Revista Dituria islame 197-234.PDF

DITURIA ISLAME

Reviste mujore, fetare, kulturore e shkencore

Boton

Kryesia e Bashkesise Islame te Kosoves
Prishtine

Kryeredaktor
Bahri Simnica

Redaksia:

Agim Hyseni, Burhan Hoxha,

Jakup Qunaku, Miftar Ajdini,

Muharrem Ternava, Rexhep Lushta,

Sabri Bajgora, Zaim Baftiu

Gazetar ne redaksi:

Ramadan Shkodra

Lektor

Isa Bajginca

Korrektor

Skender Rashiti

Kopertina & Red. teknik

Ymridin Trinaku

Operator kompjuterik

Nuhi Simnica

Adresa:

"Dituria Islame",

Rr. "Bajram Kelmendi", nr. 84.

10000 Prishtine

Tel & Fax. 038/224-024

www.dituriaislame.net
E-mail: dituriaislame@hotmail. com
dituriaistame@yahoo.com

Parapagimi:

Evrope 25 € Amerike 40 USA $

Shtypi:

"Koha" - Prishtine

Doreshkrimet dhe fotot nuk kthehen!

Ti nuk i ngjan askujt vler'esoje ate me pun'e

Dr. James Gordon Gilkee thekson: "Problematika e deshires per te qene vetvetja
eshte e vjeter sa vete historia e njerezimit. Po ashtu problematika e mosdashjes se
vetvetes eshte burim madhor i gekuilibrimit dhe shqetesimit personal".

E dikush tjeter tha: " Ti ne krijimtarine tende je digka tjeter, ty askush s 'te ngja-
son,e as qe ngjane dikujt tjeter, ngase Allahu xh.sh. beri dallim mes krijesave dhe i
beri te ndryshem nga njeri-tjetri ".

Angela Batero ka shkruar trembedhjete libra dhe mijera artikuj rreth edukimitfe-
mijeror. At thote: Askush nuk eshte i mjere sig eshte ai i cili deshiron te mos jete si
vetvetja, apo si trupi dhe mendimet e tij.

Qdo persona i ka cilesite, dhe talentet e veta, andaj askush mos te shkrihet ne tje-
trin. Ty te krijoi Allahu Fuqiplote,me aftesi te caktuara, qe t 'i kryesh veprat e caktu-
ara te perputhura me afiesite qe posedon, dhe ashtu sig thone: " Lexo vetveten, qe
te dish qfare te ofrosh apo punosh per te tjeret ".

Emersoni ne esene e tij "Mbeshtetja ne vetveten " thote: "Do te vije koha kur nje-
riu do te arrije ne diturite shkencore qe te bindet dhe te besoje se xhelozia eshte
injorance, imitimi eshte vetevrasje, dhe se veten duhet ta konsideroje ashtu siQ
eshte, sido qe te jete momenti e koha, ngase ky eshte caktimi i tij. Sado qe kjo ha-
pesire eshte perplot gjera te mira e te dobishme, nuk do mund te arrije te kokrra e
drithit perveg pas mbjelljes dhe kujdesit te tokes pjellore. Pra,fuqia e brendshme qe
gjendet ne brendesine e tij eshte e re ne natyre, saqe askush nuk e di ketefuqi te re,
madje edhe njeriu qe e posedon ne vetvete derisa ta provoje. "Dhe thuaj: Veproni,
Allahu do ta shohe vepren tuaj, edhe i Derguari i Tij e edhe besimtaret" (Et-Tevbe,
104).

Andaj mos t'i frikesohemi vetvetes dhe aftesive tona se dime, duam dhe munde-
mi sikur te tjeret. Sikur po nengmojme vetveten dhe po ju besojme te tjereve se ata
dine dhe munden me shume se ne, kjo eshte ne kundershtim me ajetin kur'anor te
siper permendur. Allahu xh.sh. u dha ajiesi dhe force te gjitheve pa dallim por vetem
kerkoi pune dhe angazhim dhe rezultatet nuk do mungojne.

Gjithnje duke pasur ne konsiderate gabimin dhe leshimin gjate gdo veprimi ndaj
edhe per kete na lehteson Allahu ne ajetin ne vijim ku thote: "Thuaj: O roberit e Mi,
qe keni ngarkuar veten me shume gabime, mos e humbni shpresen ndaj meshires se
Allahut, se vertete Allahu i fale mekatet, Ai eshte qe shume fale dhe eshte meshi-
rues!" (Ez-zumer, 53).

Ne kete numer pos te tjerash

Fjala e Myftiu te Kosoves, Mr. Nairn Vepra e zemres dhe e gjymtyreve

Ternava ne akademine perkujti-

more me rastin e 10-vjetorit te

vdekjes se H. Sherif Ahmetit

4

Rrugetimi i gjate droit pavaresise
7

Komentimi i kaptines "Jasin " - [41
8

14

Ti evitojme besetytnite nga Iota

19

■
Myderriz Sherif Ahmeti

njeriu qe i parapriu kohes se vet ,

37

dituria islame / 213

Fjala e Myftiut te Kosoves, Mr. Nairn Ternava

ne akademine perkujtimore me rastin
e 10-vjetorit te vdekjes se H. Sherif Ahmetit

E nderuara familje Ahmeti,

Te nderuar pjesemarres te kesaj

Akademie perkujtimore,

Te nderuar te pranishem,

Jemi tubuar sonte ne kete akademi
perkujtimore me rastin e dlijetevjetorit
te vdekjes se doajenit dlie eruditit te
publicistikes Islame ne Kosove, Haxhi
Slierif Alimetit. Me pranine tuaj, Ju ke-
ni nderuar e respektuar personalitetin
dine shembelltyren e ketij dijetari me-
ndjendritur.

Tash, nente vjet pas luftes, ky
amfiteater ne te cilin u mbajten sliume
tubime ne vitet '89-'99 ju deshiron
mireseardlije, juve qe sliume liere isliit
te pranisliem ne kete ambient, ne te
cilin pothuajse parakaluan kokat me te
ngritura e te ditura te kombit tone. Ky
amfiteater qe prej sonte quhet: "Amfi-
teatri H. Stierif Ahmeti" edhe me teper
e rrit respektin e nderin e vet, kur ne
te, nepermjet kesaj akademie, rikujto-
het hoxha e alimi yne Haxhi Sherif
Ahmeti, i cili ne kohen, rrethanat dhe
hapesiren kur veproi, ishte shembull
se si duhet punuar e sakrifikuar per nje
te ardhme sa me te mire te fese e te
atdheut.

Ne kete akademi perkujtimore dhe
ne sesionin shkencor qe u mbajt sot
paradite, ku 21 studiues e hulumtues
hodhen drite mbi figuren kushtuar ketij
personaliteti te paharruar, ngase i tille

mbeti me punen dhe kontributin e tij,
qe nje rast i mire qe te thuheshin shu-
me te pathena per kete alim, mesues,
hoxhe, pedagog e vaiz, i cili tere jeten
ia kushtoi dijes e shkences, dhe mbeti
shembull qe duhet ndjekur nga gjener-
atat qe do te vijne.

Ju faleminderit shume per marrjen
pjese ne kete akademi perkujtimore
me nje numer kaq te madh, sepse
Haxhi Sherif Ahmeti e ka merituar kete
nder e respekt.

Sonte jemi tubuar ketu per te rikuj-
tuar edhe nje here porosite dhe me-
sazhete H. Sherif Ahmetit, dhe keshtu
me respekt e mirenjohje nderojme
vepren madhore te hoxhes sone, i cili
ne rrethana jashtezakonisht te veshti-
ra e te disfavorshme per fjalen e
shkruar, arriti qe keto mesime t'i per-
bironte neper vrimen e gjilperes -si
thuhet-, ne menyre qe ato te arrinin tek
lexuesi i cili kishte aq shume nevoje
per to.

I madhi Zot ne Kuranin famelarte
thote: "...All-llahu i larteson ata qe be-
suan prej jush, i larteson ne shkalle te
larte ata te cileve u eshte dhene dituri.
All-llahu eshte i njohur me ate qe pu-
noni". (ajeti-11, El-Muxhadele).

Rata fatin qe H. Sherif Ahmetin te
mos e njihja vetem nga larg, as neper-
mjet te tretit, por nga afer, nga bankat
e Medresese, aty ku kalitej shpirti i
brezit te ri. Edhe pse ne kushte e rre-

thana teper te veshtira, aty mbillej
shpresa per nje ardhmeri me te mire
Islame dhe Atdhetare.

Gjendja e popullit tone pas Luftes
se Dyte Boterore ishte tejet e rende
edhe ne fushen e arsimit. Mungonin
kuadrot - mesuesit qe femijeve tane
duhej t'u mesonin shkrim-leximin, per
te cilin ishin flijuar shume breza. H.
Sherifin, pa hezituarfare, kure pa kete
nevoje te madhe per arsimimin e bre-
zave te rinj, e gjejme te angazhuar ne
procesin e hapjes se shkollave shqipe
ne rrethinen e Lypjanit e me gjere, si
dhe mesues te gjuhes shqipe neper
disa shkolla.

Ishte ajo koha kur intelektualet shqi-
ptare te kohes, edhe pse nen sundimin
e eger serb, u organizuan ne hapjen e
shkollave ne gjuhen amtare, ku haxhi
Sherifi qe nder te paret qe me shume
zell iu perkushtua misionitte mesuesit.

Keshtu, me 1949 qe emeruar me-
sues i pare i gjuhes shqipe ne shkollen
fillore te Banulles, ndersa me vone
Haxhi Sherifi emerohet edhe drejtor i
gjimnazit te ulet ne Gadime te Lypjanit.
Me 1952, haxhi Sherifi emerohet drej-
tor i tetevjegares ne Sllovi, detyre qe e
ushtroi deri me 1955, ku njekohesisht
bente edhe punen e mesuesit.

Aktiviteti dhe kontributi i madh i Ha-
xhi Sherif Ahmetit filloi t'i shqetesonte
udheheqesit e atehershem serbe, te
instaluar me dhune ne Kosove. Haxhi
Sherif Ahmeti vinte nga nje familje me
tradite fetare e atdhetare, ndaj nuk i
trembej syri nga presionet e vazhdu-
eshme te inspektoreve serbe te arsi-
mit, qe udhehiqnin edhe arsimin shqip
ne Kosove.

Me 1956 H. Sherifi detyrohet ta lere
detyren e mesuesit, por atehere me H.
Sherifi me shoke kishin pergatitur kua-
der per te vazhduar rrugen e tyre drejt
arsimimit te shqiptareve.

H. Sherifi i rikthehet misionit te ima-
mit ne xhamine e fshatit Gllogoc te
Lypjanit.

Sa ishte imam, zgjidhet kryetar i Ke-
shillit te Bashkesise Islame te Lypjanit,
detyra keto qe h. Sherifi i kreu me
ndergjegje e perkushtim te larte deri
ne fillim te vitit 1965, kur nga Lypjani
kaloi mesimdhenes ne medresene e
mesme "Alauddin" te Prishtines.

dituria islame / 213

Pas Luftes II Boterore, Serbia mby-
lli te gjitha medresete ekzistuese ne-
per Kosove, ato ne Prishtine, Prizren,
Gjakove, Peje, Vushtrri, Gjilan, Ferizaj,
Mitrovice etj., duke u pamundesuar
pjesetareve te besimit islam pergatitje
te kuadrit, i cili me vone do t'i sherbe-
nte atij. Megjithate, pas shume sakrifi-
cash, gjysherit dhe baballaret tane
arriten te hapnin nje medrese ne
Prishtine, ne te cilen do te ndiqnin me-
simet nxenes nga te gjitha viset shqi-
ptare e me gjere. Medreseja, edhe pse
punonte ne kushte tejet te veshtira,
arriti te pergatiste kuadro qe shume
shpejt do t'i sherbenin popullit.

Krahas detyres se mesimdhenesit,
H. Sherifi per 13 vjet rresht (1970-
1983) ka qene edhe drejtor i Medre-
sese, nje detyre qe e kreu me shume
sukses.

Krahas angazhimit te tij ne Medre-
se, haxhi Sherifi dha nje kontribut te
madh edhe ne udheheqjen dhe drejti-
min e institucioneve fetare te Bashke-
sise Islame. Keshtu me 1969, haxhi
Sherifi zgjidhet kryetar i Shoqates se
YIemave. Edhe ketu tregohet udhehe-
qes dhe vizionar i madh. Duke pare
nevojen e besimtareve per nxenien e
njohurive fetare, dhe mungesen e tek-
steve fetare ne gjuhen shqipe, Haxhi
Sherifi me shoke, megjitheqe i ndodh-
ur para shume sfidash e peripecish,
vemendje te posagme i kushtoi pike-
risht pergatitjes se literatures islame
ne gjuhen shqipe. Kete mision te vesh-
tire ai e mori me seriozitetin me te
madh.

Haxhi Sherifi, megjitheqe ne pen-
sion e ne moshe te shtyre, me 1992 iu
pergjigj kerkeses se Dekanatit te
Fakultetit te Studimeve Islame te Pri-
shtines, qe u themelua ate vit, per te
ligjeruar lenden e Akaidit. Haxhi She-
rifi, pervegqe ishte i respektuar e i
nderuar nga nxenesit, koleget e xhe-
mati, per njohurite qe posedonte,
respektohej edhe nga qarqe shken-
core e nga personalitetet me eminente
ne fushen e dijes, me te cilet mbante
kontakte e korrespodenca te rregullta.

H. Sherif Ahmeti, perveg kontributit
si mesimdhenes e alim i njohur, eshte
edhe nje nder themeluesit e publicis-
tikes islame ne gjuhen shqipe ne Ko-
sove. Fillimisht punimet e tij i botoi ne
"Buletinin Informativ", pastaj ne "Takv-
im", nga viti 1971 ne revisten "Edukata
Islame", e me vone edhe ne "Dituria
Islame".

Perveg publicistikes, se ciles H.
Sherifi i vuri themelet dhe i priu per
afro dy dekada, kontribut te madh dha
edhe ne pergatitjen e literatures fille-
stare per njohurite e fese islame.
Keshtu ne vitin 1969 perktheu nga
boshnjakishtja llmihalin, me vone per-
ktheu dhe transkriptoi Jasini sherifin,
pastaj pergatiti botimin e Mevludit me
shkronja shqipe, dhe ne vitin 1988 bo-
toi perkthimin e Kuranit ne gjuhen
shqipe.

Puna dhe kontributi i haxhi Sherifit
ne publicistiken islame, e bejne ate nje
erudit te gjysmes se dyte te shekullit te
shkuar. Me punimet e tij ne periodikun
e kohes, ai trasoi nje rruge te sigurt
per brezat e rinj duke hapur perspekti-
ven e sigurt per te ngritur kete fushe
ne themele te shendosha.

Shoqeria jone ne shekullin qe
shkoi, me ideologjine komuniste, mu-
nd te themi se i ngjante nje ndertese
qe e kishte goditur nje termet i forte
dhe pothuaj asgje nuk kishte mbetur
ne vendin e vet. Shume nga vellezerit
e motrat tona kishin rene aty ku nuk
duhej.

Shekulli qe shkoi, ishte perplot dhi-
mbje e lot per popullin tone, por edhe
krenar, ngase aty edhe u vune gurthe-
melet e shtetesise se Kosoves me
daljen ne Skene edhe te UQK-se, kur
shume nga vellezerit e motrat tona u
flijuan per te pasur nje fillimshekull te ri
me plot te mira e shprese te madhe
per nje te ardhme edhe me te mire
brenda trojeve tona etnike.

Ne kete shoqeri te neperkembur u
ngrit myderrizi yne si fryma qe i jep

gjalleri organizmit per ta shpetuar ate
qe eshte e mundur te shpetohet, kur te
gjitha forcat ishin versulur per ta fshire
nga mendja e shpirti ndjenjen e besim-
it.

Ndaj, per ta luftuar kete gmenduri
njerezore ne raport me besimin, hoxha
u ngjit me nje energji te papare deri
atehere, duke qendruar stoikisht dhe
duke i bere me dije besimtaret se gfare
eshte duke ndodhur me popullin tone.

Emri i tij kishte depertuar jo vetem
tek nxenesit e medresese, por ne te
gjitha familjet islame ne Kosove, Ma-
qedoni, ne Malin e Zi, Luginen e Pre-
sheves, Sanxhak etj.

Kushdo qe lexoi me vemendje
shkrimet e H. Sherif Ahmetit neper re-
vista e libra, apo degjoi keshillat e tij,
shihte para vetes nje mendimtar shu-
me te sinqerte e pa kompleks, i cili
thoshte te verteten per Islamin edhe
ne kohen kur ishte veshtire te thuhej.
Kjo cilesi e te thenit te mendimeve deri
ne fund dhe ballafaqimi me realitetin,
eshte deshmia me e madhe e nje edu-
kate te larte intelektuale qe bazohej ne
parimin: "E verteta duhet te thuhet ,
sado e hidhur qofte".

Kjo cilesi e H. Sherif Ahmetit desh-
mon shkallen e larte te origjinalitetit
dhe intelektualitetit qe e posedojne
njerezit qe shquhen per guximin e rra-
lle te dijetarit te mirefillte.

Shkrimet e tij ishin misherimi i tere
perkushtimit te tij jetesor. Te ngritur me
nje guxim ne mbrojtje te parimeve
islame ne kohen kur ne Kosove ishte
instaluar me dhune sistemi komunisto-
ateist, deshmon per guximin, gatishm-

dituria islame / 213

erine per t'u ballafaquar me pasoja te
ndryshme, per kryerjen e nje amaneti
nga ana e Allahut dhe, ne te njejten
kohe, edhe mosshitjen e shpirtit per te
mirat e kesaj bote.

H. Sherif Ahmeti, me punen e tij, la
gjurme te pashlyera tek brezi kur ai
jetoi dhe veproi si hoxhe, mesues,
pedagog, vaiz, udheheqes dhe organi-
zator i mire.

Edhe sonte ketu para jush, mund te
pohoj me plote gojen se ishte kena-
qesi e vegante te degjoje mulla Sheri-
fin gjate ligjerimit, tek shtjellonte temat
qe pakkush kishte guximin t'i shtjello-
nte, ngase vitet 70 ishin vite kur edhe
ne Kosove komunizmi i instaluar krye-
sisht me dhune neper institucionet to-
na, kishte arritur kulmin dhe ateizmi
ishte ideologjia qe mbisundonte me
force mbi gdo fushe te jetes, atehere
kur edhe ne Kosove trumbetohej per
nje vellazerim e bashkim te rrejshem.

H. Sherif Ahmeti punoi me nje stra-
tegji dhe guxim te papare me heret,
duke menduar per veten dhe hoxhalla-
ret e tjere qe te shpetohej ajo qe ishte
e mundshme te shpetohej dhe, ne ve-
ganti, ajo pjese e rinise, e cila do te ba-
rte pergjegjesine me vone, veproi ne
kushte kur pasuria e B. Islame grabitej
me force nga komunistet, kur rrenohe-
shin xhamite, mbylleshin medresete e
mejtepet, kur shume xhami ishin
shnderruar ne depo e parkingje per
veturat e zjarrfikesve, kur ne vazhdi-
mesi punohej per nje bllokim te mesi-
meve fetare. Ne keto rrethana teper te
veshtira H. Sherif Ahmeti shpeshhere
na thoshte: "Nxenes, mesoni, ngase
ky sistem do te bjere shume shpejt, e
pergjegjesia do te bjere mbi ju". Kjo
edhe ndodhi, kete dite e arriti edhe
hoxhajone H. Sherif Ahmeti.

Nese kemi guximin dhe duhet ta
kemi ate, - te terheqim nje paralele ne
mes Xhemaludin Afganit, Seid Kutbit,
Hasan Elbenas, Shejh Sharavit, Ibra-
him Dalliut, Hafiz Ali Korges etj., - do te
shohim se H. Sherif Ahmeti ishte nje
kaliber i tille per kohen dh rrethanat
kur jetoi.

Nje njeri qe kishte ndjekur mesimet
e ketyre dijetareve, ngase tere auto-
ritetin, dijen e vet, gjate tere jetes H.
Sherif Ahmeti e ka vene ne funksion te
plote te prosperitetit dhe avancimit te
meritave apo edukates islame.

Emri i H. Sherif Ahmetit edhe sot,
10 vjet pas vdekjes se tij, eshte nje
emer qe te dhuron force per sakrifice

^^

f

'I

te metutjeshme ne fushen e pafund te
Islamit. Pra, emri i tij eshte nje shenje
e gjalle ne kujtesen tone fetare, ndaj
edhe ne kete 10-vjetor duhet ta marrim
si verejtje per te gjithe se mesimet
islame ende nuk jane te lira. H. Sherif
Ahmeti flet edhe tash kur hesht, ve-
primtaria e tij ne fushen e publicistikes
flet se kush ishte H. Sherif Ahmeti.

H. Sherif Ahmetin, i Madhi Zot e
nderoi edhe me begatine me te madhe
te kesaj jete, ngase i dha dije, gatish-
meri, guxim qe te perkthente ne gju-
hen shqipe Kuranin famelarte, i cili e
beri te pavdekshem H. Sherif Ahmetin,
ngase ky perkthim u botua ne mbi 1
milion kopje, duke u botuar neper me-
tropole te ndryshme te botes si ne
Medine, Kajro, Lender, Rome, si dhe
ne Prishtine.

Perkthimi dhe komentimi i domethe-
nieve nga ana e Haxhi Sherif Ahmetit,
pervegqe na udheheq ne qe i kemi
syte, prej ketij viti, ndrigon edhe zem-
rat e mendjet e atyre qe Allahu i ka
sprovuar me verberi, e kjo do t'ua mu-
ndesoje atyre qe te shijojne embelsine
e Kuranit edhe ne alfabetin e tyre te
vegante te Brait. Bashkesia Islame e
Kosoves keto dite shtypi 10 exemplare
te Kuranit ne alfabetin e Brait dhe ua
shperndau 10 qendrave te te verberve
anekend Kosoves, ndersa se shpejti
nje dhurate te tille do t'i dergojme edhe
Shoqates se te Verberve ne Shqiperi.

Une them se BIK. dhe shoqeria
mbare, institucionet tona shteterore,
ketyre figurave qe aq shume kontribu-
uan per fe e atdhe, u ka borxh, ngase
sistemi komunisto-ateist ishte i pash-
pirt ne kete drejtim. Le te jete kjo nje
nisme e mbare, dhe premtoj se do te

bejme edhe me shume ne kete drejt-
im, do te ndrigojme edhe shume figura
qe i ka mbuluar pluhuri i historise, deri
diku edhe me fajin tone. BIK-ja nuk do
te kurseje ne kete drejtim, por do te
kontribuoje me tere fuqine qe ka, ne
ndrigimin e ketyre figurave fetare dhe
atdhetare, qe dhane gjithgka nga
vetja.

Per kontributin e dhene ne fushen e
fjales se shkruar islame ne gjuhen
shqipe, H. Sherif Ahmeti, me 1997
eshte nderuar me mirenjohjen "Pena e
Arte Islame" per veper jetesore, te
cilen ia pati dhene Kryesia e Bashke-
sise Islame te Kosoves.

H. Sherif ef. Ahmeti vdiq me 14 prill
1998 dhe u varros ne Prishtine.

Te nderuar te pranishem!

Sig thashe edhe me lart, prej sonte
ky amfiteater mban emrin e Haxhi
Sherif Ahmetit, emrin e doajenit tone
te madh, qe do ta barte me nder e kre-
nari edhe biblioteka e Fakultetit te
Studimeve Islame te Prishtines.

Ne fund, propozoj qe prej ketij vitit -
2008, per nder te ketij alimi te madh e
te nderuar te Kosoves, te jete tradi-
cional gmimi "Pena e arte islame -
myderriz Sherif Ahmeti", gmimi te cilin
do ta jape tradicionalisht Kryesia e BIK
- se per kontribuuesit ne lemin e fjales
se shkruar shqipe ne ngritjen e kul-
tures dhe te vetedijes islame.

Ju falem nderit!

Myftiu, Mr. Nairn Ternava

Prishtine, 16 prill 2008

dituria islame / 213

Ne shenjester

Rrugetimi i gjate drejt pavaresise

Mr. Qemajl Morina

Ne jeten e popujve ka ngjarje,
te cilat, si gure kendore, she-
nojne rrugen e zhvillimit
historik te tyre. Te tille do-
methenie ka edhe 17 shkurti i vitit 2008.
Kjo date do te hyje jo vetem ne analet e
historise me te re te Kosoves, por edhe
te historise sone kombetare, si data me e
ndritur, pas 28 Nentorit 1912, kur Ismail
Qemali ngriti Flamurin kombetar ne
Vlore dhe shpalli pavaresine e Shqiperi-
se. Sepse, me 17 shkurt 2008, u realizua
nje nder endrrat me te medha te popullit
shqiptar jo vetem ne Kosove, por ne te
gjitha vendet ku jetojne dhe veprojne
shqiptaret.

Q'rruge te gjate e te mundimshme
duhej te kalonte, 9'lufte te madhe e
kembengulese u desh te bente ky popuU
i lashte, per te realizuar endrren e tij te
kahershme - per te jetuar i lire ne vendin
e vet. Ne token e tij te lashte, ku nder
shekuj 9do pellembe u la me gjak, ky
popuU me energji te pashtershme u beri
balle furtunave e stuhive te historise jo
vetem me forcen e shpates, po edhe me
anen e kultures dhe dijes dhe brez pas
brezi, me fanatizem te pashoq, ruajti
identitetin e vet fetar dhe kombetar. Nga
gjiri i tij linden ideahste, te cilet jo
vetem e kishin ne shpirt dhe zemer 9esh-
tjen kombetare, po ata edhe u flijuan per
realizimin e saj.

Realizimi i kesaj endrre u be realitet
fale angazhimit te vazhdueshem te te
gjithe brezave te shqiptareve, duke fiUu-
ar prej kongresit te Berlinit te vitit 1878,
kur Fuqite e Medha evropiane te asaj
kohe, bene copetimin e trojeve shqipta-
re, me se i bene nje padrejtesi te madhe
popullit shqiptar. Perpjekjet e vazhdue-
shme te shqiptareve, si ne aspektin dipl-

"Mesoni historine e dhimbshme tuajen"

Historiani amerikan Xhorxh F. Williams
ne librin" Shqiptaret"

omatik dhe ne ushtarakun, per t'i bindur
Fuqite e Medha qe ta ndryshonin qendri-
min e padrejte dhe mizor ndaj nje po-
pulli, me i lashti i Evropes, hasen ne
veshe te shurdher. Keshtu vendimet e
padrejta te Kongresit te Berlinit, do t'i
vertetonte Konferenca e Ambasadoreve
e Londres (dhjetor 1912-1913), e cila
pranoi krijimin e shtetit te pavarur shqi-
ptar, duke lene jashte kufijve arbitrarisht
pothuaj gjysmen e vendit. Shtetit te
cunguar shqiptar iu imponua nje princ
gjerman, Vilhelm Vidi (07.03.1914-
03.09.1914) dhe Komisioni Nderko-
mbetar i Kontrollit.

Kosova koloni e Serbise

Konferenca e Paqes e Versajes, afer
Parisit, e vitit 1920, nuk zgjidhi 9eshtjen

TERRITORIAL MODIPtCATIONS

IN TRE BALKANS
1. COKFEflENM OF LONPON £. TREATY OF BUKAHEST

|A4

£

"r

i

l^BSim^B

^W

m

■jmmxTwn^^^

■^^

---

Konferenca e Londres (1912)

Vlore, 28Nentor 1912

shqiptare. Kosova mbeti koloni serbe qe
nga viti 1912. Kosova eshte sunduar me
shpate dhe me 9izme. PopuUata shumi-
ce, qe ka jetuar aty, nuk eshte pyetur ku-
rre per asgje. Qe nga fillimi i okupimit i
eshte imponuar regjimi ushtarak. Ne ate
kohe u tha se shqiptaret ishin popuU i
papjekur per demok-
raci. Ne vend te shte-
tit dhe rendit civil,
atyre u erdhen nje va-
rg oficeresh dhe zyr-
taresh, kryesisht nga
ata me te keqijte, te
derguar ne Kosove si
ndeshkim. Shume de-
shmi nga ajo kohe
flasin per dhunen sis-
tematike, diskrimini-
min dhe sjelljet
koloniale te sundi-
mtareve te rinj ndaj
popullsise shumice
shqiptare te Kosoves.
Derisa ushtria dhe
policia sundonte Ko-
soven, inteligjencia e
Beogradit bente plan-
et per ndryshimin e
demografise se saj.
Dokumentet e Klubit
^Kulturor Serb, qe
kryesohej nga Sllo-
bodan Jovanovi9, de-
shmojne per zbavi-
tjen e tmerrshme dhe
te vrazhde te elites

dituria islame / 213

nacionale serbe. Per njerezit diskutohej
sikur te ishin mall tregu, di9ka jo e gjal-
le, beheshin kalkulime se sa dhe ku du-
heshin levizur ata. U nenshkruan mar-
reveshje ndershteterore per shpemguljen
e shqiptareve ne Turqi, debimin e tyre
me dhune ne Shqiperi etj.

Te njejtat standarde do te zbatoheshin
ne menyre shume te efektshme gjate
fundit te shekullit njezet nga ana e aka-
demikeve, shkrimtareve, poeteve dhe
prifterinjve. . . . "Zhvendosja humane" do
te behej politike zyrtare, e cila si rezultat
perfundimtar do te prodhonte Republi-
ken Serbe ne Bosnje. Per shkak te kesaj,
sot eshte e mundur te flitet per nje terri-
tor, por jo edhe per njerezit e saj; te vihet
nje betim ne emer te Kosoves, por te
mos jepen pensione per shqiptaret; e tere
popullsia te hiqet nga listat zgjedhore
dhe te mos i jepet e drejta per ndarjen
falas te aksioneve shteterore. Andaj,
ashtu si? konstatojne publicistet serbe
Andrej Nosov dhe Dragan Nikolif' "e
keqja qe Beogradi u ka shkaktuar shqip-
tareve, zyrtarisht ka perfunduar me 17
shkurt 2008".

Ata konstatojne me te drejte disa fa-
kte qe duan mbajtur parasysh: "se vitet
nentedhjete te shekullit qe lame pas, ja-
ne turpi i historise serbe, dhe kjo duhet
te thuhet qarte kur flitet per Kosoven.
Sot ne Kosove, njesoj sikur edhe ne Ser-
bi dhe ne vendet e tjera te rajonit, nje nu-
mer i madh i njerezve pyesin se ku
ndodhen me te dashurit e tyre, gfare u ka
ndodhur atyre dhe kush i ka vrare. Per-
gjigjet e ketyre pyetjeve i mban te fshe-
hura Vojislav Koshtunica dhe sherbimi i
tij sekret. Nuk do te kete drejtesi as per
serbet, nese te tjereve nuk u tregojme se
ffare u kemi here. Nuk do te kete te ar-

dhme tjeter nese i mbajme te fshehur fa-
ktet. Kot bertasim per krimet ndaj serbe-
ve, per padrejtesine e botes, per fuqine e
pabarabarte te Serbise... Kur ne vitin
1999 ne Kosove ndodhen hakmarrjet
dhe sulmet ndaj serbeve ne Kosove, as-
nje akademik ose shkencetar nuk u per-
poq te gjente se burimi i kesaj ishin
sjelljet e shtetit te Serbise. Ata nuk e
shpjeguan se kjo ndodhi per shkak te
zhvendosjes me dhune te 800,000 njere-
zve, vrasjeve masive ne Meje, Gjakove,
Suhareke, Podujeve, Izbice, Regak, Pre-
kaz, Likoshan, Vushtrri e ne shume ve-
nde te tjera te Kosoves. Ndoshta nje
konstatim i tille do te shpetonte me shu-
me jete serbesh sesa cilido liber i shkru-
ar ne emer te mbrojtjes se Kosoves ose
ndonje prej atyre shkarravinave te shu-
mta gazetareske qe sot bejne thirrje per
lin9".

^^^^-•^'•'•^

Fshehja e gjurmeve te krimit

Dhe me tutje: "I tere mekanizmi shte-
teror ka marre pjese ne fshehjen e gjur-
meve te krimeve masive. Trupat jane
varrosur anekend Serbise, jane djegur ne
fabrika dhe termocentrale, jane fundosur
ne Danub ose ne Peru9anc. Ne kete kane
marre pjese police, oficere, pjesetare te
sigurimit shteteror, politikane, biznes-
mene dhe lidere lokale, gjykates dhe
prokurore. Qeveria dhe partite politike.
Dhe pas gjithe kesaj qe ka ndodhur,
Serbia prapeseprape sikur habitet per ate
qe i ka ngjare. Askund nuk shihet edhe
nje pike pendimi, as edhe nje ndjenje
pergjegjesie apo gatishmerie per t'i
ndryshuar sjelljet. Sot fatin tone e
udheheqin njerezit, te cilet jane pergje-
gjesit e drejtperdrejte per humbjen e se
drejtes se Serbise per ta udhehequr
Kosoven".

Ankthi per statusin

Qe nga perfundimi i luftes ne Koso-
ve, ne qershor te vitit 1999, shqiptaret,
kudo qe jetojne, kane jetuar ne ankthin e
pritjes se pavaresise se Kosoves. Kete
ankth e kane perjetuar edhe qytetaret e
tjere te Kosoves, te cilet Kosoven e ndi-
ejne atdhe te vetin. Sepse Kosova shtet i
pavarur dhe sovran do te thote prospe-
ritet dhe ardhmeri me e mire per te gjithe
qytetaret e saj, pa marre parasysh perka-
tesine e tyre kombetare, fetare, apo gju-
hen qe ata flasin. Nje Kosove sovrane
dhe e pavarur do te thote nje vend me i
pasur dhe me i begate per te gjithe, si per
shumicen ashtu edhe per pakicat qe jeto-
jne ne te. Nje Kosove e njohur nderkom-

dituria islame / 213

betarisht, do te thote mirenjohje e Bash-
kesise Nderkombetare per sakrificat dhe
vuajtjet e popuUit te Kosoves dhe qyte-
tareve te saj . Do te thote prosperitet per
te gjithe qytetaret e saj si dhe per te ar-
dhmen tone te perbashket.

Edhe pse eshte ditur se me deportim-
in e forcave serbe te fundit nga Kosova
ne qershor te vitit 1999, Serbia nje here
e pergjithmone eshte pershendetur me
Kosoven, megjithate, ashtu si9 na ka
ndodhur shume here gjate historise, ia
kemi pasur friken se me ne fund mund te
na mashtrojne te tjeret, ata qe vendosin
per fatin tone. Por, kesaj radhe qendrat e
vendosjes, te udhehequra nga Uashin-
gtoni dhe Brukseh, po edhe nga qendra
te tjera te nivelit kombetar dhe nderko-
mbetar, qendruan ne anen tone, sepse ne
ishim pala qe me shekuj te tere kishim
perjetuar padrejtesi dhe ishim neperke-
mbur. Ne anen tjeter, krimet, gjenocidi
dhe dhuna serbe ndaj nje populli te pam-
brojtur, ishin shume me te fuqishem sesa
efektet e mundshme qe mund te bente
di9ka propaganda serbe e perkrahur me
fanatizem vetem nga Moska, per ndry-
shimin e opinionit nderkombetar ne ko-
hen e internetit e satelitit. Kesaj radhe, si
duket, politika jone ishte e orientuar mi-
re ne raport me qendrat e vendosjes. Ato
kuptuan realitetin historise sone, sakrifi-
cat, rezistencen tone shekullore per nje
jete dinjitoze ne keto hapesira si te gjithe
popujt e tjere te rajonit. Ata u soHdari-
zuan me ne, me vuajtjet, dhembjet dhe
kalvarin e gjate te historise sone neper te
cilin kaluam per me shume se nje she-
kull dhe qendruan me besnikeri ne anen
tone.

Te rralla jane rastet ne histori, kur nje
vend dhe nje popull i vogel, si9 eshte
Kosova, ka mundur qe, per kauzen e vet,
te mobilizoje nje numer aq te madh ve-
ndesh nga te gjithe meridianet e botes.
Vete kjo do te thote shume per ne dhe
per punen qe eshte here deri ne kete ko-
he. Ky mobilizim eshte here, fale sakri-
ficave dhe vuajtjeve te popullit tane, te
vazhdueshme per nje periudhe te gjate
me shume se nje shekull, qe ka bere ne
emer te pavaresise se Kosoves. Bota
ishte deshmitare e masakrave te medha,
qe populli yne perjetoi edhe gjate dhje-
tevjeteshit te fundit te shekuUit njezet,
sig ishin masakrat: e Qirezit, Likoshanit,
Prekazit, Regakut, deri ne debimin ma-
siv te mbi nje milion shqiptareve gjate
bombardimeve te forcave te NATO-s.
Keto krime, do te rendojne gjate tere hi-
storise mbi ndergjegjen e popullit serb, i
cili ende nuk pati guximin qe, se paku, te
distancohet nga krimet e bera si dhe t'i
kerkonte falje popullit shqiptar per gji-
the ato te keqija qe na jane bere ne emer
te kombit serb dhe te ortodoksizmit.

Kosova e pavarur
faktor stabiliteti ne rajon

1 7 shkurti i vitit 2008 do te shenohet
ne analet e historise sone me te re kom-
betare me shkronja te arta, kur populli
shqiptar i Kosoves, pas shume perpjek-
jeve mbinjerezore dhe shume sakrifica-
ve, arriti te realizonte idealin e tij te
kamotshem, qe Kosoven ta shpallte
shtet sovran dhe te pavarur. Ai kete po e
ben sot, fale ndihmes dhe mbeshtetjes te
shume popujve paqedashes, te cilet jane
per vendosjen e parimeve te drejtesise

ne Evropen e Bashkuar. Populli i Koso-
ves, ne te gjitha fazat e historise se tij te
gjate, ka treguar se eshte popull i denje
per qeverisjen e vendit te vet, por i denje
edhe per stabilitetin dhe vendosjen e pa-
qes ne rajon. Kosova, pas shpalljes se
aktit te pavaresise, si shteti me i ri ne
Evrope, edhe ne bote, do te tregoje ne
praktike se do te jete faktor stabiliteti ne
rajon dhe me gjere. Kosova do te kete
marredhenie te mira fqinjesore me te
gjitha vendet rreth saj, perf shire edhe
Serbine. Ekzistimi i pakices serbe ne
Kosove si dhe pakices shqiptare ne Se-
rbi, si dhe interesat e perbashket ne mes
te dy vendeve, do te bejne qe euforia dhe
emocionet e tanishme te kalojne shume
shpejt dhe te dyja vendet te vendosin
marredhenie te mira fqinjesore, duke i
dhene perparesi zgjidhjes se shume pro-
blemeve te pazgjidhura nga e kaluara, ne
radhe te pare, zbardhjes se fatit te per-
sonave te pagjetur.

Me gjithe reagimet e shumta nga Be-
ogradi, Kosova dhe Serbia, ne nje te afe-
rme te alert a pak me te larget, do te
gjenden se bashku ne kuader te familjes
se madhe te vendeve evropiane. Por, ate-
here do te konsiderohen si dy shtete so-
vrane dhe te pavarura. Vetem nje logjike
e matur e estabilishmentit politik te Be-
ogradit, larg miteve te se kaluares, do
t'ia hapte dyert atij ne drejtim te Bruk-
selit. Beogradi duhet te pajtohet se ai
nuk po e humb Kosoven tash, por Koso-
va ka qene nje koloni e Serbise dhe se
ajo eshte mbajtur nen okupimin e saj me
ushtri dhe polici, si dhe fale raportit te
forcave politike qe kane ekzistuar ne
Evrope. Perpjekjet e shqiptareve per pa-
varesi kane qene te vazhdueshme per me
shume se nje shekull. Pas Luftes se Dyte
Boterore ato vetem sa qene intensifikuar
ne forma te ndryshme, duke filluar prej
demonstratave te studenteve me 1968,
kerkesa per Republiken e Kosoves dhe
ato te vitit 1981, per te arritur kulmin ne
vitet 1987 e 1989, pas instalimit te regji-
mit te Miloshevifit , i cili me represion-
in e madh, pershpejtoi procesin per
pavaresimin e Kosoves. Ky synim i ka-
hershem yni u be realitet me 17 shkurt
2008.

1. Express, 23 shkurt 2008, Prishtine, fq.1-24.

dituria islame / 213

Fleta e tefsirit

Sabri Bajgora

Komentimi i kaptines ^^Jasin^^ - (5)

(ajetel 45-54)

Disa shenja (argumente) te manifestimit te fuqise se Allahut

X [e^j CJ\i\ ^ i^\ QA ^\i Uj (1 fl) Oy>^y (frSJ«3 (|Sib- Uij j^SsjOjI ^, U> \j£i\ ^ Ju3 lilj

:•; [»^' i>«^ i>!«*^ ijy»^ ^j-^i J\^ ^1 ^]j \^ )>«ii ^ JJ li)} (in)jw>yw ijIp ly^f "^i

v M-^l ^1 ^j <U^jJ OjaJo;— J 7J ( i n )Oj^i-tf?*J j|Jtj ||jfcJb-y oJL?-lj 451^-^ ^[ O^yiy b»
X ^ ^ ^y Qjj U (jJlfl (d ^ )0>L4Uj^ j^'j Jl CJlO^Vl i^ ^ liVS jj^l ^y ^j} (« « )Oj*ry

■*■■ * ^ ^ 5? ^ ,=. ^ ^ fi m y ^

..;■ bJU fcya^ ^ lip OJL?-!j 4?!-** V) Cj\S J] (OY)iJjA-0j.(Jl jJUsj jA^yi -i*j t» IJ^ UJLSji

-/J. ii kur u thuhet atyre: "Kinifrike
■■' asaj q'e ngjau para jush dhe asaj
s gka do t'ju ngjaje me vone, e qe te
/. meshiroheni (ata nuk degjojne).
X 46. Nuk ka asnje argument qe u erdhi
atyre nga argumentet e Zotit, e qe
X ata nuk ia kthyen shpinen.
X 4 7. Dhe kur u thuhej: "Jepni nga ajo
■ • qe Allahu u begatoi, ata qe nuk be-
suan, besimtareve u thane: "A ta
V ushqejme ate qe sikur te donte
■'■• Allahu do ta ushqente? Ju nukjeni
X tjeter vetem se te humbur qarte!".

Lidhmeria e ketyre ajeteve
me ato paraprake

Ne ajetet paraprake, shohim se
Allahu u ofroi mohuesve te ringjalljes
argumente te shumta qe e vertetojne ate,
duke u ofruar atyre te hidhnin shikimin
ne proceset natyrore qe i shihnin 9do di-
te, si9 ishin nderrimi i dites dhe i nates,
levizja e Diellit dhe e Henes si dhe ringj-
allja e tokes, duke e gjelberuar ate pas
thatesise se madhe. Por ata njerez qe me
vetedeshire dhe vuUnet te lire kishin
zgjedhur kufrin dhe te mirat vetem te
kesaj bote, tash ne keto ajete vijuese
shohim perfundimisht rrugen qe e kishin
zgjedhur, rrugen e mohimit te ringjalljes
dhe mohimin e te derguarit. Ne zemrat e
tyre nuk kishte mbetur asnje pike mesh-
ire per krijesat e Allahut, njerezit e var-
fer te nevojshem per zgjatjen e dores se
ndihmes. Keta me nuk ndjenin asnje
ndjenje dhembshurie dhe kete kategori
njerezish e shikonin me perbuzje e neve-
ri.

48. Dhe thoshin: "Po qe sejeni te ver-
tet'e, kur do tejete aipremtim?"

49. (Allahu u pergjigjet) Nuk jane du-
ke pritur tjeter vetem se nje britme
qe i rremben ata kur jane duke u
zene mes vete.

50. E nuk do te mund te lene asporosi
(vasijet-testament) as te kthehen ne
familjet e tyre.

51. Dhe ifryhet Surit, kur qe, duke u
ngutur prej varrezave paraqiten te
Zoti i tyre.

Me pas ne ajetet vijuese Allahu i ve
ata ne dijeni per shenjat e kataklizmes,
duke i njoftuar se do te jete vetem nje
britme e tmerrshme dhe ata do te vdesin,
per t'u dhene me pas shenja nga "suri"
kur te gjithe do te ringj alien e do te dalin
para Zotit te tyre. Ne ate dite, askujt nuk
do t'i behet e padrejte, por secih do te
shperblehet apo ndeshkohet sipas asaj
qe ka punuar ne kete bote.

Koment:

Verberia e pabesimtareve ndaj te se
vertetes, shmangia nga udhezimi, mohi-
mi i ringjalljes dhe deftimi nga ana
Allahut per shenjat e Kiametit:

'fL,4 J^' ^ i>'l (i4J 1m '^b

45. "E kur u thuhet atyre: "Kinl frlke
asaj qe ngjau para jush dhe asaj qka
do tju ngjaje me vone, e qe te meshi-
roheni (ata nuk degjojne). "

1

i
i

1

1
m

i
i

1

i
i

52. thone: "Te mjeret ne! Po kush na g
ngriti prej ku is him te shtrire neW^
varre?" E, kjo eshte ajo qe premtoim
Zoti dhe vertetuan te derguarit. S

53. jo nuk eshte tjeter, p'erveQ nje ze ife
fuqishem dhe ata te gjithe te para- g
qitur para Nesh. &

54. Sot pra, askujt nuk i behet e pa- m
drejt'e digka dhe nuk shperbleheni^
me tjeter vetem per ate qe vepruat. &

i

m
m

Edhe pse idhujtaret e Mekes, nuk de-
shironin te perudheshin, dhe madje as
nuk po tregonin shenja se do ta benin nje
gje te tille, megjithate Allahu i Gjithem-
eshirshem nga meshira e Tij, sikur desh-
iron t'i zgjoje ndjenjat dhe ndergjegjiet e
tyre te fjetura, duke I keshilluar qe te ki-
shin frike per fatin e tyre, qe te mos pe-
sonin sikurse popujt e mehershem, te
cilet u ndeshkuan rende per shkak te
mohimit dhe kryene9esise se tyre.

Gjurmet e popujve te shkaterruar
mund t'i shihnin kudo perreth, madje
shume afer dhe prane tyre, por ata me-
gjithate, nuk deshironi te shihnin asnje
nga keto paralajmerime. Ata ishin mby-
llur ne pabesimin e tyre dhe ishin blind-
uar ne kete mugetire te tyre shpirterore.

Allahu ua terheq verejtjen qe te kene
frike per mekatet te cilat po i benin ne
fdo 9ast me mohimin e tyre te drites hy-
jnore dhe me injorimin e misionit te Mu-
hamedit a.s., dhe te kishin po ashtu frike

10

dituria islame / 213

edhe me te madhe nga ajo qe do t'i priste
nga ndeshkimi me zjarr ne Ahiret.'

Ne lidhje me pjesen e ajetit: "Kini fri-
ke asaj qe ngjau para jush dhe asaj 9ka
do t'ju ngjaje me vone..." dijetaret islam
kane dhene disa mendime: Ibn Abbasi,
Ibn Xhubejri dhe Muxhahidi kane thene
se ky ajet nenkupton ate fka ka kaluar
nga mekatet e bera dhe mekatet qe mund
te behen ne te ardhmen-, ndersa Muka-
tih, Katadeja^ dhe Meragiu"* mendojne se
kjo pjese e ajetit ka per qellim, ndeshki-
min e popujve te kaluar dhe ndeshkimin
qe i pret pabesimtaret ne Ahiret, kurse
Hasen el Basriu, ka nje mendim tjeter
nga keta kur thote se ketu eshte ne pyet-
je pjesa e jetes qe tashme ka kaluar dhe
pjesa e jetes se mbetur te njeriut, pra ajo
9ka ka mbetur nga exheli. Kurse mufes-
siri me i madh i shekuUit XX Sha'raviu
mendon se Ijala "ma bejne ejdikum"
nenkupton ate qe eshte para jush dhe qe
do te vjen si Ringjallja, Tubimi dhe Llo-
garia dhe ne fund ndeshkimi me zjarr,
kurse me fjalen "ma halfekum" nenku-
pton fatin e popujve te kaluar, ne menyre
qe te mermi mesim nga pesimet dhe fu-
ndi i tyre tragjik.' Po te mermim mendi-
min e tij, ky ajet do te duhej perkthyer
keshtu: "Kini friken e asaj qe kenipara
jush (ringjallja, llogaria etj...) dhe te
asaj qe keni pas jush (mesimet nga nde-
shkimet qe pesuan popujt e kaluar)..."

Sidoqofte ka edhe disa mendime te tjera,
por te verteten dhe synimin e mirefillte
te ketij ajeti e di me se miri vetem
Allahu xh.sh.

(e^j ^^1 J^ M^ o^ ^^ w

46. Nuk ka asnj'e argument qe u erdhi
atyre nga argumentet e Zotit, e qe
ata nuk ia kthyen shpinen.

Allahu i gjithemeshirshem, sikur nuk
deshiron ta denoje kete popuU, per fak-
tin se nga mesi i tyre zgjodhi me te da-
shurin e Tij-Muhamedin a.s., Ai me 9do
kusht deshiron udhezimin e tyre dhe de-
shiron t'i meshiroje. Mu per kete arsye
Ai vazhdimisht i therret qe te besonin e
te largoheshin nga e kota, duke u ofruar
argumente e argumente, ndonese shejta-
ni i kishte roberuar zemrat dhe shikimet
e tyre dhe ata nuk shihnin asgje perpos
luksit dhe kenaqesive te kesaj bote.

Te gjitha argumente nga ana e Tij, ata
i hodhen pas shpine. Asnjerin prej tyre
nuk e moren ne konsiderate. Atyre thje-
sht nuk u bente pershtypje me asnje
argument hyjnor Ata nuk mund te pra-
nonin faktin se shpallja i kishte ardhur
nje njeriu te varfer nga mesi i tyre, ndo-
nese me gjysme zemre e pranonin auto-
ritetin e pakontestuar te familjes se tij.
Atyre nuk u bente pershtypje as fakti se
para dyzet e ca vitesh, Allahu, per hir te

Muhamedit a.s. e kishte shkaterruar ush-
trine e Ebrehese. Ata perpiqeshin ta
pengonin 9do shkendijez te drites qe
perpiqej te depertonte ne zemrat dhe
mendjet e tyre. Ne zemrat e tyre me nuk
kishte vend as per meshire ndaj te varfe-
rve dhe skamnoreve. Ata konsiderohe-
shin prej tyre si nje shtrese e pavlere e
shoqerise. Ata, sipas tyre, nuk meritonin
as te ushqeheshin e as te furnizoheshin
me ndonje rresk.

J\S ail ^3j ■C^ ijiail l^j JJ I'ilj
frCiJ y ^ j^'l i_pT 'jij^ \/ji£ ^jji

47. Dhe kur u thuhej: "Jepni nga ajo
qe Allahu u begatoi, ata qe nuk be-
suan, besimtareve u thane: "A ta
ushqejme ate qe sikur te donte
Allahu do ta ushqente? Ju nukjeni
tjeter vetem se te humbur qartel".
Allahu i therret idhujtaret qe nga rre-
sku qe Ai i kishte fumizuar, te ushqenin
te varfrit, por ata kishin refuzuar nje gje
te tille, duke u tallur me besimtaret e du-
ke thene: "Pse t'i ushqejme ata njerez, te
cilet po te donte Allahu do t'i kishte ush-
qyer e fumizuar me begatite dhe rreskun
e Tij". Ne nuk kemi kurrfare obligimi
ndaj tyre, ndersa padyshim ju jeni ne
humbje dhe ne lajthitje te qarte. Ky
qendrim dhe botekuptim naiv i pabesim-

dituria islame / 213

11

tareve, na ben te kuptojme se ata absolu-
tisht nuk kuptonin asgje nga rregullat e
pergjithshme te kesaj gjithesie, ku dihet
se Allahu, eshte Furnizuesi dhe Ushqy-
esi i te gjitheve. Valle si nuk mund ta ku-
ptonin, se ata, perkunder nje pasurie qe
perkohesisht e kishin ne dore, nuk ishin
te afte te fumizoheshin e as te perfitonin
ndonje te mire te kesaj bote, pa deshiren
dhe vullnetin e Tij. Megjithate, Allahu i
madheruar nga meshira e Tij, beri qe
njeriu te perpiqet ta gjeje rreskun e
Allahut duke bere tregti, shitblerje, duke
u munduar e perpjekur ta mbjelle token,
dhe te shfrytezoje keto te mira e begati.
Duke u nisur nga te gjitha keto miresi
dhe mundesi qe te bejme mire, njeriu
nuk duhet te jete doreshtrenguar ndaj te
varferve dhe skamnoreve, sepse si ata, si
te pasurit jane vene ne sprove te madhe
nga Allahu i Plotfuqishem. Te paret jane
vene ne sproven e durimit, kurse te dytet
ne sproven e bujarise e te zemergjeresise
ndaj te varfeve...

Per 9udi, idhujtaret mekas, ishin aq te
pandjenja, saqe nga kjo verberi e tyre,
ata tash filluan edhe ta ironizonin Pejga-
mberin a.s. dhe besimtaret e tjere duke u
thene: Dijeni, ne me nuk ua kemi friken

as juve e as kercenimeve tuaja me te
ashtuquajturen ringjallje, me te cilen va-
zhdimisht po na kercenoni. Ne thjesht
nuk besojme ne te... Te shohim ne vazh-
dim te ajeteve fjalet e tyre plot cinizem
e hipokrizi, kur u drejtohen besimtareve
duke thene...

48. Dhe thoshin: "Po qe sejeni te ver-
tete, kur do tejet'e aipremtim?"

Pabesimtaret, te bindur se ata jane ne
te drejte, te bindur plotesisht se nuk ka
bote tjeter perve? kesaj, se nuk ka ringj-
allje e as llogari ne boten tjeter, tash fi-
Uojne edhe te tallen me besimtaret dhe
me Muhamedin a.s. duke i perqeshur e
thene: Kur do te jete ai premtim (kerce-
nimi me Kiamet), nese po ua merr men-
dja se e keni me gjithe mend kete pohim
qesharak?! Ne nuk u besojme juve sepse
nje gje e tille thjesht eshte e pamundur te
ndodhe, thoshin ata me ironi e perbuzje.
Por Allahu i Plotfuqishem, sakaq, kesaj
ironie te tyre u pergjigjet me fjalet:

fan r> a ^ f

49. (Allahu u pergjigjet) Nuk jane duke
pritur tjeter vetem se nje britme qe i
rremben ata kur jane duke u zene
mes vete.

50. E nuk do te mund te Vene as porosi
(vasiet-testament) as te kthehen ne
familjet e tyre.

Krijuesi i gjithesise ua ben me dije
pabesimtareve se momenti i Kiametiti
dhe i shkaterrimit te ekzistences do te
vjen dhe ai do te jete vetem nje britme e
tmerrshme dhe e shpejte, qe do t'i rrem-
beje e do t'i marre ata, kur ata do te jene
ne punet e tyre te perditshme duke bere
shitblerjet e zakonshme mes vete.

Kjo nenkupton fryrjen e pare ne sur
nga ana e Israfilit, melekut te ngarkuar
me kete gje, ne forme te nje britme te
tmerrshme, qe sinjalizon fundin dhe
shkaterrimin e kesaj bote. Kjo do te ndo-
dhe aq shpejt e befasishem, sa nje rrahje
e qerpikut e mbase edhe me e shpejte.
Ky shkaterrim i befasishem i gjithesise,
do t'i ze njerezit ne huti te plote duke u
marre me punet e tyre te perditshme, ke-

12

dituria islame / 213

shtu qe vdekja e percjelle me lemeri dhe
llahtari te ketij momenti te frikshem, do
t'i ze ata ne nje gjendje te tille, pa pasur
mundesi te flasin me njeri-tjetrin, pa pa-
sur mundesi te lene ndonje testament, e
madje as pa pasur kohe te kthehen ne
familjet e tyre. Kjo faktikisht, na ve ne
dijeni, se ky moment nuk do te zgjase
me ore apo minuta, por me sekonda te
numeruara, ku shume prej njerezve, as
nuk do te kuptojne se 9'eshte duke ngja-
re. Ata do te mbesin te shtanguar ne ve-
nd nga kjo britme e rrufeshme e cila do
t'i le te vdekur ne vend...

OlO^^l ^ ^ IJi^ jj^l ^ ^j

51. Dhe i fryhet Sunt, kur qe, duke u
ngutur prej varrezave paraqiten te
Zoti i tyre.

52. thone: "Te mjeret ne! Po hush na
ngriti prej ku ishim te shtrire ne
varre?" E, kjo eshte ajo qe premtoi
Zoti dhe vertetuan te derguarit.

53. jo nuk eshte tjeter, perveg nje ze i
fuqishem dhe ata te gjithe teparaqi-
turpara Nesh.

Menjehere pas kesaj britme te pare,
apo fryrjes se pare ne "Sur", do te paso-
je fryrja e dyte ne kete "Sur" nga ana e
Israfilit, qe nenkupton ringjalljen dlie
ngritjen nga varrezat, te te gjithe njerezi-
mit per t'u nisur ne venddhenien e lloga-
rise para Allahut. Pabesimtaret do te
tmerrohen nga vete fakti se jane ngritur
e ringjallur, sepse e dine se jane duke u
nisur ne ballafaqimin final me veprat e
tyre te shemtuara qe i bene ne kete bote.
Duke u nisur ne vendin e turperimit te
tyre te perjetsliem, ata do te thone: Ah
9'mjerim i madh per ne. Po kush na
ngriti nga varret. Aty ishim me rehat. A
thua ku po shkojme dhe 9fare do te na
prese?!

Ketu shihet fuqia e pakufishme e
Allahut, i Cili do T'i vdese te gjitha kri-
jesat dhe pastaj serish me nje urdher I ri-
ngjall, e kjo ringjallje vjen pas fryrjes se
dyte ne "Sur", dhe nenkupton paraqitjen
e njerezve dhe exhineve para Madherise
se Tij per te dhene llogarine perfundim-
tare. Tashti, te gjithe pabesimtaret, ne
keto momente te veshtira, do te pendo-

hen dhe do te shprehin keqardhje per te
kaluaren e tyre te erret ne humbetirat
dhe erresirat e kufi"it, por ky pendim nuk
do t'u beje dobi. Ata perjetesisht do te
jene ne ndeshkimin e Allahut fuqiplote,
per te shijuar ate qe e mohuan me ngulm
gjate jetes se tyre ne kete bote, edhe pse
Allahu vazhdimisht u kishte dhene argu-
mente dhe udhezime nepermjet te der-
guarve.

' , J i V ^ r-

54. Sot pra, askujt nuk i behet e pa-
drejte digka dhe nuk shperbleheni
me tjeter vetem per ate qe vepruat.

Ky ajet, me se miri ilustron faktin se
tek Allahu xh.sh. ka drejtesi absolute,
sepse Ai nuk do T'i beje askujt te padre-
jten ne kete dite te Llogarise se madhe,
por secili njeri do ta marre ate qe e ka
merituar, ne baze te veprave te tij ne kete
bote. Dhe, njerezit, nuk do te kene kurr-
fare arsye e as argumenti t'i kundervihen
kesaj Drejtesie Absolute, sepse Ai me
pare, krijesen njerezore e kishte dalluar
nga krijesat e tjera me dhuntine e te lo-
gjikuarit, I kishte lene ne dispozicion te
gjitha mundesite e zgjedhjes se lire dhe
I kishte derguar libra te shenjte e pejga-
mbere. Ai zaten, edhe nuk do te na merr-
te fare ne Llogari, po qe se ne do te
ishim krijesa qe vetem zbatojme ate qe
na urdherohet, sikurse melaiket, por ne-
ve na dalloi prej tyre, duke na dhene
ndjenja, emocione, mendje dhe logjike.
Prandaj, sot, ne kete Dite te madhe te
Gjykimit, secili do ta marre shperblimin
apo ndeshkimin e merituar, ne menyre
qe VuUneti dhe Drejtesia e Allahut te
vije ne vendin e vet.

Margaritare te urtesise
nga keto ajete

1. Idhujtaret, sikurse edhe pabesimtaret
e tjere pergjate shekujve dhe historise
se shkuar, ishin zhytur ne humbje dhe
kufer. Ata nuk deshironin te merrnin
mesim nga pesimet e popujve te kalu-
ar per shkak te mosbesimit te tyre.
Madje ata nuk deshironin te mendo-
nin fare per boten e ardhshme-Ahir-
etin. Ata, te mpire e te verbuar nga
pasuria dhe luksi ne te cilin po jeton-
in, dalengadale, kishin humbur edhe
ndjenjat e meshires dhe te dhemb-
shurise ndaj te varferve.' Ata nga ko-
prracia e tyre nuk deshironin te
preokupoheshin me asgje tjeter perp-
os mireqenies se tyre, duke lene qelli-

misht nje shtrese te caktuar njerezish
ne mjerim e skamje, ne menyre qe
prej tyre te krijonin varies, rober dhe
sherbetore te degjuar, ne kembim te
nje fumizimi te mjere per ta...

2. Pergjigjja e prere nga Allahu per tall-
jen e idhujtareve nese do te vinte apo
jo Dita e Gjykimit, ishte njoftimi hy-
jnor se ajo do te vinte shume shpejt,
me nje ushtime dhe britme te tmerr-
shme, e cila njerezit do t'i zinte ne
huti, saqe asnjeri prej tyre as qe do
kete kohe te mendoje t'i le dikujt tes-
tament e as te shkoje tek familja e tij,
nese do te ishte jashte shtepise.

3. Nga keto ajete mesojme se menjehere
pas fryrjes se pare ne sur, do te pasoje
edhe fryrja e dyte, e cila simbolizon
ringjalljen dhe ngritjen nga varrezat
te fdo njeriu

Mubareku bin Fedale transmeton nga
Hasen el Basriu te kete thene: Ka
thene i derguari i Allahut: "Ne mes dy
fryrjevejane dyzet vjet. Pas fryrjes se
pare, Allahu i vdes te gjitha krijesat,
kurse pas fryrjes se dyte Ai e ringjall
gdo krijese te vdekur ".

4. Ajeti i 54 i kesaj sureje, na ve ne di-
jeni se Llogaria ne Diten e Gjykimit
do te jete shume e drejte. Secili njeri
do ta marre shperblimin ose ndeshki-
min e merituar ne baze te veprave te
tij ne kete bote.

vijon

Fusntotat:

1. Versioni i shkurtuar i Tefsirit te Ibn Kethirit
"Tejsirul Alijjil Kadir..." veil. Ill, fq.571, Rijad
1989.

2. Tefsiri i Kurtubiut, veil. 17, fq.456.

3. Ebu Hajjan el Endelusi "El-Bahrul Muhit" veil.
7, fq. 234, Bejrut 1993.

4. Shih me gjeresisht ne lidhje me kete tefsirin e
Meragiut, veil. 23., fq. 16.

5. Shih Tefsirin e Muhammed Mutevel-li Sha'ra-
vit- surja Jasin, fq. 12673.

6. Dr. Vehbe ez-Zuhajli "Et-Tefsirul Munir" veil.
23, fq. 24.

dituria islame / 213

13

Akaid

Vepra e zemres dhe e gjymtyreve

Xhum'a Emin Abdul Aziz

"Besimi eshte baza e vepres, vepra
e zemres eshte me e rendesishme sesa
ajo e gjymtyreve, ndersa persosmeria
e tyre eshte e kerkuar me Sheriat,
edhe nese dallohen ne graden e
kerkeses"'.

Ky fundament trajtohet keshtu:

1- Besimi eshte baza e vepres,

2- Vepra e zemres dhe ajo e gjymtyreve.

3- Persosmeria e te dy Uojeve te vepra-
ve.

^'eshte besimi-akideja? Te besuarit
e ndonje gjeje ne menyre te prere pa
kurrfare dyshimi, dhe fjala akide e ka
kuptimin e imanit-besimit. Thuhet: une
besoj ne te, kurse fjala iman e ka kupti-
min e te vertetuarit te ndonje gjeje. Thu-
het: ka besuar ne te pa kurrfare dyshimi-.

Bazuar ne kete, besimi eshte te besu-
arit e saj qe e ka transmetuar Pejgamberi
s.a.v.s. prej te vertetave qe kane te bejne
me te padukshmen (gajbin) si p.sh. ek-
zistimi i Zotit, besimi i cilesive te per-
sosura te Allahut, besimi i shpalljes, i
ringjalljes, i botes se engjejve, i botes se
xhineve e te ngjashme, te cilat i ka trans-
metuar Pejgamberi s.a.v.s. e qe kane lid-
hje me akiden-besimin.

Akideja-besimi eshte thelbi i fese dhe
baza e gdo vepre qe kryhet e bazuar dhe
e mbeshtetur tek besimi. Veprat e mira
jane peng ne besimin e mire, dhe mysli-
mani nuk mund te jete mysliman i ver-
tete pa e pasur besimin te shendoshe dhe
pastaj te deshmoje se vepron sipas bes-
imit. Kjo eshte per shkak se akideja-bes-
imi eshte prej shtyllave, baze e forte,
dhe rruga e drejte qe e ka shpjeguar Isla-
mi madheshtor. Pa besim-akide, nuk
mund te zbatohen parimet e Islamit e
nuk mund te zbatohet sistemi islam, dhe
pa besim, nuk pranohen veprat e mysli-
manit: "e kush eshte qe e shpreson taki-
min e Zotit te vet, le te beje veper te
mire, e ne adhurimin ndaj Zotit te tij, te
mos e perzieje askend" (El-Kehf: 110).

Besimi-akideja eshte e trasheguar
nga te gjithe pejgamberet e Zotit; ajo i
ka lidhur besimtaret mes vete ne fene e
vetme te Allahut, e cila nuk eshte ndry-
shuar ne asnje kohe dhe ne asnje vend.
Jo vetem kaq, por besimi i ka orientuar
ata nga jeta e ndershme. Vini re se si i
jane bindur te varfrit, barinjte, perando-

9 ^

\£VJJ\':^-A\

^:

^ 4^ ^

/ •

9 ^

L^iS:-j^*jii

^^-

ret dhe se si ky ymet eshte bere si Ymeti
me i mire i njerezve duke respektuar
besimin ne te Vetmin Zot.

Vertet, besimtari qe beson ne
Allahun, eshte ne begati perderisa ai te
kete besimin e sakte, e besimi i tij i sakte
eshte kur ai i dorezohet krejtesisht
Allahut, dhe besimtari i tille konsidero-
het si njeri i mire. Vertet, besimtari be-
son se i Vetmi Sundues i 9do 9eshtjeje
eshte Allahu, ne duar te Tij eshte sundi-
mi i qiejve dhe i Tokes, Ai eshte i Vetmi
Qe ka mundesi te sjelle te miren dhe te
keqen, te jape dhe te mos jape te mira,
dhe askush perve9 Tij nuk ka mundesi ta
beje kete pavaresisht nga fuqia dhe forca
qe mund te kete, ngase Ai (Allahu) eshte
i paster nga 9do e mete dhe Ai eshte Qe
mbron (ke te doje) dhe e qe prej Atij nuk
mund te kete te mbrojtur, nuk ka shpre-
sa tek dikush tjeter perve9se tek Allahu
dhe nuk duhet t'i frikesohet askujt per-
ve9 Atij. Allahu i Lartesuar eshte Ai tek
i Cili besohet, kerkohet ndihma dhe
perkrahja dhe pikerisht per kete dallohet
njeriu besimtar nga ai qe nuk beson.

Akideja dhe burrat besimtare:
Vertet, besimi ne monoteizem, qe e kane
bere burrat e 9do kohe dhe te 9do vendi,
ben qe te pyesesh historine per veprat e
tyre, per besimin e rrenjosur ne zemrat e

tyre, - pyet per ta: "Mallkuar qofshin ata
te zotet e hendeqeve, te zjarrit me plot
lende djegese, kur ata rrinin ulur rreth
tij, dhe deshmonin ate qe benin me besi-
mtaret. E nuk paten pse t'i urrenin,
perve9qe e besuan AU-llahun, ngadhe-
njyesin, te lavderuarin, te cilit i takon
sundimi i qiejve e i Tokes; e All-llahu
eshte deshmitar i 9do sendi." (El-Bu-
ruxh: 5-9).

Ndalu duke menduar para magjista-
reve te Faraonit, kur ne zemrat e tyre u
rrenjos besimi-imani dhe asgje nuk i do-
besoi per ne rrugen e Allahut. Pyet per
ndodhine e Jaserit, Amarit, Sumejes, Bi-
lallit, Suhejbit, Hababit dhe te tjereve -
prej burrave dhe grave, te rinjve dhe te
rejave, te vegjelve e foshnjave. Pyet per
ata qe kane qene ne Beder, ne Uhud, ne
Hamraul, Esed, diten kur: "e atyre (sho-
keve te Pejgamberit) qe dikush u tha:
"Populli (idhujtaret) eshte tubuar t'ju su-
Imoje, pra kini frike!" Ajo, vetem ua
shtoi edhe me shume besimin, e thane:
"Neve na mjafton qe kemi All-llahun,
Ai eshte mbrojtesi me i mire!" (Ali Im-
ran: 173). Po ashtu kujto diten kur jane
tubuar aleatet ne luften e Hendekut: "E
kur muslimanet e pane ushtrine aleate,
thane: "Kjo eshte ajo qe All-llahu dhe i
derguari i Tij na premtuan neve, e All-

14

dituria islame / 213

llahu dhe i derguari i Tij e thane te verte-
ten". Ajo (ushtria e armikut qe pane),
atyre vetem u shtoi besimin dhe mbe-
shtetjen." (El-Ahzab: 22).

Jo vetem kaq, po pyet edhe per bes-
imtaret ne luften e Jermukut, Hitinit,
Kadisijes etj., per qendrimet e tyre qe ka
shenuar historia me rreshta te ndritshem.
Tregimi per besimin-akiden dhe ndikimi
i saj, sot eshte larg prej nesh. Burrat bes-
imtare te Afganit jane shembull, femijet
qe gjuajne gure ne Palestine, pra ne gdo
vend ka njerez qe duan te pastrohen.

Vazhdimisht, dhurimi i besimit do te
jete derisa te trashegoj Allahu toke dhe
gjith9ka gjendet ne te dhe se do t'i moti-
voj njerezit ne vepra te mira: "AU-Uahu
bleu prej besimtareve shpirtrat dhe pa-
surine e tyre me xhennet. Luftojne ne
rrugen e All-Uahut, mbysin dhe mbyten.
(All-llahu dha) Premtim te cilin e verte-
toi ne Tevrat, Inxhill e Kur'an. E kush
eshte zbatues me i sigurt i premtimit te
vet se All-llahu? Pra, gezonju tregtise qe
e bete me Te. Ky eshte suksesi i madh."
(Et-Tevbetu: 111)

Po te pyesesh se sa eshte numri i
myslimaneve te kohes sone dhe sa ka
qene numri i tyre dje, atehere do ta dish
se pse myslimanet kane qene krenare me
luften e tyre, kurse keta, edhe pse jane
shume, jane te poshteruar? Pse ata ki-
shin perhapur fene e tyre, e pse keta e
kane zvogeluar ate ne vendet e tyre? Pse
myslimanet sot jane here imitues te te
tjereve, sa kohe qe ishin deshmitare ndaj
njerezve me krenarine e tyre? Pergjigja
eshte shume e thjeshte, besimi eshte qe i
ben njerez te tille.

Besimi-akldeja eshte baza e vepres:
Vertet, rregullimi i Islamit si baze e ka
akiden, kur kjo baze dobesohet apo kur
ndryshohet qellimi, atehere humbet sis-
temi islam dhe vlera e tij shnderrohet ne
di9ka tjeter, qe nuk i perket Islamit:
"Shembulli i veprave te atyre qe nuk
besuan, eshte si hiri, te cilin me puhi e
shkaperderdh era ne ndonje dite te stu-
hishme, e ata nuk mund te realizojne as-
gje nga veprat qe kane here, e ky eshte ai
deshtimi i madh." (Ibrahim: 18).

Akideja-besimi eshte qe ben dallim-
in e rruges se Allahut dhe te rruges se
shejtanit, ne mes jetes islame dhe jetes
joislame, ne mes imagjinates dhe besim-
it, ne mes jetes dhe sjelljes, ngase te ve-
fuarit e natyrshmerise se jetes islame ne
pergjithesi, dhe jo vetem ne natyrshme-
rine e besimit, sepse jeta islame me te
gjitha qendrimet e veta, burimin e ka
nga besimi islam dhe se ndikimi i besi-

mit ne zemer ben qe te kihet mbeshtetje
vetem tek Allahu per fdo veper dhe te
kihet siguri vetem tek Allahu: "E perse
te mos I mbeshtetemi All-llahut derisa
Ai na udhezoi ne rrugen tone (te drejte).
Per Zotin, ne gjithsesi do te durojme e
do t'i perballojme mundimet qe na beni,
e vetem All-llahut le t'i mbeshteten va-
zhdimisht ata qe iu mbeshteten gjithn-
je." (Ibrahim: 12).

Per kete arsye, kur e pranon Islamin,
myslimani ndien ne vete se ka filluar nje
jete te re, te ndare krejtesisht nga ajo jete
qe ka here para Islamit, dhe se veprat e
tij, para se te hynte ne Islam, jane sikur
valet nga rrezet e diellit ne nje rraf shine
per te cilen i eturi mendon se eshte uje.
Ndersa sot (pasi ka hyre ne Islam) ujitet
nga burimi qe nuk shteron, qe i ben hije
lisi qe rrenjet i ka thelle ne toke, kurse
deget lart ne qiell, qe jep frytin e vet ne
9do kohe me lejen e Zotit te vet.

Kjo eshte per shkak se permiresimi i
personit ben qe ai t'i kete ne vete parim-
et e larta dhe veprat e mira, me qellim qe
t'i realizoje qellimet madhore, andaj nuk
arrihen frytet qe shpresohen nga ai per-
ve9 nese ai e ndryshon veten ne te gjitha
aspektet, duke pasur ne konsiderate bu-
rimin e sjelljes, vendburimin e ndjenja-
ve, vendburimin e veprave qe cilesohen
si vepra te mira a te keqija dhe qe te per-
caktohet njeriu me grupin e te mireve
dhe te zgjedhurve apo me grupin e te
keqijve dhe te humburve: "Dhe ia mesoi
se cilat jane te keqijat dhe te mirat, e tij.
Pra, ka shpetuar ai qe e pastroi vetveten,
ka deshtuar ai qe e poshteroi vetveten."
(Esh-Shemsu: 8-10).

Besimi-akideja eshte ajo qe i munde-
son njeriut lumturine, ngase akideja-be-
simi islam edukon karakterin, ngre anen
shpirterore dhe vepra e myslimanit zbu-
kurohet me sinqeritet, besueshmeri, res-
pekt, trimeri, vetemohim, sakrifice dhe
kjo myslimanin e ben personalitet qe
eshte shembull i larte dhe qe ka lidhje
me AUahun. Besimi-akideja kerkon nga
9do person qe e ka ate te verteten, e pas-
tron shpirtin e besimtarit dhe e ben ate te
qete dhe te sigurt: "Ata qe besuan dhe
besimin e tyre nuk e ngaterruan me be-
sim te kote, atyre u takon te jene te sigu-
rt dhe ata jane ne rruge te drejte." Andaj
besimtari me kete besim nuk ka frike
nga tirania, padrejtesia, e keqja, mundi-
mi, nuk devijon, nuk behet i palumtur
dhe jeton nje jete te lumtur: "Kush ben
veper te mire, qofte mashkuU ose femer,
e duke qene besimtar, Ne do t'i japim
atij nje jete te mire (ne kete bote), e (ne

boten tjeter) do t'u japim shperblimin
me te mire per veprat e tyre." (En-Nahl:
97).

Ai qe ka besimin e vertete, meson
prej Kuranit vleren e punes ne jeten e
njeriut, ne jeten e kesaj bote dhe te botes
tjeter. D.m.th. Kurani bashke me besim-
in permend gjithmone dhe vepren, per se
Allahu i Lartesuar thote: "S'ka dyshim
se ata qe besuan dhe bene vepra te mira,
vendpritje per ta jane xhennetet e Firde-
vsit." (El-Kehf: 107), "Kush beson All-
llahun dhe ben vepra te mira, Ai ia
shlyen te keqijat e tij" (Et-Tegabun: 9),
"Ata jane te cilet besuan dhe bene vepra
te mira, ata jane te lumtur dhe kane ar-
dhmeri te mire." (err-Rr'ad: 29).

Akideja-besimi pa pune: Si mund te
vazhdoje dhe te prije besimi pa pune? A
ka mundesi qe lumi te kete vlere pa uje?
Qfare vlere ka Hena qe nuk jep drite?
Qfare vlere ka lulja qe nuk leshon aro-
me? Por, 9fare kuptimi ka vlera e larte e
moralit, nese ajo nuk gjendet tek personi
apo grupi i njerezve? (^fare kuptimi ka
shembulli i larte, ideja, gjurmimi dhe
mesimi i shembullit te tille, nese ai nuk
eshte shembull i mire dhe keshillues per
te tjeret?
Pasha jeten time, geshtja eshte ashtu si

thote poeti:
Qdo lume i cili nuk rrjedh
Mua nuk me intereson a ka rrjedhur apo

eshte thare
Qdo yll me te cilin nuk udhezohem
Nuk me intereson mua a ka shkuar ylli

apo ka perenduar
E verteta qe nuk e ndiej
Ajo eshte ne gje qe i ngjan genjeshtres

Vlera e akides-besimit: Vertet vlera
e akides-besimit eshte se konceptin e ka-
lon ne veper e model dhe se ate i cili be-
son, do ta beje model-shembelltyre te
mire: "Ju e kishit shembullin me te larte
ne te derguarin e All-llahut", ndersa vle-
ra e ibadetit eshte qe te konsolidoje
bashkepunimin e mire dhe per kete para-
qitet shembulli real per te cilin ne therra-
sim^ Per kete arsye, ajo qe ka humbur
sot prej myslimaneve, eshte se ata e ka-
ne humbur personalitetin e tyre islam
dhe moralin qe e ka konsoliduar akideja-
besimi.

Akideja e myslimanit nuk eshte
vetem qe te pastroje anen e tij te brend-
shme, qe te shkoje ne xhami apo t'i per-
mbahet ndonjeres prej shtyllave te jetes.
Kurrsesi, akideja eshte program jete i
persosur, qe kerkon qe 9do gje t'i nen-
shtrohet te Vetmit Sundues.

dituria islame / 213

15

Ky besim eshte dije dhe jete, qe refle-
kton anen e brendshme, konsolidon sho-
qerine, reflekton dijen, sinqeritetin dhe
dashurine per kalimin e kesaj jete, dhe
fdo e arritur shkencore eshte nje shtylle
e shkelqyeshme per akiden dhe imanin
(besimin) e ato (te arriturat shkencore)
vegse forcojne dhe stabilizojne besimin
perhere: "Ne do t'ua bejme atyre te mu-
ndshme qe t'i shohin argumentet Tona
ne horizonte dhe ne veten e tyre derisa
t'u behet e qarte se ai (Kur'ani) eshte i
vertete. A nuk mjafton qe Zoti yt eshte
deshmitar per 9do gje?" (Fusilet: 53).

Per kete arsye armiqte e Islamit mu-
ndohen ta izolojne gjithmone kete besim
te fuqishem, ose te shuajne shpirtin e tij
derisa ai te mos kete ndikim tek mysli-
manet, apo ta izolojne besimin vetem ne
brendesi, duke e ndare nga jeta, duke e
larguar nga reahteti i shoqerise, nga as-
pekti politik, nga ai social, nga ai moral
dhe sistemor. Si mund te behet kjo kur
dihet se ky besim eshte gjitheperfshires,
qe bashkon ne vete ndjenjat e brend-
shme te myslimanit, ne te cilat ka besim,
bashkimi i atij me nenshtrimin ndaj
Allahut, bashkimi i kerkesave te tij tru-
pore, shpirterore, i kerkesave te kesaj
bote dhe te botes tjeter.

Sa jane angazhuar armiqte e Islamit
qe kete akide ta shnderrojne vetem ne
vlere shpirterore e jo qe u pergjigjet ne-
vojave aktuale ne 9do aspekt te jetes.
Nuk kane mundur ta bejne kete, sepse
natyrshmeria e besimit islam refuzon nje
gje te tille. Pyete Turqine dhe ate 9fare
beri Ataturku, - u kthye Islami ne Turqi
dhe ne perseri degjojme shprehjen
(Allahu Ekber) neper minaret e Turqise,
rinia iu rikthye prape Islamit dhe deshtoi
ai qe i beri shpiije dhe genjeshtra.

Njerezit dallohen midis tyre me
kryerjen e veprave te mira: Vertet, ne
veprat e mira qe jane urdheruar, njerezit
dallohen midis tyre, duke i zbatuar ato
dhe duke iu larguar veprave te ndaluara,
mekateve te vogla e te medha. Thuhet:
besimi shtohet dhe pakesohet, shtohet
duke iu nenshtruar Zotit, ndersa pakeso-
het me kryerjen e mekateve dhe shtimi e
pakesimi nuk ka te beje me vete besimin
ne ekzistencen e Zotit dhe vertetimin e
cilesive te larta te Tij. Andaj, realisht
nuk shtohet dhe nuk pakesohet besimi,
po shtohet dhe pakesohet grada e bindj-
es se zemres ne argumentet e Allahut,
mbeshtetjes tek Ai, dhe shtimi apo pa-
kesimi ne bindjen e drejtesise se Tij te
mire, ne madheshtine e shperblimit dhe
ndeshkimit te Tij ndaj veprave te njeriut.

^^^^^>

^

Llukmani, duke keshilluar te birin, i
tha: O biri im, besimi eshte komandant,
vepra eshte timonier, epshi eshte koke-
forte, po qe se timonieri nuk ka kujdes,
e humb rrugen, e nese komandanti nuk
udheheq, atehere nderrohet drejtimi, e,
kur qe te dy jane bashke (besimi dhe
vepra) atehere mjeti stabilizohet (mysli-
mani eshte stabil).

Imam Aliu r.a. thote": Vertet besimi
paraqitet si nje pike e bardhe, kurse, sa
here qe ben robi ndonje veper te mire,
ajo pika e bardhe rritet, saqe e perfshin
gjithe zemren. Kurse hipokrizia eshte
nje pike e zeze dhe, sa here qe te beje ro-
bi vepra te ndaluara, atij i rritet ajo pike
saqe nxihet e tere zemra, e me pas
Allahu e vulos zemren e tille. E pastaj
lexoi ajetin: "Jo, nuk eshte ashtu! Por te
keqijat qe i punuan, ua mbuluan zemrat
e tyre".

Vepra e zemres: Meqe besimi-imani
e ka vendin ne zemer, atehere me shume
te rrezikshme jane mekatet e zemres se-
sa ato te gjymtyreve, andaj me prioritare
eshte qe Allahu te na ruaje nga veprat qe
shpien ne mosbesim (kufr), ndersa ve-
prat e tjera na shpien ne mekate te vogla
dhe te medha.

Zemra e paster eshte qendra e vetme
e pranimit, Allahu eshte i Vetmi qe di
9fare ka ne te. Dijetaret tane te pare kane
qene qe te gjithe unanime se mekatet
ndahen ne ato qe kane te bejne me zem-
ren, dhe ato qe behen me gjymtyre te
trupit, apo me shprehjet bashkekohore:
mekatet fizike dhe shpirteroret.

Mekatet fizike jane te atilla rreziku i
te cilave dhe e keqja qe vjen prej tyre,
eshte e kufizuar, kurse mekatet e zemres

apo te keqijat e shpirtit e sundojne ate qe
i ka keto te keqija shpirterore, saqe nuk
dine te pendohen. Mendo per qendrimin
e Iblisit pasi kundershtoi te binte ne sex-
hde, saqe ai shkoi ne ate shkalle sa t'i
thoshte Allahut: A ky eshte Ademi qe e
ke here me te mire se une? "(Mandej
vazhdoi e) Tha: "A e sheh (i tha Zotit)
kete qe Ti e vleresove mbi mua, nese me
le te jetoj deri ne Diten e Kiametit, une
gjithsesi do t'i shfaros pasardhesit e tij,
me perjashtim te nje pakice" (El-Isra:
62).

Ashpersia e zemres dhe verberia e saj
jane te mallkuara nga Allahu, e ne krye
te kesaj jane ata qe thyen besatimin dhe
luajne me besimin-imanin: "Per shkak
se ata e thyen zotimin e tyre, Ne i mall-
kuam, dhe zemrat e tyre i heme te forta
(te shtangura)." (El-Maideh:13). Keta
me kete sjellje dhe me kete besim te pri-
shur, kane zemra te ashpra-te forta, saqe
nuk dine' se 9'eshte modestia.

Mekatet e zemres jane me te rreziksh-
me se mekatet e trupit dhe kurrsesi nuk
mund te barazojme mekatin qe ka here
Ademi a.s. kur hengri pemen, me mend-
jemadhesine qe kishte shprehur Iblisi
ndaj Allahut, pra ekziston dallim i madh
ne mes ketyre dy mekateve.

Prandaj, ne realitet devotshmeria e
zemrave eshte ajo qe i drejton apo i ko-
mandon veprimet trupore, sikur qe ka
thene Allahu: "Kjo eshte keshtu! E kush
madheron dispozitat e All-llahut, ajo
eshte shenje e devotshmerise se zemra-
ve." (El-Haxhxh: 32), "Tek All-llahu
nuk arrin as mishi e as gjaku i tyre, por
tek Ai arrin bindja juaj. Ai ashtu ua nen-
shtroi ato juve, qe ta madheroni AU-

16

dituria islame / 213

llahun per udhezimet qe ua beri. Bami-
resve merru myzhde" (El-Haxhxh: 37).
Nga kjo kuptohet ajo qe kemi degjuar ne
se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene: "Devot-
shmeria eshte ketu", ka bere me shenje
nga zemra e tij .

I men9uri e shkurton distancen e udh-
etimit me vendosmeri e me qendrim per
te arritur deri tek caku, qellimi i mire ka
vlere qofte edhe me pak pune. Degjo se
ffare thote Aliu r.a.: "Mos u brengosni
per ate qe puna eshte e pakte, por bre-
ngosuni per pranimin e saj". Pejgamberi
s.a.v.s. i ka tliene Muadh bin Xhebelit
r.a.: "Behu i sinqerte ne ate qe punon,
qofte edhe e pakte puna'".

Vendosmeria dhe dashuria qe gjendet
ne zemer, largon veshtiresine dhe e ben
veprimin e saj te mire duke vrapuar drejt
Allahut te Lartesuar. Andaj ai qe i kush-
ton rendesi punes dhe eshte i sinqerte ne
punen e tij, ai ia tejkalon atij qe punon
shume (por qe nuk ka sinqeritet sa du-
het, - shenim i perkthyesit)^

Degjo Fjalen e Zotit drejtuar Pejga-
mberit s.a.v.s.: "Ne do te shpallim ty fja-
le te rende (te madhe)." kete barre e ka
lehtesuar vendosmeria e sinqerte ne ze-
mren qe do, ngase udhezimi i zemres,
ndri9imi i shpirtit dhe brengosja per pu-
ne -jane qe e bejne angazhimin te sinq-
erte dhe sjellin miresine e angazhimit te
vazhdueshem, ngase konceptet e te me-
nduarit te vazhdueshem dhe levizjet e
gjymtyreve vazhdimisht, - deshmojne se
te menduarit nuk ka kufij, gjuha nuk
hesht, gjymtyret e trupi nuk pushojne se
angazhuari. Per kete arsye, disa nga se-
lefet kane thene: Per mua eshte me e da-
shur qe per 9do gje te bej nijet, saqe te
beje nijet per ngrenie, per pirje, per fjet-
je, dhe hyrje ne tualet. El-Hasen el-Bas-
riju ka thene: "Vertet besimtari eshte ai
qe e qorton veten duke thene 9fare kam
deshiruar me fjalen time, 9'kam deshiru-
ar me ate qe kam ngrene, 9'kam dashur
me biseden time. Ndersa mekatari jeton
pa e qortuar veten kurre. E verteta e bes-
imit nuk reahzohet dhe plotesohet ne
zemer derisa myslimani te angazhohet
per te luftuar epshin. Per kete sinqeriteti
i thyen deshirat e epshit dhe e keput laki-
min ndaj kesaj bote, duke e bere te gat-
shme per boten tjeter, ne ate menyre sa
sinqeriteti te pushtoje zemren e sinqe-
riteti ia bejn te lehta 9eshtjet''.

Per sa pune lodhet njeriu duke me-
nduar se ate eshte duke bere vetem per
Allahun, po ne realitet ai eshte duke u
mashtruar, ngase nuk e sheh te keqen qe
eshte ne ate veper Per kete arsye Pejga-

mberi s.a.v.s. na ka mesuar se si te bejme
nje pune qe eshte vetem per hir te
Allahut e jo per dike tjeter, qe te thuhet:
"O Zoti im! Une kerkoj mbrojtje prej
Teje, qe te me mbrosh nga ajo qe te bej
shirk duke ditur, dhe kerkoj falje per ate
qe nuk di".

Uthman bin Affani r.a. thote: Sikur
zemrat tona te jene te pastra, nuk do te
ngopeshin kurre me fjalet e Allahut, e si
ngopet i dashuruari me fjalet e atij qe e
do, dhe qellim perfundimtar e ka ate.
Atehere 9'eshte zemra e shendoshe?

Zemer e shendoshe eshte ajo zemer
e cila nuk do te ndeshkohet nga Allahu
Diten e Kiametit: "Diten kur nuk ben
dobi as maUi, as femijet. (ben dobi) Ve-
tem kush I paraqitet Zotit me zemer te
shendoshe.". (Esh-Shuara: 88-89). Kjo
eshte zemra e cila eshte ruajtur nga ku-
ndershtimi i Urdhrave te Allahut nga ato
qe ka ndaluar Ai, qe eshte mbrojtur nga
9do dyshim qe kundervihet ndaj lajmeve
te Tij, E ka adhuruar vetem Ate, ka gjy-
kuar sipas asaj qe ka urdheruar Pejga-
mberi s.a.v.s., I eshte mbeshtetur vetem
Allahut, i eshte nenshtruar ne menyren
me te sinqerte adhurimit ndaj Allahut, I
ka pasur frike dhe shpresa vetem
Allahut te Lartesuar'.

Pra, kur eshte zemra e atille, eshte e
paster nga berja shirk, nga bidatet, gjerat
e kota. Po ashtu eshte e paster ne kryer-
jen e te gjitha veprimeve, te cilat i kryen
vetem per hir te Zotit, i respekton miqte
e Allahut dhe i kundershton armiqte e
Tij'°. Te verteten e ka thene Ibn Mesudi
kur eshte shprehur: Eshte shkaterruar ai
qe nuk ka zemer qe e njeh ate qe eshte e
mire dhe qe e kundershton ate qe eshte e
keqe.

Prandaj, zemra mund te jete e semu-
re, po edhe e vdekur, ne momentet e
zbritjes se vertetes tek ajo; ka zemer qe
sprovohet me mosbesim dhe mohim,
por ka zemer qe i shtohet besimi dhe bi-
ndja; ka zemer qe bindet kur i paraqiten
argumente, por ka zemer qe eshte e ver-
buar dhe e hutuar, saqe nuk di se 9'desh-
iron.

Hudhejfe bin el-Jemani r.a. thote se
Pejgamberi s.a.v.s. ka thene: "Do t'u pa-
raqiten sprovime zemrave sikur qe
shtrojes i paraqiten gjurmet prej atij qe
eshte duke fjetur; cilesdo zemer qe i
kane hyre thelle keto fitne, ne te do te
bejne nje pike te zeze, dhe cilesdo zemer
qe i kundershton keto fitne, do t'i behet
nje pike e bardhe, - ne ate menyre zem-
rat do te jene dy Uojesh: zemer qe eshte
e bardhe ne te zeze, qe nuk e njeh te

miren dhe nuk e refuzon te keqen, per-
ve9 asaj zemre e cila eshte mbushur me
epsh. Dhe zemra e bardhe, te cilen nuk e
demton fitnja derisa te jene qiejt dhe
Toka"".

Rezyme:

Islami eshte feja e Allahut, eshte
besim dhe veprim.

Imani perfaqeson akiden dhe bazat ne
te cilat konsolidohet Sheriati islam dhe
nga ajo (akideja) burojne elementet
dytesore te besimit.

Vepra perfaqeson Sheriatin dhe ele-
mentet dytesore, te cilat konsiderohen si
zgjerim i besimit dhe akides.

Imani dhe puna apo akideja dhe She-
riati, qe te dyja jane te lidhura me njera-
tjetren, sikur qe eshte i lidhur fryti me
lisin, apo shkaku me te shkaktuarin, apo
prodhimi me punen.

Per shkak te kesaj lidhjeje te forte ne
mes tyre, te besimit dhe vepres, e shoh-
im se ne shumicen e ajeteve kuranore
besimi dhe vepra permenden gjithmone
bashke me njeri-tjetrin: "E, pergezoji ata
qe besuan dhe bene vepra te mira, se ata
do te jene ne xhennete ku rrjedhin lum-
enj."(El-Bekaretu: 25), "Nuk ka dyshim
se ata qe besuan dhe bene vepra te mira,
atyre i Gjithemeshirshmi do t'u krijoje
(ne zemrat e tyre) dashuri." (Merjem:
96). Per kete Allahu betohet: "Pasha ko-
hen! Nuk ka dyshim se njeriu eshte ne
nje humbje te sigurt. Me perjashtim te
atyre qe besuan, qe bene vepra te mira,
qe porositen njeri-tjetrin t'i permbahen
te vertetes dhe qe keshilluan njeri-tjetrin
te jene te durueshem." (El-Asr:l-3).
Shprehja (el-haku) - t'i permbahen te se
vertetes ka per qellim besimin dhe
vepren, e keto te dyja nuk mund te real-
izohen perve9se me durim dhe keshillim
per to. E verteta eshte qe njeriu gjithe je-
ten e tij ta kaloje ne veprat qe e ngrene
ate tek Allahu, dhe te shpetoje nga hum-
bja e qarte. E kjo nuk arrihet ndryshe
perve9se me shprehjen e devotshmerise
ndaj Allahut, e devotshmeria ndaj
Allahut realizohet keshtu: "Ky eshte li-
bri ne te cilin nuk ka dyshim (sepse
eshte prej All-Uahut) eshte udhezues per
ata qe jane te devotshem." (El-Bekaretu:
2).

Per te arritur te kemi zemra te de-
votshme ndaj Allahut, ne duhet t'i drej-
tohemi Kuranit, ta kuptojme ate, ta stu-
diojme ate, te nxjerrim prej tij te gjitha
njohurite, t'i kushtojme shume kujdes
atij, te punojme me te, ngase ai eshte i
vetmi garantues i interesave te pergjith-

dituria islame / 213

17

filBmii

shem te njerezve per kete bote dhe boten
tjeter, dhe me te cilin arrihet deri tek
rruga e vertete. Per kete halifeja, prijesit
dhe valinjte gjithmone fiUonin me ate
duke keshilluar masen e pergjithshme
me devotshmeri ndaj Allahut, me qellim
te arritjes se persosjes ne veprat e zem-
res dhe te trupit, ngase te dyja (vepra e
zemres dhe e trupit) jane te kerkuara qe
te zbatohen me Sheriat. Degjo se 9fare i
shkruan Umeri r.a. Sead bin Vekasit r.a.,
i cili ishte si komandant i ushtrise ne
luften e Persise. I thote atij: Pas kesaj,
une te urdheroj ty dhe ata qe jane me ju,
qe te armatoseni me devotshmeri ndaj
Allahut ne 9do rast, ngase devotshmeria
ndaj Allahut eshte pergatitja me e mire
kunder armikut, pergatitja me e fuqish-
me per lufte. Te urdheroj ty dhe ata qe
jane me ty, qe te ruheni me shume prej
mekateve sesa prej armikut, ngase me-
katet e ushtrise jane me te frikshme per
ta sesa armiku i tyre, dhe se myslimanet
do te korrin fitore per shkak te mekateve
te armiqve te tyre ndaj Allahut; sikur te
mos ishin mekatet e armiqve, ne nuk do
te ishim me te fuqishem se ata, ngase
numri yne i ushtareve nuk eshte sa nu-
mri i tyre, as nuk eshte pergatitja jone sa
pergatitja e tyre, por, kur krahasohemi
ne mekate, ne kemi me shume fuqi se
ata, andaj ne fitojme kunder tyre, per
shkak te vleres qe kemi, e kurrsesi nuk
do te fitonim per shkak te forces".

Nga ky prezantim i shpejte per re-
ndesine e akides, ke pare se te gjithe
myslimanet jane te mendimit se akideja-
besimi eshte baza-fondamenti dhe se
kete nuk e kundershton asnje mysliman.
Por mospajtueshmeria qendron ne faktin

se i duhet dhene perparesi zgjidhjes se
problemeve te kohes sone, qofshin ato
9eshtje politike, ekonomike, sociale dhe
morale. Pra te gjitha keto probleme du-
het te zgjidhen nen komizen e besimit.

Kurdo qe te flasim per akiden rrubu-
bije, uluhije apo ate te sifateve-cilesive
te Zotit dhe emrave te Tij, Allahut duhet
te mos ngjasojme asnje prej krijesave te
Tij: "Asnje send nuk eshte si Ai", ne e
cilesojme AUahun ashtu si e ka cilesuar
Allahu Veten e Tij, duke mos here kurr-
fare ndryshimi, devijimi dhe ngjasimi te
Allahut me dike.

Po ashtu, ajo qe eshte me rendesi kur
te paraqesim besimin ne te adhuruarit e
Allahut, nuk duhet te flasim per shirkun
ne varreza, te kerkuarit ndihme prej tyre
etj. - kjo eshte vertet nje mangesi pa kur-
rfare dyshimi dhe duhet ta permiresojme
- por kjo nuk eshte e vetmja mangesi dhe
ky i vetmi devijim ne Njeshmerine e
Allahut, kur te themi se te kerkuarit ndi-
hme nga dikush tjeter perve9 Allahut,
doemos duhet te thuash se Ligjdhenes i
Vetem eshte Allahu: "Ja, vetem Atij i ta-
ken krijimi dhe sundimi." nuk ka gjykim
perve9se me Librin e Allahut dhe se kjo
eshte ve9ori e ve9ante e Pejgamberit
s.a.v.s.

Perse te flasim per shirkun ne varre-
za, e nuk flasim per berjen e shirkut ne
9eshtjen e legjislatures: "Ata i konside-
ruan "ahbaret" (prifter jehudinj) te tyre,
"ruhbanet" (murgjit e krishtere) te tyre
dhe Mesihun (Isain) birin e Merjemes,
per zota perve9 All-llahut". Kete e ka
shpjeguar Pejgamberi s.a.v.s., kur e ka
pa Adij bin Hatimin, i cili kishte ne qa-
fen e tij nje kryq, e atij i kishte thene:

Hidhe ate shenje te idhujtarise, e pastaj
lexoi: "Ata i konsideruan "ahbaret" (pri-
fter jehudinj) te tyre, "ruhbanet" (mu-
rgjit e krishtere) te tyre dhe Mesihun
(Isain) birin e Merjemes, per zota perve9
All-llahut", Adiju tha: O i Derguari i
Allahut, ne nuk i adhuronim ata, e Pej-
gamberi s.a.v.s. ia beri te qarte atij se
adhurimi ndaj tyre ka qene per shkak se
ata benin haram ate qe ishte hallall, dhe
e benin hallall ate qe ishte haram.

Shirku ne akide-besim nuk eshte i
perkufizuar vetem ne shirkun ne 9eshtj-
en e ibadetit, por shirk mund te kete
edhe ne 9eshtjet e politikes, atehere kur
zbatohen urdhrat qe jane ne kundershtim
me Sheriatin e Allahut, po ashtu ka shirk
ne aspektin e dashurise kur dike e do
njeriu sikur Allahun apo edhe me shu-
me: "I duan ata sikur qe duan Allahun",
gjithashtu shirku gjen shprehjen edhe ne
aspektin ekonomik, kur dikush e do
shume pasurine (duke harruar Allahun:
shenim i perkthyesit).

Prandaj, duhet doemos qe shirkun te
mos e shikojme vetem ne nje kah, me
qellim qe t'ua bejme te qarte njerezve
9eshtjen e akides gjitheperfshirese dhe
me pas t'u ofrojme njerezve besimin dhe
vepren bashkerisht si program jete, nga-
se besimi eshte themeli i vepres, kurse
veprat e zemres, sikur e kemi kuptuar,
jane me te rendesishme se veprat e gjy-
mtyreve dhe se arritja e persosmerise se
tyre eshte 9eshtje e kerkuar me Sheriat,
edhe nese dallohen ne graden e kerke-
ses.

Perktheu nga arabishtja:
Mr. Flamur Sofia

Fusnotat:

1. Ky eshte fundamenti shtatembedhjete i imam
Hasan el-Bena-s.

2. Sejjid Sabik "El-Akaidul Islamijjeti" fq. 8.

3. Tevfik Muhammed Seb'a: Vaki'ijetul Menhe-
xhil Kur'anij.

4. Abdul Aziz Atije: "El-Akidetul Islamijetu Fil
Mir'ati Evi Tevhidil Halis" fq. 18.

5. Muhmmed el-Gazaliu: Dusturl Vahdeti Theka-
fijjeti, fq. 189.

6. Hafidhul Irakiju ka thene: hadithin e Muadhit e
ka nxjerre Ebu Mensur ed-Dejlemiu ne "Mus-
nedil Firdeus" dhe se senedin e ka te nderprere,
marre nga libri "Meudhitaul Mu'minine" dhe
libri "Ihjau Ulumi Din", fq. 443.

7. Ibnul Kajjimi "El-Fevaidu", fq. 140.

8. Ed'Davetu Kavaidun ve Usulun, fq. 47, e autorit
te ketij libri.

9. Ibnul Kajjimi: Igathetu-1-lehfan min Mesajidi
Shejtan.

10. Ibnul Kajjimi: Miftahu Dari Seadeti, fq. 41.

11. Transmeton Muslimi.

18

dituria islame / 213

Akaid

VI evitojme besetytnite nga jeta

Bahri Curri

Allahu xh.sh., nga meshira e Tij e
pakufishme, zbriti programin
hyjnor te jetes per njerezit, te
formuluar ne Kuran dhe Sunet,
dhe thote: "Ne ta shpallem Librin sqarim
per 9do send, udhezim e meshire dhe
myzhde per myslimanet." (Nahl, 89).

Nuk kemi nevoje te mundohemi te
gjejme program tjeter, apo te tentojme ta
permiresojme ate, ngase Allahu xh.sh.
thote: "Sot persosa per ju fene tuaj, plo-
tesova ndaj jush dhuntine Time, zgjodha
per ju Islamin fe." (Maide, 3).

Program! i vetem i pranuar tek
Allahu, eshte vetem Islami: "Feja e pra-
nueshme tek Allahu eshte Islami." (Ali
Imran, 19), si dhe: "E kush kerkon fe tje-
ter perve9 Fese Islame, atij kurrsesi nuk
do t'i pranohet, dhe ai ne boten tjeter
eshte nga te deshperuarit." (Ali Imran,
85).

Vertet Programi i Islamit eshte me i
dobishmi, ngase eshte i vene nga Vete
Krijuesi dhe na e terheq verejtjen qe te
mos pasojme idete e gjerat qe nuk kane
baze te shendoshe dhe jane ne kundersh-
tim me Programin e AUahut: "A thua
mos po kerkojne gjykimin e kohes se
injorances, po per nje popuU qe bindsh-
em beson, a ka gjykim me i mire se ai i
Allahut?" (Maide, 50).

Programi islam eshte i drejte e i sakte
dhe, sa here qe njeriu largohet prej tij,
devijon. Thene ndryshe, sa here qe le nje
sunet, punon nje bidat apo beson ne
besetytni.

Allahu, subhanehu ve teala, kerkoi
prej besimtareve qe te jene te bindur de-
njesisht ne fene e Tij, dhe ta perputhin
jeten e tyre me kete besim ne 9do seg-
ment te jetes.

Perkufizimi i besimit islam eshte bes-
imi me tundjen ne zemer, deklarimi me
goje, vertetimi me vepra ne praktike.

Per ta realizuar tere kete dhe per ta
fituar shperblimin e Allahut, duhet t'i
permbahemi ligjit te Tij te percaktuar
me Kuran e Sunet, te cilat jane burimet
kryesore te Sheriatit islam, dhe per 9do
9eshtje duhet t'u drejtohemi ketyre dy
bazamenteve. Si9 thote Allahu ne Kur-
an: "O ju qe besuat, bindjuni Allahut,
respektoni te Derguarin dhe pergjegjesit
nga ju. Nese nuk pajtoheni per ndonje
9eshtje, atehere parashtrojeni ate tek
Allahu (te Libri i Tij) dhe tek i Derguari
(Suneti i tij), po qe se I besoni Allahut
dhe Dites se Fundit. Kjo eshte me e do-
bishmja dhe perfundimi me i mire."
(Nisa, 59).

Pejgamberi (Lavderimi dhe shpetimi
i Allahut qofshin mbi te!) eshte shpjegu-
es i qarte i kesaj kushtetute hyjnore, dhe
rruga e tij (Sunetin) duhet ndjekur ne
9do pikepamje. Allahu per te thote: "Ju
e kishit shembullin me te larte ne te Der-
guarin e Allahut, kuptohet, ai qe shpre-
son ne shperblimin e Allahut ne boten
tjeter, ai qe ate shprese e shoqeron duke
permendur shume shpesh Allahun".
(Ahzab, 21).

Mirepo, megjithekete, sot tek mysli-
manet kemi nje gjendje tjeter, qe, themi
me keqardhje, eshte e tmerrshme dhe ne
kundershtim me parimet islame ne te
shumten e rasteve.

Mosnjohja e mjaftueshme e Islamit e
ka perfshire pjesen me te madhe te ve-
ndeve te shumta islame, me me shume
se nje miliard myslimane, shume prej te
cileve, edhe pse besojne ne Zotin xh.sh.,
e deklarojne shehadetin, e falin namaz-
in, agjerojne, japin zekat, shkojne ne
haxh, e duan Kuranin dhe Pejgamberin
alejhi selam, ndoshta edhe jeten e flijoj-
ne per kete, - megjithekete flasin e bejne
pune qe nuk perputhen me Islamin,
shpeshhere bien ndesh me vete parimet
kryesore te Islamit. Pra, pa vetedije bien
ne shirk, kufer, nifak dhe bidat. E disa
kete e konsiderojne prej fese dhe afrim
tek Zoti, sigurisht nga injoranca dhe
mospajisja e duhur me njohuri islame.

Dihet mirefilli se njeriu, per nga naty-
ra e tij, eshte kureshtar per te njohur fa-
tin dhe fatkeqesine e tij. Kjo gje eshte
percjelle brez pas brezi, dhe ka ndikuar
shume ne zhvillimin shpirteror e kultur-
or te popujve te ndryshem.

Me zbritjen e Shpalljes nga Zoti, u
percaktua rruga, e cila duhet te pasohet,
larg ketyre besetytnive e bidateve. Nje

rol te rendesishem ka luajtur edhe zhvil-
limi shkencor, i cili i bindi njerezit se
shume prej gjerave qe i mendonin si te
pashpjegueshme ose misterioze, kishin
shpjegime te natyrshme e logjike.

Tradita e besetytnive vazhdon te ru-
het edhe ne popullin tone. Kuptohet fare
qarte se 9do besetytnie ne si popull i ve-
shim nje shpjegim tradicional, baza e te
cilit mund te gjendet ne shekujt e kaluar.

Ana me e erret e ketij fenomeni, eshte
krijimi i bazave per idhujtarine, per bi-
ndjen e njeriut ne menyre te gabuar, per
dobine dhe te keqen qe sjellin disa gjera
qe ne fakt nuk i permbajne keto atribute.
Te mos flasim ketu per 9mimin e larte qe
shume familje gjithandej trojeve shqip-
tare paguajne ne raste fatkeqesish dhe
per ndihmen qe kerkojne tek dhjetera e
dhjetera njerez a tempuj, te cileve u ja-
pin cilesi hyjnore.

Njerezit, duke mos pasur mundesi te
shpjegojne boten perreth, nga frika fillu-
an te besojne ne gjera te ndryshme, te ci-
lat me vone kaluan ne besetytni. Nga
keto fenomene qe shfaqen tek njerezit,
shume jane edhe besime te kota. Por, ato
kane hyre ne traditen shpirterore te pop-
ullit dhe percillen edhe ne ditet e sotme.
Keshtu eshte lufta e dragoit me ku9edr-
en, kur u zenka Hena ose Dielli; sikur
token e mbaka nje ka i zi dhe, kur u ze-
meruaka ai, e dridhka koken dhe atehere
u beka termeti-dridhja e tokes. Ne bese-
tytni permenden edhe: gjarpri i shtepise,
bukureza/bukelza, ujku, qyqja, lejleku
dhe te tjera.

Ne si imame te xhamive, gjithnje ne
terren ne kontakt me xhemat dhe me
grupe te Uojllojshme, hasim ne ide, be-
setytni e bidate te ndryshme. Keto gjera
i ndeshim jo vetem te jene transmetuar

dituria islame / 213

19

gojarisht, por shpesh edhe te shkruara ne
literature e publicistike te ndryshme,
madje edhe ne mjetin bashkekohor, ne
rrjetin e intemetit.

Pikerisht prandaj, ne vazhdim do te
sjellim disa nga besetytnite me te perha-
pura nder shqiptaret, ato qe i kemi de-
gjuar ose qe i kemi gjetur te slikruara
aty-ketu, - per te treguar permbajtjen
dhe banalitetin e tyre. Shpresojme se,
nga slipjegimet e tyre dhe me "argume-
ntet" per to, do te zbulojme te verteten si
dhe te zgjojme mendjen qe prihet nga
iluzionet dhe kotesite e besimit te bese-
tytnive, te cilat shpesh ndikojne per te
organizuar muajt, vitet, madje edhe je-
ten mbi ujera te turbulha, qe njeriun e
fundosin ne boten e mekateve e te padi-
turise. Per kete arsye, bejme thirrje qe
keto besetytni te evitohen me kemben-
gulje perfundimisht nga jeta jone. Ato
jane:

Letra qe shperndahet

Eshte nje leter, e cila kohet e fundit
po shperndahet neper internet (e shpesh
edhe ne menyre te thjeshte dore me
dore, e fotokopjuar) nga disa njerez injo-
rante, te cilet nuk i dine as gjerat me ele-
mentare te fese se tyre, te cilet jane duke
perhapur shirkun ne Umetin islam duke
menduar se jane duke kontribuar per
kete Din (fe).

Permbajtja e letres thote qe duhet te
besohet patjeter dhe te shperndahet ne
13 kopje, ne 13 shtepi (ne disa raste ne
20 a 35 kopje) brenda 7 ditesh. Nese nuk
veprohet keshtu, personi do te pesoje
fatkeqesi fizike dhe materiale, ndersa ata
qe veprojne duke i besuar dhe duke e
shperndare, do te perfitojne materialisht,
ne shendet dhe ne pune.

Keto lloj letrash te trilluara nuk jane
di9ka e re per opinionin shqiptar, keto
kane qene edhe me heret, ndoshta para
20 yjetesh, me mesazh te njejte, mirepo
me personazhe te tjera, ne vend te Mu-
hammedit (Lavderimi dhe shpetimi i
Allahut qofshin mbi te!) permendej Zej-
nebja (Allahu qofte i kenaqur me te!),
dhe ne dallim nga ky trillimi i fundit, ajo
shperndahej ne menyre me te thjeshte,
fotokopjohej dhe shperndahej neper
shtepi, kurse sot edhe shirku e bidati ka-
ne filluar te avancohen duke u perhapur
me mjetet me modeme.

Duhet ditur se Caktimi i Allahut (Ka-
deri), e mira dhe e keqja, jane ne doren
e Allahut dhe ndodhin vetem me cak-
timin e Allahut, dhe ky eshte edhe kushti
i gjashte i imanit, pa te cilin nuk vlen
dhe nuk plotesohet imani i askujt.

Nese e kuptoni kete, atehere do ta
keni te qarte se Caktimi i Allahut ose fati
yt, nuk eshte i lidhur me keso lloj letrash
qe njerezit injorante a qellimkeqij i

shpemdajne me menyra te ndryshme, qe
t'ua prishin dhe shkaterrojne njerezve
besimin e tyre, besimin qe eshte gjeja
me e vlefshme e besimtarit.

Ata qe merren me keso lloj letrash,
ata jane te devijuar nga rruga e Muham-
medit (Lavderimi dhe shpetimi i Allahut
qofshin mbi te!) dhe nuk eshte e vertete
se ata e kane pare ne enderr Pejgamberin
(Lavderimi dhe shpetimi i Allahut qof-
shin mbi te!), mirepo atyre qe jane te
luhatshem e te padijshem ne fene e tyre,
shejtani i mallkuar u paraqitet dhe i de-
vijon ata. Sepse, si ka mundesi qe Mu-
hammedi (Lavderimi dhe shpetimi i
Allahut qofshin mbi te!) te te beje thirrje
per keso gjerash qe jane ne kundershtim
me Sheriatin e tij, per te cilin luftoi 23
vjet me radhe, qe t'u mbillte myslimane-
ve ne zemrat e tyre besimin e shendoshe
ne AUahun dhe t'ua hiqte nga zemra
shirkun.

Mirepo, bidatxhinjte ia ndaluan vetes
se tyre kapjen per Shpalljen e Allahut
xhel-le shanuhu, ata i kaploi shejtani i
mallkuar dhe i hodhi ne fund te devijim-
it dhe erresires, moren per baze burime
te ndryshme, duke menduar se ato buri-
me mund te jene zevendesime te Shpa-
Ujes. Ah, sa i madh qe eshte dallimi ne
mes te asaj diturie qe buron prej Kuranit
e ujitet me ujin e paster te Sunetit, - dhe
diturise qe del nga burimet e bidatxhinj-
ve, te cilet nuk mbeshteten ne lajme (tra-
nsmetime) te verteta e as ne logjike te
shendoshe; gdo gje qe eshte shpifur ne
fene e Allahut, eshte e refuzuar, dhe
9dokush qe devijoi nga rruga e Tij, nuk
mund te arrije qellimin e kerkuar. Sa e
larget dhe e pamundur qe eshte qe bidati
t'u dhuroje pronareve te vet dallues te se
vertetes nga e paverteta, apo ne zemrat e
tyre te shtoje udhezim e iman. Si ka
mundesi te udhezohet ai, i cili ecen ne
shkretetiren e erret pa pishtare ndri9ues?
Dhe si mund ta shuaje etjen ai qe per
pije ka zgjedhur ujin e njelmet?

Disa grupe bidatxhinjsh, si9 jane sufi-
njte, endrrat i marrin si burime kryesore
mbi te cilat e mbeshtetin akiden (bes-
imin) e tyre, i pranojne dhe i refuzojne
gjerat ne baze te endrrave, dhe pretendo-
jne se keto endrra jane nje lloj shpalljeje
dhe inspirimi nga ana e Allahut. Me
endrra komentojne disa prej ajeteve te
Kuranit, me to dallojne Sunetin e vertete
nga Suneti i pavertete, me endrra dallo-
jne mendimin me te sakte ne dispozitat e
fikhut, etj..

Nuskat dhe hajmalite

Nuskat dhe hajmalite mund te jene
me shkronja Kurani ose pa to, ne varesi
se kush e shkruan. Nese u ndodh ndonje
e mire, njerezit besojne se ka ardhur nga
hajmalia dhe gjithashtu besojne se, pasi

ta varin ne qafe apo ne trup, hajmalia do
t'i mbroje nga fatkeqesite. Ne kete me-
nyre bindja e tyre, por edhe besimi tek
hajmalia, tek dobite dhe fatkeqesite qe
rrjedhin nga ajo, tejkalon shpeshhere
edhe besimin te Krijuesi i tyre. Disa nuk
besojne se hajmalia ndikon drejtperdre-
jt, por besojne se ajo ka qene shkak qe
Zoti te kete realizuar nje deshire te tyre.
Kete mundesi shpesh e perdorin "pseu-
dohoxhallaret" dhe te ashtuquajturit
"sherues shpirterore".

Madherimi i varreve
dhe i tyrbeve

Madherimi i varreve dhe i tyrbeve
praktikohet gjithandej ne vende me pop-
ullsi shqiptare. Arsyetimi i ketij veprimi
eshte kryerja e nje vepre te mire, dhe
varri ose tyrbja merret si ndermjetesues
ne mes lutjes dhe realizimit te deshires
se personit nga ana e Zotit. Kjo eshte nje
nga format e interpretimit, ndersa nje
pjese e madhe e njerezve shkojne e i viz-
itojne dhe luten ne keto vende pasi, sipas
tyre, aty ka vdekur nje njeri i mire, dhe
keshtu besojne ne realizimin e deshi-
rave. Shembulli me i mire eshte vizita e
pervitshme e qindra njerezve tek Tyrbja
sulltan Muratit dhe tek "varri" i tij ne
Mazgit te Prishtines.

Therja e kurbaneve
ne varre ose ne tyrbe

Keto flijime kafshesh behen me qell-
im qe lutjet ndaj ketyre objekteve te
kene vlere me te larte. E tere kjo, per te
realizuar nje hall ose per te larguar fat-
keqesite. Falltoret udhezojne qe njerezit
te shkojne tek nje varr i caktuar dhe te
presin kurban e te lahen me gjakun e tij,
etj., ne menyre qe t'i afrohen shenjterise
se varrit.

Therja e kurbanit
ne themel te shtepise

Therja e kurbaneve ne themelet e
shtepive behet ne "emer" te nje fillimi te
mbare, duke tentuar qe me kete veper te
kete mbaresi shtepia qe po ndertohet,
dhe ata qe do te jetojne aty. Ky besim
rrjedh nga koha e injorances, kur njerez-
it qe udhetonin ate kohe vetem ne kem-
be, kur ndaleshin per te pushuar e per te
bujtur, thoshin "Kerkojme mbrojtjen e
exhinit te kesaj lugine". Po ashtu edhe
kur theret kurbani ne themelin e shtepi-
se, behet ne emer te atij exhini ne ate ve-
nd, edhe pse nuk e permendin.

Zanat

Zana ose ora, sipas besimeve popull-
ore shqiptare, eshte figure e parafytyru-
ar si vajze shume e bukur dhe luftarake.

20

dituria islame / 213

e cila jetonte ne male e ne pyje.
Ajo u ndihmonte trimave, por,
nese e ngucte dikush, e ndeshko-
nte duke e shituar - "Te shitofte
zana!". Te mireve u sjell fat, e te
keqijve u sjell fatkeqesi. Ato lahen
ne lumenjte malore dhe vijne
prane burimeve dhe neper lugje te
mira. Ekziston edhe emertimi Lu-
gu i Zanave. Floket i kane te gjate
deri ne bel. Te zez ose te verdhe.
Jane shume te bukura. Jane te ve-
shura me nje vel te holle dhe te ba-
rdhe. U ndihmojne njerezve qe
luftojne per drejtesi. Keshillat e
tyre merren prane burimeve dhe
jane te urta. Ne Llap permenden
Zana e Sopes, Zana e Shales, Zana
e Llapit, Zana e Malit, Zana e By-
ty9it - 9mohet per urtesi e bukuri
dhe me shume eshte e njohur si
Zana e Bukurise. Dhe vajzat qe
kane fatin ta takojne, behen te bu-
kura, kurse djemte martohen me
vajza te bukura. Djemte urohen -
"U befsh trim si Zana", kurse vaj-
zave - "U bafsh si Zana" e te tjera.

Potkonjte e kuajve

Shume shtepi, si ne Kosove ashtu dhe
ne Shqiperi, kane te varur nje potkua
kali siper deres hyrese ne shtepite e tyre.
Jo vetem kaq, por potkonjte varen edhe
ne vetura e makina, apo disa here mba-
hen edhe te vegjel ne varese, byzylyke,
etj..

Origjina eshte nga mitologjia e lashte
greke, atehere kur kuajt konsideroheshin
te shenjte. Nje potkua i varur siper deres
se shtepise, mendohet se do te sjelle
mbaresi. Besohet se, nese eshte i hapur
nga siper, do ta mbaje mbaresine ne ate
shtepi, kurse nese eshte i kthyer tepo-
shte, do ta derdhe mbaresine.

Horoskopi
dhe percaktimi i fatit

Horoskopi dhe percaktimi i fatit eshte
forme modeme e besetytnise, qe lexohet
nga shumica e te rinjve. Nje pjese e ma-
dhe e tyre ndikohen drejtperdrejt, duke
besuar ne fatin dhe fatkeqesine qe para-
lajmeron horoskopi.

Origjina eshte ne studimet astrologji-
ke qe pretendojne se personalitetet e nje-
rezve jane te percaktuara nga yjet, dhe
se punet qe ata bejne, dhe ngjarjet qe do
t'u ndodhin, jane te shkruara ne yje, dhe
se horoskopi eshte nje udherrefyes per
ate qe do t'u ndodhe.

Shikimi i filxhanit te kafese

Kjo besetytni bazohet ne besimin se
ne figurat qe dalin pasi te jete pire kafe-
ja, mund te lexohet e ardhmja e personit
dhe rruget qe do te ndjeke. Ketu perfshi-
hen edhe leximi i se ardhmes ne shenjat
e duarve, ne letrat e ndryshme me figura
e lloj-lloj besetytnish, qe ushqejne besi-
min se, permes shenjave, mund te lexoh-
et e ardhmja e nje personi. Origjina
eshte qe nga kohet e lashta, por eshte
perhapur ne shume vende te botes.

Shtriga

Shtriga jane plaka qe bejne keq. Kur
ndonje grua eshte e prirur qe te tjereve
t'u sjelle te keqija, e urren tere fshati.
Kur urrejne ndonje grua, i thone "Shtri-
ge-shtriga" ose "Shtriga e keqe", ndone-
se nuk ka shtrige te mire. Shtriga edhe
behet flutur e zeze dhe hyn ne shtepi ne-
per vrima te deres ose dritares. Ate flu-
tur e mbysin. Nga shtriga mbrohen
njerezit me thelba hudhre.

Guret qe bejne
veprime magjike

Ritin pagan te lutjeve ndaj gureve, sot
e hasim ne vende te ndryshme ne trojet
shqiptare, ne ve9anti ne disa rajone te
Maqedonise. Disa prej tyre jane "Guri i
Gjalle" ne fshatin Morane (Shkup) dhe
"Guri i Vertakices" afer fshatit Studeni-
9an. Aty shkojne grate qe nuk u rrojne
femijet, per se flet edhe atributi "guri i
gjalle". Pastaj, ne viset e Tetoves dhe te
Gostivarit te "Guri i Grave" dhe "Gurra
Llapoush".

Origjina e kesaj besetytnie
rrjedh nga mundesia e ekzistimit
te nje manastiri ne afersi te ven-
dit te pelegrinazhit, ku ende shi-
hen shenjat e gureve te themelit
te ketij objekti kulti, emri i te
cilit nuk mbahet mend.

Keta gure pelegrinazhi duhet
te jene me zanafille shume te
lashte, qe nga kulti pagan, por,
me kalimin e kohes, kane marre
atribute hyjnore.

Hallexhinjte (e paudhezuar ne
Islam), qe u luten ketyre gureve,
jane te shumte, duke fiUuar nga
grate qe nuk lindin, te cilat ker-
kojne ndihme dhe besojne se do
te mbeten shtatzena, nga ato
shtatzena qe luten te kene femije
jetegjate, e deri tek vajzat dhe
djemte beqare, qe luten per fat ne
martese dhe jete te lumtur.

Lugati

Lugati eshte parafytyruar si
njeri qe ben keq. Zakonisht
lugati eshte njeri, i cili, pas vdek-
jes, 9ohet nga varri dhe ben zhur-
ma e i frikeson fshataret. Kur nemin
ndonje njeri, i thone "U qofsh lugat!" qe
do te thote te te urrejne te gjithe. Lugatit
i thone edhe dhampir (dhompir, vampir).
Tradita thote se lugati duhet te vritet me
pushke, me pushken futur nen sqetull
dhe duke shtene ne drejtim te lugatit. Ne
disa fshatra flitet se i kane pare lugeterit
te veshur me te bardha.

Medaljone me figuren

e Jezusit, me kryq/

ose me figura shenjtoresh

Ata qe i mbajne keto simbole, jane si-
domos pjesetaret e besimit te krishtere
ne Shqiperi, dhe arsyeja, perve9 respek-
tit per keto figura, ka te beje me lutjet qe
u bejne ketyre simboleve dhe me besim-
in qe kane tek ta. Kjo paraqet per ta
mbaresi, e mbi te gjitha mbrojtje nga fat-
keqesia, por qe ne vetvete paraqet bind-
jen e tyre per t'iu lutur dikujt tjeter
perve9 Zotit. Jo ne pak raste keto simbo-
le merren si ndihmues ne fatkeqesi dhe
orientues drejt fatit te mire. Origjina
vjen nga shpjegimet biblike per kryqezi-
min e Jezusit.

Kallukanxha

Kallukanxha eshte krijese e imagjin-
uar femer ose mashkuU, e cila rri neper
pyje dhe i huton njerezit. Kur njeriu sill-
et poshte e lart pa pune, thone se "e ka
marre kallukanxha".

dituria islame / 213

21

Macet e zeza
dhe fatkeqesia qe ato sjellin

Si ne te kaluaren, ashtu dhe ne kohen
e sotme, prerja e rruges nga nje mace e
zeze, besohet si afrimi i nje fatkeqesie.
Baza e kesaj besetytnie eshte ne Egjiptin
e laslite, ku adhurohesliin macet. Pere-
ndeslia "Bast" ishte mace e zeze. Edhe
greket e romaket mbajten te njejtin qe-
ndrim per macet. Pas ardlijes se Krish-
terimit, me kalimin e viteve, disa te
krishtere erdlien ne perfundimin se ajo
kafslie se ciles ne erresire i shilien vetem
syte e ndritsliem, nuk mund te jete asgje
tjeter ve9se veper e djallit. Macet e zeza
me vone u moren si instrumente te shtri-
gave. Edhe sot e kesaj dite, per t'i ikur
fatkeqesise, njerezit e nderrojne rrugen
kur shohin nje mace te zeze ose peshty-
jne tri here ne anen e majte, duke shpre-
suar ne kete menyre qe te mbrohen prej
fatkeqesise qe ajo sjell. Madje, thone,
nese macja e zeze ta pret rrugen, te pritet
nafaka.

Kendimi i qyqes

Nese degjohet afer shtepise naten, be-
sohet se ndjell fatkeqesi. Origjina eshte
nga legjenda e metres me nente vellezer,
qe u vrane ne lufte dhe, kur ajo erdhi ne
shtepi dhe nuk gjeti asnjerin, u "shnder-
rua" ne qyqe, dhe qe ate dite e sot, ajo
vajton per ta.

Andaj dhe qyqja vleresohet si negati-
ve, dhe thone: "Te knofte qyqja", "Ke-
ndon qyqja ne vorr te djalit te ri".

Gjarpri dhe lekura e gjarprit

Iliret besonin se, nese leshohen gjar-
perinjte ne trupin e femrave pa femije,
ato do te ngjizeshin naten e pare te ijet-
jes me burrin. Dhe ngjizja eventuale e
femijes kuptohej si ndikim i gjarprit mbi
trupin e femres. Me kalimin e shekujve,
kjo besetytni eshte modifikuar, por ele-
mentet e gjarprit dhe fuqia e tij per te be-
re mrekuUi, ka mbetur ne botekuptimet e
njerezve.

Ne Kosove qarkullon besimi se leku-
ra e gjarprit te mbron nga fatkeqesite.
Kjo bindje shpjegohet nga historia e
shpetimit te nje anijeje qe ishte duke u
mbytur nga vrima qe kishte bere aty nje
mi, por ishte gjarpri ai qe u vendos ne
vrimen e bere, dhe keshtu shpetuan te
gjithe.

Po ashtu qarkullon edhe bindja se,
nese bart lekuren e gjarprit ne kulete, do
te behesh i pasur. Ekziston edhe bindja
se gdo shtepi ka gjarprin e shtepise.

Dhembi i ujkut

Per ta luftuar syrin e keq, zakonisht
femijeve u vene ndonje "mesyshe", qe
eshte dhembi i ujkut ose rruaza te kaltra

te futura ne pe, qe lidhen ne floke. Femi-
jet e porsalindur i ruajne nga syri i keq,
por edhe nuset kur jane lehona-llahusa.

Ulerima e qenit

Qeni kur ulerin, ndjell te keqen.

Lejieku

Lejleku, sipas ketyre besimeve, sjell
"bekim dhe bereqet".

Fuqia e breshkes

Sot shohim byzylyke te vegjel ose
varese te ndryshme ne forme breshke, te
cilat besohet se sjellin fuqi dhe fat. Ori-
gjina eshte nga indianet, te cilet besonin
ne "fuqine dhe fatin e breshkes".

Pasqyra e thyer

Pasqyra e thyer eshte besetytni e per-
hapur shume. Vajzat e dine fare mire sa
here jane qortuar nga gjyshet per te mos
e thyer pasqyren, sepse, ne te kunderten,
do te kene shtate vjet fatkeqesi. Origjina
e kesaj besetytnie eshte qe nga kohet e
lashta. Atehere, kur dikush shikohej ne
ujin e qete, mund te kalonte ndonje njeri
i keq dhe te hidhte gur. Prishja e kthje-
Utesise se ujit nga rrathet e krijuar, beso-
hej se ndillte fat te keq. Me paraqitjen e
pasqyres, u mbart i njejti botekuptim,
por tani per pasqyren e thyer. Ndersa pe-
riudha prej 7 vjetesh rrjedh prej besimit
romak, sipas te cilit per periudhen e ri-
ngjalljes se njeriut, duhen saktesisht
shtate vjet.

Po ashtu ekziston edhe nje bindje per
pasqyren: nese njeriu shikohet naten ne
te, mund te trenohet (9mendet).

Zierja e hallves ne netet

e medha dhe kur
shpetojme nga fatkeqesia

Kjo eshte shprehi e zakonshme per
shumicen derrmuese te familjeve ne Ko-
sove, pjeserisht edhe ne Shqiperi. Zierja
e hallves per "netet e medha" behet duke
besuar gabimisht se "gjate ketyre neteve
vijne melaqet dhe shpirtrat e te vdekur-
ve, dhe nuhasin a ka ere hallve. Nese ka,
ata kthehen te lumtur, e nese jo, kjo mu-
nd te sjelle fatkeqesi ne ate familje".

Edhe ne rastet kur njerezit jane ne
rrezik dhe shpetojne duke pasur ndihm-
en e Zotit, eshte shprehi qe puna e pare
qe bejne pasi mberrijne ne shtepi, eshte
zierja e nje hallve, ne kete rast si shenje
falenderimi.

Falltoret

Kur nje semundjeje, apo nje proble-
mi, nuk i dihet shkaktari, zakonisht tho-
ne: "Ka sehire, i kane ba mxhi". Nese
burri me gruan nuk kalojne mire, prape
faji u mbetet sehireve - "U kane ba se-
hire". Ne keto raste shkojne tek falltoret.
Falltorit i jipej vetem nje shenje e rro-
bave te njeriut per te cilin qitej fall, dhe
ai pastaj tregonte shkakun.

Hudhrat

Eshte pothuajse e pamundur te mos i
gjesh ne shumicen e familjeve ne Shqi-
peri. Zakonisht jane te varura ne hyrje te
shtepive, por i gjen edhe ne vetura, ne
makina dhe ne vendin e punes. Arsyeti-
mi eshte se ato vendosen per mbrojtje
nga syri i keq. Njerezit vendosin nje hu-
dher, ngase prej eres se keqe, te tjeret
nuk do 9uditeshin dhe nuk do mermin
mesysh objektin (ose personin). Dhe ar-
syetimi i dyte eshte mbrojtja qe njerezit
ndiejne nga hudhrat ne rast fatkeqesish,
dhe fatin qe ato u sjellin.

Rrobat e fatit

E praktikojne me shume pjesetaret e
besimit bektashian ne Shqiperi. Ne Ka-
lane e Krujes, ne muzeun e shtepise se
Pashait, ndodhen rrobat qe kalonin deri
ne pese apo gjashte gjenerata nga nena
tek e bija. Nese ajo kishte pasur fat ne
martese, ia jepte se bijes, qe edhe ate ta
ndiqte fati.

Trokitja ne dru

Ne popull ekziston bindja se trokitja
ne dru (tavoline) parandalon daljen e
shpirtrave te keqij jashte. Prandaj, ne ra-
st se nje njeri permend nje deshire per-
sonale ose dike tjeter, troket ne dru per
t'i parandaluar shpirtrat e keqij qe te da-
lin e te rrembejne fatin e asaj qe ai me-
ndon ose qe sapo e permendi. Origjina
rrjedh nga besimi i romakeve ne zotin-
peme.

Numrl 13 dhe dita e premte

Numri 13 dhe dita e premte eshte nje
besetytni e perhapur ne veganti ne shte-
tet perendimore. Tek ne me pak, por mu-
nd te haset tek pjesetaret e besimit te
krishtere, tek brezat e rinj, nga te cilet
numri 13 merret si numer ters (baksez).
Numri 13 konsiderohet si numer i pafat,
madje ne shume ndertesa dhe hotele ne
Amerike, nuk ekziston fare kati i 13, por
ai quhet kati i 14. Origjina e ketij besimi
mbeshtetet ne rrefimet e Bibles per da-
rken e fundit te Jezusit me 1 1 apostujt. I
13-ti ishte Juda dhe, sipas besimit te kri-
shtere, besohet se Jezusi u kryqezua te
premten.

22

dituria islame / 213

Kukullat e varura
siper shtepive

Pothuajse ne 9do shtepi ne ndertim e
siper, ne Shqiperi dhe ne shumicen e
atyre qe jane ndertuar ne katet e siper-
me, veren te varur nje kukull, ose edhe
me shume. Kete simbol e veren edhe tek
pallatet e larta dhe tek hotelet perskaj
bregdetit. Shpjegimi qendron tek besimi
se kukulla mbron nga syri i keq dhe sjell
mbaresi per objektin qe po ndertohet.

Derdhja e kripes

Nese derdhet kripa, atehere atij pers-
oni apo asaj familjeje do t'i ndodhe shu-
me shpejt nje fatkeqesi. Sipas kesaj
besetytnie, kripa e derdhur duhet te
merret dhe te hidhet ne anen e majte te
trupit, me qellim qe te neutralizoje fat-
keqesine qe mund te vije. Origjina e
ketij besimi yjen nga kohet e vjetra, ate-
here kur kripa u shenjterua per shkak te
vetise se saj per t'i mbajtur gjerat e papr-
ishura dhe te fresketa.

Sjelija e kripes

Sipas tradites, ekziston edhe te shke-
lurit. Njeriu shkel ne vend te keq, ku
lugati, shtriga ose zana kane qendruar
dhe kane fshehur di9ka. Njerezit zakoni-
sht nga te shkelurit pesojne semundje
psikike. Keto semundje i shkakton djalli
ose dreqi. Ne keto raste ndonje plake ua
sjell kripen rreth koke dhe e hedh ne
zjarr. Si kercet kripa, pelcet dreqi dhe
syri i keq. Me kete veprim edhe largohet
frika ne aspektin psikologjik, dhe keshtu
hiqet frika e te semurit psikik.

Kur nje vajze behet nuse

Nder ceremonite qe permban me shu-
me besetytni, eshte pikerisht pergatitja e
nuseve. Duke filluar qe prej momentit te
fejeses e deri ne diten e marteses e tutje,
thuajse 9do ritual percillet me besetytni,
te cilave shpesh nuk u dihet as filli, por
thjesht jane rrenjosur ne mentalitetin e
popullit.

Shkurtimisht, disa prej tyre jane:
Nusja e re ne shtepine e burrit ne diten e
marteses duhet te hyje (ta shkele pra-
gun) me kemben e djathte, ne te
kunderten harmonia e familjes do te
shkaterrohet qe nga ai 9ast. Po ashtu, me
te dy duart (ndonjehere te lyera me mja-
Ite ose me sherbet), duhet te preke
pjesen e siperme te deres, qe jeta e 9iftit
te ri te jete e embel, e lumtur dhe ne har-
moni me anetaret e tjere te familjes.

Karamelet, orizi, gruri e dritherat e
tjera i hidhen nuses (ose 9iftit te ri), me
qellim qe trashegimia e tyre te jete e
mbare.

Kur gersheret bien nga dora

Kur gersheret bien nga dora ne dysh-
eme, se shpejti ne ate familje do te kete
grindje.

Kur fotografia
ose ndonje send bie nga muri

Nese fotografia ose ndonje send bie
nga muri rastesisht, pritet nje fatkeqesi e
madhe per shtepine.

^adra e hapur ne shtrat

Nese harrohet 9adra e hapur ne shtrat,
ajo sjell fatkeqesi.

Femija dhe fshesa

Nese femija merr fshesen vetvetiu
dhe fillon te fshije dhomen, atehere pri-
tet ardhja e nje mysafiri nga larg. E njej-
ta gje ndodh edhe nese e harroni (per nje
kohe te gjate) lugen nen sofer.

Kruarja e syrit

Nese ju kruhet syri i djathte, sjell ge-
zim, ndersa i majti lot.

Kendimi i gjelit

Kendimi i gjelit, ndjell mysafire.

Kendimi i pules

Kur pula fillon te kendoje si gjeli,
eshte ndjellakeqe dhe duhet te pritet me-
njehere.

Prerja e thonjve

Nese ne te njejten kohe pritni thonjte
e kembeve dhe te duarve, ne te njejten
dite do te keni edhe gezim edhe hidhe-
rim.

Tingellimi i veshit

Nese ju tingellon veshi i majte, mund
te keni lajme te keqija, ndersa i djathti
sjell lajme te mira.

Lemza

Nese ju ngacmon lemza, dikush men-
don per ju dhe ju permend panderprere.

Kruarja e dores

Kur ju kruhet dora e djathte, eshte pa-
ralajmerim se do te jepni para (tek disa
eshte e kunderta), kurse e majta - se do
te mermi para.

Babadimri

Plaku i Vitit te Ri nuk ka nje origjine
dashamirese! Ky karanxholl i trashe dhe
gazmor, mund te gjurmohet deri tek le-
gjenda e lashte skandinave. Disa nga
ve9orite e babadimrit jane te vjetra me

shekuj. Per shembull, besimi qe babadi-
mri hyn ne shtepi nepermjet oxhakut,
eshte zhvilluar nga nje legjende e vjeter
skandinave. Skandinavet besonin qe
perendesha Hertha shfaqej ne vater dhe
sillte fat te mire ne shtepi.

Ndonese shumica e njerezve mendoj-
ne qe babadimri origjinal ka qene nje
peshkop me emrin Shen Nikolasi i Azise
se Vogel i shekullit te katert, kjo ne fakt
s'eshte e vertete, ngase legjendat, te cilat
i jane atribuuar ketij "shenjti", nuk ki-
shin origjine krishtere dhe, me gjase, er-
dhen nga traditat pagane.

Ai shfaqet si nje njeri i moshuar, i
gjate, me mjeker dhe me floke te bardhe,
i veshur si nje peshkop katolik, me pele-
rine dhe me shkop bariu, ne dukje - nje
shenjt katolik i vertete, por me shprehine
e 9uditshme te kalerimit neper qiej mbi
nje kale te bardhe, - dhe u sjell dhurata
femijeve te mire, duke ardhur me saj en e
tij qe e terheqin dreret. Pas peshtjellime-
ve te shumta rreth emrit te tij, tash njihet
si "BABADIMER" mjerisht edhe ne
mesin e myslimaneve. Per popullarizim-
in e tij ne kohen tone, merite te ve9ante
ka kompania Coca-Cola, e cila me rekla-
mat e saj pompoze ne mjetet e ndryshme
te masmedias per pijen Coca-Cola, i dha
publicitet edhe babadimrit.

Bredhi a pisha e Vitit te Ri

Nje nga zakonet me te perhapura te
Krishtlindjeve sot, eshte sjelija ne shtepi
e pemes se Krishtlindjeve dhe zbukuri-
mi i saj. Besimi i te krishtereve per bre-
dhin eshte ky: Bredhi eshte nje lloj peme
qe te sjell fat ne shtepi gjate tere vitit.
Enciklopedia Britaneze thote: Popujt e
mehershem si hebrenjte, faraonet dhe
kinezet kete e kishin si simbol te lum-
turise. Me vone, kur Evropa kaloi ne
besimin e idhujtarise, atehere e 9muan
bredhin (pishen) me shume se 9do peme
tjeter. Deri ne shekuUin VI ne Gjermani
e quanin "Pema e Xhenetit" (pema e
Ademit a.s.). Pas shekullit VI e nderru-
an dhe e quajten "Pema e Krishtit". Kete
nuk e pranuan britanezet deri ne sheku-
Uin XIX.

Prej besimeve te tyre eshte: Kush
eshte i lumtur naten e Vitit te Ri, do te
jete i lumtur tere vitin; gjithashtu jane te
kujdesshem nga zjarri, sepse nese e pik
zjarri ate nate, atehere tere viti do t'i ka-
loje me probleme. Po ashtu edhe zbuku-
rimi i bredhit ne kete nate me ngjyra te
ndryshme, simbolizon Krishtin (Isain
a.s.) kinse ai e paska sakrifikuar veten e
tij per njerezit qe vijne pas tij, do te thote
per larjen e mekateve qe ka bere njerezi-
mi. E tere kjo nuk ka kurrfare baze feta-
re te shendoshe as tek krishteret, e jo me
tek myslimanet qe, fatkeqesisht, jane
p erf shire ne kete dukuri.

dituria islame / 213

23

Oj^;;jj^ui i^ij Alii j:p fUl Ult D^

Aq sa mundem, sollem shembujt e
mesiperm per te pare se ne popuUin tone
shume kulte dhe besetytni te krijuara
nga mendja e njeriut, u veshen padrejte-
sisht me cilesi hyjnore dhe sherbyen si
baze e adhurimit, si faktor i parashikim-
it te se ardhmes. Pasojat qe sjell ne
familjet tona ky realitet, jane te medlia.

Duhet t'i besojme fuqishem ijales se
Muhammedit (Lavderimi dlie slipetimi i
Allahut qofshin mbi te!), te cilen na e
transmeton Ibn Abbasi (Allahu qofte i
kenaqur me te!), i cili thote:

Me ka thene i Derguari i Allahut:
"Ruaje ti Allahun, Allahu te man ty,
ruaje Allahun, do ta gjesh fdo here pra-
ne vetes, dhe kur te lypesh, lyp prej
Allahut, e kur te kerkosh ndihme, kerko
prej Allahut. Dhe dije se, nese te gjithe
njerezit mblidhen qe te te bejne ndonje
dobi, nuk kane mundesi te te bejne asgje
perve9se ate qe ta ka caktuar Allahu, dhe
dije se, sikur krejt njerezit te mblid-
heshin qe te te bejne ndonje te keqe, nuk
kane mundesi te te bejne asgje perve?
asaj qe ta ka caktuar Allahu. Jane ngrit-
ur lapsat dhe jane thare fletushkat."

Allahu xh.sh. na e terheq verejtjen:
"A po adhuroni pra ne vend te Allahut
ata qe nuk ju sjellin kurrfare dobie as
demi?" (Enbija, 66).

"S'ka dyshim se ata qe po i adhuroni
ju perve9 Allahut, jane te krijuar ashtu
sikur ju..."(A'raf, 194).

"Nese Allahu te godet me ndonje te
keqe, s'ka kush te ta largoje ate perve?
Tij." (En'am, 17).

Shikuar nga ky kendveshtrim, njeriu
nje here e pergjithmone duhet ta kuptoje
se mbaresia dhe fatkeqesia jane te caktu-
ara nga Zoti dhe pjese e sprovave te ke-
saj jete. Te gjitha tentimet e njeriut per
t'i anashkaluar keto ndodhi te fshehta,
duke kerkuar ndihmen e atyre qe s'kane
mundesi te mbrohen dhe t'i sjellin
mbaresi vetvetes, jane te kota, por njeriu
rrezikon te hyje ne mesin e personave qe
Zoti nuk do t'i kete nen faljen dhe me-
shiren e Tij. Allahu thote ne Kuran:

"S'ka dyshim se Allahu nuk e fal
(mekatin) t'i behet Atij shok (idhujtari-
ne), e perve9 ketij (mekati), i fal kujt do.
Kush i ben Allahut shok, ai ka trilluar
nje mekat te madh." (Nisa, 48).

Besojme se, si njerez, kemi nevoje
per meshiren e Zotit perballe gabimeve
tona te shumta. Njeriu mund te gaboje,
por kurre nuk duhet t'ia lejoje vetes te
bjere pre e paditurise dhe te besoje e te
kerkoje ndihme diku tjeter perve9se tek
Zoti i tij. E tere kjo duke kujtuar Fjalen
e Allahut:

"Askush perve9 Allahut, as ne qiej, as
ne toke nuk e di te fshehten." (Neml,
65).

Ne kushtet e zhvillimit te edukimit te
mirefillte fetar, besetytnite nuk do te lu-
lezonin. Ato nuk do te lulezonin as ne
kushtet e nje ngritjeje te mirefillte edu-
kativo-shkencore, por e tere kjo tregon
se si popull, ne mase te madhe na mu-
ngojne qe te dy elementet e nevojshme
per te mos besuar ne ato qe nuk besohet,
dhe per te mos lejuar te jemi te paditur
karshi interpretimeve qe kalojne edhe
nivelet e fantazise.

A ia vlen qe, per shkak te besimeve
tona te kota, te largohemi nga shpresa
dhe besimi tek Zoti e te humbim gjene
me te rendesishme, ndihmen dhe meshi-
ren e plotfuqishme te Tij?

Pra, i dashuri vella dhe e dashura mo-
ter, ruaje besimin tend, se vertet besimi
yt eshte gjeja me e vlefshme qe ti po-
sedon, besimin tend mbeshtete vetem ne
baza te shendosha te Islamit, ne Kuran
dhe Sunet, se vertet do ta gjesh veten te
liruar nga 9do Uoj roberimi dhe do te
jesh vetem rob i Allahut, per se edhe je i
krijuar. Ndersa ata qe nuk jane rober te
nenshtruar ndaj Allahut, ata jane rober te
9dokujt, i sheh ata te besojne ne lloj-lloj
besetytnish dhe frikesohen nga ato, ne
dallim nga besimtari, zemra e te cilit
eshte mbushur me dashuri ndaj Allahut
dhe nuk i frikesohet askujt perve9
Allahut.

Allahu e meshirofte Ibn Kajjimin, i
cili thote: "Kane ikur prej roberimit qe

jane krijuar per te, e kane rene ne robe-
rim te tekave te tyre dhe djajve".

Njeriu, nga vete natyrshmeria e tij,
shpirti i tij kerkon qe te lidhet me Kriju-
esin e tij, e nese nuk lidhet me Krijuesin
e tij, ai do te lidhet me di9ka tjeter, pra
ose do te jete rob i Allahut, ose rob i tje-
terkujt perve9 Allahut xhel-le shanuhu.

Allahu xhel-le shanuhu ne Kuran na
sjell shembuUin e shirkut dhe tevhidit
(idhujtarise dhe besimit te drejte ne Nje
Zot) ne suren Zumer, ajeti 29, ku thote:
"Allahu soUi nje shembull: Nje njeri
(rob) ne posedimin e te cilit ishin ortake
pa marreveshje ne mes tyre dhe nje njeri
(rob) qe eshte thjesht ne posedimin e nje
njeriu. A jane ata te dy te nje lloji (te nje
gjendjeje)? Lavderimi i takon vetem
Allahut, por 9'ben shumica e tyre, nuk e
dine" (Zumer, 29).

Pra, Allahu solli shembullin e atij qe,
perve9 Allahut, adhuron edhe zota te
tjere, si shembulli i atij robi qe e kane ne
pronesi shume zoterinj, nje e urdheron
me nje pune e tjetri me tjetren pune, e
keshtu me radhe. Si mund te jete gjend-
ja e tij shpirterore? Ndersa, shembulli i
atij qe adhuron vetem Allahun, eshte si
shembulli i atij qe eshte rob vetem i nje
zoterie, i kryen urdhrat e tij dhe eshte i
qete.

E lusim Allahun qe te na e shtoje
imanin tone ne Allahun, dhe te na beje te
jemi rober vetem te Tij, e te na beje te
lire nga 9do lloj roberie tjeter, dhe te na
ruaje nga shirku!

Ne fund themi:

"Zoti yne, mos na i lako zemrat tona
pasi na drejtove, na dhuro meshiren Te-
nde, sepse vetem Ti je dhuruesi i madh."
(AH Imran, 8).

Dhe bejme thirrje:

"Kthehuni tek Zoti juaj dhe peruljuni
Atij para se t'ju vije denimi, se pastaj
nuk do te kete kush t'ju ndihmoje. Dhe
permbajuni asaj me te mires qe u eshte
shpallur nga Zoti juaj, para se t'ju vije
denimi befas e ju te mos e dini!" (Zu-
mer, 54-55).

Referencat:

1. "KUR'ANI-i Perkthim me komentim ne gjxihen
shqipe" - Perktheu dhe komentoi Sherif Ahmeti

2. Shenime te mbledhura nga autori.

3. "Iktidau es-sirat el-mustekim" - Iben Tejmijje,
botimi i shtate, 1999, Arabia Saudite.

4. "Llapi gjate historise" - dr.Fehmi Pushkolli,
1998, Prishtine.

5. "Besetytnite, a percaktojne fatin tone?" - Ismail
Lutolli dhe Samire Ademi, Revista "Argume-
nti", nr.37, prill 2005, Prishtine.

6. "Perhapja dhe shpemdarja e letrave te ndaluara"
- Behxhet Behrami, (www.fjalaebukur.com).

7. "Fjalor i mitologjise" - Todi Dhama, 1988,
Prishtine.

8. Dhe literature tjeter ndihmese.

24

dituria islame / 213

Studime ekonomike

Problem! ekonomik dhe trajtimi i tij
nga kendveshtrimi islam - (1)

Muhamed Abdullah el^hebani

Problemi ekonomik paraqet bo-
shtin e interesimit nga ekspertet
ekonomike, si dhe eshte boshti i
interesimit te shteteve gjate tra-
jtimit te geshtjeve te tyre ekonomike.
Problemi ekonomik eslite i lidhur me
ekzistencen e njeriut ne toke dlie ai eshte
prej elementeve ndikuese ne rrjedhen
historike te njeriut. Madje, edhe thirrja e
nje prej te derguarve, Shuajbit a.s., eshte
bazuar ne konfirmimin e aspektit eko-
nomik dhe rendesine e reformimit eko-
nomik te Hdhur me sigurine e besimit.
All-llahu xh.sh. na ka treguar ngjarjen e
Shuajbit a.s. me popullin e tij, dhe ka
paraqitur pikat me te rendesishme te
mohimit te tij ndaj populHt te tij, te pa-
raqitura ne procesin e hrimit te shkem-
bimit tregtar dhe ngrenies se pasurise se
njerezve pa te drejte permes ndikimit ne
procesin e ndarjes, - te cilat paraqesin
aspektet me te rendesishme te problemit
ekonomik. All-llahu xh.sh. thote:

"Edhe Medjenit (i derguam) vellane e
tyre Shuajbin, qe u tha: "O popuUi im,
adhuroni All-llahun, ju nuk keni Zot
tjeter perveg Tij, mos matni as mos pe-
shoni manget, une po shoh se jeni ne
gjendje te mire jetesore, pra une po fri-
kesohem per ju nga denimi qe do t'ju
perfshije nje dite! O populli im, veproni
drejt gjate matjes dhe peshimit, e mos
demtoni njerezit ne asgje dhe mos shka-
ktoni rremuje ne toke! Ata thane: "O
Shuajb, a namazi yt po te thote te na ur-
dherosh qe ta braktisim ate qe adhuruan
prinderit tane, ose (po te urdheron) per
te punuar ne pasurine tone ashtu si te
deshirojme? Vertet, ti qenke i bute e i
men9ur"(Kjo ishte tallje e tyre). "O po-
pulli im, me thoni, pra, nese une kam ar-
gumente te sigurta nga Zoti im dhe nga
ana e Tij, Ai me fumizoi mua me te mira
(si mund te mos ju udhezoj ne rruge te
drejte)? Une nuk dua t'ju kundershtoj
(duke punuar) per ate nga e cila po ju
ndaloj, une nuk dua tjeter vetem te per-
miresoj aq sa mundem, por kete mund ta
arrij vetem me ndihmen e All-llahut, ve-
tem Atij iu kam mbeshtetur dhe vetem
tek Ai jam i drejtuar!". (Hud: 84, 85, 87,
88)

Ajetet e mesiperme aludojne ndiki-
min qe ka padrejtesia ne shpemdarjen e

shkembimit tregtar, ngrenien e pasurise
se njerezve pa te drejte dhe se kjo ka
ndikuar ne gjendjen e keqe ekonomike
te individit e te shoqerise. Eshte pershk-
ruar ngjarja e Shuajbit a.s., nje tregtari
qe u permbahej Urdhrave te All-llahut
xh.sh. Prandaj, All-llahu xh.sh. e kishte
pajisur me nje furnizim te mire, sepse i
permbahej asaj per se e therriste popull-
in e tij e ajo ishte drejtesia ne shitblerje.
Problemi ekonomik paraqitet ne tri
aspekte:

1 - Rrallesia, mungesa dhe pamjaftuesh-

meria e burimeve natyrore. Prandaj,
problemi ekonomik ne kete aspekt
paraqitet ne zgjedhjen e asaj qe pro-
dhohet dhe asaj qe nuk prodhohet per
shkak te ndryshimit e llojshmerise se
nevojave te shumta te njeriut, meny-
res se percaktimit te burimeve te gat-
shme per perdorim apo percaktimit te
burimeve, te cilat mund te perdoren,
si dhe menyres se prodhimit qe duhet
ndjekur Prandaj, per te kuptuar kete
problem, duhet studiuar teoria e gara-
ntimit te ketyre burimeve, lloji e sasia
e te mirave, preferencat e prodhimit
te tyre si dhe altemativat e tyre.

2 - Menyra nepermjet se ciles behet
shperndarja e te hyrave publike per
faktoret e ndryshem te prodhimit, apo
menyra e shperndarjes se faktoreve te
prodhimit per pjesetaret e shoqerise
dhe pjesa e faktoreve te prodhimit ne
ato te hyra ne baze te detyres qe kry-
en 9do faktor ne realizimin e ketyre te
hyrave. Ky aspekt i problemit ekono-
mik lidhet me caktimin e burimeve te
te hyrave individuale dhe rreguUat e
fitimit e te shperndarjes se tyre, si dhe
me pjesemarrjen e faktoreve te pro-

dhimit ne te hyra, qe jane fitimi nga
toka, rroga per punetorin, kthimi i
kapitalit dhe fitimi per afaristin.
3 - Rendesia relative per faktoret e pro-
dhimit si dhe roll e rendesia e gdo
faktori ne procesin e prodhimit.
Rendesia relative eshte e lidhur me
konceptin filozofik qe e pranon gdo
shoqeri. RreguUimi shoqeror me sis-
temet ekonomike qe permban, ka ndi-
kim te madh ne caktimin e sasise se
prodhimit dhe te Uojit te tij, ne varesi
nga niveli i lirise apo kufizimi i se
drejtes se prones a te drejtes se punes
e te konsumit, apo inkurajimit te per-
parimit teknik e teknologjik per per-
miresimin e shtimin e prodhimit me
qellim perfitimi nga burimet apo fak-
toret esenciale te prodhimit, te per-
faqesuara ne pasurite natyrore, kapi-
talin dhe punen.

Keto tri aspekte te problemit ekono-
mik jane boshti i studimeve ekonomike,
kane rolin e tyre ne mosmarreveshjet
midis popujve e shoqerive te ndryshme,
si dhe jane prej faktoreve qe shkaktojne
lufterat e shkaterrojne civilizimet.

Ekzistimi i problemit ekonomik eshte
pjese e tradites universale te All-llahut
xh.sh. dhe sprovim nga Ai per njerez-
imin qe te dallohet i keqi prej te mirit, i
dobishmi nga i padobishmi dhe besim-
tari nga pabesimtari.

Islami e pranon ekzistencen e proble-
mit ekonomik dhe e konsideron prej fe-
nomeneve universale e traditave hyjnore
te shoqeruara me pranine e njeriut ne
toke, si dhe sprovim i All-llahut xh.sh.
per njerezimin, qe te caktoje destinacio-
nin e tij per Ahiret.

,^-:y^^3

f -■--
*.„■.,-•,■

i**"*'
^

dituria islame / 213

25

Mungesa e rrallesia ne burimet naty-
rore eshte pjese e deshires universale te
All-Uahut xh.sh., dhe ajo nganjehere
eshte nje Uoj denimi hyjnor per tiranine
e shkaterrimin e njeriut ne toke.

AU-Uahu xh.sh. ka percaktuar shka-
kun e ekzistences se ketij fenomeni, i
cili kthehet ne vete natyren e njeriut qe e
ka krijuar All-llahu xh.sh., kjo natyre e
pabindur, rebeluese e tirane, e cila, kur
te ngopet, nuk ka nevoje per askend.
All-llahu xh.sh., per te sqaruar kete te
vertete, thote:

"Sikur All-llahu t'ua shumonte bega-
tine roberve te Vet, ata do te kalonin ku-
fijte, por Ai i furnizon me masen qe
deshiron, sepse Ai eshte i njohur holle-
sisht dhe i dijshem per roberit e Vet".
(esh-Shura: 27)

All-llahu xh.sh., duke pershkruar na-
tyren e shpirtit njerezor kur te arrije mi-
reqenien dhe kur te realizoje kerkesat e
nevojat e tij, duke u here arrogante e ti-
rane, thote:

"Jo, eshte e vertete se ai i kalon kufij-
te. Per shkak se e ndien veten te pava-
rur". (el-Alek: 6-7)

Shoqeria e cila behet e panevojshme,
ajo praktikon ate qe praktikon individi,
dhe kete te vertete e ka shpjeguar All-
llahu xh.sh. ne ajetin vijues:

"PopuUi Sebe pati nje begati ne vend-
banimin e vet: kishin nga te dy anet kop-
shte, nga ana e djathte (e lugines) dhe
nga ana e majte. Hani (u thame) nga be-
gatite e Zotit tuaj dhe falenderoni Ate.
Qytet i mire dhe Zot mekatfales. Po ata
i kthyen shpinen, e Ne e leshuam kunder
tyre rrjedhen e pendes dhe dy kopshtet e
tyre i shnderruam ne dy kopshte me
fruta te idheta, me drunj te thate dhe di-
fka pak bari te eger. Ate denim ua dha-
me atyre, per shkak se nuk besuan, e Ne
nuk denojme perve9 mohuesit".
(Sebe'e: 15-17)

"All-llahu sjell si shembull nje fshat
(vendbanim) qe ishte i sigurt dhe i qete,
te cilit i vinte furnizimi nga te gjitha anet
me bollek, kurse ata (banoret) i perbuz-
en te mirat e AU-Uahut. Atehere All-
llahu, per shkak te sjelljes se tyre, ua
veshi (ua ngjeshi) petkun e urise dhe te
frikes". (en-Nahl: 112)

Rrallesia e burimeve natyrore ka nje
urtesi, me te cilen dallohet. Mungesa e
burimeve i nxit njerezit qe te ndertojne
token dhe eshte nxitje per vazhdimesine
e njerezimit ne te deri ne nje moment te
caktuar, me pune sipas fuqive e munde-
sive reale e mendore te shpemdara ne
mes njerezve. E tere kjo shpie qe faktori

pune te kete rolin e tij ne perfitimin nga
burimet natyrore dhe kontributin e tij ne
nxjerrjen e thesareve te fshehura ne to-
ke. E tere kjo nuk do te arrihet, nese mu-
ngon e largohet problemi ekonomik.
Kurani ka treguar per kete urtesi duke
thene se ajo pjese e tradites universale te
All-Uahut xh.sh. eshte prej shenjave hyj-
nore te Tij. All-llahu xh.sh. thote:

"Ne kemi dalluar disa ne shkalle me
te larte se te tjeret, qe te shfrytezojne
njeri-tjetrin per sherbime". (ez-Zuhruf:
32)

Kurani e cakton menyren nepermjet
se ciles njeriu mund te arrije mireqenien
dhe te arrije begatine e jeteses. All-llahu
xh.sh. na garanton per gjetjen e nevoja-
ve te njeriut te lidhura me komponentet
e ekzistimit te tij, duke na garantuar plo-
tesimin e tyre. Ky sistem, qe All-llahu
xh.sh. e ka here shkak te obligueshem
per plotesimin e nevojave, eshte besimi
i njeriut ne All-Uahun xh.sh. - me fjale,
me pune, me sjellje dhe me legjislacion.
Devijimi i shoqerive njerezore konside-
rohet arsye per mungesen ne prodhim,
qofte ajo per shkak te dhenies se fuqise
per disa krijesa nga All-llahu xh.sh., qe
te shkaterrojne prodhimin ose te largim-
it te bekimit te se mires e te furnizimit qe
u jep All-llahu xh.sh. roberve te Tij. All-
llahu xh.sh. thote:

"E sikur banoret e ketyre vendbani-
meve te kishin besuar dhe te ishin ruaj-
tur, Ne do t'u hapnim begati nga qielli e
toka, por ata pergenjeshtruan, andaj i de-
nuam me shkaterrim per ate qe meritu-
an". (el-A'raf: 96)

Trajtimi i problemit ekonomik nga
Islami dhe menyra qe urdheron qe ta
ndjekim per t'iu shmangur problemit ne
formen qe nuk perkon me ekuilibrin e
shoqerise, ngrihet ne ate menyre duke i
trajtuar te gjitha aspektet e problemit ek-
onomik ne forme te plote, ku bashkohen
te gjitha elementet ndikuese ne rregulli-
min shoqeror me pune, me koordinim e
integrim, per te arritur shoqerine e virty-
tshme, ku jeta zhvillohet sipas programit
te All-llahut xh.sh., te cilin e ka shpjegu-
ar All-llahu xh.sh. ne librin e Tij neper-
mjet te Derguarit te Tij. Kur te arrihet
kjo gje me lehtesi sipas ligjit te All-
llahut xh.sh., atehere problemi ekonom-
ik me te gjitha aspektet e tij, nuk do te
jete pengese per stabilitetin e njeriut dhe
arritjen e qellimit per hir te te cilit e ka
krijuar All-llahu xh.sh. dhe e ka zbritur
ne Toke per te jetuar ne te per nje pe-
riudhe te caktuar kohore, dhe pastaj per
te kaluar ne jeten e perjetshme, ne te ci-

len nuk ka lodhje e as mundim, por ajo
eshte jete e shperblimit per ate qe ka pu-
nuar njeriu gjate periudhes kohore qe ka
kaluar ne toke.

Studimi i sistemit e i menyrave per-
mes te cilave Islami zgjidh problemin
ekonomik, kerkon studimin e te gjitha
gjerave te pjesshme e me te gjera te sis-
temit ekonomik nga kendveshtrimi isl-
am. Prandaj, qellimi i ketij artikuUi e i
atyre vazhdues, nuk eshte paraqitja e
plote per te gjitha zgjidhjet qe paraqet
Islami gjate trajtimit te problemit eko-
nomik, duke i dhene koncept te plote per
programin e Islamit. Kjo kerkon studi-
me te gjata e te ndryshme te degeve te
ndryshme te ekonomise. Por ne kete ar-
tikull e ne artikujt qe pasojne, do te trajt-
ojme problemin ekonomik, duke i dhene
lexuesit nje koncept te pergjithshem per
zgjidhjet qe urdheron Islami gjate trajti-
mit te problemit ekonomik me te tri as-
pektet e tij qe kemi permendur ne fillim
te ketij artikulli. Gjithashtu do te trajtoj-
me idene qe Islami nuk kufizohet vetem
ne trajtimin e marredhenieve me All-
llahun xh.sh., por problemet materiale te
njeriut i trajton ne perputhje me natyren
njerezore dhe traditat universale, te cilat
kane qene te nevojshme per krijimin e
njeriut ne toke.

Rrallesia e burimeve natyrore eshte e
lidhur me urtesine e krijimit te njeriut.
Toka qe All-llahu xh.sh. e krijoi per nje-
riun, qe te jetoje ne te, nuk eshte krijuar
qe te jete vend rehatie e lumturie. Kurani
ka aluduar kete ne ajetin vijues:

"...e Ne u thame: "Zbritni (dilni), jini
armik i njeri tjetrit, e ju deri ne nje kohe
ne toke keni vendbanim dhe defrim".
(el-Bekare: 36)

All-llahu xh.sh. te mirat e tokes nuk i
ka here si ato te Xhenetit, vefse komodi-
tetin e tyre e ka here te vogel dhe burim-
et e tyre te kufizuara. Po All-llahu xh.sh.
e ka krijuar token dhe ka krijuar njerezit
ne te. Ne te ka krijuar te mira e pasuri qe
u mjaftojne njerezve, nese jane ne
rrugen e drejte dhe i binden Urdhrit te
All-llahut xh.sh. Por, nese devijojne,
atehere ligji i rrallesise do te rendoje
problemin ekonomik dhe do t'i preke
njerezit me dhembje, mjerim, varferi, uri
dhe frike.

Sistemi i Islamit ne trajtimin e rralle-
sise se burimeve natyrore, paraqitet ne
drejtimin e shoqerise per shfrytezimin e
te gjitha burimeve natyrore, perpjekjet
per arritjen e tyre dhe perfitimin prej ty-
re. Shfrytezimi i ketyre burimeve kerkon
perpjekje. Prandaj, kush deshiron te per-

26

dituria islame / 213

fitoje nga ajo qe ka krijuar AU-Uahu
xh.sh. ne toke apo ne qiell, - ai duhet te
beje perpjekje. Burimet natyrore jane
prej arsyeve qe shkaktojne problemin
ekonomik, qofte ai nga aspekti i mange-
sise ne shfrytezimin e tyre apo nga asp-
ekti i menyres e teknikes se perdorur
nga njeriu gjate shfrytezimit te ketyre
burimeve. Prandaj, trajtimi i realitetit te
rrallesise se burimeve natyrore varet nga
menyra e shfrytezimit te ketyre burime-
ve dlie perpjekja per zbulimin e tyre. To-
ka eslite burimi kryesor i fumizimit, dlie
ne brendi te saj fshihen lendet e para per
prodliimin e produkteve per te cilat ka
nevoje njeriu ne jeten e tij, si dlie ajo ru-
an burimet e zhvillimit, si toka e uji. Dlie
me bashkimin e ketyre arrihet plotesimi
i nevojave te njeriut qe kane te bejne me
ushqimin. Prandaj, trajtimi i mungeses
se burimeve e rrallesise se tyre, nga Isla-
mi arrihet nepermjet shfrytezimit te tok-
es, vemendjes qe duhet t'i kushtoje
njeriu tokes, dhe domosdoshmerise se
shfrytezimit te saj permes bonifikimit te
tokes, shfrytezimit te saj dhe nxitjes se
njeriut per ta arritur kete.

Transmetohet se Muhamedi a.s. ka
thene: "Kush e punon nje toke qe nuk
eshte e askujt, atehere ajo i takon atij".
Ky hadith shpjegon nje prej aspekteve
se si Islami e trajton menyren e sjelljes
me rrallesine, pikerisht duke nxitur per
shfrytezimin e tokes e investimit ne te,
duke nxitur njeriun qe te shfrytezoje to-
ken duke perfituar ndjenjen e pronesise,
duke i nxitur njerezit qe te behen te afte
per te shfrytezuar token e papunueshme.
Prandaj, Islami kujdeset t'i shtyje fakto-
ret e prodhimit ne bashkeveprim, me
qellim te zvogelimit te efekteve te rralle-
sise se burimeve ne keqesimin e proble-
mit ekonomik. Mosshfrytezimi i tokes,
shpie ne shkaterrimin e dy burimeve te
prodhimit, qe jane toka e puna. Prandaj
Islami i ka dhene rendesi ketij aspekti te
trajtimit te rrallesise, duke i krijuar mje-
disin ndihmes per shfrytezimin e burim-
eve natyrore te disponueshme. Per kete
qellim ka krijuar murin rreguUues per
mbrojtjen e grupit aktiv te njerezve, du-
ke i nxitur per shfrytezimin e tokes duke
u dhene te drejten e pronesise per ata qe
investojne ne toke, dhe mbrojtjen e kesaj
pronesie nga zaptimi i saj. Shprehja se
nuk ka asnje te drejte mundimi i tiranit
(djersa e tiranit), qe ka ardhur ne disa
transmetime, ka domethenien qe nuk i
takon askujt qe te vije ne token qe e ka
bere te gjalle dikush para tij, e te mbje-
lle ne te me force, duke perfituar nga kjo

mbjellje zoterimin e tokes. Nuk prano-
het e drejta e tij dhe e ka ndaluar kete te
drejte. Ndersa udheheqesit te myslima-
neve i takon qe te mbroje pronen.

Problemi i vendeve te pazhvilluara
qendron ne pamundesine e tyre per te
shfrytezuar burimet natyrore te disponu-
eshme per njeriun, qofte kjo edhe per
shkak te legjislacioneve jo te drejta, te
cilat pengojne nxitjen per pune. Dhe hi-
storia bashkekohore na jep argumente
qe legjislacionet jo te drejta, si dhe per-
vetesimi i ideve te devijuara, ka sjelle
shkaterrimin e sistemit komunist ne Ba-
shkimin Sovjetik, ku rreguUimi ekono-
mik bazohej ne zvogelimin e rolit te
njeriut per te shfrytezuar burimet naty-
rore duke i hequr ndjenjen e dashurise
ndaj prones. Dhe, si rrjedhoje e kesaj,
zhdukjen e nxitjes per pune, duke i nda-
luar qe te kryente rolin e tij ndikues dhe
duke mos perfituar maksimalisht prej
burimeve natyrore.

Islami e ka drejtuar vemendjen qe bu-
rimet natyrore te mos kufizohen vetem
ne ate qe shfaqet ne toke, por qe rrallesia
te mund te vije per shkak te mosperpjek-
jes mendore e trupore, dhe qe rrallesia te
mund te zgjidhet nese njeriu perpiqet e
synon hulumtimin per burimet e fumizi-
mit, pa u mbeshtetur ne burimet e duk-
shme. Transmetohet se Muhamedi a.s.
ka thene: "Kerkoni fiimizimin ne fsheh-
tesine e tokes". Ky hadith na paraqet te
verteten qe toka fsheh shume te mira,
dhe qe AU-Uahu xh.sh. Qe ka krijuar
njeriun, do t'i siguroje te gjitha nevojat e
tij, por me kusht qe te punoje ne hulum-
timin e gjurmimin e tyre. Ky hadith per-
mban tregues te qarte, qe fumizimi fshi-
het ne brendesite e tokes, por ka nevoje
qe ai te kerkohet.

Prej traditave universale te AU-llahut
xh.sh. eshte qe e ka obliguar njeriun te
kerkoje ne toke, te perpiqet e te lodhet.
Kurse kenaqesia pa lodhje, eshte ne bo-
ten tjeter. Dhe kjo eshte prej fshehtesive
qe AU-Uahu xh.sh. ka bere ne rrallesine
e burimeve, por mungesa e plote dhe pa-
mundesia nuk jane plotesim i nevojave.
Rrallesia, sipas konceptit islam, eshte
relative dhe jo absolute, ose qe rrallesia
ndodh kur njeriu nuk perdor pasurite e
mundesite e tij dhe nuk punon ne shfry-
tezimin e fuqive mendore.

Eshte detyre e njeriut qe te perdore
procesin e mendimit e te zbulimit. Ajo
qe zbulon apo e hulumton njeriu, eshte
krijuar nga AU-Uahu xh.sh. Prandaj, du-
het kuptuar drejt Fjala e AU-llahut
xh.sh.:

"E AU-Uahu ju krijoi ju e ate qe pu-
noni". (es-Safate: 96)

Tere ate qe arrin njeriu prej zbulime-
ve e me ate qe frymezohet per njohjen e
fshehtesive universale, e ka lejuar AU-
Uahu xh.sh. ne kete periudhe me numrin
e madh te njerezve, dhe nuk e ka lejuar
ne historine e meparshme te njerezimit
per te konfirmuar nje te vertete te sigurt
qe nuk ka dyshim se AU-Uahu xh.sh. ga-
ranton sigurimin e nevojave te njeriut
dhe qe burimet e disponueshme mjaftoj-
ne per plotesimin e nevojave te njeriut,
me kusht qe ai te kerkoje sipas traditave
te AU-llahut xh.sh. dhe duke u nensh-
truar ndaj Tij. Prandaj, devijimi nga ky
sistem, do te jete shkak per rrallesine e
burimeve, qe do te jete nje mjet per zbri-
tjen e denimit te AU-llahut xh.sh. ndaj
padrejtesise se njeriut.

Perktheu nga arabishtja:
Fuad Morina

Marre nga revista el-Bejan, nr. 77

dituria islame / 213

27

Mjeksia e Muhamedit a.s.

Mrekullia e sherimit te Muhammedit a.s.

Prim.med.dr.sc. All F. Iljazi

M

jekesia e te Derguarit te
Allahut, s.a.v.s. bejne
pjese ne ate pjese te
sunnetit te Pejgamberit
a.s. i cili nuk ka karakter normativ.
Ajo eshte kryesisht rezultat i diturise
se tij, i pervojes jetesore te cilat
bazohen ne kerkesat e rrethanave
momentale.

Muhammedi a.s. vendos principe
te caktuara s\g jane:

- urdhrat qe duhet sheruar, sepse
Allahu i Madherishem, per fdo
semundje ka dhene ilagin:

Nga Usame ibn Sheriku transme-
tohet qe beduinet e kane pyetur te
Derguarin e Allahut, s.a.v.s., a duhet
te sherohen, per ffare u ka thene:

"Po o rober te Zotit, sherohuni,
sepse Allahu nuk ka dhene semund-
je, e qe per ate nuk e ka percaktuar
ilagin". E pyeten: "I Derguar i Allahut
cila eshte kjo semundje? "Pleqeria",
u pergjigj Pejgamberi s.a.v.s.'

- qe duhet sheruar kryesisht me
ate qe eshte e lejuar: Ebu Derda tra-
nsmeton qe Pejgamberi s.a.v.s. ka
thene:

"Vertete Allahu xh.sh. e ka dhene
semundjen dhe ilagin, dhe e ka per-
caktuar per gdo semundje andaj
sherohuni, por mos u sheroni me ate
qe eshte e ndaluar"}

- ose ka jap udhezime per te
mbrojtur organizmin, si? eshte ha-
dithi ne te cilin qendron qe njeriu ka
obligim edhe ndaj trupit te tij:

Abdullah ibn Amr ibn el As, trans-
meton qe Pejgamberi s.a.v.s. ka the-
ne:

"Abdullah, kam degjuar qe diten
agjeron e naten falesh?! I thashe:
"Po i Derguar i Allahut!", atehere me
tha:

"Mos e bej kete, agjero dhe ush-
qehu, falu dhe fleje, sepse ti ke obli-
gime edhe ndaj trupit tend, ndaj syrit
tend dhe ndaj bashkeshortes sate".^

Te gjitha keto urdheresa te Pejga-
mberit s.a.v.s. jane te obliguara per
te gjithe pasuesit e tij pa marre pa-
rasysh ku dhe kur kane jetuar.

Ila?et per te cilet i Derguari i
Allahut s.a.v.s. veganerisht ka shpre-
hur lavderim jane:

- mjaiti

- aloa vera

Ummu Kajs bint Mihsan ka thene:
"Kam degjuar Pejgamberin s.a.v.s.
duke thene:

"Sherbehuni me drurin e alojes,
sepse ajo eshte sheruese per shtate
semundje, ne mes se cilave dhe in-
halimi ne hunde tek dhembja e ko-
kes dhe verja ne goje te inflamimi i
pleures (pleuritis)..."^

- qimoni (fara e zeze)

Aisha r.a. transmeton qe Pejga-
mberi s.a.v.s. ka thene:

"Kjo fare e zeze eshte Hag per gdo
semundje pen/eg sames! E g'eshte
sam? - e kam pyetur - "Vdekja" - u
pergjigj ai, s.a.v.s.^

E kaluara legjendare dhe autorite-
ti qe gezon aloa vera, ka preokupuar
shume hulumtues qe edhe sot e
kesaj dite te zbulojne perberesit she-
rues dhe vetite fitoterapeutike te
kesaj bime. Perveg vitaminave dhe
mineraleve, aloa vera permban edhe
aminoacide esenciale, enzime si
amilaza, kataliza, fosfataza, protea-
za, bradikina, etj.

Aloa vera ndihmon tretjen, aktiviz-
on qarkullimin e gjakut, funksionimin
e veshkave, te melgise, fshikezes se
temthit, lehteson dhembjet reuma-
tike.

Eshte efikase te herpesi zoster,
psoriaza, ekzema, infeksionet bakte-
riale dhe kepurdhore, zbret nivelin e
kolesterines dhe triglicerideve, si
dhe nivelin e sheqerit ne gjak te dia-
betiket, ngrit sistemin imunologjik
dhe ka efekt antikancerogjen.

Ndersa sa i perket fares se zeze,
hulumtimet shkencore kane vertetu-
ar se ajo forcon sistemin imunologjik
te njeriut, i cili eshte baze ne lufte
kunder semundjeve.

Shkencetaret sot kane zbuluar se
kokrra e kimit te zi eshte e pasur me
selen. Seleni jo vetem qe eshte mi-
neral antioksidativ, por luan rol te
vegante ne rregullimin e tajitjes se
hormonit mashkullor (testosteronit)
dhe ne krijimin e spermatozoideve.
Kokrra e kimit te zi, rrit imunitetin,
eshte ila? antisklerotik, karninativ
(menjanon gazrat e tepert ne zorre),
rregullon peristaltiken, forcon musk-
ujt, veganerisht muskulin e zemres,
qeteson dhe lehteson dhembjet reu-
matike, rregullon proceset oksidore-
duktive dhe vendos ekuilibrin ne sis-
temin neuroendokrin.''

- kanterizmi (djegia e plageve)

- leshuarja (derdhja) e gjakut duke

prere lekuren (hixhami)

Hixhami ne praktiken e te
Derguarit te Allahut s.a.v.s.

Definicioni i hixhamit (cupping)

Fjala "el-haxhm", prej nga rrjedh
fjala hixham ne gjuhen arabe d.m.th.
thithje (mess).

Pra, kjo eshte metode terapeutike
e leshimit te gjakut duke prere leku-
ren ne siperfaqen e saj ne kupezore.

Haxhxham eshte personi i cili e
kryen hixhamin, ndersa mihxhem,
bombola ne te cilen thithet gjaku gja-
te hixhamit, si dhe nevojiten thika
skalperi, apo lanceta me te cilen pre-
het lekura e pacientit.

Hixhami eshte perdorur edhe tek
popujt e lashte si, kinezet, egjiptian-
et, babilonasit, persianet, bizantinet,
e me pastaj edhe arabet e kane pra-
ktikuar ne periudhen e injorances.'

Hixhami sot, teresisht ne menyre
legale behet ne Kine, Finlande, Gre-
qi, France, Siri dhe ne shume vende
tjera."

28

dituria islame / 213

Ekzistojne dy lloje te hixhamit: i
thate (el-xhaffe), pa leshimin e gjak-
ut dhe me leshimin e gjal^ut (er-rat-
be). Hixhami me lesliimin e gjal<ut (i
cili me se sliumti) pral<tikohet, se pa-
ri lekura e pacientit ngacmoliet me
vakum, pastaj ne disa vende preliet
me skalper siperfaqesislit viliet bo-
mbola ne vendin e prerjes dhe ne-
permes thithjes, gjaku rrjedh ne bo-
mbole.

Hadithet e Pejgamberit s.a.v.s.
per Hixhamin

Nga Ibn Abbasi, r.a. transmetohet
qe i Derguari i Allahut, s.a.v.s. ka
thene:

"Sherimi gjendet ne mes te per-
dorimit te shurupit te mjaltit, leshimit
te gjakut duke prere lekuren dhe ka-
nterizimit me zjarr, por une ia kam
ndaluar kanterizimin ummetit tim"."

Ibn Abbasi ka shenuar gjithashtu
qe i Derguari i Allahut, s.a.v.s. ka
thene:

"Eshte i bekuar ai rob i cili iestion
gjak me ane te prerjes se lekures.
Kjo pastron gjakun, qeteson pezma-
timet e brendshme dtie forcon te
paritV

Ai gjithashtu ka thene se leshimi i
gjakut duke prere lekuren (hixhami),
eshte njeri prej ilageve me te mire.

Nga Ebu Kebshe el-Enmariu tra-
nsmetohet se i Derguari i Allahut,
s.a.v.s. ka bere hixhamin ne koke
dhe ne mes shpatullave duke thene:

"Kusti e Iestion kete gjak, kjo nuk
do ta demtoj fare. Perse mos ta she-
roni semundjen me mjete adekua-
fe"."

Nga Ibn Abbasi, r.a. transmetohet
qe i Derguari i Allahut, s.a.v.s. ka
thene:

"Ditet me te mira ne te cilat behet
tiixtiami jane 17, 19 dtie 21 te mua-
jve lienor, ndersa ne naten e Israse
nuk kam kaluar prane asnje grupi
melekesh e qe nuk me kane thene: -
Muhammed! - urdhero pasuesit e tu
qe te sherbehen me hixhamr^

Imam Tirmidhiu ka treguar se ha-
dithi i permendur me siper, te cilin e
ka transmetuar Ibn Abbasi, qe i Der-
guari i Allahut, s.a.v.s. ka thene: "Di-
ta e 17, 19 dhe 21 te muajit henor
(lunar) jane ditet me te mira per le-
shimin e gjakut me ane te prerjes se
lekures dhe derdhjen e tij ne kupe-
zore"."

Ne hadithin tjeter Pejgamberi
s.a.v.s. ka thene:

"Sherohuni duke e leshuar gjakun
me ane te prerjes se lekures ne ku-
pezore dhe mos lejimin qe tju mby-
se tensioni i larte i gjakut (arab.
Tebejjug)"."

Ebu Hurejre e transmeton hadi-
thin ne te cilin i Derguari i Allahut,
s.a.v.s. ka thene:

"Ky (hixhami) eshte Hag per gdo
semundje".^^

Enesi r.a. ka thene: "I Derguari i
Allahut, s.a.v.s. eshte sheruar me
ane te leshimit te gjakut duke ia pre-
re lekuren ndermjet shpatulles (sca-
pulae) dhe dy venave te pasme te
qafes (Vv. Cervikales superfitiales)."

Aliu r.a. ka treguar se meleku Xhi-
bril a.s. ishte ai qe e ka percaktuar
leshimin e gjakut te Derguarit te
Allahut, s.a.v.s. ne kupezore me ane
te prerjes siperfaqesore te lekures."

Ne Sahihu-n eshte shenuar gjith-
ashtu se i Derguari i Allahut, s.a.v.s.
e ka perdorur leshimin e gjakut me
ane te prerjes siperfaqesore te leku-
res kunder dhembjes se kokes e cila
e mundonte gjate kohes sa ishte ne
haxh dhe i veshur me ihram.^"

A eshte Hixhami pjese
e sunnetit normativ apo jo

Hadithet e sakte te cilet i perme-
ndem, qarte tregojne se leshimi i
gjakut ne kupezore (hixhami) eshte
menyre e dobishme e sherimit, por
nuk ka argumente kategorike ne
baze te cilave mund te pohojme se
hixhami mund te mendohet si sunnet
normativ. Ne baze te ketij fakti mund
te thuhet se hixhami eshte nje akt i
lejuar dhe i preferuar.

Hadithet te cilet flasin qe meleket
sugjerojne Pejgamberin s.a.v.s. qe
pasuesit e tij te sherbehen me hixh-
am, si dhe hadithet qe flasin se hi-
xhami eshte menyre e dobishme e
sherimit duhet kuptuar ne forme su-
gjerimi dhe keshillimi te cilat bartin
karakter te kesaj bote dhe te cilat
juristet e sheriatit i quajne instruksio-
ne (emru irshad) e jo urdhra ligjdhe-
nese (emr teshri'). Pejgamberi
s.a.v.s. udhezon besimtaret qe te
sherbehen me te sepse ai ishte i
bute dhe i meshirshem, i ndjeshem
dhe i kujdesshem ndaj tyre, por ne
kete nuk ka asgje qe tregon qe hi-
xhami eshte pjese e sunnetit norma-
tiv, i cili si akt i obliguar ose i lavderu-

ar, duhet pasuar, keshtu qe ai i cili e
bene kete do te jete i shperblyer me
thevab, ndersa i denuar ai i cili e
anashkalon.

Dallimi ne mes instruksionit dhe
aktit te lavderuar eshte ne ate qe per
aktin e lavderuar pason shperblimi i
asaj bote, ndersa per instruksione
dobite e kesaj bote."

Koha kur duhet kryer hixhami

Per kohen kur duhet bere hixha-
min ekzistojne shume hadithe, por
me i sakti eshte ate qe e transmeton
Enesi r.a. qe Pejgamberi s.a.v.s. e
ka bere hixhamin ne venet e qafes
dhe ne mes te shpatullave dhe kete
e bente me 17, 19 dhe 21 te muajit
henor.^"

Muveffekuddin el-Bagdadi ne ve-
pren "Et-Tibbun-nebevi" - (Mjekesia
e te Derguarit te Allahut), thote se
duhet pasur kujdes ne kohen kur e
ndalon Pejgamberi s.a.v.s., per krye-
rjen e hixhamit, perveg kur personi
eshte i shendoshe, ndersa nese
eshte i semure, hixhami mund te be-
het ne gdo kohe, meqe transmetohet
qe i Derguari i Allahut e ka bere hi-
xhamin si muhrim, ndersa ne ihram
eshte ne fillim te muajit.

Eshte e njohur praktika e Ahmed
ibn Hanbelit i cili e praktikonte hixha-
min pa saktesuar daten dhe kohen.

Leshimi i gjakut me ane te prerjes
se lekures ne kupezore, nuk duhet
te perdoret pas ushqimit ngase kjo
mund te pengoj procesin e digjesti-
onit.

I Derguari i Allahut, s.a.v.s. ka the-
ne:

"Leshimi i gjakut me ane te prerj-
es se lekures ne kupezore pa ngre-
ne eshte Hag, ndersa pas ngrenies
eshte semundje, edhe ne diten e 17
te muajit henor eshte Hag".

Ne esence, dhenia e perparesise
dates dhe kohes kur duhet bere hix-
hami, kryesisht lidhet me masat e
sigurise ndaj personit te shendoshe.

Sa i perket hadithit:

"Sherohuni me hixham dhe mos
lejoni tju mbyse tensioni i larte i gja-
kut", ky ka te beje kryesisht me ata
qe vuajne nga tensioni i larte ne ga-
st, pasi metoda e hixhamit lehteson
kete semundje dhe prevenon komp-
likimet e mundshme te tensionit te
larte.

Ebu Bekri r.a., nuk e praktikonte
hixhamin diten e marte ne perputhje
me hadithin:

dituria islame / 213

29

"Gjaku nuk koagulohet sa duhet
(nuk mpikset) te marten".^^

Ebu Hurejre r.a. ka transmetuar
hadithin vijues:

"Nese ai qe praktikon leshimin e
gjakut ne kupezore me ane te prerj-
es se lekures (hixham) te shtunen
ose te merkuren, semuret nga leuke-
mia ose lebra (gerbula), le te fajeso-
je vetveten".^^

Pjeset e trupit
ku behet hixhami

a) ne koke (jafuh)

Me pare e permendem hadithin te
cilin e transmeton Ebu Kebshe el-
Enmari ne te cilin thote se Pejgamb-
eri s.a.v.s. ka bere hixham ne koke
dhe ne mes shpatullave.

Nga Abdullah ibn Buhajne r.a. tra-
nsmetohet qe i Derguari i Allahut,
s.a.v.s. ka bere hixham ne rruge per
ne Meke, si murim. Hixhamin e beri
ne mesin e kokes.^^*

Nga Ebu Hurejre r.a. transmeton
qe Ebu Hindi i beri hixham Pejga-
mberit s.a.v.s. ne tepen e kokes, me
g'rast Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Benu Bejada, martoni Ebu Hind-
en dtie njera prej vajzave tuaja le te
behet bashkeshortja e tij. Nese ne
ate qe sheroheni keni dobi, atehere
ky eshte hixhami".^"

b) ne venat e qafes (ahdeajn) dhe
ne mes shpatullave (kahil)

Nga Enes r.a., transmetohet qe
Pejgamberi s.a.v.s. ka bere hixham
ne venat e qafes dhe ne mes te
shpatullave, diten e 17, 19 dhe 21 te
muajit henor.^^

Nga Enesi r.a. transmetohet qe
Pejgamberi s.a.v.s. tre here e ka be-
re hixhamin ne venet e qafes dhe ne
mes shpatullave. ^"^

c) ne shputat e kembeve

Enesi r.a., transmeton qe i Der-
guari i Allahut, s.a.v.s. ka bere hixh-
am, si murim ne shputen e kembes
per shkak te nje infeksioni.^'

d) ne ije (virk)

Nga Xhabiri r.a., transmetohet qe
i Derguari i Allahut, s.a.v.s. ka bere
hixham ne ije (virk) per shkak te nje
infeksioni.^"

Keto hadithe te sakta te cilat flasin
per pese pjeset e trupit ne te cilat i
Derguari i Allahut, s.a.v.s. ka bere
hixhamin, tregojne qe ky akt eshte i
lejuar dhe i arsyeshem nga ana e
sheriatit.

^fare sheron hixhami

Per semundjet qe mund te shero-
hen me hixham kryesisht flasin hadi-
thet e dobet.

Sipas tyre hixhami mund te she-
roj:

a) te gjitha semundjet e sistemit kar-
diovaskular;

b) kokedhembjet dhe llojet e migre-
nes,

Nga Ibn Abbasi r.a., transmetohet qe
i Derguari i Allahut, s.a.v.s. e ka
bere hixhamin si mahrim ne koke
per shkak te migrenes.^'

c) aktivizon organizmin e njeriut ne
teresi;

d) forcon memorien;

e) vepron ne menyre preventive te
gmenduria, epilepsia dhe ngjash-
em;

f) ndihmon sherimin e plageve dhe
lendime te ndryshme te orga-
nizmit;

g) zbrit tensionin e larte te gjakut;

^fare duhet bere me gjakun
e thithur gjate hixhamit

Ne hadithet e Pejgamberit
s.a.v.s., kerkon qe gjaku i thithur te
gropohet. Por meqe hadithet jane te
dobet dhe ne te nuk mund te the-
melohet rregulli i sheriatit mund te
konkludohet se gjaku i thithur mund
te hidhet, por ne aso menyre qe mos
ta demtoj personin ne te cilin behet
hixhami, por as mjedisin, meqe si-
pas sheriatit mendohet si i pa paster,
ndersa nga aspekti mjekesor perm-
ban baktere.

Kompensimi material i personit qe
kryen hixhamin

Ne hadithet e Pejgamberit,
s.a.v..s., flitet per kompensimin ma-

terial te personit i cili kryen sher-
bimet e hixhamit.

Nga Enes ibn Maliku, r.a., trans-
metohet qe Pejgamberi s.a.v.s., e ka
ftuar djaloshin qe kryente hixhamin
dhe ia beri, me g'rast Pejgamberi
s.a.v.s., e shperbleu dhe sugjeroi qe
tatimi t'i zvogelohej.^"

Nga Ibn Abbasi, r.a., transmetoh-
et qe ka thene: "Pejgamberi s.a.v.s.,
personit qe ia beri hixhamin i dha
kompensim material, e sikur kjo te
ishte e perbuzur nuk do t'ia jepte".^'

Nga Enes ibn Maliku, transmeto-
het qe Pejgamberi s.a.v.s., personit
qe ia beri hixhamin ia beri kompen-
simin material. ^^

Mirepo ekzistojne gjithashtu hadi-
thet e sakte qe ndalojne marrjen e
gfaredo kompensimi material per
kryerjen e sherbimit gjate hixhamit.

Rafi' ibn Hadixh, transmeton qe
ka degjuar nga Pejgamberi s.a.v.s.
duke thene:

"Fitimet me te keqija jane: fitimi
nga prostitucioni, fitimi nga qeni dhe
fitimi i personit qe ben hixham".

Shumica e juristeve te sheriatit
dhe te gjitha shkollave juridike te
sheriatit mendojne qe fitimi i personit
qe kryen hixhamin eshte i lejuar, ne
baze te transmetimit te Ibn Abbasit,
r.a. ne te cilin qendron: "...personit
qe ia ka bere i ka dhene kompensim
material, dhe sikur te ishte kjo e per-
buzur nuk do ta bente".

Ibnul Xhevziu mendon qe eshte e
perbuzur marrja e kompensimit ma-
terial per kryerjen e hixhamit, sepse
behet fjale per sherbimet e cila ne
rast nevoje behet obligim i myslima-
nit ndaj myslimanit, per gfare per
kete nuk duhet marre kompensim. ^^

Per gdo rast kjo hyn ne kornizat e
jurisprudences se zakonshme. Ke-
shtu nese ne nje vend, sherbimet e
tilla paguhen, atehere nuk ka peng-
ese qe te paguhet berja e hixhamit,
ne te kunderten nuk duhet marre
kompensim material.

Ne fund te kesaj trajtese per hi-
xhamin, ashtu si e ka pranuar dhe
praktikuar Pejgamberi s.a.v.s. deshi-
roj te perkujtojme hadithin ne te cilin
i Derguari i Allahut, s.a.v.s. ka thene:

"Kush ve ne praktike nje gje pozi-
tive i cili pas tij do te praktikohet do
te kete shperblim per ate, por edhe
shperblim per te gjithe ata qe pas atij
e bejne dhe qe shperblimi i atyre
aspak nuk do te zvogelohet. Por,

30

dituria islame / 213

kush e fute ne praktike nje gje te
keqe, veprimi i cili praktikohet do te
kete mekat per te, por edhe mekat i
te gjittie atyre qe e bejne pas tij, dhe
qe mekati i tyre aspak nuk do te
zvogelohet".^"

Konkludim

Nje numer i madh i dijetareve is-
lam, posagerisht juristet e sheriatit
(ibn Kutejbe, el Karafi, ibn Kajjim el
Xhevzi, ed-Delevi, et-Tahir ibn Ash-
ur, Reshid Rida, Mahmud Sheltut, el-
Karadavi, etj., mendojne qe eshte e
domosdoshme ne shembullin e jetes
se Pejgamberit s.a.v.s. te dallohet
pjesa normative dhe jo normative,
pjesa e cila eshte e obliguar per te
gjithe pasuesit e tij dhe ai i cili eshte
shprehje e dimensionit te tij njerezor
dhe i cili nuk eshte obligativ per pa-
suesit e tij.

Hixhami eshte forme e sherimit
tradicional popullor, te cilin e kane
njohur kinezet, egjiptasit, bizantinet,
persianet, ndersa e kane praktikuar
edhe arabet ne kohen e injorances;

Ne sunnetin e te Derguarit te
Allahut, s.a.v.s., hixhami permendet
si pjese e praktikes dhe tradites se
arabeve te asaj kohe;

Ne hadithet e sakte permendet qe
meleket e kane urdheruar Pejga-
mberin, s.a.v.s. te beje hixhamin, por
ne keto hadithe nuk ka shpjegime
konkrete cilat semundje me te she-
rohen, si behet ajo, ne cilen periud-
he kohore dhe moshe;

Eshte e qarte se Pejgamberi
s.a.v.s. eshte shprehur me levdate
per rendesine e hixhamit dhe me te
eshte sherbyer per sherimin e llojeve
te ndryshme te semundjeve;

Nuk ka hadithe te sakta te diet ne
menyre precize se cilat dite jane te
lavderuara te behet hixhami. Nje
keshille e cila permendet eshte qe
ajo te behet ne diten e 1 7, 1 9 dhe 21
te muajit henor te kalendarit;

Ne disa hadithe te sakte flitet per
pjeset e trupit ne te cilat behet hixha-
mi: tepja e kokes, venet e qafes, ne
mes shpatullave, ijeve dhe shputave
te kembeve, etj.;

Ne hadithet e Pejgamberit
s.a.v.s., shumica e te cileve jane te
debet, flitet per dobite e hixhamit,
gjegjesisht per semundjet te cilat
mund te sherohen me hixham. Ke-
shtu ne hadithet permenden qe me
te mund te sherohen semundjet e
sistemit kardiovaskular, kokedhe-

mbja dhe migrena, ne menyre prev-
entive vepron kunder gmendurise,
epilepsise, ndihmon ne sherimin e
plageve dhe lendimeve te ndrysh-
me, zbrit tensionin e larte te gjakut,
forcon memorien, gjegjesisht aktivi-
zon organizmin e njeriut ne teresi;

Nuk ka hadithe te sakte qe do te
tregoj gfare duhet bere me gjakun e
thithur. Per kete, eshte e lejuar te
menjanohet ne gfaredo menyre qe
lejojne kriteriumet e sheriatit dhe
shendetesore;

Sipas mendimit te shumices se
juristeve te sheriatit eshte e lejuar te
merret kompensim material per
sherbimet e hixhamit;

Keshillimi i hixhamit nga Pejgam-
beri s.a.v.s. ben pjese ne instruksi-
onet qe kane te bejne me aktivitetet
e kesaj bote e nuk mendohet si ur-
dher i sheriatit. Nga kjo rezulton qe
nuk do te jemi mekatar nese nuk e
aplikojme hixhamin, ose e lem an-
ash ate qe ka qene pjese e jetes se
shembellyer te Pejgamberit s.a.v.s.,
per te cilin eshte shprehur me lev-
date;

Per hixhamin, veprimin dhe efika-
sitetin e tij, fjalen do ta japin eks-
pertet mjekesor. Te semundjet qe
argumentohet se eshte e dobishme
dhe efikase duhet aplikuar, e sidom-
os besimtaret, duke e kuptuar si ila?
te cilin aq shume e aplikoi dhe lavde-
roi Pejgamberi, s.a.v.s.

Literatura

- Ibn Kajjim el Xhevzi: "Mjekesia e te

Derguarit Muhammed a.s.", Gjakove,
2003.

- Abdurrahman Xhelaluddin es Sujuti:

"Mjekesia Profetike", perkthim, Gjako-
ve, 2004.

- Ph.DM.H. Kamali: Principles of islamic

jurisprudence, fq. 66-67

- Dr Jusuf al Qardawi: "Poslanikova me-

dicina", Novi horizonti, april, 2006, nr.
80 fq. 15.

- Waddah Maxhaddin al Hatib: "al-Hi-

xhama fi al-fikh vel-hadis", Dar al-fikr.
Damask, 2004.

- Doc. dr. Zuhdija Hasanoviq: "Hixhama i

njeno mesto u sunnetu Bozhijeg Po-
slanika, s.a.v.s.", Evropski simpozijum
hixhami, Sarajevo, 2006.

Fusnotat:

1. Tirmidhiu nr. 1961; Ebu Davudi nr.3357,
3376; Ibn Maxheh nr.3427; Ahmedi nr.
17726, 17727, 17728.

2. Ebu Davudi, Sunen, "Kitab et tibb", nr.
3376.

3. Buhariu, Sahih - "Kitab an-nil<ah", nr. 4800;

IVIuslimi, Safiili - "Kitab as-sijam", nr.1966;
Nesai, Sunen -"Kitab as-sijam", nr. 2350;
Ahmedi, IVIusned -"Al-mul<sirin es-saha-
ba", nr. 6538.

4. Buhariu, Sahih - "Kitab et-tibb", nr. 5260.

5. Buhariu, Sahih - "Kitab et-tibb", nr. 5255,
Ibn Maxheh, Sunen -"Kitab et-tibb", nr.
3440; Ahmedi, Musned - "Baki musned el
ensar", nr. 23916.

6. Imam Xhelaludin es-Sujutiu, "Mjekesia pro-
fetike", perkthim, Gjakove, 2004.

7. As-Suyuti: "Vjerovjesnikova medicina",
perkthim nga anglishtja: Maris Murtiq,
Sarajevo, 2003/1424, fq. 27-29.

8. Waddah Maxhad-din el Hatib: al Hixhama fi

al-fiqh ve el-hadith, Dar al-fikr, Damask,
2004, fq. 15

9. Muttefekun alejhi.

10. Buhariu, 10/126, 127; Muslimi, 1577.

11. Ebu Davudi, Sunnen, "Kitab et-tibb", nr.

3361, Ibn Maxheh, Sunnen, "Kitab et-tibb",
nr. 3475. Hadithi sipas kualifikimit te eks-
perteve te hadithit eshte me varg transme-
tuesish te mire.

12. Ahmedi, Musned, Hakimi, el-Mustedrak,
Sujutiu, el Xhamius-sagir, sahih (i sakte).

13. Tirmidhiu, 2045, senedi eshte da'if.

14. Ibn Maxheh, 3486; Ebu Davudi, 3861;
Bejhekiu, 9/340; me sened hasen.

15. Ebu Davudi, Sunnen, "Kitab et-tibb", nr.
3861, me sened hasen.

16. Tirmidhiu ne Sunnen, nr. 2052; Ebu
Davudi, 3860; Ibn Maxheh, 3483; Ahmedi,
3/119, me sened sahih. Te sakt e ka vlere-
suar Hakimi me te cilin eshte pajtuar
Dhehebiu.

17. Sujutiu no El Xhamius-Sagir.

18. Buhariu, 10/128, ne hadithin te cilin e tre-
gon Abdullah bin Buhajre.

19. Waddah Maxhad-din al-Hatib, vepra e
cituar, faqe, 42.

20. Tirmidhiu, Sunnen "Kitab et-tibb", nr. 1976
dhe Hakimi.

21. Ebu Davudi, nr. 3862.

22. Hakimi, 4/49; Bejhekiu, 9/340, me sened
te dobte.

23. Buhariu, Sahih - "Kitab el-haxh", nr. 1705;
Muslimi, Sahih - "Kitab al-haxhxh", nr.
2088; Nesai, Sunen, - "Kitab menasik el-
haxhxh", nr.2801; Ibn Maxheh, Sunen, -
"Kitab et-tibb", nr. 3472; Ahmedi, Musned -
"Baki musned el-ensar", nr. 21846.

24. Ebu Davudi, Sunen -"Kitab an-nikah",
nr.1798.

25. Tirmidhiu, Sunen -"Kitab et-tibb an
Resulil-lah", nr.1976 dhe Hakimi.

26. Ebu Davudi, Sunen -"Kitab et-tibb", nr.

3362. I sakte, sipas kushteve te Buhariut
dhe Muslimit.

27. Ebu Davudi, Sunen -"Kitab el Menasik",
nr. 1566; Nesai, Sunen -"Kitab menasik el-
haxhxh", nr. 2800; Ahmedi, Musned -"Baki
musned el-muksirin", nr.13314.

28. Ebu Davudi, Sunen -"Kitab et-tibb",
nr.3365.

29. Buhariu, Sahih -"Kitab et-tibb", nr.5266.

30. Buhariu, Sahih -"el-lxhara", nr.2160;
Muslimi, Sahih -"el-Musakat", nr. 1577.

31. Buhariu, Sahih -"el-lxhara", nr.2158;
Muslimi, Sahih -"el-Musakat", nr. 1202.

32. Ibn Maxheh, Sunen -"Kitab el-tixharat", nr.
2155.

33. Waddah Maxhad-din al-Hatib, vepra e
cituar, faqe, 86.

34. Ibn Maxheh, Sunen -"Kitab el-mukaddi-
ma", nr. 199.

dituria islame / 213

31

Qyteterim

dikimi i Islamit

ne zhvi 1 1 i mi n njerezor

Rrustem Spahiu

Historia ne zhvillimet e saj te
shumta rreth ngjarjeve te ko-
heve te kaluara, kultures bo-
terore te 9do kohe i pasqyron
panderprere evolucionet e ndryshme te
prodhuara ne te kaluaren e larget apo te
afert dhe, ne baze te studimit te ketyre
rrefimeve, 9do brez meson se si u fiUu-
an dhe si u zhvilluan kulturat dhe te arri-
turat e ndryshme njerezore, te i shtrohen
vazhdimisht ligjit te evolucionit. Histo-
ria eshte ajo qe mban te pavdekshem
kontributin e nje kombi a te nje doktrine
revolucionare te zhvillimit njerezor per
sa i perket kontributit te dhene ne vijat e
ndryshme nga mesimi islam, historise
detyrohet kryesisht zbuhmi i nje realite-
ti, qe do te kishte mbetur pothuajse i pa-
njohur, per brezat, duke u bazuar dhe ne
gjendjen e myslimaneve te kohes se tij,
e nuk do te mendonte kurre se ne te ka-
luaren ky popull ishte shume i dobishem
per zhvillimin njerezor Ne kete menyre,
gjykimi i brezave te ndryshem ndaj re-
alitetit islam, sikurse edhe ndaj gdo gjeje
tjeter, do te ishte relativ. P.sh., nje njeri
qe do te kishte asistuar ne medresete e
Andaluzise (Spanje), do te mendonte se,
zbatuesit e besimit islam qenkan te zhvi-
lluar ne fdo pikepamje, mesimet islame
qenkan shume te larta dhe shume me
vlere, kurse nje tjeter qe do te asistonte
ne medresete e shek. XIX, do te kishte
mendim krejtesisht te kundert. Pra, cili
mendim duhet te jete i drejte: i pari apo
i dyti? Mesimet islame te shek. XIX
ishin po ato mesime te shekujve te ndrit-
shem te Endulusit, pra historia eshte ajo
qe na meson arbitrarisht te verteten.
Eshte e vertete se nje studim i imet i vete
mesimeve i jep sqarim realitetit, por, per
ta plotesuar kete sqarim, ka nevoje edhe
per nje studim historik. Pra, historia,
perve9 te tjerash, na lehteson edhe per
formimin e gjykimit te drejte rreth etap-
ave kohore te ndryshme. Per sa i perket
realitetit islam si dhe ndikimit qe kishte
ai ne zhvillimin e shoqerise njerezore,
historia na meson se, me shfaqjen e Isla-
mit, tek nje popull i eger te cilin erresira
shekullore e kishte zhveshur nga 9do
ndjenje njerezore, filloi nje periudhe e re
gjate se ciles, jo vetem qe u krye nje tra-
nsformim i plote i ketij populli, por e
gjithe bota e mbuluar nga erresira e injo-
rances, per here te pare filloi te shihte
driten duke paralajmeruar zhdukjen e
afert te injorances qe kishte skllaveruar
per shume kohe mendjet njerezore. Pas

shume shekujve gjate te cileve edhe qy-
teterimi grek dhe romak kishte zene te
zhdukej, Muhamedi a.s. dhe pasardhesit
e tij, me nje shpejtesi te mrekuUueshme,
prej nje populli te eger dhe injorant ben
nje popull unik, qe me hapa te shpejte u
nis drejt nje zhvillimi dhe perparimi,
efektet e te cilit ishin pikenisje e nje qy-
teterimi te ri modem. Me shfaqjen e Is-
lamit, arabet myslimane, pas nje kohe te
shkurter, edhe pse ishin te rrethuar nga
kombet me qyteterim te lashte qe tash-
me ishin ne nje gjendje te mjerueshme,
u bene udheheqes te mendimit te shken-
cave te ndryshme.

Derisa bota ishte duke fjetur nen hij-
en e injorances, ne Boten Islame po li-
ndte zhvillimi i mendjes dhe lartesimi i
saj. Brenda nje kohe te shkurter, ky
zhvillim arriti nje shkalle te larte ne te
gjithaporet e jetes.

Ndersa ne boten e Perendimit mesje-
tar, gjendja kulturore ishte aq e ulet sa
mund te themi se nuk ishte lindur ende,
ne Boten Islame studioheshin filozofet
greke dhe hidheshin themelet e shkenca-
ve modeme.

Ky fakt nuk eshte nje trillim myslim-
an, por eshte nje e vertete e deshmuar
nga historianet e paanshem jomyslima-
ne.

Ne profesor i historise ne Universite-
tin e Ohajos, ne nje nga veprat e tij me
titull "Man's Great Adventure" ne faqen
368, duke krahasuar kulturen e Pere-
ndimit me ate islame, thote: "Derisa
Sharlmanji ishte duke kerkuar ne gjithe
Europen Perendimore profesor per

shkoUen, ne oborrin e vet Harun Rashidi
kishte mbledhur rreth vetes disa qindra
dijetare, shume prej te cileve dinin me
shume sesa kishin ditur greket e vjeter
ne shkence e filozofi dhe i shtonin kultu-
res boterore zhvillimin e metutjeshem,
sidomos ne matematike dhe mjekesi.
Athua si do te ishte sikur ata dijetare
myslimane te kishin shkuar ne shkoUen
e Sharlmanjit e te kishin provuar mesue-
sit e jo nxenesit?".

Nuk ishte vetem zhvillimi kulturor qe
karaterizonte perparimin e myslimane-
ve, ata perparuan ne 9do art. Arti nder ta
mori nje zhvillim aq te madh, saqe Spa-
nja nen sundimin e arab ishte here nje
lulishte ne Europen e atehershme barba-
re, ku keshtjella madheshtore Al Hamra
etj. deshmonin haptazi per stilin e larte
artistik te myslimaneve te pare. Edhe
jeta ekonomike mori nje zhvillim te ad-
mirueshem. Historiani Eden Pahlo, ne
librin e tij "Man's Great Atventure" (fa-
qe 400), ne kapitullin Jeta ekonomike e
arabeve te Spanjes, thote: "Jeta qytetare
u zhvillua dhe lulezoi me nje hov te
madh, Kordova dhe Sevilja u bene qend-
ra te rendesishme tregtare dhe industri-
ale, ku endeshin e thureshin stofra te
leshta dhe te pambukut; vetem Kordova
kishte 13000 avlemende industriale dhe
makina te tjera, ku prodhohej letra e
shkrimit, perpunoheshin lekura dhe pro-
dhime te tjera nga qelqi e kristali. Tole-
do u be e famshme ne tere Europen dhe
boten per shpatat e saj. Ne krahina te
tjera, pasuri te posa9me paraqitnin fer-
meret dhe kultivuesit e kuajve arabe dhe

32

dituria islame / 213

aplikoheshin metoda te perparuara ne
bujqesi. Ishin sjelle prodhime te reja nga
Lindja, si orizi kallami i sheqerit etj.,
ndersa nga Spanja eksportoheshin ne
Egjipt dhe Azi fiku, portokajte etj., dhe
importoheshin veshmbathjet e Lindjes
dhe shkrimet e dijetareve te Bagdadit.

Keto te dhena historike tregojne per
qyteterimin e myslimaneve te pare, per
te cilin duhej te falenderonin kulturen
dhe edukaten e re qe fituan nga Kurani
dhe Muhamedi a.s.

Historia na meson se ne mesjete, para
lindjes se Muhamedit a.s., bota ishte
zhytur ne injorance. Mendja e njerezve
ishte skllaveruar nga besimet e kota e,
ne anen tjeter, feudalizmi dhe skllaveria
kishin krijuar nje gjendje te paduruesh-
me. Ne asnje pike te globit tokesor nuk
dukej nje rreze drite qe te jepte shprese
per nje jete me te mire. Duke e krahasu-
ar kete gjendje te mjerueshme me perpa-
rimin e shpejte dhe rrenjesor te popullit
arab, nuk mbetet vefse te theksohet se
ky transformim aq i madh, i shpejte dhe
i 9uditshem u be fale frymes perparim-
tare islame, e cila mundi qe prej nje pop-
ulli aq injorant, te formonte nje popull
aq te perparuar, saqe rrezet e qyteterimit
te tij u perhapen qysh prej Kines deri ne
oqeanin Atlantik. Per ta kuptuar kete me
mire, duhet t'i bejme nje veshtrim te
shkurter esences se besimit islam, per
t'u bindur se me te vertete ky besim ish-
te udheheqes drejt perparimit, - besimi
islam i pasqyruar me nje stil te paarritur
nga ana njerezore, ne ajetet kuranore,
qe, perve? te tjerash, kane qellim ngrit-
jen e shoqerise njerezore, permbledh
edhe tri elemente ngjitese qe ishin dhe
jane faktore per perparim te shpejte, e
keto jane: Vullneti i forte, toleranca dhe
morali i sinqerte.

Nje nga bazat esenciale te Islamit
eshte vullneti i forte ne arritjen e qellim-
it te dobishem njerezor. Besimtari poro-
sitet qe energjine e vet pozitive te mos e
harxhoje pervefse per dobine personale
dhe te pergjithshme. Shume i gabuar
eshte mendimi i atyre qe nuk e njohin
Islamin, te cilet thone se, sipas Islamit,
mjafton te besh disa lutje, per te fituar
lumturine e perhershme. Kjo eshte nje
fyerje e madhe qe, me dashje a pa dash-
je, i behet kesaj feje hyjnore, nga bazat e
se ciles eshte edhe perpjekja me kembe-
ngulesi per zhvillimin dhe perparimin e
jetes ne 9do pikepamje. Dera e fitimit
eshte e hapur - thote Muhamedi a.s. ne
nje hadith te tij, qysh prej qiellit deri ne
brendesi te dheut. Zoti pa dyshim e
shperblen 9do njeri me aq sa eshte perp-
jekur per te fituar. Karakteristike tjeter
islame eshte edhe keshilla per perpjekje
dhe kembengulesi te lejueshme e te nde-
rshme dhe per largimin nga 9do gje qe
eshte e demshme.

Ibn Ruzhdi (1126-1198)

Pikerisht keto keshilla i nxiten mysli-
manet qe te perparonin rrufeshem, sepse
porosia e Pejgamberit " dituria eshte nje
gje e humbur, e myslimani, kudo qe ta
gjeje ate, le ta marre", i shtyri myslima-
net e pare qe t'i studionin te arriturat
shkencore dhe kulturore te popujve me
te vjeter, si te grekeve, egjiptianeve etj.
dhe iu qasen studimeve dhe hulumtime-
ve te natyres, keshtu qe prej arabeve
injorante te djeshem, te dilnin dijetaret e
njohur te medhenj, si Ibni Ruzhdi 1126-
1 198 (ne Europe i njohur me emrin Ave-
ros) dhe Ibni Sinaj 908-1037 (ne Europe
i njohur me emrin Avicena), i cili shkroi
vepra mjekesore qe u perdoren ne Eu-
rope deri ne shek. XVII.

Karakteristike tjeter e Islamit eshte
morali i forte dhe i paster, qe ne kete fe
eshte keshilluar ne formen me te perso-
sur. Myslimanet perparimin e vet e sho-
hin vetem atehere kur morali i tyre eshte
i bazuar ne nje moral te shendoshe, i cili
eshte shume i nevojshem per perparimin
e shoqerise myslimane. Morali islam per
me shume se 14 shekuj ka permbledhur
te gjitha ato nyja qe udheheqin nje pop-
ull drejt nje bashkepunimi vellazeror, qe
siguron mbarevajtjen dhe perparimin e
shoqerise njerezore. Morali islam synon
zhvillimin e virtyteve qe e perfaqesojne
njeriun shpirtmadh te drejte, vetemohu-
es - ne dobi te kolektivitetit te vet dhe
perparimit njerezor. Shpirtngushtet, te
kufizuarit, urrejtesit, jotoleruesit, for-
malistet, - nuk kontribuojne fare per
shoqerine njerezore dhe aq me pak per
Islamin. Urrejtja nderfetare, nderkom-
betare, fisnore, individuale, - keto jane
te huaja per Islamin. Sjelljet primitive te
disa pseudomyslimaneve me veshmbat-
hje karakteristike, me dallime ne xhami,
nga besimtaret e tjere, me ibadet te shtu-
ar apo te munguar, me parullat demago-
gjike te tyre per xhihad - nuk jane ve9se
nje demagogji injorante, e cila shoqerine
islame e degradon para botes.

Pra, njeri me kuptimin e plote te fja-
les, besimtar i vertete islam - eshte ai qe

i shkrin energjite e veta per te miren e
pergjithshme, nje synim ky qe te shtyn
drejt kryerjes se 9do vepre morale apo
materiale, e cila si perfundim sjell lum-
turine dhe perparim te pergjithshem.

Zbatimi i ketyre porosive qe shkasi
qe veproi ne menyre te mrekuUueshme
per transformimin e plote dhe te shpejte
te arabeve, transferim ky qe me vone e
shtriu efektin e vet ne tere boten. Me li-
ndjen e Pejgamberit te fundit, lindi drita
islame qe i vuri bazat qyteterimit te pare
modem. Kjo nuk eshte nje shprehje e
thj eshte e pervetesuar verberisht, po
eshte mendimi i 9do historiani te mire-
fillte modern. Te gjithe ata qe kane shfa-
qur mendime te pakundershtueshme,
duke krahasuar gjendjen e Europes para
Kryqezatave dhe pas tyre, kur kryqtaret
ktheheshin me mbresa te thella nga Li-
ndja, qe i pane per here te pare, nuk
mund te mohonin kontributin e madh
mysliman dhene Rilindjes europiane,
madje disa historiane jane te mendimit
se, po te mos ishin Kryqezatat qe bene te
mundur njohjen e qyteterimit dhe kul-
tures islame, Europa do te ishte ne gje-
ndje krejt ndryshe nga e sotmja.
Megjithese ne ditet e sotme nuk po pra-
nohet si i drejte, prapeseprape ky mos-
pranim nuk e dobeson faktin se, po te
mos kishte pasur kryqezata, Europa do
te trashegonte qyteterimin islam neper-
mjet Spanjes myslimane me kontaktin
kulturor dhe shkencor te njerezve. Ara-
bet e Spanjes kishin universitete ne
Kordove, Granade, Toledeo dhe Sevilje
para se te ishin themeluar keto instituci-
one ne Veri te Europes. Ne shek. X shu-
me students europiane regjistroheshin
ne shkollat myslimane, dhe ata do te pa-
soheshin nga te tjere gjate shekujve XI e
XII.

Sido qe te jete, qofte me ane te Kry-
qezatave, qofte ne menyre paqesore, ajo
qe na intereson ketu, eshte pranimi una-
nim se rrezet e qyteterimit ne Europe u
paraqiten kur ajo erdhi ne kontakt me
Boten Islame. Myslimanet kane shume
te drejte te thone se ne ate kohe u be
renesanca europiane. Nga tere kjo, kup-
tojme rolin e madh qe ka luajtur besimi
islam ne zhvillimin e njerezimit, fale
shpirtit evolutiv te ketij besimi. Nje e
vertete e ketille, qe na zbulohet nga his-
toria e qe na mesohet edhe nga teksti i
kumtuar me ane te pejgamberit Muha-
med, eshte me shume se nje mburrje dhe
obligim per besimtaret dhe nje mesim qe
te na shtyje ne vazhdimesi qe te ecim
pas gjurmeve te Islamit te vertete e jo te
stagnojme ne fjalet boshe te te ashtuqua-
jturve udheheqes myslimane apo tradici-
onalisteve te rrejshem, me kokat e tyre
plot injorance, te cilet duan te na kthejne
ne kohen e xhahilietit.

dituria islame / 213

33

Pervjetor

10 - vjet pa eruditin H. Sherif Ahmeti

(Me 14 prill u bene 10 vjel qe kur kaloi ne jelen e amshueshme kolosi i dijes, i arsimil,
themeluesi i publicistikes islame ne Kosove, perklhyesi i Kuranit shqip - H. Sherif Ahmeti)

Ramadan Shkodra

PopuUi yne nder shekuj nxori pe-
rsonalitete dhe figura te shqu-
ara, qe me punen, vepren dhe
dijen e tyre, lane gjurme te the-
11a ne historine tone, dhe jo vetem qe la-
ne gjurme, por ata edhe e bene historine.
I tille qe dhe do te mbetet myderrizi yne
i nderuar, Haxhi Sherif efendi Ahmeti, i
cili, ndonese jetoi dhe punoi ne nje kohe
te veshtire e plot kthesa, la gjurme te
thella ne historiografme me te re te po-
pullit tone.

Te paret e familjes se tij u debuan
dhunshem gjate kohes se spastrimit te
territoreve shqiptare nga Sanxhaku i Ni-
shit, respektivisht nga Toplica, kon-
kretisht nga fshati Prekopuce ne fshatin
Gumnaselle te komunes se Lypjanit, ku
me 1920 lindi Sherifi nga babai Bahtiri
e nena Ajshja, ne nje familje me tradite
fetare e kombetare.

Kater klasat e para te shkoUes fillore,
h. Sherifi i kreu ne shkollen fiUore te
fshatit BanuUe. Ate kohe, ne shkolla
mesohej edhe lenda fetare, dhe njohurite
e para per mesimet islame i mori ne kete
shkolle nga muUa Azizi - nje hoxhe i
respektuar nga BanuUa, per te vazhduar
edhe ne mejtepin e fshatit.

Me vone h. Sherifi vazhdoi mesimet
ne medresene e Ferizajt, ku mesoi morf-
ologjine e gjuhes arabe (sarfin) te myd-
errizi i njohur Azem ef. Gremja, ndersa

H. Sherif Ahmeti

sintaksen (avamil) ne medresene e
Prizrenit tek hfz. Abdullah Efendiu.

Me 1934, si 14-vje9ar, u regjistrua ne
medresene e njohur "Pirinaz" te Prishti-
nes, ku pati fatin e mire t'i ndiqte mesi-
met tek myderrizet e njohur te kesaj me-
dreseje - Ahmet ef Mardo9i dhe haxhi
Hamdi ef. Ibrahimi, te dy alime, me per-
gatitje te larte ne shkencat islame, qe
shquheshin edhe per atdhedashuri, nga
te cilet h. Sherifi do t'i merrte qe te dyja.

Ne medresene "Pirinaz" h. Sherifi
mesoi plot 10 vjet, deri ne maj 1944, kur
e kreu dhe mori Ixhazetnamene nga
myderrizi Ahmet ef Mardo9i.

Haxhi Sherifi, mesuesi i
shkollave e i alfabetit shqip

Menjehere pas mbarimit te Luftes se
Dyte Boterore, haxhi Sherifin e gjejme
te angazhuar ne procesin e hapjes se
shkollave shqipe ne rrethinen e Lypjanit,
si mesues i gjuhes dhe i alfabetit shqip.

Ishte ajo koha kur intelektualet shqip-
tare te kohes u organizuan ne hapjen e
shkollave ne gjuhen amtare, e haxhi
Sherifi qe nder te paret qe me shume zell
iu perkushtua misionit te mesuesit.

Keshtu me 19 dhjetor 1949 emerohet
mesues i pare i gjuhes shqipe ne shkoll-
en fillore te Banulles.

Me qellim te pergatitjes dhe ngritjes
se mirefillte per profesionin qe kishte
marre, haxhi Sherifi me 1950 regjistro-
het ne kursin pedagogjik ne Peje, te cilin
e kreu me sukses. Menjehere pas kryer-
jes se ketij kursi, haxhi Sherifi emerohet
drejtor i Gjimnazit te ulet ne Gadime te
Lypjanit.

Me 1952, haxhi Sherifi emerohet dre-
jtor i tetevje9ares ne SUovi dhe aty, deri
ne vitin 1955, krahas detyres se drejtorit,
ushtroi edhe ate te mesuesit.

t.^^aj

4

1

Mu//o Az/z Hazm,
nga i cili t'i. Sherifi mori mesimet e para islame

lxhazetr^ameja e h. Sherif Ahmetit,
nga myderriz Ahmet ef.

marre ne medresene "Pirinaz"
Mardog, maj 1944

34

dituria islame / 213

Ne SUovi, h. Sherifi mbajti edhe ku-
rsin e shendetesise per vajza, qe asoko-
he ishte i detyrueshem.

Gjate kohes sa punoi mesues, h.
Sherifi dlia kontribut te madh ne arsim-
imin e brezit te ri ne gjuhen sliqipe.

Haxhi sherifi ne sy
te komisareve te pushtetit

Sikur e tlieksuam me siper, haxlii
Sherifi vinte nga nje familje me tradite e
orientim te paster kombetar, si dhe ki-
shte marre mesime nga myderrizet me
ne ze te kohes, qe e kishin edukuar ne
frymen e atdhedashurise. Ai, si i ri e en-
tuziast, shume shpejt bie ndesh me ori-
entimin e pushtetit gjoja "popuUor" te
komunisteve e ateisteve, komisaret e te
cileve filluan te ushtroni prcsione nga

Deshmi e kryerjes se kursit pedagogjik

me te ndryshmet ndaj tij, duke e quajtur
si te papershtatshem per pune me nxenes
dhe si nje ish-ballist.

I gjendur nen presione, akuza e shan-
tazhe, haxhi Sherifi me 1956 la detyren
e mesuesit per t'iu rikthyer misionit te
imamit ne xhamine e fshatit Gllogoc te
Lypjanit.

Si imam, haxhi Sherifi arriti te krijo-
nte nje imazh te nje hoxhe te kohes, du-
ke sjelle freski ne mesin e xhamatit kudo
qe veproi.

Sa ishte imam, u zgjodh kryetar i Ke-
shillit te Bashkesise Islame te Lypjanit,
detyra qe h. Sherifi i kreu me ndergjegje
e perkushtim te larte deri ne fillim te
vitit 1965, kur nga Lypjani kaloi mesim-
dhenes ne medresene e mesme "Ala-
uddin" te Prishtines.

Haxhi Sherifi Myderriz ne
medresene e Prishtines

Ne medrese h. Sherifi punes se me-
simdhenesit iu perkushtua me nje zell e
devotshmeri te ve9ante. Ai shquhej per
modesti, thjeshtesi e kreativitet.

Si arsimdashes, vertet haxhi Sherifi
ne punen e tij me nxenes, kishte krijuar
raporte te aferta, saqe per te gjithe
nxenesit, perve9qe ata e donin dhe e res-
pektonin si mesimdhenes e myderriz,
metoda e tij e ligjerimit e kishte here te
dashur edhe lenden e tij - lenden e Aka-
idit.

Ne medrese haxhi Sherifi ligjeroi
lendet Akaid (Apologjetike) e Filozofi
islame, ku dha nje kontribut te pa9muar,
mirepo sipas nevojes haxhi Sherifi li-
gjeroi ne medrese lenden e Usuli Fikhut
dhe te Historise islame.

Krahas detyres se mesimdhenesit, h.
Sherifi per 13 vjet rresht (1970-1983) ka
qene drejtor i medresese, nje detyre qe e
kreu me shume sukses. Gjate kohes sa
haxhi Sherifi udhehoqi medresene, u
shenuan rezultate te mira, ngase, ne mu-
ngese te teksteve shkollore per lendet fe-
tare, arsimtareve te medresese u ra barra
qe te perkujdeseshin vete per pergatitjen
e tyre. Pikerisht haxhi Sherifi beri hapin
e pare duke pergatitur dispensat e akaid-
it per tri vitet e para, dhe ne kete rruge e
ndoqen edhe mesimdhenesit e tjere, per
lendet perkatese.

Krahas angazhimit te tij ne medrese,
haxhi Sherifi nje kontribut te madh dha
edhe ne udheheqjen dhe drejtimin e in-
stitucioneve fetare te Bashkesise Islame.
Keshtu me 1969, haxhi Sherifi zgjidhet
kryetar i Shoqates se Ylemave. Edhe ke-
tu haxhi Sherifi tregohet udheheqes dhe

vizionar i madh. Duke pare nevojen e
besimtareve per nxenien e njohurive fe-
tare dhe mungesen e teksteve fetare ne
gjuhen shqipe, haxhi Sherifi me shoke,
megjitheqe i perballur me shume sfida e
peripeci, vemendje te posa9me i kushtoi
pikerisht pergatitjes se literatures islame
ne gjuhen shqipe. Kete mision te veshti-
re ai e mori me seriozitetin me te madh,
keshtu qe me 1968 arriti te botonte, te
perkthyer ne gjuhen shqipe, Ilmihalin,
ku besimtaret kishin mundesi te mermin
njohurite elementare te fese.

Haxhi Sherifi themelues

i publicistikes islame

ne gjuhen shqipe

Po ne kete kohe haxhi Sherifin e gje-
jme kryeredaktor te Buletinit informativ,
te cilin me 1971 e beri reviste te pare ne
trojet shqiptare ne ish-federaten Jugo-
sUave ne gjuhen shqipe, - "Edukata Isla-
me".

"Edukata Islame" nen drejtimin e ha-
xhi Sherifit, arriti t'i tubonte ata pak da-
shamires te fjales se shkruar, duke hapur
horizonte per bashkepunetore te rinj,
dhe per nje kohe te shkurter ajo u be tri-
bune e mendimit dhe e zhvillimit te kul-
tures islame si dhe e perhapjes se fjales
e mesazhit islam tek besimtaret.

Puna dhe kontributi i haxhi Sherifit
ne publicistiken islame, e ben ate nje
erudit te gjysmes se dyte te shekuUit te
shkuar. Me punimet e tij ne periodikun e
kohes, ai trasoi nje rruge te sigurt per
brezat e rinj, dhe perspektiven e sigurt
per te ngritur kete fushe ne themele te
shendosha.

Revista "Edukata Islame" dhe Takvi-
mi, lexuesve u ofronin tema te ndryshme

dituria islame / 213

35

nga njohurite islame (ahlaku, fikhu,
akaidi, historia islame, tefsiri), si dhe ne
tema te ndryslime me karakter kulturor,
e ne sliume nga keto fusha, sidomos ne
Akaid e Tefsir, haxhi Sherifi vuri tlieme-
let e ketyre shkencave ne periodikun e
asaj kohe.

H. Sherif Ahmeti u shqua edhe si va-
iz, sidomos pas emerimit te tij myfti i
Prishtines ne vitin 1985.

Haxhi Sherifi Myfti i Prishtines

Haxhi Sherifi si vaiz, me keshillat e
tij ishte konkret dhe gjerat i ilustronte
nga jeta e perditshme. Te gjithe ata qe
paten fatin t'i degjonin keshillat e tij,
edhe sot e kesaj dite e permendin me ad-
mirim te madh.

Haxhi Sherifi, perve9qe ishte i respe-
ktuar e i nderuar nga nxenesit, koleget e
xhemati, per njohurite qe posedonte, re-

spektohej edhe nga qarqe shkencore e
nga personalitete eminente ne fushen e
dijes, me te cilet mbante kontakte e ko-
rrespodenca te rregullta.

Haxhi Sherifi
perkthyes i Kuranit ne shqip

Kontributi i haxhi Sherifit eshte shu-
medimensional, perfshire fusha te ndry-
shme, si arsimtar i gjuhes shqipe, drejtor
shkolle, myderriz ne medrese, themelu-
es i publicistikes islame ne gjuhen shqi-
pe ne Kosove. Ai pergatiti Ilmihalin,
Jasinin dhe Mevludin, por s'ka dyshim
qe kontributi me i madh i tij eshte perk-
thimi ne gjuhen shqipe i Kuranit te ma-
dheruar, qe e botoi me 1988, qe ate e
ngriti ne rangun e eruditeve te medhenj
dhe emrin e tij e beri te paharruar nder
breza.

Perkthimi i Kurani nga haxhi Sherif
Ahmeti eshte ribotuar disa here, vetem
ne Medine me 1992 eshte botuar ne 1
milion cope dhe keshtu eshte bere i pra-
nishem ne pothuaj 9do biblioteke e
shtepi te shqiptareve.

Haxhi Sherifi pedagog ne
Fakultetin e Studimeve Islame

Haxhi Sherifi, megjitheqe ne pension
e ne moshe te shtyre, me 1992 iu per-
gjigj kerkeses se Dekanatit te Fakultetit
te Studimeve Islame te Prishtines, qe u
themelua ate vit, per te ligjeruar lenden
e Akaidit. Themelimi i fakultetit te stu-
dimeve islame ishte nje enderr e kamot-
shme e brezit te hoxhallareve te haxhi
Sherifit, andaj endrra e tyre u be realitet
dhe kete realitet e shijoi edhe myderrizi
haxhi Sherif Ahmeti, i cili per dy vjet
ligjeroi lenden e Akaidit.

Segment tjeter i rendesishem ne jeten
e haxhi Sherifit eshte botimi i permbled-
hjes se nje pjese te punimeve te tij me
1995 nga shtepia botuese Lidhja, redak-
tuar nga Nysret Simnica, ne te cilen jane
perfshire nje pjese e kontributeve te ha-
xhi Sherifit ne periodikun e kohes.

Haxhi Sherifi vdiq me 14 prill 1998,
duke lene nje trashegimi te pasur: me-
dresene e konsoliduar, rrugen e sukses-
shme te publicistikes, perkthimin e
Kuranit, qindra artikuj te botuar, Fakul-
tetin e Studimeve Islame ne hapat e pare
tetij.

Vdekja e haxhi Sherifit qe humbje e
madhe per te gjithe ne, po, ne te njejten
kohe, vepra dhe kontributi i tij mbeten
nje kandil i pashuar.

36

dituria islame / 213

Pervjetor

Myderriz Sherif Ahmeti
njeriu qe i parapriu kohes se vet

Enver Zhinipotoku

Ndoshta prej atyre qe moren
pjese ne sesionin shkencor
kushtuar dhjetevjetorit te
shkuarjes ne amshim te doa-
jenit te publicistikes islame ne gjuhen
shqipe, Myderrizit te njohur, haxhi
Sherif ef. Ahmetit, une kam te drejte te
flas me se paku, sepse ate njeri pata
rastin ta takoja vetem dy apo tri here sa
qe gjalle, ne te pame, por per te kisha
degjuar shume prej te tjereve, per vazet
dhe komentet e tij, e me vone lexova
shume shkrime te tij, duke perfshire
edhe Kuranin famelarte te perkthyer dhe
te komentuar prej tij, i cili, si9 dihet,
paraqet librin me te perhapur nder
shqiptare, ne te gjitha kohet dhe trojet.

Po te mos merrja pjese ne kete eveni-
ment te organizuar mire nga Kryesia e
BIK, FSI dhe medreseja "Alauddin" e
Prishtines, do te ndieja nje zbrazeti shpi-
rterore e varferi mendore, duke pasur
parasysh ate qe u tha tere diten per kete
njeri te shquar.

Ne jeten tone te varfer kulturore, te ze

meraku te jesh, qofte edhe degjues ne

nje takim te tille, ku frytet e punes kem-

bengulese te nje pedagogu, kthehen ne

rezultate te shumefishta, nga ata qe ishin

edukuar e frymezuar prej tij.

1 . Ajo qe le mbresa nga ky sesion, eshte

fakti se figura e Myderriz Sherif ef.

Ahmetit u vleresua shumanshem, ne

frymen shkencore islame e kombeta-

re, ne kohe e hapesire, nga ata qe ki-

shin njohur nga afer ate dhe vepren e

tij. Ai jetoi me kohen, shpesh duke i

paraprire asaj, qe per shqiptaret neper

valet e shekujve, sidomos ne gjysmen

e shekullit te kaluar, ishte e pameshir-

shme, duke renkuar andej e kendej

kufirit, nen peshen e "rrotes se kuqe"

ateiste.

Te jesh intelektualisht i formuar, sig
qe Haxhi ef Sherif Ahmeti, do te
thote te jesh i angazhuar ne frymen e
kohes. I pergatitur per hoxhe, kur e
deshi koha e zeri i atdheut, midis
viteve 1945-1956, iu perkushtua pro-
fesionit te mesuesit dhe ishte theme-
lues e drejtues i tri shkollave ne
rrethin e vendlindjes; kur u linden pi-
shtaret e arsimit qe kishte edukuar ai,
Haxhi Sherif ef. Ahmeti iu kthye pro-

Ef. Sherif Ahmeti, figure shumedimensionale, la gjurme te pash-
lyeshme ne shume fusha te kultures islame, por kryeveper e tij mbetet
perkthimi i Kuranit me komentim, vepra me e perhapur tek te gjithe
shqiptaret, ne te gjitha kohet e ne te gjitha trojet*.

fesionit "te rrenjes", duke u here
imam, alim islam e myderriz i njohur,
detyre qe e ushtroi me shume sukses
ne frymen fetare, kombetare e sho-
qerore, deri ne fund te jetes.

2. Ajo qe ra ne sy nga shumica e referu-
esve, ishte gershetimi i dy parabolave
qe i kishte dhuruar Zoti ketij dijetari:
talentit te pashoq dhe punes se pare-
shtur per ta kultivuar kete talent. Tek
Haxhi ef Sherif Ahmeti, keto dy virt-
yte harmonizoheshin drejtpeshue-
shem dhe mundesonin qe ai te ishte
pragmatik, gje qe mundeson qe gesht-
jet qe zberthehen ne studimet e tij e
bejne ate te afert, te kuptueshem e bi-
ndes ne Hgjerimet, persiatjet dhe ko-
mentet logjike per publikun e gjere.
Dhe pikerisht ky pragmatizem e ngri-
ti Myderrizin ne piedestalin e kultu-
res islame ne Kosove e me gjere,
vend ky qe per nje kohe te gjate do te
jete i rezervuar per te.

3. Si njohes i pashoq i kultures islame,
po dhe kombetare, duke u mbeshtetur

ne faktin se me nuk ishte koha qe
vetem te flisnin hoxhallaret (sig benin
shumica e kohes se tij), ai iu rrek shtr-
imit te geshtjeve me shkrim, koment-
eve te shkruara dhe perkthimeve, qe
ishin quint esenca e veprimtarise se
tij. Haxhi Sherif ef Ahmeti qe heret
kishte kuptuar se fjala e gjalle, sado
bindese, i takon perkohesise dhe nje
auditori te ngushte, kurse e shkruara -
ardhmerise dhe u qendron shekujve.
4. Thuaja gjithe referuesit e ketij sesioni
ishin nxenes apo njohes te drejtper-
drejt te veprimtarise se ketij dijetari.
Duke e gmuar, pa e mbivleresuar, pu-
nen e tij, ajo qe u tha tregon se sa the-
Ue ne vetedijen dhe shpirtin e atyre qe
kishte gatuar vete kryemyderrizi i
FSI-se dhe kishte mbjelle njerezoren,
ne kohen kur ateizmi komunist mu-
ndohej ta shkulte me gjithe rrenje
pemen e besimit nga zemra dhe nde-
rgjegjet e njerezve.
Kete Haxhi Sherif ef. Ahmeti e kishte
arritur, sepse metode pune me njerez-

dituria islame / 213

37

it dhe ne shkrimet e tij kishte zgjedh-
ur racionalizmin, i bindur nga prakti-
ka e Pejgamberit a.s., e te tjereve qe
kishin punuar me te dhe nga pervoja
e tij e gjate, se: kushdo qe, ne meny-
re racionale kupton te verteten, per
te ajo behet prone e perjetshme.

5. Kur isha femije, kislia degjuar ne ode
se "Hoxlia i Gumnaselles" eslite tale-
nt i rralle, i cili ia ka kaluar edlie My-
derriz Sahit efendiut, axlia i tij, i
slikolluar ne Stamboll. Ne vitet 1936-
1937, kur hoxlia i ardhshem mulla
Sherifi, ishte nxenes i medresese "Pi-
rinaz" te Prishtines, e kundershtonte
myderrizin plak derisa shpjegonte
ndonje sure te Kuranit apo hadith,
duke i thene se shpjegimi i ketij apo
atij Ajeti nuk ishte i sakte. Dhe kur
Sahit efendiu e shikonte dhe bindej se
e verteta ishte ne anen e "talebes shta-
Ib", e perqafonte dhe i jepte te drejte.

6. Ne baze te pershtypjes qe fiton lexue-
si racional e i vemendshem i shkri-
meve, perkthimeve dhe komenteve te
haxhi ef. Sherif Ahmetit, mund te
nxirret e verteta qe tek bashkekohani-
ket e Myderrizit nuk gjendet dot.
Derisa te tjeret ne komunikimet e ko-
mentet e tyre mundohen t'i bindin ata
qe u drejtohen, emocionalisht, Myde-
rriz Sherif ef. Ahmeti te perball raci-
onalisht me argumentet qe vertetojne
bindshem ekzistencen lendore te
Zotit te Madherishem.

Mbaj mend se diku midis viteve
1973-1977, kur studioja filozofme ne
Prishtine, Akademik Fehmi Agani
(ndjese paste), profesori yne me i re-
spektuar, nje grupi studentesh na pati
thene: "Mulla Sherif Ahmeti eshte

hoxhe 9fare i duhet popuUit tone sot".
Ne favor te ketyre konstatimeve, ne
sesion, Myderriz Sherif ef. Ahmeti u
krahasua me Sharaviun, Hoxhe Tah-
sinin, Ibrahim Dalliun, Hafiz Ali
Kor9en etj., islamologe te permasave
kombetare e nderkombetare.
7. Gjate punes sime profesor i filozofise,
kisha pasur rastin te mesoja nga nxe-
nesit e dikurshem te Medresese ku
kishte ligjeruar ef. Sherif Ahmeti, se
pedagogu me i mire, me bindes e me
i pergatitur ishte ai qe u kishte dhene
lenden e Akaidit. Ai, shpjegonin ata,
- gjithnje ishte i pergatitur per mesim,
dhe jo vetem per lenden e tij, sepse
deri vone naten ne kabinetin ku pu-
nonte Myderrizi, shihej drita e degjo-
hej tastiera e makines se shkrimit.
Dhe s 'kishte si te mos ishte i pergati-
tur derisa gjithmone punonte.

t

^ Kl^VtMA

MlI'-E/ijOHJF

Pena e arte islame

Per koijtrihntiu c fmutir jcti-sor ni' ivm'm a fjales si- shkmar,
Kryc'xia c HaxlikcxisS hlciitie iH Kosov^s,

i thiaiw kete miraijohje tc tartii

H.SHER[Fef,AHMtTIT

' V ****** v^**** "^

PrialHirii', t4.I2.!9V7

^' .

KT, Dr. RexMi B

i

^<

^+*J*^*JnJ**J**J* tj* •J**J* ^

8. (^ka na meson Myderriz Sherif ef.
Ahmeti me shembullin e tij?. A ka
nevoje ai per mirenjohje, kur vete pu-
na e tij eshte mirenjohje nga Zoti Qe
i kishte dhuruar mendjen e paster e te
pasur?.

Ai njeri kishte vetem nje armik: injo-
rancen, te cilen nuk e do as Zoti i Plo-
tfuqishem, e te cilen edhe Myderrizi
yne e luftoi pa meshire kudo qe u ba-
Uafaqua me te.

Prandaj tere jeten ky dijetar i keshill-
oi nxenesit, studentet, popullin, e me
se shumti koleget e tij qe e respekto-
nin, qe: te behen te ditur vete, para
se t'u shpjegojne dituri te tjereve;
ta njohin vete rrugen ne te cilen i
udhezojne te tjeret te ecin; te puno-
jne vete ne sferen e dijes, para se t'i
qortojne te tjeret per injorance.

9. Myderriz Sherif ef. Ahmeti predikoi
pareshtur ndjekjen e rruges se Zotit,
mbeshtetur ne Kuranin famelarte dhe
Hadithet e Pejgamberit a.s., duke ku-
ndershtuar kopjimet, improvizimet
dhe modelet e traditave te huaja, qe
sot per disa jane bere mode. Ai e di-
nte kete rrezik, qe mund t'i vinte
kultures shqiptare nga shartimet e
panevojshme dhe bidatet e reja. Shu-
me referues ne kete sesion deshmuan
se, kur ishin nisur per t'i thelluar
njohurite e tyre kuranore ne vendet
arabe, Myderriz Sherifi i kishte poro-
situr: "Djem, shkoni e na sillni sa me
shume dije, por asnje tradite. I kemi
tonat".

10. Me jeten dhe punen e tij, Myderriz
Sherif ef. Ahmeti deshmoi se: qe te
respektohemi prej te tjereve, duhet
pune konkrete; para se te dalim pa-
ra tyre, duhet te pergatitemi; para
se te na besojne, duhet te jemi she-
mbull vete; pra, para se te behemi
heronj te mendimit e dijes, duhet te
jemi rober te punes sone kemben-
gulese.

I tille ishte dhe i tille u vleresua
Myderriz Sherif ef Ahmeti. Ky eshte
shperblimi me i madh qe i dhuron Zoti
njeriut, dhe kjo eshte mirenjohja me e
larte per Familjen, Fene, Kombin e
Atdheun, qe e paten te tille kete Njeri.

* Diskutim ne sesionin shkencor "Jeta dhe vepra e
Myderriz Sherif ef. Ahmetit (1920-1998)...

38

dituria islame / 213

Perkujtim

Myderriz haxhi Sherif ef. Ahmeti (1920-1998)

Ne pervjetorin e dhjete (1998-2008)

Themelues

i publicislikes islame ne Kosove

Mexhid Yvejsi

All-llahu i Madhnueshem urd-
heron e thote:

"Nese falenderoni, do t'jua shtoj te
mirat, e nese perbuzni, s'ka dyshim,
denimi Im eshte i veshtire." (Kur'an,
14:7)

Ai qe nuk e falenderon njeriun,
thoshte Muhammedi a.s., nuk e falen-
deron Zotin.

Falenderime per AU-Uahun e Ma-
dhnueshem, i vetmi Krijues, qe me
dha mundesine me e falenderue, me e
perkujtue veprimtarine e myderriz
haxhi Sherif ef. Ahmetit, ne pervje-
torin e dhjete, i cili u nda nga kjo jete,
per te kaluar ne jeten e vertete...

Lindja, shkollimi
dhe sherbimi

Burrat lindin ne katunde, por nuk
qendrojne aty, - thote nje fjale e urte e
Lindjes.

Sherif Ahmeti lindi ne katundin Gu-
mnaselle te Lypjanit, ne vitin 1920. Fi-
lloren e kreu ne katundin Banulle, ka
vazhduar ne medresete e Ferizajt e te
Prizrenit, por ka diplomuar ne muajin
maj te vitit 1944, prane myderriz Ahmet
ef. Mardo9it, i cili vepronte ne medrese-
ne "Pirinaz" te Prishtines...

Ne fiUim, pas Luftes se Dyte Botero-
re, sherbeu si mesues, sikurse shume
hoxhallare te tjere, me kerkesen e atdhe-
tarit te mirenjohur nga Gjakova, prof.
Zekeria Rexha (1910-1972), sepse Ko-
sova nen roberi kishte shume nevoje per
arsimimin dhe edukimin e brezit te ri...
Sherbeu me nder, me devotshmeri, ne
katundet Banulle, Gadime dhe Sllovi...

Me vone ishte imam ne xhamine e
Gllogocit te Lypjanit, kryetar i Keshillit
te Bashkesise Islame te Lipjanit, profe-
sor ne medresene "Alauddin" te Prishti-
nes, ishte drejtor i saj per dhjete vjet
(1973-1983). Ishte kryetar i Shoqates se
Ulemave te Kosoves dhe me ne fund
sherbeu si myfti i Prishtines (1985 deri
me 1990)...

Ne te gjitha keto detyra, dhe ne te
tjerat, sherbeu me nder, me perkushtim,
por ajo qe mua, personalisht, me malle-
ngjen, me sjell frymezim, - eshte se ha-
xhi Sherif ef. Ahmeti ne Kosove mbolli
fjalen e shkruar ne publicistiken islame
dhe fjala e tij e shkruar, eshte nje desh-
mi se ai ka per te jetuar ne perjetesi. . .

Cili eshte kontributi
myderriz Sherif Ahmetit
ne publicistiken islame?

Kontributi i tij eshte i madh. Ky kon-
tribut per Kosoven e mjere eshte si nje
pranvere, eshte nje kontribut me shume
vlere...

Por, vlera e 9do njeriu eshte sipas
shkalles se veprimtarise. Nese veprimta-
ria e tij eshte per kete dynja, atehere, pak
vlere ka...

Nese veprimtaria eshte: Qe vetem ke-
naqesine e AU-llahut ta fitoje, atehere,
vetem All-llahu ka mundesi ta vlereso-
je...

KUR'ANi

Perkthlm me komentim

Dy-tri fjale
rreth publicistikes islame

Publicistika islame ne gjuhen shqipe,
mendoj per periodikun, fillon fill pas
Shpalljes se Pavaresise te Shqiperise.
Ne vitin 1913 ne Shkoder u botua gaze-
ta "Zeri i Kombit" ("Sedai millet"), qe
dilte ne gjuhen shqipe dhe ne gjuhen tu-
rke.

Nje gazete tjeter islame ne gjuhen
shqipe filloi te botohej ne Gjirokaster,
me titullin "Reforma", ne vitet 1921-
1923. Kur u mbyll gazeta "Reforma",
filloi te dilte ne Shkoder, me 1923
"Udha e s'vertetes" themeluar nga
Hoxha Kadri Prishtina.

Ne Tirane, tetor 1923, filloi te boto-
hej "Zani i Nalte" nga Komuniteti My-
sliman...

Keto ishin gazetat dhe revistat e para
islame ne gjuhen shqipe ne Shqiperi, qe
dolen fill pas Shpalljes se Pavaresise.

Publicistika islame ne gjuhen shqipe
ne Kosove fillon pothuajse 50 vjet pas
Shpalljes se Pavaresise se Shqiperise,
kjo i bie pothuajse 40 vjet para Shpalljes
se Pavaresise se Kosoves...

Myderriz Sherif ef. Ahmeti:

pishtar i fjales se shkruar -

ne Kosoven e roberuar...

Myderriz Sherif ef. Ahmeti eshte pi-
shtar i fjales se shkruar, ne nje kohe kur
shumica e popullsise nuk dinte apo ki-
shte veshtiresi per te lexuar, kur Kosova
ishte e roberuar. . .

dituria islame / 213

39

Ky pishtar filloi te jepte drite me
rreze te zbehta ne vitet '60. . .

Ne fillim, rrezet e para u pasqyruan
ne "Buletin", por nga viti 1970, ato rreze
erdhen duke u rritur, duke ndritur me
shume, per te ndriguar mendjen dhe
shpirtin e shqiptarit me botimin e "Ta-
kvimit-Kalendarit". . . .

Nga viti 1971, ky pishtar tashme u
shnderrua ne flake, dhe flaka pasqyrohet
me se miri tek revista "Edukata. . ."

Ne qershor te vitit 1986, ne Prishtine,
filloi te botohej revista "Dituria Islame",
reviste fetare, kulturore, shkencore, ne
faqet e te cilit, qe nga numri i pare, ky
pishtar ngrohte zemrat e lexuesve shqip-
tare...

Tematika e shkrimeve te
Myderriz Sherif ef. Ahmetit

Dalja ne drite e "Buletinit", ne vefan-
ti e "Takvimit", dhe sidomos dalja e re-
vistave "Edukata Islame" dhe "Dituria
Islame", kane qene ngjarje te shenuara,
shume te gmuara, per levizjen e mendi-
mit islam, jo vetem ne Kosove, por kudo
qe jetojne shqiptaret, si edhe per vete
historine e shtypit shqiptar...

Myderriz Sherif ef. Ahmetin, rahmet
paste, e kam njohur ende pa u njohur. . .

Ne vitet 1970/ 1971, kur "Takvimi-
Kalendari" dhe "Edukata Islame" dolen
ne drite, une ndodhesha ne Amerike...

Nje dite prej ditesh, i shkrova nje le-
ter Myderriz Sherif ef Ahmetit, leter uri-
mi, pergezimi, me nje fek banke brenda,
me kerkesen qe te m'i dergonte nga pese
numra... Ashtu beri...! Revistat e der-
guara i shperndaja menjehere neper
Qendrat Islamike Shqiptare, te cilat udh-
ehiqeshin nga Imam Vehbi Ismaili, ne
Detroit te shtetit Mi9igan, Salih Efendi
Myftiu dhe Imam Isa Hoxha, te Qendres
Islamike Shqiptare-Amerikane, ne Bru-
klin, Nju-Jork, etj . . .

Ishte nje kcnaqcsi dhe gezim i madh
per te gjithe dashamiresit e fjales se
shkruar, qe kishin merguar, - te lexonin
shkrime islame nga Kosova e roberu-
ar... Njekohesisht, ishte gezuar edhe
Sherif ef Ahmeti, madje ishte habitur
shume, qe fjala e shkruar kishte depertu-
ar aq larg . . .

Tematika e shkrimeve te Myderriz
Sherif ef. Ahmetit, duke perfshire edhe
perkthimet, eshte shumengjyreshe, e
shumellojshme, aty secili mund te gjeje
difka qe e terhjeq drejt Rruges se Ver-
tete...

Shkrimi i tij i pare, botuar ne revisten
"Edukata Islame" nr. 1, Viti I, 1971, fa-
qe: 6-10, titullohej:

Prezentimi i Zotit xh.sh.
ne natyre dhe pro^ese

Menjehere, prej faqes 10, ndodhej
shkrimi i dyte me tituU: PROFETI -
PEJGAMBERI MUHAMED KESHI-
LLON, (faqe: 10-14)

^^ KBVEHIA E BA^HK^ntQ^ |]iLAME TJE KC1HBv£b

PRIEHTIN^

I MIRENJOHJE I

^ Mad^rrisit Shprif ^j. flhmiZti (roijrhum) S

^ p0r kontribulin ^ lij nit p^rklhimin g Kur'anit famglarle. ^

KHYETAB)

Shkrimi i trete fillon prej faqes 14 me
titullin:

ISLAMI ESHTE DITURI DHE KU-
LTURE, faqe: 14-18.

Pra, qe ne numrin e pare te "Edukates
Islame", viti 1971, qe kishte 56 faqe gji-
thsej, Myderriz Sherif Ahmeti, i cili
ishte themelues, redaktor kryesor dhe
pergjegjes, ka tri shkrime-punime, me
rreth 15 faqe...

Punimet e tij te fundit jane botuar ne
"Takvim-Kalendar", 1995 me titujt:
"Legjislatura Islame dhe drejtimet (she-
riati dhe medhhebet)", faqe: 33-44 dhe
"Emrat qe perdoren nder besimtare te
fese Islame dhe domethenia e tyre", fa-
qe: 95-125.

Teresia e shkrimeve te botuara te
Sherif ef Ahmetit eshte rreth 200...
Shtrihet ne nje periudhe kohore rreth 30-
vje9are, perfshire ketu edhe perkthimet
dhe botimet e ve9anta, sig jane: Kur'an-
i, perkthim me komentim ne gjuhen
shqipe, Prishtine, 1988, Komente dhe
mendime islame, Prishtine, 1995, qe ja-
ne nje pasuri e cila, duke u shpemdare,
do te shtohet, me kalimin e kohes edhe
me shume do te vleresohet...

Do te vleresohet, sepse kjo publicisti-
ke ka vlera te qendrueshme, sepse eshte
e gmueshme, sig eshte permbajtja e te-
matikave te saj: nga drejtesia islame,
historia islame, dituria islame, kultura
islame, didaktika islame, pedagogjia is-
lame, etika islame, edukata islame, filo-
zofia islame, mistika islame, etj. etj...

Si lexues dhe rrugetar i palodhur ne-
per shkrimet e Myderriz Sherif Ahmetit,
mendoj se me tematikat e ndryshme, ai e
tha ate qe e besonte dhe e beri ate qe
mendonte...

40

dituria islame / 213

Te tjeret per ne

Gazeta e perditshme " El-Arab "e Katarit ne perkujtimin e dhjetevjetorit te Myderriz Sherifef. Ahmetit

Ndrif imi i jetes dhe vepres se alimit
kosovar myderriz Sherif Ahmetit"^

Me rastin e dhjetevjetorit te
vdekjes se myderriz
Sherif ef. Ahmetit, Kry-
esia e Bashkesise Islame
e Kosoves, ne bashkepunim me Faku-
Itetin e Studimeve Islame ne Prishtine
dhe Medresene e Mesme "Alauddin"
organizon sesion shkencor, ekspozite te
fotografive dhe doreshkrimeve si dhe do
te shfaq nje film dokumentar per jeten
dhe veprimtarine e tij .

Myderriz Sherif ef Ahmeti eshte li-
ndur ne vitin 1920, ne fshatin Gumna-
selle, te komunes se Lipjanit, nga nje
familje me tradita te lashta islame. Pasi
qe familja e tij ishte detyruar te shpern-
gulej nga vendlindja e saj ne Prekopuce,
ne Serbine Qendrore, gjate spastrimit te
madh etnik dhe fetar qe beri Serbia ne
vitin 1878, pas pavaresimit te Serbise
nga Porta e Larte, si dhe pas disfates se
ushtrise Osmane ne luften e saj me ush-
trine ruse ne luften e Krimese.

Meqenese, qeveria serbe nuk lejonte
hapjen e shkoUave te ve9anta per mysli-
manet, ata detyroheshin t'i dergonin fe-
mijet e tyre te hoxhallaret qe t'i mesojne
bazat e fese islame si dhe leximin e
Kur'anit. Ata, zakonisht mesonin neper
mejtepe prane xhamive apo ne shtepite e
tyre. Sherifef Ahmeti ndoqi kete meto-
de duke mesuar here te nje hoxhe e here
te tjetri, duke u transferuar prej nje
qyteti ne qytetin tjeter, derisa u pajis me

<>Jj) J^^J u^T^'.,^^' V.^' .^*-< ^>*^' ^>>

ixJI J^^vt f^ ^jXA\ji^i\ 'Ci^^mJI u1_;jUJI Uklj lijjui

^Li Ciiuilj ^.I^UajI

j(t

J ho

™tar

4il£ Q

T* T- S HI

^OA^I \-iij**i (|t^l ur^.J^J^' j*^^' ''^^ lt'^ f-ljwl

*;* i^jdj-JU^ ^ \'*'^ ^ $!>^ <^UUU ^^UIl «cJ!l>>^l f^^^» ^i-ujldj ' '!^' "-J. ^

A-_tiL iS,^-^ O* 4<^^LaMl-uj^» ^.^ ^ 1920 'Uu ^laAi ^.>^ %uddi ^J
^ ■■•J ^j^ t<^U^» ^Xt VJ^ '■'^^.S^J'.^ .j^''^^ '-^^^ ^jiULu Lj^>Au3l

^ ^jmS ^UjLm'i Jju 1878 ^^ wui& ^j^'i ^ ulil ^UriV1 i>>^ ^ ^^>^
J^ ^ 4au^ ^U U^L& ^^J^^ U^ ^h] ^J&ajIj ^IjLjI J^ii. 4jjA4 ^] 4ii.d4 ^^

a^Ja " _^* '^' ^ ^Xt&i ^>u4ril ^fuJl J4^^ ^bdl (j^^ u^ jlJsVi <uf LJj

Vl ^jIaxI A,i^Aiaii[ ^Lw^'l ;^ ij^^ '-?^''J J^^*^' >^J l/^ ^^>^'i
k ^jA yjli^J .<U^Ld 'iLidJ 'TJ-'-" i_jLfay4yl ^ ^jJAuuLOidj AyUj^^ ^j^^i" ^^.^va J

PDF MJ^<

i^Uill Ldjiii^ {

Gazeta e perditshme "El-Arab"e Katarit
ne perkujtimin e dhjetevjetorit te Myderriz Sherif ef. Ahmetit

dituri dhe u be i njohur si dijetar ne tere
Kosoven.

Deshi fati qe Sherif ef. Ahmeti te je-
toje, ne periudhen me te veshtire histo-
rike neper te cilen kaluan myslimanet e
Kosoves. Ajo ishte periudha e sundimit

H. Sherifi ne mesin e nxenesve te Medresese "Alauddin" ne Prishtine

komunist, i cili u mundua qe me te gjitha
mekanizmat e tij ta luftoje Islamin dhe
zhdukjen e identitetit fetar te shqiptare-
ve, ne menyre te ve9ante te rinise. Ishte
fat i mire per myslimanet qe ne ate peri-
udhe kohore, ai ishte ne krye te Med-
resese se Mesme "Alauddin", e cila ishte
rihapur ne vitin 1951, pas kerkesave te
vazhdueshme te besimtareve te besimit
islam ne Kosove dhe me gjere.

Kontributi i tij, si dhe hoxhallareve
tjere ishte vendimtar ne edukimin e bij-
ve te myslimaneve ne principet e fese
islame, qe ata te mos bijen pre e pro-
pagandas se ideologjise komuniste.
Gjeneratat e tera te medresanteve te Me-
dresese, se Mesme "Alauddin", te pajis-
ur me njohurite qe kishin fituar ne
bankat e Medresese moren mbi vete
obligim qe t'i perkushtohen misionit te
imamit, vaizit, hatibit dhe mesuesit te

dituria islame / 213

41

fese, jo vetem ne Kosove, por ne te gji-
tha trojet ku jetonin myslimanet. My-
derrizi yne i nderuar, Sherif Ahmeti ka
luajtur rol vendimtar ne kete aspekt. Ai
jepte lenden e akaidit per t'i pergatitur
ata qe t'i kunderviheshin ateizmit, i cili
ishte ideologji zyrtare e sistemit komu-
nist qe ishte ne pushtet ne ate kohe.
Myderriz Slierif ef. Alimeti punoi ne ar-
sim per afer nje ferek sliekulli, keslitu qe
nga duart e tij dualen sliume nxenes, jo
vetem nga Kosova, por edhe jashte saj.
Kjo kislite bere qe ata ta ruajne me fana-
tizem identitetin e tyre fetar.

Vlen te permendim se perve9 gjur-
meve te pashlyeshme, qe ai la ne fushen
e arsimit, ai konsiderohet pionier dlie
themelues i publicistikes islame ne Ko-
sove. Ishte i pari qe nxori revisten e pare
islame ne gjuhen shqipe ne Kosove ne
vitin 1971, te cilen emertoi (Edukata
Islame". Ky ishte nje hap i madh dhe i
rendesishem per ate kohe, kur dihet se
shtypi ateist ishte ai, qe mbizoteronte ne
skenen kosovare. Ai qendroi ne krye te
kesaj reviste per gjashtembedhjete vjet
rresht. Kjo kishte bere, qe revista "Edu-
kata Islame", te behet njera prej revis-
tave me te njohura ne Kosove dhe te jete
e lexuar tek njerezit e te gjitha moshave.
Ne editorialet e saj, ai vazhdimisht pote-
nconte rendesine e besimit ne Allahun si
dhe ruajtjen e identitetit islam si para-
kushte per ruajtjen e identitetit kombetar
shqiptar. Ky hap i mire, i myderrizit tane

&^

-* i

te nderuar, trasoi rrugen per nxjerrjen e
revistave tjera islame te mevonshme si
"Dituria Islame", "Drita e Kur'anit",
"Zgjimi Islam" etj.

Myderriz Sherif ef. Ahmeti eshte i
njohur si perkthyes i Ilmihalit, ne vitin
1968 ne gjuhen shqipe per t'i njohur
myslimanet me bazat e fese Islame. Po
ashtu ai eshte hartues i disa teksteve isl-
ame, lidhur me problemet me te cilat
preokupoheshin myslimanet ne Kosove
dhe ne Ballkan. Tre vjet para vdekjes se
tij, ne vitin 1995, shkrimet e tij te botu-
ara ne faqet e revistes "Edukata Islame"
u tubuan dhe u botuan ne nje permble-
dhje te ve9ante me tituU: "Komente dhe

K^v*^£

mendime".

Myderriz Sherif Ahmeti, u be edhe
me i njohur nder shqiptaret me perkthi-
min e Kur'anit me komentim ne gjuhen
shqipe, te cilin e botoi Kryesia e Bash-
kesise Islame e Kosoves ne vitin 1987.
Ky perkthim me vone u ribotua edhe
disa here dhe mund te konsiderohet njeri
nder librat me te perhapur ne gjuhen
shqipe, qe ka arritur ne nje tirazh prej
me shume se nje milion ekzemplare.

Gjate kohes, sa Myderriz Sherif ef.
Ahmeti ishte myfti i Keshillit te Bashke-
sise Islame te Prishtines, diteve te xhu-
ma mbante ligjerata dhe keshilla ne
xhamine e Madhe te Sulltan Mehmet
Fatih, ne kryeqender te Kosoves. Keshi-
llat e tij kishin zgjuar kersherine e mys-
limaneve tek te gjitha moshat. Andaj ne
ato prezantonte nj numer shume i madh
i njerezve nga te gjitha moshat. Kjo ki-
shte bere qe ai te njihet edhe nga nje as-
pekt tjeter, kesaj radhe si vaiz dhe hatib.

Myderriz Sherif ef Ahmeti vdiq ne
Prishtine, me 14 prill 1998, ne moshen
78 vje9are. Pas veti la nje thesar te gmu-
ar te shkrimeve islame. Rahmetliu, tere
jeten e vet ia kishte perkushtuar Islamit
dhe shkencave te tij . Ishte ne sherbim te
Islamit dhe myslimaneve me tere qenien
e tij. Zoti i madherishem i kishte dhene
jete qe ai vet ta shohe deshtimin e Islam-
it, per te cilin kishte parashikuar me he-
ret. Islami kishte qendruar i forte dhe i
kishte perballuar me suksese shtrengates
komuniste. Ai me ndihmen e Allahut
dhe perpjekjet e myderrizit tane dhe ho-
xhallareve tjere te brezit te tij ishte edhe
me i forte se me pare. Andaj, sot nxene-
sit dhe studentet e tij me krenari dhe
mburrje perkujtojne myderrizin e tyre ne
dhjetevjetorin e vdekjes, i cili po koi-
ncidon me realizimin e endrres se
myderrizit te tyre si dhe te brezave te
mehershem me shpalljen e Kosoves
shtet sovran dhe te pavarur. Kjo ishte
deshira edhe e myderrizit dhe alimit tane
te madh. Allahu i madherishem e shper-
blefte me Xhennet.

Faija e xhenazes se H. Sherif Ahmetit

Ky artikuU eshte botuar ne te perditshmen "Al-
arab" te Katarit me 16.04.2008, ne rabriken Hi-
stori dhe Civilizim, me rastin e dhjetevjetorit te
vdekjes se Myderriz Sherif ef. Ahmetit, shkruar
nga Qemajl Morina.

42

dituria islame / 213

Me shkas

Dukuria e vetevrasjes
dhe trajtimi i saj sipas parimit islam

Fitim Flugaj

Ne shoqerite ne transicion 9do gje
eshte e mundur. Aty hasim ne du-
kurite e shumta negative qe para-
qiten shpejt, por nuk menjanohen
shpejte. Nje gje e tille nuk ben te ndodhe ne
shoqerine e mirefdlte islame. Shoqeria isla-
me e mirefillte, e ndertuar dhe edukuar mbi
bazen e besimit te drejte ne Krijuesin Abso-
lut, nuk paramundeson shfaqjen e dukurive
negative ne mesin e kesaj shoqerie. Arsyeti-
mi per kete vjen nga fakti se kjo shoqeri ide-
ale ka nje energji te jashtezakonshme per
perballimin e cilesdo sfide te jetes, i trajton
gjerat ngadale dhe me urtesi te perkryer. Mbi
te gjitha, u paraprin gjerave e ngjarjeve dhe
vendos nje preventive te hershme. Ne vend
qe te merret me menjanimin, kjo merret me
pare me parandahmin dhe mundi dhe ener-
gjia nuk shkojne kot.

Vetevrasja eshte nje dukuri qe shfaqet si-
domos ne shoqerite ateiste dhe me besim te
luhatshem e ne shoqerite qe jetojne ne bese-
tytni dhe te cilat ne pergjithesi ballafaqohen
me probleme te renda ekonomike, sociale
dhe psikologjike. Dukuria e vetevrasjeve per
mjedisin e Kosoves eshte dukuri e re, qe mo-
ri permasa shqetesuese pas vitit 2000. Statis-
tikat e fundit tregojne per rritje te larte te
kesaj dukurie ne Kosoven e pasluftes. Kesh-
tu, ne vitin 2000 numri i vetevrasjeve arrin
ne 48, ne vitin 2001 ne 74, ne vitin 2002, 51,
ne vitin 2003 ne 68, ne vitin 2004 ne 67, ne
vitin 2005 ne 54 dhe ne gjashtemujorin e pa-
re te vitit 2006 numri i te vetevrareve arrin ne
26. D.m.th. gjate ketyre viteve jane vetevrare
gjithsej 388 persona'. Natyrisht kjo shifer
nuk eshte sakte dhe ajo duhet marre me reze-
rve, sepse jane shenuar vetem ato te dhena qe
paraqiten ne spitale, perkatesisht ne klinika
te mjekesise ligjore ose ne deget forensike te
spitaleve te vendit. Ne keto institucione nuk
paraqiten te gjitha rastet e vetevrasjeve. Disa
nga vetevrasjet paraqiten si "vdekje akside-
ntale", per shkak te ruajtjes se dinjitetit per-
sonal, familjar etj.' Keshtu, gjate ketyre
gjashte vjetve e gjashte muajve, ne Kosove
kane here vetevrasje mesatarisht nga shtate
veta, perkatesisht nga 7,76 veta per secilin
vit ose per fdo dy muaj ne Kosove eshte here
nga nje vetevrasjet Keto te dhena jane vertet
alarmante. Kur kesaj t'i shtohet edhe numri
te vrareve qe ka ndodhur gjate ketyre viteve,
atehere kjo ^eshtje eshte jashtezakonisht
shqetesuese.

Kjo Have e vuUkanit famekeq, qe ka perf-
shire shoqerine tone kosovare, tanime eshte
nje realitet qe nxjerr ne shesh shume gjera.
Ne radhe te pare mungesa e gjate e edukimit
fetar gjate kohes se sistemit monist-ateist ka

krijuar nje gjenerate labile dhe te paafte per
edukim, verehet se nga ata qe bejne vetevras-
je, shumica jane persona qe kane lindur dhe
jane rritur ne komunizem, se bashku me bijte
e tyre. Faktor tjeter eshte degjenerimi i madh
moral dhe marredheniet e parregullta intime
ne shoqeri, sidomos amorali ne mes te te afe-
rmve, te cilet, per t'iu shmangur problemeve,
po bejne vetevrasje. Ka edhe shume faktore
te tjere, por te gjitha mund t'i permbledhim
brenda nje problemi. Problemi eshte munge-
sa e imanit-besimit dhe mungesa e edukimit
te mirefillte.

Pejgamberi s.a.v.s. thote: "Kishte qene
nje njeri i plagosur rende ne trap dhe mbyti
vetveten. i Lartesuari Allah tha: "Ky njeri
shkeli ne ^eshtjen (kompetencen) Time me
doren e vet. la kam ndaluar hyrjen ne xhe-
net."*

Ky hadithi kudsij flet qarte se personi nuk
ka qene ne gjendje ta perballoje fatkeqesine
qe i ka ndodhur ne momentin e caktuar. Si-
pas ketij hadithi, njeriu nuk ka te drejte te
preke ne kompetencat e Zotit, e shpejtimi i
vdekjes eshte kompetence e Zotit.

Njeriu duhet te jete i pergatitur ne ^do
moment per t'u perballur me veshtiresi te
ndryshme. Jeta nuk mund te ece vazhdimisht
me te njejtin ritem. Edhe jeta eshte si relievi
i tokes, perplot kodrina e fusha. Askund nuk
ka vetem fushe dhe as vetem kodrina.

AUahu i ka dhene njeriut shume dhunti,
dhuntia me e madhe eshte mendja. Mendja
eshte privilegji i njeriut dhe mjeti qe i mu-
ndeson njeriut pershtatje dhe ballafaqim me
sfidat e jetes. Dhunti e madhe per njeriun
eshte se njeriu ne 9do aspekt e posedon na-
tyren e pershtatshmerise dhe ballafaqimit me
te gjitha veshtiresite.

Krahas kesaj, Meshireploti Allah ka der-
guar pejgambere dhe shpallje per ta edukuar
njeriun, duke filluar nga edukimi i shpirtit e
deri tek edukimi i gjymtyreve. Dhe kjo gje
nuk i mundeson njeriut te base ne boshliek
dhe varferi shpirterore dhe e mban fort ne
lidhje me Zotin.

Mbeshtetja ne Zotin xh.sh., njeriut i mu-
ndeson qe shume lehte t'i tejkaloje sfidat dhe
problemet e jetes. I Derguari s.a.v.s. ne nje
hadithi sherif, thote: "Shume e fuditshme-in-
teresante eshte feshtja e besimtarit mysli-
man. E tere 9eshtja e tij eshte miresi. Nese
ballafaqohet me difka te mire, nuk e tepron
dhe falenderon, nese ballafaqohet me ndonje
fatkeqesi te madhe, duron, e perballon dhe e
konsideron te mireseardhur e E falenderon
Allahun. Kjo nuk mund te gjendet tek askush
tjeter perverse tek besimtaret.'"

Po pra, nje qendrim kaq burrnor dhe sta-
bil nuk mund te gjendet tek askush tjeter
perve9se tek besimtari i vertete e i sinqerte, i
cili shpresat i ka tek Zoti i vet dhe kurrsesi

nuk bie nen kthetrat e pesimizmit te djalle-
zuar, qe shpie ne vetevrasje.

Besimtari i sinqerte eshte i kenaqur me
ate qe i cakton Krijuesi Allah dhe qe i vjen
prej Tij, qofte edhe sprove shume e rende.
Besimtari nuk i keput shpresat ne asnje me-
nyre. Ai eshte ne perputhshmeri me ate qe i
keshillon ajeti kuranor, qe thote: "E mos e
humbni shpresen nga meshira e AUahut, se-
pse vetem popuUi jobesimtar e humb shpre-
sen ne Allahun.'"

Ndersa ne nje ajet tjeter Allahu thote:
"Askush nuk e humb shpresen ne meshiren e
Zotit te vet. Perve9 atyre qe jane te humbur'"

Nga keto ajete kuranore na behet fare e
qarte se vetevrasja paraqitet tek ata qe i hu-
mbin shpresat tek Zoti i tyre dhe qe jane te
humbur. Natyrisht se shkenca e pranon qe
njeriu, para se te vetevritet, kalon ne gjendje
jo normale dhe pastaj ben vetevrasje, por e
gjithe dukuria na del ne pah se vjen si rezul-
tat i mosbesimit. Lusim Krijuesin e Madhe-
rishem qe gjendja edukative tek popuUi yne
te permiresohet dhe edukimi i mirefillte fetar
te arrije te futet neper institucione dhe shtepi,
per te parandaluar jo vetem vetevrasjen, por
te gjitha dukurite negative.

Fusntoat:

1 . Pajazit Nushi, Vetevrasjet e te miturve ne Koso-

ve ne vitet 2000-2005 dhe vleresimi i instanca-
ve kontroUuese te tyre - hulumtim prapavep-
rues, "Studime", nr. 13, Prishtine, 2006, f 238.

2. Po aty, f 237.

3. Po aty, 238.

4. Sahih Bukhari.

5. Po aty.

6. Sure Jusuf 87.

7. Sure El-Hixhr, 56.

dituria islame / 213

43

Bisede

Sekretari i Kryesise se Bl te Kosoves Resul Rexhepi flet per verejtjet dhe sugjerimet qe bene bashkesite fetare tradi-
cionale ne Draft-Kushtetuten e Kosoves

Pjesa me e madhe e propozimeve

e sugjerimeve te bashkesive fetare nuk jane

marre parasysh nga Komisioni Kushtetues

Me 4 prill 2008, Kuvendi i Republikes se Kosoves, ne seance solemne miratoje Kushtetuten e Republikes se Kosoves.

Miratimi i Kushtetutes se Kosoves eshte nje ngjarje e rendesishme per historiografine me te re te Kosoves, dhe lirisht
mund te themi se pas 17 shkurtit, kur po Kuvendi i Kosoves shpalli pavaresine e vendit, miratimi i Kushtetutes eshte ngjar-
ja me e rendesishme, ngase me kete akt edhe praktikisht Kosova behet edhe me aktin me te lart juridik - Kushtetuten e
vendit.

Duke marre parasysh gjendjen ne te cilin gjendet Kosova, ne kete faze pas pavaresise, ku e tere vemendja eshte per-
qendruar tek konsolidimi i shtetit me te ri ne bote, i cili doren ne zemer po perballet me sfida te ndryshme nga politika dhe
diplomacia e orkestruar serbo-ruse, menyra e miratimit te kushtetutes lene shume per te deshiruar, ngase megjitheqe u
mbajte nje debat (diskutim publik) me opinion, ky lloj debati, qe me shume ishte nje njoftim i opinionit me Draftin kushte-
tues sesa debat e diskutim publik i mirefillte, u krye ne nje kohe te shkurte, pa pasur mundesi te duhur qe opinioni dhe
grupet e interesit te japin mendimet e tyre.

Duhet te jemi koshient se Drafti Kushtetues eshte i pergatitur ne baze te planit te Ahtisarit dhe kompromiseve me fak-
toret nderkombetar. Andaj Komisioni Kushtetues i Kosoves, megjitheqe mbajti gjoja nje diskutim publik, ne fund thuajse
nuk mori asgje parasysh nga verejtjet qe iu ben draftit ne tubimet me qytetaret dhe grupet e interesit.

Projekt - Kushtetuten e Kosoves me shume kujdes e kishin analizuar edhe ekspertet e Bashkesise Islame te Kosoves
dhe ata te Ipeshkvise katolike, pra te dy institucioneve qe udheheqin me bashkesite tradicionale te Kosoves, apo thene
me mire te dy institucioneve fetare shqiptare.

Ndersa udheheqesit e Kishes Ortodokse serbe nuk u moren fare me Kushtetuten e Kosoves duke e injoruar dhe mos
e pranuar.

Ekspertet e Bashkesise Islame te Kosoves fillimisht analizuan Draft- Kushtetuten e Kosoves, dhe me pas bene edhe
verejtjet e tyre, te cilat ia derguan Komisionit Kushtetues me te cilet edhe bashkebiseduan dhe debatuan per menyren e
inkorporimit te verejtjeve e sugjerimeve. Pos kesaj Bashkesia Islame e Kosoves dhe Ipeshkvia e Kosoves apo thene me
mire ekspertet e dy bashkesive fetare harmonizuan qendrimet dhe te njejtat ia derguan Komisionit Kushtetues. Porfatke-
qesisht Komisioni Kushtetues me gjithe premtimet se do t'i marre parasysh sugjerimet e bashkesive fetare kjo mbeti vetem
nje premtim ngase asgje nuk mori parasysh nga propozimet dhe sugjerimet e propozuara nga bashkesite fetare.

Per te kuptuar me mire se gka ne te vertet ekspertet e bashkesive fetare i sugjeruan Komisionit Kushtetues ne bised-
uam me sekretarin e Kryesise se Bl te Kosoves H. Resul Rexhepin. ^M

D.I.: Fillimisht na thoni si e keni perceptuar hartimin e Draftit\
te Kushtetutes?

Resul Rexhepi: Duke qene se Kushtetuta eshte akti me i lart I
juridik i nje shteti, rendesia e te cilit eshte e padiskutueshme, ne
veganti per rrethanat tona, une kam kujtuar se diskutimit publik
do t'i kushtohet rendesi me meritore, se do te merren parasysh
verejtjet, propozimet dhe sugjerimet e atyre qe neser pas gjys-
mes se qershorit do te veprojne sipas saj. Fatkeqesisht nje gje e j
tille nuk ndodhi. Per me teper, draft-Kushtetuta me shume i per-
ngjante nje perkthimi jo edhe aq te bukur, diskutimi publik qe me|
shume simbolik se sa dinjitoz, propozimet e arritura nuk u perfil-
len aq sa duhej dhe ne fund edhe miratimi i te njejtes u be ashtu |
si? u be. Me qene se ne deshirojme qe shtetin tone te ri ta nde-
rtojme ne baza te shendosha, ku rol teper te vegan luan pikeri-»
sht Kushtetuta, jam thelle i bindur se me kete rast asaj nuk ia
kemi dhene hakun. ' h. Resul Rexhep.

D.I.: Cilat jane verejtjet themelore te Kryesise se Bl te Kosoves?

Resul Rexhepi: Gjate kohes sa projekt-Kushtetuta ka qene ne diskutim publik, ne kete e kemi marre me serio-
zitetin me te madh, madje jemi konsultuar edhe me eksperte, me qellim qe te kontribuojme ne kete drejtim. Ne kry-
esisht jemi fokusuar ne ato pjese gjegjesisht dispozita qe kane te bejne me bashkesite fetare, jo pse te tjerat nuk
na kane interesuar por me qellim qe ato t'i leme secilit per fushen e vet. Natyrisht edhe me rastin e propozimeve
tona vazhdimisht e kemi pas ne konsiderate edhe "Pakon e Ahtisarit".

Verejtjet tona kane qene parimore duke filluar tek perkufizimi i shtetit, pastaj, shteti laik, e drejta e jetes, e drejta
e marteses dhe familjes, liria e besimit, e ndergjegjes dhe e fese, dhe ajo qe ka te beje me konfesionet fetare.

44

dituria islame / 213

D.I. : A jane mane ne konsiderate verejtjet dhe sugjerimet ejuaja?

Resul Rexhepi: Fatkeqesisht, pjesa me e madhe e propozimeve tona nuk jane marre parasysh, ose jane mod-
ifikuar ne ate menyre sa qe ne fakt nuk ofrojne ate qe ne kemi propozuar. Ne, me dashamiresine tone me te madhe,
kemi shkuar ne minimumin e mundshem, pra, vetem ne ato nene te cilat kane te bejne me bashkesite fetare dhe
besimtaret tane. Per te qene gudia edhe me e madhe, ne pasi qe verejtjet dhe propozimet tona ia kemi derguar
komisionit kushtetues, se bashku me perfaqesuesit e Kishes katolike kemi debatuar edhe me kryetarin dhe disa
anetare te ketij komisioni, te cilet edhe pse na kane prit me fjale miradije, megjithate, propozimet tona kane ngelur
te papranueshme. IVladje, per disa nderhyrje tona, sig eshte rasti me nenin 37, pika 2, na kane pohuar se do t'i rreg-
ullojne me ligj, sa kohe qe dihet se ligjet duhet te jene te perputhura me Kushtetute e jo edhe e kunderta.

D.I.: Si e vieresoni poziten e bashkesive fetare ne Kushtetuten e Kosoves?

Resul Rexhepi: Pozita e bashkesive fetare, ne veganti ajo juridike, nuk eshte e rregulluar s\g kemi deshiruar ne,
duke filluar nga laicizmi e deri tek financimi, ose aspekti material e te ngjashme

D.I.: Si e siiihni qe Kushtetua e Kosoves, ne nje fare menyre lejon madje homoseksualizmin?.

Resul Rexhepi: Me gjase po, ose se paku eshte lene e pa definuar plotesisht, keshtu qe mund te interpretohet
ne dy menyra. Ne kemi kerkuar qe nenit 37, pika 2 t'i shtohet "...e gjinive te kunderta" gje qe nuk eshte pranuar. IVle
kete rast ne kemi potencuar se jemi thellesisht kunder legalizimit te martesave te gjinise se njejte, per faktin se kjo
eshte ne kundershtim te plote me vet natyren e njeriut, eshte ne kundershtim me traditen tone shekullore, per me
teper, si e tille eshte kunder Krijuesit te saj.

Formulimi qe eshte dhene ne versionin perfundimtar te Kushtetutes lene mundesine e keqinterpretimit dhe rrjed-
himisht edhe te keqperdorimit.

D.I.: Ju keni harmonizuar qendrimet edhe me Kishen katolike, pasi qe keni pare qe nukjeni perfillur gfare qen-
drimin do te mbajne dy bastikesite a keni pas takim ne nivel te eksperteve.

Resul Rexhepi: Eshte shume e vertete se me Kishen Katolike te Kosoves per kete ?eshtje shume te rende-
sishme kemi bashkepunuar dhe i kemi derguar verejtjet tona dhe i kemi dorezuar tek komisioni. Me pastaj, kemi
organizuar edhe nje takim, si? permenda me heret, me shumicen e anetareve te komisionit kushtetues. Tani, pas
miratimit te Kushtetutes, akoma nuk kemi pas rast te bisedojme per kete 9eshtje. Kujtoj se gjate diteve ne vijim
mbase do te bisedojme edhe me ta, nderkaq gka do te ndermarrim, une nuk deshiroje te prejudikoj.

(biseduan:
b. Simnica & r. shkodra)

Propozimet e Kryesise se Bl te Kosoves per ndryshime dhe plotesime drejtuar
Komisionit per liartimin e Kushtetutes se Republikes se Kosoves

KOMISIONIT KUSHTETUES

PER HARTIMIN E DRAFT-KUSHTETUTES

SE REPUBLIKES SE KOSOVES

PRISHTINE

LENDA: Propozimet per ndryshimin dhe plotesimin e draft-Kushtetutes se Republikes se Kosoves.

Kryesia e Bashkesise Islame te Republikes se Kosoves,
pas lexlmit dhe analizimit te Draft-Kushtetutes, konsideron se
komisioni I nderuar ka bere nje pune te madhe, e cila gjithsesi
duhet vieresuar lart. Megjithate, kjo kryesi, ne emer te organe-
ve dhe institucioneve te Bl-se dhe ne emer te saj, duke u ba-
zaar ne momentin aktual politik dhe duke I vieresuar rrethanat
aktuale ekzistuese, komisionit te respektuar kushtetues, mini-
malisht I ben keto:

PROPOZIME

(Sa per ilustrim, keshtu e ka te rregulluar Kushtetuta e Sllo-
venise dhe disa te tjera)

Pas paragrafit 1 te nenit 38, te shtohet edhe nje paragraf me
kete permbajtje: "Institucionet publike sigurojne manifestimin
dhe praktiklmin e besimit".

Pas paragrafit 3 te nenit 38, te shtohet edhe nje paragraf:
"Shteti siguron mbajtjen e mesimit (kultures ose edukates)
fetare tradicionale ne shkollat publike".

Neni 1.

Alineja 3 e ketij neni te jete: "Republika e Kosoves nuk ka
pretendime territoriale ndaj asnje shteti ose pjese te ndonje
shteti." (Pjesa vijuese e kesaj alineje te fshihet).

Neni 8.

Neni 8 i propozuar, te ndryshohet dhe te behet:
e Kosoves eshte shtet neutral ne geshtje te fese".

' Republika

Neni 38.

Tek alineja 1, ku shkruhet: "Liria e besimit, e ndergjegjes
dhe e fese, eshte e garantuar" te shtohet edhe : "Ajo mund te
ushtrohet lirshem nejeten private dhe publike".

Neni 39.

Paragrafi 4 te plotesohet dhe te jete:

"Bashkesite fetare kane te drejte te themelojne shkolla feta-
re, Institucione arsimore-edukative dhe institucione bamirese,
te cilat shteti i ndihmon ne perputhshmeri me kete Kushtetute
dhe me ligjin".

Pas paragrafit 4 te shtohet edhe nje paragraf me kete per-
mbajtje:

"Shteti i financon bashkesite fetare tradicionale".

(Duke qene se keta besimtare-shtetas jane taksapagues te
po ketij shteti, eshte e drejte e natyrshme dhe legjitime te gezo-
jne nga shteti financimin e bashkesive te tyre).

dituria islame / 213

45

Verejtje e pergjithshme:

Ne tere tekstin e draft-Kushtetutes fjala "konfesion" te zeve-
ndesohet me fjalen "bashkesi".

(Sepse ne tekst behet fjale per bashkesi po thuhet konfe-
sion, gje qe slikencerislit dlie logjikisht nuk qendron).

Te nderuar anetare te Komisionit kushtetues!

Keto jane vetem disa nga verejtjet dhe propozimet tona.
Jemi percaktuar ne minimumin qe mund t'Ju propozojme.

Duke Ju falenderuar per mirekuptim dlie me sliprese se
keto propozime do t'i perfilini, me se do t'i nderoni te gjithe bes-
imtaret, Ju persliendesim sinqerislit.

Prishtine 1 mars 2008

Me respekt,

KRYETARI,

Myftiu Mr. Nairn Ternava

Propozimet e bashkesive fetare tradicionale te Kosoves: Kryesise se Bl-se te Kosoves

dhe Ipeshkevise se Kosoves per ndryshime dhe plotesime drejtuar Komisionit

per hartimin e Kushtetutes se Republikes se Kosoves

REPUBLIKA E KOSOVES
KRYESIA E BASHKESISE ISLAME
IPESHKEVIA E KOSOVES
dt.17 mars 2008

KOMISIONIT KUSHTETUES TE REPUBLIKES SE KOSOVES
PRISHTINE

Bashkesia Islame e Kosoves dhe Kisha Katolike e Kosoves,
pas shqyrtimit te kujdesshem te Projekt-Kushtetutes, kane
qendrim te perbashket rreth disa geshtjeve parimore dhe tejet
te rendesishme mbi jeten dhe familjen. Prandaj, duke u nisur
nga fakti se jeta eshte e pacenueshme dhe e shenjte, dhe se
famiija eshte qeliza baze e gdo shoqerie, ne si perfaqesues te
bashkesive fetare dhe per te miren e perbashket te te gjithe
qytetareve, propozojme qe ne Projekt-Kushtetute te behen
disa ndryshime dhe plotesime te domosdoshme.

Ne Projekt-Kushtetute, kapitulli II, neni 25 (E drejta e jetes),
pika 1 thuhet:

"Secili individ qe nga lindja gezon te drejten e jetes".

Ne propozojme qe kjo pike te ndryshohet si vijon:

"Secili individ qe nga ngjizja (fillimi, zanafilla) gezon te
drejten e jetes".

Arsyetim

Per ne si shqiptare dhe si fetare, jeta eshte e pacenueshme
dhe e shenjte qe nga zanafilla deri ne mbarimin e saj natyror,
pra ne gdo faze apo periudhe te saj.

Kjo bindje dhe ky percaktim mbeshtetet ne traditen tone, ne
parimet fetare dhe ne realitetin shkencor.

Neni 37 (E drejta e marteses dhe familjes), pika 2, thuhet:
"2. Martesa dhe zgjidhja e saj rregullohen me ligj dhe bazo-

hen ne barazine e bashkeshorteve".

Ne propozojme qe kjo pike e ketij neni te ndryshohet ose te

perplotesohet si vijon:

"Martesa dhe zgjidhja e saj rregullohen me ligj dhe bazohen
ne barazine e bashkeshorteve te gjinive te kunderta (te ndry-
shme)."

Arsyetim

Formulimi i Projekt-Kushtetutes neni 37, pika 2, nuk eshte i
qarte sa duhet, dhe jep mundesi te keqinterpretimeve dhe keq-
perdorimeve.

Ne jemi thellesisht kunder legalizimit te martesave brenda
gjinise se njejte, perfaktin se kjo eshte ne kundershtim te plote
me vote natyren e njeriut, dhe si e tille edhe kunder Krijuesit te
tij.

Neni 39 (Konfesionet Fetare), pika 3, thuhet:

"Konfesionet fetare jane te lira qe te rregullojne pavaresisht
organizimin e vet te brendshem, veprimtarite fetare, si dhe ritet
fetare".

Ne propozojme qe kesaj pike t'i shtohet si vijon:

"Konfesionet fetare jane te lira qe te rregullojne pavaresisht
organizimin e vet te brendshem, veprimtarite fetare, ritet fetare,
si dhe disponimin e pronave dhe te mirave materiale".

Arsyetim

Bashkesite tona fetare jetojne kryekeput nga kontributet e
besimtareve, prandaj ato duhet te gezojne te drejten e disponi-
mit dhe te menaxhimit ne menyre autonome te mjeteve te tilla.

Bashkesia Islame e Kosoves dhe Kisha Katolike e Kosoves
jane thelle te bindura se keto propozime te cituara jane mini-
mum i kerkesave tona dhe, si te tilla, do te hasin ne mirekupti-
min dhe pelqimin e Komisionit Kushtetues te Republikes se
Kosoves.

Ne qofte se keto propozime nuk merren parasysh nga Ko-
misioni Kushtetues, jemi te detyruar qe keto qendrime tona, t'i
bejme publike duke theksuar mospelqimin tone te plote ne pi-
kat e lartpermendura.

Propozimet e derguara me shkrim nga secila Bashkesi Fe-
tare veg e veg (Islame dhe Katolike), mbesin ne fuqi dhe shpre-
sojme se edhe ato do te hasin ne mirekuptimin e Komisionit
Kushtetues.

Me nderime,

Per Bashkesine Islame,

Kryetari,

Myftiu Nairn Temava

Per Kishen Katolike
Dode Gjergji,
Ipeshkev i Kosoves

46

dituria islame / 213

Neper Keshillat tane

Keshan i Bashkesise Islame ne Kaganik

Tradita islame ne rajonin
e Kafanikut eshte e hershme

Disa te dhena per Ka^anikun

Komuna e Kafanikut shtrihet ne pjesen jugore te Ko-
soves, me nje pozite te volitshme gjeografike. Karakte-
ristikat kryesore te komunes jane: Nje siperfaqe prej 306
km^; Terren malor me gryka te mprehta; kryesisht te py-
llezuara (60%); Rrafshine lumore, ne vendbashkimin e
dy lumenjeve, kryesisht toke e punueshme; Lidhje e
mire rrugesh me Prislitinen, Slikupin, Tetoven, dlie Pri-
zrenin; Lidhje e mire hekurudhore me Serbine, me IVla-
qedonine dhe Greqine.

Kaganiku si qender administrative-qyteze daton qysh
nga fundi i shek. XVI, qe deri ne vitin 1891 ishte nahije e
Sanxhakut te Shkupit, te Vilajetit te Kosoves. Themelue-
si i pare i kesaj qyteze eshte Koxha Sinan Pasha, i cili
ndertoi Xhamine e cila edhe sot ekziston, nje kuzhine
publike (imaret), nje shkolle ne afersi te Xhamise, dy ha-
ne, nje hamam, kalane dhe disa mullinj mbi lumin Le-
penc.

IVleqenese neper Kaganik kalon magjistraija Prishtine
- Shkup, si dhe hekurudha Fushe Kosove - Selanik (e
ndertuar ne vitin1879) , e ben Kaganikun vend te rende-
sishem me strategji te posagme ekonomike.

"Keshilli i Bashkesise Islame ne Kaganik eshte theme-
luar me 1981 nga Kuvendi i Bashkesise Islame te Koso-
ves (vendimi nr. 02 numer 157/1, te dates 05.06.1981).
Deri ne kete kohe territori Keshillit te Kaganikut eshte ad-

Kaqaniku

ministruar e udhehequr nga Keshilli i Bl te Ferizajt" - na
tha fillimit kryetari i KBI te Kaganiku dr. Musli Verbani
dhe vazhdoi:

"Mirepo megjitheqe si keshilli i themeluar vetem ne
vitin 1981, tradita islame ne rajonin e Kaganikut eshte e
hershme, kjo argumentohet me se miri me historine e

xhamive te kesaj ane, e
me konkretisht me nde-
rtimin e xhamise se Ko-
xha Sinan Pashes qe i
perket shekullit te XVI,
respektivisht vitit 1594".
Dr. Verbani me tutje
na tha: Madje duhet ce-
kur se pos xhamise ate
kohe Koxha Sinan Pa-
sha kishte ndertuar nje
kompleks te tere ku
perfshiheshin edhe nje
medrese, nje imaret
(kuzhine publike), dy
hane (bujtina), nje ham-
am (banje publike), ka-
lane dhe disa mullinj
mbi lumin Lepenc, du-
het thene se me kete
kompleks ze fillon edhe
Kaganiku fillimisht si
vendbanim e me vone
si qender komunale.

dituria islame / 213

47

Dr. Musli Verbani - kryefar

Ne perhapjen e fese islame pos xhamise se Koxha
Sinan Pashes nje rol te rendesishem ne edukimin dhe
arsimimin e popullates jo vetem te Kaganikut po edhe
me gjere ka luajtur medreseja e Koxha Sinan pashes qe
ka qene ne kete kompleks e cila nje kohe ishte nje nder
qendrat me te rendesishme te arsimimit e edukimit jo ve-
tem ne Kafanik por edhe ne rrethine. Kjo medrese eshte
e njohur ne historine tone si nje nder institucionet me te
rendesishme te kohes".

Ndersa per shtrirje dhe administrimin e keshilli te El-
se te Kaganikut kryetari Dr. IVlusli Verbani thote:

"Shtrirja aktuale e Keshillit te Bashkesise Islame esh-
te ne tere territorin e Komunes se Kafanikut, (pa perfshi-
re ketu territorin e pilotkomunes se Hanit te Elezit) qe
gjithsej ka ne administrim e perkujdesje 16 xhami, ne te
cilat zhvillohet jeta fetare per besimtaret e komunes se
Kaganikut.

Lidhur me interesimin tone per vakefet e KBI-se, Dr.
Musli Verbani thote:

"Nga prona vakufenore e KBI-se Kaganik e cila e ka-
pe vieren prej 38 hektare e 11 ari e 30 m^ nuk ka asnje
leverdi materiale ngase thuajse te gjitha jane ne fshatra
dhe si te tilla nuk sjellin te hyra me perjashtim te 6 -loka-
leve afariste qe i kemi ne qender ketu ne Kaganik e qe
jane te dhena me qira".

Pronat e Keshillit te Bl se Ka^anikut

- Xhamia e Kaganikut 15 ari e 70 metra;

- Xhamia e Kaganikut te vjeter 23 ari e 3 metra;

- Xhamia e Begrances 04 ari e 81 metra;

- Xhamia e Durajve 11 ari e 49 metra;

- Xhamia e Boganjve 15 ari e 59 metra;

- Xhamia e Dubraves 06 ari e 66 metra;

Xhamia me e vjefer ne terriforin e Keshillit te Bl-se Kaqanikut eshte xhamia e Koxha Sinan Pashes e ndertuar me 1954 e cila eshte nje
nder xhamit me te vjetra te Kosoves. Per kah stili eshte xhami e tipit osman dhe ka statusin e objektit monumental ne nivel te shtetit,
eshte nen kujdesin e Institutit per ^Abrojtjen e Monumenteve te Kultures se Kosoves.

48

dituria islame / 213

- Xhamia e Nikajve 05 ari e 50 metra;

- Xhamia e Bicecit 07 ari e 90 metra;

- Xhamia e Gllobocices 05 ari e 56 metra;

- Xhamia e Shtrazes 03 ari e 29 metra;

- Xhamia e Kotlines 02 ari 47 metra.

Pyetjes sone sa i perket anetaresise, kryetari i KBI-se
te Ka9anikut IVlusli ef. Verbani iu pergjigj:

"Edhe pse Keshilli i Bl ne Kaganik, qe shume vite va-
zhdimi eshte ne kerkim te formes me te pershtatshme
per fillimin e grumbullimit te anetaresise ne nivel te Ke-
shillit deri me tash sistemin e pageses se centralizuar e
kemi vetem pjeserisht.

Te centralizuar anetaresine e kemi ne Kaganik dhe ne
fshatrat kryesisht ku xhamite jane ndertuar pas luftes,
pra ku kemi xhemate te reja.

Ne si keshill jemi ne kerkim te formes me te mire per
te shtrire centralizimin e anetaresise ne tere territorin e
keshillit dhe shpresojme qe ne te ardhmen do t'i perfshij-
me edhe xhamite dhe xhematet qe tash nuk jane ne kete
sistem, ngase konsiderojme se nje gje e tille tash eshte
e domosdoshme, madje ne si keshill mendojme qe sis-
temi i pageses se anetaresise duhet sa me pare te
rregullohet ne nivel qendror, pra te hyrat e anetaresise te
paguhen ne arken e kryesise qendrore te Bl e nga atje
te shperndahen neper keshilla sipas nevojes, vetem kjo
menyre do te ruaj e forcoj teresine dhe kompaktesine e
Bl".

Adnan Vishi - u.d. sekretaht

Punonjes te administrates:

- Adnan Vishi - u.d. sekretarit;

- Mumin Shehu - u.d. arketarit.

Kryetaret e deritanishem

- Bafti Raka;

- Qamil Koxha;

- Shaban Shehu;

- Raif Demi;

- Musli Verbani.

Keshilli aktual i Bashkesise Islame i Ka^aniku

(drejtuesit)

- Dr. Musli Verbani - kryetar;

- Fidaim Fazliu - anetar;

- Faik Palloshi - anetar;

- Mumin Shehu - anetar;

- Muhamed Hoxha - anetar;

- Shkelqim Hajdini - anetar;

- Florim Neziraj - anetar.

Xhamia me e madhe ne KBI e Kaqanikut eshte Xhamia e
Deshmoreve ne Lagjen e Kaqanikut, e cila eshte 16x16 m.

Organizimi i Keshillit

"Ne si Keshill per shkak te disa rrethanave qe ve? ja-
ne te njohura sa i perket organizimit te brendshem kemi
pasur nje vakum, por qe duhet cekur se tash ne vitet e
fundit ne bashkepunim me Kryesine e Bl jemi ne fazen
e konsolidimitte brendshem. Kemi te caktuar ushtruesin
e detyres se sekretarit, detyre qe e kryej une dhe gji-
thashtu kemi caktuar edhe ushtruesin e detyres se arke-
tarit Mumin Shehun qe shume shpejt do te bejme konso-
lidimin e duhur te referateve perkatese ate te sherbimit
juridik dhe ate financiar, ndersa ne te ardhmen e afert
keshilli do te emeroje apo do te zgjedh edhe kryeimamin
me ?ka edhe praktikisht do te bejme kompletimin e refer-
ateve te keshillit ashtu si? e parashohin normat e Bl" - na
tha u.d. se sekretarit Adan Vishi i cili me tutje tha: "Mire-
po ajo qe duhet theksuar eshte se funksionimi i Keshillit
sidomos pas luftes eshte bere fale angazhimit dhe perp-
jekjeve te pareshtura te kryetarit te Keshilli dr. Musli Ver-
banit i cili ka dhene nje kontribut te madh ne zhvillimin e
jetes fetare ne kete rreth. Dr. Verbani ka kryer edhe
detyren e kryeimamit po edhe punet administrative, per-
se meriton nje respekt te ve9ante".

Ne vazhdim u.d. sekretari i keshillit duke folur per
strukturen e imameve dhe sistemimin e tyre na tha: "Ne
te gjitha xhamite, kemi imame te rregullt te diet kane
edhe pergatitjen e duhur profesionale, ndersa kemi ve-
tem kater myezine te rregullt. Ne xhamite tjera detyren e
myezinit e kryejne vullnetare, kryesisht xhematlinj vend-

dituria islame / 213

49

^r Musli Verbani luftetar i paepur

~Aktiviteti i dr. Musli Verbanit jo qe eshte i njohur vetem ne misionin e tij prej imami, mualimi e hatibi te perkush-
tuar, por duhet cekur se dr. Musli Verbani eshte nje nder luftetaret e paepur te geslitjes kombetare. Dr. Musliu kur
nisi lufta me 1998 pa asnje hezitim iu baslikua radlieve te UQK-se pjese|
e se dies ishte deri ne glirimin e Kosoves.

Por jo vetem kaq Musli Verbani ishte pjese edhe e luftes ne Maqedoni,
ku ishte i njohur me nofken komandant Hoxha. Per kontributin dhel
angazhimin e dr. Musli Verbanit ne radhet e UQK mendojme qe ndonje;
here tjera duhet shkruar me gjere e me hollesisht its;^

Pas luftes se fundit dr. Musli Verbani ka dhene nje kontribut te gmuari
edhe ne fushen e fjales se shkruar. Dr. Musliu deri tash ka botuar mbi 30 1
libra te fushave te ndryshme, qe mund t'i radhisim: monografi historike
nga lufta e fundit; ne fushen e njohurive per mesimin fillestar Islam e deri|
te 9eshtjet bashkekohore Islame.

es. Keshtu ne keshillin e Bashkesise Islame te Ka9ani-
kut kemi gjithsej 23 te punesuar."

- 16 imame

- 3 punonjes administrativ

- 4 myezine

Mejtepe

Ne KBI te Kafanikut keto xhami kane mejtepe:

- Xhamia e Koxha Sinan Pashes ne Kaganik;

- Xhamia ne fshatin Qafeshqipe (ish-Gllobogice).

Demet e shkaktuara gjate luftes

Per demet e shkaktuara ne Luften e fundit, kryetari dr.
Musli Verbani thote:

Gjate luftes se fundit nga agresori serb jane djegur
dhe shkaterruar keto xhami:

- xhamia e Stagoves;

- xhamia e Qafeshqipes (ish-Gllobogice);

- xhamia e Ivajes.

Ndersa i pyetur se a jane meremetuar keto deme dr.
Musli Verbani na tha:

Xhamia e Begrances

"Fale angazhimit te xhematit po edhe nga ndihma e
donatoreve te ndryshem demet e shkaktuara tashme
jane riparuar"

Zhvillimi i Jetes fetare

Per zhvillimin e veprimtarise fetare ne territorin e KBI-
se te Kaganikut, - bashkebiseduesit tane dr. Musli Ver-
bani dhe Adnan Vishi na thane:

"Aktiviteti dhe jeta fetare ne KBI te Kaganikut zhvillo-
het ne 16 xhami ku pos faljes se namazit, mbahen ligje-
rata, vaze si dhe aktivitete tjera me qellim te edukimit
fetar. Me aktivitetet dhe zhvillimin e jetes fetare ne Ke-
shillin e Bashkesise Islame te Kaganikut mund te themi
se jemi te kenaqur relativisht, ngase ne shume lokalitete
kemi nje aktivitet te mire te organizuar, ndersa ne disa
me pak, por ne pergjithesi kemi rezultate inkurajuese"-
thote kryetari dr. Musli Verbani dhe vazhdon: "Nga 16
xhami sa kemi ne kuader te Keshillit te Bl te Kaganikut,
ne 7 sosh falen kohet e namazit, ne nje xhami falen 4 ko-
he, ndersa, ne xhamite tjera falet vetem namazi i xhuma-
se".

I pyetur per zhvillimin e mesim-be-
simit kryetari Musli ef. Verbani shpre-
het:

"Ne xhamite e Keshillit tone, me-
sim-besimi mbahet rregullisht ne 7
xhami.

Dhe mund te themi se ne kete drej-
tim jane shenuar rezultate te lakmu-
eshme, por mbetet ende shume per
tu bere me qellim qe te perfshijme nu-
mer sa me te madh te te rinjve ne
mesim-besim dhe ne gdo xhami te
organizojme mesim-besim te rregullt".
"Nje kontribut te madh ne fushen e
mesim-besimit sidomos per femra ka
dhene studentja e FSI-se Ajnure To-
pojani e cila organizon mesim-besim
te rregullt per grupmosha te ndrysh-
me per femra ne mejtepin e xhamise
se Koxha Sinan Pashes" na tha krye-
tari dr. Musli Verbani.

50

dituria islame / 213

Dr. Musli Verbani, me vijuesit e mesim-besimit dhe akiivitete tjera fetare

Xhamite qe mbajne mesim-besim
ne KBI te Ka^anikut

Numri i vijuesve
Xhamia te mesim-besimit

- xhamia "Koxha Sinan Pasha" 300

- xhamia e Deshmoreve 30

- xhamia e Durajve 40

- xhamia ne Dubrave 30

- xhamia ne Nikaj 30

- xhamia ne Bi9ec 30

- xhamia ne Gllobogice 120

Ndersa per al<tivitete te tjera perveg mesimbesimit,
u.d. i sel<retarit Adnan Vishi shprehet:

"Ne zhvillimin e jetes fetare rendesi e vegante I eshte
l<ushtuar edhe mbajtjes se tubimeve me l<aral<ter fetar
qe organizohen me rastin e festave dhe diteve te rende-
sishme te fese islame, si tribunave dhe te ngjashme me
to, ne te cilat kane marre pjese nje numer i konsiderue-
shem i besimtareve te moshave te ndryshme. Duhet
potencuar se tribunat kryesisht I kemi organizuar ne
objektet publike".

- Ndertimin e xhamive te reja ne:

- xhami e Durajve (2004);

- xhamia ne Bob (2002);

- xhamia ne Kodren e Trimave (2004);

- xhamia e Deshmoreve (2005);

- xhamia e re Begraces (2008).

- Rindertimi i xhamive te reja:

- xhamia e Nikajve (2004);

- xhamia e Bigecit (2005);

- xhamia e Kotlines (2008).

Bamiresit

Tradicionalisht kaganikasit jane te njohur per bamire-
si, dhe kete e kane deshmuar edhe duke ndihmuar ak-
tivitetet e keshillit te Bl por ketu vien te vegohet:

- Familaj e haxhi All Hoxhes;

- Kani Berisha;

- Shaban Topojani;

- H. Eshref Lika;

- H. Esat Lika;

- H. Hamdi Lika nga Turqia.

I ma mi veteran

Nje kontribut te vegan ne sherbim te ngritjes fetare ka-
ne dhene shume imame te dalluar, qe ka pasur treva
jone e te cilet kane nderruar jete, kurse ne mesin tone do
ta dallojme:

Fejzullah Guri i lindur me 1924, i oil! nga viti 1959 ka
kryer detyren e imamit ne xhamine e fshatit Nikaj.

Te arriturat e ketij Keshilli

Nder te arriturat e keshillit zyrtaret e KBI permendin;
1. Sanimi i demeve te luftes

- Ndertimi I selise se re te Keshillit dhe i dyqaneve afa-
riste tek xhamia e Koxha Sinan Pashes (2002)

Angazhimet per te ardhmen

- krijimi I va kef eve te reja;

- ndertimi i xhamive ne ato vendbanime qe nuk kane

xhami;

- permiresimi i gjendjes ekonomike te te punesuarve
tone;

- krijimi i vendeve te reja te punes per te diplomuarit e

rinj;

- inkuadrimi i sa me shume kuadrove me arsimim te

larte;

- ngritja dhe vetedijesimi i xhematlinjeve per vieren e

anetaresise;

- inkasimi sa me i madh i anetaresise ne arken e KBI-se.

dituria islame / 213

51

Pasqyre permbledhese per xhamite e KBI te Kaganikut

Nr.

Emri i xhamise

Viti i ndertimit

Emri e mbiemri
i imamit

Pergatitja

profesionale

e imamit

Emri dhe mbiemri i
myezinit

Sa l^ohe te
namazit falen
brenda dites

1

xhamia "Gazi Sinan Pasha"- Kafanik

1594

Dr. IVIusli Verbani

superiore

H. Xhavit Kul<a

5

2.

xhamia ne Kotline

1800

IVIenduh Rexha

e meseme

vetem xhumaja

3.

xhamia ne Doganaj

1800

Ali Shehu

vetem xhumaja

4.

xhamia ne Qafeshqipe (ish-Gllobofice)

1800

IVIuhamed Hoxha

e larte

5

5.

xhamia ne Lirishte (ish-Dubrave)

1983

Florim Neziraj

Shemsedin Imishti

5

6.

xhamia ne Duraj

2004

Fidaim Fazliu

superiore

Abedin Elezi

5

7.

xhamia ne Begrance

Adnan Vishi

e mesme

vetem xhumaja

8.

xhamia ne Kaganil^ te vjeter

1960

Nuhi IVIema

e mesme

vetem xhumaja

9.

xhamia ne Ivaje

1956

Reshat IVIulal<u

e mesme

vetem xhumaja

10.

xhamia ne Nil<aj

1956

Fejzuliha Guri

e mesme

5

11.

xhamia ne Bicaj

1944

Fail< Palloshi

e mesme

4

12.

xhamia ne Gurzi (ish -Strazhe)

Fahri Lil<a

e mesme

vetem xhumaja

13.

xhamia ne Bob

2002

Fadil Sopa

5

14.

xhamia ne Koder Trim

2004

Bel<im IVIani

vetem xhumaja

15.

xhamia e Deshmoreve

2005

Shl<elqim Hajdini

H. Elmaz Shehu

5

16.

xhamia ne Stagove

1997

Nehat Hysa

e mesme

vetem xhumaja

Pergatiten: S. Bajgora
R. Shkodra

Hyrja e xhamise se Koxha Sinan Pashes ne Kaqanik

52

dituria islame / 213

Aktivitete

U perku jtua ne 1 0-vjetorin e vdekj
haxhi Sherif AHMETI

Ekspozite, sesion shkencor, Akademi perkujtimore e dokumentar
kushtuar jetes, vepres dhe kontributit te H. Sherif Ahmeti

Ne Prishtine me 17 prill 2008 me nje varg al<tivitetesli
te organizuara nga Kryesia e Bl te Kosoves dlie dy
institucionet arsimore te saja Fakulteti i Studimeve
Islame dlie IVIedreseja e mesme "Alaudin", u perl<ujtua ne
10 vjetorin e vdel<jes, myderrizi, hoxha, alimi e perktiiyesi i
Kuranit ne gjuhen shqipe, liaxlii Sherif Alimeti.

Lirislit mund te tliemi se 17 prilli do te mbetet gjate ne
mendjen dlie l<ujdesin e njerezve ngase thuajse e tere dita
iu kuslitua kujtimit te jetes, vepres dhe kontributit te Haxhi
Sherifit me aktivitete te ndryshme.

Ekspozita

Ne ora 10 ne seline e Kryesise se Bl te Kosoves, fillim-
isht u hap ekspozita me 100 foto te haxhi Sherifit si dhe me
nje numer te gjerave personale.

Ne kete ekspozite u paraqiten 100 foto nga jeta dhe
veprimtaria e haxhi Sherifit. Perzgjedhja dhe renditja e
fotografive eshte here ne menyre kronologjike.

Ekspozita eshte pergatit ne bashkepunim me familjaret e
haxhi Sherifit ku pos fotove u ekspozuan edhe disa gjera
personale te myderrizit si makina e shkrimit, shalli i tij,
syzet, si dhe nje numer te perzgjedhur te doreshkrimeve..

Ekspozita zgjoi kureshtjen e vizituesve e sidomos te ish-
bashkepunetoreve dhe ish-nxenesve te tij.

Sesioni shkencor

Ne ora 11 nisi me pune sesioni shkencor kushtuar je-
tes dhe vepres se haxhi Sherif Ahmetit.

Sesionin shkencor u hap me kryereferatin e Myftiut
Mr. Nairn Ternava: "Haxhi Sherif Ahmeti: Jeta dhe ve-
pra", ne te cilin Myftiu Ternava ne menyre te detaizuar
foil per jeten dhe vepren e myderrizit Sherif Ahmeti.

E

I

J0l

dituria islame / 213

53

Myftiu Ternava gjithashtu nje kujdes te vegante ne refer-
atin e tij, ia kushtoi edhe kontributit te haxhi Sherifit dhene
si mesues i shkolles shqipe, si imam e alim ne xliami, si
myderriz ne medrese, e posagerislit si tliemelues dine drej-
tues i publicistikes islame ne gjuhen sliqipe, dlie si perktliy-
es i Kuranit ne sliqip, perse ai u slipreli:

"Puna dhe kontributi i liaxlii Sherifit ne publicistiken Isla-
me, e bene ate nje erudit te gjysmes se dyte te sliekullit te
shkuar. Me punimet e tij ne periodikun e kohes ai trasoi nje
rruge te sigurt per brezat e ri duke liapur perspektiven e sig-
urt per te ngritur kete fuslie ne tliemele te sliendosha".

Ndersa per perkthimin e Kuranit ne gjuhen shqipe nga
ana e myderriz haxhi Sherif Ahmeti, IVIyftiu Ternava tha:
"Perkthimi i Kuranit ne gjuhen shqipe i shoqeruar, me nje
koment te shkurter, qe mund te konsiderohet edhe si kuro-
rezim i veprimtarise se tij, eshte perkthimi me i botuar ne
gjuhen shqipe (vetem ne IVIedine me 1993 eshte shtypur ne
1 milion ekzemplare), eshte botuar dy here ne Kajro, pastaj
ne Rome, ne Riad, ne Londer, ne Prishtine dhe, s'ka dysh-
im, eshte vepra me e perhapur ne te gjitha trojet shqiptare
dhe ne Diaspore".

Sesioni u mbajt ne dy seanca ne seancen e pare referu-
an 10 studiues te fushata te ndryshme. IVIr. Qemajl Morina
u paraqit me temen "Kontributi i myderriz Sherif Ahmetit ne
medresene "Alauddin" ne Prishtine"; dr. Qazim Qazimi me
kumtesen "Kontributi i myderriz Sherif Ahmetit ne islamolo-
gji", ndersa Sabri Bajgora me kumtesen "Kontributi i haxhi
Sherif Ahmetit ne shkencen e tefsirit".

Hadithologu Mr. Sylejman Osmani para te pranishmeve
u paraqit me kumtesen "Kontributi i myderriz Sherif ef.
Ahmetit rreth personalitetit te Pejgamberit", ndersa Rexhep
Ismaili nje studiues i ri qe per feme magjistrature ne Aman
te Jordanise ka kontributin e haxhi Sherif Ahmetit ne Akadit,
u paraqit me kumtesen "Trajtimi i lendes se akaidit ne me-
simet e mulla Sherif ef. Ahmetit". Mr. Sadik Mehmeti njeri
nder studentet e gjenerates se pare te FSI, lexoi kumtesen
"Kontributi i myderriz Sherif Ahmetit ne Fakultetin e Studi-
meve Islame ne Prishtine, ndersa dr. Xhabir Hamiti lexoi
kumtesen "H. Sherif Ahmeti perkthyes dhe komentues i
Kuranit". Studiuesi i gjuhesise Isa Bajginca u paraqit me ku-
mtesen "Haxhi Sherif Ahmeti dhe perkthimi i Kuranit shqip".
Dr. Mehmet Halimi lexoi kontributin e tij "Shpalime kujti-
mesh per myderriz Sherif Ahmetin, ndersa Fitim Flugaj per
kumtese pati "Shumedimensionaliteti i H. Sherif Ahmetit".

Edhe ne seancen e dyte referuan 10 studiues. Seanca e
dyte filloi me kumtesen e dr. Feti Mehdiut "Strategjia dhe vi-
zioni i H. Sherif ef. Ahmetit per publicistiken islame", per te
vazhduar me Hajrullah Hoxhen me kumtesen "Roll i mulla
Sherif ef. Ahmetit ne themelimin dhe zhvillimin e shtypit is-
lam ne Kosove". Mr. Fahrush Rexhepi u paraqit me kumte-
sen "Mulla Sherif Ahmeti themelues i publicistikes islame",
ndersa Avni Aliu me kumtesen "Gjuha e myderriz Sherif
Ahmetit ne vepren e tij", ndersa Sedat Islami me kumtesen
"Temat e trajtuara nga myderriz Sherif Ahmeti ne publicisti-
ken islame".

Dr. Hysen Matoshi pati per teme referimi ne kumtesen e
tij "Ligjerimi ne akaidin e myderriz Sherif Ahmetit", dr. Ragip
Mulaku u paraqit me kumtesen "Gjuha e "Mevludit" te Tahir
ef. Popoves te transkriptuar nga myderrizi Sherif Ahmeti".

Mr. Musa Vila u paraqit me temen "Myderriz Sherif Ah-
meti simbol i penes fetare", All Veza u paraqit me kumtesen
"Myderrizi neper kohe" ndersa Ramadan Shkodra pati teme
shqyrtimi ne kumtesen e tij "Bio-bibliografia e haxhi Sherif
Ahmetit".

Nga kumtesat e lexuara studiuesit te fushave te ndrysh-
me vune ne pah kontributin e Haxhi Sherifit ne islamalogji,
publicistike, arsim e udheheqje te institucioneve te Bl ne
kohe te veshtira. Ndersa kontributin e tij, ne kohen kur jetoi
e veproi shume nga kumtuesit e krahasuan me kontributin
e rilindesve te shuar.

Organizatori i sesionit premtoi se se shpejti do te boto-
hen materialet e sesionit.

Akademia perkujtimore

Ne mbremje ne amfiteatrin e medresese se mesme "Ala-
udin" te Prishtines u mbajt Akademi perkujtimore kushtuar
jetes dhe vepres se haxhi Sherif Ahmetit, ku qene te pra-
nishem nje numer i madh i njerezve nga te gjitha anet e Ko-
soves e Maqedonise.

Ne kete Akademi fillimisht te pranishmeve per jeten dhe
vepren e Haxhi Sherif ef. Ahmetit foil Myftiu i Kosoves, mr.
Naim Ternava, pastaj te pranishmeve me nje fjale rasti iu
drejtua edhe dekani i Fakultetit te Studimeve Islame te Pri-
shtines, dr. Rexhep Boja, drejtori i Medresese se mesme
"Alaudin" Ekrem Simnica. Te pranishemve ne kete akade-
mi iu drejtua edhe Reisi i Bashkesise Islame te Maqedoni-
se, Sulejman ef. Rexhepi dhe perfaqesuesi i DIJANET-it ne
Kosove.

Per te pranishmit e kesaj akademie u shfaq edhe premi-
era e dokumentarit "Gjurme te H. Sherif Ahmetit", prodhim
i Kryesise se Bl te Kosoves qe u punua posagerisht per
kete pervjetor.

(r. shkodra)

54

dituria islame / 213

Ne Tirane per manifesti
kushtuar Pejgamberit a

s.

Tash e tri vjet, komuniteti mysli-
man i Shqiperise ne bashkepu-
nim me Fondacionin "SEMA"
nga Tirana, organizojne manife-
stim me rastin e Lindjes se Pejgamberit,
IVIuhamedit a.s.

E veganta e ketij evenimentit te rralle
ne trojet tona shqiptare eslite se organi-
zatoret ne baslikepunim me disa fonda-
cione qe veprojne ne Kosove, Shqiperi,
IVIaqedoni dhe gjetiu aranzhojne shkuar-
je te organizuar per ne Tirane per te
marre pjese ne kete manifestim.

Keshtu ishte edtie kete vit kur nga Ko-
sova moren pjese perfaqesues te lart te
Kryesise se Baslikesise Islame te Ko-
soves, qe udhehiqej nga sekretari i per-
gjithshem Resul ef. Rexhepi, si dhe krye-
taret e keshillave te Bashkesise Islame
te Kosoves. Organizimin per te marre
pjese te perfaqesuesve te Bashkesise
Islame te Kosoves ne manifestimin e
Tiranes, ne marreveshje me Kryesine e
Bashkesise Islame te Kosoves e kishte
marre persiper, Fondacioni "Atmosfera"
-misioni ne Kosove.

Nisja nga Prishtina per ne Tirane me
autobus u be pas faljes se namazit te
xhumase me 18 prill 2008, nga sella e
Kryesise se Bl te Kosoves.

Marshuten drejt Tiranes organizatori
e kishte zgjedhur rrugen permes Maqe-
donise, e kjo eshte e kuptueshme, per
shkak te rruges me te mire. Organizatori
i udhetimin per ne Tirane, Fondacioni
"Atmosfera" kishte marre te gjitha masat
e duhura qe udhetimi te jete sa me i le-
hte dhe sa me komod. Gjithashtu organi-
zatori kishte parapare edhe pushim per
freskim dhe per faljen e namzit. Keshtu
namazin e iqindise na ra qe ta falnim ne
Xhamine e Sarajit ne Shkup, ndersa
akshamin dhe jacine ne Xhamine e re ne
Gostivar, ku edhe darkuam.

Rrugen drejt kufirit shqiptaro-maqed-
onas e vazhduam pas namazit te jacise,
ndersa ne territorin e Shqiperise kaluam
diku rreth mesnates, ndersa ne hotel tek
vendi i quajtur Shkembi i Kavajes ne per-
iferi te Durresit kemi mberri diku rreth
ores tre te mengjesit ku u akomoduam
sa per te pushuar pak.

Te nesermen me 19 prill nga Shkembi
i Kavajes morem rrugen drejt Tiranes per
te marre pjese ne manifestim, per se
edhe kishim marre udhen. Ne Tirane po-
thuaj te gjitha rruget qonin drejt Pallatit te
njohur te Kongreseve. Edhe per hyrjen
tone ne Pallatin e Kongreseve u kujdes
organizatori i cili na siguroi hyrjen nga
hyrja VIP.

Ishte madheshtore pa-
mja ne Pallatin e Kongr-
eseve, ku merrnin pjese
besimtaret nga e gjithe
Shqiperia dhe trojet shqi-
ptare, dhe te gjithe me te
vetmin qellim - per te qe-
ne disa gaste ne kujtim te
jetes se Pejgamberit a.s..

Qdo gje ne Pallatin e
Kongreseve ishte e rregu-
lluar ne korelacion dhe ne
perputhje te manifestimit
ne fjale, duke filluar nga
skenografia, ndrigimi e
skenes.

dituria islame / 213

55

Tirana naten

Foto e perbashkei ne Malin e Dajtii

Foto e perbashket ne Qafethane

Ne kete manifestim fillimisht te pra-
nishemve iu drejtua kryetari i Komunitetit
Mysliman Shqiptar, Haxhi Selim Muga, e
me pastaj te pranishemve iu drejtua
edhe kryeministri i Shqiperise, dr. Sali
Berisha. Ne kete eveniment qe e prani-
shme edhe kryetarja e Parlamentit te
Shqiperise, zonja Jozefina Topalli dhe
ish-presidenti i Shqiperise, Alfred IVIojsiu.

Pas fjaleve pershendetese artist te
njohur shfaqen nje program te pasuar
me ilahi, kenge, kaside e recitale. Krah-
as artisteve qene te pranishem edhe kori
i medreseve. Ne kete manifestim qene te
pranishem mbi 5.000 vete, shume nga
ata manifestimin e percollen permes nje
ekrani te madh ne hollin e Pallatit te Ko-
ngreseve.

Pas manifestimit, vizituam Kolegjin
"Turgut Ozal", ku edhe drekuam, e me
pas me teleferik organizatori kishte para-
pare qe te vizitonim edhe IVIalin e Dajtit,
nga ku shihej nje pamje magjepse e
kryeqytetit shqiptare-Tlranes.

Pas Dajtit per disa gaste vizituam edhe
medresene "Ibrahim Dalliu" e Tiranes.

Ne mbremje perseri morem rrugen
drejt Shkembit te Kavajes, ku bujtem,
ndersa te nesermen shumica nga ne shi-
juan me nje sheti te shkurter kenaqesine
e detit, e me pastaj morem rrugen e
kthimit per ne Kosove.

Rruges se kthimit fillimisht u ndalem
ne qytetin e bukur te Kavajes ku vizituam
medresene e ketij qyteti dhe u njohem
me punen dhe aktivitetin e tyre.

Ndalesa jone e ardhshme qe Cerriku i
Elbasanit, ku edhe ketu vizituam medre-
sene e ketij qyteti. Madje udheheqesit e
kesaj medreseje per ne shtuan nje dreke
dhe na bene nje pritje vellazerore.

Ne te gjitha medresete qe vizituam,
na ra ne sy nje disipline, nje kulture, e ar-
simim i nivelit me bashkekohor.

Nga Cerriku morem rrugen e kthimit
perseri permes Maqedonise... Ne Qafe-
thane heme nje foto te perbashket - qe
te mbetej nje kujtim i fundit nga nje vizite
mbreselenese dhe e organizuar per gdo
levdate e falenderim.

Ndersa ne qytetin e bukur te Struges
u ndalem per disa gaste sa per te pire
kafe prane Drinit te Zi ne qender te qy-
tetit, ketu ne Struge falem edhe namazin
e akshamit.

Me pas vazhduam rrugen drejt Prish-
tines e diku rreth mesnates mberrime ne
Prishtine, nga nje udhetim i kendshem
me shume befasi te mira.

Me kete rat nuk ben pa e permendur
kontributin e organizatorit te ketij udheti-
mi, udheheqesin e Fondacionit "Atmo-
sfera" z. Talip Aktash si dhe dy ndihmesit
e tij z. Bashkim Qmegen dhe z. Raif
Fandaj qe u perkujdesen per udhetim sa
me te rehatshem.

(r. shkodra & s. mehmeti)

56

dituria islame / 213

Aktuale

Myftiu Ternava vizitoi Gerdecin

Myftiu i Kosoves, Mr. Nairn Ternava, me 28 prill 2008 vizitoi Gerdecin, ku
u njoh nga afer me demet dhe pasojat qe pesoi ky rajon nga shperthimi i
paradokohshem.

Myftiu Mr. Naim Ternava eshte pritur edhe nga Kryetari I Bashkise se
Vores, Fiqri Ismail!, te cilit ia dorezoi mjetet financiare te tubuara nga xhe-
mati i Kosoves per ndihme te prekurve nga shperthimi i Gerdecit.

Ne aksionin per ndihme Gerdecit, te organizuar nga Bashkesia Islame e
Kosoves, jane tubuar 54 mije euro dhe 10 mije e 400 franga zvicerane,
mjete keto qe tashme u jane dorezuar autoriteteve te Vores.

Myftiu Ternava, ndihmen e xhematit te Kosoves e ka cilesuar si nje de-
tyrim per vellezerit qe pesuan nga shperthimi ne Gerdec.

Myftiu i Kosoves Mr. Naim Ternava
priti ambasadorin e Zvicres ne Prishtine, Lucas Beglinger

Myftiu i Kosoves, Mr. Naim Ternava, priti me 7 prill 2008 ne nje takim ambasadorin e Zvicres ne Prishtine, Lucas Begli-
nger.

Myftiu Ternava falenderoi ambasadorin Beglinger per viz-
iten dhe per tere perkrahjen qe i kane dhene Kosoves popul-
li dhe Qeveria Zvicerane. Myftiu ne veganti gmol ngritjen e
Zyres se Zvicres ne nivel te Ambasades, te cilen kohe me
pare e hapi solemnisht Ministrja e Puneve te Jashtme e Zvi-
cres, zonja Calmi Rey, e cila, sikunder edhe zyra e mepar-
shme, kane krijuar lehteslra te shumta per qytetaret koso-
vare.

Nga ana e tij, ambasadori Beglinger, duke falenderuar per
pritjen e ngrohte dhe miqesore, vieresoi lart qendrimin pari-
morte Bashkesise Islame dhe angazhimin e saj ne raport me
bashkesite e tjera fetare ne vend dhe me gjere. Ambasadori,
gjithashtu, potencoi gatishmerine e tij per te ndihmuar qen-
drat islame shqiptare ne Zvicer dhe titullaret e tyre, duke i
koordinuar punet ne menyre institucionale me Bl-ne.

Myftiu Naim Ternava priti Reisin e Malit te Zi, Rifat ef. Fejzig

Nje delegacion i larte i Bashkesise Islame te Malit te Zi me Reisin Rifat ef. Fejzig ne krye, u prit me 1 prill 2008
ne seline e Kryesise se Bl-se te Kosoves, nga Myftiu Mr. Naim Ternava.

"Jam ketu qe t'ju uroj juve dhe, nepermjet jush, edhe gjithe popullin vella te Kosoves per Pavaresine e Kosoves.
Uroj ne emer timin, te bashkepunetoreve dhe te gjithe besimtareve te Malit te Zi, qe shteti me i ri ne bote te jete nje
faktor stabiliteti ne rajon e me gjere. Ne si bashkesi jemi thellesisht te bindur se Pavaresia e Kosoves rrit sigurine
ne rajon, po edhe tek ne besimtaret islame ne Malin e Zi" - tha, nder te tjera, Reisi i Malit te Zi, Rifat ef. Fejzi?.

Myftiu Ternava ka falenderuar Reisin Fejzig per viziten dhe per urimet me rastin e shpalljes se Pavaresise, duke
shprehur bindjen se se shpejti edhe Mali i Zi do te njohe Pavaresine e Kosoves, per t'iu bashkuar shteteve de-
mokratike te Evropes.

Myftiu Ternava ka falenderuar ne emerte popullit te Koso-

Ives, Reisin Fejzig dhe shoqeruesit e tij per kontributin e qyte-

"tareve boshnjake e shqiptare, qe nga Rozhaja e deri ne

Ulqin, qe dhane per te zhvendosurit gjate Luftes ne Kosove.

Delegacioni i larte i Malit te Zi vizitoi edhe Keshillin e Ba-

Ishkesise Islame te Prishtines, ku u prit nga kryetari Bahri ef.

Sejdiu, dhe me pastaj vizitoi edhe Muzeun arkeologjik te Pri-

|shtines si dhe disa monumente te trashegimise islame.

Shoqerues te Reisit Fejzig ne keto vizita qene edhe Myftiu
1 1 Malit te Zi, Jusuf Gjoka, kryetari i Kuvendit te Bashkesise
Islame te Malit te Zi, Mujdin Milaimi, Kryeimami i Ulqinit,
Rexhep ef. Lika, kryeimami i Rozhajes Erdan Ramovig.

dituria islame / 213

57

Eshte shtypur perkthimi i Kuranit ne gjuhen shqipe me alfabetin e Brait

Keto dite Kryesia e Bashkesise Islame te Kosoves, per nevojat e besimtareve
Ite verber, ka botuar perkthimin e Kuranit ne gjuhen shqipe- versioni i alimit tone
|te njohur H. Sherif Ahmeti, me alfabetin e Brait.

Vete botimi i perkthimit te Kuranit ne cilendo gjuhe paraqet nje ngjarje te
rendesishme ne shume rrafshe, mirepo botimi i perkthimit te Kuranit me alfabetin
e Brait ka nje rendesi te vegante, ngase behet per nje kategori te vegante te
njerezve.

Eshte ky botimi I pare perkthimit te Kuranit ne gjuhen shqipe me alfabetin e
Brait. Tash per tash jane shtypur 10 ekzemplare, te cilet do t'u ofrohen besimta-
reve te verber ne 10 qendrat rajonale te Kosoves permes Shoqates se te Verbe-
rve te Kosoves.

Me rastin e ketij botimi, ne seline e Kryesise se Bl-se te Kosoves, Myftiu Naim
Ternava priti kryetarin e Shoqates se te Verberve te Kosoves, Bujar Kadriu dhe
nenkryetarin e kesaj shoqate Daut Tishuki, te cileve Myftiu Ternava ua dorezoi
jsolemnisht perkthimin e Kuranit ne gjuhen shqipe me alfabetin e Brait.

Ne takim perfaqesuesit e Shoqates se te Verberve falenderuan Myftiun per
Iperkrahjen e dhene, sidomos per botimin e perkthimit te Kuranit ne gjuhen
'shqipe .

Myftiu Ternava u premtoi nje perkrahje dhe perkujdesje edhe me te madhe nga ana e Bashkesise Islame te Kosoves per kete
kategori te njerezve ne nevoje.

Do theksuar se kohe me pare kryesia e Bl-se te Kosoves ka botuar me alfabetin e Brait edhe doracakun "Drita e zemres"; si
dhe librin e Bajrush Ahmetit "Historia e pejgambereve".

Sukseset tona - Ne Universitetin e Sarajeves - Fakulteti i Shkencave Islame

Mr. Xhabir Hamiti mbrojti disertacionin e doktorates nga fusha e studimeve kuranore

Pas nje pune kembengulese vetemohuese dhe nje studimi te mirefi-
llte disavjegar, te cilin e permbylli me sukses dhe e dorezoi per vlere-
sim ne shkurt te ketij viti, Mr. sc. Xhabir Hamiti, me date 9 prill 2008,
mbrojti me sukses tezen e tij te doktorates me titull: "Tradita e komenti-\
mit te Kuranit tek shqiptaret ne shek. XX", me se iu shtua vargut te I
mbrojtjes se tezave te doktorates ne Fakultetin e Shkencave Islame te
Sarajeves; e para mbrojtje nderkombetare ne kete fakultet dhe i pari]
kandidat nga Republika e Kosoves.

Temen e tij kandidati Mr. sc. Xhabir Hamiti e mbrojti publikisht para|
Komisionit meritor ne perberje: Prof. dr. Adnan Silajxhig, kryetar, Prof,
dr. Reshid Hafizovig, anetar, Prof. dr. Ismet Bushatlig, anetar. Prof. dr.
Ismail Ahmedi (nga Universiteti i Prishtines), anetar, dhe Prof. dr. Enesl
Karig, mentor, e ne prani te te afermve, mysafireve dhe te interesuarve]
te tjere.

Punimi i disertacionit te Mr. sc. Xhabir Hamitit nga Komisioni u vlere-
sua si nje kontribut me rendesi ne levrimin e mbare nismetare te prob-

lemeve kryesore te tradites se perkthimit te Kuranit nder shqiptaret e shek. XX. Ne disertacionin e tij kandidati mr. sc. Xhabir
Hamiti ka paraqitur drejtimet kryesore te zhvillimeve dhe studimeve kuranore nder shqiptaret ne periudhen ne fjale. Ai ka paraqi-
tur bartesit dhe protagonistet me te shquar te komentimit te Kuranit nder shqiptaret dhe mbi bazen e burimeve, materialeve dhe
literatures se bollshme, kandidati ndrigon angazhimin, fillet dhe perpjekjen e shqiptareve te shek. XX per perkthimin e librit te
Allahut - Kuranit fisnik. Eshte ky nje hap i pare i suksesshem ne letrat shqipe per nje shqyrtim teresor te kesaj geshtje. Po ashtu,
kandidati Mr. sc. Xhabir Hamiti ne disertacionin e tij ka zgjedhur faktet, i ka klasifikuar sipas problematikes dhe, me pastaj ne
baze te tyre, ka nxjerre konkluzione qe hapin probleme te reja ne kete fushe te dijes.

Krahas gjithe kesaj, vieren e kesaj doktorate ia shton vegmas niveli i pelqyeshem i aplikimit te terminologjise profesionale,
elaboruar me kompetence profesionale, me gjuhe te rrjedhshme, me stil te paster e te begate, (shkrimi dhe mbrojtja e ketij dis-
ertacioni eshte here ne gjuhe te huaj - boshnjakisht), qe krahas kompoziclonit te qelluar, lexuesin e motivojne per angazhim te
perhershem, kurse profesionistin per meditim shkencor.

Prandaj, ne saje te karakterit te mirefillte shkencor dhe rendesise se madhe praktike qe ka ky disertacion, Komisioni kete
punim dhe mbrojtjen e tij i vieresoi te suksesshem, me se njezeri vendosi qe kandidati mr. Xhabir Hamiti te merrte graden "Doktor
i shkencave kuranore". Duke qene se mbrojtja e ketij disertacioni ishte e para mbrojtje nderkombetare ne kete fakultet, kete
ngjarje e ka ndjekur dhe asaj i ka dhene hapesire te mjaftueshme edhe gazeta e mirenjohur sarajevase "Preporod", nr. 8/874,
date 15 prill 2008, f. 47, me autor Bajro Perva me titullin: "Ne Fakultetin e Shkencave Islame te Sarajeves: Doktoroi Xhabir
Hamiti, i pari doktorante nga Republika e Kosoves".

Biografia e Dr. Xhabir Hamitit

Dr. Xhabir Hamiti u lind me 15 mars 1968 ne fshatin Bllate te Podujeves. Shkollen fillore e kreu ne vendlindje, kurse te mes-
men, medresene "Alauddin" te Prishtines. Ne vitin 1994 mbaroi Fakultetin e Da'ves dhe Studimeve Islame ne Medine. Ka
magjistruar ne Fakultetin Filozofik te Universitetit Xhinan ne Liban, me 2002, me temen: "Studimet orientalistike te Kuranit ne
ish-Jugosllavine". Qe nga viti 2003 eshte ligjerues i lendes se Kuranit ne Fakultetin e Studimeve Islame, kurse per dy vjet ka
qene edhe mesimdhenes i gjuhes arabe ne Fakultetin e Filologjise te Universitetit te Prishtines, Kosove.

Flet gjuhet shqipe, boshnjake, angleze, gjermane dhe arabe. Eshte autor i dy librave dhe i disa te tjereve te perkthyer. Ka bo-
tuar nje numer te madh te punimeve profesionale dhe ka marre pjese ne disa sesione dhe simpoziume shkencore brenda dhe
jashte Kosoves.

Sadik Mehmeti

58

dituria islame / 213

Ne Kajro

Avdyl Rrahmani magjister i Tefsirit

Me daten 04.02.2008 ne qytetin e njohur si djepi i civilizimit ne Kajro, ne lokalet e Uni-
versitetit te Hapur Amerikan mbrojti temen e magjistratures me titullin "Qasja e Kur'anit
ndaj zemrave dhe metoda e tij ne permiresimin e tyre".

Kandidati mbrojti temen para komisionit qe islite ne perberje: Prof. Dr. Hasen Abidu-
mentor, Prof. Dr. Muhamedij Ethuluth dhe Prof. Dr. Othman Zekij, qe te tre ligjerues ne
Universitetin Amerikan te Hapur dhe ne te njejten kohe edhe ne universitetin "Al-az-har".
Pas nje diskutimi qe zgjati me shume se dy ore, duke trajtuar temen hollesisht, komisioni
gmoi shume punen e bere nga kandidati , elaborimin dhe trajtesen e kesaj teme. Ne fund
komisioni, pas sugjerimeve qe i dhane kandidatit rreth femes, vendosi njezeri qe tema,
qe paraqet nje rendesi te vefante, te vieresohej me noten 10, dhe keshtu kandidati Avdyl
Rrahmani mori titullin magjister i Tefsirit.

Temen kandidati e ka permbledhur ne tre kapituj, ne fillim ka paraqitur nje hyrje te
shkurter rreth rendesise se zemres ne Kuran, gfare ka per qellim zemra ne Kuran e
Hadith, dhe lidhja e zemres me mendjen.

Ne kapitullin e pare kandidati ka trajtuar cilesite e zemres se shendoshe, qe i ka permbledhur ne 32 dy sosh, me
pastaj shtjellon shkaqet qe bejne zemren te jete e shendoshe. Kapitulli i dyte i dedikohet trajtimit te zemres se
semure, ku shtjellohen llojet e saj, shkaqet qe shkaktojne semurjen e saj, dhe metoda kuranore ne sherimin e saj.
Kapitulli i trete dhe i fundit trajton zemren e vdekur, llojet, shkaqet qe shkaktojne vdekshmerine e zemres, dhe
metodiken kuranore ne sherimin e saj.

Ne fund, tema eshte permbyllur me pershkrimin e disa vieresimeve, sugjerimeve dhe rezultate te permbledhura
nga vete kandidati karshi zemres, llojilojshmerise se saj dhe te metodologjise qe duhet pasur ne trajtimin e saj ne
menyre qe ajo te jete e shendoshe. Tema eshte e shkruar ne gjuhen arabe dhe ka gjithsej 298 faqe. Se shpejti pritet
te perkthehet dhe te botohet edhe ne gjuhen shqipe.

Jakup Qunaku

Ne Xhamine e Madhe te Gjilanit u shenua Ditelindja e Muhamedit a.s.

Keshilli i Bashkesise Islame i Gjilanit kesaj here kete date te re-
ndesishme vendosi ta shenonte ne Xhamine e Madhe (ne qender
te qytetit) per shkak te xhamise se re, e cila ka filluar te punoje qe
nga Ramazani i vitit te kaluar dhe per shkak te hapesires qe tani
ka kjo xhami.

Ne nje atmosfere festive, ku ishin mbledhur besimtare te shu-

mte per te ndjekur programin e pergatitur nga KBI i Gjilanit, i cili

perbehej nga leximi nga Kurani, pershendetje, ligjerate, kendim te

ilahive dhe kasideve te ndryshme, gjithashtu edhe kendimi i pje-

i seve te mevludit tradicional.

Program! filloi me leximin e nje pjese te Kuranit nga imami i
I xhamise ne fshatin Livog i Eperm, Jonuz Leka. Pastaj te pranish-
mit i pershendeti Kryetari i KBI-se te Gjilanit, llmi ef. Krasniqi, i cili,
nder te tjera, theksoi se festa e mevludit ne kete vit eshte e nje
I rendesie te vegante sepse per here te pare behet ne Kosoven e
Pavarur. Ne emer te kryetarit te Komunes se Gjilanit, te pranish-
mit i pershendeti Bujar Nevzadi. Ndersa ne emerte Myftiutte Kosoves, te pranishmit i pershendeti kryeimami i Bashkesise
Islame Sabri ef. Bajgora.

Per te ligjeruar per rendesine e dergimit te pejgambereve dhe personalitetin e Muhamedit a.s., ishte ftuar profesori e
medresese se mesme "Alauddin" Bahri ef Simnica, njeheresh edhe kryeredaktor i revistes "Dituria Islame", i cili, nder te
tjera, theksoi se shembelltyra e Muhamedit a.s. ishte, eshte dhe do te jete me se e nevojshme per mbare njerezimin deri
ne Diten e Gjykimit.

Me pastaj, pasi perfundoi pjesa e pare e ketij manifestimi, KBI-ja e Gjilanit, per kontributin e dhene ne xhamine e fshatit
Malisheve, i dha mirenjohje hoxhes ne pension, Ramadan ef. Tahirit, te cilen ia dorezoi anetari i Bl-se te Kosoves, Farhush
ef. Rexhepi.

Pjesa e dyte e programit vazhdoi me leximin e pjeseve te mevludit, ilahive dhe kasideve, te cilat i kendonin imamet dhe
kori i ilahive dhe kasideve. Ne perfundim te programit duane e mevludit e beri kryeimami i KBI-se te Gjilanit, Agim ef.
Hyseni.

VIene te theksohet se gjate ketij muaji, u shenua ditelindja e Muhamedit a.s edhe ne xhamine e Balecit, xhamine e
fshatit Velekince, ne xhamine e fshatit Llashtice, Livoq i ulet, Zheger etj.

Agim Hyseni

dituria islame / 213

59

Nis ndertimi i xhamise ne Peqan te Suharekes

Me 28 prill 2008 ne nje solemnitet modest ne fshatin Peqan
te Suharekes u vu themeli i xhamise se re, ne vendin ku gjate
luftes se fundit u shkaterrua nga forcat serbe xhamia e fshatit.
Ne kete solemnitet qe i pranishem edhe kryeimami i Bashke-
sise Islame te Kosoves Sabri ef. Bajgora i shoqeruar nga
Ahmet Sadriu pergjegjes per veprimtari botuese prane Kryesise
se Bl te Kosoves.

Te pranishem ne kete manifestim qene edhe drejtuesit e Ke-
shillit te Bl te Suharekes me ne krye Muhamed ef. Pagarizin si
dhe perfaqesuesi i KAD-se z. Rashid Djarouni, shoqate kjo qe
ka marre persiper financimin e ndertimit te kesaj xhamie.

Ne shoqerim te tekbireve te te pranishmeve gurthemelin e
xhamise se re e vendosi kryeimami i Kosoves Sabri ef. Bajgora,
i cili me pas duke iu drejtuar te pranishemve tha:

"Te nderuar vellezer, kam nderin qe sot ne kete vend po ni-

sim ndertimin e xhamise, dhe kete ne vendin ku ka qene edhe

me pare e qe sig e dini e shkaterruan forcat serbe.

Ndihem i privilegjuar qe gjendem sot ne mesin tuaj, e me kete rast me lejoni qe te falenderoj te gjithe ata qe kontribu-

uan per fillimin e ndertimit te kesaj xhamie, e posagerisht falenderoj z. se z. Rashid Djarouni perfaqesues i KAD i cili u an-

gazhua qe te gjeje donacion per ndertimin e xhamise".

Me tutje duke folur per rendesine qe ka xhamia kryeimami permendi hadithin e Pejgamberit ne te cilin pati thene:
"Xhamite i ndertojne dhe i meremetojne vetem ata qe ia kane drone e Allahut".

Kryeimami ne fjalen e tij foli edhe per demet qe pesoi infrastruktura e Bl te Kosoves gjate luftes, per se ai u shpreh:
"Vellezer ju e dini qe gjate luftes se fundit ne si bashkesi u demtuam rende, ngase mbi 50% e objekteve tona u atakuan
ne forma te ndryshme nga ushtria dhe policia serbe, mirepo mund tu them se me organizimin e xhemateve, kujdesin e
Bashkesise Islame te Kosoves si dhe me ndihmen e donatoreve thuajse i kemi sanuar te gjitha demet qe na ishin here
gjate luftes. Mbetem me shprese se edhe ato pak xhami qe ende nuk jane ndertuar ne nje te ardhme te aferme te gjin-
den fonde edhe per to".

Te pranishmit i pershendeti edhe kryetari i Keshillit te Bl te Suharekes Muhamed ef. Pagarizi dhe zv. drejtori KAD z.
Rashid Djarouni.

Podujeve

U vu gurthemeli i xhamise se re ne Sibofc te Podujeves

Ne prani te xhematit te fshatit Sibofc te komunes se Podujeves,
me daten 7 prill 2008, dite e hene, ne oren njembedhjete, u vu gur-|
themeli i xhamise se re te ketij fshati. Ishte dite gezimi kjo dite pran-
vere, e cila rastisi te ishte dita e pare e Henes se re te muajit Re-
biul-Ahir 1429 h. Ne kete ceremoni perurimi ishte i pranishem nje^^
delegacion qe perfaqesonte udheheqjen e larte te Bashkesise Isla-j
me te Kosoves, me kryeimamin e BIK-se, Sabri ef. Bajgora, anetarl
i Kryesise, ne krye, pastaj referenti per veprimtari botuese Ahmet*
Sadriu, drejtori i medresese se mesme "Alauddin" te PrishtineSp'
Ekrem Simnica, ndihmessekretari i BIK-se Rexhep Luma. Ky pro-^
jekt i kesaj xhamie realizohet fale donacionit ne viere 50.000 (pese-1
dhjete mije) euro, te cilin e dha Shoqata Bamirese e Bahrejnit, dhe^
realizohet permes Komitetit te Botes Islame te Kuvajtit (KAD) zyra;
ne Podujeve, te cilen e perfaqesoi edhe ne kete manifestim zv./dre-
jtori i saj, z. Rashid Djarouni me bashkepunetoret dhe stafin e tij. NeP
cilesine e nikoqiritdhe organizatorit te ketij manifestimi, ishin imami'
i xhamise se fshatit Sibofc, z. Beqir Nuredini, perfaqesues te Keshillit te Bashkesise Islame te Podujeves, kryetari z. Idriz
Bilalli me bashkepunetoret. Me kete rast, ne emer te fshatit, te pranishmit i pershendeti z. Eset Qerimi, i cili ftoi kryetarin
e KBI-se te Podujeves ta merrte fjalen. Te pranishmit i pershendeti kryetari z. Idriz Bilalli, i cili falenderoi per pjesemarrje
perfaqesuesit e BIK-se, perfaqesuesit e shoqates donatore, te Kuvendit komunal per lejimin e truallit, dhe uroi xhematin
e Sibofcit per xhamine e re. Ne vijim fjalen e mori perfaqesuesi i KAD-se z. Rashid Djarouni, zv./drejtor, i cili falenderoi per
pranine ne kete ceremoni te venies se gurthemelit, perfaqesuesit e BIK-se, perfaqesuesit e KBI-se dhe te gjithe te pran-
ishmit. Ndersa ne fjalen e tij, kryeimami i BIK-se, pasi pershendeti te pranishmit, uroi kete xhami te re ne kete fshat dhe
falenderoi donatoret nga Bahrejni per kete dhurate te gmuar. Me tutje ai foli per rendesine e xhamise dhe rolin e saj ne
shoqerine e gjere. Ne emer te xhematit te fshatit Sibofc dhe imamit te xhamise, te pranishmit i falenderoi dhe i pershen-
deti z. Eset Qerimi.

Idriz Bilalli

60

dituria islame / 213

Mu hammed in s.a.v.s.

Tryeze per Ditelindjen e Muhammedit a.s.

Ta njohim Profetin tone

Me date 12 prill 2008, ne sallen solemne ne pallatin e
kultures "Asim Vokshi", ne Gjakove, u mbajt tryeze fetaro
- shkencore per personalitetin e Muhammedit s.a.v.s. me
titull: "Ta njoliim profetin tone - Muliammedin s.a.v.s." Kjo
tryeze u organizua nga Keshilli i Baslikesise Islame i
Gjakoves, ku moren pjese Kryeimami i Kosoves, Sabri
ef. Bajgora, Akademik Pajazit Nuslii, Dr. Ali F. Iljazi, Mr.
Besa Ismaili, Dr. Milazim Krasniqi, si dhe sliume intelek-
tuale nga Gjakova dhe vise te tjera te Kosoves.

Tryeza u hap me disa vargje nga Kurani fisnik, te reci-
tuara nga koordinatori i shoqates "ISTANBUL" nga Tur-
qia, Hfz. Idris Keskin, dhe me pastaj konferencieri Munir
ef. Salkurti ftoi Kryetarin e Bashkesise Islame te Gjako-
ves, Mulla Fatmir ef. Iljazin, te merrte fjalen. Ai iu drejtua
te pranishmeve ne salle me fjalen pershendetese duke u
uruar mireseardhjen pjesemarresve dhe duke e shpallur
te hapur kete debat shkencor.

Konferencieri me pas prezantoi Kryeimamin e Kosoves, Sabri ef. Bajgoren, i cili lexoi kumtesen: "Njeriu qe
ndryshoi rrjedhen e historise", ne te cilen, ne menyre mjaft permbledhese dhe te qarte, foil rreth personalitetit te Mu-
hammedit, a.s. si lider, si profet, si reformator, etj. Ne vazhdim, Akademiku Pajazit Nushi foil per personalitetin e Mu-
hammedit a.s., nga profili psikologjik, i cili, me nje qasje shkencore dhe tejet interesante, u ofroi te pranishmeve nje
nuance nga jeta shume domethenese e Profetit Muhammed, paqja e Zotit qofte mbi te.

Ne vazhdim te programit, per nder te Pejgamberit a.s., u recitua nje poezi mjaft aktuale e titulluar: "Mos e shani
Muhammedin a.s." nga aktori Betim Shehu (autor-Sedat Islami). Pas vargjeve te bukura, auditori pati nderin te de-
gjonte te mirenjohurin Dr. Ali Iljazi, me nje qasje nga mjekesia profetike e Muhammedit a.s., ku u theksuan dhe u
interpretuan mjaft interesante edhe te rejat e fundit shkencore qe perputheshin ne menyre perfekte me Kuranin fis-
nik, si dhe nje nderim qe iu be dijetarit te shquar Hfz. Ibrahim Dalliut, me disa vargje poetike, qe ne menyre mjaft
brilante doktori i nderuar ia transmetoi me emocione auditorit.

Per te shtuar edhe nje ngjyre ne ylberin e kesaj tryeze, Mr. Besa Ismaili, shpalosi te verteta mjaft interesante rreth
qendrimit te profetit Muhammed a.s. ndaj gruas. Ajo ne nje menyre mjaft koncize shpalosi detaje nga jeta e bashke-
shorteve te tij te nderuara, apo sig i njeh Islami, nenave te besimtareve, - rendesine, ndikimin dhe rolin e tyre ne
shoqerine e sotme bashkekohore.

Konferencieri me pas prezantoi edhe ligjeruesin e fundit. Dr. Milazim Krasniqi, ne temen: "Nje mesazh i perhersh-
em per tere njerezimin", i cili ne fund te gjithe mysafireve u shperndau falas librin e fundit te tij te botuar: "Islami i
keqkuptuar dhe fatkeqesia boterore".

Ne fund, me recitimin e vargjeve nga Hytbeja lamtumirese e Muhammedit a.s. nga Betim Shehu (autor-Mr.lsmet
M.Hasani) tryeza perfundoi duke falenderuar Allahun e Madherishem, si dhe te pranishmit qe moren pjese ne kete
tryeze, nga ana e konferencierit Munir ef. Salkurti.

Pergatiti:
Ardian Kurhasani

Nga vizita e teologeve kosovar ne SHBA

Keto dite nga ShBA u kthye nje grup studiuesish dhe
teologesh te Islamit nga Kosova dhe Maqedonia, te
cilet qendruan ne vizite tri javore ne kete vend mik te
shqiptareve. Vizita ishte pergatitur dhe perkrahur nga
Departamenti i Shtetit Amerikan ne koordinim me Insti-
tutin per Trajnim edhe Edukim ne kuader te Unive-
rsitetit Massachusetts si edhe te Ministrise per Kulture
dhe Edukim te ShBA-se. Kjo ishte vizita e pare e kesaj
natyre me nje strukture te tille pjesemarresish- grup
studiuesish te Islamit te dy gjinive nga te dy vendet fqi-
nje.

Vizita u mireprit me mjaft inferos nga te gjithe zyrta-
ret dhe institucionet amerikane. Qellimi paresor i kesaj
vizite ishte njohja e perafert me vierat demokratike te
vendit me te fuqishem ne bote, e ne veganti me meny-

dituria islame / 213

61

ren e organizimit te jetes dhe institucioneve fetare si dhe
lirise se veprimit te tyre. Delegacioni zhvilloi vizita te re-
ndesishme ne shume kolegje, universitete dhe akademi
amerikane si ne: Universitetin e IVIassachusetts, ne Uni-
versitetin Yale, Universitetin e Harvardit si dlie ne Depar-
tamentin Amerikan i Slitetit ne Uasliington DC, ku u
mireprit nga zyra per Ballkanin Jugor me Robert Silber-
steinin ne krye. Delegacioni po ashtu beri shume vizita
edhe ne institucionet fetare te cilat ne Amerike jane the-
meluar nga komunitete te ndryshme amerikano- islame
dhe joislame, ne mesin e te cileve edhe shqiptare, perte
pare dhe njohur nga afer veprimtarite e tyre fetare.

Ky ishte delegacioni shqiptar te cilit ndoshta papritur
iu dha rasti qe te vizitojne Ameriken ne me pak se 3 jave
pas shpalljes se pavaresise se Kosoves, i cili si i tille ku
do qe shkonte merrte nga nikoqiret urimet per pavares-
ine, qe pasonin falenderimet te sinqerta te delegacionit,
ne emer te tyre dhe te popullit shqiptar per perkrahjen e

pa rezerve te cilen e dha Amerika dhe populli i saj per
Kosoven e sotme te pavarur. Studiuesit shqiptare te Isla-
mit i njoftuan institucionet dhe zyrtaret amerikane per
menyren e organizimit fetar ne trojet shqiptare. Po ashtu
atyre u bene me dije se punojne dhe jane ne perkrahje
te Islamit te mesem qe nenkupton jo ekstrem dhe jo radi-
kal i cili tradicionalisht eshte kultivuar ne trojet shqiptare
me shume se 5 shekuj me radhe. Nje Islam i cili ka edu-
kuar breza te tere me radhe shqiptar per te respektuar
diversitetin religjioz te te gjitha komuniteteve fetare, per
te kultivuar bashkejetesen dhe tolerancen, qofte brenda
per brenda territoreve shqiptare apo dhe me gjere.

Delegacioni u kthye ne vendlindje duke marre me
vete pershtypjet me te mira per nje shtet dhe popull te
madh shume te rendesishem per Kosoven dhe shqipta-
ret ne pergjithesi, por dhe me gjere.

Dr.sc. Xhabir Hamiti

FAKULTETI I STUDIMEVE ISLAME
Prishtines

shpall:

Konkurs

Per zgjedhjen e personelit akademik ne Fakultetin e

Studimeve Islame ne Prishtine:

1.Nje mesimdhenes per lenden e Gjuhes arabe;

2. Nje mesimdhenes per lenden e Tefsirit;

3. Nje mesimdhenes per lenden e Fikhut;

4. Nje mesimdhenes per lenden e Akaidit;

5. Nje mesimdhenes per lenden e Hadithit;

6. Nje mesimdhenes per lenden e Kuranit.

Konkursi mbetet i hapur 20 dite nga data e publikimit.
Adresa: Rruga "Bajram Kelmendi" nr. 84 Prishtine
Tel: 038 243 887, email: hamitixh@hotmail.com

Bashkesia Islame e Kosoves
Keshilli i Bashkesise Islame - Lipjan
Nr. 30/08
Dt. 09. 04.2008

Keshilli i Bashkesise Islame i Lipjanit, ne mbledhjen e
mbajtur me 28.02.2008. mori vendimin qe te shpalle
kete:

Konkurs

Per plotesimin e vendeve te punes:

Imam, Hatib, IViual-lim ne xhamite e fshatrave:

1. Ribar i Vogel;

2. Poturovc;

3. Konjuh.

Pergatitja shkollore e kandidateve:

1. Te kene te kryer fakultetin e studimeve islame bren-
da ose jashte vendit, ose, se paku, medresene e
mesme.

2. Te kene aftesi komunikimi me xhematin.

3. T'i permbahen rregullores se KBI-se.

Te ardhurat sipas rregullores se Keshillit te Bashke-
sise Islame te Lipjanit.

Dokumentet e nevojshme:

-Kerkesa

-Certifikata e lindjes,

- Certifikata e mjekut,

-Deftesa,

-Diploma e shkollimit.

Verejtje:

Dokumentet e pakompletuara nuk do te shqyrtohen.

Konkursi eshte i hapur deri 7 dite pas publikimit ne
revisten "Dituria Islame".

62

dituria islame / 213