DITURIA ISLAME
Reviste mujore, fetare, kulturore e shkencore
Boton
Kryesia e Bashkesise Islame te Kosoves
Prishtine
Kryeredaktor
Bahri Simnica
Redaksia:
Agim Hyseni, Burhan Hoxha,
Jakup Qunaku, Miftar Ajdini,
Muharrem Ternava, Rexhep Lushta,
Sabri Bajgora, Zaim Baftiu
Gazetar ne redaksi:
Ramadan Shkodra
Lektor
Isa Bajcinca
Korrektor
Skender Rashiti
Kopertina & Red. teknik
Ymridin Trinaku
Operator kompjuterik
Nuhi Simnica
Adresa:
"Dituria Islame",
Rr. "Vellusha", nr. 84. 38000 Prishtine,
Fah. post. 46,
Tel & Fax. 038/224-024
www.dituriaislame.net
E-mail: dituriaislame@hotmail. com
dituriaislame@yahoo.com
Parapagimi:
Evrope 25 € Amerike 40 USA $
Shtypi:
"Koha" - Prishtine
Doreshkrimet dhe fotot nuk kthehen!
Po na vie nj'e muaj i bekuar
Nuk kan mbetur edhe shume dite qepo na ndajn nga muaji i bekuar i Ra-
mazanit, muaj ne te cilin Allahu i Gjithmeshirshem e dalloi nga muajt e tje-
re, duke i obliguar besimtaret qe ta agjerojne ate. Besimtaret e sinqerte kete
muaj epresin me kenaqesi, ngase duke kryer nje nderpese kushtet themelore
te fese islame-agjerimin, arrijne shkallen me te larte te unitetit, sakrifices
dhe solidaritetit, e ne veganti te devotshmerise.
Ky muaj, na kujton ngjarjet me te rendesishme te histories se ndritshme
islame e njerezore si fillimin e zbritjes se Kur'anit te madherur: "Muaji i
Ramazanit eshte muaj ne te cilin filloj te shpallej Kur 'ani qe eshte udherre-
fyespe njerezit dhe sqarues i rruges se drejte e dallues i se vertetes nga gen-
jeshtra". (Kur 'an: 2, 18 5), fitoren e madhe ne Beder, Qlirimin e Mekes se
ndritshme... etj. Permes agjerimit, besimtari, ben gershetimin ne mes anes
shpirtrore dhe asaj materiale. Lidhur me kete Muhammedi a.s. ka thene:
"Kush agjeron Ramazanin me besim te plote e duke kerkuar knaqesine e
Allahut, atij ifalen gjynahet e meparshme".
Besimtaret e Kosoves si dhe te gjithe qytetaret e saj jashte, kete muaj e
presin nen stresin e politikave ditore, se qkado te ndodhe me ne dhe me fa-
tin e Kosoves. Neve nuk na mbetet asgje perveqese gjate ketij muaji ta lusim
Allahun me sinqeritetitn me te madhe qe me nefund edhe ne tipresim muajt
tjer te bekuar ne liri si gjith bota.
Neprag te ramazanit kudo ne botejehon urimi "me fat ramazani", andaj
le tejete keshtu edhe tek ne, te bindur qe Allahu xh.sh., do te napranoje lutj-
et dhe adhurimet tona qe i bejm vetem per Te!
Me fat muaji i bekuar i Ramazanit!
Ne kete numer pos te tjerash
Sa rnund te jete e rrezikshme loja
me flamujP!
4
Ronerit e Allahut - [51
Moment i ajeteve 63-77
nga kaptina "El-Furkan")
6
unligueshmeria e agjerimit
nga urtesite e Krijuesit
9
....
Muaji I bekuar i Ramazanit dhe ne
11
Duaja ne Ramazan
13
Komentimi i ajeteve
mbi agjerimin sipas Fikhut
15
dituria islame / 204-205
Ne shenjester
Sa mund te jete e rrezikshme loja me flamuj?!
Mr. Qemajl Morina
Me 1 5 korrik me rastin e in-
augurimit te kishes se Zo-
cishtit, jo larg Rahovecit,
pergjegjesit e Kishes Ort-
odokse Serbe kishin vendosur flamurin
serb te valoj mbi kishen e sapo rinovuar.
Ky akt kishte shkaktuar indinjate ne me-
sin e popullates shqiptare jo vetem te
Rahovecit, por edhe me gjere. I njejti akt
ishte perseritur me vone edhe ne Prizren.
Pyetja, e cila shtrohet eshte se perse mu
ne kete kohe prifterinjte e Kishes Orto-
dokse Serbe kane vendosur shpalosjen e
flamujve serbe mbi kishat dhe manasti-
ret serbe ne Kosove. A eshte kjo rastesi
apo nje provokim ne radhen e shume'
provokimeve serbe qe po i behen popu-
llates shumice te Kosoves me qellime te
caktuara?
Nuk ka dyshim se kjo eshte njera prej
metodave, qe Kisha Ortodokse Serbe po
perpiqet ta beje ne Kosove, duke per-
dorur flamujt kombetare serbe si mjet
per provokimin e popullates shumice te
Kosoves. Kisha Ortodokse serbe eshte e
vetedijshme se objektet e kultit serb, ki-
shat dhe manastiret, jane te ndjeshme
per opinionin e gjere, e ne vecanti ate
perendimor, andaj cdo atak ne to mund
te kete pasoja per shqiptaret dhe per im-
azhin e tyre, ashtu sic ishte rasti me
ngjarjet e 17-18 marsit 2004. Per kete,
perseritja e ndonje skenari te tille do te
ishte tejet i demshem per shqiptaret dhe
te ardhmen e tyre. Ne ve9anti, kur dihet
se ne jemi ne prag te vendosjes per sta-
tusin final te Kosoves dhe se shumica e
shteteve perendimore jane ne anen tone
dhe pavaresia e mbikeqyrur per Kosov-
en do te jete epilogu i fundit, me gjithe
perpjekjet destruktive te Federates Ruse.
Sa i perket vendosjes se flamujve ko-
mbetare, ne objektet fetare, kjo nuk pra-
ktikohet askund ne bote. Per nje arsye te
thjeshte, sepse objektet fetare u perkasin
besimtareve te nacionaliteteve dhe raca-
ve te ndryshme. Me nje akt te tille, ato e
humbin karakterin e tyre shumeetnik,
duke u uzurpuar nga nje nacionalitet i
caktuar. Gje qe eshte ne kundershtim te
plote me parimet e 9do feje, si dhe me
parimet demokratike.
Ne anen tjeter, nuk eshte e vertete se
shqiptaret e urrejne flamurin serb vetem
pse ai eshte simbol i tyre, sic kane pohu-
ar disa prift serbe. Por, ata i irriton ai, se-
pse nen ate flamur, policia dhe ushtria
serbe kane bere krime dhe gjenocid mbi
popullin shqiptar. Kete fakt e dine te gji-
the serbet, e ne vecanti prifterinjte e Ki-
shes Ortodokse Serbe. Andaj eshte mire
qe ata ta kene parasysh kete realitet te
hidhur kur i qasen kesaj teme tejet te
ndjeshme per shqiptaret. Sepse ne Koso-
ve, nuk mund te kete ndonje shqiptar, qe
ne nje menyre apo tjeter, te mos kete
perjetuar dhunen e okupimit serb, e cila
eshte bere nen flamurin serb dhe ne em-
er te ortodoksizmit. Bile ne kete aspekt
thene realisht Kisha Ortodokse Serbe ne
te gjitha fazat historike ka qene prijatare
e ketyre proceseve, ashtu sic eshte edhe
sot. Solidarizimi i kreut te Kishes Orto-
dokse Ruse kunder pranimit te pakos se
presidentit Ahtisari eshte edhe nje argu-
ment qe e deshmon kete. Eshte per t'u
habitur se ne fillim te shekullit njezeten-
je, kur dallimet nacionale dhe ato fetare
gjithnje e me teper po shkrihen ne sho-
qerite multietnike dhe multireligjioze.
Sepse bota, fale perparimit te shpejt te
mjeteve te komunikimit po kthehet gji-
thnje e me shume ne nje fshat te vogel.
Andaj, kete rol duhet ta luajne edhe ba-
shkesite fetare. Ato duhet te jene ne mi-
sion te paqes dhe te afrimit te popujve te
besimeve dhe etnive te ndryshme.
Kisha Ortodokse Serbe, duhet te jete
e vetedijshme se plaget e shkaktuara nga
regjimi serb i Milosheviqit, ende jane te
hapura dhe ato eshte veshtire te mbyllen.
Andaj, valevitja e flamujve serbe ne ki-
shat dhe manastiret ortodokse serbe ne
Kosove, eshte nje provokim i hapur qe
nuk con ne qetesimin e situates ne Koso-
ve. Eshte koha e fundit qe institucionet
serbe, ne krye me Kishen Ortodokse Se-
rbe, te kerkojne falje, per tere ate terror
dhe gjenocid, qe eshte ushtruar mbi
shqiptaret dhe popujt tjere, ne emer te
serbizimit dhe ortodoksizmit nen flamu-
rin kombetar serb. Sepse, ai terror dhe
gjenocid pervec vuajtjeve dhe te keqija-
ve qe u shkaktoi popujve fqinje, nuk i
solli asnje te mire edhe vet popullit serb,
i cili sot po bart mbi supet e tij fajesine
kolektive per krimet qe shkaktuan bash-
kekombesit e tij. Kete shume mire e ka
kuptuar intelektuali dhe humanisti serb,
Bogdan Bogdanoviqi, kur thote: "Eshte
mekat i madh qe serbet ende nuk e kane
te qarte se sa viktima sollen keto luftera.
Jane shlyer gjenerata te tera. E nga ana
tjeter cfare i sollen Serbise po ato lufte-
ra?! Asgje. Tek tani Serbia eshte zvoge-
luar ne masat e duhura, ne dicka te
ngjashme me Serbine e Obrenoviqit - ne
nje vend danubian evropian".
Ne me sinqeritetin me te madh, do te
donim qe Kisha Ortodokse Serbe te jete
inspiruese e nje politike te re dhe reali-
stike ne Kosove, e cila do te jete larg
ndikimeve politike dhe partiake, por ne
fokus te interesave te popullates serbe te
Kosoves, ne ve9anti te atyre, qe me gji-
the veshtiresite kane vendosur, qe fatin e
tyre ta lidhin me Kosoven.
Inaugurimi i kishave dhe manastireve
te rinovuara, ne te cilat duhet te ftohe-
shin perfaqesuesit e bashkesive fetare,
perfaqesuesit vendore dhe ata nderkom-
betare, duhej te shfrytezoheshin per te
dhene mesazhe te qarta dhe te fuqishme
te nje periudhe te re te paqes dhe bash-
kejeteses ne Kosove. Ne ve9anti kur
Kosova eshte shume afer definimit te
statusit te saj. Mesazhet e perfaqesuesve
fetare, do t'i mobilizonin qytetaret e bes-
imeve te ndryshme per nje dialog dhe je-
te te perbashket si alternative e vetme e
nje mireqenie per te gjithe kosovaret pa
marre parasysh perkatesine e tyre fetare
apo etnike.
Renovimi i kishave dhe manastireve
serbe do te ishte nje mesazh i fuqishem
per popullaten serbe, e cila ne rrethana
te caktuara ka leshuar Kosoven dhe ka
deshire te kthehet ne shtepite dhe vatrat
e veta. Kam bindjen e thelle, se po te or-
ganizohej nje manifestim i ketille do te
ishte shume me i fuqishem, me me ndi-
kim, me domethenes dhe me dobiprures
se sa vendosja e flamujve serbe ne kisha
dhe manastire?!.
dituria islame / 204-205
Fleta e tefsirit
Sabri Bajgora
Roberit e Allahul - (5)
Koment i ajeteve 72-73 nga kaptina "El-Furkan"
(VrjliLUj Uw? t^lfc Ijyw ^J L^ Obi Ijjf j lit ^JJl} (VT)U1 / Ijy **Ub Ijy lil) )jjjl JjJL^J "J ^JJlj 1
I
"(Roberit e Zotit jane) Edhe ata qe nuk deshmojne rrejshem dhe kur (rastesisht) kalojne prane se keqes, halo- |§
y'/ie rfM&e ruajtur karakterin e vet. 8
£W/»<? flto </e &wr k'eshillohen me ajetet e (Kur'anit te) Zotit te tyre, nuk ua kthejne shpinen si t'e shurdher e te m
verber". (El-Furkan, 72-73) |
Koment:
10. Largimi nga deshmia
e rrejshme dhe shmangia
nga e keqja
"(Roberit e Zotit jane) Edhe ata qe
nuk deshmojne rrejshem dhe kur (ras-
tesisht) kalojne prane se keqes, kalojne
duke ruajtur karakterin e vet.
Vazhdojme te jemi ne shoqerine e ro-
berve te Allahut, te besatuar se nuk do ta
tradhtojne kurre amanetin e marre nga i
Plotfuqishmi qysh ne ezel. Vazhdojme
te perjetojme gdo cast ne shoqerine e ke-
tyre njerezve te devotshem, qe Allahu i
pershkroi si rober te Tij. Dhe nuk ka ke-
naqesi me te madhe sesa te jesh rob i
Krijuesit, i sinqerte dhe kurdohere i gat-
shem te tregosh ne veper kete perkush-
tim ndaj Tij.
Gjithe keta shembuj dhe te gjitha keto
cilesi, Allahu xh.sh. nuk i pershkroi kot,
po me nje qellim fisnik, qe neve njerez-
ve te rendomte te na tregoje e deshmoje
fuqishem, se 9do njeri qe perpiqet te
shembelleje me kete grup njerezish ne
vepra e ne cilesi, ne fakt do te jete njeri
prej tyre. E pra, te shohim se cila eshte
cilesia e radhes e ketyre njerezve, qe
Allahu denjoi t'i permendte ne Librin e
Tij madheshtor, Kuranin fisnik, si rober
te Tij. Cilesi tjeter e roberve te Allahut
eshte largimi nga deshmia e rrejshme.
C'kuptim ka ne fakt thenia: "nuk de-
shmojne rrejshem"!
Mufessiret (komentuesit e Kuranit)
ne lidhje me kete, kane dy mendime:
Mendimi i pare nenkupton faktin se
roberit e Allahut, per asnje 9mim nuk
deshmojne rrejshem ne dem te dikujt
tjeter, besimtar a pabesimtar qofte. As-
kend nuk e marrin ne qafe, vecse desh-
mojne te verteten dhe vetem te verteten.
Ata e dine mire se deshmia e rrejshme
eshte nje prej mekateve me te medha,
sepse vete i Derguari a.s. na e ka terheq-
ur verejtjen te largohemi prej ketij me-
kati, ne nje hadith qe e transmetojne
Buhariu dhe Muslimi nga Ebi Bekrete, i
cili thote: Ka thene i Derguari i Allahut:
"A t'ju lajmeroj per mekatet me te me-
dha! - tri here. Ne i thame, po si jo, o i
Derguar i Allahut. Atehere ai tha: "Shir-
ku - (t'i besh Allahut shoq ne sundim),
mosrespektimi i prinderve..." Duke i
thene keto fjale, Resulullahu s.a.v.s., sic
ishte mbeshtetur, u drejtua (gje qe tre-
gon per seriozitetin e asaj qe do te fliste)
dhe tha: "...dhe deshmia e rrejshme".
Vazhdoi ta perseriste kete thenie te fund-
it disa here, saqe thame, ah sikur te pu-
shonte (heshtte), ngase na dhimbsej,
sepse ishte shume i emocionuar (i
shqetesuar)."
Ishte praktike e Pejgamberit a.s. qe
ndonjehere te perseriste tri here radhazi
disa fjale, per shkak te peshes dhe rende-
sise se vecante, qe te na terhiqte verejt-
jen, ne menyre qe ajo fjale te ngulitej ne
mendjet dhe zemrat e njerezve.
Myslimani i vertete nuk deshmon rre-
jshem, nuk flet genjeshtra dhe fjale te
paqena. Vete i Derguari a.s., kur lutej,
thoshte: "O Allah, kerkoj mbrojtje tek Ti
qe te mos flas fjale te rrejshme, te mos
ngrysem si i panders hem (genjeshtar,
mekatar)-(faxhir), dhe te mos jem mend-
jemadh ndaj Teje. "
Per rrezikun qe deshmia e rrejshme
permban ne vete per rrethin, individin
dhe shoqerine, Allahu xh.sh. ka thene ne
Kuran:
"...Pra largohuni nga ndytesite e
idhujve dhe largojuni fjal'es shpifese,
duke qene te sinqerte ne besimin ndaj
Allahut, dhe duke mos i ber'e shok
Atij..." (El-Haxh, 30,31)
dituria islame / 204-205
Nese shtrohet pyetja - pse i eshte dhe-
ne rendesi aq e madhe largimit nga ky
mekat, mund te themi se ka shume ar-
sye. Do te permendim disa prej tyre:
- Ne deshmine e rrejshme, demtohen re-
nde dhe shkelen te drejtat e te tjereve;
- Ndizet hasmeria ne mes njerezve;
- Humb ndergjegjja njerezore;
- Zemrat behen te pameshirshme;
- Deshmia e rrejshme denon te pafajsh-
min kurse arsyeton te fajshmin, etj.
Por roberit e Allahut nuk bejne ndon-
je gje te tille, ata deshmojne kur ka ne-
voje vetem per te drejten, vetem per ate
qe e kane pare me syte e tyre. Ata desh-
mojne nese eshte nevoja edhe kunder
prindit te tyre, femijeve dhe te afermve.
Per kete arsye Allahu xh.sh. thote.
"Kur teflisni (te deshmoni), duhet te
jeni te drejt'e edhe nese eshte ceshtja
per (kunder) te afermit, " (El-En 'am,
152)
Pastaj, kur ndonjeri prej roberve te
Allahut thirret per te deshmuar per dic-
ka, ai nuk heziton, por deshmon te verte-
ten, duke iu pergjigjur urdhrit kuranor:
"...Deshmitaret te mos refuzojn'e kur
te thirren... " (El-Bekare, 282).
Ka njerez qe nuk deshmojne rrejshem
gjate deshmimit, por ka shume prej tyre
qe e fshehin te verteten, duke qene kesh-
tu shkaktare te drejtperdrejte qe te humb
haku dhe e drejta e dikujt. A thua sa te
drejta jane humbur, sa ndere jane per-
dhosur, sa gjak eshte derdhur dhe sa
viktima jane shkaktuar mes popujve e
njerezve, vetem e vetem pse njerezit ka-
ne heshtur dhe nuk kane treguar hakun e
te verteten?! Prandaj mu per kete kemi
edhe urdhrin kuranor:
"Mos e fshihni deshmine, sepse ai
qe efsheh ate, ai eshte mekatar me ze-
mr'en e vet, Allahu di ate qe veproni."
(El-Bekare, 283)
Deshmia e sinqerte dhe e drejte eshte
lartesim i fjales se Allahut ne toke. Per
kete arsye, roberit e Allahut jane cilesu-
ar me kete virtyt, se nuk deshmojne rre-
jshem dhe tregojne gjithhere te verteten,
pa lodhur mendjen se do te mund te kene
pasoja per kete guxim te tyre. Atyre nuk
iu intereson pse prishen dhe hasmohen
me njerez, atyre u intereson vetem te
jene ne kenaqesine e Allahut ndaj tyre
dhe asgje tjeter.
Kurse mendimi i dyte i mufessireve
eshte se fjalen "nuk deshmojne" e nen-
kuptojne nga fjala "esh-shuhud" - "de-
shmitare" e jo vetem deshmi. Kjo do te
thote se roberit e Allahut nuk prezanto-
jne ne tubime ku flitet dhe deshmohet
rrejshem. Fjala "Ez-Zur", sipas tyre ka
disa kuptime e nder to si: shirk (idhuj-
tari), genjeshter (rrene), festim i festave
te idhujtareve, disa si argetim dhe degje-
nerim, disa si ulerime (firrje) me ze vaj-
tues, disa si alkool etj... Nga kjo shohim
se fjala "Ez-Zur" me nje fjale nenkup-
ton te gjitha te keqijat dhe mekatet,
shmangie nga e verteta dhe afrim nga
shkaterrimi dhe coroditja..
Sipas mufessirit te famshem Ibn Ke-
thirit, kuptimi i fjales "Ez-Zur" ne kon-
tekstin e ketij ajeti me shume vjen me
kuptim te pranise ne vendet e degjeneri-
mit se sa deshmise se rrejshme, sepse
pjesa e ajeti qe pason, ne nje menyre
eshte edhe komentim i pjeses se pare:
"...dhe kur (rastesisht) kalojne pran'e te
keqes, kalojne duke e ruajtur karak-
terin e vet. "
Nje dite, sahabiu i famshem-Abdu-
llah Ibn Mes'udi kishte kaluar prane nje
ahengu ku kishte loje e kenge dhe as qe
ishte ndalur. Kur ia percollen kete gje
Pejgamberit a.s. kishte thene: "Abdullah
Ibn Mes 'udi u gdhi dhe u ngrys sifisnik
(me karakter) " e pastaj e lexoi kete ajet:
"...dhe kur (rastesisht) kalojne prane te
keqes, kalojne duke e ruajtur karakte-
rin e vet. "
Pra, myslimani i vertete ka nje respe-
kt per kohen qe Allahu ia ka lene ne dis-
pozicion. Ai nuk e kalon kohen kot ne
tubime te degjeneruara, por gjithmone
eshte vigjilent e sycele, qe te mos bjere
ne kurthet e shejtanit. Ai qe mashtrohet
e bie ne keto provokime, ai eshte i hum-
bur, ndersa ai qe e di misionin e tij te ve-
rtete per se eshte krijuar, krahas punes
dhe mundit per te fituar ne kete bote, ai
nuk e le anash as punen per jeten e per-
hershme.
Roberit e Allahut e ndiejne per detyr-
im te distancohen nga tubime dhe vende
ku flitet keq, ku deshmohet rrejshem. Ne
lidhje me kete, Allahu xh.sh. thote:
"Dhe kur e degjojne ndonje llomotit-
je marrezie, i kthejne shpinen dhe
thon'e: "Ne kemi veprat tona eju tuajat,
qofshi larg nesh, neve nuk na duhen
injorantet!" (El-Kasas, 55)
Kjo pra eshte plotesim i cilesive te ro-
berve te Allahut, te cilat Ai i filloi me
fjalet ne fillim te komentimit te ketyre
ajeteve , "e kur atyre me fjale u drejtoh-
en injorantet, ata thon'e: "Paqe! " (Fur-
kan, 63).
Keta jane roberit e Allahut, qe, kur
injorantet u drejtohen me ndonje fjale
fyese, thone paqe, dhe "kur (rastesisht)
kalojne prane se keqes, kalojne duke
ruajtur karakterin e vet. ".
Ata me shume jane te preokupuar me
Ahiretin sesa me kete dynja. Jane te pre-
okupuar me permiresimin e shpirtit te
tyre e jo me shoqerimin e njerezve te
keqij.
dituria islame / 204-205
Ata'e Ibn Rebahu, nje prej fukahen-
jve me te' medhenj ne mesin e tabiineve,
thoshte: "Ata qe ishin para jush (aludon-
te ashabet), cdo gje jashte fjaleve te Kur-
anit, synetit te Pejgamberit, urdherimit
per te mire dhe ndalimit nga e keqja,
permendjes se Allahut ose fjaleve qe
jane te domosdoshme ne komunikimin e
perditshem ne mes njerezve, i llogaris-
nin si fjale te kota, sepse ata e dinin mire
se prane vetes kishin dy meleke (kira-
men katibin), qe shenonin 9do veper te
tyre"
Nga kjo shohim se ashabet turpero-
heshin qe ne fletet e veprave te tyre te
shenohej ndonje fjale tjeter, pervec atyre
qe kishin te benin me fene e Allahut,
kurse per ne mbetet qe te ndjekim kete
rruge te tyre, te perpiqemi te stolisim ka-
rakterin dhe personalitetin tone me keto
cilesi e virtyte te larta te moralit islam...
1 1 . Veprimet e tyre jane
ne harmoni te plote me ate
qe kerkon Allahu, dhe ata
u pergjigjen urdhrave te Tij
j^j oft \JJS \i\ jjiilj
"Edhe ata qe kur keshillohen me
ajetet e (Kur'anit te) Zotit te tyre, nuk
ua kthejne shpinen si te shurdher e te
verber. "
Kjo eshte cilesia e radhes e roberve te
Allahut, ne te cilen shfaqet respekti i
madh qe keta njerez ndiejne ndaj Kriju-
esit te tyre. Mendjet dhe zemrat, shikimi
dhe degjimi i tyre jane te hapura dhe te
nenshtruara perulesisht ndaj Tij. Ata
keto ajete kuranore nuk i hedhin prapa
kurrizit, nuk behen as te shurdher e as te
verber ndaj tyre, perkundrazi ata medi-
tojne per keto shenja te medha te
Allahut dhe ne zemrat e tyre ka qetesi
shpirterore.
Mirepo, cfare kuptimi ka fjala "Ajat"
ne kete rast?
Ajetet (argumentet) e Allahut jane dy
llojesh:
1. Ajete (argumente-shenja) ne gjithesi-
ekzistence
2. Ajete te zbritjes kuranore
Ne llojin e pare perfshihen te gjitha
shenj at- argumentet e Allahut ne kete ek-
zistence, qe i shohim e qe nuk i shohim,
argumentet qiellore, trupat qiellore, ar-
gumentet ne vetveten (trupin) tone,
ndryshimi i dites dhe i nates etj...,
Ne lidhje me keto argumente, sa per
ilustrim do te sjellim vetem nje ajet, ne
te cilin i Madherishmi thote:
"Ne krijimin e qiejve e te tokes, ne
ndryshimin e nates e dites, ka argume-
nte te qarta per ata qe kane arsye dhe
intelekt. " (Ali-Imran, 190)
Ata qe nuk i shikojne te gjitha keto
argumente dhe nuk meditojne per to, ata
jane vertet te verber e te shurdher. Zem-
rat e tyre perfundimisht i ka pllakosur
ndryshku i kufrit. Ata thjesht jane te pri-
vuar nga kenaqesia e meditimit ne ma-
dheshtine krijuese te Allahut xh.sh..
Ndersa ne llojin e dyte te ajeteve
(shenjave, argumenteve), nenkuptojme
ajetet e shpalljes qe Allahu ua zbriti pej-
gambereve neper kohe e shekuj, e te
cilat i permbylli me Librin e fundit, Ku-
ranin famelarte.
Allahu xh.sh. ne kete menyre u shfa-
qet krijesave te Tij, nepermjet fjaleve te
Tij, ne forme te ajeteve, qe jane drite dhe
udhezim per ata qe ndjekin kete drite
hyjnore.
Allahu ne Kuran, ne lidhje me kete,
thote:
"...Ky (liber) eshte udhezim i
Allahut, me te udhezon ate qe do. E ate
qe Allahu e le te humbur, per te nuk ka
ndonje udhezues. " (Ez-Zumer, 23)
Ne fjalet qe Allahu i zbriti njerezimit
ne forme te ajeteve (verseteve), gjejme
cilesite e Tij, emrat e Tij te bukur, cile-
site e besimtareve dhe te pabesimtareve,
argumente per historine e popujve te ka-
luar, per Xhenetin dhe Xhehenemin,
premtimin dhe kercenimin hyjnor, urdh-
eresa dhe ndalesa per njerezit, urtesi te
shumta dhe sqarim ne lidhje me dispozi-
tat e besimit. Allahu ne Kuran thote:
"...Ne ta shpallem ty librin sqarim
per cdo send, udhezim e meshire dhe
pergezim per muslimanet." (En-Nahl,
89)
Ky pra eshte Kurani famelarte, Fjale
e Allahut, qe zbriti dhe sfidoi mendjet
njerezore, dhe vazhdon t'i sfidoje ato
deri ne Diten e Gjykimit.
Qdo njeri qe ne menyren e vet i qaset,
e perjeton dhe e hulumton Kuranin, e
pranon ate fuqi te fshehte, magjepsese e
terheqese, e cila e karakterizon Fjalen e
Allahut. Besimtaret e sinqerte ne te gjej-
ne ushqimin e tyre shpirteror, ftesen,
programin dhe ardhmerine, ndersa pa-
besimtaret ne te hasin befasine, habitjen
dhe paaftesine e tyre per ta imituar.
Kurani eshte mrekullia me e madhe e
Muhammedit a.s. Perderisa pejgamberet
e mehershem kishin mrekulli lendore,
me te cilat duhet t'i bindnin popujt e tyre
se ishin vertet pejgambere, dhe keto
mrekulli tashme jane pjese e historise se
kaluar, mrekullia e Kuranit vazhdon dhe
do te vazhdoje deri ne momentet e fund-
it te jetes ne kete toke, sepse eshte mre-
kulli ne cdo aspekt, shkencor qofte,
letrar, juridik, historik etj..
Ai qe e degjon kete Kuran edhe ve-
tem pak caste, i cliruar nga cdo ndjenje
e urrejtjes dhe e mostolerances, s'ka si te
mos mahnitet nga madheshtia e tij terhe-
qese.
- Kete Kuran e kishin degjuar idhuj-
taret mekas dhe ishin mahnitur nga fuqia
depertuese e fjaleve te tij, qe ata megji-
thate refuzonin t'i quanin hyjnore, por e
pranonin se nuk mund te ishin as fjale
njerezore e as te xhineve.
- Kete Kuran e kishin degjuar edhe
xhinet dhe kishte ndikuar qe nje pjese e
madhe e tyre te udhezohej:
dituria islame / 204-205
"Thuaj: "Mua me eshte shpallur se
njegrup i vogel nga exhinet i vuri vesh-
in dhe degjoi (Kur'anin) dhe (kur u
kthyen tek te vetet) thane: "Ne kemi d'e-
gjuar nje Kur 'an qe mahnit, qe udh'ez-
on ne te verteten, andaj ne i besuam atij
dhe Zotit tone, kurrsesi nuk do t'i sho-
qerojme me askend". (El-Xhinn, 1-2)
- Kete' Kuran e degjuan edhe te krish-
teret e Abisinise dhe ajetet e lexuara ua
mbushen atyre syte me lot. Nga ky le-
xim nje pjese e madhe e tyre, perfshire
edhe mbretin Nexhashi, i besuan Fjales
se Allahut:
"Kur e degjojne ate qe i eshte zbrit-
ur te derguarit (Kur'anin), prej syve te
tyre rrjedhin lot, ngase e kane kuptuar
te verteten dhe thone: "Zotiyne, ne ke-
mi besuar, pra na regjistro nd'er ata qe
deshmojne (nd'er Ymetin e Muhamed-
it). " (El-Maide, 83)
- Kete Kuran sot e degjojne edhe mi-
liona myslimane ne bote, dhe nje grupi
prej tyre, kur i degjojne ajetet e tij, zem-
rat u rreqethen, syte u lotojne dhe u shto-
het imani e devotshmeria:
"E, besimtare te vertete jane vetem
ata, te cileve, kur permendet Allahu, u
rreqethen zemrat e tyre, te cileve, kur u
lexohen ajetet e Tij, u shtohet besimi,
dhe qe jane te mbeshtetur vetem tek
Zoti i tyre. " (El-Enfal, 2)
Keta besimtare e perjetojne Kuranin
si nje dhurate nga ana e Allahut dhe
sherim per zemrat e tyre, kurse pabesim-
tareve dhe atyre qe kane urrejtje ndaj tij,
u shton vetem humbje dhe deshperimin:
"Ne te shpallim Kur'anin qe eshte
sherim dhe meshire per besimtaret, ku-
rse jobesimtareve nuk u shton tjeter
perpos deshperim. " (El-Isra 'e, 82)
Pra, ky eshte Kurani, Fjala e Allahut,
te cilen "roberit e sinqerte e te devotsh-
em te Allahut" nuk e hedhin prapa kurri-
zit, por punojne me te, e lexojne dhe,
nga leximi e meditimi i tyre, u rreqethen
zemrat dhe u lotojne syte. Por a thua, ku
jemi ne ne raport me Kuranin? A jemi
vertet te denje te quhemi rober te
Allahut?! A jemi prej ketyre grupeve te
permendura ne ajetet e meparshme?
Ibn Abbasi, gjate nje keshille drejtuar
besimtareve, pati thene: "Kur ndonjeri
prej jush te lexoje ajetin e sexhdes ne
kaptinen El-Isra "e (ajeti 107), mos u
ngutni me sexhde derisa te mos qani, e
nese syte e ndonjerit prej jush nuk loto-
jne, atehere le te qaje te pakten zemra e
tij. "
Besimtari i vertete, me Kuranin duhet
te jete zemerhapur, mendjehapur, veshe-
hapur dhe te bashkeveproje me te. Kur
ta lexoje ate, ta lexoje me perulesi, sic i
ka hije nje robi te Allahut, e te mos e le-
xoje me lexim hipokriti, vetem sa per sy
e faqe:
Besimtari i vertete duhet t'u ngjasoje
roberve te Allahut qe meditojne dhe ve-
projne sipas Kuranit, sepse vetem ata e
njohin madheshtine e Tij.
A nuk thote Allahu xh.sh ne Kuran:
"Sikur Ne ta zbritnim kete Kur'an
mbi ndonj'e kod'er, do ta shihje ate te
strukur e te care prej frikes nga Allahu.
Keta jane shembuj qe ua shkoqisim
njerezve, qe ata te mendojne. " (El-Ha-
shr, 21).
Besimtari i vertete nuk duhet qe ne
zemren e tij te kete mendjemadhesi, as
nuk duhet te jete i shkujdesur ndaj urdh-
rave te Allahut, sepse jeta eshte shume e
shkurter dhe mundesia per te kompen-
suar te kaluaren shume e ngushte dhe e
vogel.
Pra, le te jetojme edhe ne castet e ro-
berve te Allahut duke lexuar, studiuar
Kur'anin me mendje dhe me zemer, e jo
vetem me sy, sepse neser ne do te pyete-
mi per kete para Allahut, dhe Kur'ani
ose do te jete deshmitare per ne ose ku-
nder nesh. Frikesohemi se ky Kur'an ne-
ser do te deshmoje kunder nesh para
Allahut duke thene: "O Zoti Im. Keta
njerez me injoruan dhe me lane pas do-
re. Keta nefakt i zune (mesuan) perme-
ndsh shkronjat e mia (hifz), por nuk iu
permbajten urdheresave te mia ".
Kemi frike se edhe Resulullahu
s.a.v.s. do te deshmoje kunder nesh me
fjalet qe jane misheruar ne Kuran ku-
nder idhujtareve:
"E i derguari tha: "O Zot im, vertet
populli im e konsideroi kete Kur 'an si
(dicka) te hedhur (te lenepas dore-injo-
ruar)!" (El-Furkan, 30)
duke aluduar faktin se nje pjese e Ymetit
tim lexonte Kuran, por nuk e praktikonte
ate ne pune dhe vepra. Me shume e lexo-
nin per te vdekur sesa te praktikonin ur-
dheresat e tij per te gjallet.
E qe te mos ndodhe kjo gje, ne duhet
t'i kthehemi realitetit te Kuranit, per te
kuptuar se ky Liber eshte udhezim per te
gjallet dhe per ata qe kane mendje e
logjike te shendoshe, kurse per te vde-
kurit, jane duate, nepermjet te cilave i
lutemi Allahut t'i kete meshiruar ata.
Ndersa ne te gjallet, E lusim te Gjithe-
meshirshmin te na udhezoje ne rrugen e
Tij per te ndjekur shtegun e drites se Tij
te perjetshme, e cila shpie ne Xhenetin e
amshueshem...
- vijon -
dituria islame / 204-205
Tefsir
Mr. Adnan Simnica
Obligueshmeria e agjerimit
nga urtesite e Krijuesit
'Oju qe besuat, agjerimi ju eshte bere obligim sikurse ishte obligim edhe i atyre qe ishin para jush, \
\ keshtu qe te beheni te devotshem". (El-Bekare, 183)
Allahu i Madherishem e fillon
kete ajet kuranor ne menyren
me te lehte te mundshme dhe
shume ledhatuese, qe te pra-
nohet nga shpirtrat dhe zemrat e besim-
tareve, ngase permban ne vijim nje dis-
pozite obligative - agjerimin, dhe me
kete sikur Ai do te thote: "O ju qe po me
besoni dhe qe po me doni, tashme ju
eshte bere obligim agjerimi". Kur dispo-
zita obliguese i drejtohet atij qe ka besu-
ar, atehere' kuptojme dhe jemi te bindur
se Fuqiploti na ka vecuar dhe specifi-
kuar me nje obligim nga i cili ka dobi te
jashtezakonshme. Sa per ilustrim, po
marrim shembullin e prindit i cili i drej-
tohet birit tij per te kryer nje pune te ve-
shtire, por qe rezultati i saj eshte shume
pozitiv dhe frytdhenes, dhe ai me kete
rast zgjedh fjalet me te mira te mund-
shme per ta bindur ate qe t'i pergjigjet
pozitivisht. Ai nuk i drejtohet me fjale te
ashpra dhe te vrazhda, po me fjale led-
hatuese dhe te buta, si: O biri im i da-
shur, kryeje kete pune, rezultati i se ciles
eshte shume efektiv, por mos tento ta
kryesh duke u mbeshtetur ne vetedijen
tende te papjekur, ve9se kryeje duke ma-
rre shembull dhe duke u mbeshtetur ne
direktivat, pjekurine dhe pervojen e ba-
bait tend. Ndaj, edhe besimtaret, thirrjen
kuranore drejtuar atyre - "O ju qe besu-
at...", e konsiderojne shume ledhatuese,
prehese, te dashur dhe te mireseardhur
per ta, qofte edhe obligim me permbajt-
je veshtiresish per t'u kryer, ngase, meqe
e kane pranuar besimin, atehere jane ne
lidhje shume te forte dhe te ngushte me
Krijuesin, lidhje e shenjte kjo, e quajtur
lidhje e besimit - imanit. Dhe pikerisht
per kete arsye Zoti i Madherishem, nuk
ka bere obligim agjerimin per ata qe nuk
E besojne, sepse ata nuk hyjne ne kuader
te kesaj lidhjeje te shenjte te besimit,
dhe me plot te drejte quhen pabesimta-
re. 1 A nuk eshte kjo thirrje ne kete me-
nyre drejtuar besimtareve respekt dhe
nder per ta? Patjeter qe po!
Agjerimi eshte heshtje, largim, brak-
tisje dhe distancim nga dicka. Fuqiploti
tha: "Tipra, ha pi e qetesohu, dhe, nese
sheh ndonje prej njerezve, thuaj: "Une
kam vendosur (agjerim) heshtje per Mr
te te Gjithemeshirshmit, andaj asnj'e
njeriu sot nuk i flas! " (Merjem, 26).
Ketu shprehet largimi dhe heshtja nga te
folurit, nga se kuptojme se agjerimi nen-
kupton largimin dhe braktisjen nga dic-
ka, por ne kuptimin ligjor islam agjerim
d.t.th. largim, braktisje dhe heqje dore
nga pasionet e stomakut dhe te epshit
(ushqimi, pija dhe kontakti intim) qe nga
mengjesi deri ne mbremje.
Agjerimi ne parim nuk ndryshon nga
koha ne kohe, duke ditur se edhe tek
besimet e tjera agjerimi ne nje menyre
ka qene nje lloj adhurimi, por ai ka qene
ose largim vetem nga ushqimi, ose lar-
gim vetem nga disa lloje te ushqimit, si9
veprojne te krishteret. Kjo d.t.th. se
agjerimi ne parim ka qene metode efek-
tive per edukim shpirteror tek shume
besime, pavaresisht ndryshimit ne dite
apo ne menyre krahasuar me ate qe ka
percaktuar Krijuesi. Transmetohet nga
Ibni Abasi se shprehja kuranore: "siku-
rse qe ishte obligim edhe i atyre qe ishin
para jush", ka per qellim ithtaret e librit. 2
Allahu xh.sh. ne Islam qellim final te
agjerimit ka bere edukimin shpirteror
dhe metode te arritjes se devotshmerise
se larte njerezore, sepse Ai tha: "qe te
beheni te devotshem", qe nenkupton pe-
rkushtimin e plote ndaj Krijuesit,
devotshmerine shpirterore, friken ndaj
Fuqiplotit dhe largimin nga mekatet.
Mekatet ekzistuese ne brendi te shpirtit
dhe trupit te njeriut, ne cdo moment mu-
nd te artikulohen ne praktike, prandaj
pikerisht agjerimi i sinqerte arrin te do-
besoje jashtezakonisht shume kete kalim
te mekatit ne praktike dhe ta ngurtesoje
ate ne brendi te shpirtit dhe trupit, dhe
per kete arsye Muhamedi a.s., transme-
tohet te kete thene: "O ju te rinj, kush ka
mundesi te martohet, le te martohet, se
ajo (martesa) ia man shikimin, e mbron
epshin, por kush nuk mund (te marto-
het), le te agjeroje, ngase agjerimi per te
eshte shuarje (mposhtje) e epshit".
Agjerimi serioz dhe i sinqerte crrenj-
os te keqen shpirterore po edhe fizike -
praktike tek rinia, dhe pakesimi i
ushqimit d.t.th. pakesim i energjise tru-
pore, qe rezulton me dobesim te pasion-
it qe e shtyn njeriun per te bere mekate.
Agjerimi i Ramazanit i jep besimtarit
ndershmeri, perzemersi dhe qendruesh-
meri stabile gjate tere muajit, dhe ai kete
e kupton fare mire, ndaj edhe vazhdon
me ate qendrueshmeri shpirterore edhe
pas muajit te shenjte. Allahu i Madheri-
shem nuk kerkon nje gje tille nga besim-
taret vetem ne muajin e Ramazanit, por
Ai ka percaktuar dhe zgjedhur Rama-
zanin si nje muaj te vitit per te fituar
devotshmerine dhe qendrueshmerine
shpirterore 9do besimtar, dhe keshtu te
vazhdohet gjate tere vitit. Ve9imi - zgje-
dhja nga ana e Allahut xh.sh. e ndonje
kohe te caktuar gjate vitit, apo e ndonje
vendi a njeriu te caktuar, nuk do te thote
se kjo eshte bere me qellim ledhatimi
dhe privilegji ndaj tyre, si: Me zgjedhjen
e ndonje pejgamberi nga njerezit nga
ana e Krijuesit, eshte qellim eshte perha-
pja e ndikimit dhe vleres se kesaj zgje-
dhjeje tek te gjithe njerezit, dhe per kete
arsye historia e pejgambereve eshte e
mbushur perplot me veshtiresi dhe lodh-
je, gje qe eshte argument se veshtiresite
dhe problemet e misionit te komunikim-
it te shpalljes tek njerezit bien mbi supet
e pejgamberit te zgjedhur, qe d.t.th. se
Allahu xh.sh. nuk e zgjodhi ate per ta
privilegjuar apo ledhatuar, por per ta be-
re shembull per te gjithe njerezit. Gjitha-
dituria islame / 204-205
shtu, kur Krijuesi zgjodhi - ve-
coi disa dite te caktuara, nuk e
beri kete per t'i privilegjuar
nga ditet tjera te vitit, por Ai
deshi qe kjo zgjedhje te kete
ndikimin e vet pozitiv edhe ne
te gjitha ditet e tjera pergjate
vitit, sig eshte zgjedhja e diteve
te agjerimit te muajit Ramaz-
an. Njesoj eshte edhe zgjedhja
- vecimi i ndonje vendi te cak-
tuar qe eshte bere me qellim te
perhapjes se ndikimit dhe vle-
res se tyre ne te gjitha vendet e
tjera te botes. Kur degjojme
dike tek thote: "Vizitova Me-
ken dhe Medinen, shijova shn-
dritjen, shkelqimin dhe vleren
e tyre, dhe harrova cdo gje tjeter", me
keto fjale ai i ka lavderuar keto vende,
por ai duhet ta dije se ato vende te zgje-
dhura nga Krijuesi mund te jene te ge-
zuara vetem atehere kur ndikimi, vlera,
shndritja dhe shkelqimi i tyre te jete i
perhapur edhe ne vendet e tjera. Njeriu i
tille besimtar, pse nuk mendon keshtu
edhe kur eshte ne vende te tjera, duke
ditur se prania e Allahut me te gjitha
cilesite e Tij absolute eshte ne cdo vend
ku gjendet edhe ai vete. Eshte e vertete
se adhurimi i besimtarit ndaj Krijuesit
pergjate vizites ne vendet e shenjta sho-
qerohet me seriozitet dhe sinqeritet shu-
me' te madh, dhe me largim te plote nga
mekatet, dhe perse nje seriozitet e perk-
ushtim i tille nuk e shoqeron besimtarin
edhe ne cdo vend tjeter dhe kohe tjeter?
Keshtu, ne e kuptojme fare mire urte-
sine e Allahut xh.sh. ne zgjedhjen - pri-
vilegjet qe ka bere per dite te caktuara,
vende te caktuara dhe njerez te caktuar,
me se ka pasur per qellim qe ndikimi,
roli, vlera dhe reflektimi i kesaj zgjedhj-
eje te perhapet edhe tek te gjithe njerez-
it e tjere, vendet e tjera dhe kohet e tjera.
Prandaj habitemi kur shume besimtare e
kalojne Ramazanin me perkushtim e si-
nqeritet te madh, kurse me kalimin e tij,
e harrojne ate perkushtim! Me kete rast
mund te pyesim: A eshte bere obligim
Ramazani per te na ruajtur fene tone,
apo per te na kalitur - forcuar ne dhe per
te na dhene devotshmeri e sinqeritet, ne
menyre qe te jetojme me moral, edukate
dhe ndershmeri edhe ne muajt e tjere?
Pa dyshim qe agjerimi i sinqerte dhe pe-
rkushtimi serioz gjate Ramazanit, pajis
cdo besimtar me devotshmeri kulmore,
moral dhe edukate te larte duke reflektu-
ar direkt edhe ne muajt e tjere te vitit. 3
Eshte shume e natyrshme qe te behet
obligim agjerimi per nje popull tek i cili
eshte bere obligim lufta e shenjte ne rru-
gen e Zotit, me se arrihet forcimi dhe
konfirmimi i programit hyjnor mbi toke,
ruajtja e ndershmerise se besimtareve,
dhe arrihet deshmi e vertetesi per ta.
Agjerimi eshte nje vendosmeri e vullne-
tshme dhe stabile per besimtarin; neper-
mjet tij arrihet lidhja e sinqerte dhe e
devotshme ne mes tij dhe Krijuesit. Agj-
erimi eshte mundesi e pazevendesuesh-
me per te mposhtur pasionet e teperta te
trupit dhe per te ngritur anen shpirterore,
dhe kjo me qellim te arritjes se kenaqe-
sise se Fuqiplotit. Te gjitha keto jane
nga elementet e domosdoshme per perg-
atitjen shpirterore te besimtareve per t'u
ballafaquar me sukses me te gjitha sfidat
e jetes, problemet dhe deshirat e pasion-
it. Qe nga kjo kemi kuptuar se me plot te
drejte obligueshmeria e agjerimit per be-
simtaret eshte nga urtesite e Krijuesit
Fuqiplote, ngase kjo urtesi rezulton me
pergatitjen serioze te qenies njeri per ro-
lin dhe misionin e tij te shenjte ne toke,
dhe transferin e tij fatlum ne boten tjeter.
Qellimi kryesor dhe final i agjerimit
eshte arritja e devotshmerise shpirterore,
ngase devotshmeria i jep shpirt dhe gja-
lleri efektive te vazhdueshme zemres
per respekt dhe adhurim ndaj Allahut
xh.sh. dhe e ndalon besimtarin nga me-
katet, dhe keshtu arrihet kenaqesia, per-
krahja, mbeshtetja dhe shperblimi i
Krijuesit Fuqiplote, si ne kete bote,
ashtu edhe ne boten tjeter. 4
Ndersa ne ajetet vijuese shpjegohet
qarte se obligueshmeria e agjerimit vlen
vetem per disa dite te vitit e jo per tere
vitin, qe konsiderohet meshire e Kriju-
esit per besimtaret. Allahu i Madherish-
em ne ajetin vijues tha: "(jeni te obliguar
per) Dite te caktuara, e kush
eshte i semure prej jush ose
eshte ne udhetim (e nuk agje-
roi), atehere ai (le te agjeroje)
me vone aq dite. E ata qe i
rendon ai (nuk mund te agje-
rojne), jane te obliguar per ko-
mpensim, ushqim (ditor) i nje
te varfri....". Percaktimi i dis-
pozitave fetare ka per qellim
arritjen e devotshmerise tek
besimtaret dhe edukimin shpi-
rteror te tyre e assesi nuk ka
per qellim veshtiresimin e ty-
re, sic eshte rasti edhe me obli-
gueshmerine e agjerimit ne
vetem disa dite te caktuara
brenda vitit, e jo tere vitin. Ke-
to dite te caktuara konsiderohen ditet e
muajit Ramazan, muaj i cili eshte oblig-
im te agjerohet nga besimtaret qe nuk ja-
ne te semure, nuk jane ne udhetim dhe
qe kane mundesi fizike per ta agjeruar.
Keto alternativa dhe lehtesime hyjnore
te ketyre dispozitave, rezultati i te cilave
kthehet vetem tek besimtari, pa dyshim
konsiderohen meshire, ledhatim dhe
dashuri per besimtaret, ndaj edhe fillimi
i ajetit jo rastesisht eshte bere me shpre-
hjen ledhatuese per ta.
Muaj in e Ramazanit Zoti i Madheri-
shem e ka bere per besimtaret si nje sha-
ns absolutisht te pazevendesueshem per
afrim tek Allahu xh.sh. me me shume
adhurim dhe pune te mira, mundesi shte-
se per besimtaret per te arritur meshire,
falje, e shpetim hyjnor, ndaj Muhamedi
a.s. transmetohet te kete thene: "Po ta
dinin ymeti im (myslimanet) se 9fare
miresie (vlere) ka Ramazani, do te de-
shironin qe tere viti te jete i tille (Ra-
mazan). 5
Fusnotat:
1. Tefsiri i Muhamed Muteveli Esh-Sharavit, veil.
i dyte, faqe 764, pa vit botimi, Kajro.
2. Tefsir El-Kuran El-Adhim, Ibni Kethiri, veil, i
pare, faqe 214, pa vit botimi, Kajro.
3. Tefsiri i Muteveli Esh-Sharavit, faqe 765,766.
4. Fi Dhilal El-Kuran, Sejjid Kutb, vellimi pare,
faqe 167,168, viti i bot. 1996, Kajro.
5. Tefsir El-Vadih, veil, i pare, faqe 107, viti i bot.
1992, Kajro.
10
dituria islame / 204-205
Ne vigjilie te Ramazanit
Muaji i bekuar i Ramazanit dhe ne
Muharrem Ternava
Sa here qe na vjen muaji i Rama-
zanit, na ngjall kujtime te buku-
ra per jete islame, per adhurime
te sinqerta ndaj Allahut, per so-
lidaritet ndaj te tjereve, per xhami te
mbushura perplot per teravi etj . Ky muaj
i bekuar na sjell ndjenja qe te kenaqin e
te ngjallin shpirtin, dhe kjo per faktin se
eshte i begatshem dhe fisnik. Te tille e
ka quajtur pejgamberi a.s., te tille e ka
perjetuar dhe te tille duhet ta perjetojme
edhe ne.
- Kur afrohet ky muaj, ne ne myslimanet
krijohet nje ndjenje e cila nuk eshte e
njejte tek te gjithe. Kjo ndjenje ndry-
shon ne saje te qasjes qe ne i bejme
ketij muaji te bekuar, saktesisht se si
e shohim ate.
- Nga ajo qe kam mundur te marr nga
fusha e gjere ne te cilen jetojne mys-
limanet, kam gjetur se ne kohen para
Ramazanit ka tri grupe myslimanesh:
- ata qe kete muaj e presin me gezim te
madh dhe e agjerojne me perkushtim;
- ata qe nuk i gezohen ketij muaji, por qe
e agjerojne me pertese dhe pa perku-
shtim dhe
- ata tek te cilet Ramazani nuk zgjon ku-
rrfare ndjenje, thjesht per ta eshte nje
muaj si te tjeret-nuk e agjerojne fare.
Ardhjes se Ramazanit
i gezohemi
I derguari yne i fundit, Muhamedi
a.s., afrimit te Ramazanit i gezohej shu-
me dhe sa afrohej ky muaj, i pergatiste
shpirterisht shoket e tij duke i pergezuar
e duke u thene: "Para jush keni nje muaj
madheshtor, fisnik e te begatshem, agje-
rimin e tij Allahu jua ka bere oblig-
im...".
I Derguari a.s. i gezohej shume' Ra-
mazanit, sepse eshte muaji ne te cilin
Allahu i lartesuar zbret meshiren dhe
faljen e Tij ne menyre me te vecante se
ne muajt e tjere. Ketij muaji i gezohesh-
in edhe ashabet dhe i gezohet cdo mysli-
man qe jeton per ta fituar kenaqesine e
Allahut, faljen dhe Xhennetin e Tij. Ra-
mazani eshte mundesia me e mire gjate
gjithe vitit per t'u afruar tek Allahu, per
tu bere me te devotshem. Kjo per faktin
se ne kete muaj dyert e te mirave jane te
hapura, dyert e Xhenetit jane te hapura,
dyert e Xhehnemit jane te mbyllura, she-
jtanet jane te prangosur. Te gjitha keto
jane shenja qe vertetojne se te mirat dhe
begatite jane te shtuara ne nje mase
shume te madhe perkundrejt te keqijave,
qe jane te reduktuara. 1
E si te mos i gezohemi ketij muaji kur
ne te namazet synete kane shperblimin e
farzeve, ndersa nje namaz farz ka vleren
e shtatedhjete namazeve farz qe falen ja-
shte Ramazanit.
Si te mos i gezohemi kur ky muaj do
te na behet mburoje nga zjarri i Xhehen-
nemit. Pejgamberi a.s. thote: "Agjerimi
eshte mburoje" 2 Dhe: "Agjerimi eshte
mburoje nga zjarri sic eshte parzmorja
mburoje ne lufte" 3 .
Kete muaj Allahu e ka lartesuar duke
bere qe ne dhjetediteshin e fundit te tij te
jete edhe Nata e Kadrit, e cila eshte me
e vlefshme se nje mije muaj. Allahu
thote ne Kuranin fisnik: "Nata e kadrit
eshte me me vlere se nje mije muaj".
(El-Kadr: 3) Me te vertete obligimi i ke-
tij muaji me agjerim eshte nje e mire e
madhe dhe nje begati e pafund, me te ci-
len Allahu i Meshirshem na ka begatuar
nc.
Allahu i befte te mundur grupit te
pare, atyre qe i gezohen Ramazanit, ta
presin shendoshe, ta shfrytezojne ne ma-
ksimum dhe nga ai te dalin te falur.
Agjerojne, po !!!
Para ketij muaji te begatshem gjejme
nje grup tjeter myslimanesh, te cilet ka-
ne vendosur te agjerojne, po qe nuk i ge-
zohen ardhjes se tij. Te tillet besojne ne
obligueshmerine e agjerimit te ketij mu-
aji, por, kur agjerojne, kete nuk e bejne
me perkushtim e dashuri, vecse me per-
taci e lodhje. Keta myslimane ne agjeri-
min e tyre kane shume defekte, te cilat
s'do mend se mund t'ua cojne tere mu-
ndin kot dhe nga agjerimi te mos perfi-
tojne gje perve9 lodhjes per nje muaj
rresht. E them me keqardhje, por besoj
se ne kete grup veten e gjejne nje numer
i madh i myslimaneve.
- Ne perpjekjet per te gjetur defektin
nga i cili vuan ky grup, kam gjetur se ga-
ti i tere problemi qendron ne synimin-ni-
jetin, i cili pa dyshim eshte kushti i pare
per t'u pranuar cdo adhurim. Ja ku e
shoh une problemin: shume agjerues
nga ky grup e fillojne agjerimin, por aty-
re u mungon synimi per te cilin eshte
bere obligim agjerimi. Po cili eshte ky
synim? Allahu xh.sh. thote: "O ju qe
besuat, agjerimi ju eshte bere obligim si-
kurse ishte obligim edhe i atyre qe ishin
para jush, keshtu qe te beheni te devot-
shem". (El-Bekare:183) Me agjerim
synohen: devotshmeria, ruajtja nga den-
imi, fitimi i kenaqesise se Allahut, pasu-
rimi i shpirtit me vlera te larta morale. 4
Ky synim i larte nuk eshte ne koken e
asnjerit prej agjeruesve te ketij grupi,
andaj si mund t'i kenaqe agjerimi kur
ata nuk agjerojne me synimin qe duhet
ta kete agjerimi.
Fillohet agjerimi me nje pertaci dhe
plogeshti te madhe, sepse nuk eshte kup-
tuar synimi dhe urtesia e tij . Shembulli i
agjeruesve te tille eshte sikur shembulli
i nxenesit pertac, i cili qendron i merzi-
tur dhe i lodhur mbi liber me te filluar
leximin, dhe kjo per faktin e thj eshte se
nuk e kupton rendesine e dijes-studimit.
Per te pasur agjerim te dashur e te lehte
dhe per te qene i falur nga Allahu xh.sh.,
duhet te besohet fuqishem ne faljen dhe
rezultatet pozitive te agjerimit. Zaten,
Pejgamberi a.s. e ka kushtezuar besimin
dhe bindjen me meshiren e Allahut dhe
faljen e Tij qe kjo te ndodhe ne praktike.
Ka thene Pejgamberi a.s.: "Ai qe agjer-
on ramazanin me besim te plote dhe bi-
ndje ne faljen e mekateve, atij do t'i
falen mekatet e meparshme..." 5
Te njejtet para, te njejtet ne Ramazan,
te njejtet edhe pas tij. Agresive dhe te
dhunshem para dhe gjate Ramazanit, pa
asnje ndryshim pozitiv. Agjerueshem e
me fjalor te ndyre, me fjale boshe tere
diten, - kjo nuk i takon nje agjeruesi te
denje. Kjo nuk ben te ndodhe duke e
ditur shume mire hadithin e Pejgamberit
dituria islame / 204-205
11
a.s., ne te cilin thuhet: "Ai qe nuk brakti-
se fjalen dhe punen e keqe, nuk ka nevo-
je te rrije pa ngrene e pa pire (te lodhet
koti)".' Pas ketij hadithi duhet te vije
nenshtrimi i plote ndaj Allahut kur agje-
rojme. Agjerimi eshte ibadet, e nese iba-
deti nuk behet si9 e kerkon Allahu
xh.sh., atehere mundi ka shkuar kot dhe
vetem e kemi lodhur veten.
Zot, Ty te nenshtrohemi
plotesisht
Allahu xh.sh. ka obliguar agjerimin
dhe kete te vertete te madhe e pranon
grupi i dyte qe e kemi ne shqyrtim. Por
nuk eshte agjerimi i vetmi obligim qe ne
kemi ne kete muaj ndaj Allahut te Larte,
jane edhe disa te tjera obligime ne krye
te te cilave qendron namazi. Pavaresisht
nga fakti se i vetmi Zot i Cili na e ka ob-
liguar agjerimin, na e ka obliguar edhe
namazin, gjejme te tille qe gjate gjithe
Ramazanit nuk falin asnje namaz. Kjo
eshte absurde dhe plotesisht e papranue-
shme. Me vjen pak keq nese ndonje
lexues nuk ndihet mire duke lexuar keta
rreshta, per shkak se do ta gjeje veten ne
kete grup, por kjo eshte e verteta dhe ajo
duhet pranuar edhe nese eshte e hidhur.
Me agjerimin e Ramazanit per nje muaj,
nuk i kemi kryer obligimet ndaj Allahut
per tere vitin . Me faljen e namazit te te-
ravise gjate ketij muaji, nuk e kemi kry-
er namazin per nje vit. Namazi eshte
obligim pese here ne dite gjate gjithe
vitit, dhe vetem keshtu duhet ta kuptoj-
me. Ata qe mundohen ta mashtrojne
Allahun, e kane mashtruan vetveten,
edhe nese kete nuk e kuptojne.
U bej lutje te gjitheve qe e gjejne ve-
ten ne kete grup, te pendohen dhe te tho-
ne: Zot, Ty te nenshtrohemi plotesisht.
Te jete muaji i Ramazanit nje fillim i ri
pas te cilit Allahu dhe i Derguari i Tij te
behen me te dashurit ne zemrat tona, se-
pse vetem keshtu e kemi besimin te plo-
te.
Ramazani muaj si te tjeret
Tere ajo qe u tha deri tani, do te duket
e lehte kur duhet ta pranojme nje realitet
tjeter te hidhur: myslimane qe nuk e
agjerojne fare ramazanin.
U mbetem me borxh nese nuk e sqa-
roj se nuk e kam fjalen per ata qe i ka
lejuar Allahu xh.sh., si? jane: te semuret,
udhetaret, ne moshe te shtyre, grate
shtatzena etj . te cilet duhet ta kompenso-
jne me vone. Fjala eshte per myslimanet
e rritur te shendoshe, te cilet thjesht nuk
duan te agjerojne.
Ata qe nuk e agjerojne Ramazanin,
duhet te jene ne njerin prej dy grupeve:
- Te tille qe nuk besojne detyrueshmeri-
ne e agjerimit te Ramazanit, dhe
- Te tille qe besojne detyrueshmerine e
agjerimit te Ramazanit, por qe pa
ndonje arsye te vlefshme nuk e agje-
rojne kete muaj.
- Ata qe mohojne detyrueshmerine e
agjerimit te muaj it te Ramazanit, me
vetedije te plote dhe te lire nga cdo
inponim, kane dale nga feja, ata jane
pabesimtare. Nese atyre u jane shpje-
guar qarte pasojat e mohimit-fjaleve
te tyre, dhe ata prapeseprape kane va-
zhduar te mohojne, atehere ata jane
pabesimtare dhe duhen trajtuar si te
tille. Ne kete rast nuk u themi mysli-
mane qe nuk agjerojne, por u themi
pabesimtare prej te cileve nuk pritet
te agjerojne, po, edhe nese agjerojne,
nuk u pranohet, sepse Allahu nuk e
pranon agjerimin e nje pabesimtari.
- Mohimi i agjerimit te Ramazanit eshte
pabesim, sepse detyrueshmeria e tij
eshte e vertetuar qarte me ajete kura-
nore, prej tyre ajeti 183 nga kaptina
El-Bekare, i cituar me lart. Mohimi i
kesaj detyrueshmerie eshte mohim i
ajetit, kurse mohimi i ajetit kuranor
eshte kufer-pabesim.
- £do njeri, i cili me bindje te thelle be-
son ne tere ate me te cilen eshte derg-
uar Muhamedi a.s. dhe pa dyshuar
aspak ne te, eshte besimtar. Andaj ai
qe nuk e agjeron Ramazanin po beson
se eshte obligim-farz, i tilli eshte bes-
imtar, por duke braktisur agjerimin,
ai ben nje mekat teper te madh. Te ti-
llet duhet te fillojne agjerimin sepse,
sa kohe qe besojne se e kane obligim,
duhet penduar tek Allahu per mekatin
e bere. Ky muaj qe po vjen, eshte nje
mundesi e mire qe t'l deshmojne
Allahut besimin e tyre me vepra te
mira.
I nderuar lexues, tani qe ke lexuar ke-
ta rreshta modeste, uroj qe veten ta kesh
gjetur ne grupin e pare, sepse ketij grupi
i ka prire Muhamedi a.s., por nese jo, ve-
ndos qe tani te jesh ne ate grup, sepse
vetem aty gjendet shpetimi, pranimi dhe
falja.
Allahu na e befte te mundur ta presim
Ramazanin, ta agjerojme ate si duhet
dhe te na e pranoje!
Fusnotat:
1. Dr. Jusuf El-Kardavi, Hutabu Shejh El-Karda-
wi, veil i pare, faqe 214, viti i bot. 1997 Kajro.
2. Kete fjali e gjejme ne disa hadithe qe trans, grup
sahabesh prej tyre: Ebu Hurejra r.a. ne dy Sahi-
het.
3. Transmetojne: Ahmedi, Nesaiu, Ibni Maxhe,
Ibni Huzejme dhe Iben Haban nga Othman bin
ebi El'As, siq e gjejme ne Sahihun El-Xhamius
Sagir nr.: 3879.
4. Dr. Vehbet Ez-Zuhejli, Et'Terfsiral Vexhiz ala
Hamish El-Kur'anil Adhim, fq.29, viti i bot:
1996-Damask.
5. Mutefekun alejhi, trans. Ebu Hurejra r.a.
6. Transmetonje: Buhariu. Ebu Davudi, Tirmidhiu,
Nisaiu dhe Ibni Maxhe nga Ebu Hurejra r.a.
12
dituria islame / 204-205
Ne vigjilie te Ramazanit
Duaja ne Ramazan
Duaja ka lindur menjehere pas
mekatit te njeriut te pare.
Ademi a.s. eshte njeriu i pa-
re qe ka shfrytezuar duane
dhe ka kerkuar falje.
"Dhe Ademi i pranoi disa fjale nga
Zoti i vet dhe ai e fali; ai me te vertete
pranon pendim dhe ai eshte i meshirsh-
em" (el-Bekare, 37).
Pasi e lindi Mejremen, gruaja e Imra-
nit hi hit Allahut xh.sh. qe bijen e saj, po
edhe pasardhesit eventuale te saj, t'i me-
rrte nen mbrojtjen e Tij nga shejtani i
mallkuar. Pasojat e duase se saj ishin te
atilla, saqe Merjemja dhe biri i saj, Isai,
u bene te shejte nga zoti i tyre, si fuqi e
Allahut.
"Duaja eshte mbeshtetje kur dobeso-
hen te gjitha mbeshtetjet e tjera, kur
humbet shpresa nga cdo gje. Bile edhe ai
qe me gjuhen e vet ne kohen kur eshte
ne komoditet mohon Krijuesin e Madhe-
rueshem e kur fatkeqesia e sjell ne ngu-
shtice, i kthehet lutjes dhe pastaj falet" 1 .
Keshtu edhe Faraoni egjiptas, kur e perf-
shine valet e detit dhe nisi te mbytej, be-
rtiti: "Une besoj se nuk ka Zot tjeter
pervec atij te Cilit i besojne bijet e Isra-
elit dhe une i nenshtrohem!" "A tash, a?
Ke qene i padegjushem dhe ke mbjell
fesat?!. Sot do ta nxjerrim vetem trupin
tend, qe te jete si shembull mesimi per
ata qe vijne pas teje - por shume njerez
jane te painteresuar ndaj mesimeve to-
na". (Junus, 90,91,92)
Duke kerkuar strehim ne dua per t'u
liruar nga veshtiresite psikike dhe ne
pergjithesi shendetesore, edhe Ejubi i
durueshem dhe rober te tjere te Allahut
kane thene: "Edhe Ejubi, kur iu ankua
Zotit te vet: "Mua me ka gjetur fatkeqe-
sia, e Ti je me i meshirshmi prej te me-
shirshmeve ! - Ne iu pergjigjem nevojes
se tij, e cila e kishte lodhur, ia hoqem
dhe e rikthyem me miresine tone, tek fa-
milja e tij, e me kete edhe te tjereve, per
te qene si mesim per ata qe me perkulen
Mua" (el-Enbija, 83-84).
"Kur disa rober te Mi thane: O zoti
yne, ne te besojme, per kete na fal dhe
na meshiro, sepse Ti je me i meshirsh-
mi!" (el-Mu'minun, 109)
"Kur roberit e Mi pyesin per Mua, Une jam me siguri afer: I pergjig-
jem lutjes se lutesit kur ai me lutet: per kete le t'i pergjigjen thirrjes
Sime dhe le te besojne ne Mua, per te qene ne rruge te drejte" (el-
Bekare, 136).
"Allahu e ka dhene muajin e Ramazanit si fushe per vrapim ne vepra
te mira" (Hadith)
"Qiellnat u hapen pese gjerave: shiut qe bie, kendimit te Kuranit,
takimit te ushtrise, ezanit dhe duase" (Taberaniu nga ibn Umeri ne
"efsat").
Ne te gjitha keto fjale theksohet ne-
voja e fuqishme morale per mbeshtetje
dhe angazhim ne perforcim te Islamit
dhe per angazhim per afirmimin e Ku-
ranit dhe Synetit tek besimtaret dhe
besimtaret. Roli i duase sot po fiton ne
rendesi. Ne keto kohe plot me probleme-
ve te renda dhe me njerez te paudhezuar,
kur njeriu gjithnje e me pak ka miq, sho-
ke dhe bashkebisedues, dhe kur fjala e
njeriut gjithnje e me pak degjohet dhe
9mohet, drejtimi nga Allahut,pa marre
parasysh cfaredo arsyesh qofshin, para-
qet nje rizgjim shpirteror dhe shkarkim
nga barra."
Duaja menjehere pas sexhdese, ben
pjese ne graden me te larte qe njeriu I
nenshtrohet Allahut, sepse me dua per-
forcohet lidhja ne mes Krijuesit dhe
njeriut qe kerkon ndihme per zgjidhjen e
ceshtjeve te kesaj bote. Duaja ne vete
ngerthen jeten ekzistuese fizike e meta-
fizike dhe i jep gjalleri e kuptim. Ky ko-
nstatim mund te arsyetohet shume mire
edhe me duane e njohur kuranore:
"RABBENA ATINA FID-DUNJA HA-
SENETENN VE FIL AHIRETI HASE-
NETEN VE KINA ADHA BENNAR
!"o Zoti yne, na jep te mira ne kete bote
dhe ne ate tjetren, ne Ahiret, dhe na ruaj
nga mundimet e Xhehenemit!")
Duaja i nevojitet sidomos njeriut te
sotem, i cili ne jeten e vet dinamike,
shpesh humb orientimin dhe baraspesh-
en islame ne mes te shpirterores dhe
materiales. Ate duhet ta drejtojme nga
duaja si mjet i lidhjes se perditshme me
Krijuesin e vet, prej zgjimit ne mengjes
e deri ne mbremje: me dua njeriu pastr-
on shpirtin dhe e forcon ate e, me ndih-
men e saj, eshte kembengules ne rrugen
e Allahut.
Njeriu t'i drejtohet Allahut, kjo ishte
praktike e te gjithe te derguarve te Zotit.
Pejgamberi i Allahut ka theksuar ne nje
hadith: "Siguroni pasurine tuaj me zek-
at! Te semuret sheroni me sadaka! E per
fatkeqesi pergatitni dua!"
Me dua I jane lutur Allahut edhe te
gjithe roberit e zgjedhur te Allahut, ndo-
njehere ate e kane perdorur edhe ata te
cileve u jane mbytur te gjitha anijet. Ne
te gjitha duate e Pejgamberit, po edhe ne
ato te Ramazanit, te cilat thuhen me ra-
stin e fillimit dhe mbarimit te agjerimit e
hyrjes ne itikaf, me rastin e nates se Be-
drit dhe Kadrit - mund te verejme se ato
nuk jane lutje te thjeshta, po nepermjet
tyre shihet esenca e kesaj dhe e botes se
ardhshme. Ne cdo rast dhe sidomos ne
muajin e Ramazanit dhe ne netet e me-
dha te Ramazanit na sherben si burim i
frymezimit munaxhat te zemres, shpirtit
dhe trupit, na sheron nga fdo stres. Me
dua ndaj Allahut xh.sh. ne ditet e agje-
rimit, dalim nga rruget qorre te kesaj
bote dhe nisemi krenare drejt siratul mu-
stekim-it. Per personat te cilet sinqerisht
dhe me gjithe zemer luten per nevojen
shume te madhe per forcimin moral e
shpirteror, qe per hir te Allahut, te marr-
in pjese ne aksionet konstruktive per te
dituria islame / 204-205
13
miren e njerezimit. Me kontakt te' sinqe-
rte te njeriut me Allahun si lloj i posa-
cem ibadeti, mbrojme integritetin moral,
dalim nga ngushtesia e mendimeve,
vetemundimi, brengat, fatkeqesite e nga
mekatet dhe nga fati i keq e hyjme ne
radhet e personave, te cilet shpresojne
tek Allahun xh.sh., shpresojne vetem
ndihmen e Tij. Ibni Mesudi tregon: "Kur
pejgamberin e kaplonte ndonje brenge,
ai thoshte: O i gjalle qe je prej pafillim
dhe pambarim, me ndihmo, pashe me-
shiren Tende."
Duaja, e cila zgjon interes per Islamin
dhe nxit per te pasuar Kuranin, eshte du-
aja me e mire dhe me kete motivacion
evitohen te gjitha shenjat e mendjema-
dhesise dhe devotshmerise se rrejshme.
Me duane tone ne diten e Bedrit, prano-
jme se ne cdo moment ekziston i
Madherueshmi, Gjithedegjueshmi, i
Gjithepashmi, te Cilit mund t'l drejtohe-
mi me zemren plot, qe te na fale dhe te
pranoje nga ne cdo gje qe eshte e mire,
kreative dhe fisnike. Pas namazit te tar-
avise, per cdo nate shprehim mirsear-
dhjen e Ramazani sherifit dhe per
shkelqimin e tij lusim Allahun xh.sh., qe
t'i pranoje te gjitha lutjet tona. "ALLA-
HUME LEKE SUMTU VE BIKE AM-
ENTU VE ALEJKE TEVVEKELTU
VE ALA RISKIKE IFTARTU VE LI
SAVMIU GADIN NEVEJTU" ("O
Allah, per Ty agjeroj, Ty Te besoj, ne Ty
mbeshtetem, me begatite e Tua po bej
iftar dhe per diten e neserme po e bej ni-
jet") "ALLAHUME LEKE SUMTU VE
BIKE AMENTU VE ALA RISKIKE
IFTARTU" (O Allah, vetem per Ty kam
agjeruar, Ty Te besoj dhe me begatite e
Tua po bej iftar.").
Pasi nata e Lejletul Kadrit eshte kon-
takt i fuqishem me Allahun xh.sh., secili
besimtar i sinqerte ne kete nate orvatet
te arsyetoje poziten e vet lutese dhe te
arrije kenaqesine e shpirtit. Qetesine e
zemres, gezimin e shpirtit te vet, besim-
tari ne kete nate e gjen ne duane, ne kete
azil perfundimtar te dynjallekut: "ALL-
LLAHUME INNEKE AFUVUN TUHI-
BUL AFVE FAFU ANI" (O Allahu im,
Ti je Ai Qe fal e do faljen, pra edhe mua
me fal). Me thenien e lutjes naten e Lej-
letul Kadrit behemi te vetedijshem se
gjithmone eshte ngushlluesi dhe falesi i
Nderuar i Cili na shpeton nga streset
psikike dhe gjendjet shpirterore te mu-
ndimshme. Falja e tij eshte e bollshme
sidomos prej fillimit te kesaj nate dhe
zgjat derisa te agoje. Duke iu drejtuar
me lutje, me devotshmeri dhe krenari,
ne ne fund te Ramazanit sherif parashto-
jme pyetjen se ciles secili mysliman i
ndershem mund t'i jape pergjegjjen e
sakte: MEN LEM JUGFER FIKE FE BI
EJI ZEMANIN JUGFERU LEHU?"
("Atij qe nuk i falen mekatet ne ty, valle
ne cilen kohe tjeter do t'i falen?").
Sot me shume se kurre vuajme nga
mosrealizimi i deshirave, e mosrealizimi
i deshirave njeriun e con ne depresion
dhe apati. Psh., edhe pse ka dy rrjete te
kamerave kontrolluese ne kullen e Ajfe-
lit ne Paris, te cilat jane vendosur per t'i
mbrojtur vetevrasesit, deri sot prej saj
jane hedhur me shume se 300 njerez.
Kulla e Ajfelit nuk eshte vendi i vetem
ne bote e cila u sherben njerezve ne apati
dhe me shpirt te trazuar, per kapitullim
personal para provokimeve jetesore. Be-
simtari i vertete mysliman nuk e njeh
shpritengushtesine, depresionin thyerje
shpirterore te tjera. Njeriu, pervef te tje-
rash eshte krjuar edhe per te gabuar, por
per gabimet e veta te kerkoje falje nga
Krijuesi. Roli me i madh i duase eshte
qe te formoje nje personalitet te shendo-
she psikikisht, i cili do te kuptoje ese-
ncen e jetes se njeriut dhe te luftoje per
nje bote sa me njerezore, ekziston nje
praktike e gjere tek besimtaret tane, qe
duate dhe sidomos ato te hatmeve dhe
jasinave me plot emocione ua dedikojne
shpirtrave te te vdekurve, qe me se miri
mund te realizohet ne kohen e Ramazani
sherifit. Kjo eshte mire, por per besim-
taret eshte nevoje e domosdoshme qe te
gjitha duate kuranore dhe dua nga Pej-
gamberi a.s. dhe duate qe jane fryt i logj-
ikes se tij, qe sa me shume t'i begatojne
me kuptim, sepse kuran eshte edhe ajo
qe hyn ne duate kuranore, qe ne radhe te
pare u shpall te gjalleve si udhezim te
pergjithshem jetes or.
Kur rrefimet kuranore paraqiten ne
forme te duase se sinqerte, me se pari ne
obligimet e perditshme ne te gjitha no-
rmat fetare, ateheree asgje me nuk peng-
on qe te vendoset lidhje me rahmetlinjte
duke shprehur ndaj tyre respekt dhe kuj-
tim per ta. Miresia e te vdekurve i obli-
gon te gjallet me kujdes te detyrueshem
ndaj tyre, keshtu qe duaja e te gjalleve
per te vdekurit e tyre, vecanerisht ne ne-
tet e zgjedhura te Ramazanit, vjen si ba-
ze serioze per aktivizimin e porosise se
Allahut ne vete ata.
Dhe, ne fund, Krijuesit tane mund t'i
drejtohemi me lutjen: Thuaju zemrave
dhe shpirtrave tane, o Zot, se dashuria e
pergjithshme eshte e dhuruar vetem nga
Ti, dhe se cdo gje qe punojme, e punoj-
me ne Emrin Tend dhe me pervujtni ke-
te dua te Ramazanit Ta drejtojme vetem
Ty duke besuar rahmetin Tend dhe falj-
en Tende.
Rrustem Spahiu
14
dituria islame / 204-205
Ne vigjilie te Ramazanit
Komentimi i a jet eve
mbi agjerimin sipas Fikhut
Muhammed Ali es-Sabuni
Njohuri te pergjithshme
Zoti i Lartesuar dhe i Madheruar laj-
meron qe roberve te Vet besimtare agje-
rimin ua ka bere detyrim, ashtu S19 ua
beri detyrim edhe pjesetareve te feve te
kaluara (ehlu-1-milel). Obligueshmerine
e agjerimit Ai e ka qartesuar me shpjegi-
min e rendesise se madhe dhe urtesive te
larta te tij, te cilat verehen ne faktin qe ai
pergatit shpirtin e agjeruesit per devot-
shmeri, i cili, duke iu nenshtruar urdh-
eresave te te Lartmadherishmit dhe duke
shpresuar shperblimet tek Ai, do t'i lere
deshirat e lejuara (shehevat), dhe ne kete
menyre te behet prej atyre te devotshe-
mve dhe atyre qe u shmangen te ndalu-
arave.
Agjerimi qe Allahu, xh.sh. ua beri
obligim roberve te Vet, eshte i percaktu-
ar ne dite te numeruara, kurse ato dite ja-
ne ne muajin e Ramazanit. Allahu, nga
meshira e Tij, nuk ka obliguar qe te agje-
roni gjithmone. Krahas kesaj meshire ne
agjerim, Ai ka ligjesuar (shere'a) qe i se-
muri, te cilin e demton agjerimi, dhe
udhetari, udhen e te cilit e veshtireson
agjerimi, mund te mos agjerojne dhe ate
te mos agjeroje dite per dite pas Rama-
zanit. Kjo eshte lehtesim dhe meshire
ndaj roberve. Me pas, i Lartesuari kum-
ton qe muaji ne te cilin ka urdheruar te
agjerohet, muaji i Ramazanit, eshte mu-
aj ne te cilin ka zbritur edhe Kurani (nu-
zulu-Kur'an), liber i lartesuar, me te
cilin e ka begatuar Ymetin e Muhame-
dit, s.a.v.s., dhe e ka bere kushtetute te
tyre (dusturen) dhe ligj, te cilit iu perm-
bahen gjate jeteve te tyre. Ne te eshte
drita, udhezimi dhe shkelqimi; ai eshte
rruga e lumturise (sebilu-se'adeh) per
ate qe deshiron te shkoje shtigjeve te tij.
Krijuesi, agjerimin e ka bere obligim ne
kete muaj, per arsye se ky eshte muaji ne
te cili roberve u leshohet meshira Hyj-
nore (er-rahmetu-1-ilahijjeh), kurse Ai, i
Lartesuari, roberve te Vet u deshiron ve-
tem lehtesim, dhe per kete shkak te se-
muret dhe udhetaret i ka lejuar qe te mos
agjerojne ne ditet e muajit te Ramazanit.
Pastaj, Allahu, xh.sh. tregon se Ai
eshte afer, se u pergjigjet lutjeve te lutes-
"O ju qe besuat, agjerimi ju eshte bere obligim sikurse ishte obligim
edhe i atyre qe ishin para jush, keshtu qe te beheni te devotshem.
(Jeni te obliguar per) Dite te caktuara, e kush eshte i semure prej jush
ose eshte ne udhetim (e nuk agjeroi), atehere ai (le te agjeroje) me vone
aq dite. E ata qe i rendon ai (nuk mund te agjerojne), jane te obliguar
per kompensim, ushqim (ditor), i nje te varfri, ai qe nga vullneti jep
me teper, ajo eshte aq me mire per te. Mirepo, po qe se e dini, agjerimi
eshte me i mire per ju.
(Ato dite te numeruara jane) Muaji i Ramadanit ne te cilin (filloi te)
shpallej Kur'ani, qe eshte udherrefyes per njerez dhe sqarues i rruges
se drejte dhe dallues (i se vertetes nga genjeshtra). E kush e perjeton
prej jush kete muaj, le te agjeroje, ndersa kush eshte i semure ose ne
udhetim, le te agjeroje aq dite nga ditet e mevonshme. All-llahu me
kete deshiron lehtesim per ju, e nuk deshiron veshtiresim per ju. (Te
agjeroni ditet e leshuara me vone) qe te plotesoni numrin, ta madheroni
All-llahun per ate se ju udhezoi dhe qe te falenderoni.
E kur robet e Mi te pyesin ty per Mua, Une jam afer, i pergjigjem lut-
jes kur lutesi me lutet, pra per te qene ata te udhezuar drejt, le te me
pergjigjen ata Mua dhe le te me besojne Mua.
Naten e agjerimit ju eshte lejuar t'u afroheni grave tuaja, ato jane
prehje per ju dhe ju jeni prehje per ato. All-llahu e di se ju e keni
mashtruar vetveten, andaj jua pranoi pendimin tuaj dhe jua fali
gabimin. Tash e tut je bashkohuni me to dhe kerkoni ate qe jua ka cak-
tuar All-llahu, dhe hani e pini derisa te dallohet qarte peri i bardhe
nga peri i zi ne agim, e pastaj agjerimin plotesojeni deri ne mbremje.
E kur jeni te izoluar (ne i'tikaf) ne xhami, te mos u afroheni atyre (per
marredhenie intime). Keto jane dispozitat e All-llahut, pra mos i
kundershtoni. Ja keshtu, ne kete menyre All-llahu u sqaron njerezve
argumentet e Veta, qe ata te ruhen." (El-Bekare,183-187.)'
ve dhe se ua ploteson nevojat nevojtare-
ve. Ndermjet Tij dhe roberve nuk ka
asnje perde. E atyre eshte qe me dua dhe
nenshtrim t'i kthehen vetem Atij, duke
qene te sinqerte ne fene e Tij .
Allahu xh.sh. ua ka lehtesuar roberve
te Vet duke u lejuar qe, ne netet e muajit
te Ramazanit, t'u afrohen grave te e tyre,
ashtu sic ua ka lejuar ushqimin dhe pi-
jen. Me pare per ta, kjo ka qene e ndalu-
ar. Megjithate, Ai u lejoi ushqimin, pijen
dhe qendrimin me grate, per te treguar
dhuntite dhe meshiren e Tij ndaj tyre.
Ai gruan e ka krahasuar me petkun qe
mbulon trupin, sepse ajo e mbulon bur-
rin dhe i dhuron prehje. Gjithashtu, burri
e mbulon gruan. Ibn Abbasi thote qe
kuptimi i ajetit "hunne libasun lekum ve
entum libasun lehunne", eshte: "Ato ja-
ne prehja juaj, kurse ju jeni prehja e ty-
re." Qendrimi me grate eshte i lejuar
gjer ne agim. Nga kjo leje e pergjithsh-
me (amun) per te qendruar me grate,
ben perjashtim qendrimi ne kohen e i'ti-
kafit, sepse kjo eshte kohe e perkushtim-
it intensiv ne ibadet. I Lartesuari, keto
ajete madheshtore i perfundon duke ala-
rmuar nga kundershtimi i urdheresave te
Tij me zbatimin e veprave te ndaluara
dhe mekatare, te cilat jane kufij te
Allahut (hududull-llah). Ai ato ua ka
qartesuar roberve te Tij ne menyre qe t'u
largohen, ndersa t'i permbahen fort She-
riatit te Tij, qe te jene te devotshem.
Shkaqet e zbritjes
1. Ibn Xherri percjell nga Muadh b.
Xhebel, Allahu qofte i kenaqur me te, se
ka thene: "Kur Muhamedi, a.s. erdhi ne
Medine, agjeronte diten e Ashures dhe
tri dite te secilit muaj. Pastaj Allahu,
xh.sh. obligoi agjerimin e muajit te Ra-
mazanit, duke i shpallur Muhamedit,
s.a.v.s.: "O ju qe besuat, agjerimi ju
dituria islame / 204-205
15
eshte bere obligim..." deri tek ajeti: "E
ata qe i rendon ai (nuk mund te' agjeroj-
ne), jane te obliguar per kompensim,
ushqim (ditor), i nje te varfri..." Prandaj,
ai qe deshironte agjeronte, kurse ai qe
nuk deshironte ushqente nje te varfer.
Me pastaj Allahu xh.sh., agjerimin ia
obligoi personit te shendoshe qe ndodh-
et ne shtepi, ndersa e liroi personin e
moshuar, i cili nuk mund ta perballoje
agjerimin, qe te mos agjeroje, duke
shpallur: "E kush e perjeton prej jush
kete muaj, le te agjeroje..." 2
2. Nga Seleme b. el-Ekve'a percillet
se ka thene: "Kur zbriti ajeti "E ata qe i
rendon ai (nuk mund te agjerojne), jane
te obliguar per kompensim, ushqim (di-
tor), i nje te varfri...", kush deshironte
nga ne agjeronte, e kush nuk deshironte
te agjeronte, jepte fidje, gjersa me pas
nuk u shpall ajeti qe shfuqizoi te parin:
"E kush e perjeton prej jush kete muaj,
le te agjeroje..." 3
3. Percillet se nje grumbull beduinesh
pyeten te Derguarin e Allahut, s.a.v.s.:
"O Muhamed! A eshte Zoti yne afer, e ta
therrasim me ze te ulet, apo eshte larg e
ta ngreme zerin"? Atehere Allahu,
xh.sh., shpalli "E kur roberit e Mi te py-
esin ty per Mua, Une jam afer, i pergjigj-
em lutjes kur lutesi me lutet..." 4
4. Buhariu percjell nga Bera'a b.
'Adhib se ka thene: "Kur ndonjeri nga
ashabet e te Derguarit te Allahut, s.a.v.s.,
agjeronte, dhe afrohej iftari, ndersa ate e
zinte gjumi para se te bente iftar, nuk ha-
nte asgje gjate nates dhe dites se neser-
me, gjersa perseri te afrohej muzgu.
Keshtu, Qajs b. Sarme, ensar, i cili diten
punonte me miell, kishte agjeruar dhe,
kur ishte afruar iftari, kishte shkuar ne
shtepi dhe kishte kerkuar nga gruaja e tij
buke per te ngrene. Ajo i ishte pergjigjur
se nuk kishte asgje gati, por do t'i per-
gatiste. Nderkohe ate nga lodhja e kishte
zene gjumi. Kur e pa gruaja, tha: Mjere
per ty! Nga mesdita e dites se neserme
ensariu i permendur u permend (erdhi ne
vete). Kjo i tregohet te Derguarit te
Allahut, s.a.v.s., dhe shpallet ajeti: "Na-
ten e agjerimit ju eshte lejuar t'u afrohe-
ni grave tuaja, ato jane prehje per ju dhe
ju jeni prehje per ato". Ashabet u gezuan
shume per kete, dhe u shpall edhe ajeti:
"...hani e pini derisa te dallohet qarte pe-
ri i bardhe nga peri i zi ne agim, e pastaj
agjerimin plotesojeni deri ne mbremje." 5
Bukurite e komentimit
(letalf'ut-tefslr)
1) Ajeti fisnik i lartpermendur tregon
qe agjerimi eshte ibadet i lashte (ibadeh
gamideh), te cilin Allahu xh.sh. ua kish-
te bere detyrim edhe popujve para nesh.
Megjithate, ithtaret e Librit e ndryshuan
dhe e zevendesuan kete dispozite. U paj-
tuan qe ne temperaturat e larta dhe ne te
ftohtin e madh te mos agjerojne, e agje-
rimin e caktuan per ne pranvere duke i
shtuar disa dite, keshtu qe, ne shenje
shpagimi, kane agjeruar gjithsej pese-
dhjete dite.
Taberiu me zinxhirin e tij te trans-
metuesve, percjell se Ed-Dujji ka thene:
"Te krishteret e kishin obligim te agje-
ronin muaj in e Ramazanit, e kishin te
ndaluar te hanin e te pinin pas fjetjes dhe
te mos martoheshin ne muajin e Rama-
zanit. Agjerimi ne muajin e Ramazanit
filloi t'u shkaktonte veshtiresi dhe fillu-
an te nderronin kohen e dimrit dhe te ve-
res, d.m.th. ta kalonin ne pranvere.
Thoshin: Do t'i shtojme edhe njezet dite,
ne menyre qe me te te shpaguhemi nga
ajo qe bejme! Keshtu agjerimi i tyre
ngerthente gjithsej pesedhjete dite. 6
2) Ibn Arebiu, per kuptimin e fjaleve
te Allahut: "...aq dite nga ditet e mevon-
shme. (fe'iddetun min ejjamin uhar)"
thote: "Keto fjale paraqesin rafinimin
stilistik te shprehjes se perkryer, sepse
parafytyrohen fjalet: le te agjeroje per aq
dite sa ditet e tjera. Eshte leshuar fjalia e
varur (kryesore), ndersa regensi (mudaf)
shquhet bindshem." 7
3) Zoti i Lartesuar shpjegon qe agjeri-
mi permireson devotshmerine: "...kesh-
tu qe te beheni te devotshem". Me fjale
te pakta eshte shpjeguar rendesia e tij e
madhe dhe urtesia e larte, e cila shihet
ne faktin qe me ane te agjerimit, forcoh-
et shpirti i agjeruesit, sepse ai, duke iu
nenshtruar urdheresave te Zotit dhe du-
ke pritur shperblimin prej Tij, heq dore
nga nevojat e natyrshme te lejuara. Me
ane te agjerimit, me fuqine e devotshme-
rise, edukohen deshirat e agjeruesit, se-
pse ai u shmanget kenaqesive te ndalu-
ara. Agjerimi asgjeson lakmine e madhe
te barkut dhe organit gjenital, sepse nje-
rezit, pikerisht keto te dyja duan qe sa
me pare t'i defrejne, ashtu sic theksohet
ne shembullin vijues: "Njerezit vrapojne
qe t'i defrejne dy gjera: barkun e tij dhe
organin gjenital!" 8
4) Kaffal, Allahu e meshirofte, thote:
Shiko mrekulline ('axhib), me te cilen
Allahu xh.sh., nga miresia dhe meshira e
Tij e madhe, ka theksuar obligueshme-
rine e agjerimit. Ai, i Lartesuari, tregon:
a) Ky Ymet ne dispoziten e agjerimit
ka shembullin ne ymetet e meparshme;
b) Agjerimi eshte mjet per arritjen e
devotshmerise, sikur te mos ishte oblig-
uar, ky qellim fisnik do te ishte i paarrit-
shem;
c) Agjerimi eshte obligim ne dite te
caktuara; sikur te urdherohej qe te agje-
rohej gjithmone, kjo do te paraqiste ve-
shtiresi te madhe;
c) I Lartesuari ne mesin e muajve
zgjodhi muajin ne te cilin u shpall Kura-
ni, sepse ai eshte muaji me i begatshem;
d) Reduktimin e veshtiresive ne obli-
gimin e agjerimit. I Lartesuari, atij qe e
perballon me veshtiresi agjerimin, sic ja-
ne udhetaret dhe te semuret, ia ka lejuar
qe ta shtyje per me vone.' Allahu i Lar-
tesuar gjate obligimit te agjerimit, ka de-
monstruar meshiren e Tij. Atij I takon
cdo falenderim per dhuntite e Tij te pa-
numerta.
5) Kuptimi i fjaleve te Allahut xh.sh.:
"E ata qe i rendon ai (nuk mund te agje-
rojne), jane te obliguar per kompensim,
ushqim (ditor) i nje te varfri...", eshte qe
plakut dhe plakes i lejohet qe te mos
agjerojne, mirepo ate duhet ta kom-
pensojne. Ne gjuhen arabe thuhet: Ete-
ka-sh-shej'e idha kanet kudretuhu fi
nihajeti-d-d'af/ Perballoi ca kur fuqia e
tij ishte ne krye te dobesise. E perballoi
ate, pra, me veshtiresi te madhe. Folja
jutikunehu - ata qe agjerojne me veshti-
resi te madhe-rrjedh nga fjala tavk (for-
ce, fuqi, mundesi, durim). Ragibiu per
kete thote: "Fjala et-takatu eshte emer
qe nenkupton sasine e asaj qe njeriu e
kryen me veshtiresi. E njejte eshte edhe
fjala tavk - ai qe perfshin dicka. Allahu
xh.sh. thote: "...mos na ngarko me ate
per se ne nuk kemi fuqi! (ma la takate le-
na bih)" (El-Bekare, 286), d.m.th., me
ate qe per ne do te jete veshtire ta reali-
zojme."
16
dituria islame / 204-205
Fjala et-takatu eshte emer qe perdoret
per ate qe eshte i zoti te beje dicka, mire-
po krahas kembenguljes dhe veshtiresi-
se, perderisa emri el-vus'u perdoret per
ate qe ben dicka me lehtesi. Ver re sak-
tesine e ketyre fjaleve!
6) "E kush e perjeton prej jush kete'
muaj, le te agjeroje (fe men shehide mi-
nkum-sh-shehre fe-1-jesumh)! Ketu
nenkuptohet qendrimi ne shtepi, e jo
shikimi i henes (te muaj it te Ramazanit,
megjithese eshte perdorur fjala shehide
- te shikuarit, te deshmuarit - ver. e per-
kth.) Ne qofte se henen e shohin nje ose
dy njerez, agjerimi behet obligim per te
gjithe myslimanet. Folja shehide ketu
eshte ne kuptimin hadere (te jesh pre-
zent, te prezantosh). Ne kete ajet ekzis-
ton nje mision i fshehte (idmar), d.m.th.,
kuptimi i ajetit do te ishte: E kush nga ju
do te banoje gjithmone (mukimen) ne
shtepi dhe nuk do te jete ne udhetim apo
i semure, le te agjeroje. Theksimi i se
dukshmes ne vend te se fshehtes, eshte
per shkak te ekzagjerimit dhe hiperboles
ne fjalim, si9 e permend kete Ebu Su'-
udi.
7) "All-llahu me kete deshiron lehte-
sim per ju, e nuk deshiron veshtiresim
per ju..." Ne kete ajet gjendet figura ku-
mbuese stilistike (el-muhassinatu-1-be-
di'ijjetu), e cila quhet antiteze negative
(tibakus-selb). Kjo eshte thelbesore ne
fe dhe nga kjo juristet kane nxjerre
rregullen fundamentale, e cila thote: Ve-
shtiresia nenkupton lehtesimin (mushek-
katu texhel-lubu-t-tejsir). E Allahu
xh.sh. nuk deshiron qe, me Sheriatin e
Tij, t'i beje njerezit te ndihen te pakena-
qur, Ai deshiron vetem t'u lehtesoje
edhe ate qe per ta eshte e dobishme dhe
e mire.
8) Duke e komentuar ajetin: "...(Te
agjeroni ditet e leshuara me vone) Qe te
plotesoni numrin, ta madheroni All-
llahun per ate se ju udhezoi dhe qe te
falenderoni.", dijetari Zamahsheriu shp-
jegon: Ai juve, ne kete menyre te perba-
shket, jua beri obligim, sic u permend.
Dispozita per ate qe gjendet ne shtepi,
eshte qe ta agjeroje muajin e Ramazanit;
per te semurin dhe udhetarin qe te agje-
rojne per aq dite sa nuk kane agjeruar,
kurse lehtesimi shihet ne lejueshmerine
e mosagjerimit; "(Te agjeroni ditet e
leshuara me vone) Qe te plotesoni..."
shkaku i formes imperative eshte qe te
kihet llogari per te njejtat dite; "ta ma-
dheroni All-llahun...", per shkak se
eshte e njohur menyra se si realizohet
kompensimi i agjerimit dhe si mbaron
koha e nderprerjes se agjerimit; "dhe qe
te falenderoni." - per shkak te lehtesim-
it. Lloji i ketille i trajtimit stilistik emer-
tohet si permbledhje dhe shperndarje
(el-leff ve-n-neshr). Ky eshte trajtim i
rafinuar dhe thuajse nuk do te mund te
zbulohej shpjegimi i tij pa dijetaret eks-
perte te stilistikes.
9) I Lartesuari, per marredheniet inti-
me ndermjet bashkeshorteve, ka perdor-
ur shprehje te larte elokuente, ne menyre
qe te na e mesoje kulturen e sjelljes ne
gjerat ne lidhje me grate: "ato jane preh-
je per ju dhe ju jeni prehje per ato." Kjo
eshte thene ne menyre metaforike, kurse
nenkuptohet perfshirja reciproke e bash-
keshorteve, meqenese petku perfshin
(mbulon) trupin.
Imam el-Fahr thote: Duke qene se bu-
rri dhe gruaja bashkohen dhe perkedh-
elin njeri -tjetrin me trupat e tyre, ashtu
qe per njeri -tjetrin konsiderohen sikur
petku, prandaj per te dy thuhet se jane
sikur petku per njeri-tjetrin. 10
10) "...Derisa te dallohet qarte peri i
bardhe nga peri i zi ne agim!" Esh-She-
rif Er-Radi thote: "Kjo eshte metafore
qe te habit. Me te mendohet dallimi i ba-
rdhesise se agimit nga erresira e nates.
(Litari) ketu as qe eshte perdorur ne ku-
ptimin figurativ; ndersa ngjashmeria
shihet ne faktin se fillimi i bardhesise se
agimit ndodh duke shkelqyer fshehura-
zi, kurse erresira e nates pushon se push-
tuari. Te dyja jane me intensitet te dobet.
Dhe ashtu, duke u shtuar bardhesia e
agimit, ashtu shtohet edhe fshehtesia e
erresires se nates."" Transmetohet se kur
eshte shpallur ky ajet, ' Adijj b. Hatim ka
thene: I mora dy fije peri, te bardhe dhe
te zeze, dhe i vendosa nen jastekun tim,
dhe keshtu e gdhiva tere naten duke i
shikuar ato, mirepo peri i bardhe nuk
m'u be i dallueshem qarte nga i ziu. Pasi
agoi, shkova tek i Derguari i Allahut
s.a.v.s. dhe ia tregova gjithe ate qe bera.
Ai buzeqeshi dhe tha: Kete ti e kupton
pak! Me kete mendohet bardhesia e di-
tes dhe erresira e nates." 12
Dispozitat e sheriatit (ligjore)
Dispozita e pare: A kane qene mysli-
manet te obliguar me agjerim para se ai
te obligohet ne muajin e Ramazanit?
Forma e jashtme kuptimore e fjaleve
te Allahut xh.sh. "(Jeni te obliguar per)
Dite te caktuara..." ve ne dukje faktin se
agjerimi qe u eshte bere obligim mysli-
maneve, eshte agjerimi ne ditet e muajit
te Ramazanit. Ky eshte mendimi i shu-
mices se komentatoreve te Kuranit, ku-
rse transmetohet edhe nga Ibn 'Abbasi
dhe Hasani. Kete mendim e ka zgjedhur
edhe Et-Taberiu. Transmetohet nga Ka-
tade dhe 'Ata'i se myslimanet kane qene
te detyruar te agjeronin nga tri dite ne
?do muaj, ndersa me vone u eshte bere
obligim agjerimi i Ramazanit. Argument
i kane fjalet e Allahut: "E ata qe i rendon
ai (nuk mund te agjerojne), jane te oblig-
uar per kompensim...", te cilat tregojne
se agjerimi eshte obligim, por me dite te
zgjedhura agjerimi. Sa i perket agjerim-
it te Ramazanit, ky eshte i detyruar ne
dite te caktuara (te muajit te Ramazanit).
Andaj, eshte e qarte se agjerimi i perme-
dituria islame / 204-205
17
ndur nga tri dite ne cdo muaj, nuk eshte
edhe agjerim i muajit te' Ramazanit.
Shumica e komentatoreve qendrimet
e veta i argumentojne me ajetin "...agje-
rimi ju eshte bere obligim...", sepse ky
eshte ajet konciz (i pasaktesuar, M.A)
(muxhmel), keshtu qe eshte e mundur qe
te behet detyrim nje dite, dy apo me shu-
me dite agjerim. Ky ajet pjeserisht eshte
shpjeguar me fjalet "... per dite te caktu-
ara...", mirepo edhe kjo ben te kuptohet
qe mund te agjerohet nje jave apo nje
muaj. Dhe ky ajet eshte shpjeguar me
ajetin: "Ne muajin e Ramazanit...", i cili
eshte argument i qarte se agjerimi qe u
eshte bere detyrim myslimaneve, eshte
agjerimi i muajit te Ramazanit.
Xherir et-Taberiu thote: "Sipas me-
ndimit tim, me e drejte eshte pikepamja
e pare, d.m.th. ajo qe shpjegon se me fja-
let "...per dite te caktuara..." ka te beje
me ditet e muajit te Ramazanit. Dhe kjo
per shkak se nuk kemi argument se ith-
taret e Islamit jane detyruar te agjerojne
jashte muajit te Ramazanit, te cilin me
pas e ka shfuqizuar agjerimi i Ramaza-
nit. Ne ajetin qe pason, Allahu xh.sh.
shpjegon se agjerimi qe na e ka caktuar
detyrim, eshte ne muajin e Ramazanit, e
jo ne ndonje kohe tjeter. Ditet qe na
eshte detyruar t'i agjerojme, jane te
shpjeguara me ajetin: "Ne muajin e ra-
mazanit filloi te shpallej Kur'ani..."
Komentimi i ketij ajeti eshte: "O ju qe
besuat, agjerimi ju eshte bere obligim si-
kurse ishte obligim edhe i atyre qe ishin
para jush, keshtu qe te beheni te devot-
shem", - dhe kjo ne dite te caktuara te
muajit te Ramazanit. 13
Dispozita e dyte: Cilat lloje te semun-
djes dhe udhetimit mundesojne lejimin
qe te mos agjerohet?
Allahu i Lartesuar, nga meshira dhe
lehtesimi i Tij kundrejt njerezve, ka lej-
uar qe i semuri dhe udhetari te mund te
mos agjerojne ne muajin e Ramazanit.
Juristet islame kane shfaqur disa mendi-
me lidhur me semundjen per te cilen
lejohet te mos agjerohet:
a/ Qendrimi i dhahiriteve 14 . Njeriut i
lejohet te mos agjeroje, pavaresisht nga
lloji i semundjes ose i udhetimit, madje
qofte te jete udhetimi i shkurter ose se-
mundja e lehte, p.sh, si9 jane dhimbja e
gishtave ose e dhembit. Nje qendrim i
ketille percillet nga Ata'i dhe Ibn Si-
rini. 15
b/ Grupi i dyte i teologeve konsidero-
jne se ky lehtesim vlen vetem per ato
lloje semundjesh, nga te cilat, nese do te
agjeronte, njeriu do te ndiente lodhje
dhe mundim. Po ashtu njesoj vlen edhe
per udhetarin gjate udhetimit. Ky eshte
qendrimi i El-Ethamait.
c/ Pjesa derrmuese e juristeve islame
mbeshtetin qendrimin qe semundja per
te cilen lejohet te mos agjerohet, eshte
semundje e rende, e cila te semurit mund
t'i shkaktoje dem, t'ia shtoje dhimbjen,
ose nese ekziston frika se semundja mu-
nd t'ia vonoje sherimin; ndersa, per sa i
perket udhetimit, behet fjale per nje udh-
etim te gjate, i cili, ne mase te madhe,
mund te shkaktoje veshtiresi. Ky mend-
im eshte edhe i Kater Imameve. 16
Argumenti i dhahiriteve:
Dhahiritet qendrimin e tyre e mbesh-
tetin ne intonimin e pergjithshem (bi
'amun) te ajetit "e kush eshte i semure
prej jush ose eshte ne udhetim" - ne te
cilin eshte perdorur gjendja e pergjithsh-
me, ku semundja nuk eshte perkufizuar
tek ajo qe shkakton veshtiresi, dhe as
rruga ne nje udhetim te gjate. Pergjithe-
sisht, semundja dhe udhetimi lejojne te
mos agjerohet. Tregohet se, disa njerez
ne muajin e Ramazanit, kaishin hyre tek
Ibn Sirini, kur ai ishte duke ngrene, se-
pse kishte pasur dhimbje gishti. Davudi
thote: "Lehtesimi nenkupton cdo lloj
udhetimi, madje ai qofte te jete udhetim
edhe sa nje ferseh 17 , meqe edhe ne kete
rast per ate qe udheton, thuhet se eshte
udhetar (mysafir). Kjo eshte ajo qe del
nga kuptimi i jashtem i Kuranit.
Argumenti i shumices:
Shumica e juristeve islame mendimet
e tyre se nga nje dhimbje e lehte, e cila
nuk shkakton mundim, nuk lejohet te
mos agjerohet, - i argumentojne me aje-
tin: "All-llahu me kete deshiron lehtes-
im per ju, e nuk deshiron veshtiresim per
ju." Ajeti tregon se eshte i detyrueshem
zbatimi i lehtesimit, ne menyre qe te me-
njanohet veshtiresia ose demi. E, nese
dhimbja eshte e lehte, kurse udhetimi "i
shkurter", nuk mund te thuhet qe, ne ra-
ste te tilla, te kete veshtiresi qe do ta li-
ronte agjeruesin nga agjerimi. £fare
veshtiresie eshte kjo, ne qofte se agjeru-
esit i dhemb gishti ose dhembi?
Mendimi mbizoterues:
Konsideroj se mendimi i shumices se
juristeve islame eshte me i drejt dhe se
mund ta pranoje logjika. Urtesia qe ma-
nifestohet ne lehtesimin e te semurit per
te mos agjeruar, paraqet aspekt lehtesi-
mi, ndersa lehtesimi mund te vije vetem
nese ekziston veshtiresia. £fare veshti-
resie eshte nese te dhemb gishti ose nese
ke nje kokedhembje te vogel? Keto jane
dhembje te lehta, ta cilat nuk shkaktojne
mundim gjate agjerimit. Pastaj, ekzistoj-
ne semundje per te cilat ilaci i vetem
eshte agjerimi, e si te lejohet qe te mos
agjerohet per ate qe ka nje semundje te
tille? Ne Allahu xh.sh. na ka obliguar ne
perputhje me ate qe arrihet te zoterohet,
andaj, ne qofte se agjerimi shkakton
dhembje ose e shton ate, ose ne pergji-
thesi dicka tjeter ne kete aspekt ose lo-
dhje, atehere urdhri i agjerimit per te
obliguarit anulohet me rrethanen lehte-
suese.
El-Kurtubi konsideron: "Personi i
semure mund te gjendet perpara dy situ-
atave. E para eshte kur nuk mund ta per-
balloje agjerimin, andaj e ka te ndaluar
te agjeroje. Situata e dyte eshte kur per-
soni eshte i afte per te agjeruar, mirepo
ne perputhje me demin dhe mundin. Ke-
tij personi i rekomandohet qe te mos
agjeroje. Shumica e dijetareve thone:
Perderisa agjerimi personit te semure i
shkakton dhembje dhe shqetesim, ose
frikesohet se agjerimi mund t'ia zgjase a
t'ia shtoje semundjen, atehere eshte e
drejte qe personi i tille te mos agjeroje.
Percillen transmetime te ndryshme nga
Imam Maliku per semundjen nga e cila
lejohet te mos agjerohet. Ne nje trans-
metim thuhet se ai ka thene qe ajo eshte
semundje nga e cila ka frike qe mund te
keqesohet prej agjerimit. Ne transmeti-
min tjeter thuhet qe ajo eshte semundja
e rende, te cilen agjerimi do ta shtonte
ose do t'i shkaktonte mundim. Ky eshte
mendimi me i drejte dhe kjo eshte ajo qe
kerkon situata e dhene. 18
Dispozita e trete: Cilat lloje te udhe-
timeve lejojne te mos agjerohet?
Juristet islame, pasi jane pajtuar se
udhetimi duhet te jete i gjate, kane shfa-
qur mospajtime per sa i perket pyetjes se
lartpermendur, pikerisht per sa vijon:
a) Udhetimi ne te cilin lejohet te mos
agjerohet, eshte ai qe zgjat nje dite, -
mendimi eshte i Evza'iut.
b) Ai eshte udhetimi qe zgjat dy dite
e dy net, ndersa eshte i kufizuar ne 16
fersehe, - konsiderojne Shafi'u dhe Ah-
medi.
18
dituria islame / 204-205
c) Ai eshte' udhetimi qe zgjat tri dite e
tri net, ndersa eshte i kufizuar ne 24 fer-
sehe, - konsiderojne Ebu Hanife dhe
Thevri.
Argumenti i Evzaiut:
Udhetimi qe zgjat me pak se nje dite,
konsiderohet udhetim i shkurter dhe ky
ka te beje me mukimin". Zoteron mend-
imi se udhetar eshte person qe nuk mund
te kthehet ne familjen e tij ate dite kur ka
marre rruge. Nga kjo, e patjetersueshme
eshte qe zgjatja minimale e udhetimit te
jete nje dite, ne menyre qe te konsidero-
het e lejuar te mos agjerohet.
Argumentet e Shafi'ut dhe Ahmedit:
1. Udhetim, sipas Sheriatit, eshte
udhetimi ne te cilin lejohet te shkurtohet
namazi. Lodhja nga udhetimi vetem nje
dite nuk eshte e veshtire te perballohet,
mirepo, nese ajo lodhje perseritet ne di-
ten e dyte, qe eshte e veshtire te perball-
ohet, - atehere zbatohet lehtesimi.
2. Transmetohet se i Derguari i
Allahut s.a.v.s. ka thene: "O mekas!
Mos i shkurtoni namazet ne largesi prej
me se paku kater "burdesh" nga drejtimi
i Mekes deri ne 'Asefan"! 20 Gjuhetaret
thone qe nje "burd" llogaritet kater fer-
sehe, kurse kjo gjithsej do te ishte 16 fe-
rsehe. 21
3. Transmetohet nga Ata'i se ai e ka
pyetur Ibn Abbasin, r.a.: "A mund ta
shkurtoj namazin ne 'Arafat? Jo - i eshte
pergjigjur Ibn Abbasi. E te Merru'z-Za-
hrana? Jo, po namazin shkurtoje ne Xhe-
dde, 'Asefan dhe Taif." 22 Kurtubiu e
shenon ate qe gjendet tek Buhariu: "Ibn
Omeri dhe Ibn Abbasi nuk agjeronin
dhe nuk e shkurtonin namazin perderisa
nuk e kalonin largesine prej kater bur-
desh, kurse kjo llogaritet 16 fersehe." 23
Ky eshte qendrim i njohur nga medhhe-
bi i Malikut. Prej tij transmetohet se ka
thene qe zgjatja minimale e udhetimit
eshte nje nate e nje dite, duke e argu-
mentuar kete me hadithin: "Nuk i lejo-
het gruas e cila ka besuar ne Allahun dhe
Diten e Gjykimit, qe te udhetoje naten e
diten pa percjelljen e mahremit (personi
me te cilin nuk ka te drejte martese,
MA.) te saj." 24 Transmeton Buhariu.
Argumentet e Ebu Hanifes dhe The-
vriut:
1. Ebu Hanife konsideron qe fjalet e
Allahut xh.sh.: "E kush e perjeton prej
jush kete muaj, le te agjeroje!" - jane ar-
gument per obligueshmerine e agjerimit.
Megjithate, e nevojshme eshte qe udhe-
timi te zgjase tri dite, sipas pelqimit, qe
te mund te shfrytezohet lehtesimi. Nder-
sa, nese udhetimi eshte me pak sesa u
permend, mendimet jane te ndryshme,
megjithate eshte obligim qe, per shkak
te maturise, te agjerohet.
2. Hadithi i te Derguarit te Allahut
s.a.v.s.: "Mukimi mestin mbi meste do
ta shfrytezoje nje dite e nje nate, ndersa
mysafiri tri dite e tri net." 25 Ligjdhenesi,
pra, ne udhetim e ka lejuar mestin tri di-
te, e per kete dime vetem ne baze te
rregullit te Sheriatit. Andaj, eshte e de-
tyrueshme qe te merret parasysh udheti-
mi treditesh.
3. Hadithi: "Gruas nuk i lejohet te
udhetoje me gjate se tri dite, pa mahre-
min (personin me te cilin s'ka te drejte
martese, MA.) e saj." 26 Shihet qarte se,
rregulla e Sheriatit ka te beje me tri dite,
dhe perpos kesaj dicka tjeter nuk merret
parasysh, andaj eshte obligative qe leji-
mi te perkufizohet ne tri dite udhetimi,
ne menyre qe te lejohet te mos agjero-
het.
Ibn Arebiu, ne tefsirin e tij "Ahkamu-
1-kur'an", thote: "Ne hadith te vertete
percillet se i Derguari i Allahut s.a.v.s.
ka thene: "Nuk i lejohet gruas qe ka be-
suar ne Allahun dhe Diten e Gjykimit,
qe te udhetoje naten dhe diten pa percje-
lljen e mahremit te saj." Ne hadithin tje-
ter thuhet: "...qe te udhetoje tri dite..."
Ebu Hanife konsideron se udhetimi rea-
lizohet ne vije te disa diteve: dita kur
udhetari le familjen e tij dhe dita kur arr-
in ne vendbanimin e ri, ndersa dita me-
satare eshte ajo kur ai vetem udheton.
Ne rastin e pare njeriu duhet te jete i per-
gatitur, ne te dytin ta zbatoje lehtesimin,
ndersa ne te tretin ta shkurtoj namaz-
in." 27
Konsideroj qe ne ceshtjet e ibadetit
duhet te jemi te kujdesshem. Pasi nga i
Derguari i Allahut s.a.v.s. eshte transme-
tuar se ia ka ndaluar gruas te udhetoje
me gjate se tri dite, e gjithashtu, sipas
hadithit tjeter, nje dite e nje nate, ndersa
qe te dy hadithet jane autentike, - vepri-
mi sipas hadithit te pare eshte me i mat-
ur. Atehere mendimi i Ebu Hanifes do te
ishte me me peshe, po Allahu e di me se
miri!
Perktheu nga boshnjakishtja:
Mehas Alija
P.S.: "PREPOROD- Gazete informative
islame", nr. 19/789 dhe 20/790, me 1 dhe 15
tetor 2004, Shkeputur nga vepra: Tefsiru aja-
til-ahkam minel-Kur'an". Nga gjuha arabe e
perktheu Almir Fatias)
Fusnotat:
1. Perkthimi i ajeteve eshte marre nga: "Kur'ani
me perkthim dhe komentim", Sherif Ahmeti,
verzioni elektronik. (Shen. i perkthy.)
2. At-Tabari, Xhami' el-Bajan, II, 132.; Shih: Es-
Sujuti, Ed-Durr el-Mensut, 1,176.
3. Transmetojne el-Buhari, Muslim i Tirmidhi nga
Salam b. el-Akva'; Shih: Es-Sujuti, Ed-Durr...,
I, fq. 177.
4. Et-Taberi, II, 158.; El-Kurtubi, II, 288.; Ed-
Durr..., I, 194.; Zad El-Masir, I, 189; Muxhma'
el-bejan, II, 278.
5. Transmeton Buhariu.; shih: El-Kurtubi, II, 294.;
Et-Taberi II, 164.; Muxhma' el-bejan, II, 280.
6. Et-Taberi, Xhami' el-bejan, II, 129.; Shih: Ed-
Durr...,!, 176.
7. Ibn El-'Arabi, Ahkam el-Kur'an, I, 77; Shih:
Tefsir Ebu Su'ud, I, 153.
8. Me gjeresisht shih cka ka shkruar per kete El-
Fahr El-Razi ne Tefsirin e tij, V,77.
9. Eshte marr ne nje forme koncize prej: Imam El-
Fahr Er-Razi, Et-Tefsir El-kebir, V, 80.
10. Zemahsheri, El-Keshshaf, I, 172,
11. Esh-Sherif Er-Radi, Talhis el-bejan fi mexhaz-
at el-Kur'an, 1 3 .
12. Hadithin e transmetojne Buhari, Muslimi dhe
Ahmadi; Shih: el-Keshshaf, I, 175.; Er-Razi, V,
120.; Zad el-mesir, I, 192.; Et Tabari, II, 172.
13. Et-Tabari , Xhami'al-bejan, II, 112.
14. Ata te cilet tekstet kur'anore dhe profetike i
komentojne ekskluzivisht ne baze te kuptimit
te jashtem te tyre. (shen. i perkthy.)
15. Eshte transmetuar nga tefsiri i Imam Er-Razi-
ut, V, 81.
16. Mendohet mbi Ebu Hanifen, Malikun, Shafi'un
dhe Ahmed b. Hanbelin. (shen. i perkthy.)
17. Nje ferseh llogaritet sa tre milje, cfare shume e
pergjithshme llogaritet perafersisht 89 km.
(shen. i perkthy.)
18. El-Kurtubi, II, 256.; Xhessas, Ahkam el-Kur'-
an, I, 204.; Argumentet e paraqitura me detali-
sht shih ne: El-Fahr Er-Razi, Et-Tefsir el-kebir,
V, 80.
19. Mukim eshte personi i cili nuk eshte udhetar,
respektivisht personi i cili gjendet ne vendin e
tij te vendbanimit. (shen. i perkthy.)
20. Hadithin e transmeton Shafi'u prej Ibn Abbasit,
shih: Er-Razi, Tefsir..., V, 82.
21. Atehere kjo llogaritet 112 km. (shen. i perk-
thy.)
22. Transmeton Shaf iu prej Ata'it, shih: Er-Razi,
Tefsir..., V, 82.
23. Tefsiri i Kurtubiut, II, 258.
24. Ibn El-'Arebi, Ahkam el-Kur'an, I, 77.
25. Shih: El-Xhessas, Ahkam el-Kur'an, I, 204., ku
argumentet jane paraqitur detalisht.
26. Shenon Buhari prej Abdullah b. 'Umer b. El-
Hatabit, ne kapitullin: "Kasr es-salah."
27. Ibn al-'Arebi, Ahkam el-Kur'an, I, 78.
dituria islame / 204-205
19
Israja dhe Mi'raxhi
Israja dhe Mi # raxhi -
mrekulli tokesore dhe qiellore
Mr. Samir B. Ahmeti
Rendesia e Isra'se
dhe Mi'raxhit
Ngjarja e Isra'se dhe Mi'raxhit kon-
siderohet nje ngjarje madheshtore, prej
ngjarjeve me te rendesishme te thirrjes
islame.
Te gjithe e dime se Allahu xh.sh. e ka
derguar Muhamedin a.s. vule te te gjithe
pejgambereve, me misionin perfundim-
tar dhe me fene e persosur, e cila perf-
shin te gjitha kohet dhe te gjitha vendet
pa perjashtim, e kjo qysh prej momentit
kur u pergezua me shpallje nga ana e
Zotit xh.sh. e deri ne Diten e Gjykimit.
Misionet e pejgambereve te meparshem
kane qene te kufizuara ne kohe dhe ne
vende, kurse misioni islam ka ardhur per
tere globin, per cdo kohe dhe 9do vend.
Muhamedi a.s. qysh nga hapat e pare
te kryerjes se misionit te tij, gjate thirrjes
islame, kishte veshtiresi dhe ballafaqo-
hej me mundime e vuajtje, te shkaktuara
nga populli i tij, populli kurejsh, madje
as besimtaret e Muhamedit a.s. nuk
kurseheshin nga zullumqaret e ketij fisi.
Axha i Pejgamberit a.s., Ebu Talibi, e
mbronte nipin e tij, kur ishte jashte shte-
pise, nga demtimi i pabesimtareve dhe
idhujtareve, kurse mosbesimi i Ebu Tali-
bit ka qene prej shkaqeve qe pabesimta-
ret te ishin te sjellshem me Ebu Talibin,
duke shfaqur nganjehere komplimentet
e tyre para tij, si njeri nder prijesit e
kurejshiteve ne Meke.
Kurse bashkeshortja e tij, Hatixhja
r.a. ka qene shtylle e pazevendesueshme
ne shtepine e te Derguarit tone, tek e cila
Pejgamberi a.s. strehohej, per te gjetur
dashurine, simpatine, ngrohtesine dhe
kujdesin e madh te bashkeshortes se tij,
e cila ishte gjithnje e gatshme qe bash-
keshorti i saj te gjente vend te rehatshem
per te pushuar nga levizjet e jetes qe
bente Pejgamberi a.s., me plote vuajtje
dhe mundime.
Kur keto dy shtylla ishin prane te
Derguarit te Allahut, atehere Pejgamberi
a.s. jashte shtepise e konsideronte veten
se ishte i garantuar. Mirepo Allahu
xh.sh. deshi qe bashkeshortja e tij Hati-
xhja te vdiste, ne te njejtin vit ne te cilin
vdiq edhe axha i tij Ebu Talibi, nje vit qe
u quajte nga vete Pejgamberi a.s. me Vit
i deshperimit.
Pra kjo ishte gjendje e Pejgamberit
a.s. para ngjarjes madheshtore - Isra'se
tt .L -i i \\j * -
1 *>J' ^ ' t;-'"-
. ^j^^*m iff
1
iU4l
dhe Mi'raxhit, nje gjendje kurre me pare
e nevojshme per Pejgamberin a.s., qe t'i
afrohej Krijuesit, te ngushllohej dhe t'i
qetesoheshin zemra, shpirti dhe trupi i
tij, me nje mrekulli hyjnore perkrahese,
sic ishte mrekullia e Isra'se dhe Mi'ra-
xhit, mrekulli tokesore dhe qiellore e te
vetmit Pejgamber, Muhamedit a.s., pra
asnjerit prej pejgambereve te meparsh-
em nuk i ka ndodhur nje mrekulli e tille.
Mrekullia e Isra'se dhe Mi'raxhit kon-
siderohet nje mrekulli unikale e Muha-
medit a.s. ne boten e njerezimit ne
pergjithesi dhe ne boten e pejgambereve
ne vecanti, ve9ori kjo qe e dallon Muha-
medin a.s. nga pejgamberet e mepar-
shem.
Ngjarja e Isra'se dhe Mi'raxhit Mu-
hamedit a.s. i ndodhi ne muajin Rexhep
te vitit te dhjete pas Shpalljes.
Kjo ngjarje per Muhamedin a.s. ishte
shperblim hyjnor, nga ajo qe u sprovua
me vuajtje, mundime dhe presione nga
populli i tij kurejsh.
Kjo ndodhi madheshtore zbuti zem-
ren e Muhamedit a.s. pas bojkotit qe
mushriket kurejshe u bene myslimaneve
dhe Pejgamberit te tyre plot tre vjet, ne
shtegmalin e Ebu Talibit, qe gjate atij
bojkoti Muhamedi a.s., se bashku me
myslimanet vuajten nga uria dhe nga
ndalesa e gjerave te domosdoshme.
Mrekullia e Isra'se dhe Mi'raxhit
shkelqeu kur Muhamedi a.s. humbi dy
perkrahesit me te medhenj te tij, njerin
te jashtem e tjetrin te brendshem, njerin
pabesimtar - Ebu Talibin - e tjetrin bes-
imtare - Hatixhen.
Ky pergezim me Isra'ne dhe Mi'ra-
xhin afroi shpirtin e Muhamedit a.s. tek
Krijuesi i tij, ne kohen kur u deshperua
nga fisi thekif dhe humbi shpresen ne
besimin dhe perkrahjen e tyre, si dhe pas
lendimeve qe i pesoi nga femijet, roberit
dhe te marret e fisit thekif.
Pas ketyre mundimeve, Allahu xh.sh.
e shperbleu te dashurin e Tij, Muhame-
din a.s., e ngriti lart mbi shtate qiej.
Kjo mrekulli tek Muhamedi a.s. ndi-
koi qe t'i harronte vuajtjet, dhimbjet,
brengat dhe lodhjet e tij, duke perfshire
edhe ato te ardhmet me te cilat do te ba-
llafaqohej ne rrugen e kryerjes se misi-
onit dhe perhapjes se thirrjes se tij, si
dhe duke qene i kenaqur me kete shper-
blim te shenjte, me te cilin Krijuesi i tij
e pajisi, ne kohen me te nevojshme.
Kur cdo lloje sprove dhe mundimi
kishte arritur kulmin, - me rastin e Isra'-
se dhe Mi'raxhit, u persos gjithashtu
edhe 9do lloj nderi dhe respekti per Mu-
hamedin a.s.
Karshi mosbesimit dhe kokfortesise
se dy kraheve te medhenj nga krahet e
mosbesimit ne Xheziren Arabe, fisit
kurejsh ne Meke dhe fisit thekif ne Taif,
dy fise keto nga bota e deshmise, Allahu
xh.sh. e begatoi te derguarin e Tij, Mu-
hamedin a.s. me mrekulline tokesore
dhe qiellore, si dhe e pergezoi me besi-
min e dy boteve te medha nga botet e
fshehta, bota e melaikeve dhe bota e xhi-
neve, nje grup nga keta te fundit i besu-
an Muhamedit a.s..
Allahu xh.sh. te derguarin e Tij Mu-
hamedin a.s. e nderoi, e respektoi dhe e
20
dituria islame / 204-205
afroi afer Vetes, duke e rrethuar dhe mb-
uluar me Lartemadherine, Madheshtine
dhe Krenarine e Tij; per te derguarin e
Tij hapi boten e melaikeve, boten me te
paster dhe me te nderuar prej boteve.
Nga kjo mrekulli tokesore dhe qiello-
re, duket sikur Allahu xh.sh. t'i thoshte
te derguarit te Tij Muhamed, nese ba-
noret e tokes te kane refuzuar ty, dije se
Zoti i tokes dhe i qiellit po te fton; nese
banoret e Taifit dhe kurejshet kane ven-
dosur te te ndjekin dhe te bejne presion
mbi ty, dije se banoret e qiellit kane
vendosur te te nderojne dhe te te respek-
tojne ty.
Pra Muhamedi a.s. - i dashuri i
Allahut - ftohet ne boten e melaikeve:
- Ftuesi: Allahu i Lartmadheruar.
- I ftuari : Muhamedi a.s. - i Derguari i
Allahut.
- Bartesi i fteses: Besniku i shpalljes nga
qielli, meleku Xhibril a.s..
- Vendi i mikpritjes: Sidretul Munteha,
prane se ciles gjendet Xhennetul
Me'va.
- Shkaku i fteses: Persosmeria e nderit,
respektit dhe madheshtise ndaj Mu-
hamedit a.s., me te dashurit te Allahut
te Madherishem.
Sa nder i madh per Pejgamberin tone,
Muhamedin a.s., te ishte i ftuari dhe
mysafiri i pare, i fundit dhe i vetmi i Kri-
juesit te te gjitha boteve. Jo, nuk ka nder
me te madh se ky qe iu be Pejgamberit
tone, Muhamedit a.s..
Israja dhe Mi'raxhi ne Kuran
Ngjarja e Isra'se' eshte permendur ne
Kuran ne nje kaptine, e cila quhet me te
njejtin emertim, kaptina El-Isra.
Me ngjarjen e Isra'se nekuptohet udh-
etimi i Pejgamberit a.s. prej Mesxhidul
Haramit - Mekes - gjere ne Mesxhidul
Aksa - Jerusalem - . Ajeti kuranor kete
ngjarje e permend dhe thote: "Pa te meta
eshte Lartmadheria e Atij qe robin e Vet
e kaloi ne nje pjese te nates prej Mes-
xhidi Haramit (prej Qabese) gjer ne Me-
sxhidi Aksa (Bejti Mukaddes), rrethinen
e se ciles Ne e kemi bekuar, (ia beme ke-
te udhetim) per t'ia treguar atij disa nga
argumentet Tona. Vertet, Ai eshte de-
gjuesi (i fjaleve te Muhamedit), pamesi
(i puneve te Muhamedit)". (El Israe: 1).
Israja eshte argument tokesor, nga
mrekullite me madheshtore, me te cilen
Allahu xh.sh. e perkrahu te derguarin e
Tij. Distanca qe Zoti xh.sh. e beri robin
e Tij te kaloj ne kete udhetim te gjate,
nga Meka gjer ne Bejti Mukaddes, bre-
nda nje pjese te nates, eshte 40 dite
udhetimi me deve, si udhetim i rendo-
mte qe benin arabet. E Muhamedi a.s. u
deftoi mekasve se me ndihmen dhe fu-
qine absolute te Zotit xh.sh. kete udhe-
tim e kishte bere vetem brenda nje pjese
te nje nate, e kjo eshte nje mrekulli uni-
kale ne kete distance kaq te madhe. E
njerezit asnjehere nuk kane te drejte ta
krahasojne vepren e Allahut xh.sh. me
veprat e tyre, sepse vepra e njeriut pat-
jeter duhet t'u nenshtrohet ligjeve te na-
tyres njerezore, kurse vepra absolute e
Allahut xh.sh. nuk i nenshtrohet asnje li-
gji, gjithnje duke u mbeshtetur ne ajetin
e siperpermendur, qe ne fillim Allahun
xh.sh. e zhvesh nga cdo e mete dhe nga
cdo mangesi, kur thote: "Pa te meta
eshte Lartmadheria e Atij..." ne substa-
ncen, cilesite dhe ne veprat e Tij.
Teksti kuranor konsiderohet shtylle
per ne, ne vertetesine e ngjarjeve, pra
kur ai tekst kuranor na vjen me nje ngja-
rje, e per ne nuk na mbetet tjeter vetem
ta besojme ate pa e diskutuar fare.
Ngjarja e Isra'se konsiderohet mreku-
lli tokesore, e me fjalen tokesore nenku-
ptohet:
E para: Se ne Bejti Mukaddes ka pasur
njerez.
E dyta: Se ka pasur njerez qe kane shku-
ar ne Bejti Mukaddes.
E treta: Se ka pasur njerez qe e kane pare
Bejti Mukaddesin.
E katerta: Se ka pasur njerez qe e kane
ditur rrugen gjer ne Bejti Mukaddes.
Kurse ngjarja e Mi'raxhit ceket ne
Kuran, ne kaptinen En-nexhm, ku me
fjalen Mi'raxh nenkuptohet ngritja e Pe-
jgamberit a.s. gjer ne qiejt e larte. Ajetet
kuranore kete ngjarje e shpjegojne me
Fjalet e AllahuT xh.sh.: "Pasha yllin kur
bie (prej se larti poshte)! Shoku juaj
(Muhamedi qe ju e njihni) as nuk eshte
njeri qe ka humbur, as qe ka devijuar
(nga e verteta). Dhe ai nuk flet nga me-
ndja e tij. Ai (Kur'ani) nuk eshte tjeter
pos shpallje qe i shpallet. Ate ia mesoi,
Ai fuqiforti (Xhibrili). Qe ka mendje
precize dhe qe u perqendrua ne formen e
vet (reale). Dhe ai (Xhibrili) ishte ne ho-
rizontin e larte (nga lindja). Pastaj u le-
shua dhe iu afrua. E ishte afer sa dy
harqe (dy kute) apo edhe me afer. Dhe i
shpalli robit te Tij ate qe ia shpalli. Zem-
ra nuk e mohoi ate qe e pa (me sy). A po
i beni polemike atij per ate qe ka pare?
Ate (Xhibrilin) e ka pare edhe heren tje-
ter. (E ka pare) tek Sidretul Munteha. Qe
prane saj eshte xhennetul Me'va (kopsht
strehimi i...). Atehere kur Sidren e mbu-
loi 9ka e mbuloi. Shikimi (i Muhamedit)
as nuk lakoi e as nuk tejkaloi. Ai (Mu-
hamedi) vertet pa disa nga shenjat me te
medha te Zotit te vet. (En nexhm: 1-18).
Pasi Pejgamberi a.s. kishte arritur ne
Mesxhidul Aksa dhe ishte falur ne te, u
ngrit se bashku me Xhibrilin ne shtate
qiejt e larte, ngritje kjo e cila quhet Mi'-
raxh. Pra Mi'raxhi i Pejgamberit a.s., si
dhe ajo qe pa ne te, nga argumentet ma-
dheshtore, nuk ka shteg per ta argumen-
tuar me deshmi te perceptueshme, sepse
ai Mi'raxhi eshte mrekulli qiellore, nuk
ka shteg per ta besuar pervefse me lajm
te vertete, si9 jane Kurani dhe Syneti.
Israja dhe Mi'raxhi ne Synet
S'ka dyshim se Syneti ne 9eshtjen e
Isra'se dhe Mi'raxhit, ka bere sqarime te
shumta, si ne aspektin e ndodhive ne
pergjithesi te kesaj mrekullie tokesore e
qiellore, po ashtu edhe ne aspektin e de-
tajeve, ne ve9anti. Mirepo, duke e ditur
se ato hadithe, te cilat permendin dhe
sqarojne Isra'ne dhe Mi'raxhin, jane te
shumta, qe nuk kemi mundesi t'i cekim
dhe as te thellohemi shume ne to, ve9se
do t'i permendim shkurtimisht.
Gjithsesi duhet ditur se hadithet e Is-
ra'se dhe Mi'raxhit jane te transmetuara
nga nje grup i madh i ashabeve te Pejga-
mberit a.s, te cilat jane te shperndara ne
libra te shumte te Synetit, ne disa prej te
cileve nganjehere gjejme hadithe te gja-
ta - me shtese - e nganjehere te shkurtra
- pa shtese -, e kjo do te thote se trans-
metuesit e ketyre haditheve nuk kane
qene te njejte: ka pasur prej tyre qe kane
mbajtur ne mend me shume sesa te tje-
ret, kurse transmetimet e dy sahiheve
kane me shume baze, por kjo nuk do te
thote se transmetimet e tjera nuk jane te
verteta, kurse te gjitha hadithet e Isra'se
dhe Mi'raxhit, qe jane transmetuar ne dy
sahihet, jane hadithe konsekuente, qe
perputhen ne mes tyre.
Lexues i nderuar, t'i nderojme gjuhet
dhe shpirtrat tane, me citimin e pjese-
rishem te nje hadithi te sahihut te
Muslimit, i cili njofton per ngjarjen ma-
dheshtore te Isra'se dhe Mi'raxhit -mre-
kulli tokesore e qiellore.
Transmetohet nga Enes ibn Malik, se
i Derguari i Allahut, paqja dhe shpetimi
i Tij qofshin mbi te, ka thene: "Me erdhi
buraku - e ai eshte nje kafshe e bardhe,
e gjate, me e madhe se gomari dhe me e
vogel se mushka, e cila hedh thundren e
saj aq sa mund te arrije shikimi i saj - i
hipa - burakut - derisa arrita ne Bejtul
Makdis. E lidha ate aty ku e kishin lidh-
ur edhe pejgamberet e tjere. Pastaj hyra
ne xhami dhe fala dy rekate namaz, pas-
taj dola. Xhibrili a.s. me erdhi me nje
ene me vere dhe me nje ene me qume-
sht. Une zgjodha qumeshtin dhe Xhibrili
a.s. me tha: Zgjodhe te natyrshmen. Pas-
taj Xhibrili u ngrit me mua per ne qiell.
Xhibrili a.s. kerkoi te hapej dera, kush je
ti? - u pyet Xhibrili. Xhibrili jam, - u pe-
rgjigj. E kush eshte me ty? Muhamedi, -
u pergjigj Xhibrili. A ka zbritur shpallja
tek ai? Po, shpallja ka zbritur tek ai, - u
pergjigj Xhibrili. ..." 2 , e keshtu deri ne
fund te hadithit.
Kete udhetim te begatshem Pejgam-
beri a.s. e beri, duke qene i shoqeruar me
dituria islame / 204-205
21
Xhibrilin a.s., nga Mesxhidul Harami e
gjer ne Mesxhidul Aksa, si dhe nga Me-
sxhidul Aksa e gjer ne shtate qiejt e
larte. Kete mrekulli tokesore e qiellore
Muhamedi a.s. e perjetoi me trup dhe
shpirt, brenda nje' pjese te nje nate.
Qendrimi i Kurejsheve ndaj
Isra'se dhe Mi'raxhit
Pejgamberi a.s. udhetoi ne shetitjen
tokesore dhe qiellore. Gjate asaj shetitje-
je ai pa argumentet e madhnueshme te
Allahut xh.sh., pa pejgamberet dhe u be
imam i tyre ne Bejtul Makdis, si dhe ne
kete udhetim namazi u be i obligueshem
per myslimanet.
Pas perfundimit te ketij udhetimi, ne
mengjes Pejgamberi a.s. doli nga shtepia
e tij, qe t'u tregonte njerezve ate qe
kishte pare gjate shetitjes, si dhe ate qe
kishte verejtur nga argumentet e madh-
nueshme te Krijuesit te gjithesise.
Qendrimi i kurejsheve ka qene i qa-
rte, ata e pergenjeshtruan Muhamedin
a.s., ndonese ai fliste per gjera te kuptu-
eshme, te cilat nuk i kundershton njeriu
i men9ur. E cfare mund te supozojme
per qendrimin e tyre rreth mrekullise se
Isra'se dhe Mi'raxhit - pervecse kjo
mrekulli do te ndizte zjarr ne zemrat dhe
gjoksat e mushrikeve kurejshe, si dhe te
paraqiteshin ziliqaret prej tyre.
Muhamedi a.s. e dinte se njerezit do
ta pergenjeshtronin. Derisa ishte ulur
Muhamedi a.s., i shqetesuar dhe i bren-
gosur, Ebu Xhehli kaloi prane tij dhe e
vuri re se ishte i brengosur e iu ul afer. E
pyeti Pejgamberin a.s. duke u tallur, se
mos i kishte ndodhur dicka. Pejgamberi
a.s. i tha: Po! E c' eshte ajo? - pyeti Ebu
Xhehli. - Mbreme kam udhetuar - tha
Pejgamberi a.s.. Gjer ku? - e pyeti Ebu
Xhehli, i habitur. Gjer ne Bejtul Makdis.
E pastaj u zgjove ne mesin tone? - pyeti
Ebu Xhehli, i hutuar. Po - tha Pejgambe-
ri a.s. Ebu Xhehli nuk e pergenjeshtroi
nga frika se kur ta therriste popullin e tij,
Muhamedi do ta mohonte ate qe i tregoi.
Nese i tuboj njerezit, a do te tregosh ate
qe me tregove mua? - pyeti Ebu Xhehli.
Po - tha Pejgamberi a.s.. Ebu Xhehli fil-
loi te therriste: "O te bijte e Beni Ka'b
bin Luej-jit". Kjo ishte hera e pare qe
Ebu Xhehli i tubonte njerezit per te
degjuar Muhamedin a.s.. Vendtubimet e
tyre u zbrazen dhe njerezit erdhen tek
Muhamedi a.s. dhe tek Ebu Xhehli e u
ulen prane tyre. Ebu Xhehli i tha Pej-
gamberit a.s.: Tregoji popullit ate per se
me njoftove mua. Pejgamberi a.s. tha:
Mbreme kam udhetuar. Gjer ku? e pye-
ten te habitur. Gjer ne Bejtul Makdis, - u
pergjigj Muhamedi a.s.. Pastaj u zgjove
ne mesin tone? - pyeten te hutuar. Po -
tha Pejgamberi a.s.. Nga degjuesit kishte
prej tyre qe rrapellinin, te tjere vinin du-
**»£:»
art e tyre ne koke, duke u cuditur nga
"genjeshtra". Ata i thane: Dhe mund te
na pershkruash xhamine - Mesxhidul
Aksane - ? Prej tyre kishte qe kishin qe-
ne dhe e kishin pare xhamine. Pejgam-
berit a.s. iu eel pamja nga ana e Allahut
xh.sh. dhe, duke e pare ate, filloi t'ua pe-
rshkruante xhamine ne hollesi. Te mah-
nitur nga e verteta, njerezit nuk munden
ta pergenjeshtronin, prandaj edhe thane:
Per sa i perket pershkrimit, per Zotin ia
qelloi dhe e tha te verteten.
Qendrimi i Ebu Bekrit r.a.
Pasi qe u perhap lajmi i Isra'se dhe
Mi'raxhit, mushriket kurejshe, te cilet e
kishin degjuar Pejgamberin a.s. duke e
pershkruar Bejtul Makdisin, u munduan
t'i vinin ne dyshim shoket e Muhamedit
a.s., rreth kesaj ngjarjeje dhe shkuan tek
Ebu Bekri r.a. e i thane: O Eba Beker,
shoku yt Muhamedi po pretendon se
mbreme ka udhetuar nga Meka gjer ne
Bejtul Makdis, dhe eshte kthyer brenda
se njejtes nate. Ebu Bekri r.a. u pergjigj:
Nese ai e ka thene kete, e ka thene te
verteten. Mushriket i thane: A i beson ti
se ai ka shkuar mbreme ne Bejtul Ma-
kdis dhe ka ardhur para se te gdhihej?
Ebu Bekri u pergjigj: Po. Une i besoj atij
per gjerat edhe me larg se kjo, i besoj atij
qe Xhibrili i vjen nga qjelli, me shpallje
nga ana e Zotit xh.sh., e si te mos i besoj
per kete?
Pikerisht nga ky rast Ebu Bekri r.a. e
fitoi epitetin es-sid-diku - i besueshmi -
nga Pejgamberi a.s., per shkak te qen-
drimit te tij te paluhatshem, ndaj lajmit
te Isra'se dhe Mi'raxhit.
Qellimi i mushrikeve kurejshe ishte
qe edhe Ebu Bekri te mos i besonte Mu-
hamedit a.s., per lajmin e udhetimit te
Isra'se dhe Mi'raxhit, meqe ishte shoku
me i afert i tij .
Dobite dhe mesimet
e Isra'se dhe Mi'raxhit
1. Argumentimi i vertetesise se Isra'se
dhe Mi'raxhit.
Vertetesia e mrekullise se Isra'se dhe
Mi'raxhit, si mrekulli tokesore dhe qiel-
lore eshte argumentuar me Kuran, Synet
dhe Ixhma.
2. Pas cdo sprove pason shperblimi.
Pejgamberi a.s. u perball me sprova
te shumta. Kurejshet thirrjes islame ia
mbyllen rrugen ne Meke, ne Taif dhe
mbyllen mundesine e kontaktit me fiset
e tjera. Bene bojkot kunder thirrjes is-
lame dhe anetareve te saj, bojkot i cili
perfshiu te gjitha sferat e jetes. Pejgamb-
eri a.s. u ndodh ne rrezik pas vdekjes se
axhes se tij - Ebu Talibit -, mbrojtesi i
tij me i madh, kurse Pejgamberi a.s., du-
ke qene i mbeshtetur ne Allahun xh.sh.,
beri durim ne rrugen e tij drejt thirrjes
islame. Momentet e shperblimit te ma-
dherishem erdhen kur u pergezua me
mrekulline e Isra'se dhe Mi'raxhit -
mrekulli tokesore e qellore, nderim per
Muhamedin a.s. nga Krijuesi i te gjitha
boteve, i Cili e beri robin e Tij te ngrihej
gjer ne qiejt e larte, respekt ky i cili nuk
i takoi askujt nga njerezimi ne pergji-
thesi, e as nga te derguarit, ne ve9anti,
perveg te derguarit tone, Muhamedit
a.s., si shperblim ndaj durimit dhe mos-
deshperimit te tij; ai eshte edhe Pejga-
mberi i vetem, i cili u njoh me botet e
fshehta, gjate Isra'se dhe Mi'raxhit.
3. Pirja e qumeshtit nga Pejgamberi
a.s., shpetim per ymetin e tij.
Kur Xhibrili a.s. i ofroi nje ene me
qumesht Pejgamberit a.s. dhe nje tjeter
me vere, ai zgjodhi qumeshtin, - ishte
nje pergezim per Muhamedin a.s., sepse
Xhibrili i tha: zgjodhe te natyrshmen. E
22
dituria islame / 204-205
kjo verteton se Islami eshte fe e natyres
njerezore dhe perputhet me te natyrsh-
men, njerezoren. Zoti xh.sh. ne Kuran
mote: "Perqendro vetveten tende sinqe-
risht ne fene, i larguar prej cdo te kote,
(e ajo fe), feja e Allahut ne te cilen i kri-
joi njerezit, s'ka ndryshim (mos ndry-
shoni) te asaj natyrshmerie te krijuar nga
Allahu, ajo eshte feja e drejte por shumi-
ca e njerezve nuk e dine". (Er rum: 30).
4. Isra'ja dhe Mi'raxhi ka qene me
shpirt dhe trup.
Pejgamberi a.s. udhetimin prej Mes-
xhidul Haramit e gjer ne Mesxhidul Ak-
sa, si dhe ngritjen nga Mesxhidul Aksa e
gjer ne qiejt e larte, e beri me shpirt dhe
trup. Te ketij mendimi jane shumica der-
rmuese e dijetareve, te te gjitha koheve.
Kurse mendimi i atij qe thote se Israja
dhe Mi'raxhi ka qene vetem me shpirt,
si dhe ka qene enderr ne gjume, nuk qe-
ndron, sepse, sikur te ishte vetem me
shpirt dhe enderr, nuk kishte me qene ar-
gument, as mrekulli, as pabesimtaret
nuk do ta kishin kundershtuar, e as idhu-
jtaret nuk do ta pergenjeshtronin, per ar-
sye se endrrat, qe jane te ngjajshme si
kjo, nuk i mohon askush. E ajeti kuranor
tha: "Pa te meta eshte Lartmadheria e
Atij qe robin e Vet e kaloi ne nje pjese te
nates ...". Ne thenien (robin e Vet) ka per
synim Pejgamberin tone, Muhamedin
a.s., si dhe kjo (robin e Vet) perfshin
shpirtin dhe trupin e tij, e jo shpirtin pa
trup.
5. Vlera e imamllekut te Muhamedit
a.s. ndaj pejgambereve te tjere.
Imamlleku i Muhamedit a.s. ndaj pej-
gambereve te tjere, konsiderohet argu-
ment, se ata ia dorezuan atij udheheqjen
si prijes i tyre, nje deshmi per te njoftu-
ar se thirrja islame eshte thirrje globale e
tere botes deri ne Diten e Gjykimit, si
dhe ne fund konsiderohet fakt se ligji i
Islamit ka shfuqizuar ligjet e pejgambe-
reve te meparshem.
6. Vlera e namazit dhe rendesia e po-
zites se tij.
Krijuesi yne i nderoi me shume' ve90-
ri Pejgamberin tone dhe ymetin e tij, me
te cilat dalloi misionin e Pejgamberit te
fundit nga misionet e meparshme. Njera
nder ve9orite me me vlere per ne eshte
namazi, pese kohet e tij ne dite, me mu-
ndesine e arritjes se sevapeve si pese-
dhjete.
Ne Synetin e Pejgamberit a.s. verteto-
het se namazi eshte bere i obligueshem
per ymetin islam ne naten kur Pejgam-
beri a.s. u ngrit ne shtate qiejt e larte. Pra
myslimanet duhet ta dine se me cfare
obligimi te rendesishem dhe te nevojsh-
em jane ngarkuar ne udhetimin qiellor te
Pejgamberit a.s., si dhe duhet ta ruajne
ate obligim, duke e zbatuar ne praktike
gjate jetes, si dhe se namazi eshte nga
porosite e fundit, per te cilat Pejgamberi
a.s. porositi ymetin e tij mysliman.
7. Te kuptuarit e ashabeve per vleren
e madhe te Mesxhidul Aksa-se.
Ashabet e kuptuan pergjegjesine e ty-
re krahas Mesxhidul Aksa-se, e cila ish-
te e roberuar, ne duart e romakeve. Kur
ne kohen e Omerit r.a. e cliruan Mesxh-
idul Aksane, e cila mbeti e begatshme
me siguri dhe garanci te plote, derisa
kryqtaret e rrenuan dhe e shkaterruan
pas pese shekujve - hixhrij, ku qendruan
afersisht nje shekull, duke rrenuar, e me
pastaj myslimanet, me Salahuddin Eju-
bin ne krye, do ta clironin per te dyten
here.
8. Roberia eshte grada me e larte e be-
simit.
Allahu xh.sh. te derguarin e Tij, Mu-
hamedin a.s., e cilesoi me roberi, e ro-
beria tek
Allahu konsiderohet grada me e larte,
te cilen grade nuk e mberrijti asnje kri-
jese nga njerezit, xhinet apo melaiket.
Zoti ne Kuran tha: "Pa te meta eshte
Lartmadheria e Atij qe robin e Vet e ka-
loi ne nje pjese te nates ...", e nuk ka the-
ne: te derguarin e Tij, pejgamberin e Tij
apo te dashurin e Tij.
9. Forca e sigurise dhe persosmeria e
besimit.
Forca e sigurise dhe persosmeria e
besimit, bejne dallimin e besimtareve
nga te tjeret, si dhe bejne krahasime ne
mes gradave te tyre. Askush nuk i para-
priu Ebu Bekrit r.a. nga ashabet, bile as
nga i tere ymeti: ne namaz, zekat, agjer-
im dhe haxh, mirepo ne zemren e tij di-
9ka shndriti. Nje njeri kishte folur para
Umerit r.a. duke e ngritur ate mbi Ebu
Bekrin r.a., e atehere Umeri r.a. i pati
thene: Per Zotin, s'ka dyshim se nje nate
e Ebu Bekrit eshte me e mire sesa e fa-
miljes se Umerit, si dhe nje dite e Ebu
Bekrit eshte me e mire sesa e familjes se
Umerit. E ajo nate eshte nata e hixhretit,
kur Pejgamberi a.s. e mori Ebu Bekrin
r.a. qe ta shoqeronte gjate emigrimit, ku-
rse ajo dite eshte, dita e Isra'se, kur ai
ishte besimtari i pare i Isra'se dhe Mi'-
raxhit.
Ne rastin e mrekullise se Isra'se dhe
Mi'raxhit u be e ditur vlera e pakraha-
suar e Ebu Bekrit r.a., si dhe shkaku i
emrimit te tij nga Pejgamberi a.s. me
epitetin (i besueshmi), Zoti xh.sh. qofte
i kenaqur me te.
10. Rendesia e madhe e xhamiave.
Vendi kryesor dhe qendra me e 91ml-
ar, per pergatitjen e personaliteteve dhe
edukimin e femijeve eshte xhamia. Pej-
gamberi a.s., me ndihmen e Zotit xh.sh.,
beri shetitjen e tij prej xhamise se Qabe-
se ne Meke e gjer ne xhamine e Aksase
ne Jerusalem. Te permendurit e xhamive
ne kete mrekulli tokesore dhe qiellore,
nenkupton vleren shume te 9muar te
xhamive, ne pergjithesi, dhe te dy xha-
mive te lartpermendura, ne ve9anti.
Literatura e konsultuar:
- El Israu vel Mi'raxhu:Prof.Dr. Fadel Hasen
Abbas, Darul Furkan, botimi i pare, 2000
m - 1421 h, Aman, Jordani.
- Es-siretu n-nebevij-jetu: Muhamed Mutev-
eli Esh-sharavi, Elmektebetu lasrijetu,
botimi i pare, 2001m-1422 h, Bejrut, Li-
ban.
- Es-siretu n-nebevij-jetu: Dr. AH Es-sal-labi,
Elmektebetu t-tevfikijetu, botim i vecant,
2000 m - 1421 h, Kajro, Egjipt.
- Siretu r-resuli: Dr. Mustafa Murad, Darul
Fexher lit-turath, 2005m-1426h, Kajro.
- Siretu n-nebij-ji: Abdul Hamid Tahmaz,
Darul Kalem, botimi i pare, 2003m -
1424 h, Damask, Siri.
- Min meini s-sireti: Salah Ahmed Esh-sha-
mi, Elmektebul islami, botimi i trete,
2001m - 1422h, Bejrut, Liban.
- Hadhel habibu: Ebu Beker Xhabir El Xhe-
zairij, Mektebetul ulum vel hikem, botimi
i dyte, 2001m - 142 lh, Medine, Saudi.
- Mihanu n-nebij-ji ve ahzanuhu: Ebu Ab-
dur-rahman El Masri, Mektebetul Iman,
2005 m, Egjipt.
- Gjurmeve te te Dashurit tone: Amer Halid,
perktheu Elmaz Fida, Furkan, 2006/1427,
Shkup.
- Lulishtja e dritave, Prof.Safijurrahman El
Mubarekfuri, perktheu nje grup mesue-
sish, 2000, Tiran.
- Perkthimet e ajeteve kur'anore jane te hua-
zuara, nga perkthimi i H.Sherif Ahmeti.
Fusnotat:
1. Kur Muhamedi a.s. ishte larguar nga Taifi duke
qene i deshperuar nga fisi Thekif, gjate kthimit
per ne Meke nje nate kishte qendruar ne luginen
e quajtur Nahle mes Mekes dhe Taifit, ishte ngr-
itur ne nje pjese te asaj nate per tu falur, kur nje
grup nga exhinet kane kaluar prane tij dhe de-
gjonin leximin e Kur'anit nga Pejgamberi a.s., e
te cilet Allahu xh. sh. i ka permendur ne Kur'an,
se si i kane besuar Muhamedit a.s. - si i derguar
i Allahut xh. sh. - dhe se si kane nxituar ne thi-
rrjen e popullit te tyre ne fene islame, ku me
kete rast kane hapur nje fushe te re per thirrjen
islame ne boten e fshehte. Lexues i nderuar lexo
ajetet 29-32 nga kaptina el Ahkaf.
2. Shiko hadithin te plote, ne sahihun e Muslimit,
kreu mbi imanin, fq:. 384. Lexues i nderuar,
hadithin e siperpermendur me transmetim te
perafert, por sipas versioneve te verteta mund ta
gjeshe ne librin e Prof. Safijurrahman El-Muba-
rekfurit, te quajtur "Lulishta e dritave", fq: 102.
dituria islame / 204-205
23
Qasje
Te mos nenf mojme shehidet -
deshmoret e I i rise
Bahri Simnica
Jam me se i vetedijshem se te shkr-
uash per kete teme, eshte shume e
veshtire dhe me shume pergjegje-
si, ngase po flasim dhe po shkrua-
jme per nje' njeri dhe per nje familje
shume te madhe ne historine tone me te
re. Mirepo, duke ditur peshen dhe rolin
e atyre qe flijuan dhe dhane gjithe cfare
kishin, atehere, qysh si ligjerues kur isha
ne xhamine e fshatit tim, si dhe ne shu-
me xhami te tjera, kur vinin pranverat
dhe fillonin kujtimet e perkujtimet e de-
shmoreve te ketij vendi, me te vertete
nuk kam kursyer asgje per t'u dhene pe-
shen dhe vleren qe ata kane fituar me
gjakun e tyre, per te jetuar ne sot te lire
dhe per te folur e vepruar lirshem. Kjo
nuk do te thote se ne si prijes fetare te
ketij populli, duhet te heshtim kur te ve-
me re se ne keto perkujtime dikush po
keqperdor dhe po shkel pa asnje te drejte
mbi gjakun e atyre qe dhane gjithcka
paten, ne menyre qe ne te jetojme te lire.
Jam me se i bindur se shumecka ka
filluar nga deshira per te respektuar dhe
nderuar (te gjithe deshmoret), por pa nje
vetedije se 9ka po duam dhe si po duam
t'i kujtojme ata, pa u ndalur fare qe te
mendojme se a jemi te vetedijshem se
cfare jemi duke bere vertet me ata njerez
qe, sikur te kishin mundesine te ringja-
lleshin dhe te na flisnin, do te na thoshin
- 'ku keni pare, more zoterinj, qe ne
emer te varreve, te behet biznes, te ken-
dohet dhe te hidhen valle mbi varreza
dhe prane varrezave"?...
Duke pritur ka nje kohe, se do flase
dhe do te shkruaje dikush qe, ndoshta,
eshte me kompetent dhe fjala e te cilit
eshte me me peshe se jona, i jam rrekur
kesaj teme qe sadopak t'ua kujtoj se, lid-
hur me ata qe duhen perkujtuar, a jemi te
vetedijshem ne prijesit fetare dhe a jemi
duke kryer punen tone si pergjegjes per
aspekte fetare e ne asnje menyre jo per
kahe te tjera, per cfare jemi mesuar te
flasim pa dije dhe pa mbeshtetje fetare e
kombetare, gjithnje duke rrahur gjoks ne
emer te patriotizmit me bateri.
Te jemi te sinqerte ndaj njeri- tjetrit
dhe t'i themi troc vetes dhe te tjereve se,
kur vellai vllait i ben politike, atehere
aty nuk mbetet vellazerimi i sinqerte.
Kete e them, ngase jemi bere shume dy-
fytyresh dhe me cdo kusht po duam t'u
hyjme njerezve ne hater, edhe nese be-
het fjale per shkeljen e se drejtes fetare
edhe te asaj kombetare.
Kur them per te drejten fetare, kam
per qellim te theksoj se, a thua me cilen
rregull dhe me cilin ajet a hadith kemi te
drejte fetare te kendojme dhe te vallezo-
jme tek varrezat, ne emer te perkujtimit,
per te perfituar dikush dhe per t'u nenc-
muar dikush, me sjellje jo njerezore ne
varreza dhe prane tyre.
Derisa po flasim per kete pike te nxe-
hte, na kujtohen popujt e lashte dhe shu-
me te hershem si dhe besimet e kota ne
shume zota; e nje nga ato besime ka qe-
ne edhe ky: kur u vdiste dikush nga te
afermit, ata do te silleshin rreth te vde-
kurit te tyre duke bertitur e vajtuar per
nje kohe, derisa lodheshin dhe ne fund,
te molisur nga sjelljet e kota rreth te
vdekurit, - kufomen e merrrnin dhe e hi-
dhnin ne lume, ose e linin ashtu jashte,
qe te ushqeheshin shpendet dhe shtazet
me trupin tyre, ose e varrosnin ashtu si
ishte dhe e perfundonin ceremonine a, te
themi kushtimisht, ritualin e varrimit
duke vallezuar dhe duke vajtuar.
Gjithnje, derisa flasim per aspektet
fetare, per se jemi pergjegjes dhe kom-
petente, qe se paku te mos heshtim ndaj
dukurive qe coroditin nje shoqeri dhe
nje popull me sjellje jonjerezore, ngase,
fundi i fundit, nje sjellje te tille nuk do ta
gjejme tek asnje popull ne bote, - pse te
gabojme ne dhe te heshtim para njerezi-
mit dhe para historise?
Nga gjithe ajo qe u tha me lart, shto-
het pyetja : A jemi duke ditur dhe a dime
sa duhet per kujtimin individual dhe
kolektiv per kete familje (Jasharajt) si
dhe individet dhe familjet e tjera ne Ko-
sove? A jemi duke ditur se si t'i ndero-
jme ata? Duket se jo! Kete pergjigje na e
sugjeron ajo qe po ndodh ne diten e trete
te perkujtimit te renies se tij - heroike,
patjeter, me ate qe quhet "Nata e zjarre-
ve"
Prej viti ne vit ky moment i perkujti-
mit duket se eshte duke devijuar nga ko-
ncepti i nje komemoracioni nacional dhe
historik, dhe po merr tiparet e nje mani-
festimi te argetimi kolektiv, tiparet e nje
feste, ku hedonizmi eshte ne qender. Kjo
nuk mund te quhet ndryshe vecse skan-
daloze. Pjese e ketij skandali eshte nje
moment tjeter brenda konceptit te "Na-
tes se zjarreve", qe eshte shfaqja koncer-
tale.
Te gjitha keto veprime paraprake bi-
en ne kundershtim me moralin elemen-
tar njerezor, qe mbi varreza te kendohen
kenge e te hidhen valle. Kjo ne asnje
menyre nuk perket me fene tone islame,
por as edhe me besimin e krishtere si
dhe hebraizmin.
Askund ne bote nuk ndodh keshtu.
Historia e civilizimeve na meson se sje-
lljet e popujve prane varrezave kane dy
tipare baze: heshtjen dhe nderimin. E
para jep te dyten, sepse heshtja eshte
shenje se ne i jemi dhene perkujtimit per
ata qe prehen ne varre, e ky perkujtim na
nxit nderimin per ta. Si ne Prekaz ashtu
edhe ne shume qendra dhe shume qytete
te Kosoves, duhet shkuar per kete nder-
im, dhe jo per dalldite e perjetuara nen
efektin e kengeve tallava dhe atyre te
folklorit bajat.
24
dituria islame / 204-205
Keto sjellje skandaloze me te kenduar
dhe te hedhur vallesh mbi varreza, si ne
Prekaz ashtu edhe ne vende te tjera, u
perseriten edhe nje here, po per nje qell-
im tjeter - ne emer te te ashtuquajturave"
Takime te bashkatdhetareve", pergatitur
dhe ideuar nga kryeministri i Kosoves,
Agim Ceku. Ishte me te vertete' nje pa-
mje trishtuese, nje pamje e turpit. Kenge
e valle tallava prane varreve te Jasharaj-
ve! E tera i ngjante nje takimi kolektiv
dashnoresh! Degradim ekstrem, imorali-
tet dhe fyerje e tragjedise se 5 Marsit,
fyerje e Adem Jasharit dhe martirizimit
te tij.
Fatkeqesisht, shume shpejt degradimi
i simbolit qendror te lirise se Kosoves,
do te arrije deri aty sa nje dite Prekazi
t'u ngjaje takimeve qe ndodhin ne Koso-
ve diten e "Shengjergjit", ku djem e va-
jza nga fshatra te humbura, takohen ne
nje vend te caktuar per te krijuar lidhje
dashurie. Kjo nuk duhet lejuar ne asnje
menyre, as nga aspekti fetar, po ashtu as
nga ai kombetar e historik. Eshte me se
urgjente qe te ngrihet zeri i kompeten-
teve, si nga aspekti fetar ashtu dhe nga ai
kombetar, per t'i thene nje STOP te ma-
dhe ketij degradimi dhe ketij turpi.
Duhet shpetuar kujtimi i Adem Jasha-
rit nga estradizimi i turpshem qe po i be-
het.
Nuk eshte keq derisa nuk u besojme
njerezve tane qe jane kompetente, qofte
nga aspekti fetar apo nga aspekti kultur-
or dhe edukativ, - te marrim dhe te ko-
pjojme nga popujt dhe kulturat si dhe
civilizimet e popujve te tjere se si sillen
ata ndaj shehideve-deshmoreve te tyre,
ne menyre qe edhe ne te hyjme ne grup-
in e atyre qe marrin vesh nga e kaluara e
tyre historike dhe nuk bien pre e intere-
save te ngushte per biznese si dhe per in-
teresa partiake, ngase ky njeri (Adem
Jashari) dhe kjo familje, si dhe shume
njerez dhe familje te tjera anembane Ko-
soves, nuk e dhane gjakun per te bere di-
kush biznes me gjakun e tyre, dhe as per
parti, qe dikush ta pervetesoj si njeri "te
vetin", ngase keta te gjithe jeten e dhane
per Kosoven dhe per clirimin e saj.
Sigurisht, ketu do te kishte qene me
se e nevojshme qe, nga une personalisht
si nj hoxhe shume i vogel, para te tjereve
te them se ne duhet te kujdesemi per var-
rezat e tyre dhe kohe pas kohe t'i vizito-
jme per dy shkaqe: 1. Qe t'i perkujtojme
te vdekurit tane, 2. Ta perkujtojme his-
torine tone dhe te kaluaren tone te afert
e te larget, me qellim qe te mos gabojme
ne te ardhmen tone. Ngase popujve qe
nuk marrin mesime nga e kaluara e tyre
historike, ajo u perseritet me gjak.
Kete thenie dhe kete porosi do ta ki-
shim mbeshtetur ne baza te shendosha
fetare islame, sepse si sot e 1400 e sa
vjet vizitohet varri i Hamzes, axhes se
Muhamedit a.s., ne shenje respekti ndaj
atij qe ra shehid ne luften e UHUDIT
Besoj se edhe perkujtimin e Shabanit
dhe dy djemve te tij, Hamzes dhe Adem
Jasharit, duhet t'i kemi si kujtim per keta
njerez qe nuk iu shtruan okupatorit dhe
nuk iu frikesuan, edhe pse ishte i arma-
tosur deri ne dhembe. Keta te dy si dhe
familja e tyre, i takonin besimit islam
dhe mbeshtetja e tyre tek Allahu beri qe
te mbesin te pavdekshem per ne, sikurse
Hamza per myslimanet e mbare boten.
Kujdesi ndaj ketyre varrezave dhe
rregullimit te tyre, na obligon qe as pas
tete vjetesh te mos i japim te drejte vetes
qe te mburremi e te krenohemi, ngase
edhe pas gjithe ketyre viteve mbi varret
e tyre levizin lirshem qente dhe shtaze te
egra, per shkak se nuk e kemi kryer de-
tyrimin tone me te vogel - nuk kemi
ngritur ende nje rrethoje te sigurt, ne
menyre qe te ruhen dhe te mbrohen keto
varreza gjate historise.
Sjelljet tona te 9oroditura dhe tme-
rruese ndaj ketyre njerezve, po edhe
heshtja jone ndaj ketyre dukurive te co-
roditura perreth tyre, na bejne qe ta py-
esim veten - Sa jemi me te vertete mys-
limane te sinqerte si dhe kombetare te
sinqerte?
Le te kujtojme se tash shpejt u perku-
jtuan viktimat e bombes atomike ne
Hiroshima... Le te kujtojme ushtaret am-
erikane qe rane gjate luftes se Vietnamit
- e le te marrim mesim nga kujtimi qe i
bejne hebrenjte Holokaustit... Si u sollen
dhe me ffare respekti i perkujtuan popu-
jt e tjere deshmoret dhe viktimat e rena
ne luftera...
Mbeshtetur ne thenien e Muhamedit
a.s.: "Kush nga ju sheh nje te keqe, le ta
ndryshoje me doreen e tij, e nese nuk ka
mundesi, atehere le te flase kunder saj, e
nese nuk ka mundesi te flase, atehere le
ta urreje me zemer, edhe pse kjo sjellje
eshte shenje e imanit me te dobet".
Nga ky hadith nxjerrim mesimin se
edhe ne prijesit fetare nuk kemi te drejte
te heshtim dhe te mos reagojme ndaj te
gjitha dukurive negative si dhe corodive
te ndryshme ne varreza e rreth tyre, nga-
se per kete prijesit fetare (hoxhallaret)
duhet te ngrene zerin e arsyes, qe te mos
lejojne qe analfabetet, ateistet si dhe pa-
ganet, - te na prijne per 9eshtje fetare, sa
kohe qe ata nuk e kane kete te drejte nga
aspekti as fetar dhe as kombetar, qe te
shperdorin gjakun e deshmoreve per in-
teresa individesh...
dituria islame / 204-205
25
Me shkas
Kur'cmi mbi zullumin
Ataullah Aliu
1) Kuptimi etimologjik
dhe terminologjik i fjales
edh-dhulm (mizori)
a) Kuptimi etimologjik
Fjalori i Gjuhes se Sotme Shqipe, ter-
min dhune (zullum) e shpjegon: perdo-
rim i forces fizike, i shtrengimit jizik ose
psikik; cenim i rende i nderit te dikujt me
vepra a me fjale, e keqe, etj.'
Mikel Ndreca, termin zullum-i (ar.
zulm-dem) e shpjegon: dem; te keqija,
padrejtesi, mujshi, qe ben dikush duke
perdorur fuqine e dhunen. 1
Sipas, Ibn Mendhurit, fjala edh-dhul-
mu (mizori) ka kuptimin: vendosje e nje
ceshtjeje ne vend joadekuat, tejkalim i
kufirit. 3
Sipas, Sa'di Ebu Xhejbit, termi edh-
dhulmu (mizori) do te thote: venia e nje
sendi (ceshtjeje) ne vendin joadekuat te
saj ose te lihet mangu apo te teprohet,
ose ta shtysh nga koha ose vendi i saj,
shkelje e se drejtes. 4
Ne Mu 'xhem Lugatul-Fukaha ', termi
edh-dhulm (mizori) shpjegohet si tirani
dhe pengim i se drejtes. 5
Ne fjalorin El-Munxhid Fil-lugati Ve-
le'lam, fjalen edh-dhulm (mizori) e gjej-
me me kete kuptim: venia e nje sendi
(ceshtjeje) ne vendin joadekuat te saj. 6
Sipas Mufticit, termi dhulmun ka ku-
ptimin: te tiranizosh, te keqperdoresh, te
shtypesh, te mundosh. 1
b) Kuptimi terminologjik
Sipas hadithit te Pejgamberit ne lidh-
je me abdestin, termi edh-dhulmu (mizo-
ri) do te thote: ai qe tepron ose le mangu
dicka nga synetet e abdestit, ka bere pa-
drejtesi (zullum), te larguarit nga qelli-
mi. %
Sa'di Ebu Xhejb, termin edh-dhulmu
(mizori) e shpjegon: largim prej se ver-
tetes kah e paverteta. E, kjo eshte tirani.
Te dirigjosh pronen e tjeterkujt dhe te
kalosh kufirin.*
Sipas Mu'xhem Lugatul-Fukaha, ter-
mi edh-dhulm (tirani) e ka kuptimin: ve-
nia e nje sendi ne vendin joadekuat te
saj. 1 "
Muftici, termin dhulmun (tirani) e
shpjegon: te shkaktosh, te provokosh
dhune, te gabosh ndaj (dikujt), te besh
padrejtesi (edhe pse autori nuk ben nda-
rjen etimologjike dhe terminologjike,
mirepo nga vete teksti kuptohet si e ti-
lle)."
2) Llojet e dhunes
Autori i tekstit "Minhaxhul-Muslim",
Ebu Beker El-Xhezairi dhunen e ndan
ne tri lloje:
a) padrejtesia e njeriut (myslimanit) ndaj
Allahut xh.sh.,
b) padrejtesia e myslimanit ndaj njeriut
dhe krijesave te tjera dhe
c) padrejtesia e myslimanit ndaj vetve-
tes.
- Dhulmul-abdi li-Rabbihi (padrejte-
sia e myslimanit ndaj Allahut) behet me
mosbesim dhe idhujtari. Autori per kete
nga Kur'ani sjell ajetet: "...Pabesimtar-
et jane mizore" (El-Bekare, 254) 12 .
"...sepse idhujtaria eshte padrejtesia
me e madhe" (Lukman, 1 3)
- Dhulmul-abdi li-gajrihi (padrejte-
sia e myslimanit ndaj te tjereve), behet
duke i demtuar ata moralisht, fizikisht
ose materialisht, per se, nder te tjera,
sjell hadithin ne te cilin Muhamedi a.s.
thote: "Ai qe i ka bere padrejtesi vellait
te tij, per sa i perket nderit ose dicka
tjeter, le t'i kerkoje jalje e te mos prese
diten kur nuk vlejne mjetet financiare,
meqe, nese ka vepra te mira, merren nga
ai baras me padrejtesine, e nese nuk ka
te mira, te keqijat merren nga ai qe i
eshte bere mizori, dhe i ngarkohen mi-
zorit" (Buhariu) 13
- Dhulmul-abdi li-nefsihi (padrejte-
sia e njeriut ndaj vetvetes) behet duke e
zhytur veten ne mekate te ndryshme dhe
duke mos bere perkulje ndaj urdhrave te
Allahut dhe porosive te Muhamedit a.s.
Per kete kemi ajetin: "...Pra Allahu nuk
u beri padrejtesi atyre, por ata ishin qe
vetvetes i bene padrejtesi" (En-Nahl,
33)> 4
3) Komenti (tefsir)
"All-llahu nuk do publikimin e
shprehjeve te keqija p'ervec te atij qe i
eshte bere e padrejt'e. All-llahu eshte
degjues, i dijshem" (En-Nisa', 148).
Meqe dihet mirefilli se hadithi eshte
vete koment i fjales se Allahut xh.sh.,
quajme te domosdoshme qe per temen
qe po trajtojme, te inkuadrohen edhe ha-
dithe te Muhamedit a.s.
Ajetin ne fjale Sejjid Kutbi e koment-
on keshtu: Allahu xh.sh., ia ka ndaluar
shoqerise islame perhapjen e se keqes;
perhapja e se keqes perkufizohet vetem
tek ai te cilit i eshte bere padrejtesi, per
t'u evituar keshtu fjalet e keqija. Kjo do
te thote se duhet te kihet sjellje e drejte
ndaj tiranit dhe ne suaza te caktuara, aq
sa ka bere ai. Qellimi eshte qe e drejta e
perhapjes se te keqes se bere te kufizo-
het vetem per ate te cilit i eshte bere pa-
drejtesi.
Islami e mbron autoritetin e njerezve
qe nuk bejne mizori. Ata qe bejne zull-
um (padrejtesi), nuk e meritojne kete
mbrojtje. Kjo do te thote se personi qe i
eshte bere padrejtesi, ka te drejte qe hap-
tazi te flase per te keqen qe i ka bere
zullumqari (mizori). Ky eshte i vetmi
perjashtim kur njeriut nuk i merret e
drejta qe te flase per te keqen.
Kete shpjegim teksti kuranor e percj-
ell me keto fjale: "All-llahu eshte de-
gjues, i dijshem" (En-Nisa', 148), ne
menyre qe i tere rasti ne fund te lidhet
26
dituria islame / 204-205
me Allahun, meqe ne fillim e ka lidhur
me dashurine e Allahut:
"All-llahu nuk do publikimin e
shprehjeve te keqija" (En-Nisa', 148),
qe zemra njerezore te ndieje se deshiro-
het te vleresohet qellimi dhe preteksti,
qe do te thote' se e cmon fjalen dhe pan-
dehjen per hir te Allahut, i Cili degjon
9'flitet, i Cili e di c'fshihet pas atyre fja-
leve ne kraharorin e njeriut. 15
Ne lidhje me ajetin ne shqyrtim: All-
llahu nuk do publikimin e shprehjeve te
keqia pervec (publikimit) te atij qe i
eshte bere padrejt. All-llahu eshte de-
gjues, i dijshem. Sherif Ahmeti ben kete
koment: "Vetem ankesen e atij qe i behet
zullum (padrejtesi), Allahu nuk e kthen
mbrapa, edhe nese nga zullumi nuk mu-
nd te ndale veten e shprehet keq". 16 Kjo
do te thote se shtypja eshte me e rende
sesa te shprehurit keq te personit qe i be-
het shtypje, dhe ai nga kjo nuk mund ta
permbaje veten, andaj te shtypurit i lejo-
het qe ta interpretoje ate.
Sa i perket ketij ajeti: All-llahu nuk
do publikimin e shprehjeve te keqia per-
vec (publikimit) te atij qe i eshte bere
padrejt. All-llahu eshte degjues, i dijsh-
em, ne Tefsirul-Mujeser kemi kete ko-
ment: Denimi ndaj atij qe ben keq, duhet
te jete i njejte, pa e tepruar, e ai qe e fal
demberesin, heq dore nga denimi dhe
krijon marredhenie te mira te ndersjella
duke kerkuar kenaqesine e Allahut
xh.sh., shperblimi per kete falje atij i ta-
kon nga Allahu xh.sh. Allahu nuk i do
mizoret, te cilet te paret e fillojne ar-
miqesine me njerezit dhe qe u bejne keq
atyre. 17
4) Njeriu dhuneberes
as ne kete bote nuk mund
te shpetoje nga pasojat
Sipas mesimeve islame, njeriu i cili
ben padrejtesi ndaj kujtdo qofte, nuk
mund te shpetoje nga goditja e se keqes
edhe ne te gjalle te tij. Pervec pergjegje-
sise qe do te jape para Zotit xh.sh., ai
njeheresh do te jape pergjegjesi ne nje
menyre apo tjeter edhe ne kete bote.
Kur e kishte derguar Muadhin ne Je-
men, Muhammedi a.s. i pati thene: "Ru-
aju mallkimit (beduvase) te personit
ndaj te cilit eshte ushtruar dhune, ngase
midis atij mallkimi dhe Allahut nuk ka
pengese, perde"." 1
Muhammedi a.s. deklaron se Allahu
xh.sh. thote: "O robet e Mil Une ia kam
ndaluar Vetes dhunen, por ate e kam
ndaluar edhe per ju ndaj njeri-tjetrit,
andaj mos beni padrejtesi". (Transme-
tojne Muslimi dhe Tirmidhiu)."
Muhammedi a.s. thote: "Vertet All-
llahu e duron zullumqarin (mizorin), po,
kur ta rrembeje, nuk i shpeton dot"
(Transmetim unanim) 20 . Pastaj Muhame-
di a.s. e lexoi ajetin: "Ja, ashtu d'enon
Zoti yt kur d'enon qytete qe kane bere
mizori; Denimi i tij eshte fort i dhemb-
shem" (Hud, 102)".
Pejgamberi a.s. thote: "Allahu na ka
obliguar te jemi te urte, te mos bejme
padrejtesi ne mes nesh dhe te mos nenc-
mojme njeri-tjetrin". (Transmetojne,
Muslimi dhe Ebu Davudi). 22
Per ceshtjen ne fjale ndoshta nuk do
te ishte e tepert te sjellim nje rast konk-
ret, te cilin e rrefen Dervish Spahic, i cili
thote: Nje haxhi po pergatitej per haxh,
kur nje dite takohet me borxhliun e tij, i
cili i thote: "Ti po pergatitesh per haxh,
e mua me ke borxh nje lope". Ne kete
rast ai qe kishte vendosur te shkonte ne
haxh, e refuzoi borxhin, ndersa dhenesi i
borxhit, i deshperuar, i tha: "Dhashte
Zoti qe ti te mos shkosh ne Haxh"! Me-
gjithate borxhliu qe nisur me haxhinjte e
tjere dhe kisht arritur deri ne Beograd,
ku qe semurur e shtrire ne spital dhe pati
mbetur aty derisa qene kthyer haxhinjte
prej Haxhit, dhe se bashku me ta edhe ai
qe kthyer ne shtepi. Kur u kthye, shkoi
te ai qe i kishte borxh, ia pagoi ate dhe i
kerkoi hallallin, te cilin huadhenesi e
pranoi dhe keshtu ne vitin e ardhshem ai
do te shkonte ne Haxh pa kurrfare pe-
ngese. 23
Fusnotat:
1. Grup autoresh, "Fjalor i gjuhes se sotme shqi-
pe", Tirane, 1980, fq. 411.
2. Mikel Ndreca, "Fjalor fjalesh e shprehjesh te
huaja", Prishtine, 1986, fq. 747.
3. 1'bn Mendhur, "Lisanul-Arab", VIII, Bejrut-Lu-
bnan, 1997, fq. 263-264.
4. Sa'di Ebu Xhejb, "El-Kamusul-Fikhi Lugaten
ve Istilahan", Dimeshk, 1988, fq. 238.
5. Prof. Dr. Muhamed Revas Kalaxhi dhe Dr. Ha-
mid Sadik Kanibi", Mu'xhem Lugatul-Fukaha,
Arabi-Ingilizi", Bejrut, 1985, fq. 296.
6. Grup autoresh, "El-Munxhid Fil-lugati Vele'-
lam", Bejrut, 1973, fq. 481.
7. Teufik Muftic, "Arapsko-Bosanski Rjecnik",
Sarajevo, 1997, fq. 910.
8. I'bn Mendhur, "Lisanul-Arab", VIII, Bejrut-
Lubnan, 1997, fq. 263-264.
9. Sa'di Ebu Xhejb, "El-Kamusul-Fekhi Lugaten
ve Istilahan", Dimeshk, 1988, fq. 238.
10. Prof. Dr. Muhamed Revas Kalaxhi dhe Dr.
Hamid Sadik Kanibi", Mu'xhem Lugatul-
Fukaha', Arabi-Ingilizi", Bejrut, 1985, fq. 296;
Shih: Muhamed ibn Al-lan El-Mekki, "Delilul-
Falihin", I, pa vend botimi, 1966, fq. 514.
11. Teufik Muftic, "Arapsko-Bosanski Rjecnik",
Sarajevo, 1997, fq. 910.
12. Perkthimi i ajeteve eshte marre nga: H. Sherif
Ahmeti, KUR'AN-i, perkthim me komentim,
Prishtine, 1988.
13. Ebu Bek'r Xhabir El-Xhezairi, "Minhaxhul-
Muslim", pa vend botimi, 1977, 182.
14. Poaty, faqe 183
15. Sejjid Kut'b, "U okrilju Kur'ana", 6, Sarajevo,
1997, fq. 11-12.
16. h. Sherif Ahmeti, "Kur'an-i perkthim me ko-
mentim", Prishtine, 1988, fq. 155.
17. Grup autoresh, "Et-Tefsirul-Mujesser", Medi-
netul-Munevvere, 1999, fq., 487.
18. "Sahihu-Buhari ne Gjuhen Shqipe", 6, Pri-
shtine, 2000, fq. 1 9 1 ; I'bn Haxher El-Askalani,
"Fet'hul-Bari", V, El-Kahiretu, 1998, fq. 124.
19. Shemsud-din Edh-Dhehebi, "Kitabul-Kebair",
El-Kahire, botim i peste, 1967, fq. 102.
20. Imam Nevevi, "Rijadus-Salihin", Prishtine,
2003, fq. 118.
21. Poaty, fq. 118.
22. Edh-Dhehebi, "Mekatet e Medha dhe Ndalimi
i Tyre", Shkup, 1995, fq. 98; Shih: grup auto-
resh, "Keshilla te Bukura", Shkup, 2003, fq.
97-98.
23. Hadzi-Dervis Spahic, "Pouke o moralu i bogo-
bojaznosti", Sarajevo, 1988, fq. 88.
dituria islame / 204-205
27
Hytbe
Hutbeja e suksesshme
Muhamed Gazali
Xhamia eshte zemra e botes
islame dhe vendtubimi i bes-
imtareve mengjes e mbrem-
je; per t'i kryer detyrat e
Allahut, per te' marre udhezimin e tij dhe
per te kerkuar ndihmen nga Ai i La-
rtmadherishmi.
Ai eshte burim i forces emocionale
dhe mendore me permasa te medha, ve-
canerisht ne ditet e tubimeve, kur masa e
tubuar e degjon ne heshtje dhe me ve-
mendje "imamin" derisa ai u shpjegon
mesimet islame, u sqaron kufijte e
Allahut, si dhe ua meson keshillat dhe
edukaten nga Kurani dhe Syneti.
Hutbeja e xhumase, pa dyshim, eshte
nje ceremoni e madhe islame; kuptimet
e saj depertojne thelle ne shpirt ne mo-
mentet e drejtimit nga Allahu dhe i pra-
nojne keshillat e saj.
Se kendejmi, tema e hutbes eshte me
ndikim te madh dhe me rendesi te ma-
dhe...
Imami, i cili pergatit temen e tij, dhe
e prezanton mire, luan rol te madh ne ci-
vilizimin e popullit te tij, ne udhezimin
dhe ngritjen e tij, ne mbeshtetjen e qe-
nies se tij materiale dhe kulturore, si dhe
ben lidhjen ne mes te se ardhmes se
shpresuar dhe se kaluares se lavdishme.
Duke dashur qe niveli i hutbes ne
xhami te ngrihet ne poziten qe i takon,
dhe duke deshiruar qe minberi te behet
pasqyre e permbajtjes se Islamit me njo-
huri te shendosha dhe edukim te nder-
gjegjshem, po paraqesim disa udhezime
te shkurtra se cfare duhet te permbaje
hutbeja e xhumase, qe te sherbeje si ush-
qim i sistemuar shpirteror dhe kulturor:
1- Eshte me e rekomandueshme qe
hutbeja e xhumase te kete vetem nje te-
me, jo te jete e zgjeruar dhe jo me shume
ceshfje, sepse ligjeruesi qe zhytet ne bi-
seda te shumta, i shperdan mendjet dhe i
shpie degjuesit neper hapesira ne te cilat
treten nga kratere te larte shpirterore e
mendore, dhe, sado qe te jene retorike
shprehjet e tij, dhe sado qe t'i kete ela-
boruar, ai prapeseprape nuk do te kete
sukses ne formimin e nje mentaliteti me
tipare te qarta mbi mesimet islame.
Qartesia eshte baze e domosdoshme
ne edukim, ndersa pergjithesimi e paqa-
rtesia nuk sjellin perfundim te dobi-
shem, e hutbeja e xhumase nuk eshte
mesim teorik, por me teper eshte realitet
qe sqarohet dhe mbillet.
2- Komponentet e hutbes duhet te
nderlidhen njera me tjetren ne menyre
vijuese, logjike e te pranueshme, si9
ndodh me shkallet qe vijne njera pas tje-
tres, keshtu qe kur te perfundoje ligje-
ruesi fjalen e tij, degjuesit do ta kene
arritur rezultatin e deshiruar. Andaj ai
duhet te zgjedhe tekstet dhe materialet
qe ia lehtesojne atij rrugen deri tek qelli-
mi.
3- Meqe hutbeja fetare eshte thurje e
kuptimeve islame te mbeshtetura ne Ku-
ran dhe Synet, pastaj ne traditen e mys-
limaneve te pare, andaj si skeleti ashtu
edhe teresia e saj duhet te jete e perbere
prej fakteve te pranueshme. Ajetet kura-
nore dhe bota e hadithit te paster perm-
bushin nje nevoje te tille per ligjerate e
udhezime, andaj ne asnje menyre nuk ka
hije qe hutbeja te permbaje lajme a info-
rmacione iluzore apo apokrife.
Ndonese dijetaret kane lejuar te desh-
mohet edhe me hadithe te dobeta, ne
vepra dytesore, ata per kete kane kush-
tezuar: qe (ai hadith) te mos bjere ndesh
me parimet themelore islame apo me
bazat e pergjithshme te Islamit, sepse
ligjeruesi ka fushe te gjere te zgjedhjes
nga hadithet e verteta. Pastaj edhe bio-
grafia e Pejgamberit a.s., e hulefai-rrash-
idineve dhe e imameve te tjere i ofrojne
aq shume materiale, saqe ai nuk ka fare
nevoje te shfrytezoje e te perdore leg en-
da e mite.
4- Nuk lejohet qe hutbeja te merret
me ceshtje te diskutueshme, as nuk ben
te jete me elemente fanatizmi per nje bo-
tkuptim te kufizuar islam. . . sepse xham-
ia bashkon e nuk percan, ajo e bashkon
xhematin me deget e besimit per se paj-
tohen te gjithe, pa u futur ne ceshtjet ku
ka mospajtime. Jane te shumta 9eshtjet
qe mund te sherbejne si tema per keshi-
11a te reja dhe hutbe te suksesshme.
Myslimanet per nje kohe te gjate ka-
ne vuajtur nga percarjet, andaj meritojne
qe ne xhami te gjejne faktorin qe i bash-
kon radhet e tyre dhe i shuan armiqesite.
5- Ndermjet hutbes dhe ngjarjeve ak-
tuale, ne mes ndodhive qe i rrethojne,
dhe degjuesve, duhet te ekzistoje lidhje
qe nuk mund te injorohet. Ligjerata do ta
humbe kuptimin e saj nese ligjeruesi
gjendet ne nje fushe, kurse njerezit dhe
koha e hapesira ne nje fushe tjeter.
Per nje arsye te tille edhe Kurani
eshte shpallur ne menyre graduale per
23 vjet, keshtu qe eshte pershtatur me
ngjarjet dhe ka dhene zgjidhjet e duhura.
Pasi Kurani eshte sherim per semund-
jet e perhapura shoqerore, atehere ligje-
ruesi duhet te njihet me ate semundje me
te cilen ballafaqohet shoqeria, dhe ta
studioje ate me kujdes, keshtu qe, pasi ta
njohe ate me karakteristikat dhe demet
qe sjell ajo, duhet t'i kthehet Kuranit dhe
Synetit, ta marr ilacin dhe ta vere ne ve-
ndin e semundjes. Kjo kerkon largpame-
si dhe shkathtesi te ligjeruesit, sepse
ligjeruesi shkurtpames mund te perdor
ilacin joperkates dhe te mos arrije sheri-
min. Mund te ndodhe qe ligjeruesi te
kete gabuar qysh ne fillim me diagnosti-
kim te gabueshem te semundjes dhe ke-
sisoj hutbeja e tij behet vetem llomotifje,
madje edhe nese permban tekste te
ndryshme te verteta.
6- Ekzistojne nje numer hadithesh te
cilat kujdes te madh u kushtojne disa
veprave te vogla ... studiuesit e ketyre
haditheve thone se keto hadithe nuk jane
sic mund te mendohet ne shikim te pare
... kurse pjesa e madhe qe u kushtohet
atyre veprave, ka te beje me vleren e
ibadetit te njerezve te ndershem dhe me
poziten e larte tek Allahu te njerezve te
sinqerte, e nuk ka te beje me vete veprat
e vogla qe jane shoqeruar gate theksim-
it.
Se kendejmi, nuk i lejohet ligjeruesit
qe keto hadithe t'i theksoje vetem thje-
sht duke i cituar, sepse mund te shkakto-
je konfuzion ne sferen e obligimeve
fetare, por nese i vjen puna per t'i thek-
28
dituria islame / 204-205
suar, atehere' me ate rast duhet te beje
edhe komentimin e drejte te tyre.
7- Edukimi fetar ben sqarimin e aspe-
kteve morale dhe sociale ne Islam; ben
sqarimin e gjerave te mira e te keqija; i
sqaron kuptimet pozitive dhe negative,
tregon per perfundimin e mire dhe per
pasojat, dhe gjate ketij ekspozimi nuk
prish pune nese flitet edhe per shperbli-
min/denimin e botes tjeter, duke paraqi-
tur 9fare ka premtuar Allahu xh.sh. ne
boten tjeter per njerezit vepermire dhe
ffare per keqberesit, por ne ekspozimin
e ketyre shperblimeve a denimeve meta-
fizike nuk duhet te zgjerohemi, ve9se
mjafton te kufizohemi vetem ne ato qe
kane theksuar Kurani dhe Synneti, pa u
thelluar.
8- Eshte mire qe hutbeja e xhumase
nganjehere te perfshije edhe shembuj
nga e kaluara e lavdishme e myslimane-
ve, nga aspekti kulturor dhe politik te il-
ustruar me qyteterimin e larte ne bote qe
ndertoi Islami duke dhene shenje se bu-
rimet e ketij qyteterimi kane shperthyer
nga levizja intelektuale, te cilen e ka in-
kurajuar Kurani dhe nga zgjimi njerezor
qe e ka motivuar Pejgamberi a.s. Dhe
qellimi i ketyre hutbeve - me tema te llo-
jllojshme - do te ishte qe myslimaneve
t'u kthehet besimi ne vetvete dhe ne
shpalljen e tyre boterore.
9- Eshte e ditur se ekzistojne filozofi
te huaja dhe tendenca ateiste, te cilat ja-
ne infiltruar tek myslimanet dhe ne te
kaluaren e tyre historike, andaj eshte e
natyrshme qe hutbeja t'i parashtroje ke-
to degjenerime e prishje mentale para ri-
nise se ketij populli. Atehere, detyra e
hutbes ne Islam eshte qe t'u shmanget
polemikave te padobishme ... e te merr-
et me te vertetat pozitive ne Islam, duke
iu pergjigjur me argumente akuzave e pa
theksuar burimin e tyre, sepse eshte me
rendesi mbrojtja dhe ruajtja e trashegi-
mise shpirterore e shkencore.. dhe jo le-
ndimi apo shkaktimi i humbjes tek te
tjeret.
10- Ligjeruesi, para se te ballafaqohet
me xhematin, ne koken e tij duhet te ke-
te pasqyre te qarte se 9'deshiron t'u mo-
te atyre, bile duhet ta pergatise vetveten
para fjalimit, ne menyre qe te sigurohet
per saktesine e 9eshtjeve qe do t'i para-
qese, dhe per saktesine e ndikimeve te
tyre psikologjike dhe sociale.
Ai gjithashtu duhet te verifikoje sak-
tesine e argumenteve qe diskuton gjate
fjalimit; nese jane nga Kurani, duhet t'i
mesoje mire ato, e nese jane nga hadithi,
duhet t'i transmetoje me saktesi; nese
eshte krijimtari letrare apo informacion
historik, - atehere suksesi i tij varet nga
perputhshmeria e saj me origjinalin prej
nga eshte marre.
Pergatitja e mirefillte eshte deshmi e
respektit te njeriut per vetveten dhe per
degjuesit. Njeriu mund te habitet nga
pozita ne te cilat improvizohet dhe pa-
sqyrohet ajo qe u ekspozohet dhe shpje-
gohet njerezve.
Ne realitet, aftesia e improvizimit
vjen pas nje kohe te gjate te ushtrimit te
detyres dhe te pergatitjes se mire, pasi te
formohet nje baze e mire e njohurive per
9do situate.
Megjithekete, shkathtesia e improvi-
zimit nuk e liron nga pergatitja e mire
dijetarin qe deshiron te permbushe obli-
gimin e tij me besnikeri dhe sinqeritet,
per te terhequr vemendjen e degjuesve
per ate qe thote.
11- Konciziteti ndihmon shume ne
konfirmimin e fakteve, ne bashkimin e
mendimeve dhe ndjenjave rreth mesi-
meve qe deshirohet te kumtohen.
Te folurit e tepert ben qe disa pjese te
fjalimit te bejne te harrohen pjese te tje-
ra, keshtu mund te ndodhe qe te humba-
sin qellimet me te rendesishme ne ma-
sen e ekzagjerimeve dhe shtesave.
A nuk e sheh token se si ka nevoje
per nje sasi rrenjesh, qe te mbijne bimet,
mirepo, kur te shumezohen ato teper,
atehere bujku detyrohet te beje rrallimin
e tyre duke i hequr disa sosh, per t'u kri-
juar kushte disa te tjerave qe te zhvillo-
hen dhe te rriten.
Po keshtu, edhe ne shpirtin e njeriut
nuk seleksionohen mendimet perve9se
me caktimin e kufizimit dhe prioritetit te
tyre. Nderkaq, me grumbullimin e fjali-
mit me fjale te shumta dhe me fakte te
pasistemuara, degjuesi behet si nje ene e
mbyllur rreth se ciles derdhen fjalet, sa-
do e madhe te jete vlera e tyre.
Per ekzagjerimin e merzitshem te fja-
limit, ekzistojne shkaqet e njohura; nje
prej tyre, pergatitja e dobet. Ligjeruesi
qe u drejton njerezve rregulla dhe udhe-
zime te pasistemuara, nuk e di sakte se
sa ia ka arritur t'i binde ata, andaj ben
perseritje dhe zgjerohet... e kjo tek xhe-
mati shkakton largim edhe me te madh.
Ekzagjerimi mund te jete edhe si pa-
soje e moskoordinimit te kohes dhe po-
zites, keshtu qe ligjeruesi mendon se ai
mund te thote 9do gje qe mendon, dhe se
degjuesit duhet ta degjojne patjeter, me
deshire apo me dhune - e ky eshte nje
gabim.
Rreth vleres se koncizitetit, transme-
tohet se njehere nje kryetari i ishte ke-
rkuar te mbante nje hutbe te gjate disa
minuta, e ai paska thene: "Me jepni afat
nje jave". I eshte thene: Deshirojme te
zgjate nje 9erek ore (15 minuta), e ai pati
thene: "Mundem pas dy ditesh". I eshte
thene: Po nese e kerkojme te zgjate nje
ore? E ai pati thene: "Une jam i gatshem
tash".
Vertet konciziteti kerkon baraspe-
shim, zgjedhje, shlyerje dhe konfirmim.
Fjalimi ekspeditiv kerkon me pak an-
gazhim mendor. Ne realitet, pese minuta
permbledhin shume dituri, kurse dhjete
a pesembedhjete minuta permbledhin
nje hutbe apo nje ligjerate te bukur.
Nga gjuha arabe:
Miftar Ajdini
: Kutb Abdul-Hamid Kutb, "Hutabush-Shejh Mu-
hamed el-Gazali fi shu unid-dini vel-hajati",
vol. 1, fq. 19-23.
dituria islame / 204-205
29
Veshtrim
Mi st ilea, droga dhe marrezia
Mr. Hamdi Thagj
Para se te drejtohemi ne shqy-
rtimin tone te shkurter te
historise se religjioneve, kuj-
tojme se do te ishte e dobi-
shme te thuhen disa fjale mbi iluzionet,
mbi falsifikimet dhe mashtrimet qe jeto-
jme ose mund te bejne jete si parazite ne
misticizmin e njemendte.
Propozojme parimin per te bere dalli-
min. Po qe se eshte e vertete se pervoja
mistike autentike paraqet (ose cyt) nje
drejtpeshim te shtuar, ku shpirti ndertoh-
et si spiritualitet ne mbizoterimin pak me
shume ndaj vetvetes dhe trupit (qofte me
forca te veta vetjake, qofte me meshiren
qe vjen nga "tjeterkah"), atehere ajo fare
nuk e ngre nenvetedijen (nderdijen),
porse shfaq mbivetedijen, ose, ndaj
shprehjes se Jeaques Maritain-it, "para-
vetedijen spirituale", atje ku tek njeriu
lind aftesia e intuites dhe e krijimit. Por,
raportet ose marredheniet ndermjet zo-
nave te mbivetedijes, vetedijes e nenve-
tedijes (nderdijes) te psikizmit njerezor -
qe ende jane aq pak te njohura- assesi
nuk jane edhe raporte ose marredhenie
te strukturave statike e te ngurtesuara.
Ato raporte parashtrohen sipas dinamiz-
mit qe gjithmone ze fill serishmi. Nje he-
re nata e ndritshme e paravetedijes
spirituale merr ne zonat e nenvetedijsh-
me lende te vlefshme, kurse pjesen
tjeter e djeg, ne rastin tjeter, perkundrazi,
nenvetedija (nderdija), e gliruar ne me-
nyre te parendomte dhe anarkike, nen-
shtron ne dobi te vet jo vetem vetedijen
e qarte por edhe vete mundesite e para-
vetedijes spirituale. Mbase ky eshte da-
llimi me radikal, duke pasur parasysh le-
nden, ndermjet mistikes autentike, qofte
ta kete burimin ne imanence ose ne tra-
nshendence, ose falsifikimet-imitimet e
saj. Eshte e qarte se nuk do te jete gjith-
mone e lehte te aplikohen ato shenja
njohese dhe se, perkitazi me kete, mund
te shfaqen raste te perziera.
Thene ne menyre me te shkurter, ras-
tet e iluzioneve dhe shtremberimeve (fal-
sifikimeve) zbulojne dy faktore kryesore:
marrja e drogave halucinogene, pergji-
thesisht te perdorura si mjet ndihmes
ose madje si shtytes kryesore te asaj pe-
rvoje; pastaj dobesia psikofizike e sub-
jektit, prirur drejt gjendjeve shkaterruese
(grregullimeve).
1. Droga
Nuk eshte nje gje aventurieriste te po-
hohet se perdorimi i droges ne asnje me-
nyre nuk pergjason ose imiton zonen e
psikizmit, porse e glidh dinamizmin e err-
et te nenvetedijes ose nderdijes. Ai dina-
mizem i erret, kjo gje do nenvizuar, nuk
tregohet si nje varferim i pashmangsh-
em. Ai eshte i pasuar me imazhe (tablo)
dhe me te folurit simbolik ose mistik e
mbamendjen e thelle, qe u shembellejne
njohurive "te marra" ose "te praruara".
Rebelimi i tyre ne prag te vetedijes mund
te paraqitet (iluzorisht) si nje zgjerim tri-
umfal i vetes deri tek pallatet e boteve
magjike.
Ne kete menyre perdorimi naiv i dro-
ges do te behet mjet per t'u realizuar gje-
ndja e "transit" ne rastet e "mistikes" fort
primitive, ku para se gjithash kerkohen
qofte "forcat" fizike dhe mentale, qofte
rrefimi i "unit" vetjak si subjekt. Derisa e
kemi fjalen per kete, e kemi mendjen,
per shembull, te drogat qe i marrin ose i
gezojne shamanet, te cilet i ze ne goje
Hamdi THAQI, ose tek disa forma te de-
graduara te bashkesise fetare myslima-
ne. A.S. ka thene: Ne boten myslimane
ka gjithsej 72 sekte. Thellesisht jam i bi-
ndur se sektet dhe 300 degezimet, jane
gangrene ne Boten Islame. Tek ne ka
perplot sekte dhe degezime, prandaj du-
hen te merren masa parandaluese sa
s'eshte bere vone. Eshte produkt i aspi-
ratave te gershetuara nga lakmia, hipo-
krizia, shpifja, trillimet dhe matrapazet.
Mu si kerpudhat, lindin sektet qe shpien
ne nje agoni myslimane, e cila te gon ne
demagogji, kur edhe te zhveshurit laku-
riq jane te kurdisur per pasoja te medha.
Kjo vjen si pasoje "Kur dashi prin, kem-
bana bie". Ne Boten Myslimane ekzistoj-
ne 72 sekte ekstreme te mallkuara qe
perdorin hashashin e drogen, te cilat ja-
ne te denuara pikerisht ne skuter, sig
jane: bahajitet, durzitet, ahmeditet, isma-
ilitet vegmas te keramatet. (Keramatet,
pararendes me misterioz te masoneve?)
Bashkimi i "muratoreve te lire" ose
masoneve, sig pershkruhet zakonisht,
eshte nje shoqeri e organizuar mire: me
nje hierarki rigoroze, me nje rrjet shume-
degesh ekspoziturash dhe me qellime
enigmatike. Shoqerite e fshehta me te
shumten konsiderohen produkt i botes
evropiane, por nuk ka baza per nje argu-
ment te tille. Ka prova te padyshimta se
qysh ne shekullin e 9 ekzistonte nje or-
ganizate qe nuk pranonte asnje sundues
te njohur, ndikimi i se ciles erdhi e u pe-
rhap nga Afrika Veriore deri ne Indi. Bota
Myslimane ne shekullin e 9 u be nje are-
30
dituria islame / 204-205
ne konfliktesh religjioze dhe politike, se-
pse pushteti qendror i Bagdatit ishte
dobesuar mjaft. Ne ate kohe qe krijuar
nje organizate e myslimaneve shiite, e
cila bashkonte ne menyre te barabarte si
krishteret edhe gifutet, duke predikuar
punen si kriter themelor te vleres njerez-
ore. Te organizuar ne esnafe dhe te qu-
ajtur keramate, gjoja sipas themeluesit
te tyre, ata luanin nje rol me rendesi ne
historine e Afrikes dhe te Lindjes se Afe-
rt.
Prandaj qe ne shekullin e 10 ata mo-
ren kontrollin jo vetem mbi qarkullimin e
mallit, por edhe te informacioneve, nga-
se tregjet dhe karvanet perbenin nje lloj
specifik te rrjetit telegrafik te asaj kohe,
mbi te cilin nuk kishte kontrroll asnje mb-
ret. Shfrytezimi i ketij rrjeti per propaga-
nda dhe financimi me bollek i dinastise
se fatimideve, perfundoi me pavaresine
e Egjiptit si shtet i vetem shiit shume i fo-
rte. Kryeqyteti i porsangritur, Kajro, u be
qender e shkences se shiiteve.
Ne esnafet e keramateve tuboheshin
pjesetaret e te gjitha konfesioneve. Es-
nafet e argjendareve, te bankiereve dhe
te mjekeve perbeheshin te shumten nga
krishteret dhe gifutet. Perqendrimi i kapi-
talit dhe i diturise u siguroi keramateve
nje fuqi te jashtezakonshme. Bashkeko-
haniket i akuzonin per krijim te komunite-
tit te pronesise e, per pasoje, disa histo-
rians i quajne "bolshevike te Botes
Myslimane".
Aderimi ndaj esnafeve te keramateve
mund te behej vetem pas nje periudhe
verifikuese ne shtate ose nente shkalle
diturie. Vlen te theksohet se keramatet
nuk paraqiteshin publikisht as ne Egjipt,
ku gezonin mbeshtetjen e plote te pu-
shtetit.
Organizimi i esnafeve te keramateve,
ndikimi politik i tyre para skenes, mospa-
raqitja publike, bile edhe menyra e prani-
mit te anetareve te rinj, - eshte pothuajse
e njejte sikurse e masoneve, te cilet do
te shfaqeshin tete shekuj me vone, ose
ne besojme keshtu. Veshtire mund te
thuhet se a kishin shoqerite e fshehta
myslimane, ku keramatet jane vetem
nga me te rendesishmet prej tyre, ndikim
te drejtperdrejte per krijimin e vellazerive
te fshehta evropiane, qe lindin gjate she-
kullit 12. Keto lidhje nuk kane qene asnj-
ehere teme kerkimesh te rendesishme
historike, por kjo s'do te thote se nuk do
te jene me vone, duke qene se lidhjet e
dendura tregtare me Palestinen
me siguri kane vendosur kontakte te
tregtareve evropiane me keramatet, qe
kontrollonin ate tregti. Shoqerite sekrete
te Botes Myslimane dhe veprimatria e
tyre ende nuk jane te njohura sa duhet,
por keto te dhena te pakta flasin edhe
per nje lidhje te mundshme te Botes
Myslimane me Boten e Krishtere.
Eshte e qarte se ne nje mase me te
vogel eshte perdorimi naiv modern i
droges, e cila krijon "parajse artificiale".
Ekziston nje literature e begate perki-
tazi me kete materie, prandaj dhe nuk do
t'i kthehemi me kesaj teme. Do te zeme
ngoje (ngase paraqet nje interes te
drejtperdrejte per qellimin tone) vetem
marrjen-konsultimin e paramenduar te
meskalines qe shfrytezonte Aldous
Huxley (Oldos Haksli) dhe dashnorja e tij
ne romanin The Doors of Perception.
Hakslin e terhiqte ajo qe ne religjionin
e krishtere quhet "mistika e anuluar",
ndersa tek joga e hinduizmit e budizmi
quhet rrenimi i "Unit" vetjak. Tek ai ekzis-
tonte nje si synim mistik qe ta tejkalonte
veten, gjate nderprerjeve te gdo pervoje
te ndodhur. Kete ai e quante The Pere-
nial Philosophy - Amshuar, qe sipas me-
ndimit te tij, mbetet e njejte ne themelet
e saj neper te gjitha klimat kulturore e
religjioze. Kesisoj, sipas parashikimeve
te tij, parashtrohet ose vendoset analiza
e veprimeve te peskalines. Ai ne asnje
menyre nuk do t'i identifikoje me ndonje
"mistike religjioze" (Doors, fq.58), porse
rekomandohet perdorimi i droges, qe te
arrihet hyrja ne boten pertej kohes dhe
ne ate menyre t'i sigurohet vetes lumturi
njerezor. Dhe ky perdorim, shton ai, do
te duhej te behej nje akt integral i cdo re-
ligjioni (shih: aty, fq. 54-55).
The Doors of Perception na jep nje
autoanalize te cmueshme te tretjes se
ekzaltuar te unit vetjak, qe nxirret me
drogen peyotl (pejotli) tek personi i testu-
ar qe gjakon t'u shmanget mbylljeve te
kohes e te hapesires. Njemend jemi te
habitur nga mosnjohja nga ana e Hakslit,
e domethanies se vertete te pervojave
mistike ne hinduizem e budizem, e ma-
dje edhe ne Krishterim. Nese meskalina,
nen penen e tij, behet mjet per humbjen
e unit te pervojes ne ate qe ai e quan
"Zot" ose "Absoluti", kjo nuk ndodh nga
shkaku - po qe se kjo gje duhet thene -
ngase format e tilla jane te dirigjuara nga
efektet e droges, porse nga "filozofia" e
parapare e autorit.
Do te pasojne pervoja te tjera, "rit-
uale" te tjera, te cilat do te dallohen sipas
droges se zgjedhur. Do t'i referohet ose
nuk do t'i referohet "Zotit" ose "Absolutit",
por gjithnje do te kerkoje nje lloj ekzalti-
mi, nje here te ekzaltuar, te drejtperdre-
jte, ndijimor dhe imagjinativ, me cmimin
e tretjes se vete personales ne ikjen bro-
horitese nese nga silopsimi i "boteve" te
panjohura. A eshte e nevojshme te zihen
ngoje "udhetimet" e kanakareve te dro-
ges LSD? Kur vete "udhetari" te zere e te
flase per se afermi. Udha, te cilen e quaj-
ten udhe mistike nga thellesite e Pere-
ndise, nuk ka asgje te perbashket me
"udhetimet" e meskalines, te hashishit e
te LSD-se.
Mistika e thellesive te Perendise nuk
synon drejt glidhjeve ne zonat e nenve-
tedijshme (te nderdijshme), porse synon
t'i fuse ne drite, e cila vjen nga tjeterku-
ndi dhe e cila njekohesisht i ndricon dhe
i djeg, ne kajde te drurit te njome qe la-
kohet e nxihet ne prush para se te behet
vete flake, per te cilen gje flasin Hygoja
nga Viktori i Shenjte, Tauleri dhe Shen
Gjoni (Ivani) nga kryqi (Krishti).
Theksojme vecanerisht se pervoja e
droges nuk eshte pervoje mistike auten-
tike e Unit vetjak dhe se nuk mund te
shpjere tek ai. Por, ajo eshte si nje tund-
im per te. Tundim "veprimi te shkurter"
qe pemjeheresh ben qe subjekti te gje-
ndet pertej marredhenieve te veta ndaj
botes se jashtme dhe ndjell me qejf iluzi-
onin se ai ka depertuar deri tek burimi i
ekzistences (rrojtjes). E ne te vertete e
gjithe kjo eshte nje mbizoterim superior
mbi vetveten, qe paraqet qasje autentike
ndaj "heshtjes se fillimeve", kompromitu-
ar radikalisht nga prapshtia anarkike e
zonave te nenvetedijshme (te nderdijsh-
me). Mistika e Unit vetjak, ne nje gast te
qendrueshem te duhes se vet, perdor
glirimin e nderdijes ne dobi te vet, mirepo
nen kontrollin dhe drejtimin e zonave me
te larta.
dituria islame / 204-205
31
Ndodh nderkaq qe tek disa persona,
te cilet jane te predispozuar per kete, qe
marrja (konsumimi) i drogave mund te
hapet, ne menyre jo te plote dhe te rrufe-
shme (por jo me iluzionisht), ndaj abso-
lutitetit te ndonje krijese ( te vete krijeses
qe perjeton) ne aktin e pare te qenesise
se tij. Ne ate rast pervoja me drogen nuk
do te jete perjetim mistik, as do ta shkak-
toje ate droga, mirepo ajo mund te jete
rast ose shteg i volitshem per prekje ne
mistiken e Unit vetjak, me mistiken - te
themi ashtu - ne "gjendje te eger" dhe e
cila nuk do te jete pa qendrime (pikepa-
mj) te rreme.
Nuk mund te perjashtohet qe, ne ins-
tance te fundit, i ketille te kete qene dhe
rasti i Hakslit ne pervojen e tij me meska-
linen. Por nje shembull me te qarte ndo-
shta do te gjenim tek Antonin Artaud
(Antonin Arto) ose tek Henri Bataille (Ba-
taj), ose edhe me shume tek Henri Mi-
chaux (Misho). A ka nevoje te sjellim ne
kujtese edhe luften e prekshme te pervo-
jes, madje ne kufi me vdekjen, tek Rene
Daumal (Domal)? Vertet ketu kemi te be-
jme, te pakten tek Arto-ja e Misho-ja, me
kryqezime te tjera, para se gjithash me
pervoje poetike, e cila eshte e terhequr
perjashta rrethit te vet (kjo eshte shpreh-
je e tij ne nje veper) dhe eshte zgjatur jo
me bashkeperjetimin e poetit me boten,
vecse ne keputjen e krijeses ne kerkimin
e absolutes (qe e pret, porse e injoron),
ne te cilen ngrihet krijesa. Ketu duhet te
permendet se Misho-ja ishte i rrepte per-
kitazi me geshtjen e droges, te cilen me-
gjithate e perdorte.
2. Marrezia
Rasti i zene ngoje i Anton Artos na
shpie ne faktorin tjeter te iluzioneve e fal-
sifikimeve: ne dobesine psikofizike te su-
bjektit. Mistika dhe marrezia. Edhe ketu
do te mund te dallojme udhen e imane-
nces se paster dhe udhen nga thellesite
e Perendise.
Para se gjithash, ja disa te dhena mbi
lenden e udhes se dyte. Ndermjet dy lu-
fterave boterore fletoret e gmueshme
Etudes carmelitaines - Studime karmeli-
tane - iu perveshen, me ndihmen e psi-
kiaterve, te filozofeve e te teologeve, t'i
klasifikonin dhe t'i shpjegonin keto gesht-
je. Do t'i marrim si shembull studimet e
dr. Andrea Le Gandit dhe te PA. Gaede-
lit, mbi dukurite psikosomatike qe i trego-
nte Magdalena, nje paciente (e semure),
e cila ishte ne perkujdesjen e Pierre Ja-
net-it ne La Salpetriere.
Etja per takim me Zotin, ne fillim, e
frymezoi te ecurit e Magdalenes. Por
qysh atehere psikizmi i gregulluar e shty-
nte ta madhedhronte gjendjen e varferi-
se, ku PA. Gaedeli-i me mjaft delikatese
zbuloi rolin e nje lloj "vullneti vetjak" kthy-
er nga vetja e vet. Shume shpejt qene
shfaqur halucinacionet dhe deliriumi i
ndjekjes ne trajte religjioze. Kuptohet ve-
tvetiu se Pierre Janet, tek i cili ndodhej
ne perkujdesje kjo e semure e parendo-
mte, ishte tejet i habitur nga ai sinqeritet
i themelte, me gjithe fabulimet e mund-
shme.
Megjithate, ishte i gabuar qe gdo per-
voje mistike te krishtere e pergjithesonte,
e gjykonte sipas kallepit te "rastit Mag-
dalene". Krahasimi mire i njohur i tij i
Magdalenes me Terezia Avilin, nuk de-
shmon asgje, pos perspektives se qelli-
mshme agnostike te fenomenologjise,
gfare ishte ajo e tij. E njejta gje mund te
thuhet, mutatis mudandis , per studimet e
Henri Delacroix-it (Delakroa).
Duke e vene ne pikepamjet e teologji-
se krishtere, ne do te thoshim me endje:
perdellimet hyjnore njemend mund t'u je-
pen sail personave qe jane labile psikik-
isht, por labiliteti, i cili do te marre trajta
te nduarnduarta, ne nje menyre ndalon
kontributet normale te perdellimit, ose i
shtremberon sipas kerkimit te vetekena-
qesive, me te cilat thuajse prore jane te
ngjyrosura, dhe se andejmi pasojne
edhe shmangiet dhe iluzionet.
Tashti mbizoteron pervoja mistike aut-
entike, por e turbulluar me lojen e psiki-
zmit qe nuk kontrollohet (P. Surin ne
shekullin XVIII, dhe ndoshta rasti i Maria
Terezia Nobletit, qe te dy rastet jane stu-
diuar njelloj ne Etudes Carmelitaines);
tash prekjet e mundshme mistike do te
mbulohen me shprishjen e subjektit dhe
bredheritjet e tij: te Magdalenes tek Pi-
erre Janeti. Do te ishte, pra krejtesisht e
tepert, te kerkoheshin interpretime te fa-
ktit mistik ne dukurite patologjike qe jane
studiuar klinikisht. Per t'u bindur per ke-
te, mjafton t'i krahasojme plaget e Franjo
Asishit dhe "stigmatizimet" e shumta (te
marra me mend) te te semurit. Perfshire
nga "marrezia fetare", mistika e kahjes
imanente, edhe ketu, do te mundte te je-
te e pershtatshme per shtresezimet fort
te nuancuara.
Perkitazi me kete, per nga koha, na
eshte i afert rasti i Antonin Artose, ku
kryqezohen luciditeti i hatashem dhe pa-
raqitjet e terbuara te marrezise. Kthimi i
perkohshem i Artose ne besimin e kri-
shtere qe ndertuar mbi sharje te terbu-
ara, ka te ngjare, sipas te njejtes mase,
sepse ky kthim kurrsesi nuk solli pervo-
jen e pervetesuar dhe te plote. Aty eshte
perzier gjithcka: prirja e shprehjes poet-
ike, droga (pervoja e peksoltit), marrezia
(dalldia), zhgenjimi i ngurte i shpirtit qe
do te donte te posedonte absoluten (posi
krijuesi?) dhe te luftonte ne etjen e vet te
pashuar.
Duhet te pranohet se psikizmat e
crregulluar, qofte te trasheguar, qofte
nga perdorimi i droges, mund te behen
nje lloj predispozicioni per levizje te cak-
tuara ekstaze ne kete ane te gdo inter-
venimi te qarte. Por, nese kemi te bejme
me psikizem te grregulluar ose te bri-
shte, mbetet qe keto dukuri- sikunder per
shembull dukurite nediumike- ne njefare
menyre i shpetojne vullnetitte hulumtue-
sit. Deshmite e medha te mistikes hindu-
se e budiste, perkundrazi, na tregojne se
gdo "fuqi" e nxene eshte vetem shenje
ne udhe dhe duhet te perballohet e te te-
jkalohet krejtesisht.
32
dituria islame / 204-205
Kumtese
Referim lidhur me luften hinder trafikimit te qenieve njerezore
Islami Icategorik kunder trafikimit
te qenieve njerezore
Fitim Flugaj
Feja islame si nje' sistem i kom-
pletuar i jetes, i ndertuar mbi
bazat e parimeve hyjnore te ca-
ktuara nga Krijuesi i gjithesise
ne librin e Tij te ruajtur- ne Kuranin e
madherishem, dhe te realizuara ne jete
nga i derguari i Tij Muhamed (Paqja, be-
kimi dhe meshira e Zotit qofshin mbi
te!) lufton cdo dukuri negative, e cila de-
mton qenien me te privilegjuar te Zotit,
qe eshte njeriu.
Sidomos kur kemi te bejme me luften
kunder trafikimit te qenieve njerezore,
besimi islam i paraprin kesaj lufte me
nje efikasitet te jashtezakonshem. Ky
efikasitet arrihet te realizohet nepermjet
dy koncepteve kryesore, me te cilat Feja
islame lufton edhe dukurite e tjera nega-
tive.
Dy konceptet jane:
/. Urdhri dhe edukimi per vepra te mira
dhe te lejuara (Halal) dhe
2. Urdhri dhe edukimi per ndalim te
rrepte nga veprimet e djallezuara e te
ndaluara (Haram).
"Nga mesi juaj te mbetet nje grup qe
therrasin per miresi, urdherojne per pune
te lejuara (halal) dhe ndalojne nga punet
e ndaluara (haram), ata vertet jane te
shpetuarit". (Kuran).
Mirepo, kur eshte fjala per trafikimin
e qenieve njerezore, patjeter duhet te
merren parasysh te gjitha elementet qe
perfshihen brenda kesaj dukurie, ne
menyre qe te realizohet nje lufte ose fu-
shate efikase kunder saj. Ne fakt kjo du-
kuri eshte nje kompleks i perbere nga
disa elemente ose vepra te djallezuara.
Perderisa edhe nga motivet qe i shtyjne
autoret e vepres per te ndermarre nje ve-
prim te tille, po ashtu numerohen disa.
Atehere, per ta nxjerre ne pah luften
qe zhvillon feja islame kunder kesaj
dukurie, e perbere nga disa elemente dhe
motive, kerkohet te flitet per secilen vec
e ve9.
Ne realitet, kur kemi te bejme me du-
kuri te tilla, si9 eshte trafikimi i qenieve
njerezore, Feja islame e lufton me nje
strategji shume largpamese, ndertuar
mbi parimin:
"Preventiva eshte sherimi (zgjidhja,
alternativa) me i mire". (Hadith).
Me kete jep te kuptojme se ne besim-
in Islam punohet per ndalimin e hershe-
m te mbjelljes dhe krijimit te problemit,
qe besoj se secili nga njerezit qe vepron
me arsye te shendoshe, do ta deshironte,
dhe assesi nuk do te deshironte krijimin
e problemit. Sepse problemi i krijuar
kerkon shume energji per ta sheruar. Mi-
repo, nese lind problemi, edhe atehere
Besimi Islam intervenon me metodat e
tij shume te efektshme, vecse kerkohet
seriozitet dhe pune e panderprere nga
pasuesit e tij.
Trajtimi islam per trafikimin dhe nje-
riun - ndikon drejtperdrejt ne parandali-
min e kesaj dukurie
1. Faktori trafikim ose tregti
Vete fjala trafikim do te thote bartje
nga nje vend ne nje vend tjeter. Ne kete
rast bartja behet me qellim te leverdise
ekonomike, qe ne fakt konsiderohet si
tregti (tregti e fshehte), qe do te thote se
elementi ose faktori tregti, me tere akti-
vitetin e tij, ka rolin kryesor ne kete ve-
primtari te piste. Tregtia si nje aktivitet
ekonomik per kembimin e mallrave, ne
esence eshte e lejuar. Mirepo, per rregu-
llimin e tij jane caktuar ligje, rregulla
dhe kritere, mbi te cilat duhet te organi-
zohet kjo veprimtari. Edhe pse ka mjaft
ngjashmeri ne keto rregullativa ligjore
nga nje shtet tek tjetri dhe nga nje sho-
qeri tek tjetra, shpeshhere ndodh qe da-
llimet dhe boshlleqet ligjore t'ua
mundesojne tregtareve te pandershem
qe t'i manipulojne ato.
Ne Sheriatin ose Jurisprudencen isla-
me jane te percaktuara ligjet dhe kriteret
e tregtise, kur mund te jete e lejuar treg-
tia dhe kur jo. Nga kriteret jane te caktu-
ara mallrat me te cilat besimtari mysli-
man mund te tregtoje, nder te cilat, pa
kurrfare dyshimi, gruaja dhe femija nuk
bejne pjese. Ne baze te Kuranit dhe Sy-
netit (veprat,fjalet,shembujt dhe pelqi-
met e te derguarit Muhamed (Paqja dhe
bekimi i Allahut qofshin per te!), qe jane
dy themelet kryesore te Besimit Islam,
besimtari mysliman edukohet me nje
edukate shembullore per respektimin e
njeriut, pa marre parasysh cfare perkate-
sie fetare, nacionale e racore ka. Islami e
edukon besimtarin qe secilin njeri ta re-
spektoje si nje vella ose moter nga gje-
neza.
2. Faktori njeri
a. Respektimi nga gjeneza
Faktori njeri eshte kryesori rreth te
cilit dhe me te cilin ka te beje kjo dukuri.
Me lart theksuam se Besimi Islam e edu-
kon besimtarin mysliman qe ta respe-
ktoje dhe trajtoje secilin njeri si nje vella
ose moter nga gjeneza. Si nje krijese e
Zotit. Te gjithe njerezit lindin te lire dhe
te barabarte para Krijuesit te tyre Abso-
lut. Te gjithe kane nje origjine, nje nene
dhe nje baba.
"O ju njerez, vertet ju krijuam nga nje
baba e nje nene, ju beme popuj (kombe)
e fise, me i miri nga mesi juaj eshte ai qe
eshte me i devotshmi e me (i sinqerti) te
Zoti." (Kur 'an)
"S'ka dallim ne mes arabit e te tjere-
ve, ne mes te bardhit e te ziut perve9se
ne devotshmeri (besim te sinqerte ndaj
Zotit)." (Hadith)
Nese kemi arritur t'i edukojme njere-
zit qe t'i duan te tjeret per hir te Kriju-
esit, Qe na ka krijuar nga nje gjeneze,
nga i njejti baba dhe e njejta nene (Ade-
mi dhe Hava), pa dyshim ne kemi arrit-
ur sukses te larte dhe se keqes ia kemi
prere kembet heret.
b. Respektimi i ligjeve te Sheriatit, ligje-
ve te eksperteve dhe i traditave mora-
le.
Besimi islam i edukon besimtaret e
vet qe te respektojne ligjin, duke filluar
nga ligji i Sheriatit e deri tek ligjet e ap-
rovuara nga ekspertet e ligjit ne nje
vend, pa marre parasysh se ku, aty ku
jeton, myslimani duhet t'i respektoje li-
gjet e Zotit, traditat morale dhe etike te
dituria islame / 204-205
33
atij vendi, te' cilat perputhen me moralin
dhe etiken islame, si dhe kodet ligjore te
aprovuara nga ai popull ose vend.
c. Respektimi i ndjenjave dhe i dinjitetit
te te tjereve.
"Nuk eshte besimtar asnjeri nga ju
derisa te mos i deshiroje vellait te vet
besimtar ate qe ia deshiron vetvetes".
(Hadith)
"Besimtar i vertet paqesor (myslim-
an) eshte ai qe njerezit gjejne qetesi e
paqe prej gjuhes (fjaleve) se tij, dores se
tij dhe punes se tij". (Hadith)
Si9 po verehet, njeriu eshte mbi te
gjitha, ai duhet siguruar qe te mos i beje
keq askujt dhe vazhdimisht vetveten ta
vere ne poziten e te tjereve. Nese vetem
pak e ndien vetveten si besimtar tek Zoti
Fuqiplote, ai nuk mund ta demtoje palen
tjeter as me gjuhen e tij, as me doren e tij
dhe as me veprimtarine e tij profesionale
e jetesore.
c. Respektimi i te drejtave dhe lirive te te
tjereve, lufta hinder padrejtesise dhe
abstenimi nga padrejtesia .
"Kush e mbyt dike pa te drejte, atehe-
re (krimi i tij) eshte si t'i kishte mbytur
te gjithe njerezit." (Kuran, el-Enam 32).
"(^lironi te padrejtin dhe viktimen e
padrejtesise. I thane: Per viktimen, po e
kuptojme, por si mund ta clirojme mi-
zorin (te padrejtin), o i Derguari i Zotit?.
Ai tha: Merrja (largoja padrejtesine) mbi
duarte tij." (Hadith)
Tek trafikimi kemi te bejme me ate qe
trajton hadithi fisnik
Qellimi dhe motivi per trafikim
Pasi arritem te kuptojme se si trafiki-
min Besimi Islam e trajton si nje krim te
rende dhe si nje aktivitet jolegjitim dhe
njeriun si qenie e krijesen me te privili-
gjuar te Zotit, - tani do te diskutojme per
te kuptuar qellimin dhe motivin qe fshi-
het pas ketij aktiviteti ilegal.
Qellimi i marrjes me trafikim:
Qellimi i marrjes me kete aktivitet
ilegal pa dyshim eshte fitimi i madh dhe
i shpejte, shoqerua nga ngasherimi i
epsheve shtazarake, si dhe krijimi i gru-
pacioneve te fuqishme te krimit te orga-
nizuar.
Fitimi:
Besimi Islam ka vendosur ligjet dhe
rregullat e fitimit, cdo fitim duhet te be-
het me hak (ne rrugen legjitime) dhe pa
demtuar askend, perndryshe Zoti i prem-
ton ferrin. Besimtari punon gjithe jeten
pune te mira, per ta fituar parajsen dhe
per te shpetuar nga ferri. Ky eshte parim
per secilin besimtar.
Ide rreth motivit
Motivi mund te jete llojesh te ndrysh-
me; ato mund t'i radhitim ne kete forme:
1. Social-edukativ,
2. Ekonomik,
3. Politik,
4. Ideologjik-moral,
5. Seksual
1- Motivi social-edukativ
Motivi social eshte me i pranishem,
sepse gjendja e rende sociale te rinjte
dhe te tjeret i motivon qe te merren me
horrlleqe dhe biznese jolegjitime.
Ne te njejten kohe ky motiv viktimat
i shtyn te viktimezohen per shkaqe
sociale.
Kur flasim per kete motiv ne Kosove,
patjeter duhet te flasim per nje realitet
ose dukuri qe ka ndodhur ne vendin tone
dhe i cili nuk eshte studiuar aq sa duhet.
Ky eshte kalimi i shoqerise kosovare
nga nje shoqeri e mbyllur brenda tradi-
tave dhe dokeve te saj, ne nje shoqeri te
hapur dhe e pavetedijesuar per sfidat e
reja qe i dolen para me shfaqjen e glob-
alizmit. Se bashku me kete eshte edhe
pushtimi i eger serb i Miloshevicit qe
krijoi mjaft probleme sociale.
Po ashtu, ndodh qe viktima, te shum-
ten e rasteve per shkaqe sociale, detyro-
het te behet placke e trafikanteve.
Brenda ketij motivi hyn edukimi i dobet
dhe jocilesor i shoqerise. Planprogrami
jo efikas mesimor dhe edukativ, ku nuk
perfshihet edukata fetare, e cila pa dysh-
im do te ndergjegjesonte te rinjte qe te
mos bien pre e trafikantve, po edhe te
mos behen trafikante dhe njerez te ulet,
ta kene frike Krijuesin e tyre Qe i gjykon
per 9do veprim. "Kush vepron mire edhe
sa grimca e atomit (para Zotit ne Diten e
madhe te Gjykimit) do ta shohe, po edhe
kush vepron sa grimca e atomit keq, do
ta shohe (do ta gjykoje Zoti)" (Kuran).
2- Motivi ekonomike
S'ka dyshim se ekonomia eshte pulsi
i zemres se nje shteti, sikurse eshte edhe
pulsi i mbijeteses per nje familje. Motivi
ekonomik eshte i lidhur ngushte per ate
social, por, kur eshte fjala per trafikan-
tet. atyre u siguron fuqi ne shoqeri, ku-
rse viktima shpreson per nje ekonomi
stabile ne familje.
Trafikantet arrijne qe me ato para te
futen ne projekte serioze dhe t'i pastro-
jne ato para e te shnderrohen ne faktor te
rendesishem ne shoqeri.
Ekonomia e forte e faktorizon edhe
individin ashtu sic e faktorizon shtetin,
prandaj motivi ekonomik eshte mbizo-
terues ne te gjitha trafiqet ilegale.
Besimi Islam kete cilesi dhe motiv te
paligjshem e eliminon me besimin se
Krijuesi Fuqiplote eshte Qe e furnizon
njeriun, e nga njeriu kerkohen vetem
pune te mira dhe kujdes ne edukimin e
femijeve e te familjes dhe largim nga
cdo mekat.
Thuaj: "Ejani t'ju lexoj ate qe me te
vertete ju ndaloi Zoti juaj: te mos i
shoqeroni Atij asnje send, te silleni mire
me prinderit, te mos i mbytnifemijet tuaj
per shkak te varferise, sepse Ne ju
ushqejme ju dhe ata, te mos u afroheni
mekateve te hapeta apo te fshehta, te
mos mbytni njeri, sepse mbytjen e tij e
ndaloi Allahu, perpos kur eshte me
vend. K'eto jane porosite e Tij, keshtu qe
te mendoni thelle. " (Kuran)
3- Motivi politik;
"Mjegulla eshte per ujq"
Destabiliteti politik e fazat e tran-
sicionit politik ne nje vend dhe gjendja
jostabile - krijojne pakenaqesi dhe mjeg-
ulli. Kjo mjegulli shfrytezohet nga nje-
rezit e ligj te shoqerise. Ka te atille qe,
per te realizuar nje ambicie politike, ind-
ividi i dobet merr pjese ose edhe udhe-
heq nje trafikim ilegal, i cili i siguron
para te majme per te realizuar karrieren
e tij politike. Po ashtu politika e dobet
sjell shume pakenaqesi dhe papunesi te
madhe ne shoqeri. Ndodh qe, ne shenje
hakmarrjeje per politiken ne skene, indi-
vidi ose nje grup i caktuar te merret me
trafikim. Si shembull mund te marrim
Kosoven, te cilen, politika nderkombe-
tare e deshtuar se bashku me politiken e
frikesuar dhe te dobet kosovare, - e kane
futur ne nje kolaps politik dhe ekono-
mik. Pakenaqesite jane dimensionesh
dhe llojesh te ndryshme, sepse edhe kri-
zat qe jane shkaktuar nga kjo politike, ka
sjelle keto pakenaqesi dhe, ne shenje re-
volte po edhe nga nevoja, ndodhin trafi-
kime dhe viktima.
4- Motivi ideologjik-moral
Ne kete motiv fjalen kryesore e ka
ideologjia e mbrapshte, e cila e degrad-
on dhe e zhvesh njeriun nga cdo per-
gjegjesi dhe mision, dhe ate e shnderron
ne nje kafshe epshore, qe mund te beje
34
dituria islame / 204-205
9'te deshiroje, apo deshiren epshore mu-
nd ta shfaqe ne menyre te pakontrolluar,
ne emer te lirise dhe liberalizmit. Tek te
tillet arsyetohet fdo veprim i pamoralsh-
em. Ne te vertete, kjo rryme ideologjike
qe fton per amoralitet, zanafillen e ka
tek psikologu dhe ideologu i njohur aus-
triak me origjine 9ifute - Sigmund Frojd,
i cili bie ne shkalle aq te ulet, saqe edhe
foshnja - thote ai - ndien kenaqesi ep-
shore kur thith gjirin e nenes.
Motivi ideologjik tek shqiptaret ne
pergjithesi eshte shfaqur edhe si rezultat
i te ashtuquajturit integrim kulturor - ev-
ropian, perfshire amoralin si pjese' te nje
kulture te avancuar evropiane, nje gje qe
nuk eshte e pranuar nga asnje evropian
qe ka arsye te shendoshe.
Ky motiv pasohet nga:
5- Motivi seksual
Qe te gjithe e kuptojme motivin sek-
sual, i cili, kur bashkohet me ate ekono-
mik, - krijojne trafikant dhe vrull ne
trafikimin e qenieve njerezore. Intere-
simi dhe pjesemarrja eshte trepaleshe:
ofertues, viktime dhe klient. Besimi Is-
lam e ka rregulluar ceshtjen e ngasheri-
mit te epshit seksual me ligje dhe norma
te sakta martesore, duke e shenjteruar
femren si nene, si moter, si vajze dhe si
grua. Islami femren e konsideron si gjy-
sma pa te cilen shoqeria nuk mund te
jete e plote. Ajo konsiderohet partner i
barabarte i mashkullit, por jo konkurrent
i ashper, si? pretendohet ne interpre-
timin e drejtesise gjinore.
Pasojat e trafikimit:
Trafikimi i qenieve njerezore rezult-
on me nje sere demesh ne shoqeri, shka-
kton kaos ne familje dhe ne mbare
shoqerine dhe, si rezultat i kesaj duku-
rie, shfaqen:
- Prostitucioni,
- Shkaterrimi i familjes,
- Demtimi i te miturve dhe degjenerimi i
tyre,
- Krijimi i grupeve te krimit te organizu-
ar, etj.
Prostitucioni:
Eshte nje dukuri jashtezakonisht e
urrejtur ne Islam. I vetmi veprim qe
merr masen e rende te ndeshkimit ne Is-
lam. Besimi Islam, prostitucionin e de-
non me rrahje brutale dhe me vdekje (ne
baze te kategorise qe i takon sipas She-
riatit islam).
Krijuesi i Madherishem kerkon nga
besimtaret qe te mos i afrohen fare ketij
veprimi. Perderisa per disa vepra te nda-
luara Krijuesi i Madherishem thote
"mos e beni", per prostitucionin thote:
Mos iu afroni.
"Dhe mos iu afroni prostitucionit, ajo
eshte nje veper e shemtuar dhe rruge
drejt shkaterrimit" (Kuran).
"Prostituti (amorali) ne 9astin kur ben
prostitucion, nuk mund te jete besim-
tar". (Hadith)
Shkaterrimi i familjes:
Si rezultat i trafikimit vjen edhe shka-
terrimi i familjes, sidomos ne Kosove,
ku ende zoteron morali i tradites. Feja
islame e shenjteron familjen, prandaj
9do tejkalim i vijave familjare pason me
distancim dhe largim nga familja e kesh-
tu fillon te bjere era e mallkimit mbi ate
familje. Gjithashtu, nje femer qe perdo-
ret si pla9ke ose, thene ndryshe, viktime
trafikimi, ajo nuk eshte ne gjendje te kri-
joje familje, sepse ne shpirtin e saj hap-
en plage te renda dhe krijohen probleme
psikike. Femra e viktimezuar nga trafi-
kimi, humb ekuilibrin personal dhe, ve-
tem ne rast se i bejme nje riedukim te
fuqishem, mund te rifilloj nje jete te re.
Pa dyshim qe nje femer e tille nuk gjen
mbeshtetje ne ndergjegjen e saj per te
krijuar familje, sepse nuk gjen arsyetim
para femijeve dhe rrethit te saj familjar.
Riedukimi duhet te jete fetar, para se gji-
thash. Feja islame posedon institucionin
teorik te pendimit te sinqerte, i cili ndih-
mon ne kthimin e optimizmit dhe fillim-
in e serishem, nga zeroja. Kjo i jep
mundesi qe t'i kthehen shpresat. Perve9
kesaj 9do veprim i dhunshem ne Islam,
nuk pranohet si mekat dhe per te ka ko-
mpensim te madh tek Allahu. Ashtu si?
e konsideron edhe besimi katolik, si ma-
rtirizim.
Demtimi dhe degjenerimi i te miturve
S'ka dyshim se eshte nje brenge e
madhe, sepse te miturit po perfshihen
brenda ketij aktiviteti kriminal dhe krye-
sisht ata jane viktime ose pla9ke e trafi-
kimit.
Nje adoleshent qe trafikohet, kalon
ne nje individ te degjeneruar, i cili me
vone do te kaloje ose ne prostitute ose ne
trafikant dhe ne drejtimin e tij. Eshte nje
kategori shume e rrezikuar qe duhet te
kihet nen kujdes dhe qe nje pjese e ma-
dhe e investimit te familjes e shoqerise
duhet te investohen ne edukimin dhe
pergatitjen e tyre per te mos rene pre e
trafikimit. Kuptohet, edukimi fetar eshte
me se i domosdoshem, prandaj Bashke-
sia Islame, e cila e mbeshtet planprogra-
min e vet edukativ ne Kuran dhe Synet,
synon qe gjeneratat e reja t'i pajise me
edukate te larte fetare dhe per kete puno-
het vazhdimisht neper medrese dhe
xhami e institucione te tjera, sikur puno-
het edhe me gjeneratat e vjetra ditet e
premte me ligjeratat ose predikimet e se
premtes.
Krijimi i grupeve te krimit te organi-
zuar:
Shpesh ndodh qe trafikimi t'i parapri-
je krijimit te grupeve te krimit te organi-
zuar, sepse individet qe implikohen ne
fillim si agjente te grupeve dhe kanaleve
te trafikanteve, nuk shkon kohe e gjate
dhe krijohen si grupe te krimit te organi-
zuar. Parate e majme dhe fitimi i shpejte
i bene ata qe te marrin me vete edhe te
tjere dhe t'i stimulojne e t'i nxisin dhe te
tjeret.
Nga gjithe kjo qe u tha, nxjerrim keto
perfundime:
- Trafikimi i qenieve njerezore eshte nje
krim qe duhet luftuar dhe Bashkesia
Islame ate e lufton me te gjitha mu-
ndesite qe ka.
- Bashkesia Islame vazhdimisht ka bere
perpjekje dhe vazhdon te beje per t'i
luftuar te gjitha dukurite negative qe
nderlidhen me trafikimin e qenieve
njerezore.
- Bashkesia Islame posedon strukturen e
saj te degezuar deri ne thellesite e ter-
ritorit te Kosoves dhe eshte ne gjend-
je te ndihmoje shume ne kete fushe;
per kete ajo ka kerkuar e kerkon ba-
shkepunim edhe nga strukturat e ba-
shkesive te tjera fetare.
- Trafikimi nuk mund te luftohet ve9 e
ve9, por kerkohet nje bashkepunim i
ngushte ne mes institucioneve te shte-
tit me rendesi dhe bashkesive fetare e
institucioneve perkatese per lufte ku-
nder kesaj dukurie.
Kjo ligjerate u mbajt ne Punetorine (Seminarin)
per peshtjet e trafikimit te qenieve njerezore dhe
luften kunder kesaj dukurie, ne Universitetin
Amerikan te Prishtines, me 11-12 korrik 2007.
Moren pjese kuadrot e Bashkesise Islame te
Kosoves (BIK) dhe ata te Kishes Katolike te
Kosoves (KKK).
dituria islame / 204-205
35
Femra ne Islam
Roll i gruas myslimane
ne familje dhe shoqeri
Gruaja eshte nga faktoret
me te rendesishem brenda
familjes, ndersa familja
eshte institucioni i pare
dhe me me rendesi ne shoqerine njere-
zore; aty merren fillet e para te edukim-
it te njeriut,per se prinderit jane te oblig-
uar t'i edukojne femijet e tyre ne
menyren me te mire te mundur.
Per t'u arritur nje edukate e shen-
doshe, eshte i domosdoshem nje edukim
social dhe fetar i ciftit, sidomos i gruas.
Vete jeta e njeriut kalon nga nje faze
ne tjetren dhe secila nga keto faza ka re-
ndesine e saj te ve9ante, nga secila merr
e dhuron dicka, prandaj secila femer du-
het te shfrytezoje 9do faze te jetes se saj
per te arritur synimet qe te behet model
i nje gruaje te suksesshme brenda famil-
jes, po edhe jashte saj.
Edukimi i gruas ze vend te rendesish-
em ne jeten familjare, qe nga fakti se ajo
eshte baza e nje fryme te shendoshe bre-
nda cdo familjeje, ajo eshte bashkesho-
rte dhe mike e burrit te saj, nene dhe
edukatore per femijet,por ka raste ku ajo
mund te jete edhe stuhi qe mund te sjel-
le trazira te shumta.
Qe nje grua te jete sa me larg kesaj te
fundit, duhet te shfrytezoje gdo faze te
jetes ne rrugen qe shpie drejt nje gruaje
te edukuar me moral te larte dhe edukim
te mirefillte.
Mirepo, meqe jetojme ne nje kohe'
kur pak ka mbetur nga modeli i kesaj
gruaje, shumekush do te pyeste se si
arrihet kjo shkalle. Sepse jemi deshmi-
tare qe gruaja me cdo kusht mundohet
t'i adaptoje te gjitha menyrat e jetes qe e
rrethojne, dhe harron rolin dhe poziten
per se ajo eshte e obliguar.
Njerezimi sot vuan nga anomali te
shumta shoqerore, nder te cilat eshte
edhe humbja e respektit ndaj femres.
Ky fenomen sot, per fatin tone te keq,
e ka goditur edhe shoqerine tone, shoqe-
rine islame.
Sa e sa nga motrat tona per model
kane femren perendimore, e cila pas ve-
tes bart turpin dhe nencmimin, e nuk e
marrin per model Aishen r.a., e cila ishte
femra me e ditur e njerezimit.
A thua eshte me mire qe oret e jetes te
shpenzohen duke ndjekur pistat e modes
dhe duke bere gara se cila po duket me e
bukur, apo duke mesuar dhe duke kryer
urdhrat e Zotit?
Secila logjike e shendoshe do ta pra-
nonte te dyten, prandaj prano edhe ti,
derisa nuk eshte bere vone.
Kujto poziten e larte qe ta dha Zoti ne
kete bote,andaj mos u be, ajo qe do ta
ulesh veten, se per kete faji eshte vetem
tek ti,kthehu ne retrospektive - ku ishte
femra atehere e ku je ti sot?
E di ti se para Islamit, te ishe femer,
ka qene turp,dhe ky turp duhej te varro-
sej per se gjalli; ne ate kohe femra ka
qene krijesa me e perbuzur dhe e nenc-
muar, por Zoti ty te solli ne kete bote kur
Islami femren e ngriti ne piedestal dhe
nderin e saj e mbron me cdo kusht.
Atehere, pse kerkon te kthesh veten
ne injorance, pse behesh objekt i te tje-
reve dhe pse i pason ato ne fjalorin e te
cilave nuk gjendet fjala nder?
Moter e dashur, Zoti na nderoi shume
duke na bere pjesetare te Islamit dhe
pasuese te mesuesit te njerezimit - Mu-
hamedit a.s., dhe a e kemi pyetur ndon-
jehere veten me se e merituam ne kete
nder te madh?
Prandaj gezohu dhe falenderoje Zotin
qe te beri myslimane dhe, perderisa je
vajze, gjithmone mundohu ta ndjekesh
rrugen e drejte dhe mos shko pas asaj qe
me vone do te beje te pendohesh per
veprat e tua,mos shiko perreth teje se si
argetohen vajzat e tjera dhe nuk e fajne
koken fare per pergatitje profesionale e
fetare, sepse dije se ato nuk do te mund
te jene asnjehere ne shkalle te njejte me
ty, qe ne vend te kafiterive ke zgjedhur
shkollen, ne vend te revistave ke zgjedh-
ur librin,ne vend te muzikes - Kuranin,
dhe ne vend te modes e koleksioneve te
saj, - ti ke zgjedhur modestine dhe mbu-
lesen. Pra, si9 thote edhe Allahu ne
Kuranin famelarte: "...Me te vertete,
All-llahut i druajne vetem te dijshmit
prej roberve te tij." (Fatir :28),dhe ajeti
tjeter: "...Thuaj: A jane te barabarte ata
qe dine dhe ata qe nuk dine". (Zumer :9)
Prandaj te mos te deshperoj fakti se
ndoshta sot mund edhe te perqeshesh
nga te tjeret, sepse dije qe neser do te qe-
shesh ti, e te tjeret do te qajne.
Nese e shfrytezon si duhet kete pjese
te jetes sate, neser si grua do te jesh
mbeshtetje e forte e bashkeshortit tend,
do te jesh ti ajo me te cilen ai do te kre-
nohet dhe do ta falenderoje Zotin qe
prane ka nje grua si ty, te edukuar dhe te
devotshme, e cila e pret gjithmone e bu-
zeqeshur me respekt dhe dashuri, e gat-
36
dituria islame / 204-205
shme gjithmone ta perkrahe ne
pune te mira, dhe ta ndihmoje
ne veshtiresite qe sjell jeta,
dhe tek e cila ai gjen prehje si
ne castet e lumtura, ashtu edhe
ne ato te hidhura.
Asnjehere mos kerko ato qe
nuk mund t'i kesh, po kenaqu
me ato qe te ofrohen, dhe mos
lakmo gjendjen e atyre grave
qe vetem kerkojne dhe pak fa-
lin; mos lejo asnjehere te jesh
ne nivel te njejte me ato gra qe synim
kane kenaqesine e kesaj bote dhe harro-
jne boten tjeter; gjithmone kujto se kjo
bote nuk eshte' vend i kenaqesive po i
sprovave, prandaj mundohu te pergati-
tesh bagazhin tend me vepra te mira dhe
duke i kryer urdhrat e Zotit e pastaj me
kenaqesine e bashkeshortit tend, duke e
dashur dhe respektuar, dhe mos harro
asnjehere thenien e Profetit tone te da-
shur Muhamedit a.s.:
Nese do ta urdheroja dike t'i beje se-
xhde dikujt tjeter pervec Allahut, do ta
urdheroja gruan t'i bente sexhde burrit
te saj.
Prandaj, mos kerko te pamunduren,
sepse burri eshte burre dhe gruaja grua,
keshtu deshi Zoti yne dhe pa dyshim
ketu ka urtesi. Prandaj mbill gjithmone
miresi dhe behu shkak i qetesise dhe re-
hatise ne familjen tende.
Ti neser, me lejen e Zotit, do te be-
hesh nene dhe do te jesh model per femi-
jen tend,cdo fjale, gjest apo sjellje do te
percillet tek femija dhe, nese je vete e
edukuar mire, atehere do te percjellesh
tek femija yt nje edukate te larte perplot
miresjellje ndaj familjes, rrethit dhe sho-
qerise ne pergjithesi.
Tek femija do ta percjellesh deshiren
dhe vullnetin e larte per dije dhe ngritje
ne jete,do te jesh gjithashtu mbeshtetje e
forte per te edhe ne aspektin profesional.
Tek ai do t'i percjellesh vlerat me te larta
njerezore, do ta mesosh me te verteten
dhe nuk do ta lesh te jetoje ne genjesh-
tra; do t'i mesosh atij te miren dhe do ta
ndalosh nga e keqja.
Ti, me tutje, do t'i mesoje arsyen e ar-
dhjes ne kete bote dhe punet e mira me
te cilat fitohet meshira e Zotit, me nje
fjale, do te rrisje nje femije me ndjenja
te personalitetit,dashurise,mirekuptimit
miresjelljes dhe tolerances. Prandaj mu-
ndohu qe sa me teper t'i perkushtohesh
familjes sate me edukate dhe moral te
larte, sepse, mos harro, ti je model per
ta, pastaj kujto se sa gra ka qe nuk e ka-
ne fatin tend te kene se paku nje femije
ne prehrin e tyre, kurse ty Zoti ta dha
kete kenaqesi.
Ndalu dhe shiko perreth teje: si i rri-
sin dhe i edukojne shume nena femijet e
tyre, - ne vend te ngrohtesise amnore,
ato u dhurojne nje dado, nuk jane aty kur
femija i tyre ben hapin e pare, sepse pre-
okupim te pare kane punen dhe karrier-
en e tyre e pak cajne koken per edukimin
e femijeve te tyre,prandaj nuk eshte cudi
qe sot shume gra deshtojne ne krijimin e
nje familjeje stabile dhe me
moral te larte.
Mos harro se cdo prind eshte
pergjegjes per femijet e tij dhe,
ne qofte se nuk jep maksimumin
ne edukimin e tyre, atehere fu-
nksioni i familjes mbetet i pa-
plotesuar dhe asnje institucion
tjeter nuk mund ta kryeje kete
funksion, keshtu qe gjithmone
duhet pasur parasysh ajeti kura-
nor, ku Allahu thote:
"O ju qe besoni, ruani veten dhe fa-
miljet tuaja nga zjarri, lende djegese e te
cilit do te jene njerezit e guret dhe te
cilin do ta mbikeqyrin engjejt e fuqish-
em dhe te ashper, te cilet nuk i kundersh-
tojne urdhrat e All-llahut dhe te cilet
punojne per ate qe urdherohen". (Et-Ta-
hrim:6), si dhe thenia e Muhamedit a.s.:
"Vendi me i bukur ne bote eshte shtepia
ku pergatitet individi fizikisht dhe shpi-
rterisht per shoqerine.
Prandaj, puno qe shtepia jote te jete
fole e te devotshmeve qe kane frike ve-
tem Zotin dhe shpresojne ne Te".
Prandaj, moter e dashur, ne kete bote
jeto ne nje shtepi modeste, te mobiluar
me iman te larte dhe vepra te mira, ne
menyre qe ne boten tjeter te jetosh ne
pallate qe Allahu ka pergatitur per besi-
mtaret e besimtaret.
Amire Prebreza-Sopjani
dituria islame / 204-205
37
Qasje
Transicionet e deshtuara
Joseph E. Stiglitz
Rralle ka ndodhur qe dallimi
midis asaj qe pritej dhe real-
itetit te kete qene me i madh
sesa ne rastin e transicionit
nga komunizmi ne ekonomine e treg-
ut. Kombinimi i privatizimit, liberalizimit
dhe decentralizimit ishte dashur te go-
nte shpejt ne rritje te prodhimit, edhe
pse, ndoshta, pas nje periudhe te
shkurter recesioni. Pritej qe beneficiet
nga transicioni te ishin me te medha
ne afat te gjate sesa ne afat te shkur-
ter, pasi makinat e vjetra joefigiente
ishin zevendesuar dhe nje gjenerate e
re ndemnarresish ishte krijuar. Integri-
mi i plote ne ekonomine boterore, me
te gjitha beneficiet qe do te vinin me
te, gjithashtu do te arrihej shpejt, nese
jo pemjehere.
Keto shpresa per zhvillim ekonomik
nuk u realizuan, jo vetem ne Rusi, por
as ne shumicen e ekonomive ne tran-
sicion. Vetem disa prej ish-vendeve
komuniste - si per shembull Polonia,
Hungaria, Sllovenia dhe Sllovakia - ka-
ne nje GDP te barabarte me ate te nje
dekade me pare. Ndersa per te tjeret,
dimensionet e zvogelimit te te ardhur-
ave jane aq te medha, saqe eshte ve-
shtire te maten. Sipas te dhenave te
Bankes Boterore, Rusia sot (2000) ka
nje GDP qe eshte me pak se dy te tre-
tat e asaj qe kishte ne vitin 1989.
Moldavia kishte pesuar renien me dra-
matike, ashtu qe prodhimi i sotshem
eshte me i vogel se nje e treta e asaj
qe kishte nje dekade me pare. GDP-ja
e Ukraines ne vitin 2000 eshte vetem
sa nje e treta e asaj qe ishte dhjete vjet
me pare.
Pas ketyre te dhenave gjendeshin
simptomat e verteta te pafuqise se Ru-
sise. Rusia shume shpejt u transfor-
mua nga nje gjigant industrial - nje
vend i cili me ndihmen e Sputnikut ve-
ndosi satelitin e pare ne orbite - u
shnderrua shpejt ne nje eksportues te
burimeve natyrale. Burimet - dhe po-
sacerisht nafta dhe gazi, perbenin me
shume se gjysmen e eksporteve. Per-
derisa keshilltaret perendimore per re-
formim shkruanin libra me tituj si
"Lulezimi ne Rusi" dhe "Si u be Rusia
ekonomi e tregut", - vete te dhenat e
benin te veshtire te kuptoheshin seri-
ozisht pamjet roze qe i pikturonin, dhe
vezhguesit me te paanshem shkruanin
libra si "Shitja e shekullit: udhetimi i
eger i Rusise nga komunizmi ne kapi-
talizem".
Dimensionet e renies se GDP-se ne
Rusi (pa permendur vendet e tjera ish-
komuniste) jane subjekt i kontradikta-
ve, dhe disa argumentojne se per
shkak te sektorit joformal gjithnje ne
rritje dhe kritikes nga shitesit e rruges
deri te instaluesit e ujit, piktore dho-
mash dhe ofrues te tjere sherbimesh,
aktivitetet ekonomike te te cileve eshte
veshtire te perfshihen ne statistikat e
te ardhurave kombetare - keta numra
paraqesin nje mbivleresim te madhe-
sise se renies se GDP-se. Sidoqofte,
te tjeret argumentojne, meqe aq shu-
me transaksione ne Rusi behen me
kembime mallrash mall me mall (me
shume se 50 % te shitjeve industriale)
dhe meqe gmimet e "tregut" jane zako-
nisht me te larta sesa keto gmimet e
"kembimit", - statistikat ne fakt nenvle-
resojne renien.
Duke pasur parasysh te gjitha keto,
prape ka nje koncensus se shumica e
ketyre individeve kane pershkuar nje
keqesim te shenjuar ne standardet e
tyre themelore te jetes, qe reflektohet
ne nje varg treguesish shoqerore. Per-
derisa ne pjesen tjeter te botes jeteg-
jatesia zgjatej dukshem, ne Rusi jeteg-
jatesia ishte me shume se per tre vjet
me e shkurter, edhe ne Ukraine ishte
gati per tre vjet me e shkurter. Te dhe-
nat e anketave mbi konsumin shtepiak
- g'hane njerezit, sa shpenzojne ne
veshje dhe ne gfare kushtesh banimi
jetojne - konfirmojne nje renie te duk-
shme te standardeve te jetes, qe per-
puthet me ato qe dalin nga statistikat e
renies se GDP-se. Pasi qeveria shpe-
nzonte me pak ne mbrojtje, standardet
e jetes duhej te ishin rritur edhe me
shume sesa GDP-ja. Me fjale te tjera,
le te supozojme se disi niveli i mepar-
shem i shpenzimeve ne konsumim
eshte mirembajtur dhe se shpenzimet
e ushtrise jane rialokuar ne prodhim te
ri te produkteve te konsumit, dhe se
nuk eshte bere ristrukturim perte rritur
efigencen ose per te shfrytezuar rastet
e reja per tregti. Konsumimi - standar-
det e jetes - ne ate rast do te rriteshin
per 4%, nje sasi e vogel, por shume
me mire sesa renia qe ka pasuar.
Pabarazia
dhe varferia e rritur
Keto statistika nuk e tregojne tere
tregimin e transicionit ne Rusi. Ato inj-
orojne njerin prej sukseseve me te re-
ndesishme: si i vleresojne beneficiet e
demokracise se re, sado e manget te
jete? Por, ato gjithashtu injorojne nje-
rin prej deshtimeve me te rendesish-
me: rritja e varferise dhe pabarazise.
Perderisa permasat e pites te eko-
nomise kombetare zvogeloheshin, kjo
pite edhe ndahej gjithnje ne menyre
me te pabarabarte dhe qytetaret e za-
konshem merrnin nje pjese gjithnje e
me te vogel. Ne vitin 1989, vetem 2
per qind te atyre qe jetonin ne Rusi, je-
tonin ne varferi. Ne fund te vitit 1998,
ky numer u be 23.8 per qind, duke pe-
rdorur standardin prej 2 dollaresh ne
dite. Me shume se 40 per qind e popu-
lates, bazuar ne nje ankete te bere
nga Banka Boterore, kishte me pak se
4 dollare. Statistikat perfemijet nxoren
ne shesh nje problem edhe me te the-
lle, 50 per qind e tyre jetojne ne famil-
je te varfra. Edhe vendet e tjera
postkomuniste paten nje rritje te ngja-
shme, nese jo edhe me te madhe, te
varferise.
Pak pasi arrita ne Banken Boterore,
fillova te ndiqja ngjarjet dhe strategjite
qe po aplikoheshin nga afersia. Kur i
shpreha brengat e mia per keto gesht-
je, nje ekonomist ne Banken Boterore,
i cili kishte luajtur nje rol kyg ne priva-
tizim, u kunderpergjigj plot zjarr. Ai iu
referua incidenteve rrugore qe ngjanin
kur njerezit dilnin nga Moska per ndon-
je fundjave vere, ku shumica e autom-
jeteve ishin Mercedese, dhe te dyqan-
eve te mbushura me te mira luksi te
importuara. Kjo ishte nje pamje shume
me e ndryshme nga ajo e dyqaneve te
zbrazeta dhe pa ngjyra nen regjimin e
38
dituria islame / 204-205
meparshem. Une pajtohesha se nje'
numer i konsiderueshem i njerezve
ishin pasuruar mjaft sa per te shkaktu-
ar incidente trafiku, apo per te krijuar
kerkese per kepuce Guwi dhe prod-
hime te tjera luksoze te importuara, aq
sa disa dyqane te perparonin. Ne shu-
me pushimore evropiane, ruset e pas-
ur i kishin zevendesuar arabet e pasur
te dy dekadave te meparshme. Ne
disa prej tyre, shenjat rrugore bile jane
edhe ne gjuhen ruse perkrah gjuhes
lokale. Por, aksidentet rrugore te mer-
cedeseve ne nje vend me te ardhura
per koke banori prej 4.730 dollaresh
(aq sa ishte ne vitin 1997), perbejne
nje shenje te nje semundjeje, e jo
shendeti. Eshte nje shenje e vertete e
nje shoqerie qe pasurine e vet e per-
qendron ne nje numer te pakte njere-
zish, ne vend qe ta shpemdaje ne me
shume qytetare.
Perderisa transicioni e ka ngritur
shume numrin e atyre ne varferi, dhe
ka bere qe disa nga shtresat me te la-
rta te prosperonin, klasa e mesme ne
Rusi ndoshta ka qene me e prekura.
Inflacioni, sig kemi pare, se pari dogji
kursimet e tyre te pakta. Duke pasur
rroga qe nuk mund t'i rezistonin inflaci-
onit, te hyrat e tyre te verteta shenuan
rritje (te ardhurat reale). Pakesimi i
shpenzimeve ne arsim dhe ne shend-
etesi dobesoi edhe me tutje standardin
e jetes se tyre. Ata qe paten mundesi,
emigruan. (Disa vende, si Bullgaria,
humben 10% apo me shume te popu-
lates dhe nje perqindje edhe me te
madhe te fuqise punetore te arsimu-
ar). Studentet e zgjuar ne Rusi dhe ne
vendet e tjera te Bashkimit Sovjetik, te
cilet i kam takuar, punojne shume, me
nje ambicie ne mend: te migrojne ne
Perendim. Keto humbje jane te rende-
sishme jo vetem per ate qe e impliko-
jne sot per ata qe jetojne ne Rusi, por
per ate qe paralajmerojne per te ardh-
men: historikisht, klasa e mesme ki-
shte qene qendrore per krijimin e
shoqerise se bazuar ne sundim te ligjit
dhe vlerave demokratike.
Masa e rritjes te pabarazise, sikur-
se masa dhe kohezgjatja e renies
ekonomike, erdhi si nje e papritur. Eks-
pertet parashikuan nje rritje te paba-
razise, ose se paku pabarazi te matur.
Ne regjimin e vjeter, te ardhurat mba-
heshin te ngjashme njera me tjetren
duke shtypur ndryshimet ne rroga. Si-
stemi komunist, ndonese nuk e kishte
lehtesuar jeten, u shmangej rasteve
ekstreme te varferise dhe standardet e
jetes i mbante relativisht te barabarta,
duke siguruar nje emerues te perba-
shket te larte te kualitetit te shkollimit,
banimit, perkujdesjes shendetesore,
dhe sherbimeve dhe e perkujdesjes
per femije. Me transformimin ne ekon-
omine e tregut, ata qe punonin shume
dhe prodhonin mire, do te korrnin shp-
erblime per perpjekjet e tyre, keshtu
qe nje rritje e vogel e pabarazise ishte
e pashmangshme. Sidoqofte, pritej qe
Rusia t'i shpetonte pabarazise, te
shkaktuar nga pasuria e trasheguar.
Pa kete tradite te trasheguar, vendi ki-
shte premtime per nje ekonomi tregu
me nivel me te larte te barazise sho-
qerore. Por sa shume ndryshe qe u
zhvilluan gjerat! Rusia sot ka nje nivel
te pabarazise te krahasueshem me
ate me te keqin ne bote, si ato ne sho-
qerite e Amerikes Latine, te cilat
bazoheshin ne nje trashegimi gjysme-
feudale.
Rusia perjetoi situaten me te keqe
te mundshme - nje pakesim enorm te
prodhimit dhe nje ngritje enorme te pa-
barazise. Dhe parashikimi per te
ardhmen eshte i zymte: ekstremet e
pabarazise pengojne zhvillimin, posa-
gerisht kur ato gojne ne paqendruesh-
meri shoqerore dhe politike.
Si deshtoi transicioni
nga politikat e gabuara?
Tashme kemi pare disa menyra, ne
te cilat politikat koncensus te Uashi-
ngtonit kontribuan per deshtime: priva-
tizimi i bere ne menyre te gabuar, nuk
goi ne rritje te efektivitetit apo zhvillim-
it, por ne ndarje te aseteve dhe ne re-
nie. Kemi pare si si problemet pasuese
me nderveprim ne mes reformave, si
dhe tempi dhe prioriteti i tyre: liberaliz-
imi i tregut te kapitalit dhe privatizimi, e
bene me te lehte te nxirreshin parate
nga vendi; privatizimi para se te the-
melohej nje infrastrukture ligjore, i rriti
mundesite dhe nxitjet per te ndare as-
etet ne vend te riinvestimit ne te ardh-
men e vendit. Nje pershkrim i plote i
asaj qe ndodhi, dhe nje analize e plote
e menyrave ne te cilat programet e
FMN-se kontribuan per renien e vend-
it, perbejne nje liber te tere. Ketu desh-
iroj t'i skicoj tre shembuj. Ne secilin
rast, mbrojtesit e FMN-se do te thone
se pa programet e tyre gjerat do te
ishin edhe me keq. Ne disa raste - si-
kur per shembull mungesa e politikes
se konkurrences - FMN-ja do te insis-
toje se politikat e tilla ishin pjese e pro-
gramit, por, mjerisht, Rusia nuk i ka
zbatuar. Nje mbrojtje e tille eshte e
thjeshte: me kushte te plota, gdo gje
perfshihej ne programet e FMN-se.
Por, kur ishte sharada e pashmangsh-
me dhe kur FMN-ja kercenohej nga
nderprerja e ndihmave te saj, Rusia di-
nte te behej negociator i ashper dhe te
arrinte marreveshje (te cilat rralle i
zbatonte) dhe rubineta e parave hapej
prape. Me rendesi ishin caqet mon-
etare, deficitet buxhetore dhe tempi i
privatizimit - numri i firmave qe kalonin
ne sektorin privat, pa marre parasysh
se si. Thuajse gdo gje tjeter ishte sek-
ondare; shume gjera - si per shembull
politika e konkurrences - ne te vertete
ishin sa per sy e faqe, nje mbrojtje ku-
nder kritikeve qe thoshin se po linin
anash perberes te rendesishem te nje
strategjie te suksesshme te transici-
onit. Perderisa une, duke e perseritur
vazhdimisht, beja presion per politike
me te fuqishme mbi konkurrencen, ata
perbrenda Rusise, te cilet pajtoheshin
me mua e qe perpiqeshin te themelo-
nin nje ekonomi tregu te vertete, qe
perpiqeshin te krijonin nje autoritet
efektiv te konkurrences, - me falende-
ronin vazhdimisht.
Nuk eshte lehte te vendosesh se
g'do te nenvizosh dhe te caktosh prio-
ritetet. Librat e ekonomise shpesh of-
rojne informacione te pamjaftueshme.
Teoria ekonomike thote se per te funk-
sionuar mire tregu, duhet te kete edhe
konkurrence, edhe prone private. Si-
kur te ishte i lehte reformimi, ndokush
do te tundte nje shkop magjik dhe do
t'i kishte te dyja. FMN-ja vendosi te
theksonte privatizimin, duke i hapur
rruge shpejt konkurrences. Ndoshta
kjo zgjedhje nuk ishte befasuese: inte-
resat financiare te bizneseve shpesh
jane ne kundershtim me politiken e ko-
nkurrences, pasi keto politika kufizojne
mundesite e tyre per te bere profit. Ne
kete rast, pasojat e gabimeve te FMN-
se ishin shume me serioze se vetem
gmimet e larta: firmat e privatizuara
mundoheshin te themelonin monopole
dhe kartela per te rritur profitin e tyre,
por nuk kishte politika te mirefillta anti-
trust, qe do ta pengonin kete. Dhe, sig
ndodh shpesh, profitet e nje monopoli
dalin posagerisht joshese per ata qe
kane vullnetin te gjejne strehe ne te-
knikat mafioze, ose per te dominuar
tregun ose per te imponuar marreve-
shje te fshehta.
Perktheu nga anglishtja:
Ad nan Kika
dituria islame / 204-205
39
Kontribut
Figura te medha te shkences e te kultures
Prof. Idriz Ajeti ne Kongresin e Drejtshkrimit te Gjuhes Shqipe, Tirane 1972*
Isa Bajginca
Figurat e medha te kultures e
te shkences, nuk vijne si
shkembinj graniti permasash
te paana, po si nje bashkim
veprash e veprimesh gjithandej, bash-
kimi i te cilave, ashtu cope-cope, vjen
e nderton nje mozaik ne gjithe kom-
pleksitetin, tek i cili, me pastaj, kushdo
mund te gjeje ate pjesen qe e intere-
son, sigurisht gjithmone veshtruar si
nje element i bashkelidhur e i nderthu-
rur ne ngrehinen e madhe, qe perben
nje figure embleme...
Tek qendron perballe vepres kom-
plekse te Prof. Idriz Ajetit, tek ndjek
rrugen e zhvillimit te veprimtarise se tij
kaq te ngjeshur dhe tek te del perpara
personaliteti, gjithnje i bindur e i ve-
ndosur per krijimin dhe mbrojtjen e
qendrimeve lidhur me probleme te
ndryshme, te mbeshtetura mbi gjur-
mime kembengulese e, pse jo - ne
rrugen e nisur nga paraardhes vesh-
trimqarte, - nuk ke si te mos mahnitesh
dhe te mos perpiqesh, ne e pare, te
kerkosh burimet e nje frymezimi dhe te
nje qendrese te til le te palekundur ne
kete rruge te gjate te krijimtarise se
tij...
Ndoshta jane persiatjet lidhur me sa
u tha ketu siper, ndoshta eshte forca
me te cilen Profesor Ajeti sfidoi te
gjitha pengesat gfaredo, po edhe idete
e ngulmimi per te arritur tek e verteta
shkencore dhe tek e dobishmja, e per-
bashketa, kombetarja, - qe me kane
bindur te marr lirine dhe te drejten te
pohoj se tek figura e Profesor Ajetit, i
gjejme ne bashkeperpjekje, bashkem-
arredhenie e bashkeveprim, gjithnje si
frymezim - aspiratat e medha per gli-
rimin e bashkimin kombetar, bashke
me etjen per dijen e per ngritjen e his-
torise, - te rilindesve tane me te medh-
enj, nga nje ane, dhe, nga ana tjeter,
ate forcen dhe kembenguljen qe i
shquan njerezit e medhenj ne kohe
thyerjesh te medha historike dhe kul-
turore te popujve e komuniteteve... Kjo
eshte arsyeja pse tek figura e Profesor
Ajetit - shoh rilindesin e fundit, nje
luftetar te pakursyer ne fushen e dijes
e te kultures, dhe, njekohesisht pishta-
Akademik Idriz Ajeti
rin e zhvillimeve e te perparimit te
shkences e te arsimit kombetar jo ve-
tem ne Kosove...
Nuk mund te veshtrohet e te disku-
tohet mbi baza te tjera as veprimtaria
e Profesor Ajetit ne fushe te standardi-
zimit te gjuhes shqipe dhe as kontribu-
ti i tij i pamate ne te gjitha punet lidhur
me shqipen letrare dhe me njesimin e
saj, po dhe me kultivimin, do te thosha
me nje kujdes e nje xhelozi, te vlerave
te shqipes e te frymes se saj te natyr-
shme, perballe trysnive qe i vinin dhe
vazhdojne t'i vijne gjithandej nga kultu-
ra e nga gjuhe popujsh te medhenj
ose me privilegje gfaredo...
Ajeti nuk do t'i kushtonte poezi shqi-
pes, po nje jete te tere do te studionte
shpirtin e saj, thene figurativisht edhe
petkun e saj rrenjor, po edhe veshjet
qe do t'i merrte e do t'i pershtaste per
shtatin e vet - pergjate zhvillimit shu-
meshekullor...
Studimet do t'i niste qe nga gjendja
e shqipes ne kohet e mugeta, per te
dale tek shfaqja e saj e pare e duksh-
me - tek autore te vjeter, neper prurjet
gjithandej truallit rrenjor, per te arritur
tek shqipja e mendjeve te ndritura -
Kristoforidhi, Samiu e per te perfundu-
ar studimet per shqipen e sotme dhe
per standardin e saj.
Kjo rruge dhe keto shtegtime te gja-
ta neper tere historine e shqipes, nuk
mund te prodhonin ndonje qendrim tje-
ter ndaj standardit te shqipes, perveg-
se qendrimit qe shqipja duhej te kishte
dhe duhet te kete nje standard te ve-
tem e te perbashket per kombin shqip-
tar, jo ne kuptimin e ngushte te kesaj
fjale... Do te kene qene keto bindje qe
Profesor Ajetin dhe bashkemendimta-
ret e tij te brezit, do t'i shtynin, sa here
shtrohej geshtja e shqipes letrare dhe
e drejtshkrimit te saj, - kete pune ta
benin me syte nga Shqiperia dhe nga
tradita shkrimore e saj, ne menyre qe
variantet e shkruara te perafroheshin e
te bashkafroheshin, - per te arritur ne
shkallen e njesimit, mbi parimin qe
ndonjehere (si ne Konsulten gjuhesore
te Prishtines) do te behej moto: "Nje
komb - nje gjuhe letrare"...
Gjithe veprimtaria e ngjeshur dhe
nami i bujshem ne fushe te studimeve
te shqipes, do t'i jepnin te drejte Profe-
sor Ajetit, qe te shfaqej ballelarte, ne
kuvendin me te madh te kultures shqi-
ptare, organizuar ndonjehere, ne
Kongresin e Drejtshkrimit te Gjuhes
Shqipe, ku do te shpjegonte problemet
dhe arritjet ne procesin e standardizi-
mit te shqipes ne Kosove dhe ne trojet
shqiptare ne ish-Jugosllavine... Aty do
te theksonte, nder te tjera:
"Duke u rritur vazhdimisht niveli i
kuadrove te aresimit fillor e te mesem,
keto kuadro nuk mund te pajtoheshin
me me lekundjet drejtshkrimore qe po
dukeshin. Kjo shpuri ne formimin e dy
lagje pikepamjesh ne fushen e drejtsh-
krimit te gjuhes letrare. Inteligjenca e
atehershme nuk mund te shikonte,
pra, ne menyre pasive nje lekundje qe
sa vente po zgjerohej ne punen e drej-
tshkrimit te letrarishtes dhe intuitivisht
ndjente nevojen e madhe te ndikimit
mbi te te faktorit subjektiv, qe ne emer
te shoqerise, si rregullues, normalizu-
es i gjuhes letrare, t'i priste hovin pro-
cesit te vetedijshem te variantit letrar
ne perdorim.." Per te shtuar me tutje
se puna e madhe qe behej nga studi-
ues ne Shqiperi lidhur me standardiz-
imin, po edhe me zhvillimin e shqipes,
"nuk mund te mbetej pa ushtruar ndi-
kim, me gjithe pengesat dhe veshtire-
site e kohes, mbi procesin konvergues
gjuhesor, qe ne instance te fundit,
ishte ndikim ne perpjekjet e kuadrove
te aresimit e te kultures qe levronin
40
dituria islame / 204-205
kulturen gjuhesore dhe perhapnin shp-
rehjen e gjuhes letrare shqipe ne rin-
ine shkollore te fshatrave e te qyteteve
te Kosoves dhe te viseve te tjera..."
Nuk pritej te kishte ndonje qendrim
vegse bashkafrues te varianteve te
shkrimit te shqipes, nje studiues si
Profesor Ajeti, i cili qe gjate studimeve
te tij ne moshe te re, ishte formuar ne
qendra kulture e studimi, me nje tradi-
te te gjate te perdorimit te gjuhes se
standardizuar (italisht, frengjisht...),
ose ne nje mjedis ku beheshin perpje-
kje per te njesuar edhe variante gjuh-
esh te popujve madje edhe besimesh
te ndryshme (tek Sllavet e Jugut), sig-
urisht me qellim hegjemonie gjuhesore
e kulturore serbe ...
Ndoshta ketu duhet kerkuar arsyeja
pse Idriz Ajeti, atehere nje profesor i ri
i gjuhes shqipe, do te ngrihej kunder
konceptit qe kishin shfaqur individe ne
mbledhjen e viti 1957, qe synonin te
thellonin dallimet e shqipes se shkruar
ne Kosove, thene me fjalet e vete au-
torit: "kunder konceptit qe synon te
ecet ne nje rruge qe dialektet letrare
shqipe i largon njerin nga tjetri". Behet
fjale per shkrimin e njohur "A ka gja
ma pune ne ortografine e shqipes" (re-
vista "Perparimi" 7-8/1958)
Ne kongres, Profesor Ajeti do te
theksonte, si nje kapercyell te natyrsh-
em ne rrugen qe ishte shtruar drejt
standardizimit te shqipes ose, drejt
njesimit te shqipes letrare, sikur thuhej
asokohe, Ortografine e gjuhes shqipe
te vitit 1964, ku botoheshin vendimet
qe ishin marre lidhur me drejtshkrimin
e gjuhes shqipe ne mbledhjen e 1963-
se, po dhe vendimet e Konsultes Gju-
hesore te Prishtines (1968). Ajeti thek-
sonte (citoj):
"Dokumenti "Ortografia e gjuhes
shqipe" (Prishtine, 1964), qe u pergatit
nje kohe te gjate para Mbledhjes si
dhe pas saj, nga nje komision eksper-
tesh te gjuhes, eshte' deshmi e mire se
studimi i gjuhes letrare shqipe kishte
arritur si nga sasia, si nga cilesia ne
nje shkalle te mire dhe se funksioni i
saj shoqeror sa vente e po merrte per-
pjesetime te gjera ne masat e popullit
shqiptar (ne Jugosllavine e pasluftes).
Dokumentin e karakterizojne rrahja e
nje kompleksi problemesh nga fusha e
drejtshkrimit te gjuhes letrare shqipe
dhe, nga ana tjeter, orientimi qe ne te
te marrin zgjidhje geshtjet drejtshkrim-
ore me synime konverguese, qe ne
instance te fundit favorizojne zgjidhjen
pozitive te gjuhes letrare shqipe, duke
perfunduar ne te ardhmen ne nje fizi-
onomi njeformeshe."
Po Ajeti vazhdoi te merrej me probl-
eme te shqipes standarde dhe te kul-
tures se gjuhes pothuaj panderprere.
Ne shkrime te ndryshme, ne diskutime
per probleme te shqipes se shkruar,
ne intervista gjithandej - pikerisht
shqetesimi i tij per varferine ne kulture
te gjuhes, do te ngrihej e do te shtroh-
ej si nje e keqe, kunder se dies duhen
marre masa nga institucionet tona
shkencore e kulturore... Keto Ajeti do
t'i thoshte me fjalet e tij:
"Me perjashtime te rralla, gjuha e
shtypit dhe e publicistikes sone ne Ko-
sove, per mungese te kualifikimit
profesional te punonjesve ne ato insti-
tucione kulturore ... te korrektoreve e
redaktoreve, prej te cileve varet shu-
me niveli gjuhesor i shtypittone, sa
vjen e po behet gjithnje me e varfer,
stereotipe, e thate, e paqarte, e pa gja-
lleri e pa jete, e mbytur me skema e
modele te gjuheve te huaja, e zhvesh-
ur prej frazeologjizmave; nuk terheq
as kur trajton tema interesante e te do-
bishme". (Per ngritjen e kultures gju-
hesore, I. Ajeti, Vepra 2, f. 263)
Kjo eshte arsyeja pse Profesor Ajeti
do te shtroje nevojen per nje levizje te
organizuar per te ndryshuar kete gje-
ndje te shqipes standarde... "Prandaj,
thekson ai, shtrohet si nevoje e ngut-
shme dhe e mprehte te ngrihet nje
levizje e gjere e te hapet nje front i ba-
shkuar, me qellim qe te gjithe atyre qe
merren me shkrime, t'u vihet ne ndih-
me ne punen e kualifikimit e te ngritjes
se kultures se gjuhes".
Eshte per t'u vene re fakti qe Profe-
sor Ajeti ne kete shkrim ngre geshtjen
e dashurise ndaj gjuhes, nje ndjenje
kjo pothuaj e harruar, ne mos edhe e
shperfillur nga brezi i ri ne kete kohe....
ne kohen kur secili, "i madh e i vogel",
si thote populli yne, vrapojne per te
nxene gjuhe te huaja. Ndoshta, po ta
lexonin ata, edhe do te mund te ush-
tronte njefare ndikimi per te ndryshuar
qendrimin e tyre ndaj shqipes, mendi-
mi i shprehur nga autori yne: "Ne ve-
primtarine e kultures se gjuhes nuk
mund te kete sukses po nuk u edukua
dashuria per gjuhen amtare, ndjenja e
pergjegjesise dhe qendrimi i ndergje-
gjshem ndaj saj". (Po aty)
Dua ta mbyll me qendrimin e Profe-
sor Ajetit lidhur me diskutimet qe kane
zene te zhvillohen nga individe e gru-
pe te ndryshme per sa i perket rruges
qe ka ndjekur shqipja ne standardizi-
min e saj. Gjithnje parimor dhe me
qendrime te mbrujtura ne shendetin e
shqipes, Ajeti do te konstatoje:
"Disa zera qe po degjoheshin edhe
perpara atyre ndryshimeve ne jeten
shoqerore te sistemit te meparshem
shqiptar, ne dekaden e fundit kane ze-
ne te tingellojne shpesh ( ) te shpre-
hin pakenaqesine e tyre ndaj zgjidhjes
se ceshtjes se gjuhes se perbashket
(...), sepse ne baze te saj vihej dialek-
ti letrar toske.
Ajo lagje intelektualesh shqiptare, e
rekrutuar ne gjirin e nje pale albanist-
esh te nje qendre veriake te shtetit, e
ndezur edhe nga perkrahja se jashtmi,
do te ngreje fushate kunder gjuhes se
sotme letrare, te beje rishikime, bile
rrenjesore, duke kerkuar te krijohet
edhe nje gjuhe tjeterletrare, te shembe
ndertesen e gjuhes sone letrare, ne
ngritjen e se dies me se kater a pese
breza veprimtaresh specialiste e pa-
triotesh, me ndjenja e mendime te gil-
tra, po vinin gure afro 30 vjet pasi u
pervetesua nga mbare bota shqiptare
dhe mori shtat duke u zhvilluar per
mrekulli."
Keto qe u thane dhe shume te tjera
qe u thane ose do te thuhen nga studi-
ues te tjere, jo vetem ne kete tryeze
shkencore, per vepren, pikepamjet,
qendrimet dhe dashurine e Profesor
Ajetit ndaj gjuhes shqipe, e kane bere
ate nje model e nje shembull qe e
ndjekin jo pak studiues ne fushe te
shqipes...
Tek shkrimet e tij kemi nje model qe
duhet ndjekur - si shkruhet shqip!
Shkrimin per nje figure te madhe si-
kur eshte Akademik Idriz Ajeti, nuk
mund ta permbyllnim ndryshe vegse
me urimet qe, ne kete moshe te ma-
dhe, te kete shendet te mire dhe te pa-
suroje edhe me tutje vepren e tij kaq te
rendesishme per kulturen e per kom-
bin tone!
* (Kumtese e lexuar ne tryezen
shkencore "90-vjetori i lindjes se Prof.
Idriz Ajetit", qershor 2007)
dituria islame / 204-205
41
Neper Keshillat tane
Keshilli i Bashkesise Islame ne Viti
Keshilli ne Viti pas lufte
ka shenuar rezultate evidente
Disa te dhena per historikun e Vitise
Komuna e Vitise shtrihet ne pjesen qendrore te fushe-
gropes se Moraves se Eperme, permes saj kalon lumi
Morava e Binges. Komuna e Vitise shtrihet ne juglindje
te Kosoves e cila kufizohet ne verilindje me komunen e
Gjilanit, ne perendim me komunen e Ferizajt, ne jugpe-
rendim me komunen e Kaganikut dhe ne juglindje me
Maqedonine. Pas deportimit te trevave shqiptare te Pe-
randorise Osmanen, territori i Vitise ishte pjese e Nahise
se Moraves. Ne regjistrimin osman te vitit 1455, Vitia si
vendbanim kishte 104 bashkesi me 18801 banore. Ate-
kohe Vitia udhehiqej ngas Caudar Ahmedi i Guliam Be-
gut. Gjate luftes se pare Ballkanike 1912, si edhe pjeset
tjera te Kosoves edhe Vitia me rrethine okupohet nga
Serbia, ndersa gjate luftes se Pare Boterore okupohet
nga Bullgaria, mandej ne mes dy lufterave boterore ishte
nen okupimin e Mbreterise Jugosllave (1918-1941). Gja-
te Luftes se Dyte Boterore ishte pjese e zones okupuese
Bullgare, ndersa ne vjeshte te vitit 1944 ripushtohet nga
Xhamia me e mac/he ne komunen e Vitise eshte xhamia
"Medine" ne Viti e ndertuar me 2001 . Kjo xhami ka nje siperfaqe
pre] 22x16. Ndertimi i xhamise eshte financuar nga shoqata
"Istambul" nga Stambolli.
Jugoslavia komuniste. Vitia ne vitin 1912 ka marrur sta-
tusin e komunes, ndersa gjate Mbreterise Jugosllave
ishte pjese perberese e Banovines se Vardarit me qend-
er ne Shkup. Ne pikepamje administrative Vitia shnder-
rohet Komune ne vete me 1959.
Komuna e Vitise ka 43 fshatra me popullate prej
68,633 banore dhe me nje siperfaqe prej 297 km 2 me
dendesi te popullsise prej 231 banore per nje kilometer
katror. Pjesa dermuese e popullsise jeton neper fshatra
dhe merret me veprimtari bujqesore e blegtorale. Bujqe-
sia merret si pjese madhore e aktiviteteve ekonomike ne
Viti. Aktualisht ne qytetin e Vitise struktura e popullsise
eshte 93% shqiptare dhe 7% te tjere.
Disa te dhena per historikun
e Keshillit te Bl-se te Vitise
"Tradita, jeta dhe aktiviteti fetar islam ne komunen to-
ne megjithqe eshte i hershem apo thene me mire qe nga
ardhja e Perandorise Osmane ne keto troje, e kjo desh-
mohet me se miri me xhamite qe ne kete rreth jane mjaft
te hershme (xhamite e para ne komunen tone jane te
shekullit XVI - xhamia e Germoves (1447), xhamia e Go-
denit (1490)), keshilli i Bashkesise Islame te Vitise eshte
themeluar me 1956. Deri ne kete kohe territori i keshillit
tone ka qene i administruar nga Keshilli i Bashkesise Is-
lame te Gjilanit - na tha ne fillim kryetari i KBI-se te Vi-
tise, Muhamet ef. Zuka, i cili vazhdoi:
"Tani Keshilli i Bashkesise Islame veprimtarine e vet e
zhvillon ne territorin administrativ te komunes se Vitise,
ku kemi 30 xhami, ku zhvillojme jeten dhe aktivitetin fetar
42
dituria islame / 204-205
komform normave te Bl dhe kerkeses se besimtareve
tane."
Prona e vakefit
Lidhur me interesimin tone per vakefet e KBI-se, Mu-
hamet efendiu thote:
"Kur flasim per pronat e KB I te Vitise duhet thene se
xhamite neper fshatra kane ne pronesi toka te vakefit; li-
vadhe, disa zabele, varreza dhe kullosa te ndryshme.
Mirepo kjo pasuri qe e kemi ne tani nuk sjell as nje te hy-
re, toka qe kemi ne ne pronesi shfrytezohet per mirem-
bajten e xhamise ose shfrytezohen per varreza etj.
H^%
4
IP
J 1
\ A
Muhamet ef. Zuka - kryetar
Ate qe duhet theksuar eshte se ne evidentimin kadas-
tral kemi disa probleme me pronat tona ngase pronat e
vakefit jane te regjistruar ne disa emra si p.sh. vakufski
odbor, djematski odbor, djamiski odbora, e keshtu me ra-
dhe. Duke u perballur me keto veshtiresi ne jemi anga-
zhuar me administrate komunale qe te rregullojme kete
problem dhe te gjitha pronat te kene titullar keshillin e Bl.
Shpresoj qe shume shpejt ta rregullojme edhe kete pro-
blem. Sipas te dhenave qe kemi ne ne tere territorin e
Keshillit te Bl kemi gjithsej 63 hektare toke".
Me tutje, Muhamet efendiu sqaron: "Mirepo mendoj
qe ne te ardhmen te krijojme vakefe qe sjellin te hyra, qe
te krijohen mundesi per te zhvilluar aktivitetin tone ne
kushte me normale.
Centralizimi, sfida e pare e keshillit
Pyetjes sone per anetaresine, kryetari i KBI-se te Vi-
tise, Muhamet Zuka iu pergjigj:
"Duke u bazuar ne udhezimet e Kryesise se Bl dhe ne
nevojen qe edhe keshilli yne te hyje ne sistemin unik te
pageses se anetaresise pas shume takimeve qe kemi
pasur me imame Keshilli i Bl menjehere pas luftes patem
marre vendim per centralizimin e anetaresise ne nivel te
Keshillit por kane qene disa faktore qe kane ndikuar qe
sistemi unik i pageses se anetaresise mos te zbatohet
ashtu sig ne e kemi menduar, duhet thene se disa
Retrospektive
Serbet e Vitise ishin raciste
me te keqinjet ne Kosove
Me kujtohet shume mire kur kam konkurruar te pranohem
ne medrese, Keshilli ishte i vendosur ne nje barake e ndertu-
ar me derrasa me nje siperfaqe 2x3m 2 prane Kuvendit Komu-
nal. Per shkak te sigurise, sepse Vitia ishte pa asnje familje
shqiptare.
Kur kam konkurruar per sekretar, Keshilli ishte i vendosur
ne fshatin Kabash ne nje shtepi private e Iyer me balte, e pa
gelqerosur. Kur kam filluar punen ne administrate, atekohe
dokumentacioni ishte i teri ne gjuhen serbe. Une fillova qe ne
administrate te shkruaj ne gjuhen shqipe. Imamet shume u
gezuan qe filloi administrata ne gjuhen shqipe. Me kujtohet kur
kishim mbledhjen e pare te Keshillit njeri nga anetaret e Ke-
shillit H. Azem Zejnullahu nga fshati Ramjan kishte pruar 1 kg
sheqer, haxhiu tha: "e solla kete sheqer bashkesise perftesen
qe me erdhi ne gjuhen shqipe".
Per themelimin dhe organizimin e xhematit ne Viti, Fail efe-
ndiu thote: "Qka t'ju them, serbet e Vitise ishin raciste me te
keqinjet ne Kosove, nuk deshironin qe shqiptaret te kalonin
neper Viti. Pas kerkesave qe ja beme kuvendit Komunal ne Viti
1982 per ndarjen e nje trualli per ndertimin e zyrave te Keshi-
llit. Keshilli ndertoi 2 zyre dhe njeren e pergatiti per me fal na-
mazin ne muajin e Ramazanit. Ishte nje gezim i madh sepse
per here te pare filloje falja e namazi ne Viti me xhemat, isha
imami i pare qe fala namazin me xhemat. Vitia kishte 23 famil-
je shqiptare prej tyre 11 xhemat vinin dhe faleshin. Pas 10 di-
teve me ftoi shefi i policise dhe me urdheroi qe menjehere ta
nderpresim faljen e namazit sepse ishte per shqiptare, ju luta
shume qe nese e gjejme ndonje shtepi private mos te na e
nderpres faljen e namazit, AN Ajeti nje mysliman shume i de-
votshem edhe sot eshte gjalle, leshoj shtepine e tij prej vitit
1983 e deri ne vitin 1994, ku falem namazin me xhemate gjate
Ramazanit. Ishim shume te organizuar ne vitin 1997, patem
blere nje truall prej nje shqiptari qe ta ndertojme xhamine ne
Viti. Per tri dite u tubuan te hollat, shume shpejt , na hetoi poli-
cia dhe me moren ne polici e pastaj i moren edhe anetaret tje-
re te Keshillit te Xhematit dhe pas kercenimeve u detyrova qe
te hollat tua kthej njerezve.
Ne nentor te viti 1994, ne shtepine e Nazim Shabanit fillu-
am qe te falim xhumane e pare me 27 xhemat.
Deshi Zoti pas luftes ndryshuan gjerat, organet e qeverise
se perkohshme komunale na dhane edhe vendin per ndertimin
e xhamise. Xhamine e ndertoi Shoqata nderkombetare huma-
nitare dhe kulturore ISTAMBULL nga Turqia. Vlera e xhamise
ka kushtuar mbi 1 milion dollar amerikan.
Fail ef. Idrizi
dituria islame / 204-205
43
imame atekohe kane pase rezervat e tyre dhe kjo ka
ndikuar negativisht, mirepo duhet theksuar se na ka mu-
nguar edhe tradita dhe pervoja e duhur, por me qellim qe
te zbatojme kete vendim ne si Keshill me gjithe veshtire-
site kemi organizuar takime te shumta me imame dhe
kemi arritur ujdine qe te gjithe te punojme per centr-
alizimin e anetaresise madje kjo tani eshte edhe nje nder
prioritetet tona kryesore. Keshtu qe nga viti i kaluar kemi
sistemin unik te pageses se anetaresise, ajo qe duhet
theksuar eshte se rezultatet ne kete drejtim jane mode-
ste por presim qe kete vit te jete me mire dhe keshtu te
futemi ne sistem te rregullt e institucional edhe ne si ke-
shill sa i perket pagese se anetaresise".
Keshilli aktual i Bashkesise Islame i Vitise
(drejtuesit)
- Muhamet Zuka - kryetar;
- Mr.Fahrush Rexhepi - anetar;
- Nexhat Aliu - anetar;
- Xhevdet Ismajli - anetar;
- Xhevat Ademi - anetar;
- Musa Selimi - anetar;
- Salih Beqiri - anetar;
- Arben Neziri - anetar;
- Adem Zuka - anetar.
Inkasante - te angazhuar per mbledhjen e anetaresise:
- Zijadin Rexhepi;
- Hesat Halimi.
Organizimi i keshillit
"Keshilli i Bashkesise Islame ne Viti pas Luftes e sido-
mos pas ndertimit te xhamise ne Viti ka njohur nje perpa-
rim ne organizimin institucional, ngase u krijuan kushte
dhe rrethanat per nje riorganizim adekuat, keshtu qe tani
veg Keshilli yne eshte i organizuar sipas normave te Ku-
shtetutes se Bashkesise Islame te Kosoves. Tani ne Ke-
shill funksionojne keto sherbime te rregullta:
Sekretaria (sherbimi administrativ), Kryeimami (sher-
bimi fetaro - arsimor)
Sherbimi financiar te cilin e administron arketari" - na
tha sekretari i Keshillit Fail ef. Idrizi.
Ndersa i pyetur per numrin e te punesuarve Fail efe-
ndiu sqaron: "Ne Keshillin e Bl kemi te punesuar gjithsej:
31 te punesuar:
- 27 imame,
- 3 punonjes administrative,
- 1 punonjes teknik
Kur jemi tek imamet duhet theksuar se 9 imame i kemi
me arsimim superior ndersa te tjeret me pergatitje te me-
sme".
Punonjes te administrates:
- Fail Idrizi - sekretar;
- Fehim Abazi - kryeimam;
- Nexhat Aliu - arketar.
Punetor teknik:
- Fatmir Zeka.
Kryetaret e deritashem te KBI-se se Vitise
- Nebi Zuka;
- Sherif Azili;
- Halim Shabani;
- Isuf Ademi;
- Sherif Azili;
- Jahi Sahiti;
- Musa Selimi;
- Xhevdet Ismaili.
Xhomio e pare e ndertuar ne komunen e Vitise i perket shekullit
XV dhe kjo eshte xhomio e Germoves, e ndertuar ne vitin 1447
pastaj vjen xhamia e Godenit (1490) dhe me tutje xhomio e
Lubishtes (1780) xhamia e Smires (1786) ef/.
Kryeimamet e deritashem te KBI-se se Vitise
- Kadri Rashiti;
- Halim Shabani;
- Ramadan Qosa.
Mejtepe
Ne territorin e KB I te Vitise funksionojne edhe tri mej-
tepe:
- Mejtepi ne Lubishte;
- Mejtepi ne Begunce;
- Mejtepi ne Skifteraj;
- Mejtepi ne Smire.
44
dituria islame / 204-205
Demet e shkaktuara gjate luftes
ne KBI-ne e Vitise
Per demet e shkaktuara ne luften e fundit, sekretari
Fail ef. Idrizi thote:
"Edhe ne komunat tone objekte fetare nuk i shpetuan
furtunes se force serbe, keshtu gjate luftes plotesisht ja-
ne shkaterruar teresisht tri xhami ndersa selia e Keshilli
eshte demoluar dhe pjeserisht eshte shkatrruar.
Xhamite e shkaterruara teresisht gjate luftes:
- Xhamia ne fshatin Ballance;
- Xhamia ne fshatin Budrike e Eperme;
- Xhamia ne Fshatin e Ri.
Xhamia e shkaterruar e Budrikes se Eperme
I pyetur per sanimin e demeve te luftes sekretari i Ke-
shillit na tha:
"Fal donatoreve nga Bota Arabe dhe organizimit te
vete xhematlinjeve demet e shkaktuar gjate luftes kemi
arritur qe t'i sanojme. Kur jemi tek donatoret duhet vegu-
ar ketu posagerisht KFORIN e Emirateve te Bashkuara
Arabe i cili financoi ne rindertimin e xhamive te shkate-
rruara ne lufte si dhe ndertimin e xhamise ne fshatit Ter-
peze."
Me tutje duke folur per angazhimin e keshillit per nde-
rtimin e xhamive Fail efendiu thote: "Keshilli i Bashkesi-
se Islame ne bashkepunim me xhematet dhe me dona-
tor ka ndertua pas lufte edhe keto xhami:
Xhamite e ndertuara pas luftes
ne Keshillin e Bl te Vitise
- xhamia ne Viti;
- xhamia ne Lubishte;
- xhamia ne Sllatine te Ulet;
- xhamia ne Terpeze;
- xhamia ne Trestenik;
- xhamia ne Debellde.
Ndersa ne ndertim e siper jane xhamite ne:
- Devaje;
- Drobesh;
- Germove.
Objektet tjera qe jane prone
e Keshillit te Bl se Vitise:
- Shtepia e imamit ne fshatin Pozheran;
- Shtepia e imamit ne Viti;
- Shtepia e imamit ne fshatin Skifteraj;
- 3 lokale afariste ne Viti.
Jeta fetare
"Aktiviteti dhe jeta fetare ne Keshillin e Bashkesise
Islame te Vitise zhvillohen ne 27 xhami qe tash per tash
funksionojne, ne te cilat, perpos faljes se namazit, mba-
hen ligjerata, hytbe diten e xhumase, aktivitete te tjera
me karakter fetar e edukativ, si dhe mesimbesim", - thote
- kryeimami Feim ef. Abazi, dhe vazhdon: "Perpos akti-
viteteve te rregullta qe mbajne imamet neper xhamite e
tyre me xhemat, nje aktivitet me i madh ne keshillin tone
behet gjate muajit te Madheruar te Ramazanit, kur inte-
resimi i besimtareve eshte me i madh. Gjate Ramazanit
neper xhami kemi nje prani dukshem me te madhe te
besimtareve, dhe ne si keshill e shfrytezojme kete per
zhvillimin e aktiviteteve te ndryshme, ku pos faljes se na-
mazeve, organizojme edhe ligjerata tematike, pastaj tri-
buna me tema te veganta etj.
"Edhe me rastin e festave fetare, si me rastin e Mev-
ludit, Israse e Miraxhit etj, Keshilli ka organizuar tribuna
e tubime me besimtare.
Feim ef. Abazi - kryeimam
Mirepo, kur jemi tek mesimbesmi, me gjithe rezultatet
e shenuara ne disa xhami, ende duhet shume pune per
te bere
Gjithashtu nje aktivitet qe duhet theksuar, bejme edhe
gjate pushimeve verore. Ketu duhet theksuar angazhim-
in e imameve ne mbajtjen e mesimbesimit, ngase gjate
kesaj kohe nxenesit jane me te lire dhe i ndjekin me shu-
me kurset tona qe i organizojme gjate veres".
dituria islame / 204-205
45
Xhamite qe mbajne mesimbesim te rregullt
Xhamia numri i vijuesve te mesimbesimit
- xhamia e Skifterajt 52
- xhamia e Lubishtes 35
- xhamia e Vitise 32
- xhamia e Radivojces 28
- xhamia e Smires 17
- xhamia e Sllatines se Eperme 25
- xhamia e Sllatines se Ulte 15
- xhamia e Pozheranit 12
Xhamite ku mbahet mesimbesimi - gjate veres
- xhamia e Pozheranit;
- xhamia e Begunces;
- xhamia e Sodovines e Jerlive;
- xhamia e Ramjanes;
- xhamia e Remnikut;
- xhamia e Drobeshit;
- xhamia e Zhitise;
- xhamia e Kabashit;
- xhamia e Fshatit te Ri.
Xhamite ku mesohet leximi i Kuranit
- xhamia e Lubishtes;
- xhamia e Radivojces;
- xhamia e Pozhoranit;
- xhamia e Vitise.
Fail ef. Idrizi me vijuesit e mesimbesimit
Xhemati me i organizuar
Lirisht mund te them se te gjitha xhematet e xhamive
jane te organizuara me mundesite qe kane, mirepo ketu
duhet dalluar xhematin e ketyre xhamive: Xhemati i fsh-
atit Skifteraj, xhemati i fshatit Lubishte, xhemati i fshatit
Sllatine e Ulte etj.
Imamet ne xhemat
Kryeimami, per interesimin tone se cilet nga imamet
jane me te pranishem ne xhemat, thote: "Te gjithe ima-
met jane te angazhuar me perkushtim te larte ne mision-
in e tyre dhe te gjithe jane me xhematin, aty ku e lyp ne-
voja, si ne raste gezimi ashtu edhe hidherimi, - Mirepo
me te pranishem ne xhemat jane: Hekrem Selimi, Musa
Selimi, Shaban Beqiri, Xhevat Ademi etj".
Imami veteran
- Hysen ef. Hoxha ka sherbyer ne xhamine e fshatit So-
pije me detyren e imamit me shume se 50 vjet.
- Selim Dalipi i lindur me 1925 ne Lubishte, ka sherbyer
si imam 15 vjet ne fshatin Lubishte.
- MehmetAzizi i lindur me 1929 ne Smire, ka sherbyer si
imam 22 vjet.
(4 vjet ne fshatin Lubishte, 6 vjet ne fshatin Mogille, dhe
12 vjet ne fshatin Germove).
Shperndarja e shtypit dhe literatures islame
KBI-ja eshte e angazhuar edhe ne shperndarjen e
shtypit dhe literatures Islame sidomos te Diturise Islame,
Edukates Islame dhe botime tjera te Kryesise se Bl. Ne
kuader te xhamise se Vitise funksionon edhe biblioteka
me salle te leximit. Biblioteka ka nje fond modest te libra-
ve te fushave te ndryshme.
Te arriturat e kefij Keshilli
Nder te arriturat e keshillit zyrtaret e KBI-se permend-
in keto:
- marrja e vendimit per centralizimin e anetaresise;
- sanimi i demeve te luftes.
Rindertimi i xhamive:
- ne fshatin Ballance;
- ne fshatin Budrike e Eperme;
- ne fshatin ne Fshatin e Ri.
Ndertmi i xhamive te reja:
- ne Viti;
- ne Lubishte;
- ne Sllatine te Ulet;
- ne Terpeze;
- ne Trestenik;
- ne Debellde.
Sfidat
Krijimi i vakefeve te reja, te cilat do ta permiresonin
gjendjen e rende financiare te ketij keshilli.
Angazhimet per te ardhmen
- centralizimi ne mbare territorin e Keshillit te Bl-se te
Kamenices;
- inkuadrimi i kuadrove me arsim te larte;
- angazhimi ne ngjalljen e jetes fetare;
- ndertimi i xhamive ne ato vendbanime qe kane nevoje.
46
dituria islame / 204-205
Pasqyre permbledhese per xhamite e KBI te Vitise
Nr.
Emri i xhamise
Viti i ndertimit
Emri e mbiemri
i imamit
Pergatitja
profesionale
e imamit
Emri dhe mbiemri i
myezinit
Sa kohe te
namazit falen
brenda dites
1
xhamia ne Germove 1
1447
Xhevat Beqiri
e mesme
vetem xhumaja
2.
xhamia ne Goden
1490
Kenan Nuhiu
vetem xhumaja
3.
xhamia ne Lubishte 2
1780
Xhevat Ademi
e mesme
5
4.
xhamia ne Smire
1786
Musa Selimi
e mesme
5
5.
xhamia ne Skifteraj
1870
Mubarek Misini
2
6.
xhamia ne Sedovine te Qerkezve
1887
Fail Idrizi
superiore
vetem xhumaja
7.
xhamia ne Kabash
1889
Xhevdet Ismajli
superiore
5
8.
xhamia ne Pozhoran 3
1890
Muhamet Zuka
superiore
3
9.
xhamia ne Terstenik
1907
Behar Beqiri
e mesme
vetem xhumaja
10.
xhamia ne Budrike te Eperme
1924
Emin Rashiti
e mesme
3
11.
xhamia ne Sllatine te Eperme
1924
Shaban Beqiri
e mesme
5
12.
xhamia ne Begunce"
1925
Nexhat Aliu
superiore
3
13.
xhamia ne Remnik
1930
Shaip Ymeri
e mesme
3
14.
xhamia ne Verban
1937
Gafurr Rrahmani
e mesme
vetem xhumaja
15.
xhamia ne Ramjan
1953
Bafti Ajeti
e mesme
5
16.
xhamia ne Radivojce 5
1979
Salih Beqiri
e mesme
3
17.
xhamia ne Skifteraj II
1985
Fehim Abazi
superiore
5
18.
xhamia "Medine" ne Viti
2001
Hekrem Selimi
superiore
5
19.
xhamia ne Sllatine te Ulte
2005
Husamedin Hoxha
e mesme
5
20.
xhamia ne Terpeze
Xheladin Halili
e mesme
vetem xhumaja
21.
xhamia ne Korbuliq 6
1968
22.
xhamia ne Mogille
1969
Jetullah Sabedini
superiore
vetem xhumaja
23.
xhamia ne Mijak 7
1969
24.
xhamia ne Ballance
1971
Fehmi Sulejmani
vetem xhumaja
25.
xhamia ne Drobesh
1972
Naser Halimi
superiore
vetem xhumaja
26.
xhamia ne Sedovine te Jerlive
1979
Arben Neziri
superiore
vetem xhumaja
27.
xhamia ne Zhiti
1980
Skender Rama
e mesme
vetem xhumaja
28.
xhamia ne Fshatin e Ri
Besnik Zeqiri
3
29.
xhamia ne Debelldeh 8
2006
Festim Xhymshiti
e mesme
vetem xhumaja
30.
xhamia ne Devaje 9
2006
Fusnotat:
1. Ne kuader te xhamise se Germoves eshte edhe e
xhemati i Gushices.
2. Ne kuader te xhamise se Lubishtes jane edhe keto
xhemate: i Bizovikut dhe Podgorcit.
3. Ne kuader te xhamise se Pozhoranit perfshihet edhe
xhemati i Qifllakut.
4. Ne kuader te xhamise se Begunces perfshihet edhe
xhemati i Ramnishtes.
5 Ne kuader te xhamise se Radivojces perfshihet edhe
xhemati i Devajes.
6. Xhamia eshte joaktive.
7. Xhamia eshte joaktive.
8. Ne kuader te xhamise se Debelldehut perfshihet edhe
xhemati i Mijakut dhe Korbuliqit.
9. Xhamia eshte joaktive.
Pergatiten: S. Bajgora
R. Shkodra
(Ne numrin e ardhshem bejme prezantimin
e KB Islame te Ferizajt)
dituria islame / 204-205
47
Aktuale
Myftiu Ternava ne mbledhje me kryetaret dhe kryeimamet e Keshillave te Bl
Gjate muajit te Ramazanit te jemi sa me afer me besimtaret
tane ngase vete ky muaj eshte muaj i mesh ires e solidaritetit
Ne prag te muajit te shenjt te Rama-
zanit, Kryesia e Bashkesise Islame te
Kosoves me qellim te koordinimit te pu-
neve rreth aktiviteteve per kete muaj, me
29 gusht 2007, ka organizuar nje takim
pune me kryetaret dhe kryeimamet e
Keshillave te Bl-se.
Takimin e hapi kryeimami i Kosoves,
Sabri ef. Bajgora i cili tha se jemi tubuar
ketu qe te bisedojeme per koordinimin e
aktiviteteve te Ramazanit, ndersa Myftiu
Mr. Nairn Ternava, duke folur per perg-
atitjet qe ka bere Kryesia e Bl dhe she-
rbimet e saj, qe sa me te pergatitur ta
presim muajin e Ramazanit, nder te tjera
tha: "Si cdo here Kryesia e Bl ka marre
te gjitha masat qe te jemi sa me te per-
gatitur per muajin e Ramazanit, eshte
me shume rendesi qe gjate ketij muaji te
jemi sa me afer me besimtaret tane nga-
se vete ky muaj eshte muaj i meshires e
solidaritetit. Sherbimet perkatese te
Kryesise se BIK-ut si zakonisht kane be-
re pergatitjet e duhura, ka caktuar ekipin
per te bere vizitat ne terren ku bashke
me ju do jene ne mesin e xhematit.
Kerkoj nga ju qe si udheheqes te Ke-
shillave te jeni sa me aktiv dhe kete muaj
ta presim sa me te pergatitur.
Ky muaj do jete me dinamik si per
shumellojshmerine e aktiviteteve, sepse
pos faljes se namazit te teravive, organi-
zimit te vazeve, ligjeratave e hytbeve te
posacme eshte parapare qe gjate ketij
muaji te organizohen nje sere tribunash
tematike kushtuar ketij muaji dhe vleres
se tij ne qendra te ndryshme te Kosoves.
Vend i vecante do t'i kushtohet edhe pa-
raqitjes ne mjetet e informimit (radio dhe
TV) perse kerkoj nga ju qe t'i kushtoni
vemendje te vecante".
Ndersa duke folur per rendesine qe
ka tubimi i Sadakatul - Fitrit dhe Zeqatit,
Myftiu tha:"Te nderuar efendilere, te
nderuar zyrtare, te nderuar kolege, nje
vemendje te posacme gjate muajit te Ra-
mazanit sa jemi ne terren si rendom du-
het t'i kushtojme sensibilizimit te mases
se besimtareve qe te japin Sadakatul-Fi-
trin ne fondin e BIK, ngase Sadakatul -
Fitri eshte i vetmi burim i institucioneve
arsimore te Bashkesise Islame. Fale
tubimit te Sadakatul-Fitrit ne fondin e Bl-
se, kemi arritur qe te mbajme funksioni-
min e medreseve, te FSI dhe te veprim-
tarive tjera ne kuader te Bl.
Viteve te fundit ne vend qe te kete rrit-
je te tubimit te Sadakatul-Fitrit, tek ne
fatkeqesisht ka ngecje dhe tentim per te
ndryshuar destinimin e tij ne emer te kri-
jimit te rrethanave te reja dhe ne emer te
"fetfaxhinjeve" te rinj.
Ju e dini, te nderuar efendilere, se ve-
ndimi qe Sadakatul - Fitri te tubohet ne
fondin e Bl eshte marre qe ne vitet e 70-
t te shekullit te shkuar, andaj bashkesite
tjera fetare ne rajon e kane te tejkaluar
kete problem qe moti, nuk diskutohet me
ku duhet te shkoje sadakaja, ndersa tek
ne ende diskutohet dhe madje ka tende-
nca qe te sillet huti e konfuzion per kete
ceshtje, madje disa individ ne emer te
shoqatave te ndryshme kane mbledhur
Sadakatul-Fiter per nevoja te tyre.
Kerkoj nga ju qe kesaj peshtjeje t'i ku-
shtoni vemendje te duhur dhe ta inform-
oni xhematin neper xhami e ne tubime te
tjera per rendesine qe ka tubimi i Sada-
katul-Fitrit dhe i Zeqatit per nevojen e
Bl".
Myftiu gjithashtu nje vemendje te po-
sacme i kushtoje edhe pergatitjeve te
Haxhit, ku potencoje qe te behet me
shume per informimin e te interesuarve
per Haxh. Eshte shume me rendesi qe
besimtaret qe kane ndermend te kryen
Haxhin sivjet eshte mire qe sa me pare
te paraqiten ngase koha eshte tani.
Eshte e jona qe te bejme informimin e
besimtareve per Haxh me kohe qe te di-
me cfare numri te haxhive kemi dhe te
pergatitemi me kohe"
Myftiu, gjithashtu, theksoi se me 3 e 4
shtator 2007 do te mbahen mbledhje
regjionale me nepunesit e keshillave te
Bl-se dhe me te gjithe imamet, ku perfa-
qesuesit e Kryesise do te paraqesin para
imameve platformen per veprim gjate
Ramazanit.
Pas fjales se myftiut, te pranishmit di-
skutuan dhe paraqiten verejtje dhe sug-
jerime, kryesisht ne baze te specifikave
te tyre, te cilat e begatuan kete tubim.
48
dituria islame / 204-205
Myftiu Ternava priti ne takim lamtumires gjeneralin Kather
Ne prag te perfundimit te misionit ne Kosove komandanti i deritashem i KFOR-it gjenerallejtenant Roland Kather
me 22 gusht 2007 eshte pritur ne takim lamtumires nga Myftiu i Kosoves Mr. Nairn Ternava.
Me kete rast Myftiu Ternava falenderoj gjeneralin
Kather per kontributin e tij ne krye te forcave paqerua-
jtese te KFOR-it per ofrimin e sigurise per qytetaret e
Kosoves.
Ndersa gjenerali Kather tha: "Suksesi im ne Kosove
eshte i perbashket me njerezit e ketij vendi te cilet kup-
I tuan drejte dhe me kohe mesazhin dhe misionin tim
dhe te ushtrave te mije. Moto e ime qe shpeshhere e
kam perseritur gjate misionit tim ketu ka qene "dhuna
nuk na gon askund".
Duke folur per zgjidhjen e statusit te Kosoves gjen-
erali Kather tha:
"Zgjidhja e statusit te Kosoves eshte geshtje poli-
I tike, prandaj politika kete geshtje duhet ta zgjedh sa
I me pare qe eshte e mundur".
Myftiu Ternava ne takim me Behgjet Pacollin:
Me gazon fakti qe z. Pacolli ka nje qasje te re edhe per bashkesite fetare
Myftiu i Kosoves, Mr. Nairn Ternava, i shoqe-
ruar nga bashkepunetoret, me 9 korrik 2007
eshte pritur nga kryetari i ARK-se, z. Behgjet Pa-
colli, me te cilin kane biseduar per rolin e bash-
kesive fetare ne raport me subjektet politike dhe
institucionale. Pas takimit z. Pacolli tha:
"line kam nje respekt te vegante per Myftiun
dhe Bashkesine Islame. Kosova eshte nje shtet
qe synon te akceptoje realitetin se ekziston feja
dhe si e tille Kosova duhet te akceptoje kete fakt
si real.
Nga ana tjeter, ne, sidomos partia qe une dre-
jtoj, jemi jashtezakonisht te kenaqur qe Myftiu
sot ishte ketu, e nga takime te tilla ne do te me-
sojme e do te begatohemi me shume, pasi ne fe-
ne islame e trajtojme si fene e bashkesise koso-
vare, meqe edhe parimet e fese islame jane
parime qe synojme t'i respektojme.
Kemi pasur nje bisede shpirterore, humane e
edukative, qe duhet te sherbeje edhe per ardhmerine e kesaj shoqerie. Nje shoqeri nuk mund te jete e civilizuar,
nese ajo shoqeri nuk ka parime, e nje nder parimet kryesore eshte edhe feja. Shteti dhe feja jane te ndara, po ato
duhet te kene qellime te perbashketa"
Ndersa Myftiu Ternava u shpreh: "Une e pergezova per punen e madhe qe ka bere z. Pacolli edhe si afarist e
edhe tani si udheheqes i ARK-se. Une pres qe edhe partia qe drejton z. Behgjet Pacolli, do te kete nje bashkepunim
te mire me Bashkesine Islame, sepse synim kryesor i Bashkesise Islame eshte qe te kete raporte te mira me te
gjitha subjektet politike ne Kosove
Nga z. Pacolli dhe nga partite e institucionet e Kosoves kam kerkuar dhe kerkoj qe bashkesive fetare t'u krijohen
hapesira per veprimtari me te madhe e te mos trajtohen si gjate sistemit monist, ngase bashkesite fetare jane
mbeshtetese te forta te rrjedhave e proceseve neper te cilat po kalon Kosova. Me gezon fakti qe z. Pacolli ka nje
qasje te re edhe per bashkesite fetare".
dituria islame / 204-205
49
Memorandum mirekuptimi ne mes Bashkesise Islame
dhe Kishes Katolike per parandalimin e trafikimit te qenieve njerezore
Me 11 korrik 2007, ne Prishtine, dy kreret me te larte te bashkesive
fetare, Myftiu i Kosoves, Mr. Nairn Ternava - ne emer te Bashkesise
Islame te Kosoves, dhe Ipeshkvi i Ipeshkvise se Kosoves, zotni Dode
Gjergji - ne emer te Ipeshkvise se Kosoves, nenshkruan Memorandu-
min e mirekuptimit per parandalimin e trafikimit te qenieve njerezore,
me te cilin vendoset nje mirekuptim i gjere dhe lidhje e perhershme me
partneritet kunder trafikimit te qenieve njerezore.
Financimin e ketij projekti e ka bere USAID-i, ndersa do te kete
I edhe perkrahjen e zyres se kryeministrit per qeverisje te mire, por
| implementimin e tij do ta bejne dy bashkesite fetare, per se kane ngrit-
ur nje bord qe do te merret ekskluzivisht me kete ceshtje, madje per
kete qellim eshte parapare qe te mbahet nje kurs trajnues, ku do te
pergatiten kuadrot e terrenit per t'u ballafaquar me kete fenomen qe
rendon tani ne shoqerine kosovare.
Memorandumi i mirekuptimit respekton autonomine e ndersjelle,
por ngerthen ne vete edhe qellimin e perbashket kunder trafikimit te qenieve njerezore. Duke iu drejtuar te pranishmeve, Myftiu
i Kosoves, Mr. Nairn Ternava, tha: "Bashkesite fetare si edhe deri tash, po edhe ne te ardhmen, gjithhere do te vene ne dispozi-
cion potencialin e tyre ne lufte kunder dukurive negative, me te cilat ballafaqohet shoqeria jone.
Nenshkrimi i memorandumit eshte nje sinjal i mire se bashkesite fetare mund te japin nje kontribut jashtezakonisht te madh
ne fusha te ndryshme, natyrisht, nese atyre u krijohen kushte per veprim".
Me tutje Myftiu Ternava, tha: "Shprehim keqardhjen tone qe ne kete nisme nuk na eshte bashkuar edhe Kisha Ortodokse
Serbe, por ne shprehim gatishmerine tone qe te japim tere kontributin tone ne parandalimin e trafikimit te qenieve njerezore dhe
trajtimin njerezor te viktimave te kesaj te keqeje, qe po gjen shtrirje ne shoqerine tone.
Me kete rast, falenderoj te gjithe ata qe kane ndihmuar, posacerisht USAID-in per ndarjen e mjeteve financiare per realizimin
e ketij projekti te perbashket".
Ndersa Ipeshkvi i Kosoves, zotni Dode Gjergji, me kete rast u shpreh: "Shpreh kenaqesine qe jemi bashke, te bashkuar mund
te japim nje kontribut me shume. Ne e dime se duhet te jemi te bashkuar, e qellimi yne eshte qe te krijojme nje jete te rehat-
shme. Asnje nga ne nuk mund te jete i rehatshem perderisa te preket dinjiteti i njeriut. Sot njeriu shfrytezohet ne menyra te
ndryshme dhe kjo duke shfrytezuar tjetrin per interesa materiale".
Kjo nisme do te perkrahet edhe nga Zyra e kryeministrit per qeverisje te mire, ka thene Habib Hajredini nga kjo zyre.
Medreseja e mesme organizoi kurs te njohurive fetare
per personat e verber dhe me te pame te dobesuar
Me kerkese te Shoqates se te Verberve dhe me te Pame te Do-
besuar te Kosoves, Medreseja e mesme "Alauddin" ne Prishtine
nga 20 deri me 24 gusht organizoi kurs 1 javor per njohurite e fese
islame, ne te cilin moren pjese mbi 40 persona te verber dhe me te
pame te dobesuar nga qendra te ndryshme te Kosoves.
Drejtoria e Medresese enkas per kete eveniment, ne bashkepu-
nim me shoqaten ne fjale, me kohe kishe bere te gjitha pergatitjet e I
duhura per akomodimin dhe sistemin e pjesemarresve te kursit ne
konviktin e medresese, ndersa per kurs kishte bere perzgjedhjen e
profesoreve per lendet perkatese. Ajo qe duhet theksuar eshte se
interesimi i kursisteve per njohurite themelore te fese islame ishte i |
madh, ndersa perkushtimi i profesoreve dhe i personelit te Medre-
sese ne nivel te duhur.
Pjesemarresit ne kurs, gjate paradites, ndiqnin ligjeraten e profe-
sorit, ndersa pas dite per ligjeraten e ndjekur benin pyetje, nga te
cilat rezultonte nje debat i hapur e i shumanshem.
Zevendesdrejtori i medresese Ahmet ef. Rama na tha: "Medreseja ka shfrytezuar pushimin verore te nxenesve qe t'u munde-
soje edhe kesaj kategorie te njerezve qe te njihen me kushtet themelore te fese islame si dhe t'u pergjigjemi interesimit te tyre
qe ka te beje me fene dhe geshtje qe kete kategori te njerezve ne nevoje e mundon ne jeten e perditshme. Me tutje Ahmet
efendiu thote: "Ne si Medrese jemi te mahnitur me interesimin e kursisteve dhe mbetemi me shprese qe ky kurs te jete vetem
nje fillim i mbare i bashkepunimit me kete kategori njerezish qe jane tubuar rreth Shoqates se te Verberve dhe me te Pame te
dobesuar te Kosoves.
Libri "Drita e zemres dhe Jasini" eshte botuar me alfabetin e Brajit
Kryesia e Bashkesise Islame te Kosoves keto dite ka botuar librin "Drita e zemres dhe Jasini" me alfabet te Braj-it per nevo-
jat e te verberve te Kosoves.
Eshte ky libri i pare islam ne Kosove qe botohet ne alfabetin e Braj-it. Libri ne fjale eshte nje nder me te kerkuarit ne dekaden
e fundit ngase pos qe ne te jane te permbledhura njohurite themelore per fene islame, lexuesi fillestar ne kete liber gjene
menyren e marrjes se abdesit, menyren e faljes se namazit, suren Jasin, pastaj 10 suret e fundit te Kuranit si dhe disa dua.
Kryesia pritet qe edhe ne te ardhmen te botoje vepra te tjera fetare ne alfabetin Braj.
50
dituria islame / 204-205
Prizren
"Asrus-seade" e paraleles se Medresese se Prizrenit mbajti takimin 2007 -
dhjete vjetorin e diplomimit
Me date 30.06.2007 (e shtune), ne ambientet e Paraleles se Medresese se Prizrenit, gjenerata e pare e djemve
e Medresese se Mesme Alaud-din" te Prishtines, paralelja e ndare fizike ne Prizren, mbajti takimin 2007, me rastin
e dhjete vjetorit te kryerjes se matures.
Kishin kaluar plote dhjete vite, qe kur medresantet ishin ndare njeri nga tjetri. Edhepse te ndare, te gjithe ruanin
nje shprese te perbashket qe te takohen pas nje dekade bashkarisht si dikur ne bankat e paharruar te Medresese.
Ishte ky takimi i pare i ketij lloji. Emocional me te vertete. Nje gezim qe na kishte munguar prej kohesh. Ne fytyrat
e secilit prej nesh shihej buzeqeshje dhe emocion. Disa nuk e kishin pa njeri tjetrin per plote dhjete vite. Secili, nga
ne kishte ndryshuar, kush me pak e kush me shume. Perjetuam nje gmallje te vertete.
Me kete rast, gjenerata mbajti edhe nje ore mesimi me ish-kujdestarin Miftar ef. Ajdini per te evokuar nje nostal-
gji dhe mallengjim per te kaluaren tone. U kthyem prapa, per dhjete vite me pare. Ishte kenaqesi, anipse per pak
gaste.
Ne takim, kishin ardhur shumica e ish-maturanteve te kesaj gjenerate, qe tashme ishin te shpemdare brenda ven-
dit dhe ne diaspore, dikush per te kerkuar dijen e tjetri per te kerkuar rriskun. Pjesa tjeter ne pamundesi per te
prezentuar, derguan selame - pershendetje te ngrohta per shoket dhe ish-profesoret.
Mbremjen nga te pranishmit e pershendeti kryetari i KBI-Prizren Ali ef. Vezaj, koordinatori i paraleles se Prizrenit
Miftar ef. Ajdini dhe prof. Adil Berisha ne emer te profesoreve. Ndersa ne emer te gjenerates te pranishmit i per-
shendeti Orhan Bislimaj, i cili pasi falenderoi Allahun dhe dergoi salavate mbi Pejgamberin a.s. vazhdoi:
I nderuari Kryetar i KBI - Prizren Ali ef. Vezaj, i nderuari koordinator i Paraleles se Medresese Miftar ef. Ajdini, te
nderuar te gjithe ju profesore dhe efendilere, shoke kolege te dashur:
Me lejoni qe ne emer te ish-gjenerates se pare te djemve te Paraleles se Medresese se Prizrenit, t'ju pershen-
des ne kete mbremje solemne dhe t'ju uroj mireseardhje te perzemert.
Dikur mendonim se dhjete vite jane shume. Kete nuk e dyshoj, por me te vertete koha po kaluaka shpejt. Sot e
dhjete vite me pare ne kete vend i dhame fund periudhes se 'mjaltit'. Mbaruam nje shkollim qe u be gurthemel i te
ardhmes sone. E kaluam me sukses edhe testin e "njomesise" qe prodhonte mendime euforike. Investuam pak, por
padyshim fituam shume. Kaluam Medresene e famshme per te vendosur bazat e personalitetit te suksesshem dhe
te shkelqyer per jete e mot.
Megjithate, koha ecen. Nuk ndalet, sepse
e ardhmja duhet te jetohet dhe te deshmoh-
et. Vitet ikin, sepse femijet tane deshirojne te
rriten. Tash, pas dhjete vite, kemi kaluar nje
kohe, te mberthyer ne sfida, kush me pake e
kush me shume. Te shperndare gjithe-andej
neper Kosove e Mergate. Shumica prej nesh
bashkeshorte e prinde. Dikush ne studime,
dikush ne kurbet e tjetrit kah i ka prire fati.
Jemi ndare per t'u mos u ndare. Bashkimi .
yne, kudo qe jemi mbetet i pashlyeshem ne
kujtesen tone. Jemi bashke, sepse mbresat i
kemi te perbashketa.
Nese dikur nuk e kemi kuptuar rendesine I
e vetvetes, pastaj rendesine e te ardhmes
dhe here-here nuk i kemi vere veshin sa du-
het kerkesave te profesoreve, tani keto leshi- '
me i kemi te qarta. Po ashtu e kemi te qarte se mosha e adoleshences, perpelitet ndermjet ambicjeve te drejta dhe
aventurave emocionale.
Asnjehere nuk e harroj porosine ne mbarim te njerit prej profesoreve, i cili na pati thene: "ju, po e kryeni shkolli-
min e mesem. Mbajeni mend, ai qe nuk ka mesuar, se shpejti do te pendohet se perse nuk ka mesuar, ndersa ai i
cili ka mesuar do te thote se perse nuk ka mesuar akoma me shume".
Te nderuar profesore,
Ju keni pasur te drejte edhe atehere, them kushtimisht, kur nuk keni pasur te drejte. Dashje pa dashje jeni pjese
e jetes sone dhe e sukseseve tona. Ne jemi vetedijesuar akoma me. Si gjenerate e pare e kesaj shkolle qe jemi, e
qe une praktikoj ta quaj 'asrus-seade' - brezi i lumtur, nje ngjashmeri teknike me epoken e 'sahabeve' si gjenerate
e pare e ymetit Muhamed a.s., ju themi se i kemi qendruar besnike edukimit tuaj te drejte, qe moto e jetes sone te
jete: "Islami, sistem i jetes". Shumica nga ne kemi perfunduar shkollimin superior dhe jemi ne vulgun e punes dhe
te shkences. Kete ua dime per nder ju dhe nuk do t'u harrojme kurre. Prandaj mos dyshoni per nje kontribut te suk-
sesshem.
dituria islame / 204-205
51
Te nderuar shoke,
Tubimi yne ketu le te mbetet nje pike referimi i puneve tona. Nga ky vend ka filluar gjithgka e mbare per ne. Kjo
eshte e vertete. Kete e dime te gjithe. Koha jone ka ardhe. Medreseja pret rezultatet tona. Nese kemi qene trandafili
i pare qe ka gele ne kete shkolle, kontributi jone mbetet te jete gjalleria e trendafilit. E keqja me e madhe per ne
eshte nese mbesim nje trendafil i stolisur ne saksi, por pa rrenje. Prandaj P.a.s. thote - zekati i diturise eshte shpern-
darja e saj. Edukimin pedagogjik te ketij tempulli te dijes le ta gojme ku do qe eshte e nevojshme. Ne familjet tona,
ne rrethin tone dhe ne shoqerine mbare. Keshtu gojme ne vend emanetin e Pejgamberit a.s. - al qe eshte prezent
le Via komunikoje mesazhin islam atij qe nuk eshte prezent.
Ju faleminderit!
Pergatiti:
Raif Fandaj & Orhan Bislimaj
Ne Kajro
Magjistroi Jakup Qunaku ne shkencat islame
Me daten 26.07.2007 ne Universitetin e
Hapur Amerikan ne Kajro, kandidati Jakup
Qunaku ka mbrojtur temen e magjis-
tratures me temen: "Levizjet misionare
krishtere ne Kosove dhe kontributi i dije-
tareve myslimane ne ballafaqimin me to".
Komisioni i perbere nga profesoret e
nderuar te Universitetit te Az'harit ishte ne
krye me prof. dr. Muhamed Reshad Deh-
Imesh-mentor, ish dekan i Fakultetitte Stu-
Idimeve Islame ne Universitetin e Az'harit,
Iprof.dr. Ahmed Talat el-Ganam- profesor
Ine Fakultetin Usulud-din ne Universitetin e
JAz'harit, dhe prof.dr. Ramadan Abdul
iBasit.
Komisioni ne kete perberje per gjate dy
Lore diskutimi perafersisht rreth temes, ko-
nstatoi se tema e shkruar nga kandidati ka
nje vlere te vegante dhe te rendesishme, dhe ne te njejten kohe eshte nje hap i gmuar dhe shume me vlere per kan-
didatin dhe mund te llogaritet si hapi i pare drejt vetedijesimit te myslimaneve mbare e ne veganti atyre ne Kosove
rreth misionarizmit krishtere. Ne fund komisioni pas sugjerimeve te tyre vendosi njezeri qe Jakup Qunakut punimi t'i
vleresohet me noten 10, dhe kesisoj te jap titullin Magjister i Shkencave Islame.
Temen kandidati e ka permbledhur ne pese kapituj, ne fillim ka paraqitur nje hyrje te shkurter rreth rendesise dhe
shkaqet qe shtyn kandidatin te percaktohet per kete teme. Ne kapitullin e pare trajton fillet e misionarizmit, rrenjet
e besimit dhe dogmes se tyre dhe kongreset me te rendesishme pergjate historise se tyre. Ne kapitullin e dyte traj-
tohet ne veganti fraksioni katolik, duke e ndare ne dy pjese, ne ate rreth historise se fraksionit katolik, besimin, ritet
dhe depertimi i katolicizmit ne Kosove, kurse pjesa e dyte paraqet organizatat me te rendesishme katolike mision-
are ne Kosove dhe angazhimet e tyre ne sferen e perhapjes se besimit katolik.
Kapitulli i trete trajton fraksionin krishtere protestante, duke trajtuar ideologjine e tyre reformiste brenda katoli-
cizmit dhe dallimet qe kane me katoliket dhe ortodokset, njekohesisht edhe depertimi i tyre ne Kosove dhe ne fund
organizatat protestante qe angazhohen per misionarizem ne Kosove.
Kapitulli i katert trajton fraksionin ortodoks qe nga fillet e pare te tyre dhe organizatat misionare ortodokse ne
Kosove, dhe ne fund te ketij kapitulli jane paraqitur torturat e shtruara nga ortodokset serb pergjate shekujve ndaj
myslimaneve ne Kosove.
Ne kapitullin e fundit eshte paraqitur angazhimi i dijetareve dhe mendimtareve myslimane ne vetedijesimin e mys-
limaneve ne kosove balle misionarizmit dhe gfare eshte obligimi i Botes Islame karshi ketyre levizjeve misionare ne
Kosove.
Ne fund eshte permbyllur tema me pershkrimin e disa vleresimeve, sugjerimeve dhe rezultate te permbledhura
nga vet kandidati karshi misionarizmit ne Kosove. Tema eshte e shkruar ne gjuhen arabe e cila ka gjithsejte 213
faqe, dhe se shpejti pritet te perkthehet dhe te botohet edhe ne gjuhen shqipe.
(a. simnica)
52
dituria islame / 204-205
Shenimi i nates se madhe te Israse dhe Miraxhit,
tradite e vjeter e qytetit te Pejes
Qyteti i Pejes eshte njeri nder qytetet e Kosoves
i cili me fanatizem man kulturen dhe traditen e vet
te vjeter islame. Kjo sidomos verehet me rastin e
neteve te medha gjate vitit, per ndere te te cilave or-
ganizohen nje mori aktivitetesh fetare per shenimin
dhe perkujtimin e tyre.
Keshtu kete vit, diten e xhuma, date 10.08.2007,
per shenimin e nates se madhe te Israse dhe Mi-
raxhit, keshilli i Bashkesise Islame ne Peje organi-
zoi manifestim ne Bajrakli xhami ne Peje.
Manifestimi filloi menjehere pas faljes se namazit
te xhumase. Pas pershendetjes se mysafireve dhe
te pranishmeve, prof. Bahri ef. Simnica, i ftuar
enkas nga ana e KBI-e per mbajtjen e nje ligjerate
me rastin e kesaj nate te madhe, mori fjalen dhe per
rreth gjysme ore ligjeroi per mrekulline hyjnore per
njerezimin mbare, per ndodhine e Israse dhe Mira-
xhit.
Me qellim qe ky tubim te behet edhe me madheshtor, menjehere pas perfundimit te ligjerates, imamet e qytetit te
Pejes kenduan disa pjese nga mevludi, pjese nga Kur'ani, kaside dhe ilahi, te cilat ngjallen ndjenja kenaqesie dhe
emocionale tek te pranishmit te cilet i degjuan me vemendje.
Pas perfundimit te programit kryetari i keshillit z. Nexhmedin ef. Hoxhaj edhe nje here pergezoi te gjithe besim-
taret per kete nate te madhe dhe te lavdishme, si dhe falenderoi te gjithe te pranishmit per pjesemarrjen e tyre ne
kete manifestim.
Si gdo here xhamia ishte e mbushur perplot me besimtare, te cilet qysh heret kishin ardhur per te falur namazin
e xhumase dhe, per te siguruar nje vend ne xhami per te marre pjese edhe ne manifestimin e organizuar enkas per
kete nate te madhe.
Po ashtu ne kuader te nje aktiviteti te perbashket kulturor qe organizohet nga Keshilli i Bashkesise islame ne Peje
dhe Instituti Shqiptar i Mendimit dhe i Qyteterimit Islam me seli ne Tirane, dite e shtune, me date 18.08.2007 ne
ambientet e Hamamit te Haxhi Beut ne Peje, u mbajt tryeza verore me teme: "Zhvillimet Islame ne Shqiperi dhe per-
spektivat e saj", ku lektori dr. Ramiz Zekaj dha nje informacion te zgjeruar mbi temen ne fjale, duke i ilustruar ato
me te dhena dhe trajtesa specifike mjaft interesante.
Hapjen e takimit e beri z. Burhan Hoxhaj, sekretar i KBI-e ne Peje, i cili pasi ju uroi mireseardhjen te pranishmeve
i dha fjalen dr. Ramiz Zekaj i cili nder te tjerat tha:
Institucionet dhe organizatat islame ne Shqiperi duhet te perpiqen qe principet baze te nje Islami te mesem (te
ekuilibruar), te jene pikembeshtetje themelore e punes per ngritjen, perparimin dhe sigurine e shoqerise shqiptare
ne teresi. Ato duhet te ndryshojne pozitivisht ne performancen e ofrimit te sherbimeve te tyre, duke bere nje per-
miresim cilesor ne strategjite e ndergjegjesimit fetar dhe strategjite qe kane te bejne me thirrjen islame dhe medi-
an.
Pika tjera qe z. Zekaj i prezantoi te nevojshme te merren parasysh per nje plan e zhvillim perspektiv ishin qe:
Institucionet islame te prezantohen si institucione popullore me nje performance te vegante. Te edukojne per nje fa-
milje muslimane te ndergjegjshme e me vlera fetare e shoqerore. Te afrojne shoqerine me botekuptimin islam nga
ana fetare, shoqerore dhe kulturore. Te ngrihen ne nivelin e institucioneve model, qe kryejne ne menyre te plote ve-
primtarine e tyre islame, ne nivel kombetar e rajonal. Te ngrene institucione arsimore e studimore, qendra mesim-
dhenieje, qe luajne nje rol te rendesishem ne shoqeri. Te ndertojne qendra kulturore islame te reja qe pasqyrojne
qyteterim, ne forme e figure, sipas nevojave e kerkesave te shoqerise. Sig kerkoi qe shfrytezimi i burimeve kom-
betare njerezore, te afta, krenare e te palodhura, si brenda dhe jashte te jete me i madh.
Ai gjithashtu shtroi nevojen e ngritjes se nje stacioni te perparuar mediatik, ne sherbim te institucioneve islame,
dhe thirrjes islame ne nivel kombetar e rajonal, si dhe shfrytezimin e teknologjise e venia e saj ne dispozicion te ak-
tivitetit te institucioneve islame dhe zhvillimit maksimal te sherbimeve elektronike.
Ne fund te takimit u bene edhe mjaft pyetje e diskutime te lira nga te pranishmit, te cilave iu pergjigj lektori i try-
ezes.
Ne baze te interesimit te madh te besimtareve per pjesemarrjen e tyre ne keto tryeza, eshte vendosur qe edhe
ne te ardhmen kohe pas kohe te organizohen edhe tryeza tjera te ketij lloji, te hapura per te gjithe qytetaret.
Pergatiti:
Burhan Hoxhaj
dituria islame / 204-205
53
Aktivitetet verore te KBI-se Mitrovice
Muaji Korrik eshte muaj kur te gjithe mendojne se ku duhet t'i kalojne dhe si duhet t'i kalojne ato, dhe derisa shumica e nje-
rezve nuk dine se ku t'i dergojne femijet e tyre, per kete ka menduar Keshilli i Bashkesise Islame ne Mitrovice i cili sikur gdo vit
edhe kesaj vere organizoi Kursin veror per femije te moshave te ndryshme.
Ishte nje Kurs intenziv, me kater ore ne jave, gjate ketij kursi nje mujor nxenesit arriten njohuri nga lemi i Besimit, moralit, fikhut
dhe Kur'anit. Interesimi i nxenesve ishte i madh keshtu per shkak te mungeses se hapesires se mjaftueshme numri i nxenesve
ishte i kufizuar.
Pervec Kursit veror Keshilli i Bashkesise Islame ne mesin e aktiviteteve te veta organizoi edhe nje turnir ne futboll te vogel ku
muarren pjese 10 ekipe nga xhemati i xhamive te territorit te KBI-se ne Mitrovice, vendin e pare ne kete turnir e zuri ekipi i
xhamise se Gushafcit, per tri vendet e para KBI ndau dhurata modeste.
Po ashtu ne kuader te aktiviteteve u organizua edhe nje program fetar me rastin e dites se Miraxhit, manifestimi i mbajt ne
xhamine e haxhi Veselit. Ne fillim te programit Kryetari i KBI-se Asllan ef. Fazliu i pershendeti te pranishmit e shumte ne xhami,
dhe ua uroj diten e Miraxhit, ndersa ligjeraten mbi vleren dhe rendesine e Miraxhit e mbajti Ekrem Avdiu. Pas ligjerates Imamet
lexuan pjese nga Mevludi dhe kenduan llahi dhe Kaside.
Me shprese se aktivitete te tilla do te kete edhe ne te ardhmen lusim Allahun e Madherishem qe te na dhuroje sinqeritet ne
fjale dhe vepra.
Rexhep M. Lushta
Myftiu i Bajram Pashes viziton Mitrovicen
Ne kuader te projektit Vellazerim i Komunave qe tashme ka filluar te realizo-
I het ndermjet Myftinise se Bajrampashes se Stambollit dhe KBI-se ne Mitrovice,
nje delegacion i Myftinise se Bajrampashes i perbere nga Myftiu Zija Ersin, Hfz.
Haki Vatan Sever Imam ne xhamine Kocatepe Ulu Cami, si dhe Bemiresi dhe
kryetari i Keshillit te xhamise Terazidere H. Xhemajl Gyler, nga data 13-15-
| 07.2007, vizituan Keshillin e Bashkesise Islame te Mitrovices.
Me rastin e vizites se tyre KBI ne Mitrovice kishte pergatitur nje agjende te
| ngjeshur.
Delegacioni nga Turqia u prit ne Aeroportin e Prishtines nga nje delegacion i
I KBI-se ne krye me Kryeimamin Rexhep Lushta. Me te arritur ne Mitrovice dele-
gacioni u prit ne zyrat e KBI-se nga Kryetari Asllan ef. Fazliu, i cili u shprehu
mireseardhje mysafireve, dhe pasiqe ishte koha e namazit te xhumase kryetari
se bashku me mysafire dolen ne xhamine e Haxhi Veselit me kete rast Myftiu
| Zija Ersin iu drejtua besimtareve para faljes se namazit te xhumase.
Pas namazit te xhumas delegacioni nga Turqia i shoqeruar nga Perfaqe-
suesit e Keshillit te Bashkesise Islame te Mitrovices, u prit nga nenkryetarja e KK te Mitrovices si dhe nga Kryeshefi i Ekzekutivit
te KK te Mitrovices, me kete rast u zhvillua nje bisede konstruktive
Zevendeskryetarja e Kuvendit te Komunes, Fatmire Berisha e ka njoftuar fillimisht myftiun nga Stambolli me pasojat e luftes
dhe dhunen qe pushteti serb ka ushtruar ndaj popullates se Mitrovices, per perpjekjet e pushtetit lokal per t'i tejkaluar keto paso-
ja dhe problemet tjera te imponuara nga ekstremistet serbe pas lufte, si dhe per te krijuar kushte sa me te mira per jete te qyte-
tareve te komunes, pa marre parasysh perkatesine e tyre etnike dhe fetare.
Zevendeskryetarja Berisha i ka thene myftiut Zija Ersin se ne Mitrovice pas lufte, ndonese ketu gjendja ka qene e ngarkuar
me shume probleme te natyrave te ndryshme, sidomos ato politike dhe te sigurise, jane shenuar edhe rezultate te theksuara ne
krijimin e kushteve per levizje te lire te te gjithe qytetareve dhe ne kthimin e personave te zhvendosur, si dhe ne realizimin e pro-
jekteve te ndryshme qe e kane permiresuar kualitetin e jetes se qytetareve. Ajo ka theksuar, se pengese per te arritur rezultate
akoma me te mira kane qene ekstremistet serbe, te cilet, te ndikuar nga Qeveria e Beogradit, nuk e kane pranuar asnjehere
realitetin e ri te krijuar dhe as oferten e shqiptareve dhe te pushtetit legjitim lokal, te dalur nga vota e lire, per t'u integruar ne
shoqerine e re demokratike qe po e ndertonin shqiptaret bashke me komunitetet tjera qe jetojne ne komune.
Kryeshefi i Ekzekutivit te Kuvendit te Komunes, Sadri Ferati, ka vleresuar larte kontributin e madh te Qeverise se Turqise dhe
popullit turk per te ndihmuar Kosoven dhe shqiptaret, si dhe ka perkrahur bashkepunimin nderfetare midis dy komunave, duke
shtuar se Bashkesia Islame ketu ka qene e kygur ne te gjitha proceset shoqerore, duke filluar nga rezistenca e hershme kunder
pushtetit serb e deri tek perkrahja e luftes per clirim. Ai ka thene po ashtu se Bashkesia Islame ka ndare te miren dhe te keqen
me popullaten dhe ka ndihmuar te gjitha proceset, per te arritur keshtu ketu ku jemi, ne prag te pavaresise se Kosoves, proces
ky qe pritet te zyrtarizohet se shpejti edhe nderkombetarisht.
Myftiu i komunes Bajram Pasha te Stambollit, Zija Ersin, pasi ka falenderuar udheheqjen komunale per mikpritje, ka thene se
vellazerimi bashkesive islame te dy komunave do te intensifikoje bashkepunimin e gjithanshem ne te gjitha fushat dhe do te
ndikoje ne zbutjen e problemeve te qytetareve te ketushem dhe forcimin gjithsesi te lidhjeve te mira tradicionale midis turqve dhe
shqiptareve. Ai ka thene se Qeveria Turke dhe populli i Turqise, edhe ne ditet me te veshtira per Kosoven, nuk jane ndare prej
saj dhe popullit shqiptare, duke i konsideruar ata si vellezer, per cka edhe ne asnje moment nuk eshte hezituar qe te ndihmoh-
en materialisht dhe moralisht. Me kete rast kryetari i KBI-se Asllan ef. Fazliu falenderoi perfaqesuesit e KK te Mitrovices per
kohen qe kishin ndare te takohen me delegacionin nga turqia. Po ate dite delegacioni vizitoi disa nga xhamite e qytetit dhe u
njoftua per se afermi me punen dhe aktivitetin e KBI-se ne ndertimin e xhamiave.
Te shtunen me 14. 07. 2007, delegacioni u takua me perfaqesuesit e Komunitetit turk ku ne selin e KDTP-se delegacionin e
priti Ergin Keroglu Kryetar i kesaj partie per Mitrovice, njeheresh zv.Minister per Kulture, Rini dhe Sport ne Qeverine e Kosoves.
Pas ketij takimi Myftiu ne seline e KBI-se ne Mitrovice u takua me imamet dhe nepunesit e KBI-se, me kete rast ne shenje
perkujtimi per Mitrovicen dhe bukurite e saja natyrore qe Allahu i ka dhuruar ketij qyteti Kryetari i KBI-se Asllanef. Fazliu
mysafireve u dhuroi nga nje Kristal te Trepges.
54
dituria islame / 204-205
Ne oret e pasdites delegacioni u takua edhe me Kryetarin e Kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves Myftiun e nderuar
Nairn ef. Ternava, i cili e njoftoi Myftiun per punen dhe angazhimin qe kryesia e Bashkesise Islame bene ne perpjekje qe edhe
Bashkesia Islame e Kosoves ta luaj rolin e vet ne proceset neper te cilat po kalon Kosova, duke falenderuar njeheresh edhe
DIJANET-in e Turqise per perkrahjen qe i ka dhene dhe vazhdon t'i jape Bashkesise Islame te Kosoves.
Ne anen tjeter Myftiu Zija Ersin falenderoi Myftiun Nairn ef. Ternava per kohen qe kishte ndare edhe pse ishte dite vikendi,
dhe njeheresh foli me gjeresisht lidhur me projektin "vellazerimi i qyteteve" qe DIJANET-i i Turqise e ka filluar kohe me pare duke
shtuar se Bajram Pasha eshte Myftinia e pare qe ka filluar realizimin e ketij projekti dhe jo rastesisht ka zgjedhur qe te vellazero-
het me Mitrovicen.
Diten e diele 15.07.2007, heret ne mengjes delegacioni eshte nisur per ne Prizren te shoqeruar nga kryeimami i KBI ne Mi-
trovice, rruges kane ndaluar dhe kane bere nje vizite te shkurte ne Tyrben e Sulltan Muratit ne fshatin Mazgit, ndersa ne Prizren
delegacioni eshte takuar me perfaqesuesin e DIJANET-it te Turqise z. Tevfik Yucesoy si dhe me perfaqesuesit e Batalonit turk
qe vepron ne kuader te forces shumekombeshe te NATO-s.
Pas faljes se namazit te ikindise ne xhamine Sulltan Fatih ne Prishtine delegacioni eshte larguar nga Kosova.
Rexhep M. Lushta
Mitrovice
Ne Koshtove u perurua xhamia e re
Dita e hene e 20 gushtit 2007, per banoret e fshatit Ko-
shtove, ishte nje dite e vecante, vegantine dhe madheshtine
e kesaj dite e bene fakti se kete dite u perurua xhamia e re e
cila si nje bukuroshe qendron buze rruges kryesore ne hyrje
te fshatit Koshtove e qe me bukurine dhe madheshtine e saj
fshatit i ka dhene nje pamje edhe me te mire se deri me tani.
Me madheshtore kete manifestim e bene edhe prezenca e
[Perfaqesuesve te kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves
jProf. Ahmet ef. Sadriu - nenkryetar, Sabri ef. Bajgora - kryei-
Imam, Shemsi ef. Rrahimi - anetare i Kryesise si dhe kryetar i
JKBI-se ne Vushtrri, pastaj prezenca e perfaqesuesve te Ba-
Ishkesise Islame te Mitrovices te prire nga kryetari Asllan ef.
iFazliu si dhe prezenca e perfaqesuesve te Kuvendit komu-
|nal, dhe partive politike.
Me kete rast Keshilli i Bashkesise Islame ne Mitrovice ki-
Ishte organizuar nje manifestim rasti i cili u hap me leximin e
Idisa ajeteve kuranore te lexuara nga nx. i medresese Kastriot
iBehrami.
Per te marre fjalen pershendetese Kryetari i Bashkesise
"Islame ne Mitrovice Asllan ef. Fazliu i cili nderte tjera tha: "Me
ne fund nje kerkese e kahmotshme e ketij fshati qe te kete nje xhami sikur qe eshte kjo po behet realitet, kjo xhami edhe pse
ende pa minare e ka hijeshuar kete vend i cili ka tradite fetare dhe atdhetare"
Me tutje asllan efendiu tha: "Tani e tutje kjo xhami do te bashkejetoje me shkollen e fshatit e cila eshte afer saj dhe se keto
te dyja si dy vatra te rendesishme te arsimit dhe te dijes do te sherbejne per ngritje shpirterore dhe morale te ketij fshati dhe te
ketij vendi"
Ne emer te Kuvendit Komunal te Mitrovices urimet per ndertimin e kesaj xhamie i paraqiti kryeshefi i ekzekutivit te KK
Mitrovices, z. Sadri Ferati, i cili tha se ndan gezimin bashke me banoret e ketij fshati me rastin e perurimit te kesaj xhamie, duke
shtuar se: "Ne si Kuvend komunal i gezohemi cdo arritjeje ne cdo segment te jetes e gjithashtu i gezohemi edhe ketij objekti
sepse duke ndertuar ne po e kompletojme jeten ne cdo segment"
Ne emer te fshatit tubimin e pershendeti edhe perfaqesuesi i fshatit z. Rexhep Feka i cili pasi pershendeti te pranishmit tha:
Xhamia e re lindi me iniciativen e Imamit te fshatit Hajzer ef. Ademit kurse u rrit dhe u zhvillua permes veprimtarise se komision-
it punues ndihmes se vellezerve te ketij fshati, ndihmes se shokeve, miqve si ne komunen e Mitrovices ashtu edhe jasht saj dhe
jasht Kosove.
Ndersa Imami i Xhamise H. Ajzer ef. Ademi i cili ishte edhe iniciatori i ndertimit te kesaj xhamie dhe i cili asnjehere nuk u ndal
deri ne hapjen e kesaj xhamie ne fjalen e vet te rastit falenderoi Allahun i cili endrren e tij te kamotshme qe ne kete fshat pas
veti te le nje xhami e beri realitet, ai gjithashtu falenderoi te gjithe donatoret te cilet ndihmuan ndertimin e kesaj xhamie, duke e
lut Allahun e Madherishem qe t'ua shtoje dhe ruaj pasurine e tyre, e ne vepanti falenderoi xhematin e fshatit Koshtove.
Padyshim se kete manifestim me prezencen e tyre e nderuan edhe perfaqesuesit e kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves
te prire nga Ahmet ef. Sadriu i cili ne fjalen e tij pasi qe i pershendeti te pranishmit tha: "Kam nderin dhe respektin e vecant qe
ne emerte Kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves dhe Myftiut Nairn Ternava t'ju pergezoj me rastin e hapjes se kesaj xhamie
qe me te vertete eshte kenaqesi dhe moment per t'iu gezuar" duke shtuar se: Xhamia historikisht ka luajtur dhe vazhdon te luaj
rolin e saj qe nga xhamia e pare e ndertuar ne Medinen e Ndritshme pas emigrimit te Pejgamberit alejhis-selam nga Mekka ne
Medine, aty filloi ndertimi i shtetit, aty filloi ndertimi i shoqerise se pare ne menyre te organizuar, xhamia ishte shkolle-
, kuvend ishte cdo gje, ku besimtaret tuboheshin dhe i kryenin detyrat e tyre, xhamia nuk ishte vetem vend ku i behet sexhde
Allahut por vend ku edukohen dhe arsimohen gjeneratat e reja, prandaj shpresojme se edhe kjo xhami do ta luaj kete rol, ta luaj
te njejtin rol qe e luaj edhe shkollat e tjera, e qe e luan edhe kjo shkolle qe fatmiresisht eshte ne afersi te kesaj xhamie. gjithash-
tu shpresojme se kjo xhami e bukur do te hijeshohet dhe zbukurohet edhe ne te ardhmen, sikur sot, me prezencen tuaj ne fal-
jen e namazeve si dhe duke prezantuar ne ligjeratat e ndryshme te cilat ndikojne ne arsimim te mirefillte".
Rexhep M. Lushta
dituria islame / 204-205
55
Ferizaj
Ne Koshare te Ferizajt ndertohet xhamia per se treti here
Ne pranin e xhematlinjeve te shumte, autoriteteve te Ba-
shkesise Islame te Kosoves, KBI-se se Ferizajt, perfaqesues te
organizatave joqeveritare ne Koshare te Ferizajt me date 13
gusht 2007 eshte inauguruar hapja e xhamise "Ammar El-Mu-
ftij". Fillimin e programit e ka shenuar Adem ef. Hoxha me disa
; vargje nga Kurnit fisnik.
Kryeimami i Ferizajt Sylejman ef. Roshaj duke i pershende-
I tur te pranishmit me fjalen e tij te rastit tha se xhamia e Kosha-
| res ka historikun e saj pasiqe kjo eshte hera e e trete qe po
I ngritet ky institucion. "Fale Allahut xh.sh, pastaj donatorit Am-
| mar El-Muftij, mbeshtetjen e vazhdueshme te BIK-ut dhe drej-
tuesve te shoqates WAMY kemi arritur deri ketu qe ta peruro-
1 jme kete xhami qe eshte nje nder dhe krenari per tere fshatin
qe nga sot falemi ne kete tempull" -ka njoftuar ef. Roshaj per te
shtuar se Ammar El-Muftij ka ndare nje shume prej 100 mije
! eurosh per ta financuar kete projekt, kurse fshataret kane ndih-
I muar ne pune dore ne vlere prej 20 mije euro. Perurimin e ke-
saj xhamie ne emer te BIK e beri nenkryetari Ahmet ef. Sadriu
I i cili ne emer te myftiut mr. Nairn ef. Ternava tha se ndjehet tejet
i lumtur per ndertimin e kesaj xhamie. "Dihet mirefilli se ne Ko-
sove gjate luftes se fundit jane djegur me se 200 xhami dhe fale Allahut xh.sh dhe donatoreve po mundohemi t'i vejme ne jete
xhamite qe kane pasur fatin te shkaterrohet dhe digjen gjate luftes se fundit. Shpresoj se kjo xhami do te luaje rolin e saj ne sher-
bim te fese dhe te popullates dhe edukimit te brezave te rinj" eshte shprehur ef. Sadriu, per te spikatur se kesaj xhamie do t'i
shtohet vlera nese do te mbushet me xhematlinj dhe te rinj, perndryshe atehere gfare roli do te kishte. Donatori i ketij projekti
Ammar El-Muftij duke marrur fjalen pos tjerash theksoi nevojen e kahmoteshme te ndertimit te kesaj xhamie, ngase kishte lidhje
te drejtperdrejta me myftiun Ternava i cili vazhdimisht kishte derguar informata me dokumentacione percjellese rreth djegies se
xhamive te Kosoves. "Kjo xhami besoj se do te luaj rolin e trefishte: se pari te jete ne funksion te asaj perta falenderuar Allahun
me ibadet dhe lutje, se dyti te jete ne sherbim te gjenerates te popullates dhe se treti te jete ne sherbim te shoqerise" - ka theks-
uar El-Muftij. Ne emer te WAMIT takimin e ka pershendetur drejtori i shoqates me seli ne Ferizaj Mehmet ef Kalisi i cili falenderoi
pa mase xhematlinjt e ketij fshati e ne veganti merhumin haxhi Ramadanin i cili kishte marre mbi supet e veta te gjithe organiz-
imin edhe pergjegjesine e ndertimit te kesaj xhamie." Ne si shoqate deri me tash kemi bere te pamunduren per te thithur dana-
cione me sa kemi mundesi dhe besoj qe deri me sot i kemi dal mbane pasi qe kemi ndertuar nje sere xhamish, por e di fare mire
se Kosova ka nevoja urgjente per ndertimin dhe meremetimin e shume xhamive" - ka thene drejtori i WAMY-it ef Kalisi.
Rexhep Suma
Vushtrri
Ne xhamine "Gazi Alibeg" ne Vushtrri 63 nxenes bene duane e hatmes
Me daten 27.06.2007 ne xhamine "Gazi Alibeg"
ne Vushtrri, pas namazit te drekes ne prani te shume
besimtareve, prinderve dhe te ftuarve te tjere 63 vij-
ues te mesimbesimit tek imami Sadik ef. Hasani, so-
lemnisht bene duane e hatmes.
Kete dite xhamia "Gazi Alibeg", qe eshte nje nder
xhamite me te vjetra te Kosoves ishte e vogel per t'i
pranuar te gjithe te interesuarit qe kishin ardhur per
te qene te pranishem ne duane e hatmes te vijuesve
te mesim-besimit.
Pas kendimit te nje ashereje, te pranishmeve mi-
researdhje ne kete tubim madheshtore u shprehu
imami i kesaj xhamie Sadik ef. Hasani, i cili, pasi fal-
enderoj All-llahun xh.sh., dhe dergoi salavate per
Pejgamberin a.s., pershendeti edhe te pranishmit.
Pastaj filloi nje program i pasur me pjese nga Ku-
rani: secili vijues kendonte pjeset e caktuara dhe nga
disa sure permendesh.
Te gjithe nxenesit ishin te perfshire ne program
dhe qe te gjithe ishin te suksesshem ne pergjigjet e tyre.
Shembullin e Sadik ef. duhet ndjekur edhe imamet e tjere, sepse aty ku ka angazhim, rezultatet nuk mungojne. Sadik ef. eshte
nje nder imamet e dalluar te Vushtrrise i cili me sjelljet e tij dhe me afersine qe ka me xhematin i ka bere ata ta nderojne dhe
respektojne
56
dituria islame / 204-205
Lista e nxenesve te cilet kane bere
hatme:
1 . Aid Ahmet Mikullovci
2. Aid Sefedin Hasani
3. Albert Ahmet Haziri
4. Arsim Sadik Hasani
5. Artan Fatmir Sinani
6. Bajram Sefedin Hasani
7. Bashkim Ismajl Musa
8. Berat Enver Lahu
9. Besmir Islam Ukici
10. Besnik Bedri Gerxhaliu
11. Blerim Fazli Fazliu
12. Blerim Ylfet Mustafa
13. Bujar Bahtir Rashani
14. Bujar Islam Ukigi
15. Bujar Rasim Pllana
16. Durim Ylfet Mustafa
17. Edmond Mehani
18. Egzon Skender Sinani
19. Ejmen Sadik Hasani
20. Enver Isak Rrustemi
21 . Esat Xhafer Krasniqi
22. Fadil Merna
23. Faruk Brahim Sinani
24. Fatlum Bedri Istrefi
25. Faton Albert Muzaci
26. Faton Sylejman Sylejmani
27. Fitim RaifKrasniqi
28. Fitim Zekerija Dushi
29. Florent Sheremet Sadiku
30. Granit Elmaz Hasani
31. Gynej Skender Maxhuni
32. Gzim Ahmet Haziri
33. Hamdi Mursel Hysa
34. Hamza AN Hyseni
35. Hysen Sylejman Sylejmani
36. Hysni Kadri Behrami
37. Jeton Skender Sinani
38. Kastriot Nexhmedin Behrami
39. Lulzim Fatmir Sinani
40. Mahmut Sabri Krasniqi
41. Mehmet Bahri Gerxhaliu
42. Nairn Ismet Mustafa
43. Nysret Hashim Haliti
44. Orhan Sylejman Sylejmani
45. Raid Sefedin Hasani
46. Rinor Kadri Behrami
47. Sefedin Hajdin Hasani
48. Sejdi Demir Demiri
49. Shaban Kurtali Maxhuni
50. Shkelqim Ahmet Haziri
51. Shkumbim Fatmir Sinani
52. Shpend Faik Fazliu
53. Shpetim Shemsi Dumnica
54. Sokol Xhafer Krasniqi
55. Valdet Ismet Mustafa
56. Xhafer Gani Krasniqi
57. Xhelal Mursel Hysa
58. Ylber llmi Behrami
59. Ylfet Ismajl Mustafa
60. Ymer Mursel Hysa
61. Zejnullah N asuf Zeqiri
62. Zeqir Ismet Muzayi
63. Zahir Ibishi
Sadiku ef. viziton cerdhen e femijeve
"Foleja" ne Vushtrri disa here ne jave, si
dhe gjate festave fetare, ku ju a meson
gjerat elementare te besimit Islam. Lista
e nxenesve para shkollor:
1. Anesa Jonuzi
2. Amir Musliu
3. Anita Behrami
4. Albina Behrami
5. Arbana Muli
6. Durant Krasniqi
7. Elda Gjyshinca
8. Emla Pantina
9. Edmont Beqiri
10.Fjolda Salihu
H.FIorend Tahiri
12.FatbardhaArifi
13. Gent Mulaku
14.0ltion Krasniqi
15.Rrita Kadriu
16.Shuajb Klisurica
17. Shpetim Hasani
18.Shpresa Musa
19. Yllka Dallku
20.Amir Abdurrahmani
21.Alona Bojaj
(f. osmani)
Dua hatme ne fshatin Blac te Sharrit
Te shtunen, me daten 07.07.2007 ne xhamine e fshatit Blac u be ceremonia e Duase se Hatmes tek imami i tyre mulla Refki
ef. Isufi i cili eshte mjaft aktiv si imam.
Ne kete ceremoni, perpos shume xhematlinjeve dhe prinderve te vijuesve te mesim besimit, ishin te pranishem edhe perfaqe-
suesit e Keshillit te Bashkesise Islame te Sharrit, si dhe keshilltari i Kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves Resul ef. Rexhepi.
Ne kete ceremoni te hatmes pershendeti keshilltari i Kryesise se Bashkesise Islame te Kosoves Resul ef. Rexhepi i cili nder
te tjera tha: Allahu xh. sh. njeriun e ka krijuar ne formen me te bukur, ja dha mendjen qe ta njoh Allahun xh.sh., pastaj ka der-
guar pejgambere, ka derguar libra te shenjta. Allahu xh.sh. kete emanet ua dha edhe bjeshkeve, maleve, mirepo kete emanet e
muar vetem njeriu, dhe kete emanet do ta coj deri ne diten e gjykimit. Kur'ani te jete program dhe kushtetute e jona, tha Resul
ef. Rexhepi.
Nxenesit qe bene hatme Kur'anin jane:
1 . Hajrie (Zahadin) Destani
2. Emana (Nuri) Halimi
3. Mirela (Shefkat) Mahmuti
4. Sevime (Rexhep) Nebiu
5. Nazim (Myfail) Mahmuti
6. Arber (Neshat) Hajredini
7. Enis (Rexhep) Isufi
8. Elmedina (Muharrem) Zejnullahu
9. Flurie (Enver) Isufi
10. Medine (Selver) Avduti
11. Edina (Fari) Halimi
12. Pranvera (Mujdin) Osmani
13. Gentian (Lirim) Kamberi.
Keta nxenes kishin pergaditur ilahi, mevlud dhe pjese nga Kur'ani per kete ceremoni.
Ne fund nxenesve iu dhane certifikatat per Hatmen nga ana e Keshillit te Bashkesise Islame Sharr, dhe krejt ne fund u shtrua
nje dreke per mysafiret.
Xhafer Fejziu
dituria islame / 204-205
57
We garat nderkombetare te lexuesve te Kuranit ne Kuala - Lumpur te Malajzise
Garuesi kosovare Xhelal Kaloshi nder 10 me te miret
Ne garat e 49 nderkombetare te Kuranit qe u mbajten nga 16 deri me 22 gusht
2007 ne kryeqendren e Malajzise ne Kuala - Lumpur ku moren pjese perfaqesues
nga 50 shtete nga e gjithe bota qe e pranishme edhe Kosova qe kete vit u prezan-
tuar nga Xhelal Kaloshi ne kategorine e meshkujve dhe nga Sumeja Kaloshi ne kat-
egorine e femrave.
Kjo gare e lexuesve te Kuranit tashme eshte tradicionale dhe nje nder me pres-
tigjiozet ne Azine e larte ku lexuesit nga e marre bota marrin pjese ne kategori te
ndryshe te leximit. Garat e Kuranit mbahen nen patronatin e mbreti te Malajzise.
Perfaqesuesi nga kosovare, lexuesi yne i njohur i Kuranit Xhelal Kaloshi garoi na
kategorine tilavet dhe pati nje paraqitje jashtezakonisht te mire. Ne nje konkurrence
te forte garuesi yne nga 100 pike e mundshme nga juria profesionale mori 81 sosh.
Me keto pike te tubuara Xhelal Kaloshi u radhite nder 10 garuesit me te mire qe
moren pjese ne kete gare prestigjioze.
Paraqitja dhe suksesi i Xhelal efendiut eshte nje sukses jo vetem i tij por edhe i
Kosoves dhe i institucioneve arsimore islame e parase gjitha i medresese nxenes i
se ciles ishte dikur Xhelal efendiu.
Biografi e Xhelal Kaloshit
Xhelal Kaloshi ka lindur me 1 972 ne Gorance te Hani te Elezit ku edhe kreu shkollen fillore, per te vazhduar me 1 986 me Medresene
e mesme "Aaludin" te cilen e kreu me 1990.
Nga viti 1992 ka ndjekurstudime ne Medine teArabise Saudite ne Fakultetin e Sheriatit ndersa me 1995studimet i vazhdoi ne France
ne qytetin Chatau Chinon. Xhelali si nxenes i Medrese ka pasuar paraqitje te suksesshme ne leximin e Kuranit si ne rang shkolle ashtu
edhe ne paraqitje publike apo edhe ne gara te ndryshme.
Me vitin 1991 mori pjese ne garat e Kuranit ne nivel te ish - Jugosllavise ne Zagreb, ku edhe zuri vendin e pare.
Gjithashtu Xhelal efendiu ka marre pjese edhe ne programet e organizuara me moton "Sofra e Kuranit" ne mbare Evropen ne shoqeri
me lexues me fame boterore si Tablawi Nuajna etj. Nga viti 1996 jetoj dhe veproj ne Gjermani respektivisht me qytetin Ingolstadt ku
kryen detyren e Imam. Edhe ketu Xhelal efendiu ka dhene nje kontribut te gmuar ne edukimin e mergimtareve tane e sidomos te brez-
it te ri si ne edukimin fetare ashtu edhe ne ate kombetar.
Dardane
Dua hatme ne xhamine e Topanices
Me 30 gusht 2007, ne xhamine e fshatit
Topanice te komunes se Dardanes vijuesit
e mesimbesmit tek imami i palodhur Nazmi
ef. Sulejmani, ne nje solemnitet te pergati-
tur enkas per kete dite bene duan e hat-
mes.
Ne kete manifestim pos familjare e shu-
me bashkemoshatareve te nxenesve qene
te pranishem edhe shume xhematlinjeve,
pastaj perfaqesuesit e keshillit te Bl te Dar-
danes si dhe perfaqesuesit e Kryesise se
BIK-se Reslu Rexhepi keshilltar i Kryesise
dhe Sabri ef. Bajgora kryeimam i Kosoves,
si dhe deputeti i Kuvendit te Kosoves Ne-
xhat Rexha.
Duke pershendetur te pranishmit kryei-
mami Sabri ef. Bjagora pasi ka pergezuar
nxenit per suksesin e arritur, imamin per
punen e palodhshme dhe prindit per kujdes
ndaj femijeve nder te tjera tha:
"Eshte nje kenaqesi e vegante qe sot je-
mi ne mesin tuaj me rastin e duase se ha-
tmes se femijeve tu. Me te vertete eshte
kenaqesi e madhe qe te jesh sot prind ose
i aferm i ketyre femijeve sepse kjo desh-
mon me se miri qe kjo popullate eshte ne
rrugen qe ka porositur Zoti, qe eshte rruga
e shprese, rruga e lumturise, rruga e shpe-
timi - pra Rruga e Kuranit. Te nderuar te
pranishem Kurani eshte liber qe udhezon
njerezit ne rrugen e njohes se te vertetes
dhe largon nga injoranca, ne ate rruge qe
Allahu xh.sh na ka udhezuar.
Nderkaq pejgamberi ka thene me i mire
nga ju eshte ai i cili e meson Kuranin dhe
ua meson ate te tjereve.
Te nderuar besimtare mesi-
mi dhe zbatimi i Kuranit eshte
amanet i yni qe e kemi marre
nga Allahu xh.sh qysh ne ezel". .-
Ne fund kryemami Bajgora ^,
tha: "Me kete rast pergezoi te*
gjithe e posagerisht imamin tuaj
te palodhur qe me punen e tij
ka bere qe te jetes shembull
per te mire nga per te gjithe ne"
Me pas para te pranishmeve
nxenesit qe ben hatme dhane
nje program te pergatitu me ila-
hi, kaside e poezi si dhe kendu-
an disa sure te Kuranit.
Duhane hatmes e beri ke-
shilltari i Kryesise Resul ef. Re-
xhepi, ndersa per nxenesit qe bene hatme
keshilli i xhamise ndau certifikate e per
imamin Nazmi ef. Sulejmanin ndau Mire-
njohje.
Nxenesit qe bene hatme:
Muhamed Sh. Morina
Vesel Sh. Morina
Imrane Sh. Morina
Vjollca M. Sulejamni
Fatlume Xh. Morina
Valmire R. Morina
Elma O. Sulejmani
Nerimane R. Morina
Elduana F. Morina
Alban M. Morina
Jakup M. Sulejmani
Venhar I. Zubaku
Fatlum A. Morina
Elmedon o. Sulejmani
Fisnik S. Morina
Aid Xh. Morina
Fatlum Sh. Morina
Selami A. Kgiku
Riad A. Kgiku
Leotrim A. Krasniqi
Halil H. Morina
Arjeta M. Hamza
Belkise A. Kgiku
Mirlinda M. Morina
Fitnete M. Morina
Fitore M. Norina
Arjeta Morina
Ramiza R. Morina
Shpresa I. Morina
Albulena L. Zubaku
Hatixhe L. Zubaku
Fatlinda Xh. Morina
58
dituria islame / 204-205
Hatmeja e pare kryeqytetin e Norvegjise - Oslo
Xhamia e shqiptareve ne
Oslo gjegjesishte Qendra
Islamike Kulturore Shqipta-
re ne Norvegji kishte keto
dite feste te madhe. Per here te pare
ne histori u be hatmeja e Kur'anit
nga vijuesit e mesim besimit Islam.
Hoxhe Refiku me bahskeshorten Fe-
tijen pas nje mundi arriten kete suk-
ses te pritur me kohe.
Prej vitit 2004 kur filloi me seriozi-
tet puna me te interesuarit per mesi-
min e leximit te kur'anit. Grupi i pare
qe dolen ne kur'an ishte grupi i Ho-
xhonices Fetije Gerbeshi i cili num-
ronte nentedhjete veta. Poashtu
Grupi i dyte i Hoxhe Refikut me 27
veta dhe puna vazhdonte per mre-
kulli.
Ne vitin tjeter gusht 2005 qershor
2006 u bene ca ndryshime dhe disa
nga vajzat me te rritura iu bashka-
ngjiten grupit te pare.
Perpos mesimit te leximit te Kur'-
anit dhe disa rregullave te texhvidit
keta nxenes mesuan edhe nga Edu-
kata fetare islame. Gjerat me krye-
sore sic eshte namazi.
Diten e shtune ne Lokalet e Qend-
res Islamike kulpturore Shqiptare ne
Norvegji ishte manifestim madhesh-
tor. Hatmeja e Kur'anit vetem per fe-
mrat grupi i Mualimes Fetije ku 16
veta bene hatmen leximin e teresish-
em te kur'anit te cilin e kane filluar
para tre viteve ketu ne xhamijne to-
ne. Numri i femrave ishte jashteza-
konishte i madhe sa qe xhamija nuk
kishte kapacitet te mjaftueshem per
te gjitha musafiret.
Diten tjeter pra te dielen me 3
qershor hatmen e beri grupi i Hoxhe
Refikut i perbere prej 15 vetave. Fa-
ktikishte te gjithe keta nxenes jane
nje grup por jane te ndare me shume
per shkak lokalit, gjinis apo edhe ko-
hes se pershtatshme te mbajtjes se
mesimit.
E dhe te dielen ishte atmosfere
feste megjithese numri nuk ishte aq i
madhe sa te djeshmen. Pastaj edhe
te ftuarit nga qytetet e tjera shqiptare
dhe xhamite shqiptare jashte Oslos
nuk kishin ardhur.
Skena dhe veshja e nxenesve qe
benin hatme ishte shume e cilesise
se larte dhe vetem pamja te magjep-
ste kurse programi me pjese nga
Kur'ani poezi islame e ilahije solli lo-
tet e zemres se besimtareve.
Shpresojme se mesimi i femijve
tane leximin e Kur'anit do te vazhdoi
e sidomos i dy gjeneratave pasuese
qe kane filluar leximin e Kur'anit.
Numri i lexuesve te kur'anit i kalon
njeqinde kurse prej tyre 31 bene hat-
men.
Kryetari i ri i Qendres Islamike Ku-
lturore Shqiptare ne Norvegji Z.Femi
Baftiu ishte shume prekes ne fjalimin
e rastit ku nder te tjera tha: "Une
kam ardhur ne Norvegji kur isha 3
vjeqe dhe nuk kam pasur fatin ta
njoh islamin sikurse keta. Nuk kame
ditur t'i pergjigjem pyetjes cka je ti
dhe sa dine per fene tende. Por
shpresoj se kjo gjenerate eshte fillimi
i mesimit per neve ne Norvegji".
Ai ndau certifikatat dhe panot e
gjenerates se pare te hatmes se
Kur'anit.
Pergatiti:
Behar Beqiri
dituria islame / 204-205
59
Synet-dasma "Manastreci 2007"
Mustafa Balje
Besnik ndaj Islamit dhe tratides
Lumi i njerezve dhe i shamive, prinder
te qeshur dhe te gezuar, nena me fem-
ijet e tyre te kenaqur, curie dhe tupane,
dora e zgjatur e mireseardhjes, shtepi
e oborre te zbukuruara, fotoreportere te inte-
resuar, gazetare, pamje unikale e Manastre-
cit, nje fshat boshnjak ne brigjet e maleve te
Sharrit, qe do te mbahet mend gjate qe ka
shenuar dita e 29 korrikut shume te nxehte.
Pershtypja do te vazhdoje deri ne syneti - da-
smen e ardhshme, pas shtate viteve, ashtu
sig eshte bere tradite, zakon ketu me shekuj
me heret...
E veganta qe e zbukuronte kete fshat ne
oret e para te mengjesit ishte synetimi i 61 fe-
mijeve, te cilet ishin te veshur me rroba enkas
vetem per kete rast, me te afermit e vet hipur
ne kuaj shetitnin rrugeve te Manastrecit te
shtruara me katror betoni. Erdhi momenti kur
arriten autoritetet me te larta fetare dhe politi-
ke te Kosoves. Rreshti i njerezve pranonte
urimet nga ardhja e myftiut Nairn ef. Ternav-
es, ministrit Sadik Idrizit, deputetit Xhezair
Muratit dhe bashkepunetoreve te tyre.
Njerezit nga keshilli organizues te "synet-
dasmes te Manastrecit 2007" mysafiret i drej-
tojne per ne xhami.
Nairn ef. Ternava, kryetar i Bashkesise Is-
lame te Kosoves permes mikrofonit te xhami-
se, respektivisht te minares, udheheq duan e
synetise. Masa e njerezve me devotshmeri,
me duar te ngritura larte, i lutet Allahut xh.sh.
qe kete syneti ta llogarise veper te mire.
Amin! Amin! - degjohej teksa thuhej.
Kaloresit te stolisur me qilima
te bukur dhe me femijet synetli
Te prire nga bajraktari, kaloresit te stolisur
me qilima te bukur dhe me femijet e mbuluar
me mbulesa te veganta (thone, per te mos u
ra mesysh) dhe te holla te ngjitura ne kapugat
e tyre, ngadale nje nga nje dalin nga xhamia
dhe fillojne defilun... Curlet dhe tupanet men-
jehere pas kesaj sikur japin shenjen se gaz-
mendi i fshatit ka filluar.
Pas gati nje ore shetitje neper fshat, femij-
et me te afermit e vet shkojne ne shtepite e
tyre qe te pergatiten per fillim te momentit fes-
tiv - synetimit.
E takojme edhe Zylfikar Shishkun, berbe-
rin me te njohur dhe me te vjeter, i cili me eki-
pin e vet pergatitej qe ne menyren klasike t'i
bente synet femijet. "Kete pune e beje qe me
shume se 45 vjet dhe me duket se ky emoci-
on, njekohesisht edhe gezim, me barte ne ate
momentin kur kam bere synet femijen e pare"
- qeshin buzet e Shishkut.
Me te eshte edhe kolegu i tij nga Regani,
Refki Sagdati.
Ne shtepine e rinovuar te kultures ne Ma-
nstrece, - banoret e te cilit me shumice jane
ne Zvicer, por edhe ne Gjermani, Belgjike dhe
Itali, - nikoqiret kishin pergatitur pije freskuese
dhe dreke per mysafire...
Si ne shume raste, e sidomos ne periudh-
en pas luftes, kur u realizuan projektet e shko-
lles se re, asfaltimi i rruges, shtruarje me
katrore betoni e rrugeve te fshatit, terreni i ri
sportiv, edhe kesaj radhe vjen ne shprehje
elani i tyre dhe deshira e sinqerte qe mire t'i
presin mysafiret.
Mireseardhjen ua deshiroi imami i fshatit
Manastrece, Abdi Kuliqi.
"Jemi te mahnitur me menyren e organizi-
ng te ketij manifestimi fetar dhe kulturor qe
eshte vetem pasqyre e unitetit dhe deshires
suaj te madhe. Menyra e ketille e organizimit
te synetise se fshatit eshte edhe nje argument
se feja jone eshte garanci e madhe per bash-
kejetese me bashkesine me te madhe si dhe
themel dhe mbeshtetes i identitetit tone. Me
kete menyre te praktikimit te fese dhe tradites
i kundervihemi gdo lloj asimilimi fetar, nacion-
al ose ndonje tjetri." - tha lideri i Koalicionit
VAKAT dhe njeheresh deputet, Xhezair Mura-
ti, i cili ne shenje perkujtimi te kesaj synetie
organizatoreve ua dhuroi nje skalitje.
Lidhja e pakeputur me amen
Ministri Idriz, tha se rendesia e dasmes ne
Manastrece eshte me e madhe sepse marrin
pjese gati te gjithe vendasit. "Keto dite sa
zgjate synetia do te bashkohen disa tradita to-
na qe e karakterizojne popullin tone. Eshte
me rendesi edhe aspekti social ne kete mani-
festim. Edhe ata qe kane edhe ata qe nuk ka-
ne sot jane te barabarte. Dimensioni tjeter
eshte qe te gjithe banoret e Manastrecit qe
punojne dhe jetojne jashte sot kane ardhur ne
burimin e tyre. Keto syneti jane lidhje e pake-
putur me amen. Ne qofte se e nderpresin lidh-
jen me kete burim ata nuk do te jene ata qe
jane. Te ne Islami nuk eshte vetem rit i rastit,
por filozofi e jetes. Kjo shihet ne te gjitha das-
mat e synetite tona ..." - theksoi ministri Idriz.
Myftiu Ternava ne ekspozene e vet duke
shprehur falenderimet per ftesen tha se ne
Kosove, perveg Zhupes, me kete rast Mana-
streci, vendasit ne menyren e vet specifike i
ruajne themelet islame. Ne keto ane nuk jam
per here te pare... Kam qene ne Pouske, Re-
stelice, Lubinjen e Poshtme - dhe keto ishin
raste te njihesha me perseafermi me mysli-
manet e ketij vendi. line jam myfti i te gjithe
myslimaneve te Kosoves pa marre parasysh
perkatesine kombetare. Shpresoje se keso
manifestimesh edhe me tutje do te kete, ne te
cilat madherohet emri i Allahut xh.sh. dhe
zbatohet praktika e Muhamedit a.s." - tha ne
fund ef. Ternava.
Usnia Kuliqi, kryetar i keshillit te synet-das-
mes Manastireci 2007 thote se organizimi po
ecte sipas planit, keshtu qe gjate dites do te
synetoheshin 61 femije.
"Per ne kjo tradite do te thote shume, se-
pse vazhdon per shume vite dhe shekuj dhe
na kthen ne vendlindje. Kjo njeheresh eshte
edhe obligim per te gjithe ata qe punojne dhe
jetojne jashte te vijne ne vendlindje", thote Ka-
raxhi, ndersa Safeti me te njejtin mbiemer tho-
te se per manastrecalite dita e synetise eshte
dita me e bukur ne shtate vitet e shkuara.
Dita me e bukur ne shtate
vitet e shkuara
"Ne synetojme femijet e moshes tre deri
shtate vjet dhe qellimi eshte qe secili prind
te kaloje sa me lehte dhe manifestimi te je-
te sa me i mire. S'ka banore i yni qe eshte me
pune te perkohshme ne Perendim e qe te
mos kete ardhur ne shtepi", shton ai, duke
theksuar se menyren e ketille te synetimit e
praktikojne vetem edhe myslimanet e Zakau-
kazit dhe te Bullgarise.
"Me sa di une, atje femijet deri te xhamia i
percjellin dasmoret, kendohen tekbire. Syne-
tohen me tekbire ne shtepi. Ajo qe dallon kete
popull ketu eshte tradita, doka... Ky eshte nje
trung qe perteritet kurse levorja e tij gjithnje i
behet me e forte. Inshallah keshtu do te jete
per gdo pese apo shtate vite", thekson Safet
Karaxha.
Ate dite, si duket familja Karaxha, ishte me
e lumtura. Gjyshi Hashimi pergatit per syneti
pese nipa. Nenelokja eshte shume e lumtur
qe i ka te gjithe prane dhe qe degjohen zerat
e femijeve.
"Jam shume i lumtur qe perjetova edhe ke-
te dite qe t'i synetoje pese nipa. Ne edhe me
tutje do ta ruajme kete tradite. Kam kater
djem, tre prej tyre ne Zvicer, Belgjike dhe Sllo-
veni. Nje eshte me mua ketu dhe ky eshte ra-
sti me i mire te jemi prane te njejtes sofer",
shton gjyshi Hashim
Babai i dy femijeve per syneti, Ahmed Ka-
raxha, thote se deri te shtepia ka kaluar me
shume se 2.500 kilometra vetem qe te jete
me te vetet. Edhe nena e femijeve shihej se
ishte e emocionuar dhe e gezuar.
Daja i tyre shpreh deshiren qe myslimanet
pos tradites se synetise t'i respektojne edhe
farzet qe i ka parapare Allahu xh.sh.
"I lutem Allahut xh.sh. qe keta femije neser
te jene myslimane te vertete, ta respektojne
traditen e baballareve dhe gjysherve te tyre",
shton ai.
Manifestimi treditore rrodhi ne menyren
me te mire. Diten e fundit u kendua mevludi,
u shtrua dreka festive, kurse ne oret e pasdit-
es SHKA "Sharski behar" dhe nxenesit e
shkolles fillore "Svjetlost" dhane program te
kendshem kulturo-argetues
Mire u pafshim!
Per etimologjine e fjales "syneti"
dhe tradita e synetise
Sunnet perkthyer fjale per fjale do te thote
"tradite", "shprehi", "nevoje". Termi gjeneral qe
shfrytezohet per shenjimin e shprehive dhe
traditave te popujve, por kuptimin me te gjere
te sunetit paraqesin shprehjet (theniet) dhe
veprat e Muhamedit a.s. Suneti perfshine ate
qe ai e ka lejuar, punuar dhe miratuar atehere
kur ne rrethana te asaj kohe ka qene ne gje-
ndje te merret me vepra, vendime ose tradita
te te tjereve si dhe nga ajo qe ai e ka kalua ne
heshtje dhe gka nuk ka lejuar .
Tradita e synetise, kryesisht te femijet,
eshte praktike e Muhammedit a.s. qe e kishte
trasheguar nga Ibrahimi a.s.
Synetia ka filluar te zbatohet ne fillim ne
Azine Juglindore, ndersa te ne kjo tradite ka
arritur permes osmanlinjve, respektivisht me
perhapjen e Fese Islame ne hapesirat e Ba-
llkanit.
Ne vendet e ndryshme myslimane synetia
behet ne periudha te ndryshme, diku menje-
here pas lindjes, e diku deri ne moshen shta-
te vjegare ose me vone.
Synetia eshte manifestim familjar per seci-
len familje myslimane qe ka femije meshkuj
dhe per kete rast behen shpenzime gati sa
per nje dasme.
Te ne ne Kosove, me sakte ne Zhupe, mes
boshnjakeve ne harmoni me traditen sheku-
llore, eshte ruajtur tradita e synetise masovike
te femijeve, d.m.th. ne krye te gdo pese ose
shtate vjeteve behet synetimi i femijeve ne
menyre masovike. Kjo njeheresh eshte rast i
mire qe keta banore kryesisht kurbetgare, te
kthehen ne vendlindje dhe te gjallerojne prak-
tiken e Pejgamberit te fundit, Muhammedit
a.s.
Shqiperoi:
I. R.
60
dituria islame / 204-205
Merhum
Irfcm Abdyl Kelmendi
03.09.1981 - 15.08.2007
Dita e 15 gushtit 2007, ishte
nje dite pikellimi per familjen
Kelmendi nga Mitrovica por, jo
vetem per ta por edhe per te
gjithe qytetaret e Mitrovices e ne
veganti per keshillin e
Bashkesise Islame ne Mitrovice, i
cili humbi vellain, shokun dhe
imamin e dalluar Irfan Abdyl
Kelmendin.
Irfan Abdyl Kelmendi u lind
me 03.09.1981, ne qytetin e
Mitrovices, u rrit dhe u edukua
ne nje familje te dalluar fetare
dhe patriotike, mesimet e para
te fese i morri te gjyshi i tij, Mulla
Abdullah Bejta, Imam ne xham-
ine e fshatit Zhabar, ku edhe
beri hatmen e Kur'anit. Shkollen
fillore dhe 2 vite te gjimnazit i
kreu ne Mitrovice, por dashuria
e madhe per te mesuar dhe stu-
diuarfene bene qe Irfani t'i nde-
rprese mesimet ne gjimnazin e
Mitrovices dhe te vazhdoje ne
Medresene El-Furkan ne Dama-
sk - Siri ku me sukses edhe i
perfundoi, pas perfundimit te
shkolles se mesme u regjistrua
ne Universitetin EI-Fet-h ne Da-
mask e qe eshte dege e Unive-
rsitetit te Az-harit, ku i perfundoi
tri vite me sukses, per te vazhd-
uar vitin e fundit dhe diplomimin
ne Kajro te Egjiptit ne univer-
sitetin e Az-harit.
Me te perfunduar studimet
kthehet ne vendlindje dhe anga-
zhohet imam ne xhamine e sa-
pondertuar ne fshatin Gushafc,
ku me pergjegjesi dhe perkush-
tim te plote e kreu detyren e
Imamit deri ne momentin kur
edhe u semure.
Pasiqe semundja filloi ta rend-
oje gjendjen e tij, u detyrua te
shkoje per mjekim se pari ne
Irfan Abdyl Kelmendi
Shkup e pastaj edhe ne Gjerma-
ni por sherimi nuk pati sukses.
Dhe u detyrua te kthehet ne
shtepi. Edhe perkunder perpjek-
jeve te mjekeve dhe angazhimit
te familjes, te afermeve dhe sho-
keve, qe t'i ndihmojne ne she-
rimin e tij por caktimi i Allahut
ishte ndryshe me 15 Gusht
2007, dite e merkure ne oret e
hershme te mengjesit zemra e
njome e Irfan it pushoi se rrahuri,
Irfani nderroi jete.
Vdekja e Irfan it eshte nje dhi-
mbje dhe pikellim i madh, me
vdekjen e tij, familja humbi djal-
in, vellain dhe nipin e tyre te da-
shur, xhemati humbi Imamin e
dalluar, ndersa Keshilli i Bashke-
sise Islame ne Mitrovice dhe Ba-
shkesia Islame e Kosoves ne
pergjithesi humbi vellain, kole-
gun dhe nje kuader te shquar.
Irfan Kelmendi u varros me
nderimet me te larta fetare te
organizuar nga KBI-Mitrovice ne
fshatin Lipe, ne varrimin e tij
muarren pjese mijera besimtare,
familjare, shoke dhe miq te
Irfan it sepse te gjithe ndienin
dhimbje, te gjithe ishin te pikel-
luar, te gjithe derdhnin lote
pikellimi, por i derguari i Allahut
Muhamedi a.s ka thene: "Zemra
pikellon, syri loton, ndersa gju-
het tona nuk thone tjeter vetem
se ate qe e gezon Zotin tone; Ne
jemi te Allahut dhe te Ai do te
rikthehemi"
Kryetari i Keshillit te Bashkesi-
se Islame ne Mitrovice Asllan ef.
Fazliu, duke iu drejtuar familjes
dhe te gjithe te pranishmeve me
rastin e varrimit te Imamit Irfan
ef. Kelmendi nder te tjera tha:
"E Nderuara Familje Kelme-
ndi! Jemi te vetedijshem per
dhembjen e madhe qe ndieni ne
keto qaste por behuni krenar qe
ne gjirin tuaj patet nje djale, ve-
lla dhe nip te tille sig ishte Irfani,
behuni te forte dhe kerkoni
mbeshtetje tek Allahu qe t'ju for-
coje me durim dhe behuni prej
atyre qe kur t'i godet ndonje fat-
keqesi thone: "Ne jemi te
Allahut dhe tek Ai do te rikthehe-
mi
Allahu e meshirofte Irfan ef.
Kelmendin dhe i mundesofte qe
vendbanimi i tij i perhershem te
jete Xheneti Firdeus. Ndersa
familjes, dhe shokeve te tij u
dhurofte Durim dhe i shperblefte
me te mirat e kesaj bote dhe te
Ahiretit. AMIN.
Asllan Fazliu &
Rexhep M Lushta
dituria islame / 204-205
61
Konkurs
Bashkesia Islame e Kosoves
FAKULTETI I STUDIMEVE ISLAME NE PRISHTINE SHPALL
Konkurs
PER ANGAZHIMIN E LIGJERUESVE DHE ASISTENTEVE NE FSI,
VITIN AKADEMIK 2007/2008 PER LENDET E ME POSHTME
PER
1 . Kiraet
2. Hadith
3. Fikh
4. Gjuhe arabe
5. Gjuhe angleze
6. Gjuhe shqipe
7. Letersi shqipe
8. Hyrje ne shkencat e Kur'anit
9. Komentim analitik dhe tematik te Kur'anit
10. Sire
11. Histori e Drejtes se Sheriatit
12. Qyteterim Islam
13. Histori e religjioneve
14. Filozofi Islame
15. Akaid
16. Gjuhe turke
17. Gjuhe osmane
18. Usuli Fikh
19. Sociologji e religjioneve
Kandidatet e interesuar per konkurrim duhet t'i plotesojne ku-
shtet e parapara me Statutin e Fakultetit sic vijon:
1 . Te kene arritur shkallen shkencore te doktoratures ne lemin
e ngushte per te cilen konkurron ose me se paku shkallen e
magjistratures .
2. Te gjitha dokumentet e paraqitura te jene origjinale, te ver-
ifikuara nga organet legale dhe kompetente.
3. Kandidatet te cilet kane kryer studimet jashte vendit, doku-
mentacioni i tyre duhet te jete i vertetuar ne Ministrine e Ar-
simit si dhe ne Ministrine e Jashtme te vendit i cili ka leshuar
dokumentin.
4. Kandidatet te cilet konkurrojne pervec shkalles shkencore
duhet te kene artikuj, punime shkencore ose libra autoriale
te cilat deshmojne aftesine e tij studiuese dhe hulumtuese
te shkalles akademike. Te sillet bibliografia me tema shken-
core te botuara ne revista te ndryshme.
5. Kandidatet per asistente duhet te kene noten mesatare se
paku (nente) si dhe punime shkencore profesionale per le-
nden te cilen kandidon.
6. Kandidatet e lendeve fetare duhet te kene orientim te shko-
lles hanefite.
Konkursi mbetet i hapur dy jave nga data e publikimit.
Adresa: Fakulteti i Studimeve Islame Prishtine, Rr. "Bajram Kelmendi"
nr. 84 Prishtine. Tel: +381 38 243 887
Doc. dr. Rexhep Boja, dekan
Bashkesia Islame e Kosoves
Keshilli i Bashkesise Islame - Rahovec
Nr. 78/07
Dt. 10.07.2007
Keshilli i Bashkesise Islame ne Rahovec shpall:
Konkurs
Per plotesimin e vendit te lire te punes imam, hatib dhe mual-
Mm ne xhamine e Zatriqit.
Kandidati duhet t'i plotesoje keto kushte:
1. Te kete kryer medresene e mesme ose fakultetin e studi-
meve islame;
2. T'i permbahet rregullores se punes te KBI-se.
Dokumentet:
1. Kerkesa;
2. Diploma e shkolles se mesme apo te fakultetit;
3. Certifikata e lindjes.
Konkursi mbetet i hapur derisa te plotesohet vendi i punes.
Bashkesia Islame e Kosoves
Keshilli i Bashkesise Islame - Ferizaj
Nr. 176/07
Dt. 14.08.2007
Keshilli Bashkesise Islame i Ferizajt, ne mbledhjen e rregullt,
mbajtur me 04.08.2007 vendosi te shpall:
Konkurs
Per plotesimin e vendeve te punes: Imam, mualim dhe
Hatib ne xhamite:
1.
2.
Komogllave
Sazli
3.
4.
5.
Doganaj
Greme -Karametaj
Prelez i Muhaxherve
6.
7.
8.
Softaj.
Pjetershtice
Zllatar
9. Liras {Zborc}
10. Gjurkovc
11
. Slivove
Kushtet:
Fakulteti i Studimeve Islame ose Medresene e Mesme ose
te ngjajshem me kualifikim superior.
Kushte te vecanta: te jene te shendosh fizikisht, t'i permba-
hen Kushtetutes se BIK-se dhe rregullores se KBI-se. Te
kene veti te larta fetare dhe morale e sjellje islame. Te po-
sedoNe aftesi komunikimi me xhematin. Te ardhurat person-
ale sipas rregullores se KBI-se.
Dokumentet e nevojshme:
1. Kerkesa.
2. Diploma
3. Certifikata e lindjes.
Konkursi mbetet i hapur 15 dite nga dita e shpalljes ne "Di-
turia Islame".
Dokumentet e pakompletuara si dhe ato qe arrijne pas afatit
nuk do te mirren ne konsiderate.
Bashkesia Islame e Kosoves
Keshilli i Bashkesise Islame - Vushtrri
Nr. 205 /2007 Data: 24.07.2007
Keshilli i Bashkesise Islame ne Vushtrri ne baze te mbledh-
jes te rregullt te mbajtur me 11.07.2007, per plotesimin e
vendit te punes shpalle:
Konkurs
Keshilli i Bashkesise Islame ne Vushtrri per mirevajtjen e pu-
neve administrative shpalle konkurs per kete vend pune:
Sekretar te KBI-se ne Vushtrri.
Kandidati duhet t'i plotesoje keto kushte :
- Te kete te kryer Medresene dhe pergatitje superiore, dhe
me se paku 3 vite pervoje pune ne Bl.
Kerkeses t'ia bashkangjese edhe keto dokumente;
- Diplomen e kryerjes se Medresese;
- Diplomen e pergatitjes superiore;
- Certifikaten e lindjes.
Verejtje:
Dokumentet dorezohen ne KBI te Vushtrrise.
Dokumentet e pakompletuara nuk do te merren ne shqyrtim.
Konkursi mbetet i hapur 15 dite pas publikimit ne revisten e
Bl-se "Dituria Islame".
62
dituria islame / 204-205
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11