur 
barkun plot. Mirepo, kur keni qene 
te uritur, ose duke agjeruar, gjumi 
as qe ju ka lodhur syte. Keni levizur 
ne shtrat, here ne njeren e here ne 
tjetren ane, keshtu qe ka qene gati 
e pamundshme te flini. Kjo ndodh 
sepse trupi jep sinjalet e rrezikut 
per te, dhe tashme nevoja per gjume 
behet plotesisht sekondare. Nevoja 
primare behet gjetja e ushqimit, 
ndersa gjumi behet aktual pasi te 
zgjidhet problemi i pare. Kur, per 
shkak te urise, nuk te merr gjumi, 
e ke shume me te lehte te mbash 
ne mend ngjarjet, dhe vetedijesimi 
realizohet lehte. Metoda e ketille e 
agjerimit aplikohej duke qendruar te 
shumten e kohes ne kembe, e jo ulur, 
sepse, kur trupi rri ulur, uria ndihet 
me pak sesa kur trupi eshte gjithnje 
ne levizje. Atehere gjithe trupi 
behet nje lume i urise, qe perfshin 
njeriun prej kembeve deri te koka. 
Kur njeriu eshte i vetedijshem per 
urine dhe thjesht nuk ndermerr 
asgje pervec vemendjesise, befas 
kthehet ne qendren e vet, behet 
i vetedijshem per qenien e vet. 
Gjerat shkojne perafersisht ne kete 
menyre: se pari uria menjanon 
individin nga siperfaqja, cektesia. 
Nese nuk e ndien siperfaqsoren 
dhe nuk e ushqen ate, atehere 
shtresat e thella fillojne ta ndiejne 
urine. Nese refuzohet ushqimi 
edhe i atyre shtresave te thella, ato 
me te thellat behen gjithnje me te 
uritura. Uria, pra, thellohet, dhe 
kjo vazhdon derisa te uritet i gjithe 
trupi. Kesodore njeriu kthehet drejt 
qendres. Ne fillim, kur agjeruesi 
e ndien uri, ajo eshte e rreme. Kjo 
sepse nuk eshte ndonje uri, vecse 
me shume eshte shprehi. Nese per 
nje kohe te gjate njeriu drekon ne 
mesdite, atehere taman ne ate kohe 
e ndien urine. Ajo eshte uri e rreme, 
e cila s'ka lidhje me trupin. Nese 
nuk ushqehet njeriu me kohe, si e ka 
bere shprehi, uria do t'i kaloje pas 
nje ose dy oresh. Sikur te ishte vertet 
natyrale, uria do te rritej. 



47 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



F I L O Z O F I 

Nese njeriu i ushqyer mire, 
agjeron tri elite, pas kesaj periudhe 
do te mund te ndieje se e'eshte 
uria e vertete. Urine s'do ta ndieje 
kurre si nje kerkese te pashtyshme, 
te cilen ka deshire te zjarrte qe ta 
permbushe, sic ndihet seksi. Per 
kete arsye ndodh qe, kur agjeron, 
humbet deshira seksuale, per arsye 
se gjeja paresore eshte shume me e 
rendesishme. 

Ushqimi sherben per mbijetimin 
e individit, kurse seksi sherben 
per mbijetimin e races. Seksi eshte 
dukuri e larget dhe nuk eshte i 
lidhur drejtperdrejt me individin. 
Seksi eshte ushqim per racen, dhe jo 
per individin. 

USHQIMI E TERHEQ INDIVIDIN 
NGA CEKTESIA E VET, NDERSA 
AGJERIMI NGA THELLESIA 

Keshtu me agjerim te metejshem, 
seksi me kohe humb rendesine e vet, 
behet nje dukuri e parendesishme. 

Nese individi vazhdon agjerimin 
edhe pas dites se trete, gjithe trupi 
fillon ta ndieje urine, e cila hyn ne 
cdo qelize, ne cdo nerv te trupit, dhe 
agjeruesi ne ato caste eshte i rrethuar 
me flaken e urise se thelle. 

Vetem atehere agjeruesit fillojne 
t'i ndodhin dukurite qe preferojne 
religjionet. Pas asaj periudhe, frika 
fillon te beje punen e vet dhe atij 
i duket se gjendet sy me sy me 
vdekjen. Eshte ky takim plotesisht 
i vetedijshem me vdekjen, dhe 
ky takim fillon atehere kur atij i 
duket se eshte ne kufi te braktisjes 
se trupit dhe kur eshte i gatshem 
te hidhet drejt ne qendren e vet te 
brendshme. Trupi behet aq i lodhur, 
saqe agjeruesit i duket se nuk mund 
te jetoje me. 

Atehere kthehet prapa, nga burimi, 
pasi i duket se nuk mund te jetoje 
ne trup me tutje, se dalengadale e 
leshon trupin, duke hyre gjithnje 
e me thelle ne vete. Ushqimi e 
terheq individin nga cektesia e vet, 
ndersa agjerimi nga thellesia. Ne 
castin kur teresisht nderpritet cdo 
bashkepunim ne mes agjeruesit dhe 



trupit te tij, ai hidhet nga qendra, 
dhe atehere, lind dielli i brendshem. 

Kur e perjeton gjithe kete proces, 
agjeruesi nderpret metoden dhe 
i vendos lidhjet e shkeputura me 
trupin, duke i mbetur pervoja e 
tille e veshtrimit te gjerave nga 
kendveshtrimi i brendshem, nga 
qendra e diellit te tij. 

KRIPA RUAN USHQIMIN NGA 
PRISHJA, VALLE A DO TE JEMI NE 
SI KRIPA? 

Nje funksion i dyte i kripes 
ne lidhje me ushqimin, eshte qe 
pengon procesin e prishjes. Ne ditet 
para zbulimit te ngrirjes artificiale, 
marinaret qe merrnin me vete mish 
ne udhetime te gjata, perdornin 
kripen per ta ruajtur ate nga prishja. 
Nese procesi i prishjes kishte filluar 
para se mishi te kriposej, kripa nuk e 
shmangte prishjen, por e ruante gjate 
kohes sa zgjaste udhetimi, keshtu 
qe marinaret mund te vazhdonin ta 
hanin mishin edhe per shume kohe 
me pastaj. Ne rast te kundert, mishi 
do te ishte prishur me kohe. 

Prania jone ne toke - si urtesia jone, 
vepron si kripa ne mish. Procesi 
i prishjes nga mekati tashme po 
ndodh. Kjo eshte manifestuar ne cdo 
sfere te aktivitetit njerezor - moral, 
fetar, shoqeror, politik. Ne nuk mund 
ta rregullojme ate prishje qe tashme 
ka ndodhur, por mund ta mbajme 
ate per nje kohe mjaft te gjate nen 
kontroll, per te permbushur qellimet 
e Hyjnise per te na dhene hir dhe 
meshire. Keshtu, kur ndikimi yne te 
mos ndihet me gjate, prishja do te 
arrije kulmin e saj, dhe rezultati do 
te jete nje shkaterrim i plote. Para se 
gjithash, kripa jep shije. Ushqimi, i 
cili fillimisht eshte i pashijshem, kur 
t'i hidhet kripe, behet i shijshem. Kjo 
jepet ne forme te nje pyetjeje retorike: 
"A hahet valle ndonje ushqim i 
amesht pa kripe...? "Kripa eshte ajo 
qe ben qe ne ta shijojme ushqimin, 
te cilin, ne rast te kundert, nuk do te 
donim ta hanim. 

Si myslimane, funksioni yne 
eshte t'i japim shije botes. Ai qe 



e pelqen kete shije, eshte ZOTI 
xh.sh.. Prania jone e ben token te 
pelqyeshme per ZOTIN xh.sh. te 
Plotefuqishem. Prania jone e ve 
token nen meshiren e ZOTIT xh.sh.. 
Pa ne, nuk do te kishte asgje qe 
ta bente token te pelqyeshme per 
Hyjnine. Por, meqenese jemi ketu, 
Hyjnija vazhdon te derdhe ne toke 
dashamiresine dhe meshiren e Tij, 
me teper se zemerimin dhe gjykimin. 
Prania jone eshte ajo qe e lejon kete 
ndryshim. 

NE KEMI HARRUAR DOREN 
MADHESHTORE, E CILA 
NA MBROJTI NE PAQE, NA 
SHUMEFISHOI, NA PASUROI DHE 
NA FORCOI 

Dhe, sic e dime, nepermjet ligjit te 
Tij hyjnor, kombet si dhe individet, 
jane subjekte te ndeshkimeve te 
renda ne kete bote, nese nuk kemi 
frike qe fatkeqesia e tmerrshme e 
luftes civile, e cila tani shkaterron 
vendin, mund te jete vetem nje 
ndeshkim, i cili na jepet neve, per 
mekatet tona te mendjemadhesise, 
per reformimit tone kombetar, si nje 
popull i tere. Ne kemi qene marresit 
e gmimit me te zgjedhur ne Qiell. 
Ne jemi mbrojtur per shume vjet, ne 
paqe dhe zhvillim. Ne jemi rritur ne 
numer, begati dhe fuqi si asnje komb 
tjeter. Por ne kemi harruar ZOTIN 
xh.sh. Ne kemi harruar Doren 
madheshtore, e cila na mbrojti ne 
paqe, na shumefishoi, a pasuroi dhe 
na forcoi; dhe ne kemi imagjinuar 
ne menyre te padobishme, ne 
mashtrimin e zemrave tona, se te 
gjitha keto bekime ishin prodhim 
i ndonje zgjuarsie superiore dhe 
virtuozitetit tone. Te dehur nga 
suksesi i pathyeshem, ne jemi 
bere shume te vet afte per te 
ndier nevojen e rimarrjes dhe te 
meshires mbrojtese, ne jemi shume 
mendjemedhenj per t'iu lutur Zotit 
xh.sh. qe na krijoi! Kjo na shtyn te 
perulim vetveten perpara fuqise 
ofenduese, per te pohuar mekatet 
tona kombetare dhe te lutemi per 
meshire e falje. ■ 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



18 



*e£a#f*3t 



KULTURORE 



P ) E S A 



SHOQERI, RREFIME, POEZI 




VedatSHABANI 



Ne prag te muajit 

te bekuar te 
Ramazanit! 



Nje dite te ngjashme sikur keto 
dite, dhe disa dite para fillimit te 
muajit te bekuar te Ramazanit, 
por, ndoshta edhe disa ore para 
fillimit te tij, i Derguari i Allahut, 
Muhamedi a.s. mbajti nje fjalim 
universal ose gjitheperfshires, te 
cilin e transmeton ibn Huzejme 
ne koleksionin e tij te haditheve 
autentike nga Selman el-Farisij, se i 



Derguari a.s. ka thene: "O ju njerez, 
ju ka ardhur (ju ka mbuluar) nje 
muaj i madherishem dhe i bekuar, 
ne kete muaj gjendet nje nate e cila 
eshte me e vlefshme se nje mije 
muaj, agjerimin e ketij muaji Allahu 
xh.sh. e ka bere obligim-farz, ndersa 
faljen e namazit te teravive e ka 
bere nafile-te preferuar, gjate ketij 
muaji atij qe vepron nje pune te 



49 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



S H O Q E R I 



mire Allahu xh.sh. ia llogarit sikur 
te kete vepruar nje farz ne ndonje 
muaj tjeter, ndersa atij qe ben-kryen 
nje farz ne kete muaj, Allahu xh.sh. 
ia llogarit sikur te kete vepruar 
shtatedhjete farze ne ndonje muaj 
tjeter". 

I Derguari i Allahut xh.sh. me 
kete porosi qe iu drejtua njerezve ne 
kete fjalim, faktikisht iu drejtua te 
gjitha gjeneratave permes shokeve 
te tij te ndershem, te diet me 
perpikeri degjonin fjalimin e tij. Ky 
fjalim, te cilin i Derguari i Allahut 
xh.sh. e ka mbajtur ne nje dite te 
ngjashme sikur keto, permban 
apo sqaron se ky muaj perfshin 
ne brendesine e tij dy obligime te 
fuqishme ndaj cdonjerit qe beson 
Zotin, te derguarit e Tij dhe librat 
e Tij. Obligimi i pare ka te beje me 
faktin se cdo besimtar gjate ketij 
muaji te bekuar duhet te kryeje disa 
adhurime-ibadete te vecanta nga 
muajt e tjere. Si adhurim-ibadet 
i vecante se pari konsiderohet 
agjerimi i diteve te ketij muaji dhe 
namazi nafile-vullnetar gjate netve 
te tij. Ne kete obligim aludon ajeti 
Kur'anor permes te cilit Allahu 
xh.sh. urdheron e thote: "O ju 
qe besuat, agjerimi ju eshte bere 
obligim sikurse qe ishte obligim 
edhe i atyre qe ishin para jush, 
keshtu qe te beheni te devotshem" 
(el-Bekare: 183). 

VLERAT E RAMAZANIT JANE TE 
SHENJTA 

Obligimi i dyte ka te beje me 
perkujdesjen maksimale ndaj 
vleres-shenjterise se ketij muaji, 
me perkujdesjen ndaj dispozitave 
dhe ceremonive te ketij muaji si 
dhe me moscenimin e dispozitave, 
shenjterise dhe vleres se ketij muaji. 
Ruajtjen dhe perkujdesjen ndaj ketij 
obligimi, pra perkujdesjen ndaj 
dispozitave dhe ceremonive te ketij 
muaji, e aludon edhe ajeti Kur'anor, 
permes te cilit Allahu xh.sh. thote: 
"Muaji i Ramazanit ne te cilin 
(filloi te) shpallet Kur'ani, qe eshte 
udherrefyes per njerezit dhe sqarues 



"MUAJI I RAMAZANIT 
NETE CILIN (FILLOI TE) 
SHPALLET KUR'ANI, 
QE ESHTE UDHERREFYES 
PER NJEREZIT DHE 
SQARUES I RRUGES SE 
DREJTE DHE DALLUES 
(I SE VERTETES NGA 
GENJESHTRA)" el-bekar E: i 85 

i rruges se drejte dhe dallues (i 
se vertetes nga genjeshtra)" (el- 
Bekare: 185). Permes ajetit te pare 
Allahu xh.sh. sinjalizon dhe terheq 
verejtjen per adhurimin-ibadetin 
e obligueshem per cdonjerin gjate 
ketij muaji, ndersa permes ajetit te 
dyte Allahu xh.sh. sinjalizon dhe 
terheq vemendjen per perkujdesjen 
ndaj dispozitave dhe ceremonive te 
ketij muaji, per mbrojtjen e tyre dhe 
moscenimin e vleres-shenjterise se 
ketij muaji te bekuar. Ne kontekst 
te kesaj, Allahu xh.sh. thote: "Kjo 
eshte keshtu! E kush i madheron 
dispozitat e Allahut, ajo eshte shenje 
e devotshmerise se zemrave" (el- 
Haxh: 32.) 

Te ndalemi nje moment te 
shkurter para ketyre dy obligimeve 
qe permban ky muaj i bekuar. Se 
pari cfare eshte adhurimi-ibadeti i 
cili behet gjate ketij muaji, dhe cila 
eshte specifika apo vecoria e tij ndaj 
adhurimeve-ibadeteve te tjera? 

Ky adhurim eshte agjerimi. E 
se cfare e ben agjerimin qe te jete 
specifik nga adhurimet-ibadetet 
e tjera, del e qarte nga thenia e te 
Derguarit te Zotit ne nje hadith 
autentik kudsij (thote) : "Te gjitha 
veprat e birit te Ademit (njeriut) 
jane per te, pervec agjerimit, ai 
eshte Imi dhe Une shperblej per te". 
Prej nga e ka burimin ky dallimi 
i madh ne mes agjerimit dhe 
adhurimeve-ibadeteve te tjera? Te 
gjitha adhurimet-ibadetet e tjera 
jane adhurime-ibadete te dukshme, 



jane veprime te qarta para syve 
te njerezve dhe si rezultat i kesaj, 
orientimi i ketyre adhurimeve- 
ibadeteve eshte ne doren e njeriut 
qe i vepron. Ai ka mundesi qe 
t'u jape atyre kahje apo orientim 
te paster nga cdo dyshim dhe te 
perqendrohet ne realizimin e vetem 
nje objektivi kryesor, qe eshte arritja 
e kenaqesise se Allahut xh.sh.. 
Gjithashtu ai ka mundesi qe t'u 
jape atyre kahje tjeter, qe permes 
tyre te arrije realizimin e qellimeve 
dhe objektivave te tij te kesaj bote, 
d.m.th. ka mundesi qe te gjitha 
veprimet e tij t'i beje pasqyre para 
njerezve. Ndersa agjerimi, per 
sa i perket ketij aspekti, eshte nje 
adhurim-ibadet negativ dhe nuk 
ka mundesi qe te behet sa per sy 
te njerezve, andaj si rezultat i kesaj 
hipokrizia apo syefaqesia nuk ka 
mundesi te nderhyje ne nje agjerim 
te sinqerte, qe ben nje njeri prej 
agimit deri ne perendimin e diellit. 
Nuk ka mundesi te ndodhe nje gje 
e tille. Hipokriti apo ai qe agjeron 
vetem sa per sy e faqe, faktikisht 
nuk eshte agjerueshem, sepse ai 
ne momentin qe futet ne shtepine 
e tij, ha dhe pi nga ushqimet e 
ndryshme dhe keshtu nuk mund 
te jete agjerueshem. Ndersa ai qe 
agjeron me sinqeritet te plote, duke 
i ndaluar vetes te ngrenet dhe pijet, 
prej agimi deri ne mbremje, nuk 
ka mundesi qe kete veprim ta beje 
per dike tjeter pervecse per Allahun 
xh.sh.. Kjo eshte domethenia e 
hadithit kudsij te Pejgamberit a.s.: 
"Te gjitha veprat e birit te Ademit 
(njeriut) jane per te",d. m. th. ai ua 
jep atyre kahjen ose orientimin. Ka 
mundesi qe ato t'i beje vetem per 
Allahun xh.sh. dhe ka mundesi 
qe ato t'i beje per realizimin e 
deshirave dhe objektivave te tij te 
kesaj bote, "pervec agjerimit, ai 
eshte Imi dhe Une shperblej per 
te". E, me kete rast, une i lutem te 
Madhit Zot qe te na mundesoje 
realizimin e ketij adhurimi-ibadeti 
te vecante nga adhurimet-ibadetet e 
tjera, ne formen me te mire dhe me 
te kenaqshme per Te. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



50 



S H O Q E R I 



AKTIVITETI I KAFENEVE DHE 
RESTORANTEVE TE JETE I 
NDRYSHEM NGA RAMAZANI 

Obligimi i dyte, i cili nenkupton 
ruajtjen dhe perkujdesjen ndaj 
dispozitave dhe shenjterise se 
ketij muaji. Ky obligim, te nderuar 
lexues realizohet permes terheqjes 
se vemendjes ndaj vetes dhe rrethit 
ku jetojme, qe, nese ndonjeri prej 
tyre nuk agjeron, per ndonje shkak, 
te mos dale hapur ne publik dhe te 
tregoje me ndonje veprim se nuk 
eshte agjerueshem. Sepse mekatin 
te cilin e ben njeriu dhe ate nuk e 
di askush pervec tij dhe Zotit, ka 
mundesi qe Zoti xh.sh. t'ia fale. 
Ndersa mekati qe e perhap njeriu 
ne mes njerezve te tjere, ai eshte 
shume i rrezikshem, dhe ai mekat 
mund te behet shkaktar qe Allahu 
xh.sh. te hidherohet jo vetem ndaj 
atij personi, po dhe ndaj shoqerise 
ne teresi, ne mesin e te cileve gjendet 
personi i tille, qe tallet me dispozitat 
e Allahut xh.sh.. Prandaj eshte e 
udhes qe njerezve te tille (te cilet nuk 
agjerojne) t'u thuhet se kane te drejte 
qe ne shtepite e veta te veprojne 
cfare te duan, dhe ajo ceshtje mbetet 
ne mes tyre dhe Zotit, ndersa dalja 
hapur ne publik dhe kundershtimi 
i dispozitave te Zotit xh.sh. eshte 
lloji me i shemtuar i mekatit ndaj 
Zotit xh.sh.. Per kete arsye eshte e 
udhes qe te gjithe te bashkepunojme 
dhe ta ndihmojme njeri-tjetrin ne 
parandalimin e kesaj dukurie, duke 
i keshilluar njerezit e tille me fjale 
te mira dhe te urta, me te vetmin 
qellim qe hidherimi i Allahut xh.sh. 
te mos zbrese mbi ne. 

Aspekti i dyte per realizimin 
e ketij obligimi, pra mbrojtjen e 
shenjterise se ketij muaji, behet duke 
pasur kujdes pronaret e kafeneve 
dhe restoranteve te ndryshme, qe 
gjate ketij muaji te kene kujdes gjate 
aktiviteteve te tyre. Nuk po themi 
qe ato te mbyllen ne teresi, sepse 
aty ka njerez te semure, udhetare, 
konfesionesh te tjera qe nuk e kane 
obligim agjerimin, por, te pakten, 
aktiviteti i tyre gjate ketij muaji te 



"E KUR ROBET EMI 
TE PYESIN TY PER 
MUA, UNEJAM AFER, 
I PERGJIGJEM LUTJES 
KUR LUTESI ME LUTET, 
PRAPERTE QENEATA 
TE UDHEZUAR DREJT, 
LETE ME PERGJIGJEN 
ATAMUADHELETEME 
BESOM MUAYbekareisg 

behet ne nje menyre tjeter se gjate 
muajve te tjere, p. sh. te mos i 
nxjerrin tryezat jashte objektit, t'i 
mbyllin dritaret, ne menyre qe 
te mos duken ata qe gjenden aty, 
etj.. Edhe kjo eshte nje forme e 
madherimit te shenjterise se ketij 
muaji - "Kjo eshte keshtu! E kush 
i madheron dispozitat e Allahut, 
ajo eshte shenje e devotshmerise se 
zemrave". (el-Haxh: 32) 

(Jeshtja e trete, pa te cilen nuk 
plotesohen ruajtja dhe kujdesi ndaj 
shenjterise se ketij muaji, eshte qe 
pronaret e bareve dhe kafeneve 
te ndryshme te nates te bejne 
ndonje mburoje ne mes tyre dhe 
hidherimit te Zotit xh.sh.. Kete ta 
bejme me qellimin me te mire per 
t'ua perkujtuar vellezerve tane 
qe, te pakten, gjate ketij muaji te 
begatshem te largohen nga vendet 
e tilla dhe t'i drejtohen Allahut 
xh.sh.. Ta rregullojne poziten e 
tyre ndaj Krijuesit Fuqiplote dhe 
te ndertojne ne mes tyre dhe Zotit, 
nuk po themi nje ure, por te pakten 
nje fije peri, me shprese se kjo fije 
do t'u gjendet atyre ne momentin e 
vdekjes. Lexues te nderuar, nese nuk 
kemi kujdes dhe nuk e respektojme 
shenjterine e ketij muaji, kam frike 
se me keto vepra e meritojme 
hidherimin e Allahut xh.sh.. E nese 
nje popull e meriton hidherimin 
e Zotit, atehere ndeshkimet dhe 
katastrofat ndaj atij populli mund te 
jene te llojllojshme. 



TE TROKASIM NE PORTEN E 
ALLAHUT XH.SH. 

Per kete arsye, lexues te nderuar, 
ju ftoj te gjithe qe t'i shfrytezoni, ne 
maksimum, mundesite e ketij muaji 
te bekuar. Te trokasim ne dyert e 
meshires se te Madhit Zot xh.sh. 
permes adhurimeve dhe nenshtrimit 
tone te sinqerte ndaj Madherise se 
Tij. Te kerkojme nga Ai meshire, 
ndihme dhe pergjigje ndaj lutjeve 
tona, sepse muaji i Ramazanit eshte 
muaj ne te cilin pranohen lutjet. E 
ajetet qe bejne fjale per muajin e 
Ramazanit, jane tri. Ne ajetin e pare 
Allahu xh.sh. kerkon prej nesh qe ta 
kryejme obligimin e agjerimit gjate 
ketij muaji. Ne ajetin e dyte Allahu 
xh.sh. kerkon prej nesh qe ta ruajme 
dhe te kujdesemi per shenjterine e 
ketij muaji. Ndersa ajeti i trete eshte 
nje sihariq nga i Madhi Zot xh.sh. 
per robet e tij, te diet agjerojne dhe 
perkujdesen per shenjterine e ketij 
muaji. Ai sihariq eshte se Allahu 
xh.sh. gjate ketij muaji u pergjigjet 
lutjeve tona: "E kur robet e Mi te 
pyesin ty per Mua, Une jam afer, i 
pergjigjem lutjes kur lutesi me lutet, 
pra per te qene ata te udhezuar 
drejt, le te Me pergjigjen ata Mua 
dhe le te Me besojne Mua". (El- 
Bekare: 186) 

Te nderuar lexues, ja se si na 
nderon i Madhi Zot xh.sh. me kete 
dhurate, kur ne i kryejme detyrat 
tona ndaj Tij. Lutjet pranohen kur 
ne i drejtohemi Atij me sinqeritetin 
me te madh. Per kete arsye, ju ftoj te 
gjithe ju, besimtare te nderuar, qe t'i 
ktheheni te Madhit Zot xh.sh.: "Pra, 
ikni e mbeshtetuni tek All-llahu, 
une prej Tij jam nje qortues i hapet". 
(edh-Dharijjat: 50) dhe keshtu do 
ta vereni ndihmen, udhezimin dhe 
mbrojtjen e Tij ne te gjitha sferat. ■ 

"PRA, IKNI E MBESHTETUNI 
TEK ALL-LLAHU, UNE PREJ 
TIJ JAM NJE QORTUES I 



HAPET' 



EDH-DHARIJJAT: 50 



51 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



S H O Q E R I 



*mSt&<** 



Mr. Rexhep SUMA 



Ramazani lartesim shpirteror per besimtaret 



Agjerimi eshte shkolle dhe eshte 
mundesi qe individi (myslimani) te 
dale fitues dhe i skalitur deri ne ate 
mase, saqe ne te ardhmen e tij te jete i 
afte per te kapercyer cdo pengese dhe 
sfidat qe i has ne fushat e veprimtarise 
se tij te perditshme. O agjerues 
besimtare, Ramazani eshte largim nga 
epshi e kenaqesia, lartesim shpirteror 
dhe liri shpirterore! Sa bukur do te 
ishte sikur i tere viti te ishte Ramazan, 
nese ky eshte koncepti i agjerimit. Ibn 
Kajjmi thote: "Agjerimi ka ndikim te 
cuditshem ne ruajtjen e gjymtyreve te 
jashtme dhe te forces se brendshme. . . 
agjerimi i man shendetin edhe 
zemres, edhe gjymtyreve, e ia kthen 
ate qe ia ka marre dora e epshit. 
Prandaj eshte ndihmesi me i madh 
i devotshmerise". Muhamedi a.s. 
ligjeroi ne diten e fundit te muajit 
Shaban keshtu: "O ju njerez, 
eshte afruar muaji famelarte dhe i 
begatshem, ne te cilin eshte nata qe 
vleresohet me teper se nje mije muaj, 
ne te cilin obligohen agjerimi dhe lutja 
(namazi) vullnetare naten (nafile); 
kush vepron pak, fiton shume, dhe ai 
qe kryen nje farz ne te, sikur te kete 
kryer shtatedhjete farze ne nje kohe 
tjeter; ky eshte muaji i durimit, kurse 
durimi shperblehet me Xhennet; ky 
eshte muaji i barazise dhe i shtimit 
te furnizimit (rreskut) te besimtarit; 
atij qe ushqen ndonje agjerues, i falen 
mekatet, ai shpeton nga zjarri dhe 
nuk i pakesohet shperblimi fare". 
Ramazani eshte muaji i burrerise 
se proklamuar qe dominon mbi 
instinktet, dhe i deshires se larte qe 
funksionon vullnetarisht. Sa mire do 
te ishte sikur muaji i Ramazanit te 
bashkonte gjithe popullin e te mos 
mbetej askush me burreri te deshtuar 
dhe me deshire te parealizuar! Sa 
mire do te ishte sikur Ramazani t'i 



bashkonte njerezit me agjerimin 
qe permban ne vete burreri te 
proklamuar dhe deshire te larte! 

Ramazani eshte varferi e obliguar, 
sepse te gjithe njerezit ne te jane te 
barabarte, ndiejne vuajtje te njejta, qe 
dalin nga realiteti objektiv dhe jo nga 
imagjinata iluzore. Nga vuajtjet lind 
meshira, kurse nga meshira drejtesia. 
Sa e bukur do te ishte jeta sikur te 
gjithe te kishin vuajtje dhe ndjenja te 
njejta!... 

AGJERIMI ASGJESON SHKAQET E 
MEKATIT 

Agjerimi ka me vete nje vecori te 
cuditshme per te asgjesuar shkaqet e 
mekateve, sepse shkaqet e mekateve 
jane: shkujdesja (gafleti) dhe epshi 
(shehveti). Shkujdesja kundershtohet 
me dije dhe perkujtim, kurse epshi me 
durim gjate nderprerjes se shkaqeve 
qe e levizin epshin. "O ju qe besuat, 
agjerimi ju eshte bere obligim sikurse 
ishte obligim edhe i atyre qe ishin 
para jush, keshtu qe te beheni te 
devotshem. (Jeni te obliguar per) Dite 
te caktuara, e kush eshte i semure 
prej jush ose eshte ne udhetim (e nuk 
agjeroi), atehere ai (le te agjeroje) me 
vone aq dite. E ata qe i rendon ai (nuk 
mund te agjerojne), jane te obliguar 
per kompensim, ushqim (ditor) i 

"KA SHUME AGJERUES, 
AGJERIMI I TE CILEVE 
ESHTE VETEM ETJE E URI, 
DHE SHUME OFRUES 
FAUESH, FAUET E TE CILEVE 
JANE VETEM MUNDIME 
PAGJUMESI'Vira 



nje te varfri, e ai qe nga vullneti jep 
me teper, ajo eshte aq me mire per 
te. Mirepo, po qe se e dini, agjerimi 
eshte me i mire per ju. (Ato dite te 
numeruara jane) Muaji i Ramazanit, 
ne te cilin (filloi te) shpallet Kur'ani , 
qe eshte udherrefyes per njerez dhe 
sqarues i rruges se drejte e dallues (i 
se vertetes nga genjeshtra). E kush 
e perjeton prej jush kete muaj, le te 
agjeroje, ndersa kush eshte i semure 
ose ne udhetim, le te agjeroje aq dite 
ne ditet e mevonshme. Allahu me 
kete deshiron lehtesim e jo ngarkim 
per ju. (T'i agjeroni ditet e leshuara 
me vone) qe te plotesoni numrin, ta 
madheroni Allahun sepse ju udhezoi 
dhe qe ta falenderoni. "(El-Bekare, 
183-185) Ne vijim Aliu r.a. ka thene 
se ka shume agjerues, agjerimi i te 
cileve eshte vetem etje e uri, dhe 
shume ofrues faljesh, faljet e te cileve 
jane vetem mundim e pagjumesi. 
Gjumi dhe te ngrenet e te piret e 
njeriut te ditur, eshte shume me i 
mire. Ka shume hadithe profetike qe 
cmojne vleren etike te Ramazanit. 
Transmetohet nga Ebu Hurejre, se 
Muhammedi a.s. ka thene: "Kush 
agjeron Ramazanin me bindje dhe 
kenaqesi, i falen mekatet e bera. " 
(Buhariu, Muslimi dhe Ebu Davudi). 1 
Agjerimi ishte obligim edhe per 
popujt e epokave te ndryshme. 
Komentuesit e Kur'ani t thone se 
ishte obligim edhe i te krishtereve, 
pra, ata ishin te obliguar te mos 
hanin dhe te mos pinin pas gjumit 
(naten) dhe te mos martoheshin 
gjate Ramazanit. Keshtu, kjo forme 
e agjerimit u veshtiresua per ata, 
sepse levizte nga nje stine ne tjetren 
(dimer e vere), keshtu qe u tubuan 
dhe moren vendimin qe te agjeronin 
ne mes te stines se dimrit dhe veres, 
pra vendosen nje limit stinor dhe u 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



52 



S H O Q E R I 



shprehen se per kete veprim do te 
shtonin edhe njezet dite te tjera, ne 
menyre qe t'u faleshin ato qe kishin 
bere. Pra, agjerimin e ngriten nga 30 
ne 50 dite. 2 

RAMAZANI SISTEM JETE 

Myslimani gjate Ramazanit 
ushqehet, fie e zgjohet ne menyre 
te disiplinuar e te organizuar. 
Organizimi i shoqerise islame gjate 
muajit te Ramazanit realizohet 
ne forme te perkryer, sepse uria 
gjate dites eshte e perbashket, 
bashkerisht ne nje kohe hane 
iftarin, bashkerisht falin namazin 
e jacise, teravise, sabahut... Ky lloj 
organizimi s'krahasohet me asnje 
organizim tjeter ne shoqerite e 
tjera, sepse ne te barazohet plaku 
me te riun, dijetari me te paditurin, 
sunduesi me te sunduarit, i pasuri 
me te varfrin; nuk dallohen klasat 
njerezore dhe as individet njeri prej 
tjetrit. Sa i mrekullueshem eshte 
agjerimi ne syte e hulumtuesve, si 
vegel per edukimin, respektimin dhe 
organizimin e popujve?! 

Ky eshte morali kryesor qe 
thellohet ne shpirtin e myslimanit 
nen ndikimin e agjerimit: durimi, 
respektimi, organizimi, disiplina, 
sakrifica sublime etj. Transmetohet 
nga Ebu Hurejre, se Muhamedi 
a.s. ka thene: "Cdo veper e njeriut 
shtohet, e mira prej dhjete deri ne 
shtateqind here. Zoti i Madheruar 
thote: "Pervec agjerimit, sepse ai 
eshte per Mua dhe une e shperblej, 
sepse ai braktis kenaqesine dhe 
ushqimin per Mua. Per agjeruesin 
ka dy gezime: gezimi i pare eshte ne 
iftar, kurse i dyti ne takimin me Zotin 
e tij. Era e keqe nga goja e agjeruesit 
eshte me e mire te Zoti se aroma 
e myshkut." (Mutefekun alejhi). 3 
Transmetohet nga Ebu Hurejre, se 
Muhamedi a.s. ka thene: "Agjerimi 
nuk do te thote te largohesh nga 
haja e pija, por te largohesh nga 
fjala e keqe dhe vepra e shemtuar. 
Nese ndokush te provokon apo sillet 
si i marre ndaj teje, atehere thuaj: 
"Une agjeroj, une agjeroj." (Ibn 



Huzejme dhe Ibn Hibbani). "Kush 
e agjeron muajin e Ramazanit me 
besim te plote dhe duke shpresuar 
shperblimin e Allahut xh.sh. do 
t'i falen mekatet e kaluara; po 
ashtu kush falet ne Ramazan me 
besim te plote dhe duke shpresuar 
shperblimin e Allahut xh.sh. do t'i 
falen mekatet e kaluara, dhe kush 
falet naten e Kadrit me besim te plote 
dhe duke shpresuar shperblimin e 
Allahut xh.sh. do t'i falen mekatet e 
kaluara" . Besim tari po ashtu gezohet 
se agjerimi ben ndermjetesim 
per agjeruesit. Transmetohet nga 
Abdullah ibn Amri, se Pejgamberi 
a.s. ka thene "Agjerimi dhe Kur'ani 
ndermjetesojne per robin Diten e 
Gjykimit. Agjerimi thote: O Allah, 
i kam larguar ata nga ushqimi dhe 
kenaqesite, pra, mundesoma qe te 
ndermjetesoj per ta, poashtu edhe 
Kur'ani thote: O Allah, i kam ndaluar 
ata nga gjumi i nates, mundesoma 
qe te ndermjetesoj per ta, dhe Allahu 
xh.sh. ua mundeson". (Ahmedi) 4 

RAMAZANI RREGULLATOR 
PSIKOLOGJIK 

Psikolog te ndryshem nuk kane 
mundur te gjejne ende nje mjet 
edukimi psikik efektiv, ashtu sic 
eshte urtesia ne obligimin e agjerimit 
te Ramazanit. Agjerimi ishte rregull 
edhe me heret te popujt para nesh, 
por jo ne kete menyre dhe as ne 
kete trajte, e as me kete qellim, sikur 
eshte ne fene tone te dashur islame. 
Agjerimi, ashtu sic e ka definuar 
ibn Kethiri ne tefsirin e tij "Tefsirul 
Kur'anil adhim", eshte braktisja e 
ushqimit dhe pijes, mbizoterimi i 
epshit e emocioneve dhe te behesh 
i pavarur prej tyre duke braktisur 
sjelljet dhe shprehite qe nuk perkojne 
me edukaten islame. 5 "Agjerimi eshte 
bere obligim per nje qellim te larte 
dhe urtesi te shenjte; ai eshte edukate 
per shpirtin dhe, si te tille, ate e ngre 
shume larte ne ciltersi dhe pasterti pa 
u lene hapesire gjynaheve, forcave te 
liga, epsheve trupore, po duke qene 
te pastra, qe kane qellim friken ndaj 
Allahut dhe shpresen e shperblimit". 6 



53 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



S H O Q E R I 



FEJA ISLAME INSTRUMENT 
EDUKIMI ME I MIRE I SHPIRTIT 

Qellimi i agjerimit ne Ramzanit 
qendron ne faktin se eshte nje lloj 
praktike e shpirtit dhe edukimit te 
tij mbi bazamentin e moralit te larte 
dhe vullnetit te forte. 

Ne agjerim ka mundime e 
veshtiresi, dhe ky eshte i vetmi lloj 
ibadeti qe eshte sekret ne mes njeriut 
dhe Allahut. Pikerisht ketu qendron 
urtesia e Allahut ne fshehjen e 
shperblimit per agjeruesit, duke 
e lene top sekret te perhershem te 
kesaj bote. 

Ne nje hadith thuhet: "Rush 
ngrihet (lutet) naten e Kadrit, me 
bindje e kenaqesi, i falen mekatet e 
bera, dhe kush agjeron Ramazanin 
me bindje e kenaqesi, i falen mekatet 
e bera". (Buhariu, Muslimi dhe Ebu 
Davudi) 

Ne mesin e popujve te kulturuar, 
rinia e vendit konsiderohet si 
pasuria me e madhe dhe me e 
cmuar qe ka, ngase eshte shpresa 
e se tashmes dhe se ardhmes. I 
riu zoteron aftesi psikofizike qe 
gjenerata e moshuar nuk mund 
t'i kete, prandaj, qe nga lindja e 
Islamit si fe, eshte hetuar ky sekret 
dhe Islami ka vendosur program 
edukues, i cili do te mund t'i ruaje te 
rinjte nga cdo e lige dhe t'i shpetoje 
nga cdo rreshqitje apo katastrofe. 
Prandaj nje nga format e ruajtjes dhe 
qendrueshmerise se shendetshme 
te kesaj rinie, eshte edhe agjerimi, i 
cili eshte njekohesisht edhe element 
shume i rendesishem, per te mos 
thene nje nga simbolet kryesore te te 
riut mysliman. 

Me te drejte, keshillat e 
Pejgamberit a.s. drejtuar te rinjve, 
jane te asaj shkalle qe kjo force e 
madhe kapitale e ymetit te drejtohet 
atu ku duhet, duke u thene: "O ju te 
rinj, ai qe ka mundesi te martohet, 
le ta beje kete, sepse martesa per 
njeriun eshte mbrojtje per syte dhe 
epshin e tij, kurse ai qe nuk mundet, 
le te agjeroje, sepse ai ( agjerimi ) 
eshte parandalim per te." (Sahihul 
Buhari 3/34) 



AGJERIMI PERMIRESON 
SHENDETIN SHPIRTEROR DHE 
PSIKIK TE NJERIUT 

Agjerimi sistematik i tere muajit te 
Ramazanit, ne vetvete ngerthen disa 
elemente progresive, sic jane: 

1. Ramazani relakson raportet ne 
mes anetareve te familjes. Pervec 
ne Ramazan, eshte e veshtire qe 

te gjithe anetaret e familjes te 
tubohen se bashku ne sofer te 
iftarit; Ramazani forcon lidhjet mes 
anetareve te familjes dhe kthen 
klimen e f avorshme, qe duhet te 
zoteroje ne cdo familje myslimane. 

2. Skalitja e shpirtit ne ndjenjen e 
mbikeqyrjen nga Allahu, ngase agjerimi 
ne vetvete eshte nje emanet midis 
individit dhe Allahut, edhe pse njeriu 
nuk E sheh Ate, Allahu e sheh njeriun. 
E kjo mbikeqyrje, ne gjuhen e Sheriatit 
islam njihet si takvallek (Devotshmeri). 

3. Luftohen pasionet dhe epshet. 
Gjate agjerimit njeriu e ka detyrim 
qe t'i pergjigjet vetem se drejtes, dhe 
agjerimi eshte nje nga arsyet me ane 
te se ciles njeriu mesohet te flase 
vetem te verteten. 

4. Me agjerim sistematizohet orari 
i ushqimit ditor te lukthit. Sic; eshte 
e njohur, lukthi eshte ne aktivitet 

te vazhdueshem gjate 11 muajve, 
dhe agjerimi eshte nje force qe 
mund te lehtesoje punen e lukthit 
nga ushqimi i tepert dhe helmet e 
ndryshme qe shkaktohen ne trupin e 
njeriut, si pasoje e ngrenies. 

AGJERIMI GJALLERON ZEMRAT E 
BESLMTAREVE 

Komentuesi i Kur'ani t, Sejid Kutb, 
duke komentuar ajetet e agjerimit, 
shprehet se qellimi i agjerimit 
te Ramazanit eshte qe te arrihet 
takvalleku (devotshmeria), qe gjalleron 
dhe gjeneralizon zemrat e besimtareve 
duke i bere adhurim Allahut te 
Gjithefuqishem, qe eshte edhe qellimi 
kryesor i agjerimit. Devotshmeria ne 
vete mbron zemrat nga shkaterrimi 
apo rreshqitja ne gjera qe rrenojne 
shkollen e agjerimit. Feja nuk e detyron 
njerezimin qe, i lidhur ne pranga, t'i 



bindet deshires dhe vullnetit te Allahut 
te gjithesise, por i udheheq me ane te 
takvallekut. Ky eshte muaji ne te cilin 
ka filluar te zbrese Kur'ani , qe eshte 
liber per kete ymet i perjetshem, te cilin 
e ka nxjerre nga erresira ne drite dhe e 
ka zhvilluar e perparuar; friken ia ka 
shnderruar ne siguri, dhe i ka deftuar 
vlerat me te cilta eshte ngritur ky ymet, 
i cili me pare nuk ishte asgje, dhe pa 
keto vlera nuk do te ishte ymet e nuk 
do te kishte kurrfare reputacioni ne 
toke dhe as permendje ne qiell" 7 

Ne nje hadith te Profetit Muhamed 
a.s. thuhet se Fletushkat e Ibrahimit 
a.s. kane zbritur ne naten e pare 
te muajit te Ramazanit; Zeburi ka 
zbritur ne naten e 18 te ketij muaji, 
kurse Kur'ani ka zbritur ne naten e 
24 -t te tij." 8 Dhe vertet besimtaret e 
devotshem, me zemer te thyer e me 
pikellim te madh, e ndiejne ndarjen 
nga ky mysafir, fales, i cili per nje 
muaj rresht shoqeroi besimtarin gjate 
netve dhe diteve me te bekuara qe ka i 
tere viti kalendarik. 

E pra, pasi te vije dita kur mysafiri 
yne do te na lere dhe do te shtegtoje, 
duket se me dhembje ne zemer e 
me lot ne sy largohet duke thene: 
Ju pershendes, o myslimane! 
Lamtumire, o myslimane! Une sot 
do te takohem me Zotin tim dhe 
do t'ia parashtroj zhvleresimin 
monoteizmit, famen idhujtarise, 
keqtrajtimin udhezimit, vrazhdesine 
fatit dhe vdekjen e ndergjegjes. Ky 
muaj le te jete nje kthese e fuqishme, 
kur myslimani te forcoje lidhjet me 
Allahun dhe t'i permiresoje raportet 
menjerezit! ■ 

(1) Sunen ibnu Maxhe, darul marife, Bejrut, 
vl 1, 998, f. 537. (2)Ebu Xhafer Muhamed 
bin Xherir Et taberi; Tefsir Taberi, vl 1, f . 135 
darul kutub el ilmije, Bejrut, 1992. (3) Dr. 
Jusuf Kardavi;El Munteka min kitab etergijb 
ve eterhijb lil mundhiri, 1993, dar el vefa ve 
eneshr ve etevzi, El-Mensure, vl. 1 f. 308. 
(4) Sejid Sabik; Fikhu Essune, Mektebetu 
El mearif, Rijad vl. 1, 1997, f. 321. (5) ibn 
Kethijr;Tefsir El Kur'an El adhim, f. 219, 
Dar el Marife, Liban 1993. (6) Dr Muhamed 
El desukij; Esijamu fi el Kur'an, f. 24, dar 
el mearif, Egjipt. (7) Sejid Kutb; Fi dhilal 
El- Kur'an, botimi i 17, f 171 vol II, Dar 
Eshuruk,1992, Kajro. (8) Muhamed bin Ali bin 
Muhamed Eshevkani; Fethul Kadir, vol 1, f 
252, Dar El Vefa, botimi i pare, 1994, Kajro. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



54 



S H O Q E R I 



Rrustem SPAHIU 



Rezonim ne fund te Ramazanit 



Ne, besimtaret e besimit islam, 
pas agjerimit te ramazanit dhe 
aktiviteteve te shtuara gjate ketij 
muaji, jemi te obliguar qe ta 
falenderojme Allahun xh.sh. qe na 
dha rastin jetesor per ta perjetuar 
gezimin e permbushjes edhe te nje 
detyre fetare - agjerimin e Ramazani 
sherifit, qe ta freskojme shpirtin dhe 
trupin e t'i afrohemi edhe me shume 
meshires dhe miresise se Allahut 
xh.sh.. Ne, gjate kalimit te muajit te 
Ramazanit, me vetedeshire i kemi 
braktisur kenaqesite trupore dhe 
me jeten intensive shpirterore jemi 
munduar qe ibadetet e bera gjate 
ketij muaji, t'i benim pjese perberese 
ne koleksionin dhe freskimin e 
shpirtit, qe te arrijme sa me shume 
ngritjen e vetedijes sone islame. 

RAMAZANI THELLON 
DASHURINE NDAJ ALLAHUT 
XH.SH. 

Prandaj jemi shume te gezuar, 
sepse po leme pase muajin e 
aktiviteteve te jashtezakonshme te 
agjerimit dhe veprave qe i pelqen 
Allahu xh.sh. duke shpresuar se 
kemi arritur te thellojme dashurine 
ne Zotin dhe bindjen ndaj tij si 
cilesi tonen te perhershme, dhe se 
ato do te dime t'i nderthurim ne 
jeten tone te perditshme, sidomos 
ne keto ditet e sotme te botes se 
turbulluar. Prej dites kur Muhamedi 
a.s., para 1400 vjetesh u shperngul 
ne Medine munevere dhe i shpalli 
ditet e Bajramit si dite feste te 
gezimit dhe harese, e deri me sot, 
ditet e Bajramit jane festuar si festa 
, si dite te ushqimit shpirteror, te 
forcimit shpirteror, mbi materialin, 
si dite te forcimit dhe te perhapjes 
se vlerave njerezore, sepse kjo ane 



"0 JU NJEREZ, VERTET 
NE JU KRIJUAM JU PREJ 
NJE MASHKULLI E NJE 
FEMRE, JU BEME POPUJ 
E FISE QE TE NJIHENI 
NDERMJET JUSH.ES'KA 
DYSHIMSETEK ALLAHU 
ME I NDERSHMI NDERJU 
ESHTE Al QE METEPER 
ESHTE I RUAJTUR (NGA TE 
KEQIJAT). ALLAHU ESHTE 
SHUME I DIJSHEM DHE 
HOLLESJSHT I NJOHUR PER 

QDO GJE EL HUXHURATE: 13 

shpirterore e festes se Bajramit 
ka gjetur rymezimin ne thenien 
e amshueshme Kur'anore: "O ju 
njerez, vertet Ne ju krijuam ju prej 
nje mashkulli e nje femre, ju beme 
popuj e rise qe te njiheni ndermjet 
jush, e s'ka dyshim se tek Allahu me 
i ndershmi nder ju eshte ai qe me 
teper eshte i ruajtur (nga te keqijat). 
Allahu eshte shume i dijshem dhe 
hollesisht i njohur per cdo gje". (El 
Huxhurate: 13) Kjo thirrje universale 
qe u behet njerezve, do te marre 
vleren e vet praktike nese agjerimi 
yne i Ramazanit do te jete ne vlera 
me te larta sipas parametrave te 
verifikuar islame , nese do te beje 
kthese te vendosur ne ndertimin e 
kulles se Islamit, kthese e cila do te 
jete e dobishme per tere njerezimin, 
sig ka thene edhe Muhamedi a.s. 
- njeriu me i dashur tek Zoti eshte 



ai qe eshte me i dobishem per 
njerezimin, sepse besimtari i cili me 
vetedeshire braktis begatite e kesaj 
bote, rri i uritur e i etur, deshi a nuk 
deshi, patjeter duhet te mendoje per 
ata qe jane te uritur dhe qe nuk kane 
mjete te nevojshme per ekzistencen 
jetesore. Me kete arrihet elementi 
social dhe shoqeror, i cili vepron ne 
drejtim te afersise ndermjet njerezve 
dhe lidhjes se fateve ne mes tyre. 
Agjerimi i Ramazanit, ne shikim te 
pare, duket individual, por shume i 
dobishem per shoqerine. Individe te 
ketille te shoqerise me perjetim fetar, 
edukohen per marredhenie te mira 
njerezore me fqinjet, ndaj atdheut 
dhe me gjere ne shoqerine njerezore, 
vetedijesohen se njeriu eshte 
vetem nje gjeth ne trungun e madh 
njerezor, i cili paraqet bashkesine 
njerezore. Kjo eshte ajo qe ne 
psikologji perkufizohet si percaktimi 
i personalitetit ne vlere shoqerore 
, ky eshte komponenti themelor, 
pa te cilin as qe mund te mendohet 
lumturia e pergjithshme njerezore. 

ASNJEHERE JOTOLERANCA, 
FERKIMET DHE LUFTERAT, NUK 
I KANE SJELLE NJERIUT FAT DHE 
BEGATI 

Koshienca e besimtareve ne 
raport me te miren dhe te keqen, 
luften e paqen, e mesuar sidomos 
nga praktika historike e lufterave 
qe kaluan, e thellon qendrimin 
e lartpermendur ne procesin e 
edukimit te besimtarit islam, 
ndermerr cdo gje qe eshte e mundur 
qe besimtari te edukohet ne shpirtin 
e humanizmit dhe njerezores dhe 
kjo eshte detyre prioritare e njerezve 
te mire te gjithe botes. Sepse 
asnjehere jotoleranca, ferkimet dhe 



55 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



S H O Q E R I 



lufterat, nuk i kane sjelle njeriut 
fat dhe begati. Kur'ani per kete 
flet shume, sepse Allahu nuk i 
do agresoret dhe dhunen. Kjo ne 
ditet tona eshte shume aktuale dhe 
prandaj ne shekullin XXI duhet te 
sundojne drejtesia dhe paqja. 

Asnjehere nuk jane te teperta 
fjale te mira per udhezim se si 
duhet te punohet, madje as per 
njeriun e sotem i cili, duke zhvilluar 
shkencen, ka arritur te krijoje mjete 
te tmerrshme materiale, te cilat 
mund te keqperdoren. E posacerisht 
per shkak se gjithmone ka njerez 
me tru te turbullt, njerez te keqij , 
qe jane te udhehequr nga shejtani e 
mund ta rrezikojne qetesine, madje 
edhe ekzistencen e njerezimit. 
Per kete arsye agjerimi dhe cdo 
ibadet tjeter, eshte ajo qe njeriun e 
edukon ne drejtim te humanizmit 
njerezor, marredhenieve me te mira 
me njerezit, sepse kjo u nevojitet 
njerezve dhe kjo kerkohet ne kohen 
tone ne permasa globale. 

TEKBIRET E BAJRAMIT 

Le te behen keto dite te Bajramit 
si shkalle kalimtare ne te cilen 
besimtaret e besimit islam do te 
japin kontributin e tyre per paqen 
njerezore, dashurine dhe respektin 
e ndersjelle me postulatet themelore 
islame te edukimit dhe per mesimet 
islame. Ramazani me institucionin 
dhe qellimin e vet, ishte dhe mbeti 
gjithenjerezor, sepse kur Kur'ani 
thote se agjerimi eshte obligim, ne 



TEKBIRET E BAJRAMIT DO 
T'lHAPINZEMRATTONA 
PER ME SHUME DASHURI 
PER FQINJET, NJEREZIT 
DHE PER SOLIDARITETIN E 
PERGJITHSHEM ME NJEREZIT. 



menyre qe njerezit te jene me te 
devotshem dhe te largohen nga 
mekatet (El-Bekare: 183), na behet 
e qarte se nuk ka gjynah me te 
madh se urrejtja dhe mostoleranca 
ne mes njerezve, e cila shpie nga e 
keqja. Per ta argumentuar me vepra 
percaktimin tone te Ramazanit dhe 
sa jemi te edukuar ne edukaten 
e tij themelore, duhet t'i hapim 
patjeter shpirtrat tane per te miren 
e pergjithshme njerezore. Per kete 
arsye, tekbiret e Bajramit do t'i 
hapin zemrat tona per me shume 
dashuri per fqinjet, njerezit dhe 
per solidaritetin e pergjithshem 
me njerezit. Keto dite te Ramazanit 
duhet te jene njekohesisht edhe 
nje rast per barazimin e bilancit te 
punes sone te pergjithshme, qe me 
vetekritike ta analizojme rrugen 
tone te kaluar, e posacerisht kete 
rruge te bujshme te pasluftes . 
Objektivisht mendoj se duhet te jemi 
te kenaqur me ate qe eshte punuar 
ne dhjete vjetet e fundit dhe se kemi 
krijuar parakushte per ta bere vete 
shperblimin . 

Me fat ju qofte fiter-Bajrami ! ■ 





EVOKIME NGA FEMIJERIA 

Ishin diku vitet 1984-1985, kur 
Shoku T. kishte vdekur, kur kishte 
ndodhur '81-shi dhe ishin bere nje 
varg rremujash ne Jugosllavi, kur 
vaji blihej me "bona", ndersa per 
buken e zeze, qe kushtonte me lire, 
vargu i njerezve behej disa dhjetera 
metra. Une isha ne klasat e uleta te 
shkolles fillore, ne klasen e dyte a 
te trete, nuk me kujtohet sakte. E 
mbaj mend se ishte shume veshtire. 
Cdo nate ne lajmet e Televizionit te 
Shkupit degjonim frazat "albanski 
nacionalizam i separatizam", 
qe ndiqeshin nga ofshamat e 
babait tone. Dhe, ndonese nuk 
e dinim c'ishte "nacionalizam i 
separatizam", ofshamat e tij na 
tregonin se nuk po permendeshim 
per te mire. Po, po, ka qene pikerisht 
ajo kohe, me duket pranvere - maj 
ose qershor, kur neper televizione, 
radio e gazeta flitej e shkruhej per 
burgosjen e atyre hoxhallareve qe e 
pengonin mesimin duke ua mesuar 
femijeve myslimane fshehurazi 
Kur'ani n dhe mesim-besimin neper 
shtepi. Ne na kishte kapluar frika, 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



56 



R R E F I M E 



Zekerija IBRAHIMI 

Agjerimi im i pare dhe Deriku 



mos do ta burgosnin hoxhen tone. 
Ruajna Zot, frikesoheshim shume! 
Babai yne, qe e kishte nuhatur vete 
ose qe kishte degjuar nga dikush, 
vazhdimisht na fliste se punen e 
mesimit te hoxha nuk guxojme 
t'ia tregojme askujt, ndersa rruges 
duke shkuar tek ai, te fshihnim 
mire elifin ose musafin se, nese do 
te na i gjenin, mund te burgosnin 
edhe hoxhen edhe babain. Ne vertet 
frikesoheshim shume, prandaj, 
ndonese disa fqinje tane e dinin, 
askujt tjeter nuk i tregonim se 
mesonim te hoxha. Shkonim e 
ktheheshim shpejt, qe te mos e 
merrte vesh askush. Megjithate, kjo 
nuk ishte e lehte! 

Pasi ishin bere dy-tri dite te 
Ramazanit, e babai yne e kishte 
marre rrogen, qe te na motivonte, 
na tha se atij qe do te agjeronte 
nje dite te plote te Ramazanit, do 
t'i blinte nje pale atlete te reja per 
Bajram. Ishte kjo nje sfide per ne. Ne 
edhe ashtu kishim shume deshire te 
agjeronim, po prinderit nuk na linin, 
se akoma ishim te vegjel. Megjithate, 
kesaj radhe babai yne kishte leshuar 
pe. U ngritem edhe ne syfyr, 
hengrem manti me gjize sa mundem 
(ah, me kurre as qe kam ngrene aso 
mantie!), pime uje sa me shume 
dhe e beme nijet qe te agjeronim 
diten e neserme. U zgjuam heret 
dhe shkuam ne shkolle. Edhe pse 
ndihesha pak me krenar se shoket e 
mi qe po agjeroja, kete nuk ia thosha 
askujt, sepse ashtu na pati porositur 
babai ne shtepi. Por, per fatin tone 
te lig, ate dite Deriku, si e quanim 
ne pedagogun e shkolles (nga nje 
film serik qe asokohe shfaqej ne 
TV - te cilit ai i perngjante shume) 
kishte vendosur te kalonte klase 
me klase e t'u fliste femijeve per 



agjerimin - se ata ishin ende te vegjel 
e se nuk bente te agjeronin. Keshtu, 
edhe mua ma prishi gezimin e asaj 
dite. Hyri tek ne, ndersa mesuesi 
yne u cua ne kembe. Me nje qeshje 
shume plastike, ne te cilen verehej 
nje mllef tjeter qe pritej te thuhej, ai, 
duke aktruar se aq shume na donte, 
filloi te na fliste: "Ju jeni te mire, 
se mesoni" e kopalla te tjera, per 
te dale ne temen "por nuk guxoni 
te agjeroni, se agjerimi eshte per 
pleqte, ndersa ju jeni te vegjel" e 
edhe do muhabete te tjera, qe me 
pastaj te vazhdonte: "Edhe mesimi 
te hoxha per ne eshte i padobishem" 
dhe:"ju keni kohe per ato gjera". 
Derisa ai fliste ne kete feme, mua 
me dukej se ai e dinte per mua dhe 
prandaj po fliste keshtu. I ula syte ne 
toke dhe, ku ta dish sa isha skuqur. 
Pastaj ai pyeti se mos dikush prej 
nesh shkonte te hoxha. Mesuesi yne, 
i cili jetonte ne lagjen tone dhe te 
cilit ia merrte mendja se kush mund 
te shkonte te hoxha, filloi t'i fliste: 
"Keta jane te mire e nuk shkojne 
neper aso rrugesh". Por, mu atehere 
nje shok imi, nje sherrbudalla, si 
e quanim ne ne ate moshe, me 
krenari naive femijerore, i tregoi se 
ai mesonte te mixha i tij - hoxhe, 
madje se edhe une mesoja te mixha 
im, gjithashtu hoxhe. Une desha te 
reagoja, te thosha se ai po shpifte, 
por nuk munda, nuk kisha fuqi, per 
pak sa nuk ia plasa vajit. Une heshta 
dhe u skuqa edhe me shume, ndersa 
ky sherrbudallai yne i tregoi si quhet 
hoxha i tij dhe hoxha im. Deriku i 
shenoi keta dy emra dhe, si i gezuar 
qe zbuloi dicka, doli per dere. Ne u 
ngritem per t'i uruar dite te mire. U 
ngrita dhe une, ndonese me zemer 
nuk desha ta shihja kurre me. Ora 
ishte nderprere, mesuesi yne ishte 



stepur, ishte kthyer nga dritarja 
dhe sikur nuk kishte zemer te me 
shikonte ne sy Keshtu qendruam 
gjate. Mbase keshtu, pa thene asnje 
fjale, do te rrinim edhe shume kohe, 
por fatmiresisht ra zilja, dhe ne 
dolem ne pushimin e madh. 

Dola ne oborr, ika te mos me 
shihnin shoket dhe ia plasa vajit. 
U kullova ne lot. Megjithate 
sherrbudallai me kishte verejtur, dhe 
erdhi e, si i zene ne faj, m'u afrua. 
Ndonese ia merrte mendja pse po 
veproja ashtu, ai me pyeti pse po 
qaja. "Ti je budalla, - i thashe-, do te 
na marresh ne qafe, do ta burgosin 
mixhen tim. A e di se c'ke bere"?! 
Flisja dhe denesja. Ai, i turperuar 
iku. Zilja ra prape. Te gjithe hyne ne 
shkolle, e une hyra i fundit, shkova 
ne cezme, i lava syte e enjtur dhe 
hyra ne klase. Arsimtari me hetoi. 
Kur e pa se sa isha merzitur, me 
perkedheli dhe me leshoi te shkoja 
ne shtepi, gjoja se qenkesha i semure 
e paskesha temperature. Duke dale, 
me shikoi ne buzet e thara nga 
agjerimi dhe, sikur ma beri me dije 
se ai e dinte per mua, porse as ai 
nuk kishte c'te bente. Me te shpejte 
dola nga shkolla. Edhe ne shtepi 
qava sa munda. Kur u kthye nga 
puna babai im, me mori ne preher, 
me ngushelloi dhe me la te dilja 
pak jashte e te luaja. Ne shtepi filloi 
te pergatitej iftari. Ne qendronim 
te Qymesi i Hasanit prej ku shihej 
minarja e Jahja Pashes. Po prisnim 
te ndizeshin kandilat. Une edhe me 
tutje kisha brengen e dites. 

"Iftar, iftar, kandila kandila!", 
te gjithe u turrem ne shtepi. Bera 
lutjen e iftarit dhe piva uje. Merzia 
me kaloi si me dore. Isha shume i 
gezuar. Dhe, jo vetem per atletet e 
Bajramit. . . ■ 



57 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



P O E Z I 




Mehmed Akif Ersoj 

1873-1936 

U lind mes datave 22 nentor - 20 dhjetor 1873 ne 

Stamboll. Ishte biri i Tahir Efendiut (1826-1888), 

myderris ne medresene Fatih, i cili pat ardhur ne 

Stamboll per te marre arsim nga fshati Shushice i 

kazase se Pejes (Kosove). 

Filloren e mbaroi ne Fatih - Stamboll, studoi te 

mesmen ne Bajtar, ndersa u diplomua ne fakultetin 

e veterinarise me 22 dhjetor 1893. 

Nderkohe e kishte mesuar arabishten, persishten 

dhe frengjishten dhe njeherazi ishte bere hafiz i 

Kur'ani t. 

Punoi si mesues, gazetar, perkthyes, botues, nje 

kohe u mor edhe me politike, ishte edhe deputet, 

por gjithnje mbeti shkrimtar. 

Ai eshte edhe autor i himnit bashkekohor turk 

"Istiklal Marshi" (Marshi i Pavaresise). 

Veprat e Mehmed Akif Ersojit mund te klasifikohen 

kryesisht ne dy grupe te medha: ne vepra te 

shkruara ne vargje ose, shkurt, poetike, dhe ne 

vepra te shkruara ne proze ose, shkurt, prozaike. 

Vepra e tij me kolosale pa dyshim mbetet Safahati, 

qe ka filluar te botohet qysh me 1911, ndersa 

botimi i saj ka perfunduar me 1933. Safahat do te 

thote fletet (e kohes e te ceshtjeve), etapat, fazat, 

periudhat dhe, me nje kuptim me te gjere, dukjet, 

pamjet. 

M. Akifi u martua me 1 shtator 1898 me Ismet 

Hanemin, me te cilen i pati shtate femije. 

Nderroi jete me 27 dhjetor 1936. 

Per t'ju copetuar nefillim, pastaj per t'ju gelltitur; 
Ndersa keni shembull shqiptaret, g'eshte ende 
Kjo politike e ngaterruar, kjo geshtje pa kuptim? 
Me duket se birijuaj nuk e njeh rrugen kah kalon... 
Perzejeni, me nefund, hajdutin qeju udhezon! 
Degjomeni mua qe po, jam shqiptar... 
S'kam tjeter g'them... Vendi im i mjere!.. 



Ramazan 

"... etuhlikuna bimafeale's-sufehau minna..." 1 
Ramazani erdhi ne kohe kete vit, lavdi qofte! 
Ai ndoshta i pakeson ca dhimbjet e hequra: 
Semundje, termete, zjarre, trazira, ngushtice buke, 
Islamin e shtypin mijra menxyra te tjera. 
"Populli u azdis, prandaj kaq shume beta..." - Tltone; 
A s'ka te paazdisur? Te gjithe te agferuarit, azgane? 
Kushdo qe te jete, mekataret, mos i ler pas dore, o Zot! 
Ndryshe, nje popull te pafajshem mos e ler nderkembe! 

X * * 

"... ve jevmeidhin jefrahu'l-mu'minune bi nasril-lah..." 2 
O Zot, per hir te ketij ramazani te madheruar, 
Hiqe nga mesi pengesen e bashkimit te penguar; 
O Zot, te mos shtypet me ummeti nga kjo percarje 
Qe vazhdon me sheknj, te mos mbet' i pashpresuar! 
Meqe na dhe neve nje shpirt te ri, 

O Zot, njefryme e re mbeshtetjeje te zbrese perseri! 

* * * 

Meqe i pe keto dite te bukura tani, 
O popull i meshiruar, do tejetosh ne perjetesi! 
Ndihma hyjnore te ardhmen do te ta siguroje; 
Shpresa eshte e forte sepse premtimi eshte i forte! 
Me harene e dukjes dhe te zemres dhe ne, 
Ngrihuni t'i bejme Krijuesit te lirise sexhde! 

Bajram 

Horizonti i tere qesh, bota, tjeter bote; 

Bajrami, c'kohe e kendshme, c'kohe e gezuar eshte! 

Ne bajram qeshfytyra efemijes se pafajshme, 

Ne pamjen e delire tefemijes shpresa e qarte eshte! 

Ne gdo balle nje drite e padukshme ne shkelqim, 

Gjithkohe ne gdo sy nje shpirt kah persillet eshte! 

Trupi i perkulur dysh prej vuajtjeve tejetes 

Nen ndikimin e begatise se tij kah te mbet i gjalle eshte! 

Bajrami, nje kohe qetesie e prehjeje pas nje viti perpjekjesh, 

Per zemren e rene ne pesimizem, shprese dhe jete eshte! 

Ne paste gast kur klithma efrikshme ne luften 

Per ushqim te heshte, ky gast eshte! 

A gjen dot bukuri te tille ne mengjes te beharit? 

Qehren e tokes shih: sa e hareshme, sa rinore eshte! 

Ne gdo gjoks nje zemer eshte kah rreh me hare, 

Ne gdo zemer, nje bote pasionesh efshehur eshte! 

Njerez te gdo race me harene efestimit defrejne, 

Sikur i gjithe gjoksi i rruzullit tokesor tejet i ekzaltuar eshte! 

Gjithe qeniet i entuziazmon begatia e shperndare 

O Zot, ky shpirt i shperndare gjithe boteve, g'shpirt eshte? 

C'kujtime te kendshme na vijne ne bajram 

Qe nuk i nxe nje jete, shpeshtia e tyre aq e madhe eshte! 

E kam gjithmone parasysh peizazhin bujar te bajramit: 

Kujtimi fytyreqeshur i te kaluares sime feminore eshte! 

(1) fragment i ajetit 155 te sures A'raf'A po na zhduk per ate qe bene 
te marret nga ne?". (2) fragment nga ajetet 4-5 te sures Rum "Ate dite 
muslimanet do te gjejne shpetim me ndihmen e Allahut.. " 
Nga Safahat, botoi Logos-A 2009, perktheu Mithat Hoxha, perzgjodhi E.A. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



3,S 



*e£a#f*3t 



Familiare 



P J E S A 



EDUKIM, PSIKOLOGJI, 




Arta TAHIRI 

Si te rrisim 
femije te 
shendetshem?! 



Edukimi i femijeve ne shkolle dhe 
edukimi ne familje jane nje proces i 
pandare. Udheheqes dhe organizator i 
ketij procesi eshte kolektivi pedagogjik 
i shkolles. Ne organizimin e punes 
me familjet e nxenesve, shkolla niset 
nga nje unitet detyrash, realizimi 
i te cilave ndikon drejtperdrejt ne 
zhvillimin harmonik e te gjithanshem 
te personalitetit te femijes. 



Ndihmesa e familjes ne edukimin 
e femijeve dhe njekohesisht rritja 
e pergjegjesise se saj ne edukimin 
e brezit qe rritet, jane te mundura 
ne saje te nje pune sistematike e te 
organizuar, ne formimin e aftesive e 
shprehive pedagogjike te prinderve. 
Eshte shume e rendesishme qe, 
ende pa hyre femijet ne shkolle, dhe 
sidomos ne vitin e pare te shkolles, 



*) 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



E D U K I M 



prinderit te behen bashkepjesetare 
te procesit pedagogjik. Per kete 
arsye institucionet shkollore e kane 
te domosdoshme te ndertojne nje 
bashkepunim te ngushte shkolle- 
familje. Si kusht i domosdoshem 
per lindjen e ketij bashkepunimi, 
eshte kualifikimi i familjes. Shkolla 
e ka per detyre te bashkepunoje me 
prinderit per ngritjen e kultures se 
tyre pedagogjike. Pavaresisht nga 
niveli arsimor e kulturor i prinderve, 
shkolla ka fushen e vet per ngritjen 
kulturore te tyre. 

Familja eshte shkalla e pare 
shoqerore ne jeten e njeriut. Ajo qe ne 
moshat e hershme drejton njohurite, 
deshirat dhe ndjenjat e femijeve. Nen 
drejtimin e prinderve, femija fiton 
pervojen e pare nga jeta, njohurite 
elementare ne veprimtarite qe e 
rrethojne, njohurite dhe shprehite e 
jetes ne shoqeri. 

Perse familja eshte nje faktor kaq 
i fuqishem i ndikimit tek femija? 
Nje nga arsyet e ndikimit te familjes 
tek femijet, eshte qendrueshmeria e 
pershtypjeve te para te femijes nga 
jeta qe e rrethon, dhe mbi bazen e te 
cilave formohet karakteri i femijes. 

Forca e ndikimit te prinderve 
qendron ne besimin e femijes tek ta, 
ne bindjet e tij qe njerezit me te afert 
e te dashur kane te drejte, dhe qe 
zgjidhjet e tyre jane te sakta. Femijet 
deshirojne t'u ngjajne prinderve dhe 
ne menyre instinktive i imitojne ata. 
Pavaresisht nga paaftesia e plote 
dhe dobesia e forcave, femija 4-5 
vjecar, bashke me nenen, mundohet 
te marre pjese ne punet e shtepise. 
Femijet i imitojne prinderit ne te 
gjitha veprimet dhe levizjet, ne 
fjalet e tyre. Parashikimet e para per 
idealet dhe perfeksionimin krijohen 
mbi shembullin e prinderve. 

Rezultati i edukates varet shume 
nga menyra se si do te drejtohet 
ndikimi i familjes. Ne menyre qe 
familja te arrije sukses ne edukimin 
e femijes, eshte e domosdoshme 
qe prinderit te dine kerkesat baze 
pedagogjike dhe te krijojne kushtet 
e domosdoshme per edukimin e 
femijeve ne familje. 




Cilat jane keto kerkesa? Para 
se gjithash, eshte ajo atmosfera 
familjare, ku secili nga prinderit dhe 
anetaret e familjes merr pergjegjesine 
e vet ne edukimin e femijeve. Nga 
menyra se si edukohet femija ne 
familje, do te varet nese ai do te rritet 
i ndershem dhe i drejte, shpirtgjere 
apo egoist, i mbyllur ne rrethin e 
interesave te ngushta personale. 

Dashuria e prinderve, presupozon 
pjesemarrjen e femijes ne jeten e 
familjes. Qe heret femija duhet 
te kuptoje qe ai eshte nje anetar i 
familjes, si dhe te tjeret, dhe ai duhet 
te interesohet per te tjeret, ashtu si 
dhe te tjeret interesohen per te. Dhe 
prinderit e femijet duhet te kene ne 
familje pjesen e vet te punes dhe 
pjesen e vet te pushimit. Ne kete 
menyre nuk eshte normale, kur 
prinderit, per kenaqesite e tyre, i 
harrojne femijet, po ashtu sic nuk 
eshte normale, kur ne familje vetem 
femijet pushojne, zbaviten, kurse 
punet t'u takojne vetem prinderve. 

Nje kusht i rendesishem ne 
edukimin e suksesshem ne familje 
eshte autoriteti i prinderve. Autoriteti 
i prinderve eshte ndikimi i babait 
dhe nenes ndaj femijeve, qe bazohet 
ne respektin dhe dashurine ndaj tyre, 
tek besimi ne pervojen e tyre jetesore, 
ne fjalet dhe keshillat. 

Femija ndien mbi veten, ndikimin 
e te gjithe anetareve te familjes, 
madje edhe ne ato raste kur dikush 
sikur shmanget nga veprimi i 



drejtperdrejte edukues ndaj tij. 
Keshtu, babai, i cili p.sh. nuk merr 
pjese drejtperdrejt ne problemet 
ekonomike te familjes, duke i 
quajtur ato "pune grash", krijon tek 
femija nje raport negativ per punen, 
mungesen e respektit ndaj gruas, 
ndaj ekonomise se familjes. 

Respektimi i individualitetit te 
femijes, te kuptuarit e interesave te 
tij, synimi per te pare ne te njeriun, 
jane kushte te domosdoshme per 
rritjen e autoritetit. 

Mjaft prinder, si shkak te mungeses 
se vemendjes ndaj femijeve paraqesin 
mungesen e kohes, per t'u marre 
here pas here me femijet. Por interesi 
i gjalle, vemendja ndaj mesimeve 
te femijeve, ndaj "vogelsirave" te 
jetes se femijeve, - jane komponente 
te domosdoshem te autoritetit 
prinderor ne familje. Mungesa e 
vemendjes ndaj femijeve, nuk duhet 
te justifikohet me zenien ne pune. 

Fusha pjellore qe shtrihet per nje 
te neserme me te mire, keshtu me 
duket mua, eshte ne nje revolucion 
personal. Shkollo nje here vetveten 
para se te shkollosh shoqerine, 
beje veten nje qytetar qe nuk e njeh 
friken. Nxirr anen me te mire qe 
ke. Dhe bej te njejten gje per femijet 
e tu dhe te afermit. Te zgjerosh 
femijerine e femijeve te tu, eshte nje 
mallkim per te ardhmen e femijes, 
nderkohe qe mund t'i japesh nje 
bekim ne menaxhim, sigurisht. 
Mos e lejoni vajzen a djalin tuaj te 
percaktojne veten e tyre nga ato qe 
konsumojne: gmimi i nje zakoni te 
tille jetesor eshte shume i ulet, qe te 
jete i vlefshem sa kostoja. Dhe, kur 
ju pastaj ta gjeni veten te frikesuar 
dhe te neveritshem nga sjelljet e 
papjekura dhe te papergjegjshme 
qe shikoni rreth jush, mendoni per 
shkollen si perparimin e tyre dhe 
beni dicka per te. ■ 

Bibliografia: Maalouf, Amin, "Identitete 
vrastare", Onufri, Tirane 2001. / Milo, Paskal, 
"E drejta kushtetuese dhe mbrojtja e te 
drejtave te femijeve", "Drita", Tirane 1999, 
fq. 126. / Gatto, John Taylor; Hanson, Hamza 
Yusuf; Sayers, Dorothy, "Edukimi i Femijeve 
Tuaj ne Kohet Moderne", Shoqata Kulturore 
"Rinia e se Ardhmes", Tirane 2008 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



60 



P S I K O L O G J I 



Vlora PODVORICA-SHALA 



Si ta largojme friken nga femijet tane 



Cdo femije ka nje sasi frike ne 
veten e tij; disa nga keto jane frika 
normale te femijerise, kurse disa te 
tjera nuk jane. Nje sasi e frikes tek 
femija eshte e kuptueshme dhe e 
shendoshe, sic eshte frika nga zjarri, 
sepse ai djeg. Ekspertet e psikologjise 
se femijeve thone se femija ne vitet 
e hershme te jetes mund te shf aqe 
shenja frike kur te degjoje ndonje 
zhurme te befasishme apo duke rene 
dicka. Ne pergjithesi vajzat shf aqin 
me shume frike sesa djemte dhe 
intensiteti i frikes mund te ndryshoje 
sipas imagjinates se femijes: sa me 
imagjinues te jete femija, aq me teper 
mund te frikesohet. 

Sidoqofte, femija mund te zhvilloje 
frike nga gjerat e pademshme, sic 
jane terri, uji, shkallet dhe tubimi me 
njerez te tjere. Keto frikesime mund 
te jene rezultat i disa faktoreve: 

1. Frikesimi i femijes nga ana 
e nenes se tij mer rrefime per 
fantazmat, hijet apo krijesa te 
ndryshme te frikshme. 

2. Rrefimi i perrallave dhe 
tregimeve te ndryshme, te cilat 
ngerthejne ne vete personazhe te 
shemtuara dhe imagjinuese. 

3. Rritja e femijes ne izolim, duke e 
mbajtur larg dhe te vecuar nga njerez 
te tjere. 

4. Femijet jane imitues te prinderve 
te tyre dhe marrin fobi nga prinderit 
e tyre, prandaj dhenia e nje shembulli 
te mire para femijeve, luan rol te 
rendesishem ne formimin e tyre. 

Ne menyre qe te largohen keto 
frika, prinderit duhet: 

1. T'i mesojne femijet qe gjithmone 
ta besojne Allahun xh.sh. ta 
adhurojne Ate dhe ta kuptojne se 
cdohere mund te mbeshteten ne Te, 
ne cdo situate te frikshme apo ankthi. 



2. Te mos i frikesojne femijet me 
personazhe imagjinare, sic jane 
fantazmat ose dhe shtazet. Gjithmone 
kujtoni hadithin e Pejgamberit a.s., 

i cili tha: "Besimtari i fort eshte me i 
mire dhe me i dashur tek Allahu sesa 
besimtari i dobet" (Muslimi) 

3. T'i japin femijes pergjegjesi dhe 
ta lejojne qe te veproje ne menyre 
te pavarur. Po ashtu t'i lejohet qe te 
shoqerohet me njerez te tjere dhe t'i 
njohe ata. 

4. T'i japin guxim dhe ta 
trimerojne duke i treguar rrefime per 
paraardhesit tane besimtare. 

5. Ashtu sic rekomandojne 
psikologet, t'i japin femijes rast qe 
t'i njohe gjerat qe e frikesojne, p. sh., 
nese frikesohet nga uji, ta lejojne te 
luaje me uje ne ndonje ene, apo, nese 
frikesohet nga erresira, prinderit 
mund ta lejojne qe te luaje me celesin 
e llambes elektrike, duke e ndezur e 
fikur e te tjera. 




"FEMIJA ESHTE FRYT I 
ZEMRES DHE NJE PREJ 
LULEVE MEAROMETE 

XHENNETI "muhamedas 



FRIKA NGA ERRESIRA 

Ne pergjithesi femijet tregojne 
frike kur prinderit e tyre i ndajne ata 
nga shtrati i tyre. Prinderit duhet ta 
pranojne faktin se femijes dhoma 
i duket krejtesisht ndryshe kur te 
fiket drita, prandaj, per ta evituar 
kete gje, ju mund te... 

1 . Perdorni drite nate, por provoni 
vendin e vendosjes se saj, qe te jeni 
te sigurt se nuk do te krijoje hije 
frikesuese. 

2. Qendroni ne dhome per pak 
minuta pasi te fiket drita, dhe te 
bisedoni per faktin se si gjerat mund 
te duken me ndryshe. Perdja qe 
leviz nga puhia e lehte, gjate nates 
duket shume me ndryshe, nga 
c'duket gjate dites. 

3. Lini deren e dhomes se femijes 
pakez te hapur dhe t'i thoni atij se 
nuk do te jeni larg, keshtu ai do te 
ndihet me i sigurt. 

4. Te mos e ftoni femijen ne 
shtratin tuaj nese zgjohet ne mes te 
nates, sepse mund ta beje shprehi 
dhe ajo pastaj eshte veshtire t'i 
largohet!! Ne vend qe te veproni 
keshtu, qetesojeni femijen ne 
dhomen e tij dhe thoni se sa krenare 
jeni qe ai tregohet mjaft i rritur - sa 
per te fjetur vetem ne dhome. 

Eshte detyre e prinderve qe 
femijeve te tyre t'u ofrojne kujdes 
te vecante, dashuri dhe mbeshtetje, 
ne menyre qe te largojne te gjitha 
fobite qe mund te shfaqen tek ata, 
keshtu qe te mund te perballojne 
dhe tejkalojne bashkerisht keto 
sfida. 

Nuk duhet te harrojme hadithin 
ku Pejgamberi alejhi selam thote: 
"Femija eshte fryt i zemres dhe nje 
prej luleve me arome te Xhennetit". 
(Tirmidhiu) ■ 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



A K T U A L E 



Mr. Oemajl MORINA 



Zgjedhjet 

presidenciale ne Iran 

Nga po shkon Republika Islame e IranitV. 



Interesimi i medieve boterore nga prodhimi i 
uraniumit ne Iran, ne muajin qershor kaloi ne zgjedhjet 
presidenciale qe u mbajten me 12 qershor. Sipas 
deklaratave zyrtare, ne zgjedhje fitoi bindshem ish- 
presidenti iranian, Mahmud Ahmedin Nexhat kunder 
rivalit te tij, Mir-Husejn Musavi. Shpallja e rezulatit 
te zgjedhjeve nga ana e Ministrise se Puneve te 
Brendshme, ishte e papritur, jashte rregullave zgjedhore 
dhe me fitoren me nje perqindje te larte. Sipas te 
dhenave zyrtare, Presidenti aktual fitoi 62% te votave, 
qe do te thote 24 milione vota, nderkohe qe kater vjet 
me pare kishte fituar vetem 12 milione. Ky rezultat, kaq 
i larte, nuk eshte' pritur as nga optimistet me te medhenj 
te taborrit te Ahmedin Nexhat. 

Kjo beri qe opozita, e pakenaqur nga ky rezultat, te 
zbriste ne rruge, ne shenje proteste, sic thone ata, per 
shkak se po luhej me voten e popullit. Ky konflikt per 
cdo dite e me teper po merr permasa te medha, kur 
dihet se te dy palet kane koncepte te ndryshme ne 
shume ceshtje qe kane te bejne me qeverisjen e Iranit, si 
dhe ne marredheniet nderkombetare. 
Irani, pas ardhjes se Ajatullah Homeinit ne pushtet, 
me 1 shkurt 1979, instaloi nje sistem qeverises, qe 
dallon nga shume vende re tjera te botes. Ekzistojne 
parlamenti, presidenti, po edhe disa instanca te tjera, 
ne krye te te cilave eshte "vilajet al-faqih" (pushteti i 
fakihut), i cili eshte i padiskutueshem. Ne kete post 
ishte vete Ajatullah Homeini deri ne vitin 1989, kurse 
pas vdekjes se tij, ate e trashegoi Ajatullah Ali Hamnei, 
udheheqesi aktual me i larte fetar i Iranit. 

Mahmud Ahmedin Nexhat, i cili para se te zgjidhej ne 
postin e Presidentit ishte kryetar i qytetit te Teheranit. 
I takon rrymes radikale te pushtetareve te Iranit, dhe 
ka mbeshtetje nga lideri fetar i Iranit - Ajatullah Ali 
Hamnei, nga pjesa radikale e udheheqesve fetare si dhe 
nga garda revolucionare. 

Nderkohe qe Mir-Husejn Musavi, ish-kryeminister 
i Iranit ne vitet tetedhjete i perket krahut reformist 
brenda establishmentit politik iranian, ku ben pjese 
edhe ish-presidenti Hashimi Rafsanxhani, ish- 
Presidenti Mohamad Hatami etj.. 




IRANI NE LUFTE NE MES DY KONCEPTEVE BRENDA 
ESTABLISHMENTIT POLITIK TE TEHERANIT, NE 
MES ATIJ LIBERAL DHE ATIJ KONSERVATIV 

Presidentet iraniane, te diet kane ide liberale, 
nuk e kane lehte ta ushtrojne pushtetin e tyre nen 
mbikeqyrjen e lidereve fetare, ne vecanti nese ata 
jane konservative. Kete me se miri e tregon pervoja 
e Presidentit te pare iranian, Beni Sadr, te cilin vete 
Ajatullah Homeini e kishte sjelle prej Parisit, por i 
cili pas nje kohe u detyrua jo vetem te jepte doreheqje 
nga posti i tij, po edhe te largohej nga Irani dhe te 
vazhdonte jeten e tij ne ekzil ne Paris. Ne nje interviste, 
qe dha keto dite per nje televizion francez, ai i 
pershkroi ngjarjet aktuale ne Iran si nje lufte ne mes dy 
koncepteve brenda establishmenti politik te Teheranit, 
ne mes atij liberal dhe atij konservativ. 
Sipas analistit nga Bejruti, Ridvan Essjid, iranianet, 
kur dalin ne rruge deshirojne nderrimin e regjimit. 
Keshtu kishte ndodhur ne vitin 1906, kur kishin bere 
revolucionin per shpalljen e Kushtetutes, si dhe ne vitin 
1979, kur Ajatullah Homeini nga Parisi, nen presionin e 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



62 




A K T U A L E 



mases kishte detyruar Shahun Riza Pahlavi ta leshonte 
Iranin, duke ia leshuar ketij te fundit vendin per ta 
marre pushtetin dhe per te qeverisur vendin. Edhe pse 
ai kishte ushtrine me te fuqishme ne Lindjen e Mesme, 
sherbimin sekret "Savak" si dhe kishte perkrahjen 
e Botes Perendimore, nese u behet nje vleresim tri 
dekadave te Revolucionit Islamik te Iranit, mund te 
shtrohet pyetja: A realizoi ajo levizje masive aspiratat 
e popullates, e cila me tere qenien e saj e perkrahu? 
Pergjigjja nuk mund te marre note kaluese. Keshtu 
shprehet edhe Shirin Abadi, fitues e Cmimit Nobel per 
Paqe ne vitin 2003. Ajo thekson: "Ne te gjithe u ngritem 
kunder regjimit te korruptuar te Shahut dhe perkrahem 
revolucionin islamik, por shume shpejt u zhgenjyem". 

Synimet e jashtme te Revolucionit Islamik ishin te 
eksportohej modeli iranian i sistemit ne vendet e rajonit 
si dhe armiqesia me ShBA-ne. Eshte i njohur rasti i 
marrjes peng te diplomateve amerikane ne Ambasaden 
amerikane ne Teheran. 

Ne aspektin e brendshem, revolucioni deshironte 
te bente thyerjen e shoqerise moderne iraniane dhe 
te rindertonte nje shoqeri te re. Por, ky projekt nuk u 



realizua per shkak te agresionit irakian nga regjimi i 
Sadam Huseinit, i perkrahur nga ShBA, qe vazhdoi per 
tete vjet me radhe. 

BRENDA DY DEKADAVE TE PARA TE 
REVOLUCIONIT ISLAMIK, IRANIN E LESHU AN ME 
SHUME SE TRE MILIONE IRANIANE, SHUMICAPREJ 
TYRE GJATE DEKADES SE PARE 

Megjithate, vazhdoi pastrimi i shoqerise iraniane jo 
vetem nga opozita, po edhe nga ata qe ishin indiferente. 
Keshtu, ndodhi mbyllja e Universitetit te Teheranit per 
vite te tera, me qellim te spastrimit te tij nga elementet 
qe nuk i pelqenin te gjitha idete e Revolucionit Islamik. 
Ceshte e njohur se c'u ndodhi komunisteve, behaijeve, 
presidentit te pare te Republikes Islamike, fakihut te 
pare te caktuar per ta zevendesuar Imam Homeinin dhe 
mijera te tjereve nga te gjitha pjeset e shoqerise. Prandaj, 
brenda dy dekadave te para te Revolucionit Islamik, 
Iranin e leshuan me shume se tre milione iraniane, 
shumica prej tyre gjate dekades se pare. 

Edhe ne periudhat kur reformistet e paten pushtetin, 
nuk u be ndonje zhvillim ekonomik, edhe pse Irani ze 
vendin e dyte ne bote me rezervat e medha te naftes dhe 
gazit natyror, pas Arabise Saudite. Sepse te hyrat shkonin 
per propagande politike e jo ne zhvillimin e vendit dhe 
uljen e papunesise. Keshtu niveli i papunesise gjate kater 
vjetve, sa ishte ne pushtet Mahmud Ahmedin Nexhat, ka 
arritur ne 26%, qe per nje vend te pasur si Irani, eshte nje 
perqindje tejet e larte. 

Pas fjalimit te Ajatullah Ali Hamneit qe mbajti 
ne namazin e xhumase, ne xhamine e Universitetit 
te Teheranit, ku munguan kater figurat kryesore te 
reformatoreve, Hashimi Rafsanxhani, Mohamad Hatemi, 
Mir-Husejn Musavi dhe Mehdi Harrubi, si duket 
mundesite per kompromis jane tejet te vogla, sidomos 
nese merret parasysh edhe permbajtja e fjalimit te liderit 
fetar, i cili fajesoi opoziten per daljen e demonstruesve 
neper rruget e Teheranit. 

Nderkohe qe Mir-Husejn Musavi, vetem nje dite 
me vone akuzoi liderin me te larte fetar, Ajatullah 
Ali Hamnein, se po ve ne pikepyetje "legjitimitetin e 
Republikes Islamike", e sipas rregullave shiite, fjala e 
udheheqesit me te larte fetar nuk mund te kontestohet. 
Udheheqesi i larte fetar i Iranit, Ali Ajatullah Hamnei, 
eshte para nje sprove te madhe, te vazhdoje mosperfilljen 
e kerkesave te reformisteve, me Mir-Husejn Musavin ne 
krye, i cili kerkon perseritjen e procesit zgjedhor, apo te 
ngule kembe ne faktin se procesi zgjedhor ka perfunduar 
dhe se ne kater vjetet e ardhshem Mahmud Ahmedin 
Nexhat, do te jete ne krye te Republikes Islamike te Iranit. 

Prandaj, sic thuhet, populli i Iranit nuk zbret ne rruge 
se koti. Por, nese ai zbret, do ta nderroje pushtetin. Pyetjet 
qe shtrohen para nesh, jane: A ka dale vertet per ta 
nderruar pushtetin? Kush qendron pas tij? Deri ku do te 



63 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



A K T U A L E 



shkojne ngjarjet? Keto jane pyetje, per te cilat veshtire te 
jepen pergjigje dhe per zhvillimet qe do pasojne ne ditet 
dhe javet ne vijim. 

IRANI - PLAGA QE VESHTIRE MUND TE SHEROHET 

Pa marre parasysh rezultatin e konfliktit aktual 
ne Teheran, nje gje eshte me se e vertete: Qeveria ne 
pushtet do t'i vuaje pasojat e percarjes se madhe, 
perfundimi i se dies nuk shihet ne horizont ne ndonje te 
aferme te shpejte. 

Kjo percarje mund te shihet, ne menyre te qarte, 
ne te gjitha institucionet e sistemit te komplikuar te 
Homeinit. Shohim se sektori politik dhe aktiv i prijesve 
fetare te shiave, eshte i percare. Keshtu, shohim se 
lideret e medhenj fetare, si Husejn Ali Al-Muntadhari, 
Abdul Kerim Musavi Ardebili dhe Jusuf Sijani, jane 
rreshtuar ne anen e opozites. 

Ne anen tjeter, shohim qe lideret fetare me ndikim, 
si Muhamed Teki Misbah Jazidi, Ahmed Xheneti dhe 
Ahmed Hatemi, perkrahin liderin suprem, Ajatullah Ali 
Hamnei, i cili paraqitet si komandant i pergjithshem. 

Te njejtin qendrim e shohim edhe ne institucionin e 
ushtrise; disa personalitete te larta ushtarake perkrahin 
"liderin suprem fetar" Ajatullah Ali Hamnei, sic 
eshte Ministri i Mbrojtjes gjeneral Mustafa Muhamed 
Nexhar, Ministri i Puneve te Brendshme, gjeneral Sadik 
Mahsuli, kurse te tjere, si admirali Ali Shamihani, ish- 
Minister i Mbrojtjes, pastaj gjeneral Jahja Rahim Safevi, 
ish-Komandant i gardes revolucionare, kane dhene 
shenja se jane radhitur ne anen e opozites. Percarja me 
e madhe dhe me e rrezikshme eshte ne radhet e gardes 
revolucionare. 

A PO FITON OPOZITA SIMPATI NGA USHTARAKET? 

Sipas disa raporteve, jo te konfirmuara mire, thuhet 
se 17 oficere te larte te Gardes revolucionare jane 
shkarkuar nga postet e tyre. Ne mesin e tyre eshte 
shkarkuar gjeneral Ali Fadli, komandant i njesive 
speciale, pasi kishte refuzuar t'u jepte urdhra njesive 
te tij, per t'i sulmuar protestuesit. Mirepo, qendrimi i 
gjeneral Muhamed Ali Xhaferit, komandant i Gardes 
revolucionare, ende eshte i paqarte; edhe pse eshte nen 
komanden e Mahmud Ahmedin Nexhat, ai nuk ka qene i 
kenaqur me politikene tij. 

Nderkohe qe gjeneral Hasan Fejruzabadi, qe eshte 
ne postin e Komandantit te pergjithshem te Forcave te 
Armatosura si dhe njeri nder komandantet me te njohur 
ushtarake ne vend, ka marre qendrim neutral, edhe pse 
thuhet se ai tregon simpati per opoziten. 

Po ashtu edhe tregtaret, te diet paraqesin mbeshtetesin 
kryesor te sistemit te Homejnit ne Iran, jane te ndare, 
ne mes te perkrahesve dhe atyre qe jane kunder 
regjimit. Keshtu, gjate diteve te kaluara kishte perpjekje 



per mbylljen e dyqaneve ne shenje proteste per 
keqperdorimet e zgjedhjeve, por ne te njejten kohe kishte 
dhe zera qe pershendeten fitoren e Mahmud Ahmedin 
Nexhat. 

Ndarje shohim edhe ne mesin e disa teknokrateve, si 
ish-Ministri i Jashtem, Ali Ekber Vilajati, i cili perkrah 
"liderin suprem fetar" pa asnje medyshje, kurse disa 
te tjere, si: Gulam Rida Agazade, i cili eshte ne krye te 
programit berthamor iranian, kane dhene shenja se 
perkrahin opoziten. Ne mesin e disa personaliteteve 
me rendesi, si gjeneral Muhamed Bakir Kalinavi, 
kryetari i qytetit te Teheranit, dhe Ali Larixhani, kryetar 
i parlamentit iranian, u perpoqen te kishin qendrim 
neutral ndaj ngjarjeve te fundit. Ne diten e pare anuan 
nga opozita, kurse diten tjeter u prononcuan per 
perkrahjen e "liderit suprem fetar" Ajatullah Ali Hamnei. 

PERgARJE E MADHE EKZISTON EDHE NE MESIN E 
AKADEMIKEVE 

Mbi 400 profesore te universiteteve te Iranit, si dhe nje 
numer i konsiderueshem i dekaneve, ne shenje proteste 
per ate qe ata e quajne "falsifikim" te zgjedhjeve te 12 
qershorit, dhane doreheqje. Por, me qindra akademike te 
tjere mbeshteten zgjedhjen e Mahmud Ahmedin Nexhat, 
kryetar i Iranit, duke kritikuar ashper "veprimet" e Mir 
Husejn Musavit, te cilat sipas tyre, ai po i bente ne emer 
te armiqve te Iranit. 

Percarje e ngjashme ekziston edhe ne mesin e 
institucioneve te sistemit, sic eshte keshilli i eksperteve, 
qe ka 92 lidere fetare, misioni i te cilit eshte mbikeqyrja 
e punes se "liderit suprem fetar", ne krye te te cilit eshte 
Huxhetul-islam, Hashimi Raf sanxhani, i cili konsiderohet 
se eshte prej personaliteteve me te rendesishme te 
opozites. Ne aspektin juridik, Keshilli i eksperteve ka 
te drejte te shkarkoje Ajatullah Ali Hamnein si "lider 
suprem fetar", mirepo kjo kerkon dy te tretat e anetareve. 
Kete numer te votave, eshte veshtire ta siguroje Hashemi 
Rafsanxhani ne kete moment. 

E njejta gjendje eshte edhe tek Keshilli Islamik, 
ku, sipas disa parashikimeve, nje e treta e anetareve 
perkrahin Mir Husejn Musavin, kurse nje e treta 
tjeter perkrahin Ahmedinexhatin. Kurse ne Keshillin 
e Ministrave, te cilin e udheheq Mahmud Ahmedin 
Nexhat, llogaritet se se paku kater ministra perkrahin 
opoziten. Me siguri, Ahmedin Nexhati, nese mbijeton 
krizen e tashme, do t'i shkarkoje ata ne ndryshimet e 
ardhshme ministrore, qe do t'i beje se shpejti. 

Keshtu, si rezultat i kurdisjes se votimeve 
presidenciale qe u bene me 12 qershor, pergarja ne 
shoqerine iraniane depertoi neper te gjitha shtresat e saj, 
duke arritur edhe ne institucione, te cilat ne te kaluaren 
dukej se ishin unike kunder armikut te jashtem, ne 
krye me ate qe quhej "shejtani i madh" , qe domethene 
Shtetet e Bashkuara te Amerikes. ■ 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



64 



INTERVISTE 



Interviste me Ahmed ZEVAILIN - fitues i Cmimit Nobel 

Shkenca ne Boten Islame 



Per me se shtateqind vjet, (Jmimi Nobel eshte 
dhene per te arriturat me te larta ne shkencat fizike, 
paqe dhe letersi. Gjate kesaj periudhe, vetem dy 
shkencetare nga Bota Islame jane kualifikuar per 
kete' cmimin ne shkencat fizike: Abdus Selami nga 
Pakistani ne fizike (1979) dhe Ahmed Zevaili nga 
Egjipti ne kimi (1999). Abdus Selami nderroi jete me 
1996, duke lene Ahmed Zevailin laureatin e vetem 
te gjalle ne Boten Myslimane te cmimit Nobel ne 
shkencat fizike. 

Shkenca ne Boten Islame lulezoi ne mes shekujve 
tete e njembedhjete. Sikur te kishte ekzistuar Cmimi 
Nobel ne ate kohe, ky cmim do t'u kishte takuar disa 
here shkencetareve myslimane, por sot gjendja eshte 
shume me ndryshe. Perse pesuan renie zbulimet 
shkencore ne Boten Myslimane? Cfare duhet te bejne 
myslimanet qe ta rikthejne persosmerine ne shkence, 
qe e kishin dikur? Cilat jane perspektivat e tanishme 
ne Boten Islame? Per te kerkuar pergjigje per keto 
pyetje, ne iu drejtuam Ahmed Zevailit, i cili shpalos 
udhetimin e tij magjepses drejt Cmimit Nobel bashke 
me opinionet e tij rreth shkences ne Boten Islame. 

KUSH ESHTE PROFESOR AHMED ZEVAILI 

Profesor Zevaili diplomoi ne Universitetin e 
Aleksandrise, Egjipt, kurse doktoraten e perfundoi ne 
Universitetin e Pensilvanise. Nderimet e tij perfshijne 
me se njeqind cmime, mirenjohje, urdher nderi dhe 
mirenjohje shteterore nga tere bota. Me 1999 Profesor 
Zevailit iu dha Cmimi Nobel ne kimi per zhvillimet e 
tij nismetare ne fushen e femtoshkences, duke bere te 
mundur observimin e levizjes se atomeve individuale 
ne nje femtosekonde, e cila eshte, nje e milionta e nje 
se miliardes se nje sekonde. 

Profesor Zevaili eshte gjithashtu i njohur edhe per 
ligjeratat e tij publike, shkrimet per shkencen dhe 
teknologjine, edukimin dhe problemet boterore, si 
dhe per perpjekjet e palodhshme per ta ndihmuar 
shtresen e paprivilegjuar. Ne biografine e tij te 
fundit, Lundrimi ne kohe - nga profesioni deri ne 
(^mimin Nobel, ai rrefen jeten dhe punen e tij deri ne 
marrjen e (Jmimit Nobel; aty, nder te tjera, ai sugjeron 
edhe nje varg aksionesh konkrete per boten e te 
paprivilegjuarve dhe ofron nje vizion te ri te rendit 
boteror. 




Ne nje nga komentet tuaja te fundit ne gazeten Independet, ju 
citoni nje ajet te bukur te Kur'ani t: 'All-llahu nuk e prish gjendjen 
e nje populli (nuk ua largon te mirat) perderisa ata ta ndryshojne 
veten e tyre.'(Rad 13:11) Perse e cituat kete verset? 

Nese shikoni kohen kur myslimanet ishin ne kulmin e 
arritjeve, ata individualisht po vepronin si myslimane te 
mire, qe do te thote se lexonin vazhdimisht Kur'ani n dhe 
mendonin per gjerat e mira qe duhej te benin, sic ishte, 
kerkimi i diturise. Sic e dini, fjala e pare qe u shpall nga 
Kur'ani , ishte fjala 'lexo' dhe ky respekt per diturine eshte 
perseritur gjithkund ne Kur'an, sa qe shkencetaret e medhenj 
gati jane renditur ne rangun e profeteve. Prandaj, myslimanet 
e atyre diteve kuptuan rendesine e nxenies se dijes. Sot, per 
shkak te renies qe ka ndodhur ne mesin e myslimaneve, ne 
jemi kapur aq shume nga ideja e teorise se konspiracionit, 
saqe deshirojme t'i fajesojme te tjeret per renien tone. 

Nuk ka dyshim ne mendjen time se ekzistojne shume 
forca te jashtme qe kane kontribuar ne renien tone, por e 
verteta eshte se na mbetet neve per f u permiresuar. Ndihem 
krenar kur shoh ndonje mysliman, te ri a ne moshe, qe te kete 
arritur ne shkalle te larta. Ne cdo rast qe shoh, kuptoj se keta 
njerez nuk lejuan qe gjerat e jashtme t'i pengojne ata, prandaj 
edhe kane vazhduar drejt suksesit. Per kete arsye, duke u 
mbeshtetur edhe ne Kur'an, une e konsideroj renien tone si 
problem tonin. 

Ne librin tuajju thoni: 'Xhamia Sidi Ibrahim el-Dasuki ishte 
shume me rendesi ne jeten time, ngase me percaktoi femijerine time 
te hershme. Shkoja ne xhami per te studiuar...Ne Islam, xhamia nuk 
eshte vetem per lutje, por eshte edhe per dituri' (f. 15). A mendoni se 
kjo vazhdon te mbetet e vertete? 



to 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



INTERVISTE 



Fatkeqesisht, ne vitet e fundit xhamia eshte perdorur 
nga njerez, te diet nuk jane aq te shkolluar rreth Islamit, 
per te propaganduar veshtrimet e tyre, e jo pikepamjet e 
Islamit, keshtu qe ka lindur nje komponent politik. Eshte nje 
mungese e shkollimit ne anen e ketyre njerezve. Duke u rritur 
ne Egjipt, me kujtohet El-Ezheri si nje nga qendrat e ndricimit 
te botes. Une mbase nuk shkova deri ne El-Ezher, ama edhe 
ne qytetin tim kishte nje xhami, ku shkonim dhe takoheshim 
me imamin, dhe gjeja kryesore qe ai do te na thoshte neve si 
djem te rinj, ishte: 'Ju duhet te arrini dituri; ti duhet te behesh 
mjeku me i mire apo inxhinieri me i mire'. Ne mesonim 
ne xhami. Ishte e mrekullueshme. Dua te them, si te rinj qe 
ishim, do te takoheshim ne xhami, ku 
do te faleshim, dhe pastaj te gjithe do 
te uleshim dhe te lexonim librat dhe 
shenimet tona te shkolles. Keshtu qe 
xhamia ishte nje qender graviteti per 
tere qytetin. 

Ne shume vende ne liber flisni per 
rendesine e te pasurit 'nje pasion' per te 
arritur dicka. A e kemi hunibur ne, si 
myslimane, pasionin tone per shkence dhe 
dituri? Nese po, si mund t'ua rikthejme kete 
gjeneratave tereja? 

Nuk mendoj se e kemi humbur 
pasionin, jo. Qe nga marrja e Cmimit 
Nobel, kam folur gjithandej Botes 
Myslimane, nga Kajro deri ne Malajzi, 
nga Stambolli deri ne Liban, dhe mijera 
njerez kane prezantuar ne ligjeratat e 
mia. Ajo cfare kam zbuluar, eshte se 
te rinjte jane te uritur per te arritur, ata 
e kane pasionin per arritje. Problemi 
eshte se, fatkeqesisht, ata nuk gjenden ne sistemin e duhur 
qe do t'i bente ata te kuptojne potencialin e tyre. Prandaj, 
une shpesh e them se pasuria me e madhe he per he e 
Botes Myslimane eshte kapitali i saj njerezor. Sikur kjo te 
shfrytezohej ne menyren e duhur dhe sikur ne f i rindertonim 
qendrat e vjetra te persosmerise per te terhequr mendjet me 
te ndritura, une besoj se Bota Myslimane do te pesonte nje 
ndryshim te madh. Ekzistojne shume probleme politike, por 
une nuk mendoj se problemi me Boten Myslimane eshte 
mungesa e resurseve ekonomike apo mungesa e kapitalit 
njerezor. Ne i posedojme te dyja llojet e resurseve. 

Disa njerez mendojne sefeja dhe shkenca nuk mund te 
bashkekzistojne. Cili eshte qendrimijuaj rreth kesaj ceshtje? 

Disa nga mendjet me te ndritura te botes jane njerez fetare. 
Keshtu qe pohimi se per te qene nje shkencetar racional, sipas 
definicionit, ju nuk duhet te besoni ne nje fe, eshte paksa 
naiv. Gjithashtu mua me duket se eshte edhe bukur shume 
dogmatik. Feja eshte shume me rendesi per njerezit, per 
nje mori arsyesh, dhe une nuk shoh ndonje konflikt ne mes 
ketyre te dyjave. 




A e shihni suksesin e disave si aijuaji dhe Abdus Salamit, si 
raste te jashtezakonshme individuate, apo si shenja te para te nje 
ringjalljeje ne Boten Islame? 

Jo, nuk i shoh si shenja te reja te ringjalljes, ngase une 
gjithnje e them se kam qene me fat per te fituar dy gjera 
nga femijeria ime e hershme dhe rinia ime. Se pari, ndihem 
krenar per sistemin e vlerave qe me eshte dhene nga familja, 
dhe menyra se si jam rritur si mysliman ne Egjipt. Nuk 
u rrita ne nje sistem ku do te bija ne droge e dhune; une 
kurre nuk kisha pare arme me sy, para se ta leshoja Egjiptin. 
Vlerat qe i mora nga familja, ishin tejet me rendesi per mua 
dhe me dhane siguri per ate qe kam arritur ne jete. Pervec 
kesaj, dhe shume me rendesi, une 
u pajisa me nje shkollim te mire ne 
Egjipt deri ne shkallen universitare. 
Ajo qe Amerika me ka ofruar mua, 
eshte nje sistem i vleresimit dhe 
mundesise, dhe kjo eshte ajo qe po na 
mungon neve ne Boten Islame. Sikur 
te kisha mbetur ne Egjipt, nuk do te 
kisha qene ne gjendje te beja ate qe 
kam bere, per shkak te kesaj mungese 
te mundesise dhe vleresimit per te 
f arriturat. 

Me lejoni t'ju jap edhe nje shembull 
tjeter: Nje pjese e Botes Myslimane 
eshte shume e varfer, por ekziston 
edhe nje pjese e madhe qe eshte 
shume e pasur. Kjo pjesa shume e 
pasur nuk ka investuar ne kapitalin 
njerezor. Ne nje udhetim timin 
te fundit ne Malajzi, u takova me 
Dr. Mahatir Muhamed-in, ish- 
kryeminister i vendit. Sot Malajzia 
eshte nje shtet ku 60% e popullates se saj jane myslimane. 
Eshte e mundur te shihen rezultatet e eksperimentit qe 
eshte bere ne Malajzi. Malajzia ka bere nje transicion, 
GDP-ja e se dies eshte shume me e larte se ajo e shume 
shteteve myslimane, dhe gradualisht ata po hyjne ne boten 
e zhvilluar, dhe e gjithe kjo eshte bere ne nje vend me 60% 
te popullates myslimane. Ajo cfare bene ata, ishte investimi 
ne edukim. Dr. Mahatir me fha se, per te bere nje transicion 
prej nje vendi gati te pazhvilluar, i varur nga kallaji dhe 
goma, ne nje vend qe prodhon mikro-elektronike dhe te 
ngjashme, eshte dashur te investonim deri ne 20% te GDP- 
se ne edukim. Prandaj mendoj se formula eshte shume, 
shume e qarte se cfare mund te nxjerresh prej kesaj. 

Ne nje nga artikujt Tuaj te fundit ne nje gazete, ju thoni se nje 
nga qellimet primare te edukimit ne Boten Myslimane duhet te 
jete 'promovimi i te menduarit kritik'. Q'mendoni me te menduarit 
kritik? 

Te rinjte jane shume konfuze he per he; ata nuk e dine 
c'eshte gabim dhe c'eshte e drejte. Ajo qe une mendoj me 
te menduarit kritik, eshte se te gjithe neve na eshte dhene 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



66 



INTERVISTE 



dhurata e mendjes, per te menduar, prandaj duhet t'i 
edukojme njerezit se c/eshte moralisht e drejte dhe c/eshte 
moralisht gabim, dhe ne te njejten kohe te mendojne 
edhe per shkence. Nuk ka asgje te keqe nese studiojme 
pikepamje te ndryshme rreth asaj se cfare po ndodh ne 
univers. Nese je nje mysliman i mire, atehere varet nga ti - 
ti e ke kopshtin me dituri dhe ti vendos cfare te mendosh. 
Por t'i frikesosh njerezit dhe t'u thuash gjera si 'Nuk ben 
ta besh kete, mos e bej ate, mos lexo rreth kesaj...' -kjo nuk 
eshte te menduar kritik. Kjo nuk eshte ajo qe na duhet. 
Une kujtoj se Pejgamberi a.s. nuk do te kishte lejuar 
nje qendrim ndalues sot, ngase ai ishte progresiv ne te 
menduarit e tij; mesazhi i tij eshte 
mesazh paqeje dhe mesazh i te 
menduarit kritik. Sot ne shekullin 
njezet e nje, njerezit po mendojne te 
krijojne koloni ne Hene, njerezit po 
mendojne rreth zberthimit te gjeneve 
dhe hapjes se nje bote krejt te re per 
trajtiminin e semundjeve molekulare, 
njerezit po mendojne rreth observimit 
te atomeve ne nje femtosekonde. Edhe 
ne si myslimane duhet te ndjekim 
keto. 

Ne liber thoni: 'Nuk duhet ta ndajme 
boten ne 'ne' dhe 'ata' dhe nuk duhet 
te lejojme krijimin e barrierave permes 
sloganeve si 'perplasje civilizimesh', apo 
'konflikti ne mesfeve', neve na duhet 
dialog e jo konflikt e perplasje!' Cila 
mendoni se eshte menyra me e mire per 
arritjen e ketij dialogu ? 

Me lejoni te them, dhe madje po e 
shpreh kete shume fuqishem, une mendoj se ka injorance 
ne te dy anet. Ekziston nje pjese e madhe e popullates, 
e cila, kam pershtypjen se nuk eshte e informuar; ata 
nuk jane mjaft te sofistikuar per te folur me mendjen e 
Perendimit. Ne anen tjeter, perendimoret per nje kohe te 
gjate kane neglizhuar nevojen per te mesuar rreth Botes 
Myslimane, duke krijuar bindjen se patjeter duhet te 
ekzistoje nje konflikt me myslimanet. Me keso qendrimesh 
ne te dy palet, kurre nuk mund te arrijme tek dialogu. 

Me kujtohet se, kur kam ardhur per here te pare ne 
Shtetet e Bashkuara, ata i quanin japonezet 'japs', ndersa 
kinezet 'kinezet e kuq' e keshtu me radhe. Sot, per shkak te 
dialogut dhe per shkak se tashme kemi filluar t'i kuptojme 
kulturat e ndryshme, ekzistojne restorante japoneze dhe 
kineze gjithandej shtetit. Kina gjithashtu ka McDonalds... 
Por me Boten Myslimane nuk ka ndodhur ende e njejta 
gje. Per shembull, cfare dine ata ne ShBA rreth kultures 
turke? Do te ishte nje fillim i mbare sikur te mesonin rreth 
historise se Perandorise Osmane, e pastaj te mesonin edhe 
per bakllavane dhe mikpritjen turke. E njejta gje do te 
ndodhte edhe me arabet. Ne nuk kemi bere mjaft, kurse 




ne anen e tyre, me duhet ta them se edhe ata per nje kohe 
te gjate e kane neglizhuar mundesine e te mesuarit dicka 
rreth Botes Myslimane, fese se tyre apo ndjenjave te forta 
te myslimaneve rreth fese se vet. 

Ne nivelin individual, te dy palet kane nevoje te 
ekspozohen tek njera-tjetra me teper, dhe ketu gjejne 
shprehjen programet shkembyese dhe te gjitha llojet e tjera 
te edukimit. Por une me teper fajin ia le Botes Myslimane, 
ngase ne nuk kemi marre ndonje iniciative per te paraqitur 
veten tone ashtu sic ka bere pjesa tjeter e botes. 

Ju jetoni ne Kaliforni me bashkeshorten dhe dyfemijet. Si e 
mbani balancin ne mes punes, families 
dhe ceshtjeve te tjera personate? 

Une kam qene me fat ne kete 
aspekt, sepse babai i gruas sime 
eshte profesor dhe ajo e ka pare se 
c'do te thote per dike te punohet me 
perkushtim. Ajo shpesh e ka thene 
(per mua) se dashuria ime e pare 
eshte puna ime. Megjithate, mendoj 
se femijet e mi do te thoshin se jam 
nje baba i perkushtuar. Perpiqem t'i 
balancoj gjerat. Per shembull, gjithnje 
i kaloj te dielat me femijet; edhe kur 
jam ne shtepi duke lexuar, ata jane 
rreth meje. I shoh ata, luaj me ta. Nese 
nuk e ben kete, nese shkon ne ekstrem 
dhe pohon se puna juaj eshte gjithcka, 
atehere e ke lene anash nje pjese te 
madhe te jetes suaj, dhe une nuk besoj 
se do te kesh fuqi te besh shume gjera 
te tjera ne jete. 

Qfare eshte ajo qeju mban kaq te motivuar edhe pas marrjes se 
Qmimit Nobel? Po prejardhja juaj si mysliman, luan ndonje rol 
ne kete? 

Mendoj se eshte nje perzierje e te gjithave. Para se 
gjifhash, Zoti me krijoi me nje pasion per gjithcka qe 
bej. Nese lexoj nje liber, kam pasion per ta perfunduar 
ate. Gjeja tjeter eshte prejardhja ime, sic e thate edhe ju. 
Kur erdha ne Shtetet e Bashkuara, u sfidova. Ashtu sic e 
kam permendur ne librin tim, u ballafaqova me barriera 
politike, me barriera kulturore dhe me barriera shkencore. 
Keshtu qe u sfidova per te treguar se dikush me prejardhje 
si une, dikush qe eshte mysliman dhe eshte rritur me 
xhami dhe gjera te tilla, mund te arrije dicka. 

Sot, perpiqem te shkoj pertej (Jmimit Nobel, dhe te pyes 
veten a mund t'i ndihmoj njerezit dhe a mund ta ndihmoj 
shkencen ne pergjifhesi. Kujtoj se kjo eshte edhe per shkak 
te edukimit tim dhe xhamise. Prandaj, mendoj se eshte 
besimi ne jete, ne universin, ne vetveten, dhe ne Zotin, 
natyrisht, e gjithe kjo me ben ai qe jam. ■ 

Perktheu nga gjuha angleze: Jeton Mehmeti 

Revista Foiintain ,www.foiintainmagazine.com - Janar -Shkurt 2009,nr. 67 



67 



DITURIAISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



AKTIVITETE 




KRYEMINISTRI 
FALENDERON BIK 
PER KULTIVIMIN 
E KULTURES E 
TOLERANCES FETARE 
Rryeministri Hashim Thagi 
ka falenderuar Myftiun Mr. 
Nairn Ternava dhe Bash- 
kesine Islame te Kosoves 
per angazhimin e mrekul- 
lueshem ne edukimin 
qytetar, por edhe ne anga- 
zhimet per prezantimin e 
drejte te geshtjes se Kosoves 
anekend botes. Kete anga- 
zhim, Kryeministri Thagi 
e ka vleresuar ne funksion 
te lobimit per njohjen e 
pavaresise se Kosoves. "Te 
gjithe ata qe jane te intere- 
suar, dhe qe kane mundesi, 
ne do t'i perkrahim ne 
drejtim te pershpejtimit te 
njohjeve edhe me te medha 
per Kosoven" - eshte shpre- 
hur Kryeministri Hashim 
Thagi. "Para se gjithash z. 
Nairn Ternava dhe Bashke- 
sia Islame e Kosoves duhen 
falenderuar per kulturen e 
re te komunikimit, te toler- 
ances fetare, qe eshte kulti- 
vuar ne Kosove, ne nderti- 
min e shtetit demokratik, 
shtetit te mundesive dhe te 
tolerances, edhe ne kupti- 
min nderetnik edhe nder- 
fetar. Qeveria e Kosoves do 
t'i jape perkrahje te plote 
Bashkesise Islame ne keto 
perkushtime", - ka theksuar 
Kryeministri i Kosoves, 
Hashim Thagi. Myftiu 
Nairn Ternava ka falende- 
ruar Kryeministrin Hashim 
Thagi, ne emer te kryesise 
se Bashkesise Islame te 



Republikes se Kosoves, per 
punen madhore dhe per 
gatishmerine e tij te vazh- 
dueshme qe ka treguar ne 
raport me zgjidhjen e prob- 
lemeve, ne shoqerine kos- 
ovare. "Bashkesia Islame, 
sikur edhe deri tash, do te 
jete nje hallke e forte zinxhi- 
rore ne forcimin e shtetit te 
Kosoves. Presim qe te kemi 
takime te vazhdueshme 
dhe konsulta ne mes nesh, 
per te siguruar paqen dhe 
tolerancen, si dhe gatish- 
merine per jete te perbash- 
ket te te gjithe qytetareve te 
Kosoves", - eshte shprehur 
Myftiu Nairn Ternava. (R. 
Shkodra) m 




MYFTIU TERNAVA PRITI 
GJENERALIN KEITH 
JONS 

Myftiu i Kosoves, Mr. Nairn 
Ternava, priti sot Koman- 
dantin e BSH te Lindjes ne 
kampin "Bondestil", Keith 
Jons, te cilin e njohu me 
organizimin e Bashkesise 
Islame te Kosoves. Myftiu, 
gjifhashtu, e njohu koman- 
dantin amerikan edhe me 
arritjen, sukseset dhe sfidat 
e Bashkesise Islame te 
Kosoves. Myftiu edhe kesaj 
radhe falenderoi gjeneralin 
per kontributin e pranise 
ushtarake amerikane ne 
Kosove. "Prania juaj ne 
Kosove ne kuader te KFOR- 
it, eshte f aktor stabiliteti jo 
vetem per Kosoven, por per 
tere rajonin. Per kontribu- 
tin qe kane dhene ShBA 
per Urine dhe ndertimin e 
Kosoves si shtet i lire e de- 



mokratik, populli yne eshte 
mirenjohes"- tha myftiu 
Mr. Nairn Ternava. 
Gjenerali Jons u shpreh se 
situata e sigurise ne BSH 
te Lindjes eshte e qete. 
Gjenerali vleresoi larte 
angazhimin dhe kontribu- 
tin e Bashkesise Islame te 
Kosoves per kultivimin e 
tolerances dhe mirekupti- 
mit nderfetar. (R. Shkodra) m 




MYFTIU TERNAVA PRITI 
SHEJH MBACKE NGA 
SENEGALI 

Myftiu i Kosoves, Mr. Nairn 
Ternava, ka pritur me 24 
qershor ne serine e Krye- 
sise se Bl-se te Kosoves, 
keshilltarin e Senegalit 
shejh Mbacke, te cilin 
Myftiu Ternava e njohu me 
organizimin, zhvillimin 
dhe sfidat e Bashkesise 
Islame te Kosoves. Myftiu 
Ternava, shejh Mbacke- 
in, ne emer te popullit te 
Kosoves, e falenderoi edhe 
per kontributin e Senegalit 
ne njohjen e pavaresise 
se vendit tone. Myftiu 
mysafirit senegalez i tha 
se populli i Kosoves eshte 
falenderues dhe mirenjohes 
ndaj popullit dhe qeverise 
se tyre per shkak te njohjes 
se pavaresise se vendit tone 
qe ne ditet e para te shpal- 
ljes se saj. Gjithash tu Myftiu 
gmoi larte edhe perkrahjen 
e Senegalit per Kosoven ne 
Konferencen Islamike, OKB 
dhe ne Unionin Afrikan. 
Shejh Mbacke, pasi falen- 
deroi Myftiun per pritjen, 
tha se Qeveria e Senegalit 



ka ndjekur vazhdimisht 
me vemendje zhvillimet 
ne Kosove, dhe edhe ne te 
ardhmen Senegali dote jete 
nje perkrahes i Kosoves ne 
institucionet ku ajo per- 
faqesohet. Shejh Mbacke, 
gjate qendrimit ne Kosove, 
vizitoi edhe Fakultetin e 
Studimeve Islame, ku u 
prit nga Dekani, dc Dr. 
Rexhep Boja, mik personal 
i te cilit eshte shejh Mbacke, 
madje pikerisht me ini- 
ciativen e Rexhep Bojes, 
Shejh Mbacke qendroi ne 
Kosove. Shejh Mbacke, 
edhe Myftiut Ternava, edhe 
Dekanit Boja u tha se eshte i 
mahnitur nga zhvillimet ne 
Kosove, sidomos ne funk- 
sionimin e institucioneve 
shteterore, dhe u premtoi se 
ai personalisht do te anga- 
zhohet ne Unionin Afrikan 
per geshtjen e Kosoves. (R. 
Shkodra) m 

NE DEgAN U MBAJT 
KUIZI I DITURISE ME 
RASTIN E PERFUNDIMIT 
TE KURSIT FETAR 
Keshilli i Bashkesise Islame 
i Deganit, organizoi kursin 
veror me moton "TA NJO- 
HIM FENE TONE". Myftiu 
Ternava, duke i pershen- 
detur te pranishmit dhe 
vijuesit e mesimbesimit, 
i porositi: "Mesoni ditu- 
rine islame, sepse mesimi 
i diturise eshte veper te 
cilen Krijuesi e kerkon nga 
ne. Kerkimi i diturise eshte 
ibadet, kurse perseritja e 
diturise eshte lavderim ndaj 
Allahut. Me fitimin e njo- 
hurive per Allahun xh.sh. 
dhe me fitimin e besimit 
dhe bindjes ndaj Tij, ju do 
te zgjidhni enigmen e jetes 
suaj. Do t'ju behet i qarte 
qellimi dhe drjetimi i jetes" 
- ka theksuar ai. 
Myftiu i Kosoves, Mr. Nairn 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



AKTIVITETE 



ef . Ternava, fituesit e ketij 
kuizi i shperbleu me 500 
euro. 

Mbyllja solemne e kursit 
te dyte veror tradicional, i 
cili zgjati qe nga 1 maji deri 
me 30 qershor 2009, u be 
ne ambientet e xhamise se 
Decanit me 9 korrik 2009, 
me organizimin e nje kuizi 
te diturise.. Perfaqesuesit 
e xhamise se Llukes zune 
vendin e pare, kurse vendi i 
dyte u takoi perfaqesuesve 
te xhamise se Lebushes, e 
perfaqesuesit e xhamise se 
Dranocit zune vendin e trete. 
Kryetari i KBI-se te Decanit, 
Besim ef . Halilaj, falen- 
deroi Myftiun e Repub- 
likes se Kosoves, z. Nairn 
ef. Ternava per ndihmen 
dhe perkrahjen e tij dhe Iu 
lut Zotit qe te shperbleje 
ate dhe te gjithe ata qe 
kontribuan per realiz- 
imin e ketij kursi fetar.Per 
kontributin qe dhene gjate 
kursit veror, me mirenjohje 
u nderuan Shaban ef. Tolaj, 
Harun ef . Shabanaj, Rasim 
ef . Bytyci dhe Qendrim ef . 
Kamberaj. (H. Shabanaj) m 









MYFTIU TERNAVA, NE 
TAKIM ME FEMIJET E 
INSTITUTIT "LULISHTJA 
E DRITAVE" 

Nje shoqeri qe investon ne 
edukimin e femijeve dhe te 
rinjve, e ka te ardhmen te 
sigurt. 

Myftiu i Kosoves, Nairn 
Ternava, me 24 qershor ne 
serine e Kryesise se Bl-se 
te Kosoves ka pritur nje 
grup femijesh te institutit 



parashkollor "Lulishtja e 
Dritave".Udheheqeset e 
institutit parashkollor e 
njohen Myftiun me pu- 
nen qe behet ne institutin 
e tyre. Pasi ka pergezuar 
per punen qe bejne ne 
kete institut parashkollor, 
Myftiu udheheqeseve te tij 
u ka premtuar perkrahjen 
e Bashkesise Islame ne te 
gjitha rrafshet. "Nje shoqeri 
qe investon ne edukimin e 
femijeve dhe te rinjve, e ka 
te ardhmen te sigurt' - u 
tha Myftiu udheheqeseve te 
ketij instituti. Ai gjithashtu 
tha se Bashkesia Islame 
ka ne plan qe te shqtrtoje 
mundesine per te gjetur 
donacione per ndertimin 
e 27 cerdheve ne Kosove. 
Madje Myftiu tha se pret 
qe brenda ketij viti te shihet 
mundesia per fillimin e 
ndertimin te nje cerdheje ne 
Prishtine. (R. Shkodra) m 




SURQINAMEXHAMI TE 
RE 

Ne prani te shume xhe- 
matlinjve, me date 17 
korrik, ne fshatin Surqine te 
Ferizajt eshte bere perurimi 
i xhamise " Moza Fehd 
Huza Abdullah", te ngritur 
nga bamiresit e f shatit dhe 
organizata "Eshejh Eid bin 
Muhamed Ethani Elhajrije", 
kurse ekzekutimin e projek- 
tit eshte bere nga fondacioni 
"VAKF" zyra ne Kosove. Ne 
perurimin e kesaj xhamie 
merrnin pjese zevendesmyf- 
tiu i Kosoves, Dr. Fahrush 
ef. Rexhepi, perfaqesues te 
KBI-se te Ferizajt, perfaqe- 



sues te organizates "VAKF" 
dhe shume mysafire te tjere. 
Dr. Fahrushi, duke folur ne 
emer te Myftiut te Kosoves 
dhe ne emer te BIK-se, xhe- 
matit dhe te pranishmeve, u 
perkujtoi fjalet e Allahut se 
te gjithe ata qe ndihmojne 
ne ndertimin e ketij tem- 
pulli, do te kene miresine 
dhe sevapin tek Allahu 
xh.sh.. Ai, ne vazhdim tha se 
xhamia eshte shkolle, kul- 
ture, civilizim , ku dominon 
paqja ne mes besimtareve. 
Ne te manifestohet dhe 
mesohet respektindaj Alla- 
hut dhe njerezimit,toleranca 
dhe eshte vend i sigurise 
shoqerore, ku kultivo- 
het ilmi, edukata, dhe i 
shfrytezojme per falje ndaj 
Krijuesit tone. "Dhe (mua 
me shpallet) se vertete 
xhamite jane vecant per 
te adhuruar All-llahun, e 
mos adhuroni ne to askend 
tjeter me All-llahun"( El 
Xhin-18). Ne fund ai ka 
lutur xhematin e ketij fshati 
qe kete xhami te bukur 
ta zbukurojne edhe me 
shume duke falur namazin 
ne te. Hytben e xhumase e 
mbajti kryeimami i KBI-se te 
Ferizajt Sylejman ef . Roshaj, 
i cili, duke i urur f shatit kete 
objekt fetar, tha se falen- 
deron fshatin dhe donatoret 
qe kane mundesuar ngritjen 
e kesaj xhamie, qe ka filluar 
dy vjet me pare, kurse nje 
falenderim te vecante u 
drejtoi strukturave lokale te 
Ferizajt, qe kane ndare par- 
celen prej 8 aresh per nderti- 
min e kesaj xhamie. Ne emer 
te donatorit, nje fjale rast e 
ka mbajtur Dr. Abdurrezak 
El-Dhijb, i cili tha se ndihet i 
lumtur qe keta besim tare me 
nuk do te f alen neper oda, 
por tash e tutje ibadetet do t'i 
bejne ne kete xhami mad- 
heshtore. (R. Shkodra) m 



KESHILLI I BASHKESISE ISLAME 

SKENDERAJ 




SHPALL: 

KONKURS 

PER PLOTESIMIN E KETYRE 
VENDEVETE PUNES: 

1. Imam, hatib, vaiz dhe mualim ne 
xhamine e fshatit Marine. 

2. Imam, hatib, vaiz dhe mualim ne 
xhamine e fshatit Plluzhine. 

3. Arkatar ne KBI-ne Skenderaj 



KANDIDATET DUHETT'I PLOTESOJNE 
KETO KUSHTE: 

1. Te kene te kryer Medresene e 
Mesme "Alauddin" ne Prishtine si 
dhe Fakultetin e Studimeve Islame 
ne Prishtine ose jashte vendit. 

2. T'i permbahen Kushtetutes se 
Bashkesise Islame te Kosoves 

3. Per piken tre te vendit te 
punes, perparesi ka kandidati 
qe ka njohuri mbi perdorimin e 
kompjuterit dhe ka deshmi per 
kryerjen e kurseve kompjuterike. 

Konkursi eshte i hapur shtate dite 
nga data e publikimit ne revisten 
zyrtare "Dituria Islame". 



69 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



AKTIVITETE 




EDHE NJE DOKTOR 
SHKENCE NE 
BASHKESLNE ISLAME 

Me 2 korrik kandidati 
Fahrush Rexhepi ne prani 
te familjareve, Myftiut te 
Kosoves, Nairn ef. Ter- 
nava, zyrtareve te larte te 
BIK-se dhe shume miqve, 
ka mbrojtur me sukses 
disertacionin ne Fakultetin 
Filozofik te Prishtines, me 
temen "Kontributi i klerit 
mysliman ne perpjekje per 
zgjidhjen e Ceshtjes Shq- 
iptare ne vitet 1941-1951" 
para komisionit ne perberje 
Prof. dr. Skender Rizaj, Prof, 
dr. Selim Dad dhe Prof, 
dr. Jahja DrancpUi. Prof dr. 
Selim Daci, ne vleresimin e 
tij per temen, fha se marre 
ne teresi, disertanti qemton 
problemet fhelbesore te po- 
pullit shqiptar ne aspektin 
fetar, e posacerisht aspektit 
fetar dhe dinjitetit te klerit 
islam, qe lidhet ngushte me 
kuptimin e te qenit komb. 
Kandidati nxjerr ne pah 
hymen kritike te kohes e 
te mendimit, e posacerisht 
per gjendjen e njeriut te 
"semure' bashkekohor 
lindor te shek XX ,pjese e se 
dies kemi qene ne, dhe se 
kandidati eshte mbeshtetur 
ne burimet arkivore dhe 
ne literaturen relevante te 
kohes, duke nxjerre perfun- 
dime logjike dhe te qelluara, 
dhe ky disertacion ploteson 
nje boshllek ne historiografi- 
ne shqiptare. 
Ne kapitullin e pare, kan- 
didati ka folur per rolin e 



fese dhe te kultures islame 
ne procesin e integrimit 
te njesise etno-kulturore e 
politike te Shqiperise dhe 
te kombit shqiptar, per te 
konstatuar f aktin se sistemi 
shoqeror osman fillimisht 
ishte me progresiv, me 
dvilizues dhe me human se 
sistemet e vjetra feudale te 
kompromituara bizantine, 
serbe e latino-anzhuine, te 
dlat populli shqiptar i barti 
mbi kurriz shekuj te tere. Ne 
kaptullin e dyte eshte folur 
per pushtimin e Shqiperise 
nga Italia f ashiste, per 
kontributin e udheheqesve 
fetare dhe te myslimaneve 
ne lufte kunder pushtuesit si 
dhe per organizimin institu- 
donal te Komunitetit Mysli- 
man Shqiptar me qender 
ne Tirane. Po ashtu jane 
shtjelluar edhe rrethanat e 
lindjes dhe te zhvillimit te 
shtypit shqiptar islam si dhe 
kontributi i ketij periodiku 
ne mbrojtje te "Shqiperise 
Etnike". 




Ne anen tjeter, personal- 
itetet fetare islame shqip- 
tare patriotike, me kohe e 
kishin denoncuar tradhtine 
kombetare, qe mund te 
vinte vecanerisht nga partia 
komuniste. Mulla Mus- 
tafe Bara, pas formimit te 
aradhes partizane te Shales, 
pasi fali namazin e xhu- 
mase, kerkoi nga xhemati 
te betoheshin mbi Kur'an se 
do te luftojne deri ne fund 
kunder partizaneve ne tokat 
shqiptare etnike, ndersa par- 
tizaneve nga radhet e shqip- 



tareve u fha: "Te ktheheni ne 
shtepi, ose te dilni ne Serbi, 
perndryshe ne cdo moment 
ju pret plumbi i Mbrojtjes 
Kombetare te Shqiperise". 
Ne mesin e intelektualeve 
te ketij grupi ishin edhe: 
Hoxhe Visoka, Mulla Iljaz 
Broja, Mulla Ibrahim Polaci, 
Mulla Zeke Berdyna, Mulla 
Nura i Gjinodt, Haxhi Jahja 
Dad, Mulla Ahmet Qanaku, 
Mulla Kadri Llashtica etj. 
Ne pjesen e trete shtjellohet 
tema per Dijetaret shqip- 
tare islame ne periudhen e 
ngritjes dhe te konsolidimit 
te pushtetit komunist ne 
arealin shqiptar 1945-1951. 
Pervec ketyre masave, 
regjimi diktatorial komunist 
gjate kesaj periudhe perse- 
kutoi, ndoqi e burgosi edhe 
shume personalitete fetare, 
si hfz. Ali Korcen, Ibrahim 
Dalliun, Ahmet Muezinin, 
hfz. Esat Myftine etj. 
Te gjitha keto te dhene 
vertetojne se veprimtaria e 
njohur fetare e patriotike e 
dijetareve islame kushtuar 
geshtjes kombetare,ka qene 
e orientuar ne keto fusha 
kryesore: 

1. Ne perhapjen dhe zhvil- 
limin e kultures fetare, 
permes se dies synohej 
kultivimi i moralit kombetar 
dhe kultivimi i tolerances 
nderfetare, ne mes shqip- 
tare ve. 2. Ne zhvillimin e 
institudoneve fetare kul- 
turo-arsimore te xhamive, 
mejtepeve, e ne vecanti 
te medreseve, te dlat, ne 
mungese te shkolles shqipe, 
shpeshhere u shnderruan 
ne vatra te verteta te arsimit 
kombetar shqiptar. 3. Anga- 
zhimi ne lufte kunder cdo 
okupuesi, ne kundershtimin 
e ideologjise sllavo-komu- 
niste dhe ne bashkimin 
e forcave qe luftonin per 
Shqiperine Etnike. 



Te dhenat bio-bibliografike 
Fahrush Rexhepi u lind 
me 2 maj 1960, ne Sllatinen 
e Eperme te Vitise. Shkol- 
len fillore e mbaroi ne 
vendlindje, te mesmen- 
medresene "Alauddin" te 
Prishtines, kurse studimet 
ne Universitetin e Bagdadit 
ne Irak-ne Departmentin e 
Historise Islame. Shkallen e 
trete te studimeve e mbaroi 
ne Departmentin e Historise 
ne Universitetin e Prishti- 
nes, ku u laurua Magjister 
i Shkencave te Historise 
(2001). Dr. Fahrush Rexhepi 
eshte bashkepunetor i disa 
revistave kulturore, fetare, 
shkencore dhe historike. Ne 
vecanti bashkepunon me 
revisten kulturore, fetare 
dhe shkencore "Dituria Is- 
lame". Aktualisht e ligjeron 
lenden "Sire En-Nebevije" 
ne Fakultetin e Studimeve 
Islame te Prishtines dhe 
eshte koordinator i para- 
leles se ndare te Medresese 
"Alaud-din" ne Gjilan. (R. 
Shkodra) m 




MAGJISTROIEKREM 
EF. SIMNICA 

Me daten 21.07.2009 ne 
Universitetin e Hapur 
Amerikan, dega ne Kajro, 
profesori Ekrem ef . Simnica 
mbrojti me sukses temen 
e magjistratures me titull: 
"Programi hyjnor i Islamit 
mbi jetesen paqesore me te 
tjeret dhe ndikimi i saj tek 
populli i Kosoves". Komis- 
ioni vleresues ne perberje: 
1. Prof. Dr. Muhamed Re- 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



70 



I N F O O 



shad Dehmesh, Ligjerues ne 
Universitetin e Al-azharit, 
Mentor; 

2.Prof.Dr.JusufIid, 
Ligjerues ne Universitetin e 
Al-azharit, Ndihmesmentor; 

3. Pro. Dr. Abdulaziz Ed- 
debur, Ligjerues ne Univer- 
sitetin e Al-azharit, anetar 
komisioni; 

4. Prof. Dr. Thervet Salim, 
Ligjerues ne Universitetin e 
Al-azharit, anetar komisioni. 
Komisioni i lartpermendur 
diskutoi dhe elaboroi gjere- 
sisht temen dhe e vleresoi 
lart ate duke sugjeruar boti- 
min e saj ne gjuhen arabe, 
nje gje qe do t'i sherbente 
pozitivisht reputacionit te 
Kosoves tek lexuesit. Ne 

te njejten kohe, komisioni 
sugjeroi qe ky punim te 
perkfhehet dhe te botohet 
edhe ne gjuhen shqipe, 
qe do t'i sherbente shume 
lexuesit shqiptar. Njekohe- 
sisht, komisioni kete punim 
te profesorit Ekrem ef . 
Simnica, e vleresoi me noten 
maksimale, shkelqyeshem. 
Profesori Ekrem ef. Sim- 
nica fillimisht qe punesuar 
si edukator ne medresen 
e mesme "Alauddin" te 
Prishtines ne vitin 1991, per 
te punuar me pastaj si profe- 
sor qe nga viti 1995, per t'u 
zgjedhur drejtor i medresese 
per kater vjet (2004-2008). 
(Z. Hajzeri) m 

MAGJISTRI BEKIM 
JASHARI 

Me 8 korrik 2009 ne Kolegjin 
Universitar te Studimeve 
Islame "Da've" ne Bejrut 
te Libanit; Dega: Tefsiri 
dhe Shkencat e Kur'anit; 
Bekim Shefki Jashari mbrojti 
me sukses magjistraturen 
me teme "Dispozita rrefh 
femres ne suren El-Bek- 
are." perpara komisionit 



te perbere nga profesoret 
eminente: Prof. dr. Ahmed 
Ledun; prof. dr. Ejmen el 
Kadir dhe prof. dr. Ferid 
el Hatib. Mr. Bekim Shefki 
Jashari u find me 29.03.1973 
ne Obrance te Podujeves. 
Shkollen fillore "AH Hadri" 
e kreu ne vendlindje, ndersa 
shkollen e mesme, Medrese- 
ne "Alauddin" ne Prishtine 
ne vitin 1992. Studimet i 
vazhdoi ne Universitetin e 
Jordanise, ne Fakultetin e 
sheriatit, dega: "Akide we 
d'awe" ne Aman, ku edhe u 
diplomua ne vitin 1999. 




Bekim Jashari ka qene mjaft 
aktiv dhe eshte marre me 
aktivitete nga me te ndry- 
shmet, ku mes tjerash po 
permendim: Anetar i Keshil- 
lit te Bashkesise Islame ne 
Podujeve; Ish- Anetar ne 
Kuvendin e Bashkesise 
Islame te Kosoves ne peri- 
udhen 2003-2008; Pjesemar- 
res ne Seminarin tri javor 
(te mbajtur ne janar te vitit 
2009) ne Universitetin e 
Arizones - SHB A nen orga- 
nizimin e Departamentit te 
Shtetit Amerikan: "Komu- 
nitetet fetare dhe shoqeria 
civile ne Kosove." Eshte 
redaktor i emisionit javor 
"Edukate Fetare" ne Radio 
Llapin e Podujeves.Ai eshte 
edhe autor i dy librave: 
"Namazi dhe rregullat e tij 
( ne medh'hebin hanefi") ; 
dhe "Metoda e thirrjes ne 
Islam."Aktualisht sherben si 
imam ne "Xhamine lagjeja 
e Kuvajtit" ne Podujeve. 
(Burim Arifi) m 




PERURIMI I NJE QEN- 
DRE ISLAME NE 
WYCOMBE 

Nje qender islame u hap 
ne Wycombe ne Britani 
te Madhe, per te sigu- 
ruar nevojat e shoqerise 
myslimane te qytetit. Ne 
ceremonine e hapjes, Raf 
Cahfie, Drejtor i Wy- 
combe, thote se qellimi 
i hapjes se kesaj qendre 
eshte adekuat per te kri- 
juar hapesire dhe vend per 
t'u kompletuar myslima- 
neve lutjet qe deshirojne, 
dhe edukimin e femijeve 
te tyre si myslimane, per 
te ndihmuar te varfrit dhe 
per t'u dene keshilla mys- 
limaneve. ■ 




Eshte publikuar 
perkthfmi i kur'ani t 
ne gjuhen kineze 

Nje perkthim i Kur'ani 
t ne gjuhen kineze do te 
publikohet ne Kine nga 
Instituti Kulturor per 
perkthimin e Kur'ani t 
(Tarxhoman-e Vahy) ne 
bashkepunim me Univer- 
sitetin amerikan Pecan. In- 
stituti Tarxhoman-e Vahy 
u krijua per te dhene me 
te sakta dhe me te perso- 
sura perkthimet e Kur'ani 
t ne gjuhe te ndryshme te 
botes. ■ 



JETIMET AFGANE 
MESOJNE PERMENDSH 
KUR'ANI N 

Jetimorja Al-Argham e lid- 
hur me Shoqaten Boterore te 
Rinise Myslimane, ka nde- 
ruar gjashte jetime afgane ne 
provincen Kunar, qe kane 
mesuar permendsh tere 
Kur'ani n. Ky grup eshte 
nderuar gjate nje ceremonie 
te mbajtur nga Asambleja 
Boterore e Rinise Myslimane 
ne fund te vitit akademik 
afgan. Ne ceremoni ishin 
te pranishem nje numer 
zyrtaresh afgane. ■ 




ARTISTET MYSLIMANE 
BOJKOTOJNE FESTTVA- 
LIN KULTURORE NE 
GJERMANI 

Pas vrasjes se ashper te nje 
gruaje myslimane shtatzene 
ne nje gjykate gjermane, nje 
numer i artisteve myslima- 
ne egjiptiane kane vendo- 
sur te bojkotojne nje festival 
ne Gjermani. E perditshmja 
saudite al-Watan permendi 
romancierin e famshem 
egjiptian Xhamal al-Ghitani 
te kete thene se shkrimtaret 
dhe artistet myslimane 
egjiptiane nuk do te marrin 
pjese ne festivalin kulturor 
nderkombetar gjerman, ne 
shenje proteste per vrasjen 
e Merve el-Sherbini dhe per 
arsye se qeveria gjermane 



71 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



I N F O O 



nuk mori nje qendrim 
te qarte mbi incidentin e 
tmerrshem. "Islamofobia 
ka arritur me shpejtesi ne 
shoqerine gjermane ne ep- 
oken e tanishme. Te gjithe 
artistet myslimane, per te 
miren e Botes Islame, nuk 
duhet te marrin pjese ne 
kete ngjarje kulturore", ka 
thene ai. ■ 

MYSLIMANET 
ANGLEZE 

PROTESTOJNE NDAJ 
PRETENDIMEVE 
MASHTRUESE 
TE MEDIEVE 
PERENDIMORE 
Dhjetera-qindra mys- 
limane kane shprehur 
reagimin e tyre per 
mosmbulimin e ngjarjes 
kriminale ne Gjermani, 
nga mediet perendimore. 
Protestuesit myslimane 
te Anglise kane deklaruar 
se mediet perendimore 
nuk mbulojne me qellim 
lajmin e vrasjes mizore te 
znj. Merve Al Sherbini, me 
qellim qe popujt evro- 
piane te mos informohen 
per sulmet dhe ofendimet 
qe u behen myslimaneve 
ne vendet perendimore. 
Edhe z. Tarik Al Shebrini, 
vellai i znj. Merve, ka kriti- 
kuar ashper censurimin e 
lajmeve ne lidhje me vras- 
jen e motres se tij nga ana 
e Qeverise Gjermane dhe 
ka thene: Sikur te kishte 
qene viktima ndonje ev- 
ropiane apo jomyslimane, 
atehere qarqet politike dhe 
mediatike te Perendimit 
do te kishin folur shume 
per te drejtat dhe lirite e 
njeriut, por heshtja e tyre 
dhe censurimi i lajmeve 
ne lidhje me kete ngjarje, 
eshte ofendim per te gjithe 
myslimanet e botes. Znj. 
Al Sherbini ishte paraqitur 



ne gjykaten e Dresdenit 
per te mbrojtur dinjitetin, 
identitetin dhe hixhabin e 
saj. Por fqinji i saj, nazist 
gjerman, e goditi 18 here 
me thike mu ne mesin e 
korridorit te gjykates, dhe 
ajo u martirizua para bur- 
rit dhe djalit te saj trev- 
jecar. ■ 




KONFERENCA MBI ME- 
NAXHIMIN E PASURISE 
ISLAME GLOBALE NE 
KUALA- LUMPUR 
GlobalPro Consulting 
do te organizoje Konfer- 
encen mbi menaxhimin e 
pasurise globale islame, 
me 17 e 18 gusht 2009 ne 
Kuala-Lumpur, kryeqyteti 
boteror i financave islame. 
Eksperte dhe keshilltare 
te industrise do te trajto- 
jne tema te ndryshme te 
kohes dhe ceshtje ne lidhje 
me menaxhimin e pasur- 
ise islame (planifikimin 
financiar): akumulimi i 
pasurise, shtimi i pasurise, 
pasuria e mirembajtjes, 
pasuria e pastrimit, 
pasuria dhe mbrojtja e 
shperndarjes. Nga dijetare 
te Sheriatit do te shpjego- 
hen gjithashtu parimet 
islame dhe filozofia e 
pasurise. ■ 

KERKOHET KRIJIMI 
I KESHILLIT 
KOORDINUES TE 
MYSLIMANEVE TE 
EUROPES 

Pjesemarresit ne nje takim 
te specializuar "mysli- 
mane 'statusi ne vendet 



jomyslimane", mbajtur 
ne Aman, Jordani, bene 
thirrje per formimin e nje 
keshilli per koordinimin 
e myslimaneve evropian. 
Duke iu drejtuar takimit 
te mbajtur ne Aman, Mu- 
hamed Fuad all- Barazi, 
president i Asociacionit te 
Danimarkes ,tha: "Mysli- 
manet ne vende te medha 
te Evropes kane kushte 
me te mira se myslimanet 
e tjere qe banojne ne ven- 
det jomyslimane". "Mys- 
limanet duhet te jene te 
vetedijshem se ata pose- 
dojne kultura te pasura 
dhe fisnike, qyteterim 
dhe vlera fetare, qe nuk 
mund te neglizhohen 
edhe kur ata bashkohen 
me komunitetet jomysli- 
mane. Ata duhet te jene 
krenare per fene dhe 
qyteterimin e tyre dhe te 
mbrojne vlerat dhe pari- 
met islame". ■ 




SEMINARI MBI 
KUR'ANI N DHE TE 
DREJTAT E NJERIUT 
DO TE MBAHET NE 
MAROKO 

Ne pranine e nje numri te 
komentuesve te Kur'ani t, 
studiuesve dhe mesuesve 
ne Maroko, do te mbahet 
mbajtur nje seminar mbi 
metodat e Kur'ani t ne 
sqarimin e te drejtave 
te njeriut. Sipas gazetes 
Al-Taxhdid, seminari do 
te mbahet ne kuadrin e 
programeve te planifi- 
kuara per javen Islamike 
kulturore ne Rabat, dhe 



ka per qellim sqarimin e 
pikepamjeve Kur'anore 
mbi te drejtat e njeriut 
dhe krahasimin me 
rregullat dhe rregulloret 
nderkombetare. ■ 










LIBRA ISLAME 
TE EKSPOZUAR 
NE PANAIRIN 
NDERKOMBETAR TE 
LIBRIT NE JAPONI 
Botues nga Bota Islame 
kane ekspozuar libra te 
shkencave dhe kulturave 
islame, si dhe doreshkrime 
te vjetra te Kur'ani t ne Pa- 
nairin e gjashtembedhjete 
te librit ne Japoni. Sipas te 
perditshmes Riad Al-arab, 
ky panair filloi me 8 kor- 
rik ne vendin e takimit te 
bashkesise nderkombetare 
ne Tokio, dhe aty mer- 
rnin pjese 500 botues nga 
30 vende. Ne viziten e tij 
ne sallen per libra islame, 
Velid Abdul Nasir, amba- 
sador i Egjiptit ne Japoni, 
theksoi: "Librat islamike 
te perkthyer ne gjuhe te 
ndryshme, luajne nje rol te 
rendesishem ne prezanti- 
min e vertete te mesimeve 
islame per jomyslimanet/'H 

QENDRA KOMBETARE E 
STUDIMEVE ISLAME NE 
ZELANDEN E RE 
Qendra Kombetare e Stu- 
dimeve Islame e Zelandes 
se Re do te filloje punen 
ne vitin e ardhshem. Sipas 
ueb-faqe ODT, qendra do 
te perurohet nga zyrtare 
te universitetit Otago dhe 
Viktoria, qe te sigurojne 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



72 



I N F O O 



programet dhe kurset per 
te mesuar per fene, poli- 
tiken, kulturen, dhe antrop- 
ologjine ne vend. ■ 




"NJOHURRLTE E 
PEJGAMBERIT TE 
ISLAMIT", TAKIM NE 
SUEDI 

Ne sheshin qendror 
te qytetit Uppsala, ne 
Suedi, u mbajt nje takim 
kombetar me teme "Njo- 
hurite e Pejgamberit te 
Islamit". Sipas ueb-faqes 
Islam Online, ky takim 
do te mbahet nga Shoqata 
Nderkombetare e Shkences 
dhe Kultures e Suedise, 
per t'u ofruar qytetareve 
suedeze njohuri per Profe- 
tin e Islamit a.s.. Diskurset 
ne kualitetet dhe vlerat 
morale te Pejgamberit te 
Islamit a.s. ne suedisht, 
shperndarja e teksteve 
shkollore falas dhe broshu- 
ra mbi traditen profetike 
dhe paraqitja e teksteve 
te shkruara nga perendi- 
moret per Pejgamberin a.s., 
do te jene ne programin e 
ketij takimi. ■ 

SHPERNDAHEN 30. 000 
KOPJE TE KUR'ANI T NE 
TAILANDISHT 
Parlamenti islamik ne 
Tajlande njoftoi se 30. 000 
kopje te Kur'ani t ne tai, 
jane dhene ne kete vend. 
Ueb-faqja islamike Al- 
Jaum thekson se Kur'ani 
eshte perkthyer dhe eshte 
botuar per here te pare ne 
gjuhen e atij vendi, dhe do 
te dergohet ne 36 shtete. 




EKSPOZITE E KALI- 
GRAFISE ISLAMIKE NE 
NJU-JORK 

Nje ekspozite e kaligraf- 
ise islamike u perurua ne 
Nju-Jork dhe do te vazh- 
doje deri ne shtator, ne 
Muzeun Metropolitan aty 
Sipas sajtit Calligrapghy 
Qalam, kopje artistike te 
Kur'anit, albume islamike 
kaligrafike, kaligrafi te pu- 
neve te metalit e nga balta, 
dhe doreshkrime te rralla 
te stilit Nastaliq, te sheku- 
jve 18 e 19 jane te paraqi- 
tura ne kete ekspozite. ■ 




KOMPLOT I RI KUNDER 
SHKOLLAVE ISLAME TE 
SIDNEJT 

Ne nje perpjekje te re 
per te penguar hapjen e 
nje shkolle myslimane 
ne kete zone, Qeveria 
ne New South Wales po 
kerkon te tregoje forcen 
e saj negative per nje 
pronesi te tokes mysli- 
mane. Behet fjale per nje 
shkolle te re qe u sherben 
1200 nxenesve myslimane 
australiane. Udheheqja e 
kesaj shkolle mendon qe 
nje vendim i tille eshte ne 
kundershtim me te dre- 
jten, sepse nxenesit ne kete 
shkolle kane te drejten e 
arsimit fetare. ■ 



TV SHTETEROR TURK 
TRANSMETON DIREKT 
NGAAL-AKSAPER 
HERE TE PARE 
TV shteteror turk TRT 
eshte transmetuesi i pare 
i huaj si kanal televiziv, qe 
transmeton direkt nga al- 
Aksa ne Kuds ne Boten e 
shenjte, per naten e "Leilet 
ul Miraxhit" . Te dielen 
myslimanet qe jetojne 
ne Azine Qendore dhe 
Lindjen e Mesme, paten 
mundesine te ndiqnin per 
dy ore rresht drejtperdrejt 
nga kanali televiziv turk 
TRT, per naten e Lejl- 
etul Miraxhit. TRT do te 
trasmetoje njekohesisht 
nga Stambolli, nga xhamia 
Ejyp Sulltan. ■ 




THEMELOHET QENDRA 
PER DIALOG NE MES 
CIVILIZIMEVE 
Pjesemarresit ne seminarin 
nderkombetar ne mes feve, 
qe eshte ne Vjene te Aus- 
trise, jane dakorduar me 
propozimin e Mbretit te 
Arabise Saudite, Abdullah 
Bin Abdulaziz, per theme- 
limin e Qendres nderkom- 
betare per dialog ne mes 
civilizimeve. Ne kete 
qender do te anetaresohen 
dijetare dhe intelektuale 
myslimane, te krishtere 



dhe gifute. Pjesemarresit 
ne seminarin e Austrise 
gjithashtu kane mirepri- 
tur organizimin e nje 
qendre te ketille, e cila do 
te ndihmonte ne elimini- 
min e mosmarreveshjeve 
dhe paragjykimeve te 
pjesetareve te civilizimeve 
te ndryshme. Mesohet se 
Qendra per dialog ne mes 
civilizimeve do te mbuloje 
rrafshet, si: perforcimi i 
dialogut si mjet per arritjen 
e paqes dhe qetesise ne 
bote, roli i grave dhe te 
rinjve ne dialogun ne mes 
civilizimeve dhe shume 
dimensione te tjera. ■ 




"ISLAMI; BESIMI DHE 
ADHURIMI", EKSPOZITE 
NE ABU-DABI 
Nje ekspozite e punimeve 
artistike me teme "Islami; 
Besimi dhe Adhurimi" 
ka filluar ne Abu-Dhabi 
ne bashkepunim me 
Ministrine e Kultures 
dhe Turizmit te Turqise. 
Shoqata e Kultures dhe e 
Trashegimise ne Abu-Dabi 
do te bashkepunoje ne zh- 
villimin e ekspozites, ne te 
cilen do te ekspozohen 150 
punime artistike islamike 
nga muze te ndryshem 
duke perf shire Muzeun e 
Arteve islamike te Turqise. 
Tradita profetike, Shfaqja 
e Islamit, historia e trans- 
formimit te alfabetit arab 
dhe zbatimi alfabetit ne 
dekoratat islamike, - do t'u 
shpjegohen vizitoreve ne 
kete ekspozite. ■ 
(R. Nura) 



73 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



F A Q J A 



F U N D I T 




AEDINISE... 

• Sikur nga te gjithe ujerat e deteve dhe 
oqeaneve te nxirrej kripa, me te do te mbu- 
lohej gjithe siperfaqja e tokes sone me nje 
shtrese prej rreth 130 metrash. 

• Jupiteri eshte aq i madh sa qe mund te 
zinte brenda tij te gjithe planetet e tjere.. 

• Dielli mund te nxere brenda tij nje milion 
Toka. 

• Grimcat e hekurit te gjetura ne Hene dhe 
te sjella ne Toke kane nje veti te vecante, ato 
nuk ndryshken 

• Ne Detin e Vdekur per shkak te perqin- 
djes se larte te kripes nuk ka qenie te gjalla. 

• 20% e energjise se trupit perdoret nga truri. 

• Kocka e belit te njeriut (pelvis) eshte me e 
qendrueshme se betoni. 

• Ne mengjes nje kokerr molle ta heq me 
mire pagjumesine sesa nje kafe. 

• Mjalti eshte i vetmi ushqim qe nuk 
prishet. 

• Ne nje kile limon ka me shume sheqer se 
ne nje kile luleshtrydhe. 

• Pergjate 75 vjetesh jete kalon me teper se 
30 ton ushqim dhe 50 000 litra leng neper 
zorre. 

• Ne qofte se do i bashkonim te gjithe dam- 
aret e trupit tone do te krijohej nje tub 19200 
km i gjate. 

• Ne shekullin e X, Raziu beri operacionin 
e pare me qepje, ku pejte e nevojshem i per- 
gatiti nga zorret e kafsheve. Portreti i ketij 
mjeku dhe filozofi te degjuar arab, i cili u be 
i degjuar sidomos me vepren e tij "Kitabul 
Havi", mbahet akoma i varur ne Univer- 
sitetin e Prixhetonit. Ka shkruar 220 vepra 
mjekesore ku disa prej tyre jane Enciklopedi. 

• Ne qytetin e Hamburgut ne Gjermani ka 
27 xhamia. 

• Ne Rome ndodhet xhamia me e madhe ne 
Evrope. 

• Per here te pare koncepti i sinusit dhe i 
kosinusit ne trigonometri eshte fy tur nga 
shkencetari arab Batani. Tabelen e pare te 
sinuesve e beri Hasan El-Marakeshi me 
1299. 

• Ne vitin 1957 mbreti i Frances Henri i EI 
themeloi ne Paris katedren e gjuhes arabe qe 
te lehtesoje zhvilHrnin e studimeve mjeksore. 

• Sinani, arkitekti i madh shqiptar (1489 - 
1588) gjate gjithe jetes se tij ndertoi jo me pak 
se 355 ndertesa apo komplekse: 81 xhami 

te medha 50 dhoma faljeje, 62 medrese, 
19 mauzoleume, 17 tregje, 3 spitale dhe 7 
ujesjellesa. Kryevepra e tij eshte Xhamija 
Selimije e ndertuar ne vitin 1522 dhe Sulej- 
manije. Ne baz te projekteve te tij ndermjet 
vitit 1609 dhe 1617 u ndertua Xhamia Blu. 



DITURIA ISLAME 228-229 I KORRIK-GUSHT 2009 



74 



DITURIA ISLAME 
KANEVOJE PERJU DHE 

JU KENI NEVOJE PER 
DITURINE ISLAME 




REKLAMONI NE 

DITURINE 
ISLAME 



[*■ 



««